كچێك لە نێوان شیعر نوسین و خۆ نوسینەوەدا

" شیعر مۆڵەتی ئەوەمان پێدەدات شتێك بڵیَین، بەڵام مەبەستمان شتێكی دیكەیە"                (ڕۆبەرت فروست)

5 ساڵ لەمەوپێش



نوسین بەتایبەت شیعر، یەكێكە لە ئەكتیڤترین ئەو بوارو چالاكیانەی كە مرۆڤ بۆ دەربڕینی ناخی خۆی و گەیاندنی پەیام و ئایدیاكان و پیشاندانی جوانیەكانی دەوروبەری ئەنجامیدەدات، مرۆڤ دەتوانێت لەڕێگەی كردەی نوسین، بەتایبەت لە ناو شیعردا هەموو خەون و خۆزگەكانی خۆی بدۆزێتەوە، وەك ئەوەی (ئەدۆنیس) دەڵێت "شیعر دروستكردنی پەیوەندی داهێنەرانەیە لە نێوان ئێستاو داهاتوو، لە نێوان دیارو نادیاردا، لە نێوان زەمەن‌و ئەبەدییەتدا، لە نێوان واقیع‌و میتاواقیعدا" هەر بۆیە هەمیشە ئەوانەی كە شاعیرن و شیعر دەنوسن، دەتوانن خۆیان و دونیا جیاواز لە هەموو ئەوانیتر ببینن، چونكە شیعرشتێك نیە مرۆڤ فێری بێت، بەڵكو دۆخێكی زهنیە تێیدا دەژین وكە جێمان هێشت جگە لە تارمایی جوانیەكی وەسف نەكراو هیچی ترمان لەیاد نامێنێت. لەماوەی ڕابردوودا و لە ڕێگەی نوسەرو وەرگێڕ(شێرزاد هەینی)ەوە، دوو شیعری خانمی شاعیر (وەداد نەبی)م خوێندەوە، شیعری یەكەم بە ناونیشانی (بیست پیاو منیان خۆش دەوێت) و دووەمشیان بەناوی (دەنووسم كە دەزانم ئەوەی دەمەوێ بیكەم، ناگەڕێتەوە). خویًندنەوەی ئەم شیعرانە سەرنجیان ڕاكێشام و بڕیارمدا هەردوكیان بڵاوبكەمەوە، یەكەمیان لە گۆڤاری ئەدەبی (باران) و ئەوی دیكەشیان لەم پاشكۆیەی بەردەستان، ئەم خانمە یەكێكە لەو قەڵمە گەنجانەی كە خاوەن (زمان و تەكنیكی) شیعر نوسینی خۆیەتی، هەر بۆیە كاتێك نوسینەكانی دەخوێنیتەوە بەر (زمان و فەنتازیاو ئایدیا)ی نوێ دەكەویت، لای ئەو شیعر جگە لە دیوە ئیستاتیكیەكەی، پرسیارەو لەو ڕێگەیەشەوە باس لە مەبەستی نوسینی خۆی دەكات، وەك ئەوەی لەم شیعرەدا دەیبینین"

من شیعر دەنووسم.

یان پەخشانێكی درێژ دەنووسم

 لەسەر ئەو جۆرە ژنانە دەنووسم

كە بە پاژنەی بەرزی پێڵاوەكانیان، ئەڤین دەكوژن

لەسەر كوشتنی ئەڤینی ژنان دەنووسم

بەبڕوای من شیعر یەكێكـ، لە گرنگترین ژانرە سەرەكیەكانی ئەدەبەو لای من پێش هەمووشیانە، چونكە شیعر تاكە ئامڕازێكە لە ژیاندا كە دەتوانێت ڕاستیەكانی ناخی ئینسان دەربڕێت وهەموو ئەو نهێنیە شاراوانەی ناوەوە كەشف بكات، كە لەكاتی ئاسایدا هەستی پێناكرێت، هەر وەك ئەو هەستەی ئەم خانمە لە شیعرەكانیدا دەری بڕيون و خوێنەر هەستیان پێدەكات، لە ڕوی ئەركیشەوە هەمیشە وەزیفەی شیعر لە ژانەرەكانی تری ئەدەب قورسترو گەورەترە، چونكە ئەركی شاعیر ئەوەنیە كە ڕووداوەكان بگێرێتەوە یان واقیع كۆپی بكات، بەڵكو ئەركی ئەو قسەكردن و پیشاندانی ئەو شتانەیە كە ڕویان نەداوە یاندەشێت ڕووبدەن، ئەوە شیعرە كە مرۆڤ هەمیشە دەتوانێت گەمەی خەیاڵاتەكانی ناوەوەی خۆی تیادا بكات، بۆیە ئەم خاتونەش بەم تایبەتمەندیانەوە، دەنوسێت و ئەڤین لە شیعردا وەك پرسێكی گرنگ دەوروژێنێت، پرسی ژن وەك بەشێكی گرنگی جوانیەكان و وەك بەشێكی هێمای بێدەسەڵاتی و لەپاڵیشیدا دڵڕەقی و گوناهباری دەخاتە بەرباس و لێكۆڵینەوە. هەروەك چۆن لە بەشێكی تری شیعرەكەیدا باس لە پەیامی نوسینی خۆی دەكات و دەڵێت"

لەسەر بۆنی گەنیووی جەستەی ئەو ژن و پیاوانە دەنووسم

كەهێشتا خۆشەویستی، پەنجەی لە شەهوەتیان نەداوە.

ئەگەر سەرنج بدەین گەنج كاتێك شیعردەنوسێت، چەندە دەیەوێت تەعبیرلەو هەموو بابەتە (كەبت) كراوانەی ناوناخی بكات، ئەوەندەش دەیەوێت خۆی بەتاڵ بكاتەوە كە بەبڕوای من ئەمەش باشترین هاوڕێ ودەربڕی ئەون. هەروەك (بەختیارعەلی)ش دەڵێت" شیعر عاتیفەی مرۆڤ نیە كە قسە دەكات، بەڵكو ئەوە عاتیفەیە كەزمانی تێكدەچێت وتەعبیر بچوك بەشی ناكات و مانا ئامادە دەكات لە بەردەمیدا تەسك بێتەوە، شیعر زمان نیە، بەڵكو شیعر گەڕانی زمانە لەناو خویدا بۆزمانێكی تر". خوێندنەوەی شیعری ئەم خاتونەو ناسینی بۆ من كردنەوەی دەرگاو دەروازەیەكی نوێیە لە شیعری گەنجانی كوردو قەڵەمی نەوەی نوێی كوردی، بەهیوام لە ئایندەدا بەرهەمەكانی تریشی بكرێنە كوردی.

place for reklam
بابه‌تی په‌یوه‌ندیدار