موفید محمد نووری

 شەست، حەفتا ساڵی تر، منداڵەکانمان لە پۆلێکی خوێندندا، لە گەرمەی وانەیەکی مێژوودا، لە ئەندێشەیاندا لە گەڕان بە دوای ڕاستیەکاندا، دەپرسن بۆچی گەلی کورد، ئەو گەلەی هێندە خوێنی بۆ ئازادی ڕشت، بێ ئەنجام بووە؟ ئەو ڕۆژەیە لاپەڕە تاڵەکانی مێژوو دەخوێننەوە؛ لە لاپەڕەکانی ساڵانی دووهەزار و بیستەکاندا. دێتە پێش چاویان کە لەو سەردەمەدا، لە باشووری کوردستان، نیشتمانێک کە لەڕووی جوگرافیەوە یەک پارچە بوو، بەڵام لە واقیعدا دوو میرنشینی دابەشبوو. ویلایەتی تاڵەبان و ویلایەتی بەرزان. دوو قەڵای دەسەڵات کە هەموو دەرگاکانیان بەسەر خەڵکدا داخرابوو، هەرچی میرێک کە دەمرد لەسەر گردێک دەیانناشت، بەڵام هەموو خەزێنەکانیان بۆ خۆیان و بنەماڵە و دەستوپێوەندەکانیان کراوە بوو. ئەم دوو بنەماڵە، هەرچی سامان و داهاتی ژێر زەوی و سەر زەویی میللەتیان هەبوو، تەرخانیان کردبوو بۆ کڕینی خەڵک، بۆ بنیادنانی سوپای تایبەت، بۆ بەهێزکردنی کورسییەکانیان، منداڵەکانی ئەوان لەبەرزترین زانکۆکان دەیانخوێند، لە کاتێکدا گەنجێکی هەمان نیشتیمان بەدیار بڕوانامەکەیەوە لە کونجی ماڵەکەیدا دادەنیشت و خەونەکانی وردە وردە دەمردن. لە کاتێکدا باوکێک شەرمەزاری منداڵە برسییەکەی دەبوو، ئەوان سەرقاڵی زیادکردنی سفرەکانی بەردەم حسابە بانکییەکانیان بوون. میللەتەکەیان کردبووە سووتەمەنیی مانەوەی خۆیان.

 مێژوو بەردەوام دەبێت و دەڵێت: شەوی ٢١ی ئابی ٢٠٢٥. ئەو شەوەی سلێمانی، ئەو شارەی دەیانوت پایتەختی ڕۆشنبیرییە، لەبری بۆنی قاوە و شیعری نالی بێکەس و مەحوی، بۆنی بارووتی لێدەهات. کە دوو ئامۆزای تینوو بە دەسەڵات، کە تا دوێنێ لەژێر یەک ئاڵادا دانیشتبوون، تفەنگەکانیان ئاڕاستەی سنگی یەکتر کرد، شەڕی نان و دەسەڵات و پارە بوو. یەکێکیان ئەوی تری تۆمەتبار کرد بە هەوڵی دەرمانخواردکردن، بە پیلانگێڕی. بە دانانی سیناریۆیەک هێندەی مێژووی براکوژییمان کۆن بوو، کە دەگەڕایەوە بۆ سەدەی نۆزدە و ململانێی براکانی میرنشینی بابان لەسەر دەسەڵات. ئەو شەوە یەکێک لە ئامۆزاکان بە هێزێکی چەکداری گەورە و تێچویەکی زۆر، هەڵیکوتایە سەر ماڵی ئامۆزاکەی. دوای چەند کاتژمێرێک لە تەقە و خوێنڕشتن، دەستگیری کردو خستیە زیندان،  زانین و باسکردنی ئەم ڕووداوە، تەنها گێڕانەوەی چیرۆکێک نییە. بەڵکو دەستخستنە سەر ئەو برینە گەورەیەیە کە کورد بە درێژایی مێژوو بە دەستییەوە ئەناڵێنێت. ئەو برینەی وەک شێرپەنجە بەرببوە گیانی نەتەوەیەک؛ شێرپەنجەی براکوژیی، شێرپەنجەی نێرگزی، شێرپەنجەی دەسەڵاتی بنەماڵە. منداڵەکانمان لە کتێبەکاندا نایخوێننەوە، بەڵام مێژووی ڕاستەقینە لەوێدایە؛ لەو چیرۆکانەدایە کە هەرگیز نەنووسرانەوە. چیرۆکی ئەو گەنجەی کە بڕوانامەی ئەندازیارییەکەی کردبووە ژێر سەرین و لەسەر عەرەبانەیەک سەوزەی دەفرۆشت. چیرۆکی ئەو دایکەی کە هەموو شەوێک دوعای دەکرد کوڕەکەی لە خشتە نەبرێت و نەبێتە پاسەوانی یەکێک لەم ویلایەتانە، چونکە دەیویست ببێتە مامۆستا نەک بکوژ.

   کاتێک نەوەی داهاتوو دەپرسن: ئەی لەو هەموو فەوزایەدا، کوا دەنگی ڕاستی؟ کوا نووسەران و ڕۆشنبیران؟ وەڵامێکی تاڵیان دەستئەکەوێ،  میدیاکان ببوون بە چەکی جەنگ، سەکۆیەک بۆ خۆشکردنی شەڕ. لەسەر شاشەکان وێنەی سەرکردەیەک نمایش دەکرا وەک فریادڕەس، وێنەی ئەوی تریان وەک خیانەتکار. لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا، سوپایەکی گەورە لە گەنجی بێهیوا، کرابوون بە سەربازی ئەلیکترۆنی، ئەرکیان جنێودان و دروستکردنی تۆمەت بوو. قەڵەمی نوسەر و ڕۆشنبیرەکان بە پارە کڕدران و دەنگە زوڵاڵەکانیش کپکران.  ڕاستی بووبووە کاڵایەک، کێ پارەی زیاتر بوایە، ڕاستییەکی گەورەتری دەکڕی. ئەوان نەک هەر جوگرافیا، بەڵکو عەقڵ و ویژدانی خەڵکیشیان دابەش کردبوو.

   بۆیە کاتێک نەوەی داهاتوو لەسەر ئەم مێژووە دەوەستن، تەنها پرسیار لەبارەی سەرکردەکانەوە ناکەن. بەڵکو پرسیارێکی تاڵتر دەکەن کە ڕووی لە ئێمەیە، لە باوباپیرانیان: ئەوان ئەپرسن، ئێوە بۆچی بێدەنگ بوون؟ چۆن قبوڵتان کرد نیشتمانێک کە بە خوێنی هەزاران شەهید ئاودرابوو، بکرێتە موڵکی دوو بنەماڵە؟' وەڵامی ئەم پرسیارە، ئەو شەرمەزارییەیە کە ئێمە بۆ هەمیشە لەگەڵ خۆماندا دەیبەینە ژێر گڵ. ئێمە ئەو نەوەیەین کە شایەتحاڵی هەموو ئەم کارەساتانە بووین و بێدەنگیمان هەڵبژارد. ڕێگەماندا کەمینەیەک چارەنوسی زۆرینەیەک دیاری بکات، بە داخەوە ئەمە ئەڵێم " ئێمە لە ئێستادا مێژوویەکی پڕ لە شەرمەزاریی بۆ منداڵەکانمان ئەنوسینەوە ". ئەوکات بۆیان دەرئەکەوێت بۆ کورد نەیتوانی دەوڵەتێک بۆخۆی دروستبکات.