وەزارەتی دارایی عێراق: کورتهێنانی پارەی مووچەمان نییە

کونسوڵخانە و باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە هەولێر و بەغدا خەریکی چین؟ عێراق گەرەترین هەڵەی ئەمریکا بوو کە نابێت دووبارەی بکاتەوە ئامادەکردنی: هاوڵاتی ئەمانە هەمووی قسەی تۆم باراک، نێردەی تایبەتی ترەمپ بۆ سوریا بوون، کە لە چاوپێکەوتنێکدا ئەوەی لەژێر بەڕە بوو خستییە سەر بەڕە.  تۆم باراک بە چاوپێکەوتنێکی 13 خولەکی لەگەڵ میدیای زە ناشناڵی ئیماراتی نهێنی زۆری لەبارەی سیاسیەتی ئێران و ئەمریکا لە عێراق دەرکاند و باسی هەژموونی گەورەی تارانی بەسەر بەغداوە کرد، سەرەڕای ئەو هەموو بودجەیەی واشنتن بۆ حێراقی تەرخانکردووە.  تۆم باراک بەهۆی ئەوەی خۆی خەڵکی رۆژهەڵاتی ناوەراستە، بۆیە چۆنیەتی رووداوەکان دەزانێت و بەوەش ناسراوە کە زۆر راشکاوە و لەبەر دڵی کەس قسە ناخواتەوە.  نێردەی تایبەتی ترەمپ دانی بەوەدا نا، سیاسیەتی ئەمریکا لە عێراق نمونەیەکی گەورەیە کە نابێت هەرگیز دووبارە بکرێتەوە و گوتی: دوای تەرخانکردنی سێ ترلیۆن دۆلار و کوژرانی هەزارەها کەس، ئەمریکا بەدەستبەتاڵی لێی دەرچوو، ئێرانیش هەموو هەژموونی خۆی لە عێراقدا جێگیرکردووە.  تۆم باراک زۆر راشکاوانە گوتی، کاتێک ئەمریکا هات، کورد و شیعە و سوونەی رێکخست و پیشتریش رێی بە دروستبوونی هەرێمی کوردستاندا، لێرەدا واشنتن بۆ ماوەیەک عێراقی فیدڕاڵی بۆ رێکخستن، بەڵام دواتر گوتی، خۆتان مامەڵە لەگەڵ خۆتان بکەن چونکە ئەمە بۆ ئەمریکا ئاسانتر بوو، ئیتر لەنێو خۆیاندا بوو بە شەڕ و ململانێ و بۆشاییەکی ئەمنی دروستبوو، ئێرانیش ئەمەی قۆستەوە و بۆشاییەکەی پڕکردەوە. ئەو دەڵێت، لە عێراق تەنها میلیشیاکانی ئێران دەسەڵاتییان هەیە و سەرۆکوەزیران هیچ دەسەڵاتێکی نییە، باسی لە کونسوڵخانە نوێیەکەی ئەمریکا لە هەولێریش کرد کە 800 ملیۆن دۆلاری تێچووە، بەڵام بە قسەی خۆی لەگەڵ باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە بەغداد "سوودێکی وایان بۆ ئەمریکا نییە" بەهۆی هەژمووی ئێرانەوە. ----  باراک پێیوایە ئێران بە ئاسانی دەستبەرداری عێراق نابێت، چونکە حەماس و حزبوڵا و تەنانەت بەشار ئەسەدی لەدەستدا، بەڵام عێراق تاکە شوێنە تاران ئێستا پێگەیەکی گەورەی خۆی تێدا جێگیرکردووە و وەک ناوچەکانی دیکە نایدات بەدەستەوە.

ئەنجوومەنی راگەیاندنی کەتائیبی سەیدولشوهەدا لە راگەیێندراوێکدا وەڵامی ئەو دەنگۆیانە دەداتەوە باس لە تێوەگلانیان دەکەن لە رووداوەکانی ئەم دواییەی قەزای خەباتی سەر بە پارێزگای هەولێر و رایدەگەیێنێت: "ئەو تۆمەتانە بێ بنەمان و بەشێکن لە هەڵمەتێکی رێکخراو دژی ئێمە." ئەمڕۆ شەممە 6-12-2025، کەتائیبی سەیدولشوهەدا روونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە: "بەشێک لە پلاتفۆرمەکان گرتەیەکی ڤیدیۆییان بڵاوکردووەتەوە کە تێیدا کەتائیبی سەیدولشوهەدا تۆمەتبار دەکرێت بەوەی لە پشت ئەو رووداوە ناخۆشانەوە بووە کە لە قەزای خەباتی سەر بە هەولێر روویانداوە و ژمارەیەک قوربانی لێکەوتووەتەوە." کەتایبی سەیدولشوهەدا لە راگەیێندراوەکەدا دەڵێت: "وێڕای دەربڕینی هاوخەمی و هاوسۆزیمان بۆ کەسوکاری قوربانییانی هەردوولا، چونکە خوێنی عێراقی لای ئێمە هەمووی پیرۆزە، بەڵام ئێمە ئەو تۆمەتە بێ بنەمایانە رەتدەکەینەوە." کەتائیبی سەیدولشوهەدا هەڕەشەی گرتنەبەری رێکاری یاسایی دەکات و دەڵێت: "ئەمانە بەشێکن لە زنجیرەیەک تۆمەتی هەڵبەستراو و بە نیازی جووڵاندنی سکاڵای سزایین دژی ئەوانەی ئەو تۆمەتانە بڵاودەکەنەوە." داوا لە لایەنەکان دەکات، "هەوڵەکانیان بۆ خزمەتکردنی خەڵک چڕبکەنەوە و لەبری گەڕان بەدوای پاساوی بێهێز بۆ داپۆشینی کەمتەرخەمییەکانیان، گرنگی بە دابینکردنی مافە سەرەتاییەکان بدەن." نیوەڕۆی رۆژی 1ـی کانوونی یەکەمی 2025، بەشێک لە دانیشتووانی گوندی لاجان گوندەکەیان چۆڵکرد. کێشەکانی گوندی لاجان دوای ئەوە سەریان هەڵدا کە بەشێکی دانیشتووانی گوندەکە "بۆ هەلی کار" خۆپیشاندانیان کرد و دواتر سێ رۆژ ئاڵۆزیی کەوتەوە.  شەوی دووشەممە، 1-12-2025، لیژنەی ئەمنیی پارێزگای هەولێر راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە، تێیدا هاتبوو: "کۆمەڵێک کەسی هاندراو هەوڵی کردەوەی ئاژاوەگێڕی، تەقە و سووتاندنی شوێنە گشتی و فەرمییەکانیان لە قەزای خەبات دا، هێزە ئەمنییەکان بە شێوەیەکی هێمنانە کۆنترۆڵی دۆخەکەیان کرد."

وەزیری دەرەوەی تورکیا ڕایگەیاند، هەرچەندە دیمەشق و هەسەدە دەتوانن ڕێککەوتن لەنێوان خۆیاندا بکەن، بەڵام مەرجی تورکیا ئەوەیە دەبێت ئەو یەکە و هێزانەی ناو هەسەدە کە دژی تورکیا جەنگاون و مەترسین بۆ سەر ئاسایشی وڵاتەکەی، هەڵبوەشێنرێنەوە. هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا لە میانەی بەشدارییکردنی لە "کۆڕبەندی دەوحە"، تیشکی خستە سەر پرسی یەکگرتنەوەی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) لەگەڵ سوپای سووریا و ئاماژەی بەوە کرد، لەم پرسەدا دوو بابەتی سەرەکی هەن؛ یەکەمیان پەیوەستە بە گەرەنتییە ئەمنییەکانی سووریا خۆی، دووەمیشیان پەیوەستە بەوەی تورکیا چی دەوێت بۆ چارەسەرکردنی هەڕەشە ئەمنییەکانی سەر وڵاتەکەی. فیدان ڕوونی کردەوە، ئەنقەرە زۆر بە ڕوونی بە هەسەدەی ڕاگەیاندووە چییان دەوێت، هەروەها دیمەشقیش لە ساڵی ڕابردووەوە هەمان کاری کردووە. وەزیری دەرەوەی تورکیا دەشڵێت: ئێمە دەزانین هەسەدە بەشێک بووە لە پەکەکە و چەند پێکهاتە و لایەنێکیش لەناو هەسەدە دژی تورکیا جەنگاون. هاکان فیدان جەختی کردەوە کە بۆ ئەوان چەند خاڵێک گرنگە و گوتی: هەموو ئەو هێز و یەکانەی دژی ئاسایش و بەرژەوەندییەکانی تورکیان، دەبێت هەڵبوەشێنرێنەوە. هەر ئەمڕۆ ،ئیلهام ئەحمەد، بەرپرسی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، لە ڕێگەی ڤیدیۆ کۆنفرانسەوە بەشداری لە کۆنفرانسێکی ئاشتی لە ئیستەنبوڵ کرد و ڕایگەیاند، پرۆسەی ئاشتی لە نێوان تورکیا و پەکەکە کاریگەریی ئەرێنییان لەسەر کوردانی سووریا هەیە و ئەوانیش خوازیاری دەستپێکردنی گفتوگۆن لەگەڵ ئەنقەرە. چوارشەممە، 19ی تشرینی دووەمی 2025، مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) لە میانی بەشدارییکردن لە شەشەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس25)، گوتارێکی پێشکەش کرد و لە بەشێکی گوتارەکەیدا تیشکی خستە سەر کێشەکانیان لەگەڵ تورکیا و بە پێویستی زانی کە ئەو وڵاتە هەسەدە "وەکوو مەترسی نەبینێت" و جەختی لەوە کردەوە، ئەوان "نابنە مەترسی بۆ سەر تورکیا."

ئەحمەد شەرع سەرۆكی قۆناغی راگوزەری سوریا لە دیبەیتێكدا لە چوارچێوەی كارەكانی گۆڕبەندی دەوحە 2025: ـ سوریا لەماوەی 60 ساڵی رابردوودا بە قۆناغی مەترسیداردا تێپەڕیوە، لە دابڕانێكی گەورەو ئابڵوقەیەكی خنكێنەری ئابوریدا دەژیا. سیاستەكانی رژێمی لەناوچوو وایكرد زۆرێك لە لایەنە نێودەوڵەتییەكان لە سوریا بكشێنەوە، لەدوای ئازادییەوە سوریا زۆرێك لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانی گەڕاندەوە.  ـ دنیا بەڕووی سوریادا كراوەتەوە بۆ ئەوەی سود لە هەڵكەوتە گرنگەكەی و كاریگەرییە ناوچەییەكەی ببینێت، لەپێناو  سەقامگیریی ناوچەییدا.  ـ ئیسرائیل كار بۆ هەناردەكردنی قەیران بۆ وڵاتانی ترو هەڵاتن لەو رەشەكوژییانە دەكات كە لە غەززە دەیكات، بە مەترسی ئەمنیی بەهانە بۆ هەموو شتێك دەهێنێتەوە، لەكاتێكدا سوریا لەدوای ئازادییەوە پەیامی ئەرێنیی ناردووە لەپێناو سەقامگیریی ناوچەییدا.  ـ ئیسرائیل بە توندوتیژیی زۆر وەڵامی سوریای دایەوەو زیاتر لە هەزار هێرشی ئاسمانی و 400 هێرشی زەمینی كردووە، دواین دەستدرێژیش ئەو رەشەكوژییە بوو كە لە شارۆچكەی (بێت جن) لە ریفی دیمەشق ئەنجامیداو دەیان قوربانی لێكەوتەوە.  ـ لەگەڵ وڵاتانی كاریگەر لەسەر ئاستی جیهان كاردەكەین بۆ فشاركردن لە ئیسرائیل بەمەبەستی كشانەوەی لەو ناوچانەی كە لەدوای 8ی كانونی یەكەمی 2024وە داگیریكردوون، هەموو وڵاتانیش پشتیوانی ئەم داواكارییەی ئێمە دەكەن.  ـ سوریا سورە لەسەر پابەندبوونی ئیسرائیل بە رێككەوتنی راگرتنی شەڕ لە 1974، داواكاری دروستكردنی ناوچەی لەچەكداماڵراو پرسیاری زۆری لەسەرە، كێ ئەم ناوچەیە دەپارێزێت ئەگەر سوپای سوریا بوونی نەبێت (مەبەستی لە داواكاری ئیسرائیلە بۆ دروستكردنی ناوچەیەكی لەمجۆرە لەناو سوریادا).  ـ دانوستان لەگەڵ ئیسرائیل هەیەو ویلایەتە یەكگرتووەكانیش بەشدارە لەگەڵمان، هەموو وڵاتان پشتیوانی داواكاری ئێمە دەكەن بۆ كشانەوەی ئیسرائیل بۆ بەر بلە 8ی كانونی یەكەم. ـ هەر رێككەوتنێك دەبێت زامنی بەرژەوەندییەكانی سوریا بكات، چونكە سوریا روبەڕووی هێرشی ئیسرائیل دەبێتەوە، كێ دەبێت داوای ناوچەی دابڕاو و كشانەوە بكات؟ ـ خەڵك لە سوریا هەست بە ترس ناكەن، ئەم رۆژانە ملیۆنان كەس دەرژێنە سەر شەقامەكان بۆ دەربڕینی خۆشی خۆیان بە كەوتنی رژێمی لەناوچوو، سوریا ئەمڕۆ لە باشترین دۆخی خۆیدا دەژی.  ـ رژێمی لەناوچوو ململانێی زۆری بۆ بەجێهێشتووین، تائیفەی دژی تائیفەیەكی تر بەكاردەهێنا، بەڵام ئێمە لەدوای شەڕی (رێگری لە دەستدرێژیی) لێبوردنمان كرد بە كاری لەپێشینە لەپێناو ئایندەیەكی ئارام بۆ گەلی سوریا. ـ لەدوای سەركەوتنی شۆڕشی میللییەوە سوریا لە سیستەمێكی حوكمڕانییەوە گواستراوەتەوە بۆ سیستەمێكی تر كە لە ئەو ناچێت، سەرباری ئەو كێشانەی روویانداوە سوریا لەسەر ئاڕاستەیەكی ئەرێنی بەرەو سەقامگیریی و گەشەی ئابوری دەڕوات. ـ بوژانەوەی ئابوری بەشێوەیەكی گەورە یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەدیهاتنی سەقامگیریی، بۆیە بەردەوامین لە كاركردن بۆ قایلكردنی ئەمریكا بە هەڵوەشاندنەوەی یاسای (قەیسەر) كە لە بنەڕەتەوە بەمەبەستی لێپێچینەوە لەرژێمی لەناوچوو دانراوە بەهۆی ئەو تاوانانەی كە بەرامبەر بە گەلی سوریا كردویەتی.  ـ ئیدارەی سەرۆك ترەمپ پشتیوانی ئاڕاستەی هەڵگرتنی سزاكانی سەر سوریا دەكات، زۆرینەی وڵاتانی جیهانیش لەسەر ئەم ئاڕاستەیە دەڕۆن، نابێت چارەنوسی گەلی سوریا بە ئیرادەی ئەو كەسانەوە ببەسرێتەوە كە نایانەوێت سزاكان هەڵگیرێت.  ـ سوریا بووە كە بەدرێژایی مێژووی خۆی مانای پێكەوەژیانی ناساندووەو وانەی ئاشتی كۆمەڵایەتی وتوەتەوە، هەموو پێكهاتەكانی گەلی سوریاش بەشدارییان لە شۆڕشدا كردووە.  ـ كاردەكەین بۆ دادگایكردنی ئەوانەی تاوانەكانی ساحل و سوەیدایان ئەنجامداوە، لیژنەمان دروستكردووەو پێشوازیمان لە لیژنە نێودەوڵەتییەكانیش كردووە.  ـ ئەوەی ئەم ململانێیانەی دەستپێكرد، پاشماوەكانی رژێمی پێشوو بوون و دواتر پەرەی سەند بۆ ئەوەی كە روویدا، بەڵام سوریا دەوڵەتی یاسایەو مافی هەمووان دەپارێزێت.  ـ هەمووان ئەمڕۆ لەسەر بنەمای لێهاتوویی نەك پشك پشكێنە نوێنەرایەتی دەكرێن لەناو حكومەتدا، لەمەشدا سوریا رێگایەكی نوێ دەگرێتەبەر كە خەڵكی تر لێوەی فێردەبن كە چۆن دوای قەیران و جەنگەكان كاروبارەكان بەڕێوەدەبرێن.  ـ سوریا وڵاتێكی پێشكەوتووەو لەسەر بنەمای هەڵبژاردن راوەستاوە، سەرباری ئەوەی ئامادە نەبووین بۆی، بەڵام هەڵبژاردنی ئەنجومەنی گەلمان بەجۆرێك ئەنجامدا كە لەگەڵ قۆناغی راگوزەردا بگونجێت، بنەمای هەڵبژاردنی گەل بۆ ئەو كەسانەی كە حوكمی دەكەن كرا بە بنەمای سەرەكی. ـ بنیادنانی سوریا نابەستینەوە بە كەسەكانەوە، بەڵكو بە دامەزراوەكانەوە بەستراوەو ئەمە گەورەترین ئاڵنگاریی قۆناغی راگوزەرە كە پێیدا تێدەپەڕین.

دەوڵەت باخچەلى،سەرۆکی گشتیی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی تورکیا (مەهەپە) لە کۆنفرانسی نێودەوڵەتیی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک لە ئیستانبوڵ ڕایگەیاند، ئەگەر بە دانایى قسە نەکەین دەکەوینەوە هەڵەوە. سەرۆکی گشتیی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی تورکیا (مەهەپە) گوتی " ئێمە بەکارهێنانى عەقڵمان کردووەتە بنەما و نابێت وەڵامى قسەى بە تاڵ بدەینەوە". لە بەشێکی دیکەی وتەکانی باخچەلى ڕایگەیاند، ڕێژەى تاوان لە تورکیا زیادیکردووە، ئەوان لە ئایندەى منداڵان دەڕوانن و بەرەو ئایندەیەکى گەش هەنگاو دەنێن. سەرۆکی گشتیی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی تورکیا (مەهەپە) گوتیشی " بە عەقڵ و دادپەروەرى دەتوانین کێشەکان چارەسەر بکەین، بە دیالۆگ کێشەکان چارەسەر دەبێت نەک بە توندوتیژیى. دەربارەی پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا باخچەلی جەختیکردەوە، پرۆسەى "تورکیاى بێتیرۆر" برایەتیمان بەهێز دەکات و  قۆناغ بە قۆناغ بەرەو ئامانجەکە دەڕۆن. دەوڵەت باخچەلی لە درێژەی وتارەکەیدا گوتی " گوێ بە قسە توندوتیژەکان نادەین ،وەڵامى کەس نادەینەوە و پرۆسەى ئاشتى تێکنادەین، پشت دەکەینە ئەو قسانەى بەتاڵن و هەموو برا کوردەکانمان لە ئامێز دەگرین".

ئیلهام ئەحمەد، هاوسەرۆکی بەشی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەری باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، لە میانی بەشداریكردنی لە رێگەی ڤیدیۆ کۆنفرانسەوە، لە کۆنفرانسی نێودەوڵەتی بۆ ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک کرد کە لە ئەستەنبوڵ بەڕێوەدەچێت: گرنگترین وتەکانى ئیلهام ئەحمەد.. ـ دەخوازین  گفتوگۆ لەگەڵ تورکیا بكەین لەسەر پرسەکانی ئاشتی و دیموکراسی و سەقامگیری. ـ  ئاشتی لە سوریا بە واتای ئاشتی دێت لە تورکیا. ـ بەستنی ئەم کۆنفرانسە ئەرکێکی جوامێرانەیە. ـ دەمانەوێت سوریایەکی ئازاد بونیاد بنێین. ـ  پێویستمان بە دیالۆگ هەیە و لەگەڵ شەڕدا نین ـ ئیدارەی خۆسەر ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕێت لە بەدیهێنانی ئاشتی لە سوریا ـ  سوریایەکی ئازاد بەبێ کورد مەحاڵە. ـ حکومەتی تورکیا توانای پشتیوانیكردنی ئاشتی هەیە. ـ  ئەگەر رێبەر ئاپۆ ئازاد بکرێت، ئەم پرۆسەیە بە ئاسانی بەرەوپێش دەچێت ـ ڕێبەر ئۆجالان ڕۆڵێکی گرنگی هەبوو لە پرۆسەی ئاشتیدا و سڵاوی بۆ دەنێرم ـ ئاستتەنگی گەورە هەیە لە بنیاتنانەوەی سوریای نوێ ـ دەرفەت هەیە لە سوریادا هەموو پێکهاتەکان پێمەوە بە ئاشتی بژین ـ ئارامی سوریا گرێدراوە بە ئارامی تورکیاشەوە ـ پێویستە کێشەکانمان لەگەڵ تورکیا بە گفتوگۆ چارەسەر بگەین ـ  حکومەتی تورکیا و ڕاگەیاندنی تورکیا ئەتوانن ڕۆڵی باش بگێڕن لە پرۆسەی ئاشتیدا ـ لە دانانی چەک گرنگتر ئەویە گفتوگۆی پرۆسەی ئاشتی پێکەوە بکەین  ـ داوا لە سەرۆکی ئەمریکا دەکەم ڕۆڵی زیاتری هەبێت لە ئاشتی لە سوریا و تورکیا  ـ ڕێبەر ئۆجالان ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت، سەرکردایەتی ئەم پرۆسەیە دەکات لەکاتێکدا لە گۆشەگیری تەواودایە.

لە پەیامێکی نوێدا عەبدوڵڵا ئۆجەلان ڕایگەیاند: " لە ڕێگەی بونیادنانی ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیکەوە، سۆسیالیزم سەرلەنوێ بەدەست دەهێنینەوە." دەشڵێت، "وەک کورد، ئێمە تێکۆشانی پەکەکەم بۆ هەبوون و شکۆمەندی کە 52 ساڵە تەواو کرد و ئێستا چووینەتە قۆناغێکەوە کە کۆماری دیموکراتیک و کۆمەڵگای دیموکراتیک سەرلەنوێ بونیاد دەنرێتەوە".   کۆنفرانسی ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیک کە پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە ئیستەنبوڵ سازی دەکات، دەستی پێکرد. کۆنفرانسەکە بۆ ماوەی دوو ڕۆژ بەردەوام دەبێت. لە کۆنفرانسەکەدا پەیامی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، خوێندرایەوە. پەیامەکە لەلایەن وەیسی ئاکتاشەوە خوێندرایەوە کە 10 ساڵ لە زیندانی ئیمراڵیدا ڕاگیرابوو و لە مانگی تەمموزدا ئازاد کرا. دەقی پەیامەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان: ڕوناکبیرانی بەڕێز، هەڤاڵانی هێژا، نوێنەرانی بەڕێز و هەموو ئەو کەسانەی کە باوەڕیان هێشتا بە سۆسیالیزم هەیە؛ "من لە کاتێکدا قسە لەگەڵ ئێوە دەکەم کە لە دوورگەی ئیمراڵی، لەژێر مەرجەکانی گۆشەگیری 26 ساڵەدا، بۆ پرسی کورد لە تورکیا بە گەڕان بەدوای ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیک، دانوستاندن لەگەڵ دەوڵەت سەرلەنوێ دەستی پێکردووەتەوە. بۆ من زۆر بەنرخ و واتادارە کە ئەمڕۆ لێرە لە کۆنفرانسی نێودەوڵەتی ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیکدا سەبارەت بە 'بونیادنانەوەی سۆسیالیزم' لەگەڵ ئێوە دەدوێم. وەک کورد، تێکۆشانی پەکەکەم بۆ هەبوون و شکۆمەندی کە 52 ساڵە تەواو کرد و ئێستا چووینەتە قۆناغێکەوە کە کۆماری دیموکراتیک و کۆمەڵگای دیموکراتیک سەرلەنوێ بونیاد دەنرێتەوە.  پەکەکە بە مسۆگەرکردنی هەبوونی نەتەوەیی گەلی کورد ئەرکی مێژوویی خۆی بەجێ گەیاند، لە هەمان کاتدا بنبەستبوونی سۆسیالیزمی نەتەوە-دەوڵەتی دەرخست. سۆسیالیزمی سەدەی 20ەم وەک هەنگاوێکی شۆڕشگێڕیی نەرێنی دەرکەوت، بەڵام نەیتوانی شوێنەکەی پڕ بکاتەوە. لە ساڵانی 1990ەکاندا کە زۆرینەی خەڵک لە سۆسیالیزم ڕایاندەکرد، من وتم 'پێداگری لەسەر سۆسیالیزم پێداگرییە لەسەر مرۆڤبوون' و من تەواوی ژیانی خۆم بۆ بونیادنانەوەی ئەم هیوا‌یە تەرخان کرد. ئەم تێکۆشانە کە بە باجی گەورە بەڕێوەچوو، ئەمڕۆ بووەتە میراتێک کە بە ڕەخنەی تیۆری و پراکتیکی دروست کراوە. بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی ڕاست خاوەندارێتی لەم میراتە بکەین، دەبێت ئێمە سۆسیالیزم لە یادەوەرییەکەوە بگۆڕین بۆ هێزێکی کۆمەڵایەتیی زیندوو کە لەگەڵ گەلدا دەنگ بداتەوە. دەبێت نەریتی سۆسیالیستی لە مێژوودا هەم بۆ بونیادنانی ئاشتی و هەمیش بۆ بونیادنانی کۆمەڵگای دیموکراتیک وەک میراتێک سەیر بکرێت و ڕێگای بەدەستهێنانی ئەمەش بە جێبەجێکردنی ئەرکە نێودەوڵەتییەکان لە تیۆری و پراکتیکدا مومکینە. هەرچەندە سۆسیالیستە یۆتۆپی و مارکسییەکان لە سەدەی 19هەم و بەدواوە بە فراوانی ڕەخنەیان لە سیستەمی هەژموونی کاپیتالیست گرتووە، بەڵام نەیانتوانی هەڵوێستێکی ئەنجامگیر پێش بخەن. کاپیتالیزمی ئەمڕۆیی ئیتر قەیران نییە، گەیشتووەتە ئاستی نەخۆشییەک کە هەڕەشە لە ڕەگەزی مرۆڤ دەکات. قۆرخکاریی توندوتیژی (مۆنۆپۆلی توندوتیژی) بە شێوەی نەتەوە-دەوڵەت لەم هەڵوەشاندنەوەیەدا دیارکەرە. هەروەک چۆن کاپیتالیزم تەنیا بە بنەما ئابوورییەکان شیکار ناکرێت، ئێمە ناتوانین تێکچوونی بزوتنەوە سۆسیالیستەکان تەنیا بە زۆردار‌ی کاپیتالیست شیکار بکەین. هەڵە مێژووییەکان و هەڵەکانی ئێستاش لەم پاشەکشەیەدا دیارکەرن. دەبێت ڕەخنەکانی من لەسەر مارکسیزم بە ڕاستی تێبگەیەنرێن. من مارکس تاوانبار ناکەم؛ لە کاتی ئەودا، مێژوو وەک ئەمڕۆ ڕووناک نەکرابووەوە، قەیرانی ئیکۆلۆژی نەبوو و کاپیتالیزم لە سەردەمی هەڵکشانی خۆیدا بوو. وێڕای هەموو ئەوانە، مارکس ئایدۆلۆگێکی زۆر بەخۆباوەڕ بوو کە هەمیشە ڕەخنەی لە خۆی دەگرت. ئەو ڕزگاریی ژنانی دەبینی، بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو بە شێوەیەکی سەرەتایی شیکاری دەکرد و قوڵاییەکەی تێنەگەیشتبوو، ئەو باوەڕی وابوو کە ئەگەر چەوساندنەوەی ئابووری تێپەڕێنرێت، ئەویش تێدەپەڕێنرێت. ئەو هەوڵی دەدا مێژووی کۆمەڵایەتی تەنیا لە ڕێگەی چینەوە شیکار بکات و نەیتوانی دەوڵەت و نەتەوە-دەوڵەت بە شێوەیەکی تێرکەر شی بکاتەوە. بۆیە ئەنجامی گران دەرکەوتن. لەگەڵ هەموو ئەم ڕەخنانەدا، من دەمەوێت ئەوەش زیاد بکەم کە من ڕێز لە خەباتی مارکس دەگرم، گومانم لە نییەتی ئەو نییە و من مارکسیزم لە مارکس جیا دەنرخێنم. هەرچەند ئێمە لەسەر هەندێک بابەتی بنەڕەتی ڕەخنە لە مارکسیزم و سۆسیالیزمی ڕیال دەگرین، ئەو شتەی کە ئێمە وەک سۆسیالیست هەستی پێ دەکەین ڕەخنە لەخۆگرتنە. پێویستە هێزەکانی دژە-سیستەم، ماتریالیزمی مێژوویی سەرلەنوێ بنرخێننەوە بۆ ئەوەی لەگەڵ ڕاستیی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بگونجێت. گرنگە مرۆڤ تێبگات کە کاپیتالیزم لە سەدەی 16دا "لە ئاسمانەوە نەکەوتە خوارەوە"، ڕەگەکانی دەگەڕێتەوە بۆ پێشکەوتنی شارستانیەتی 10,000-12,000 ساڵە لە باشووری میزۆپۆتامیا. ناوەندەکانی وەک گرێ میرزان (گوبەکلی تەپە) و گرێ کەچەل ئەم دەستپێکە مێژووییە ڕووناک دەکەنەوە. بۆیە، من بە ڕاستتری دەبینم کە سیستەمی شارستانیەتی ئێستا وەک "سیستەمی کوژەری کۆمەڵایەتیی کاست" ناو بنێم. بەڵگە شوێنەوارناسی و ئەنسرۆپۆلۆژییەکان نیشانی دەدەن کە کاستەکانی نێچیرڤانی نێر، بە بەکارهێنانی تەکنیکەکانی کوشتن کە ئەوان پەرەیان پێ داوە، کۆمەڵگاکانی کلان کە ناوەندەکەیان ژن بوو، سەرکوت کرد و ژنانیان کردە کۆیلە. ئەمە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا شکانێکی هەرە قووڵە. لە هەمان کاتدا دژە-شۆڕشێکی گەورەیە کە هەموو پێشکەوتنەکانی شارستانیەتیی پێش خۆی دیاری کردووە. شیکردنەوەی کاپیتالیزم لە پەر‌سێپکتیڤێکی مێژووییەوە ئاسۆی ئێمە زۆر بەرفراوان دەکات. ئەم سیستەمە نە تەنیا ناکۆکییەکانی ناوخۆیی لەناو کۆمەڵگادا گور (توند) دەکات، بەڵکو لە هەمان کاتدا بە پێشخستنی سیستەمی چەکی کیمیایی و ئەتۆمی کە دەتوانن هەسارەکە هەڵوەشێننەوە، بە پیسکردنی کەشوهەوا و بە تاڵانکردنی سەرچاوەکانی ژێرزەوی و سەرڕووی زەوی سروشت وێران دەکات و بەم شێوەیە کۆتایی بە مرۆڤایەتی دەهێنێت. لەناو ئەرکە بنەڕەتییە نێودەوڵەتییەکاندا دایە کە گرێدراو بەم ڕاستییە، شیکارییەکی کاپیتالیستی نوێ پێشکەش بە مرۆڤایەتی بکرێت. دەبێت مێژووی بندەستان بە پەر‌سێپکتیڤی کۆمونەکان کە پێکهاتەیەکی خۆپاراستنە و لە چین لە پێشترە، لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت. بۆ ئەم مەبەستەش پەر‌سێپکتیڤێکی مێژوویی پێویستە کە ئێڵەکانی سەرەتا وەک دەستپێکی کۆمونەکان دەبینێت و دەگاتە ئەو چینەی کە ئێمە ئەمڕۆ پێی دەڵێین پرۆلیتاریا یان دەگاتە هەموو گەلانی بندەست. لە سەر ئەم بنەمایە ئێمە دەڵێین کە مێژوو بە تێکۆشانی چینایەتی سنووردار نییە. ئەمەش لەخۆ دەگرێت و ڕاستترە کە مێژوو وەک پرۆسەی پەیوەندی و ململانێ لە نێوان پێشکەوتنی کۆمونال و پێشکەوتنی دژە-کۆمونالدا بخوێندرێتەوە کە مێژووەکەی بۆ نزیکەی 30 هەزار ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە. من باوەڕم وایە کە کۆنفرانسەکەتان لەسەر بنەمای شیکارییە تیۆرییەکان کە من پێشکەشم کردوون، گفتوگۆی گرنگ پێش دەخات کە هاوکاری دەکات بۆ تێگەیشتنێکی نوێ بۆ بەرنامە و ڕێکخستنی سیاسی. ڕێبازی بنەڕەتی لەم پرۆسەیەدا ماتریالیزمی دیالێکتیکە. بەڵام، دەبێت ڕۆڵەکانی دیالێکتیکی کلاسیک تێپەڕێنرێن. دەبێت ئێمە ناکۆکییەکان نە وەک بەشێک کە یەکتر هەڵدەوەشێننەوە، بەڵکو وەک دیاردەی کۆمەڵایەتی کە یەکتر بەهێز دەکەن ببینین. چونکە بێ کۆمون دەوڵەت نییە، بێ بۆرژوازی پرۆلیتاریا نییە. بۆیە، دەبێت ئێمە ناکۆکییەکان نە بە زهنیەتێکی هەڵوەشێنەر، بەڵکو بە پەر‌سێپکتیڤێکی مێژوویی وەرچەرخێنەر دەستنیشان بکەین. پێشکەوتنە زانستییەکانیش نیشانی دەدەن کە ڕێبازی دیالێکتیک هەتا ئەو کاتەی نەکرێتە ڕەها (موڵەق)، لە شیکاریی کۆمەڵایەتیدا ئامرازێکی کاریگەرە. لەم چوارچێوەیەدا، نوێکردنەوەی دیالێکتیکی کۆمون-دەوڵەت و چین-دەوڵەت پێویستە. تێکچوونی سۆسیالیزمی ڕاستەقینەی سەدەی ٢٠ەم لە شیکردنەوەی هەڵەی ئەم دیالێکتیکە مێژووییە دەرکەوت: هەرچەند سۆسیالیزمی دەوڵەتپارێز دەوڵەتی بەدەست هێنا، بەڵام لە کۆتاییدا لەبەرامبەر ئەو تێکچوو. بە بەستنەوەی مافی چارەی خۆنووسینی نەتەوەکان بە دەوڵەتی نەتەوەییەوە، ئەو لەناو سنوورەکانی سیاسەتەکانی بۆرژوادا قەتیس ما. چەمکی "نەتەوە-دەوڵەتی پرۆلیتێر" جگە لە بەرهەمهێنانی زهنیەتی دەوڵەتپەرستی ئەنجامێکی دیکەی دروست نەکردووە. من ئەم حەقیقەتەم بە شێوەیەکی ڕاست شیکار کرد و وتم: سۆسیالیزمی نەتەوە-دەوڵەتی مرۆڤ بەرەو تێکچوون دەبات، سۆسیالیزمی کۆمەڵگای دیموکراتیک مرۆڤ بەرەو سەرکەوتن دەبات. ئەمڕۆ کات کاتی ڕێپێوانە بەرەو ڕزگاریی دیموکراتیک لەسەر بنەمای سۆسیالیزمی دیموکراتیک. من لەم ڕێگایەدا باوەڕم وایە کە ئێمە لە شوێنی دەوڵەت بە پەر‌سێپکتیڤی کۆماری دیموکراتیک، نەتەوەی دیموکراتیک و بە پارادیگمای کۆمەڵگای دیموکراتیک، ئیکۆلۆژیک و ئازادیخوازی ژنان سەردەکەوین. ئەم زهنیەتە بزوتنەوەکەمانی گەیاندووەتە نوێبوونەوەی ئایدۆلۆژی و سیاسی، دینامیزمی ڕێکخستنی و گەلپارێزی و ئەوی بەرەو بەرنامەیەکی سۆسیالیستی بردووە کە بتوانێت بۆ پێداویستییەکانی ئەم سەدەیە ببێتە وەڵام. پەیوەندیی سۆسیالیزمی دیموکراتیک لەگەڵ دەوڵەت لە پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریدا سەرلەنوێ فۆرم وەردەگرێت. من پەیوەندیی خۆم لەگەڵ دەوڵەت وەک پەیوەندییەکی دیموکراتیزەکردن پێناسە دەکەم. لە تێگەیشتنی کۆماری دیموکراتیکدا پێویست دەکات کە دەوڵەت نە وەک هێزێکی ئیلاهی لەسەر کۆمەڵگا بێت، بەڵکو لە چوارچێوەی پەیمانێکی دیموکراتیکدا لەگەڵ کۆمەڵگا کار بکات. بە ستراتیژیی سیاسیی دیموکراتیک، مومکینە کە لەناو دەوڵەتدا گۆڕان و وەرچەرخان دروست ببێت و کۆمەڵگا لەسەر بنەمایەکی دیموکراتیک سەرلەنوێ بونیاد بنرێتەوە. جێگیرکردنی ئەم ستراتیژییە لەسەر یاسا (حقوق)، بنەمایەکی ماییندە بۆ ئاشتی دروست دەکات. یاسا، وەک میکانیزمی پاراستن و هاوسەنگیی پەیوەندیی دیموکراتیک لە نێوان دەوڵەت و کۆمەڵگادا ئامرازێکی چارەسەرییە کە پێشی لە توندوتیژی دەگرێت. لە هەمان کاتدا ئەو ڕۆڵێکیش دەبینێت لە دامەزراندنی بونیاد و مەشروعییەتی کۆماری دیموکراتیک و بونیادنانەوەی سیستەمی کۆمەڵایەتی. یەکێک لە ئارگومێنتانەی کە من وەک ستراتیژییەکی بنەڕەتیی تێکۆشان پێشکەشم کرد، ئینتێگراسیۆنی (تێکەڵبوونی) دیموکراتیک و چەمکی یاسایی ئەو بوو. یاسای ئینتێگراسیۆنی دیموکراتیک، کە تێیدا یاسا لە ڕێگەی نۆرمی تاکەکەسی و گەردوونی و مافە بەکۆمەڵەکان (کۆلێکتیک) بۆ بەرژەوەندیی کۆمەڵگا سەرلەنوێ بونیاد دەنرێتەوە، دەبێت لەسەر سێ پرەنسیبی سەرەکی دابڕێژرێت: یاسای هاوڵاتیبوونی ئازاد، یاسای ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیک، یاساکانی ئازادی. یاسای ئینتێگراسیۆنی دیموکراتیک هەم دەوڵەت وەردەچەرخێنێت بۆ دەوڵەتی نۆرمەکان (یاسا) و هەمیش هەبوونی بەدەستهاتووی کۆمەڵگا بە شێوەیەکی دامەزراوەیی مسۆگەر دەکات و بەم شێوەیە ئازادیی خۆی بەدەست دەهێنێت. پرۆسەی 'بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیک' کە من دەستم پێکرد، پرۆسەیەکی گفتوگۆیە. لە هەرێمێکی وەک ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ئەتنیسیتە، ئایین و مەزهەبی تێکەڵاوی لێیە، زۆر شت هەن کە بە گفتوگۆ و دانوستانی دیموکراتیک بەدەست دەهێنرێن. بە ڕاستی، من باوەڕم وایە کە سۆسیالیزمێکی واتادار جگە لە نزیکبوونەوەیەکی شۆڕشگێڕیی توندوتیژ، گونجاوترە کە خۆی وەک سیستەمێکی ئەرێنی (پۆزەتیڤ)ی بونیادنان و هەبوون ڕێک بخات و ئەمەش بە شێوازی گفتوگۆی دیموکراتیک پێک بهێنێت. زەحمەتە کە مرۆڤ باوەڕ بکات کە سۆسیالیزم بەبێ ئەوەی لەسەر گفتوگۆیەکی دیموکراتیکی بەرفراوان و قووڵ بونیاد بنرێت، ئەگەر بونیادیش بنرێت ماییندە بێت. لینینیش وتوویەتی، 'سۆسیالیزم بەبێ دیموکراسییەکی بەرفراوان و پێشکەوتوو بونیاد نانرێت.' بەم بیر و باوەڕەوە، من هیوادارم کە کۆبوونەوەکەمان بە سەرکەوتوویی تێپەڕێت و سڵاو و خۆشەویستیی هەڤاڵێتیی بێ کۆتاییم پێشکەش بە ئێوە دەکەم." دەم پارتی لە ئەستەنبوڵ کۆنفرانسی” ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی نێودەوڵەتی” ساز دەکات. پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی)، کۆنفرانسی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی نێودەوڵەتی لە ناوەندی جەم کاراجای باکرکۆی ئەستەنبووڵ ساز دەکات. کۆنفرانسەکە ماوەی دوو ڕۆژ دەخایەنێت و لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی ژمارەیەکی زۆر کەسایەتی سیاسی و یاسایی و چالاکوان بەشدار دەبن و لە پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگای دیموکراتیک، کە دوای بانگەوازی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵڵا ئۆجالان، کە لە ٢٧ـی شووبات دەستی پێکرد، ئەزموونەکانی جیهان هەڵدەسەنگێندرێت.

تۆم باراک، نوێنەری سەرۆكی ئەمریکا رەخنەی توندی لە سیاسەتەکانی ئیدارەکانی پێشووی ئەمریکا لە عێراق گرت و ئاماژەی بەوەدا، تارانیان بەهێزكردو رێگەیان پێدا بۆشاییەكە پڕبکاتەوە. باراك، لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ رۆژنامەی "زە ناسیۆناڵ"، وتی: ئێران پێشڕەوی کردو بۆشایی عێراقی پڕکردەوە، چونکە پەیكەرێكی شێتانەمان دروستکردو وایكرد میلیشیاکانی ئێران هەژمونێكیان لەسەرووی هەژمونی پەرلەمانەوە بێت. نێردەی تایبەتی سەرۆکایەتی لە سوریا جەختی لەوە کردەوە، عێراق وەک نمونەیەکی ڕوونی ئەو هەڵانەیە كە نابێت ئەمریکا دووبارەی بکاتەوە.  وتیشی: سەرۆک وەزیرانی ئێستا، محەمەد شیاع سودانی، پیاوێکی لێهاتووە، بەڵام دەسەڵاتی راستەقینەی نییەو ناتوانێت هاوپەیمانی لە پەرلەمان پێکبهێنێت، بەهۆی هێزەكانی حەشدی شەعبی و نوێنەرەكانیان لە پەرلەمان، کە رێگری لە پرۆسەکە دەکەن. راشیگەیاند: واشنتۆن ملیۆنان دۆلاری خەرجكردو ٢٠ ساڵی بەسەر برد بەبێ‌ ئەنجامێك شایەنی باسكردن بێت، پێیشوایە ناتوانێت ئەم کێشەیە چارەسەر بکات.  باراک لە بەشێكی تری چاوپێكەوتنەكەدا ئاماژەی بەوەكرد: کێشەی عێراق و سوریا لە ئەگەری ئەوەدایە دۆخەکە بگۆڕێت بۆ دابەشبوون و کۆماری فیدراڵی بخولقێنێت مافی ئۆتۆنۆمی بە کورد بدات، هەروەک چۆن لە یوگۆسلاڤیا روویدا. هۆشداریدا لە مەترسییەکانی دابەشبوون و نەبوونی رێککەوتن لەسەر مۆدێلێكی فیدراڵی و رایگەیاند: رەنگە دروستکردنی فیدراڵییەکان تەنها ماوەیەکی زۆر کورت بخایەنێت و دواتر شەڕ سەرهەڵبداتەوە.

وادەکەی مەسعود پزیشکیان بەسەرچوو خەڵکی وڵاتەکە هاواریان لێهەستاوە و تاران ناچارە پەنا بۆ وڵاتانی دیکە ببات ئامادەکردنی هاوڵاتی  ئەوەی بەسەر خەڵکی ئێراندا دێت لەماوەی 58 ساڵی رابردوو وێنەی نەبووە، بەجۆرێک هێندە بێئاوی رووی تێکردوون کە لە بۆشایی ئاسمانەوە رووبار و بەنداوەکانیان بە وشکی دەبینرێت. ئەمساڵ تائێستا 20 پارێزگای وڵاتەکە تەنانەت یەک دڵۆپە بارانیان بەخۆیانەوە نەبینیووە، لەکاتێکدا ئێستا وەرزی بارانە لە ئێران و دەبوو لە مانگی نۆی ئەمساڵەوە باران دەستیپێکردبا. ئەوەی زۆرترین زیانی بەرکەوتووە تارانی پایتەختە کە 15 ملیۆن دانیشتوانی هەیە و بووەتە شارێکی وشک و برینگ. پێشتر مەسعود پزشکیان، سەرۆکی وڵاتەکە رایگەیاند، ئەگەر تاوەکو مانگی 12 باران نەبارێت ئەوان بەناچاری پێویستە خەڵکی تاران شارەکە چۆڵ بکەن.  بەگوێرەی راپۆرتێکی رۆیتەرز، نزیکەی 10%ـی بەنداوەکانی وڵاتەکە وشک بوون و هیچ ئاوێکیان تێدا نەماوە. میدیاکانی ئێران باس لە دۆخی خراپی خەڵکی وڵاتەکە دەکەن و دەڵێن، ئیتر وەک جاران نەماوە، بەرپرسانی وڵاتەکە بۆ پارێزگاریکردن لە ئاو، رۆژانە 6 بۆ 12 سەعات ئاو لە ماڵان دەگرنەوە. لە رۆژهەڵاتی کوردستانیش دۆخەکە خراپترە. میدیای ئێران دەڵێت، ئیستا خەڵکی بانە تەنها دوو کاتژمێر ئاویان بۆ دەکرێتەوە. لە تاران دۆخەکە بەجۆرێکە هەندێک کات 15 کاتژمێر بۆ رۆژێک ئاو لە خەڵک دەگیرێتەوە، بەڵام بەشێوەیەکی ئاسایی دانیشتووانی تاران 12 سەعات لە رۆژێکدا هیچ ئاوێک بە بەلوعەکانیاندا نایەت. دانیشتوانێکی تاران بۆ پێگەی ئێران وایەر دەڵێت، ئێمە لە قوتابخانە باسی بەرزەخ و دۆزەخمان بۆ کراوە، بەڵام ئێستا رێک وەک ئەوە وایە لەنێو هەردووکیاندا بژین.  بەهۆی بێبارانییەوە، هەوای پیسیش بەرۆکی دانیشتووانی شارەکەی گرتووە و ئێستا بووەتە یەکێک لە پیسترین شارەکانی جیهان.  ئاژانسی هەواڵی میهر دەڵێت، بەنداو وعەمبارە سەرەکییەکانی تاران ئێستا ئیتر تەنها 11% ئاویان تێدایە. بەرپرسانی وڵاتەکە کەوتوونەتە خۆو داوای یارمەتی لە وڵاتانی دیکە دەکەن. عەباس عەلیئابادی، وەزیری وزەی ئێران دەڵێت، هەر وڵاتێک ئاومان پێ بفرۆشێت ئێمە ئامادەین لێی بکڕین.  پێشتر عەلی خامنەیی، رابەڕی باڵای ئێران، داوای لە دانیشتووانی وڵاتەکەی کرد دەست بە ئاوەوە بگرن، بەڵام خەڵکی وڵاتەکە دەڵێن، ئەمە داوایەکی نامەعقوڵە چونکە خۆ بەرپرسان هەر ئاو ناکەنەوە بۆمان تا دەستی پێوە بگرین.

سەرۆكی فراكسیۆنی دەم پارتی لە پەرلەمانی توركیا ئاشكرایكردووە، رێبەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان لە كۆبوونەوە لەگەڵ ئەو لیژنە پەرلەمانیەی سەردانی كرد، سەبارەت هەسەدە وتویەتی "هێزێك بەشداری سوپای ناوەندی دەبێت، هێزەكەی دیكەش هەرێمەكە دەپارێزێت". گوڵستان كلچ كۆچیگیت، سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی یەكسانی و دیموكراسیی گەلان (دەم پارتی) لە پەرلەمانی توركیا، هاوكات ئەندامی كۆمسیۆنی پەرلەمان كە لە ئیمراڵی لەگەڵ رێبەر  عەبدوڵڵا ئۆجەلان كۆبووەوە، رایگەیاند:"رێبەر ئاپۆ لە كۆبوونەوەكەدا بە وردی پرسی سوریای هەڵسەنگاندووە، بەڵام لە راپۆرتەكانی پەرلەماندا نەخراوەتەڕوو. هەروەها سەبارەت بە هەسەدە فۆرمەلەیەكی پێشكەشكردووە". گوڵستان كلچ ئاماژەی بەوەشكردووە،"رێبەر ئۆجەلان هۆشداری دا، ئەگەر لە سوریا دیموكراتیزەبوون بەدی نەیەت، حكومەتی كاتی دیمەشق دەتوانێت بگۆڕدرێت بۆ دیكتاتۆرێك". "رێبەر ئاپۆ سەبارەت بە هەسەدە فۆرمەلەیەكی پێشكەشكردووە و دەڵێت دەتوانرێت هێزی سەربازی ئەنتێگراسیۆنی سوپا بكرێت، جگە لەوەش هەرێمەكە دەتوانێت هێزی ئاسایشی خۆیشی هەبێت، كاتێك باسی ئەم بابەتەی دەكرد، وتی "من باوەڕم وایە لە توركیا پشكنەر هەیە‌، مەبەستی ئەوە بوو كە هێزێك بەشداری سوپای ناوەندی دەبێت، هێزەكەی دیكە هەرێمەكە دەپارێزێت، ئاسایش دابین دەكات". گوڵستان كلچ كۆچیگیت وای وت. سەرۆكی فراكسیۆنی دەم پارتی و ئەندامی ئەو لیژنەیەی سەردانی رێبەر  ئۆجەلانی كرد دەشڵێت "رێبەر ئاپۆ نەیوتووە یەپەگە بێ مەرج دەستبەرداری چەك بێت و وەك پەكەكە كۆتایی بەوكارانە بهێنێت كە بەناویەوە دەكرێن، ئەو جۆرە بانگەشانە راست نین". لە درێژەی قسەكانیدا سەرۆكی فراكسیۆنی دەم پارتی لە پەرلەمانی توركیا ئاماژەی بەوەشكرد "رێبەر ئاپۆ هەڵسەنگاندنی لەسەر بنەماڵەی ئەسەد لە سوریا كردووە و وتی "دەبینین سوریا بووە بە ئازارترین و بریندارترین جوگرافیای هەرێمەكە، تەنانەت ئەمڕۆش دەڵێن شەرع گۆڕاوە، ئەگەر بەڕاستی گۆڕاوە، ئەوا دەبێت دیموكراتیزەكردن بەدی بێت، بەڵام ئەگەر دیموكراتیزەكردن نەبێت، شەرعیش دەگۆڕێت بۆ دیكتاتۆرێك، لە دۆخێكی وادا دەزانین چی روودەدات". "مەبەستی بەڕێز ئۆجەلان سیستەمێكی دیموكراتیكە، كە هەموو گەلانی سوریا بە ناسنامەی خۆیانەوە بەشداری بن، بە شێوەیەكی ئاشكرا وتی " ئەگەر ئەمە نەبێت چی دەبێت، دیكتاتۆری، واتە ئیدارەیەكی دیكەی ئەسەد بە ناوێكی نوێ، بە فۆرمەلەیەكی نوێ". گوڵستان وای وت. سەرۆكی فراكسیۆنی دەم پارتی هەروەها وتیشی:"هەڵسەنگاندنەكانی بەڕێز ئۆجەلان هەم بۆ توركیا هەم بۆ سوریا و گەلی كورد هەمیشە لەسەر بنەمای دیموكراتیزەبوونە، كاتێك دەیوت "كۆماری دیموكراتیك‌ بەمجۆرە بوو، كاتێك باسی یەكێتی كۆمۆنە دیموكراتیكەكانی دەكرد، لەم چوارچێوەیەدا هەڵسەنگاندنی بۆ دەكرد، واتە دیموكراسی بۆچوونی بنچینەیی ئەوە، نەبێت نابێت، هەربۆیە ئەگەر سیستمی سوریا بگۆڕێت بۆ دیكتاتۆرییەت، بێگومان هێزی كورد نابن بە بەشێك لەم دیكتاتۆرییەتە". لە وەڵامی پرسیاری "نەخشەڕێی رێبەر ئۆجەلان بۆ سوریا چییە؟ چی تێگەشتن؟ گوڵستان كلچ وتی: "دەتوانم بە ڕوونی بیڵێم سوریایەكی دیموكراتیك. ئەوكات لێرە كێشەی سەربازی درووست نابێت. بە واتایەكی تر پرسی "یەپەگە ئەنتێگراسیۆنی سوپا ببێت، یان دەبێتە ئاسایش‌ دەبێتە رۆژەڤی دووەم، سێیەم، چوارەم، چونكە یەكێتییەكی دیموكراتیك بەدی هاتبێت، لە فكر و مێشكی خۆییدا سیستمێكی دیموكراتیكی بنیات ناوە و ئەمە بۆ هەموو ئەو جوگرافیایانە پێشنیاز دەكات كە كورد تێیدایە، بۆ توركیا، سوریا، عێراقیش دەبێت".

حەسەن سەلمان، ڕاوێژکاری یاسایی کۆمیسیۆنى هەڵبژاردنەکانى عێراق، ڕایگەیاند، دابەشکردنى پارەى کارمەندانى ڕۆژى دەنگدان بابەتێکى تەواو داراییە و پەیوەندیى بە کۆتاییهاتنى پڕۆسەى هەڵبژاردن و پەسەندکردنى ناوى بەربژێرە سەرکەوتووەکان لەلایەن دادگاى فیدڕاڵى هەیە. گوتیشى، دابەشکردنى پارەى کارمەندانى ڕۆژى دەنگدان لەلایەن وەزارەتى دارایی یاخود کۆمیسیۆنى هەڵبژاردنەکان دەدرێت. لەبارەى میکانیزمى پڕکردنەوەى شوێنى بەربژێرە دوورخراوەکانیش، ڕاوێژکارەکەى کۆمیسیۆن دەڵێت، هەر بەربژێرێکى سەرکەوتوو کە دوور دەخرێتەوە، دەنگەکانیشى ڕەتدەکرێتەوە، دەشڵێت،  ئەگەر لیستەکە بەئەندازەى بەدەستهێنانى کورسییەک دەنگى مابوو، ئەوا کورسییەکە بۆ هەمان لیست دەبێت و بەپێچەوانەوە دەدرێتە ئەو لیستەى زۆرترین دەنگى هەیە، بەڵام دەنگەکانی نەیگەیاندووەتە ئەندازەى بەدەستهێنانى کورسییەک و بە گەورەترین دؤڕاو هەژمار دەکرێت. بڕیارە لەپاش یەکلایکردنەوەى سەرجەم تانەکان، هەفتەى داهاتوو ناوى بەربژێرە سەرکەوتووەکان بەرزبکرێتەوە بۆ دادگاى فیدراڵى بەمەبەستى پەسەندکردنیان.

هەپەگە پێنج شەهیدی بەبیرهێنایەوە و ڕایگەیاند، بە ڕێزدارییەوە یادی ڕۆڵە قارەمانەکانی گەلی کورد عەباس حەفتانین، ئاخین باکسی، دەمهات مەخمووری، سیپان بێوار و زنار باهۆز دەکەینەوە، کە لە ٢٠١٨دا بە ڕۆحێکی فیداییانەوە دژی هێرشەکانی دوژمن شەڕیان کرد و شەهیدبوون. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پارستنی گەل(هەپەگە)، پێنج شەهیدی بەبیرهێنایەوە، کە لە ٢٠١٨ و لە شوێنی جیاوازدا شەهیدبوون. دەقی ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگە بەم شێوەیەیە: “بە ڕێزداریی و حورمەتەوە ڕۆڵە قارەمانەکانی گەلی کورد عەباس حەفتانین، ئاخین باکسی، دەمهات مەخمووری، سیپان بێوار و زنار باهۆز بەبیر دێنینەوە کە بە ڕۆحێکی فیداییانەوە لە تێکۆشانی ٢٠١٨دا، دژی هێرشەکانی دوژمن شەڕیان کرد و گەیشتنە ئاستی شەهیدبوون. هەڤاڵانمان عەباس، ئاخین، دەمهات، سیپان و زنار لە سەردەمێکدا کە دەوڵەتی تورک هەوڵی پاکتاوکردنی تەڤگەرەکەمانی دەدا و ئۆپەراسیۆنی قڕکردنی دژی گەلەکەمانی ئەنجام دەدا، ئەرکێکی مێژوویییان لە ئەستۆ گرت. هەڤاڵانمان کە بە هەستکردن بە بەرپرسیارێتی مێژوویی تێکۆشانیان دەکرد، بە شێوەیەکی جددی و بەهێز ئەو ئەرکانەی کە تەڤگەرەکەمان پێیانی سپاردبوو لە ئەستۆ گرت و بەرپرسیارانە جێبەجێیان کرد. ئەوان بە بێ دوودڵی بۆ بەدیهێنانی ئامانجی ڕێبەرێتی ئازاد و کوردستانی ئازاد بەشدارییان کرد. بەو فیداکاریی و بەشدارییە بەهێزەی کە بۆ جێبەجێکردنی فەلسەفەی ئازادی نیشانیاندا، لە مێژووی تێکۆشانی ئێمەدا شوێن پێی قووڵیان بەجێهێشت. هەڤاڵانمان دەزانن کە سەرکەوتن تەنها بە پێداگری لەسەر رێبازی تێکۆشانی ئاپۆیی بەدەست دێت و لەسەر ئەو بنەمایە، بە کار و چالاکیەکانیان گەورەترین بەڵگەیان نیشاندا. هەڤاڵانمان کە هێرشەکانی دوژمن بۆ سەر هەرێمەکانی پاراستنی مەدیایان کردە بنەمای بەهێزکردنی تێکۆشانیان و لەسەر هێڵی فیدایی بوون تیکۆشان. بۆیە تێکۆشانی فیداییانە و هەڵوێستی بە ئیرادەی هەڤاڵانمان بەردەوام ڕێگامان ڕووناک دەکاتەوە.   لەسەر ئەو بنەمایە سەرەخۆشی خۆمان ئاراستەی بنەماڵەی هێژای هەڤاڵانی قارەمانمان عەباس، ئاخین، دەمهات، سیپان، زنار و سەرجەم گەلی وڵاتپارێزی کوردستان دەکەین و بەڵێن دەدەین ئامانجی شەهیدان بەسەرکەوتن تاجدار دەکەین.” هەپەگە زانیاری لەسەر ناسنامەی شەهیدان بەم شێوەیە خستەڕوو: ناسناو: عەباس حەفتانین ناو و ناسناو: جیهان یگیت شوێنی لەدایکبوون: شرنەخ ناوی دایک و باوک: قودرەت- حوسێن کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٩ی ئابی ٢٠١٨ / زاپ. ناسناو: ئاخین باکسی ناو و ناسناو: ئەڤین باکسی شوێنی لەدایکبوون: ئێلح ناوی دایک و باوک: زوریە- سالم کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٩ی ئابی ٢٠١٨ / زاپ. ناسناو: دمهات ماخمووری ناو و ناسناو: فەرمان تورگوت شوێنی لەدایکبوون: جۆلەمێرگ ناوی دایک و باوک: خورسی- ئەحمەد کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٢ی ئاداری ٢٠١٨ / خواکوڕک. ناسناو: سیپان بێوار ناو و ناسناو: ئۆزگور ئایدەمیر شوێنی لەدایکبوون: مووش ناوی دایک و باوک: عایشە-ئەحمەد کات و شوێنی شەهیدبوون: ١٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ / مووش. ناسناو: زنار باهۆز ناو و ناسناو: عومەر تورک شوێنی لەدایکبوون: ئامەد ناوی دایک و باوک: سۆنگول-محەمەد کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٤ی نیسانی ٢٠١٨ / ئاڤاشین.”

پوختەی کۆبوونەوەکەی رێبەر عەبدوڵڵا ئۆجەلان کە لە کۆبوونەوەکەدا پەرلەمانی تورکیا خوێندرایەوە کە شاندێکی کۆمیسیۆنی یەکڕیزیی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی کۆبوویەوە.   "لە کۆبوونەوەکەدا ئۆجەلان رایگەیاندووە، دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە بە قسەکانی خزمەتێکی گەورەی بە سیستمی 100 ساڵەی پەیوەندیی تورک و کورد کردووە و ئازایەتییەکی کەموێنەی لە مێژووی کۆماردا نیشانداوە و سوپاسی کردووە. هەروەها سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ بەڕێز رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا دەربڕیووە بۆ ئەو بوێرییەی لە پرۆسەکەدا نیشانیداوە."    ئۆجەلان: لەسەر بەڵێنەکانی خۆمم   "عەبدوڵڵا ئۆجەلان رایگەیاندووە کە لە سەرەتای پرۆسەکەوە لەسەر ئەو بەڵێنانە بووە کە داویەتی و ئەگەر هەلومەرج لەبار بێت، توانای تیۆری و کرداری هەیە بۆ جێبەجێکردنی. بە درێژی باسی لە پاشخانی مێژوویی کردووە و جەختی لە گرنگیی برایەتیی تورک و کورد کردووەتەوە."    هەڵوەشاندنەوەی هەموو پێکهاتەکانی پەکەکە   "عەبدوڵڵا ئۆجەلان رایگەیاندووە، وازی لە شێوازی چەکداری هێناوە و شێوازی سیاسیی گرتووەتەبەر. بانگەوازی 27ی شوبات بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەموو پێکهاتەکانی پەکەکە و دانانی چەک لەلایەن کۆمەڵگەوە پێشوازیی لێکراوە و خەڵک چاودێریی ئەم پێشهاتە دەکات و خۆی لە سووریا و عێراقیش کاریگەریی هەیە."    لەم خاڵەدا، دوای ئەوەی فەتحی یڵدز بەبیریهێنایەوە کە لە دۆسیەی سزادانی عەبدوڵڵا ئۆجەلاندا پارێزەری خانەوادەی شەهیدان بووە، ئۆجەلان گوتوویەتی، "من لەسەر ئەو بەڵێنانەم کە لەو پرۆسەیەدا داومن کە بە تەوقەکردنی دەوڵەت باخچەلی دەستیپێکرد."    "گیانلەدەستدانی هەر سەربازێک تراژیدیایە"   "دوای ئەوەی حوسێن یایمان رایگەیاندووە کە بە هەستیاریی خانەوادەی شەهیدانەوە هاتووە، عەبدوڵڵا ئۆجەلان گوتوویەتی، گیانلەدەستدانی هەر سەربازێک بۆ ئەو تراژیدیایە، هەرگیز پێی دڵخۆش نەبووە و پێویستە گەنجان بەو شێوەیە نەمرن. هەروەها گوتوویەتی، پێویستە بە دڵنیاییەوە لە تورکیا و ناوچەکە چارەسەرییەک بدۆزرێتەوە و نیگەرانیی خۆی بۆ هێرشەکەی سەر کۆمپانیای توساش دەربڕیووە (رۆژی 23ـی تشرینی یەکەمی 2024، دوو گەریلا هێرشیان کردە سەر کۆمپانیای توساش بۆ بەرهەمهێنانی چەک، دوای خۆتەقاندنەوەیان پێنج کەس کوژران)."    هەروەها "پێی گوتراوە، بەکار‌هێنانی زمانی سەردەمی پێش لۆزان و 1924 پرۆسەکە ژەهراوی دەکات."    داوای بانگەوازێکی نوێی بۆ سووریا لێکراوە   "لە کۆتاییدا، لە کاتی چۆڵکردنی ناوچەی زاپدا، بوونی چەک بە دەستی ئەندامانی رێکخراوەکەوە لەنێو رای گشتیدا تووڕەیی دروستکرد و دەرکەوت پەکەکە بە تەواوی پابەندی بانگەوازەکە نەبووە. پێی گوتراوە کە پێویستە هەسەدە پابەندی رێککەوتنی 10ی ئادار بێت و پێویستە بانگەوازێکی نوێ بۆ سووریا بکات."    پێویستە پەکەکە نەک تەنیا چەکی دەستی، بەڵکو لە رووی هزریشەوە چەک دابنێت   "پێی گوتراوە کە ئەم دەوڵەتە دەوڵەتی هەموومانە و کاتێک دەگوترێت 'چەک دابنێن' هەموو پێکهاتەکانی پەکەکە دەگرێتەوە. تێبینی کراوە کە پەکەکە ئەو هێزانەی لە عێراق دەیانکشێنێتەوە، دەیاننێرێت بۆ سووریا و ئەمەش ناکۆکی لەگەڵ لێدوانەکانی پێشوودا دروست دەکات. لە بەرامبەردا ئۆجەلان رایگەیاندووە، 'پێویستە پەکەکە نەک تەنیا چەکی دەستی، بەڵکو لە رووی هزریشەوە چەک دابنێت."    فەتحی یڵدز: ساڵێکە هیچ شەهیدێک نەدراوە   "فەتحی یڵدز رایگەیاندووە، تەنانەت لەو کاتانەی هەواڵی شەهید دەهات، هیچ کەسێک جامی دراوسێ کوردەکەی نەشکاندووە و سەرەڕای ئەو هەموو ئازارە، هەرگیز دوژمنایەتیی کورد و تورک دروست نەبووە."    "لەسەر پرسیارەکانی حوسێن یایمان سەبارەت بە سووریا، ئۆجەلان گوتوویەتی، پێویستە لە بەرامبەر هەنگاوەکانی ئیسرائیل لە ناوچەکە و بەتایبەتی لە سووریا زۆر وریابن و بۆ سووریا پشتگیری لە سیستمی یەکگرتوو دەکات."    "گوتوویەتی، لەم جوگرافیایەدا تورک بەبێ کورد و کورد بەبێ تورک ناژین. هەروەها رایگەیاندووە، لە ساڵی 1995ـەوە وازی لە بیری سۆسیالیزمی هێناوە و گۆڕانی هزری پرۆسەیەکی بەئازارە، بەڵام هەر جارە و یەکێک ئەم هەوڵەی تێکداوە. گوتوویەتی، ئەمە کاریگەریی هەبووە لەسەر بەئەنجام نەگەیشتنی گفتوگۆ ناڕاستەوخۆکانی لەگەڵ ئۆزال، دەمیرەل و ئەربەکان لە ساڵی 1993ـەوە تاوەکو ئێستا."    "مەزڵووم عەبدی دەناسیت؟"    "کاتێک پرسیاری لێکراوە 'فەرهاد عەبدی شاهین دەناسیت؟' ئۆجەلان گوتوویەتی، کەسێکی نزیکی خۆیەتی. کاتێک گوڵستان کڵچ کۆچیگیت پرسیویەتی 'زۆر تەندروست دەبینرێیت، ئایا هیچ شتێکت هەیە لەبارەی مافەکانی ژنانەوە بیڵێیت؟' ئۆجەلان سڵاوی خۆی گەیاندووە."

ماڵپەری"تەسنیم"ی نزیك لە سوپای پاسدارانی ئێران، راپۆرتێكی لەبارەی كردنە ئامانجی كێڵگەی غازی كۆرمۆر لە سلێمانی بڵاوكردووەتەوەو تیایدا دەڵێت: هەر كاتێك ئەو كێڵگەیە بۆردومان دەكرێت پەنجەی تۆمەت ئاڕاستەی گروپەكانی مقاوەمەی عێراقی دەكرێت (مەبەستی میلیشیا شیعەكانە)، لەكاتێكدا گروپی هەماهەنگی مقاوەمە لە بەیاننامەیەکی فەرمیدا بوونی هەر پەیوەندییەکی بە هێرشەکانەوە رەتکردووەتەوە، سەرچاوەكە بەناوی  چاودێرانیشەوە رایگەیاندووە: ئەو تۆمەتانە بەمەبەستی دۆزینەوەی پاساوە بۆ بەهێزکردنی بوونی ئەمریکا لە باکوری عێراق. ماڵپەرەكە لە بەشێكی تری راپۆڕتەكەدا دەڵێت: چەندین پێدراو ئاماژە بە ئەگەری تێوەگلانی تورکیا لە هێرشەکەدا دەکەن، نەک تەنها بە پشتبەستن بە بەڵگە تەکنیکییەكان، بەڵکو لە چوارچێوەی ململانێی هەژمونی تورکیا و ئیمارات لەسەر سەرچاوەکانی وزە و ڕێڕەوی بازرگانی لە ناوچەکەدا.  راشیدەگەیەنێت: ئەنكەرە کە بە وردی چاودێری فراوانبونی رۆڵی ئیمارات دەکات لە کەرتی وزەو گواستنەوەداو وا پێدەچێت تێكەڵكردنی كارتەكانی لەناوخۆی عێراق بەلاوە گرنگ بێت و ئەو پەیامە بنێرێت کە باڵابوونی هەژمونی ئیمارات لە سلێمانی بەبێ‌ وەڵام تێناپەڕێت.

سەرۆکی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی (مەهەپە) هێرشی تووند دەکاتە سەر جەهەپە و رایدەگەیێنێت، سەرکردایەتیی ئەو پارتە "ترسان بچنە ئیمراڵی و رایانکرد". باخچەلی دەشڵێت، ئامانجیان ئەوەیە لە ساڵی 2026ـەوە تووندوتیژی و چەک لە تورکیا کۆتایی پێبێت. دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ رۆژنامەی (تورکگون)ـی نزیک لە پارتەکەی کە ئەمڕۆ پێنجشەممە 4-12-2025 بڵاوکراوەتەوە، هەڵسەنگاندنی بۆ دۆخی سیاسیی تورکیا و کارەکانی "کۆمیسیۆنی پرۆسەی چارەسەری" لە پەرلەمانی تورکیا کرد. باخچەلی بەتووندی رەخنەی لە هەڵوێستی جەهەپە گرت بەرامبەر بە سەردانی ئیمراڵی و پرۆسەی چارەسەری و گوتی: "کەی رێزیان لە گەل گرتووە، کە تەنیا هێزی کۆمارە؟ تەنانەت ترسان بچنە ئیمراڵیش، رایانکرد. بە وشەی ترسنۆکانە ناڕەزایەتییان بەرامبەر بە رێکارەکان دەربڕی نەک ناوەڕۆک. لە پرۆسەی چارەسەری و چارەسەرکردنی گرنگترین کێشەی تورکیادا خۆیان دزییەوە." سەبارەت بە ئاسۆی پرۆسەی چارەسەری، سەرۆکی مەهەپە ئاماژەی بەوە کرد، کارەکانی "کۆمیسیۆنی یەکڕیزیی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی" لە قۆناخی کۆتاییدایە و راپۆرتی قۆناخی گواستنەوە ئامادە دەکرێت. باخچەلی گوتی: "ئیرادەی نیشتمانی راپەڕیوە. کات نەماوە و گەیشتووینەتە دوا قۆناخ. ئامانجمان ئەوەیە لە ساڵی 2026ـەوە بەدواوە تووندوتیژی و چەک بە تەواوی لە رۆژەڤی تورکیادا نەمێنێت." باخچەلی باسی لەوە کرد، جەهەپە لە "شوێنێکی هەڵەی مێژوودا وەستاوە" و لە سێگۆشەی "سۆغوتئۆزو، ساراچخانە و سلیڤری" (3 S) گیری خواردووە، هەروەها داوای کرد لێکۆڵینەوە لە گومانەکانی گەندەڵی لەنێو ئەو پارتە بکرێت.   زیاتر لە ساڵێكە پرۆسەیەکی نوێ بۆ پرسی کورد لە تورکیا دەستیپێکردووە. رۆژی 21ـی تشرینی دووەم، کۆمیسیۆنی پەرلەمان بە دەنگدانی نهێنی بڕیاری دا سەردانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە بکات، بەڵام جەهەپە بەشداریی دەنگدانەکەی نەکرد و هیچ ئەندامێکی بۆ شاندەکە دیاری نەکرد. رۆژی دووشەممە 24-11-2025، شاندێکی سێ کەسی پێکهاتوو لە (حوسێن یایمان لە ئاکپارتی، فەتی یڵدز لە مەهەپە و گولستان کڵچ کۆچیغیت لە دەم پارتی) لە ئیمراڵی لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان کۆبوونەوە. دوای دیدارەکە، سەرۆکایەتیی پەرلەمانی تورکیا لە راگەیێندراوێکدا ئاشکرای کرد، گفتوگۆی ورد کراوە سەبارەت بە "دانانی چەک، هەڵوەشاندنەوەی رێکخستن و جێبەجێکردنی رێککەوتنی 10ـی ئادار لە سووریا".