سێ وڵات داوا لە حـ.ـە.ما.س دەکەن پلانەکەى ترەمپ قبوڵ بکات

ئەمڕۆ سێشەممە وەزیری نەوتی عێراق بە سەردانێکی فەرمی گەیشتە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا و پرسی دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان و زیادکردنی هەناردەی نەوت لە داهاتوودا لەڕێگەی هێڵی بۆری عێراق - تورکیاوە ئامانجێکی سەردانەکەیە. باڵیۆزخانەی عێراق لە تورکیا بڵاوی کردەوە، حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق بە سەردانێکی فەرمی گەیشتووەتە ئەنقەرە و لەلایەن ماجد ئەلجماوی، باڵیۆزی عێراق لەو وڵاتە پێشوازیی لێکراوە، لە کۆبوونەوەیەکیشدا گرنگی بەهێزکردنی هەماهەنگی نێوان بەغدا و ئەنقەرە لەبوارەکانی وزە، وەبەرهێنان و پڕۆژەی ستراتیژیی تاوتوێ کراوە، گفتوگۆش لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت لەڕێگەی بەندەری جەیهانەوە کراوە. دوای دوو ساڵ و شەش مانگ و دوو ڕۆژ لە وەستانی، بەرەبەیانیی ڕۆژی شەممە 27ـی ئەیلوولی 2025 جارێكی دیكە هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە دەستیپێكردەوە. وەزیری نەوتی عێراق ڕایگەیاندووە، دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێگەی بەندەری جەیهانەوە هاوکار دەبێت بۆ ئارامی بازاری وزەی جیهانیی، جگەلەوەش ئەم هەنگاوە پشتیوانیی بەرنامەی عێراق دەبێت بۆ زیادکردنی هەناردە و باشترکردنی توانای وەبەرهێنانی نەوت.  لای خۆیەوە باڵیۆزی عێراق لە تورکیا باسی لەوەکردووە، هەوڵە هاوبەشەکانی عێراق و تورکیا بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت بەشێوەیەکی ڕێک و پێک جێگەی پێزانینە و بەغداش لەهەر هەوڵێک لەگەڵ ئەنقەرە درێغی ناکات کە خزمەت بە بەرژەوەندییە هاوبەشەکان و ئارامی و خۆشگوزەرانی ناوچەکە بکات.

ئەحمەد لەتیف، بەڕێوەبەرى راگەیاندن و هۆشیاریی هێزەکانى 70  راگەیاند، ئەمڕۆ شاندێکى هەرێمى کوردستان لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتى گشتى خانەنشینى عێراق لە بەغداد کۆبوونەتەوە و گفتوگۆیان لەبارەى مووچە و ئیمتیازات و خانەنشینیى هێزەکانى پێشمەرگە کردووە. ئاماژەى بەوەشکرد، شاندەکە ناگەڕێتەوە تاوەکو دەگەن بە دەرئەنجامێک و مەبەستییانە یاسای خانەنشینى بەجۆرێک بێت کە لە بەرژەوەندى خانەنشینانى هەرێمى کوردستاندا بێت و خانەنشینى هێزەکانى پێشمەرگەش بەگوێرەى یاسای ژمارە 38ـی ساڵی 2007ـ بکرێت. لە دوێنێوە شاندێک کە پێکهاتووە لە نوێنەرى ئەنجوومەنى وەزیران، وەزارەتى دارایی و هێزەکانى حەفتا و هەشتا بۆ گفتوگۆکردن لەبارەى مووچە و ئیمتیازات و خانەنشینى هێزەکانى پێشمەرگە سەردانى بەغدادیان کردووە. لە ساڵى 2024-2025 حەوت هەزار پێشمەرگە خانەنشین بوون، وەزارەتی دارایی عێراق داوای لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان کردووە، کە تاوەکو کۆتایی ئەمساڵ پرسی خانەنشینانی پێشمەرگەی هەرێمى کوردستان لە چوارچێوەی یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عێراقدا چارەسەر بکرێت. تاوەکو ئێستا خانەنشینانی پێشمەرگە لەسەر بنەمای یاسای ژمارە 38ـی ساڵی 2007ی هەرێمی کوردستان مووچەکانیان وەردەگرن. لە بەرامبەردا، بەڕێوەبەرایەتیی خانەنشینی پێشمەرگە داوایکردووە کە خانەنشینی پێشمەرگە لەبری یاسای خانەنشینی یەکگرتووی عێراق، بەگوێرەی یاسای راژە و خانەنشینی ساڵی 2007 بێت. هۆکاری ئەم داواکارییەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە دەرماڵەی ژن و منداڵ و مەترسی لە یاسای 2007دا ماوەتەوە، بەڵام لە یاسای عێراقیدا نییە. بەگوێرەى بەدواداچوونەکان، نزیکەی 20 هەزار پلەداری خانەنشینی پێشمەرگە، لە پلەکانی (ڕائید و موقەدەم و عەقید و عەمید و لیوا و فەریق ڕوکن و فەریق)، مووچەکانیان کەمدەبێتەوە. ئەم کەمبوونەوەیە بەهۆی ئەوەیە کە لە یاساکەی عێراقدا دەرماڵەی مەترسی و هاوسەرگیری و منداڵ بوونی نییە. بەمەش مووچەی پلەدارەکان لەنێوان 500 هەزار دینار تاوەکو نزیکەی دوو ملیۆن دینار کەمدەبێتەوە. لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمى کوردستان بڕیاردراوە ڕاپۆرتێکی ورد ئامادە بکرێت. پاشان گفتوگۆکانیان لەگەڵ دەستەی خانەنشینی نیشتمانی عێراق دەستپێدەکەنەوە بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک. یاسای ژمارە (38)ی ساڵی 2007ی هەرێمی کوردستان: ئەم یاسایە لە پەرلەمانی کوردستان دەرچووە و دەرماڵەی ژن (70 هەزار دینار)، منداڵ (15 هەزار دینار)، و دەرماڵەی ترسناکی بۆ پلە سەربازییەکانی پێشمەرگە کە خانەنشین کراون تاوەکو دوو ملیۆن دینار هەژمار دەکات. یاسای ژمارە (9)ی خانەنشینی یەکگرتووی عێراق لە 2014: ئەم یاسایە هیچ دەرماڵەیەک بۆ سەرباز بوون، یان دەرماڵەی ژن و منداڵ و مەترسی بۆ پلە سەربازییەکان لەخۆ ناگرێت.

 وەزارەتی دارایی  ڕایگەیاند: ڕۆژی سێشەممە بڕی  956 ملیار و 928 ملیۆن دینار وەک تەمویلی مووچەی مانگی تەمووزی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی. دەقى راگەیەندراوەکە.. ڕۆژی سێ شەممە ( ٢٠٢٥/٩/٣٠) بڕی ( ٩٥٦،٩٢٨،٠٠٠،٠٠٠ ) نۆ سەدو پەنجاو شەش ملیارو نۆ سەدو بیست و هەشت ملیۆن  دینار وەک تەمویلی مووچەی مانگی تەمووزی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق. ڕاگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابووری هاوکات سەرچاوەیەک ئەوەى خستەڕوو وەزارەتی دارایی هەموو ئامادەکارییەکی کردووە بۆ ئەوەی لەگەڵ گەیشتنی پارەکە خشتەی دابەشکردنی مووچە بڵاوبکاتەوە. هەرچەندە هەفتەی رابردوو ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی هەرێمی کوردستانی دا و حکومەتی هەرێم 120 ملیار دیناری رادەست کرد، بەڵام وەزارەتی دارایی فیدراڵ ئەمڕۆ بڕیاری ناردنی مووچەی دا.  

وتەبێژى وەزارەتی دەرەوەی قەتەر ڕایدەگەیەنێت قەتەر و میسر پلانێکیان ڕادەستی حەماس کرد بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی غەززە و وەفدێکی حەماسیش بەڵێنی لێکۆڵینەوەی دا، شاندی دانوستانکاری بزووتنەوەی حەماس بەڵێنیدا دیراسەی پلانی ئەمریکا بکەن، بەڵام هێشتا زووە بۆ وەڵامدانەوە. مەجید ئەنساری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر لە لێدوانێکى ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەى بۆ ئەوەکرد،  ئێمە هەوڵوێست و پابەندبوونی ئەمریکا بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ لە کەرتی غەززە زۆر بەرز دەنرخێنین، ئامانجمان کۆتاییهێنانە بە شەڕ و کۆتاییهێنان بە برسێتی لە غەززە. هەروەها ئەوەشى وت: لە ڕۆژی یەکەمەوە پابەند بووین بە کارکردن بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ و گەیاندنی هاوکاری و کەمکردنەوەی ئێش و ئازارى دۆخەکەـ هەوڵەکانی قەتەر و میسر و تورکیا بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ تەواوکەری یەکتر و هەماهەنگن. وتەبێژەکەى قەتەر ئەوەى دووپاتکردەوە کە پابەندبوونمان پتەوە بۆ پێشکەشکردنی هەر پشتیوانییەکی ئەگەری بۆ وەستاندنی شەڕی غەززە و ئاوەدانکردنەوەی، لە یەکەم ڕۆژی دەستدرێژی بۆ سەر قەتەرەوە، سەرنجمان لەسەر یەکپارچەیی خاکەکەمان و سەروەری خۆمان بوو. هەروەها وتیشى: دەوڵەتی قەتەر مافی یاسایی خۆی لە بارەی بۆردومانی ئیسرائیل بۆ دەوحە دەپارێزێتـ ئەو بنەمایەی قەتەر پشتی پێ دەبەستێت، ئەو گەرەنتیانەیە کە بە مەرجێک هێرشی ئیسرائیل دووبارە نەبێتەوە. مەجید ئەنساری وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی قەتەر وتیشى: ئەوەی لە سەرۆکی ئەمریکا بیستمان ئەوە بوو کە سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل قبوڵکردنی پلانەکەی ترەمپی ڕاگەیاند، ئێمە پێشوازیمان لە پلانی سەرۆکی ئەمریکا کرد بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی غەززە و ئامانجی سەرەکیمان کۆتایی هێنانە بەو شەڕە.

بارەگاى بارزانى ڕایدەگەیەنێت سەرۆک بارزانى لەکۆبونەوەیەکیدا لەگەڵ شاندێكی كەنیسەی ئەرتۆدۆكسی ڕووسیا دەڵێت: خەڵكی كوردستان لە دڵ و بە قەناعەتەوە بڕوایان بە تەبایی و پێكەوەژیان هەیە و ئەو بووەتە فەرهەنگێكی بەهێز كە ڕیشەی لە مێژوودا هەیە و بۆ نەوەكانی ئایندەش دەمێنێتەوە. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. ڕۆژی سێشەممە، 30ـی ئەیلوولی 2025،  سەرۆك مەسعود بارزانی لە پیرمام پێشوازی لە شاندێكی كەنیسەی ئەرتۆدۆكسی ڕووسیا بە سەرۆكایەتیی مەتڕان ئەنتۆنی بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی كەنیسەی ئەرتۆدۆكسی ڕووسیا كرد. لە دیدارەكەدا ماكسیم ڕۆبین كونسوڵی گشتیی ڕووسیا لە هەولێریش ئامادەی بوو، شاندی كەنیسەی ئەرتۆدۆكسی ڕووسیا وێڕای دەربڕینی خۆشحاڵیی خۆیان بۆ سەردانیان بۆ كوردستان پێزانینیان بۆ ڕۆڵی سەرۆك بارزانی هەبوو لە قووڵكردنەوەی پێكەوەژیان و ئەو ئاشتی و تەباییەی نێوان پێكهاتە ئایینی و نەتەوەییەكانی كوردستاندا هەیە. ئەوەشیان دووپاتكردەوە كە بە بایەخێكی زۆرەوە سەیری هەرێمی كوردستان دەكەن كە لە ناوچەیەكدا هەڵكەوتووە.  سەرچاوەی مرۆڤایەتییە و بڕوای قووڵی بە پێكەوەژیان هەیە. شاندی میوان خوازیاری ئەوەش بوون پەیوەندییەكانیان لەگەڵ هەموو ناوەندە ئایینیەكانی كوردستان بەردەوام بێت و بەرەو پێشەوە بچێت. هەر لەو دیدارەدا سەرۆك بارزانی بەگەرمی بەخێرهاتنی شاندی میوانی كرد و جەختی لە پەیوەندی و دۆستایەتیی دێرینی نێوان گەلی كوردستان و گەلی ڕووسیا كردەوە، سەرۆك بارزانی باسی لە چەند نموونەیەكی مێژوویی وەفا و پێكەوەیی پێكهاتەكانی كوردستان كرد بەرانبەر یەكتر لەكاتە سەختەكاندا و ئاماژەشی بەوەدا، خەڵكی كوردستان لە دڵ و بە قەناعەتەوە بڕوایان بە تەبایی و پێكەوەژیان هەیە و ئەو بووەتە فەرهەنگێكی بەهێز كە ڕیشەی لە مێژوودا هەیە و بۆ نەوەكانی ئایندەش دەمێنێتەوە.  

بڕیارە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە ئاستی باڵا کۆببنەوە. تەوەری سەرەکیی کۆبوونەوەکە پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەت دەبێت. ئەندامێکی مەکتەبی سیاسیی یەکێتی دەڵێت: "چەند رۆژی داهاتوو هەواڵی خۆشمان دەبێت." ئەمڕۆ سێشەممە، سەرچاوەیەک لە کۆمیتەی ناوەندیی پارتی دیموکراتی کوردستان راگەیاند، ئەمڕۆ پارتی و یەکێتی لە ئاستی باڵا کۆدەبنەوە و لەبارەی پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەت گفتوگۆ دەکەن. بەپێی زانیارییەکان، لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک بارزانی و بافڵ تاڵەبانی و جێگرانیان بەشدار دەبن. دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، ئەندامی مەکتەبی سیاسیی یەکێتی لە کۆنگرەیەکى ڕۆژنامەوانیدا راگەیاند، "چەند رۆژی داهاتوو خەبەری خۆشمان [لەبارەی کۆبوونەوەی پارتی و یەکێتی] دەبێت." دەرباز کۆسرەت گوتی: "لێکتێگەیشتنی باش هەیە، ئومێد دەکەین لە داهاتوویەکی زۆر نزیکدا لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەوین کە هێشتا ماون." لەبارەی کاراکردنی پەرلەمانیش گوتی: "نازانم پەرلەمان ئەم مانگە کۆدەبێتەوە یان نا، بەڵام ئومێدەوارین زوو کۆببێتەوە." بەشێک لەقسەکانى دەرباز كۆسرەت رەسوڵ، ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە كۆنگرە رۆژنامەوانیدا: ـ وەك یەكێتی سورین لەسەر ئەوەی بەزووترین كات كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم پێكبهێنرێت و لە چەند رۆژی داهاتوودا خەبەری خۆشمان دەبێت. ـ لەگەڵ پارتی دوورنین لەیەكەوە، هەندێك بۆچونی جیاواز هەیە، دەتوانین بەچەند كۆبونەوەیەك ئەو بۆچونانە لێكنزیبكەینەوە و بگەیەنە رێككەوتنی كۆتایەى ـ وەك یەكێتی بەگرنگی دەزانین پێش هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق كابینەیەكی بەهێزمان هەبێت و ناوچەكە بە گۆڕانكاری گەورەدا تێپەڕدەبێت و نازانین دۆخی دوای هەڵبژاردن چۆن دەبێت. ـ پێویستە كورد یەكڕیزو یەك دەنگ بێت لە بەغداد تابتوانین هەموومان مافە دەستورییەكانی خەڵكی كوردستان بەدەستبهێنین. ـ ئەوەی بەربەستە، ئێمە وەك یەكێتی داوای شەراكەتی راستەقینەمان كردووە لەم قۆناغەدا، داوای پەنجا بە پەنجامان نەكردووە. ـ وەرقەیەكی كاری دیدگای هاوبەشمان ئامادەكردووە، بۆ جێبەجێكردنی ئەم دیدیدگایە پێویستە كۆمەڵێك پۆست بە هاوبەشی بەڕێوەببرێت.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، ڕازی نین بە دامەزراندنی دەوڵەتی فەلەستین، جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەمە لە ڕێککەوتنەکەدا نەنووسراوە. ئەمڕۆ سێشەممە بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، لەبارەى وتووێژەکانی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا گرتەیەکی ڤیدیۆیی لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تێلێگرام بڵاویکردووەتەوەو ئاماژەى بۆ ئەوەکردوە کە ئەو بە دامەزرانی دەوڵەتی فەلەستین ڕازی نەبووە. هەروەها وتی: "نەخێر، بە هیچ شێوەیەک، ئەوە لە ڕێککەوتنەکەدا نەبوو، ئێمە زۆر بە ڕوونی ئەوەمان ڕاگەیاندووە کە ئێمە بە توندی دژایەتی دەوڵەتی فەلەستینی دەکەین". ئاماژەی بەوەشکرد، هەموو بارمتەکانمان بە زیندووی و تەندروستی باش وەریدەگرینەوە، لەکاتێکدا سوپای ئیسرائیل لە زۆربەی ناوچەکانی کەرتی غەززە دەمێنێتەوە. دوێنێ سەرۆکی ئەمریکا پلانی خۆی بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی کەرتی غەززە خستەڕوو. چەند بڕگەیەکی لەخۆگرتبوو، دیارترینیان کشانەوەی وردە وردەی سوپای ئیسرائیل لە غەززە و هەڵوەشاندنەوەی چەکەکانی حەماس بوو. بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بڕگەکانی پلانەکەی پەسەند کرد. ترەمپ ڕاگەیاندنەکەی بە "رۆژێکی مێژوویی بۆ ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست" زانی، جێبەجێکردنی پلانەکەی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە بەستەوە بە فراوانکردنی ڕێککەوتنەکانی ئەبراهام، ئاماژەی بە "پاڵپشتییە گەورەکە" کرد کە پلانەکە لەلایەن سەرکردەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە وەریگرتووە. ترامپ ستایشی ئەو پاڵپشتییەی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سەرکردەکانی ئەوروپای کرد بۆ کۆتاییهێنان بە مردن و وێرانکاری و دەستپێکردنی لاپەڕەیەکی نوێی ئاسایش و ئاشتی و خۆشگوزەرانی و سڵاوی خۆی ئاراستەی سعودیە و قەتەر و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی و میسر و ئوردن و تورکیا و هەروەها ئەندەنوسیا و پاکستان کرد.

چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ پارە بخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان، وەزارەتی دارایی هەموو ئامادەکارییەکی کردووە بۆ ئەوەی لەگەڵ گەیشتنی پارەکە خشتەی دابەشکردنی مووچە بڵاوبکاتەوە.  سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند، "بەئەگەری زۆرەوە ئەمڕۆ شاندێکی وەزارەتی دارایی دەچن بۆ بەغدا و سبەی لیستی مووچەی مانگی نۆی مووچەخۆران دەدەن بە وەزارەتی دارایی عێراق." ئەو سەرچاوەیە وتیشی، "ئەگەر ئەمڕۆ پارەکە بگات، ڕاستەوخۆ خشتەی دابەشکردنی مووچە ڕادەگەیێنرێت و دەست بە دابەشکردنی مووچەی مانگی حەوت دەکرێت." دوای ڕێکەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا لەسەر هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان بۆ بەندەری جیهان و ناردنی داهاتی نانەوتی بۆ بەغدا، خەرجکردنی مووچەی مانگی حەوت و مانگەکانی دواتر هیچ گرفت و بەربەستێکی لەبەردەمدا نەماوە،  وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستانیش ئامادەکاری دەکات بۆ ئەوەی مووچەی مانگەکانی هەشت و نۆش لەماوەیەکی کەمدا خەرج بکرێت. ئەمەش لەکاتێکدایە، سەرچاوەکان لە بەغداد و وەزارەتی دارایی عێراقەوە رایانگەیاند، تەمویلکردنی مووچەی مانگی تەمموزی هەرێمی کوردستان تا رۆژی سێشەممە دوادەکەوێت، هۆکارەکەشی بۆ سەرقاڵبوونیان بە دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی عێراق و کێشەی نەختینە لە بانکەکاندا دەگەڕێننەوە. بەگوێرەی ئەو سەرچاوانە، دوو هۆکاری سەرەکی لەپشت دواکەوتنی ناردنی پارەکەوە هەن: سەرقاڵبوونی وەزارەتی دارایی عێراق: وەزارەتەکە سەرقاڵی دابەشکردنی مووچەی مانگی ئەیلولی فەرمانبەرانی خۆیەتی، کە لە 21ی مانگەوە دەستیپێکردووە. کەمبوونەوەی پارەی کاش (نەختینە) لە بانکەکاندا، پرۆسەی تەمویلکردنی دوخستووە. سەرچاوەکان پشتڕاستیانکردووەتەوە، کە "تاوەکو رۆژی سێشەممە تەمویلی مووچەی مانگی تەمموزی هەرێمی کوردستان دەکرێت."

 هاوسەرۆکی دەم پارتى:پێویستە کۆمیسیۆن لەگەڵ ئۆجالان کۆببێتەوە تولای هاتیمئۆغوڵڵاری، هاوسەرۆکی پارتی دەم، لە میانی کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ خەڵکی ئیزمیر، چەند داواکارییەکی گرنگی بۆ چارەسەری پرسی کورد خستەڕوو، کە ئازادکردنی زیندانیانی سیاسی و دەرکردنی یاسای تایبەت و رێگەخۆشکردن بۆ بەشداریی سیاسیی پەکەکە لەخۆدەگرێت. هاوسەرۆکی پارتی دەم رایگەیاند، یەکەم و بەپەلەترین داواکارییان ئەوەیە، لیژنەی هاودەنگیی نیشتمانی لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە کۆببێتەوە و بۆچوونەکانی وەربگرێت، چونکە "ئۆجەلان لایەنی سەرەکیی پرۆسەکەیە". هاتیمئۆغوڵڵاری پێشنیازی ئەوەشی کرد، کە دەکرێت هاتنی ئۆجەلان بۆ پەرلەمان بڕەخسێندرێت. سەبارەت بە رۆڵی پەکەکە، هاتیمئۆغوڵڵاری گوتی: "پێویستە لیژنەکە یاسایەکی تایبەت بەو ئەندام و بەرپرسانەی پەکەکە دەربکات، کە چەک دادەنێن، بەجۆرێک دەرگا بەڕوویاندا بکاتەوە، بگەڕێنەوە بۆ تورکیا و بەشداری لە کاری سیاسییدا بکەن". هاتیمئۆغوڵڵاری داوای ئازادکردنی دەستبەجێی زیندانیانی سیاسی کرد و ئاماژەی بەوەکرد، پێویستە گۆڕانکاری لە یاسای سزاداندا بکرێت. گوتیشی: "داوای ئازادکردنی هەزاران زیندانیی سیاسی دەکەین کە بە ناحەق سزادراون"، جەختیشی لەسەر پێویستیی جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا و ئازادکردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیگەن یوکسەکداغ کردەوە. هاوسەرۆکی پارتی دەم باسی لە بەهێزکردنی دەسەڵاتە خۆجێییەکان کرد و رایگەیاند: "بەبێ دیموکراسیی ناوچەیی، دیموکراسیی ناوەندی نایەتەدی". لەو چوارچێوەیەشدا داوای کرد، "گرنگترین هەنگاو هەڵوەشاندنەوەی یاسای تایبەت بە دانانی قەیوومە، کە بەها بۆ ئیرادەی دەنگدەران دانانێت".

بەرپرسانی ئێران و ئەمریکا ئاشکرایان کرد کە ئیدارەی ترەمپ نزیکەی ١٠٠ ئێرانی بە فڕۆکەیەک لە ئەمریکاوە بۆ وڵاتەکەیان دیپۆرت کردووەتەوە. دوو بەرپرسی ئێرانی ڕایانگەیاند، ئێوارەی ڕۆژی دووشەممە فڕۆکەیەکی بەکرێگیراوی ئەمریکی لە لویزیانا هەڵفڕی و بڕیارە ڕۆژی سێشەممە لە ڕێگەی قەتەرەوە بگاتە تاران، بەپێی ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز. لە بەرامبەردا بەرپرسێکی ئەمریکی ئاگادار لە دانوستانەکانی نێوان هەردوولا دووپاتی کردەوە کە پلانەکان بۆ ئەو سەفەرە گەیشتووەتە قۆناغی کۆتایی. ئەم دیپۆرتکردنەوە یەکێکە لەو کارە دیارانەی کە ئیدارەی ترەمپ ئەنجامی دەدات بۆ دیپۆرتکردنەوەی کۆچبەران بەبێ گوێدانە ئەو بارودۆخەی کە ڕەنگە بگەڕێندرێنەوە بۆیان، بەپێی ڕۆژنامەکە. سەرەتای ئەمساڵ ئەمریکا کۆمەڵێک ئێرانی دیپۆرتی کۆستاریکا و پەنەما کرد. شایانی باسە کە هەڵمەتەکانی پێشووی ئیدارەی ترەمپ بۆ دیپۆرتکردنەوە، ڕەخنە و داوای یاسایی لەلایەن داکۆکیکارانی مافی کۆچبەرانەوە لێکەوتەوە. واشنتۆن لە مێژە مافی پەنابەری بەو ئێرانییانە داوە کە لە وڵاتەکەیان هەڵدێن، لەوانە ناڕازییە سیاسییەکان، ڕۆژنامەنووسان، پارێزەران و چالاکانی مافی ژنان.

ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا ستایشی "هەوڵ و سەرکردایەتییەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دەکات بۆ ڕاگرتنی خوێنڕشتنی غەززە و دەستەبەرکردنی ئاگربەست. ئەردۆغان لە پۆستێکیدا لە هەژماری خۆی لە پلاتفۆرمی ئێکس ڕایگەیاند، "تورکیە بەردەوام دەبێت لە بەشداریکردن لە پرۆسەی دامەزراندنی ئاشتییەکی دادپەروەر و هەمیشەیی کە هەمووان قبوڵیان بکات". شەوى ڕابردوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا گرنگترین خاڵەکانی پلانەکەی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە ئاشکرا کرد . لەوانە چەکداماڵینی حەماس و ئازادکردنی زیندانییە ئیسرائیلییەکان لە ماوەی ٧٢ کاتژمێردا دوای پەسەندکردنی ئیسرائیل و ڕێگەدان بە یارمەتییەکان دەستبەجێ لەگەڵ وەرگرتنی یارمەتییەکان بۆ ناو کەرتی ناوچەکە. سەرچاوەیەکی دیپلۆماسی ئاگادار بە کەناڵی جەزیرەی ڕاگەیاندووە، قەتەر و میسر پلانی ترەمپیان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە گەیاندووەتە شاندی دانوستانکاری بزووتنەوەی حەماس، ئاماژەی بەوەشکردووە، بزووتنەوەکە بەڵێنی بە ناوبژیوانان داوە "بە بەرپرسیارێتی تەواوەوە دیراسەی ئەو پێشنیازە بکەن". هاوکات بنیامین ناتانیاهۆ ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل داوای لێبوردنی لە قەتەر کرد لەسەر هێرشەکەی ئیسرائیل بۆ سەر دۆحە و پابەندبوونی خۆی دووپاتکردەوە کە لە داهاتوودا هیچ پێشێلکارییەکی سەروەری قەتەر دووبارە نەکاتەوە. لەسەر زەویدا هێزەکانی داگیرکەر بەردەوام بوون لە هەڵمەتەکانیان بۆ سەر کەرتی غەززە و پشتێنی ئاگرکوژێنەوەیان جێبەجێ کرد. سەرچاوەکانی نەخۆشخانەکانی غەززە ڕایانگەیاند کە لە بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممەوە 39 فەلەستینی بەهۆی ئاگری ئیسرائیلەوە کوژراون و لە نێویاندا 28 فەلەستینی لە شاری غەززە لە کاتی خراپتربوونی کارەساتی برسێتیدا.

ڕاوێژکاری سەربازیی ڕێبەری باڵای ئێران، ئاشکرای کرد، لە جەنگی 12 ڕۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیلدا، بە مووشەکەکانیان 16 فڕۆکەوانی ئیسرائیلیان کوشتووە. دووشەممە 29ـی ئەیلوولی 2025، ڕەحیم سەفەوی، ڕاوێژکاری باڵای سەربازیی ڕێبەری باڵای ئێران، لە لێدوانێکدا ئاماژەی بەوە دا، لە میانەی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم دواییە لەگەڵ ئیسرائیلدا، لە ماوەی 12 ڕۆژدا، زیاتر لە 500 مووشەکمان بە ئاراستەی ئیسرائیل هەڵداوە. ئەو ڕاوێژکارە باڵایە دەڵێت: ئیسرائیل و ئەمەریکا ئەو جەنگەیان بەسەر ئێمە سەپاند، بەڵام بە ئامانجەکانیان نەگەیشتن و شکستیان هێنا و ئێران سەرکەوتن. لە درێژەی قسەکانیدا باسی لەوە کرد، ئیسرائیل هەوڵی دا جەنگەکە زیاتر درێژ بکاتەوە، بەڵام لە کۆتاییدا رووبەڕووی شکستێکی چاوەڕواننەکراوبووەوە، بۆیە ناچار بوو لە ڕێگەی ئەمەریکاوە داوای ئاگربەست بکات، ئەمەش نیشانەی بێ دەسەڵاتی ئەو وڵاتەیە لە بەرانبەر تواناکانی ئێران. جەختی لەوەش کردەوە، مووشەکەکانیان زیانێکی زۆری بە دامەزراوەکنی ئیسرائیل گەیاندووە، هەروەها ناوەندیی مەشق و ڕاهێنانی فڕۆکەوانانی ئیسرائیلیشیان کردبووە ئامانج، کە بووە هۆی کوژرانی 16 فڕۆکەوانی ئەو وڵاتە. ڕەحیم سەفەوی، هەر لە باسی مووشەکەکانی ئێران، ئەوەشی خستەڕوو، مووشەکەکانیان بە جۆرێک بەهێز بوون کە بوونە هۆی وێرانکارییەکی گەورەی بوومەلەرزە ئاسا، تا ئێستاش کاریگەری لە سەرجەم ئەو ناوچانەی کە بە ئامانج گیراون و ناوچەکانی دەوروبەریشیان جێهێڵاوە. بەرەبەیانی ڕۆژی هەینی، 13ـی حوزەیرانی 2025، سوپای ئیسرائیل بە فڕۆکەی جەنگی و درۆنەوە، هێرشی کردە سەر ئێران و بۆمبارانی دامەزراوە ئەتۆمییەکان، کارگەکانی دروستکردنی مووشەکی بالیستیکی کرد و ژمارەیەک لە سەرکردە سەربازیی و زانایانی ئەتۆمیی ئێرانشی کوشت. لە بەرانبەردا ئێران لە درەنگانی شەوی هەینی سەدان مووشەکی بالیستی ئاراستەی تەلئەڤیڤ کرد و سیستەمی بەرگریی ئاسمانیی ئیسرائیل بەرپەرچی زۆرینەی مووشەکەکانی دایەوە. بەڵام ژمارەیەکیان کەوتەنە خوارەوە و لە ئەنجامدا چەندین باڵەخانە و خانوو، خاپوور بوون. دوای 12 ڕۆژ لە بەردەوامیی جەنگی نێوان ئێران و ئیسرائیل، بەرەبەیانی سێشەممە 24ـی حوزەیرانی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی تروس، ڕێککەوتنێکی بۆ "ئاگربەستی گشتگیر و تەواو" لەنێوان ئێران و ئیسرائیلدا ڕاگەیاند.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل پشتیوانی خۆی بۆ پلانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی کەرتی غەززە ڕاگەیاند. کۆشکی سپی پلانی ترەمپی بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە بڵاوکردەوە. بەگوێرەی پلانەکە غەززە دەبێتە ناوچەیەکی "بێ تیرۆر بۆ ئەوەی هەڕەشە بۆ سەر دراوسێکانی دروست نەکات" و بۆ سوودی خەڵکەکەی کەرتەکە نۆژەن دەکرێتەوە.   لەکۆنگرەیەکى ڕۆژنامەوانیدا دوا ى کۆبونەوەکەیان ترەمپ و ناتانیاهۆ قسەیان لەسەر چەند تەوەرەیەکى جیاوازکرد, بەشێک لەوتەکانى ناتانیاهۆ,, ـ  من پشتگیری لە پلانی ترەمپ دەکەم بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی غەززە. ـ  پلانی ترەمپ هەموو بارمتەکان دەگەڕێنێتەوە و دڵنیای دەدات لەوەی کە غەززە جارێکی دیکە مەترسی لەسەر ئیسرائیل دروست نابێتەوە. ـ پلانی ترەمپ بریتییە لە ئیدارەیەک بۆ کەرتی غەززە کە حەماس و دەسەڵاتی فەلەستین بەدەر بکات. ـ پلانی ترەمپ هەموو بارمتە زیندوو و مردووەکان دەگەڕێنێتەوە و حەماس چەک داماڵێت. ـ ئێمە هەڵوێستی ترەمپ بەرز دەنرخێنین کە دەسەڵاتی فەلەستین هیچ ڕۆڵێکی لە غەززەدا نابێت تا ئەو کاتەی کۆمەڵێک مەرج جێبەجێ نەکرێت. ـ داننان بە دەوڵەتێکی فەلەستینی مەترسی لەسەر بوونی ئیسرائیل دروست دەکات. ـ ده سه ڵاتی فه له ستین ده بێت واز له هاندان به دژی ئیسرائیل و هه وڵه کانی له دادگا نێوده وڵه تییه کان بهێنێت. ـ هەنگاوێکی نوێ دەنێین بۆ سەرکەوتن لە شەڕ و گەیشتن بە ئاشتی. ـ ترەمپ گەورەترین هاوڕێیە کە تا ئێستا لە کۆشکی سپی هەمانبووە. ـ کاتێک دەتوانین مەحاڵەکان بەدەست بهێنین کاتێک شانبەشانی ئەمریکا بوەستین. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا ڕایگەیاند، جیهان "زۆر نزیکە لە چارەسەرکردنی کێشەیەکی کۆن"، بە ئاماژەدان بە هەوڵەکان بۆ ڕاگرتنی شەڕ لە کەرتی غەززە. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، چیتر قسەکانی تەنها لە وەستاندنی شەڕی غەززەدا سنوردار نەبووە، بەڵکو بە "ئاشتی هەمیشەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست"دا سنوردار بووە. ترامپ ڕوونیشی کردەوە کە لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل گفتوگۆیان کردووە بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە و بەم نزیکانە پرەنسیپی هەمەلایەنە بۆ گەیشتن بە ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕادەگەیەنێت. ترامپ سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و هەروەها هاوپەیمانان لە ئەوروپا دەربڕی بۆ وەڵامدانەوەی ئەرێنییان بۆ پرەنسیپە پێشنیار کراوەکانی ئەمریکا. هەروەها سوپاسی ناتانیاهۆی کرد کە ڕازی بووە بە پلانی ئاشتی. وتەکانى دۆناڵد ترەمپ: ـ ئەمڕۆ رۆژێكی مێژووییە بۆ ئاشتی. ـ سوپاسی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی دەكەم بۆ پشتیوانیكردنی پێشنیازەكەم بۆ ئاشتی. ـ ناتانیاهۆ رازیبووە لەسەر پێشنیازی ئاشتی و كۆتایهێنان بە جەنگی غەززە ـ ئەگەر حەماس رازیبێت بە پێشنیازەكە شەڕ كۆتایی دێت و لەماوەی (72) كاتژمێردا دیلەكان ئازاد دەكرێن. ـ غەززە دەبێتە ناوچەیەكی خاڵی لە تیرۆرو نابێتە هەڕەشە بۆ سەر دراوسێكانی. ـ بەپێی خشتەیەكی زەمنی سوپای ئیسرائیل وردە وردە لە غەززە دەكشێتەوە. ـ ئەگەر حەماس پێشنیازەكە رەتبكاتەوە ئەوا رێگری لە ناتانیاهۆ ناكرێت ئەوەی پێویستە بیكات. ـ دەستەیەكی نێودەوڵەتی نوێ بە سەرۆكایەتی من چاودێری لیژنەی ئیدارەدانی غەززە دەكات. ـ تونی بلێر دەبێتە ئەندام لەو دەستە نێودەوڵەتیە نوێیەی چاودێری لیژنەی ئیدارەی غەززە دەكات. ـ حەماس هیچ شوێنێكی نابێت لە لیژنەی ئیدارەدانی غەززە. ـ ئەم رێككەوتنە دەبێتە مایەی هێنانەكایەی ئاشتی هەمیشەیی. ـ رۆژێك لە رۆژان ئێران دەبێتە بەشێك لە رێككەوتنی ئیبراهیمی. ـ دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئێرانمان بە تەواوی لەناوبرد. ـ كاتی ئەوە هاتووە حەماس ئەو مەرجانە قبوڵبكات، ئێستا دۆخی جیاوازە. ـ سەركردەكانی حەماس و (20) هەزار چەكداری كوژراون، دەبێت ئەو مەرجانە قبوڵبكات.

بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی هەولێر رایگەیاند، تۆمەتبار 'جمهور ڕۆستەم محەمەد' کە فەرمانی دەستگیرکردنی هەبوو له ڕووداوی کوشتنی دوو هاوڵاتى له شارۆچکەی کفری، خۆی ڕادەستی هێزەکانی پۆلیسی پارێزگای هەولێر کردووە. دووشەممە 22ی ئەیلوول، لە سنووری گوندی ئۆمەربل لە قەزای کفری لە ئیدارەی سەربەخۆی گەرمیان، ئەکبەر حاجی رۆستەم، کەسایەتیی دیاری ناوچەکە بە گولـلە کوژرا. بەرەبەیانى ٢٤ى ئەم مانگە،  باوک و کوڕێکی عەرەب لە ماڵەکەی خۆیاندا کوژران. تۆمەتی کوشتنەکە دراوەتە پاڵ عەمید جمهور ڕۆستەم، برای ئەکبەری حاجی ڕۆستەم. دوای ڕووداوەکە بەچەند کاتژمێرێک، لەلایەن دادوەری لێکۆڵینەوەوە، فەرمانی دەستگیرکردن بۆ جمهور حاجی ڕۆستەم دەرچوو. ناوبراو کە پلەی عەمیدی پێشمەرگەیە و پێشتر فەرماندەی لیوای 3ـی پێشمەرگە بووە، گومان دەکرێت دوای ڕووداوەکە بۆ هەولێر هەڵهاتبێت. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. ڕاگەیەنراوێک لە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای هەولێرەوە بۆ ڕای گشتی و هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان: ڕای دەگەیەنین کە تۆمەتبار ( جمهور ڕۆستەم محمد) لەدایکبووی ساڵی ١٩٦٤ خۆی ڕادەستی هێزەکانی پۆلیسی پارێزگای هەولێر کرد. کە فەرمانی دەستگیرکردنی هەبوو له روداوی کوشتنی دوو هاوولاتى له شارۆچکەی کفری لە رێکەوتی ٢٤/٩/٢٠٢٥ لە ئێستادا  ناوبراو  بە بڕیاری بەڕێز داوەری لێکۆلینەوە ڕاگیراوە

پێش کۆبونەوەکەى ئەمشەویان، لەسەر داوای دۆناڵد ترەمپ بنیامین ناتانیاهۆ داوای لێبوردنی لە میرى قەتەر کرد لەسەر هێرشەکەی دۆحە کە کرایە سەر سەرکردەکانى حەماس لە چەند هەفتەى ڕابردوودا. پێگەیەکی هەواڵی ئەمەریکی ڕایگەیاندووە، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە کاتی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ سەرۆکی ئەمەریکا لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەبەرانبەر هێرشەکانی بۆ سەر دەوحە، داوای لێبوردنی لە میری قەتەر کردووە. دووشەممە 29ـی ئەیلوولی 2025، پێگەی هەواڵی ئەکسیۆسی ئەمەریکی بڵاوی کردووەتەوە، بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە کۆشکی سپی لەگەڵ شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی، میری قەتەر بە تەلەفۆن قسەی کردووە. بەگوێرەی ئەو پێگە ئەمریکییە، ناتانیاهۆ لە بەرانبەر ئەو هێرشانەی وڵاتەکەی بۆ سەر دەوحە داوای لێبوردنی لە میری قەتەر کردووە، بەهۆی ئەوەی سەرەوەی ئەو وڵاتەی بەزاندووە، هەروەها هاوخەمی خۆی بۆ کوژرانی ئەفسەرێکی قەتەری لە هێرشەکەدا پیشانداوە. لەلایەکى دیکەوە، کەناڵی ١٢ ئیسرائیل بڵاویکردەوە ناتانیاهۆ ڕووبەڕووی ڕەخنەی وەزیرە ڕاستڕەوەکانی دەبێتەوە بەهۆی داوای لێبوردنەکەی لە قەتەر،  هاوکات ئەوەشى خستوتەڕوو  سوپا خۆی بۆ ئەگەری چۆڵکردنی گەڕەکەکانی غەززە ئامادە دەکات ئەگەر ڕێککەوتن بکرێت. هەر ئەمڕۆ دووشەممە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە کۆشکی سپی پێشوازی لە بنیامین ناتانیاهۆ کرد و بڕیاری پرسی پرۆسەی ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئاگربەستی غەززە تاوتوێ بکەن. ڕۆژەی سێشەممە 9ـی ئەیلوولی 2025، سوپای ئیسرائیل بە هەماهەنگی دەزگای ئاسایشی ناوخۆی (شاباک) هێرشی ئاسمانییان کردە سەر بارەگایەکی حەماس لە دەوحەی پایتەختی قەتەر، کە تێیدا شاندی دانوستانکاری حەماسی کردە ئامانج. ئەم هێرشانەی ئیسرائیل کاردانەوەی نێودەوڵەتی لێکەوتەوە، تەنانەت ئەمەریکا هێرشەکانی بە قبووڵ نەکراو زانی، هەروەها دۆناڵد ترەمپ، خۆی لە هێرشەکان بێبەری کرد و گوتی: "ناتانیاهۆ بڕیاری ئەو هێرشانەی داوە، نەوەک من."