بانکی رافیدەین رێگری لە سپیکردنەوەی پارە دەکات

نەتەوە یەکگرتووەکان هۆشداری دەدات کە دوای چوار ساڵ لە دەستبەسەرداگرتنی کابول لەلایەن تاڵیبانەوە، ژنانی ئەفغانستان رووبەڕووی دوورخستنەوە لە ژیانی گشتی دەبنەوە. ئاژانسەکە دەڵێت، تاڵیبان نزیکە لە سڕینەوەی ژنان و تەنانەت قسەکردن لەبەردەم خەڵک لەلایەن ژنانەوە قەدەغە دەکات. فەرمانە نوێیەکانی تاڵیبان داوا لە ژنان دەکەن کە سەرپەرشتیاریان لەگەڵدا بێت بۆ ئەوەی بچنە ناو شوێنە گشتییەکان و ئەو ژنانەی کە رووپۆشی تەواویان نییە، لە شوێنە گشتیەکان قەدەغە دەکرێن. تاڵیبان رێگری دەکات لە چوونی کچان بۆ قۆناغی ناوەندی یان زانکۆ کە ئەمەش دەرفەتی کار و راهێنان بە ژنان نادات. ئێستا نزیکەی لەسەدا 80ـی ژنانی ئەفغانستان لە دەرەوەی خوێندن، دامەزراندن، یان راهێنانن ماونەتەوە و ئەمەش خەڵکی ئەفغانستانی هەژارتر کردووە. دەستڕاگەیشتنی ژنان بە چاودێری تەندروستی تێکچووە و تاڵیبان نزیکەی 100 فەرمانی دژی ژنان دەرکردووە.

سەرۆکی ئەمریکا لە ڕێگەی فڕۆکەیەکى تایبەتەوە ئاسمانى وڵاتەکەى بەجێهێشت و بەرەو ئەلاسکا بەڕێکەوت بۆ کۆبونەوە لەگەڵ هاوتا ڕوسیەکەى کەبڕیارە ئەمشەو کاتژمێر دە بەکاتى هەرێم بەڕێوەبچێت.  ترەمپ لەنێو فڕۆکە تایبەتەکەیەوە قسەى بۆ رۆژنامەنووسان کرد، سەبارەت بە هاوتا ڕووسیەکەی وتی: تێبینیم کرد کە خەڵکی بازرگانی زۆر لە ڕووسیا دەهێنێت بۆ کۆبونەوەکەى ئەمڕۆ و ئەوەش شتێکی باشە.  وتیشى: من ئەوەم پێ خۆشە، چونکە دەیانەوێت بازرگانی بکەن، بەڵام بازرگانی ناکەن تاوەکو شەڕەکە یەکلایی نەکەینەوە." پێشتر ڕۆژنامەی تەلەگراف ئاشکرایکردبوو ترەمپ بە پاکێجێک لە هاندانە داراییەکانەوە بەرەو ئەنکۆرەیج دەڕوات کە بۆ ئەوەی ڕێگای ئاگربەست ئاسانتر بکات. سەرۆکی ئەمەریکا قسەکانی پێشووی خۆی دووپاتکردەوە و ڕایگەیاند، ئەگەر ڕێککەوتنێک نەکرێت بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکانی ئۆکرانیا، پوتین ڕووبەڕووی دەرئەنجامەکانی "زۆر سەخت" دەبێتەوە. نرەمپ بەردەوامبوو لەقسەکانى ئەوەشى خستەڕوو کە پۆتین پێیوایە بەردەوامی هێرشەكانی بۆسەر ئۆكرانیا لە دانوستاندا هێزی پێدەبەخشێت، بەڵام من وای ئەبینم ئەوە زیانی پێئەگەیەنێت. وتیشى: پۆتین زیرەكەو دەیەوێت مامەڵەی ئابوری لەگەڵ ئێمە بكات، بەڵام ئەمە ناكرێت تاوەكو لە شتە خراپەكە رزگارمان نەبێت كە جەنگە، پۆتین روبەڕووی سزای زۆر توند دەبێتەوە ئەگەر بایەخ نیشان نەدات بۆ كۆتایهێنان بە جەنگ. دەشڵێت، لە کۆبوونەوەکە لەگەڵ پوتن، هەوڵی پاراستنی ئاسایشی ئۆکرانیا و ئەورووپا دەدەین، بەڵام لە دەرەوەی هاوپەیمانی ناتۆ. باسیشی لەوە کرد، ڕەنگە کۆبوونەوەکە ئەنجامێکی باشی هەبێت. ترەمپ دووپاتیشی کردووە، ئەگەر جەنگی ئۆکرانیا کۆتایی نەیەیت و کۆبوونەوەکە بێ ئەنجام بێت، ئەوا دەرەنجامێکی خراپی بۆ ئابووری ڕووسیا دەبێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، بڕیارە ئەمڕۆ، دۆناڵد ترەمپ و ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی ڕووسیا لە ویلایەتی ئالاسکا لەبارەی پرسی ئۆکرانیا و باشترکردنی پەیوەندییە دوو لایەنەکان کۆببنەوە.

داهاتی نانەوتیی ئەم هەفتەیەى سنووری پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە زیاتر لە 10 ملیار دینارە و بەراورد بە هەفتەى پێشوو زیاتر لە ملیارێک دینار کەمیکردووە، بەوەش ماوەى سێ هەفتەیە لەسەریەک داهات بەرێژەیەکی بەرچاو کەمدەکات. بەگوێرەى ماڵپەڕی شەفافییەت کە تایبەتە بە خستنەڕووی داهاتی نانەوتی پارێزگاکانی سلێمانی، هەڵەبجە، ئیدارە سەربەخۆکانی گەرمیان و راپەڕین، داهاتی نانەوتیی ئەم هەفتەیەی سنوورەکە زیاتر لە 10 ملیار و 878 ملیۆن دینارە، لەکاتێکدا هەفتەی پێشوو داهاتەکە زیاتر لە 12 ملیار و 13 ملیۆن دینار بووە، بەوەش زیاتر لە ملیارێک و 150 ملیۆن دینار کەمیکردووە. ماڵپەڕەکە روونیکردووەتەوە، داهاتی ئەم هەفتەیە 80%ـی بەشێوەی نەختینەیە و 20%ـی بەشێوەی چەكە. ئەوەش لەکاتێکدا کە داهاتى نانەوتیی سێ هەفتە لەمەوپێشی سنووری پارێزگاکانی سلێمانى و هەڵەبجە 87 ملیار دیناربوو کە بەراورد بەم هەفتەیە لە 88% کەمیکردووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (9%) كەمیكردووەبە زیاتر لە یەك ملیار دینار.  داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 22 ملیار و 892 ملیۆن) دینار ، كه‌ 75%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 25%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 62 ملیار و 14 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ 34%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 64% به‌شێوه‌ی مەقاسە بووە. 

ئەمینداری گشتیی  حزبوڵڵای لوبنانی هۆشداریدا لەوەی "هیچ ژیانێک" لە لوبنان نامێنێت ئەگەر حکومەت هەوڵی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو حزبە بدات، جەختى لەوەشکردەوە ئەوان چەکەکانی خۆیان ڕادەست ناکەن تا دەستدرێژی و هێرشەکانى ئیسرائیل بەردەوام بێت. لە وتارێکی تەلەفزیۆنیدا کەڕۆژی هەینی بڵاوکرایەوە، نەعیم قاسم دووپاتی کردەوە کە پارتەکەی چەکەکانی خۆی ڕادەست ناکات تا هێرشەکانی ئیسرائیل و داگیرکردنی پێنج گردەکەی باشووری لوبنان بەردەوام بێت. ئەو  پێی وابوو حکومەتی لوبنان بڕیارێکی "زۆر مەترسیدار"ی داوە (بڕیاری کشانەوەی چەکەکانی حزبوڵا) کە پێشێلکردنی یاساییەو ئاسایشی نیشتمانی تێکدەدات، ئەو حکومەتی لوبنانی بە تەواوی بەرپرسیار زانی لەهەر "فیتنەو ئاژاوەیەک" یان تەقینەوەیەکی ناوخۆیی کە لەوانەیە ڕووبدات. ئاماژەی بەوەشکرد، حزبوڵا ناڕەزایەتییەکانی دژ بە داماڵینی چەک دواخستووە بە بیانووی ئەگەری دیالۆگ، هەڕەشەی ئەوەشی کرد کە ئەو خۆپیشاندانانە دواتر بگاتە باڵیۆزخانەی ئەمریکا. سکرتێری گشتیی حزبوڵڵای لوبنان لە لێدوانەکانیدا وتی: یان لوبنان دەمێنێتەوە و ئێمەش پێکەوە دەمێنینەوە، یان جیهان لە گێژاودا دەبێت. ئەم لێدوانانە چەند کاتژمێرێک دوای ئەوە هات کە عەلی لاریجانی سکرتێری ئەنجوومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران لە لوبنان بەجێ هێشت دوای دیدارەکەی لەگەڵ هەرسێ سەرۆکایەتیەکەى ئەو وڵاتە. هەروەها دوای ئەوە هات کە حکومەت، نزیکەی دوو هەفتە لەمەوبەر، ڕەزامەندی لەسەر سنووردارکردنی چەک بۆ دەوڵەتدا، هەروەها ئەرکی سوپاشی داڕشت بۆ داڕشتنی پلانێک بۆ ڕادەستکردنی چەکەکانی حزبوڵا، کە لە کۆتایی ئەم مانگەدا پێشکەشی بکرێت، و تا کۆتایی ساڵی (2025) جێبەجێ بکرێت. نەعیم قاسم زانایەکى شیعەی دوازدە ئیمامییەو لە ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ەوە پۆستی ئەمینداری گشتی حیزبوڵڵای لوبنانی بەدەستھێناوە.

موراد قەرەیلان، فەرماندەی هێزەکانی پاراستنی گەل "هەپەگە"، سەرکەوتنى پرۆسەى چارەسەریى دەبەستێتەوە بە ئازادکردنى عەبدوڵا ئۆجەلان و دەشڵێت، پابەندن بە بڕیارەکانى کۆنگرەى پەکەکە و لیژنە پەرلەمانییەکەى تورکیاش بە هەنگاوێکى "گرنگ" ناودەبات. موراد قەرەیلان، بەبۆنەى 41هەمین ساڵەى دەستپێکى خەباتى چەکداریى پەکەکە، لە هەرێمەکانی پاراستنی میدیا وتارێکى پێشکەش کرد و رایگەیاند، پابەندن بە بڕیارەکانی کۆنگرەی 12ـى پەکەکە و بانگەوازی 19ـی حوزەیرانی ئۆجەلان. قەرەیلان دەشڵێت، "بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ دەکەن، بەڵام کۆتری ئاشتی بە باڵێک نافڕێت. پێویستی بە دوو باڵە". باسیلەوەشکردووە، تێکەڵبوونى دیموکراتی و یاساکانی ئازادی گرنگن، بەڵام ئەگەر تەنیا وەک چەکدانان و گەڕانەوەی گەریلا ببینرێت، ئەوا کەم دەهێنێت. قەرەیلان مەرجى ئازادکردنى ئۆجەلان بۆ سەرکەوتنى پرۆسەکە دادەنێت و لەو بارەیەوە دەڵێت، "گەریلا ئەوە قبوڵ ناکات. گەریلا تەنیا لەپێناو خۆیدا نەهاتە سەر چیا. پێش هەموو شتێک دەبێت ئەندازیاری ئاشتی و خوشک_برایەتیی گەلان، رێبەر ئاپۆ، بەشێوەی جەستەیی ئازاد ببێت. دەبێت هەڵوەستە بکرێت بۆ دەرکردنی ئەم یاسایە. ئەگەر وا نەبێت، قبوڵ ناکرێت". قەرەیلان روونکردنەوەى زیاتر دەدات و دەڵێت، "ئەوە تەنیا گوتەی فەرماندە و بەڕێوەبەران نییە. گوتەی هاوبەشی هەموو شەڕڤان و گەریلاکانە. یاسا بۆ گەریلا دەربکرێت، گەریلا دەست لە چەک هەڵبگرێت و بە ئازادی بگەڕێتەوە ماڵەوە، کەچی رێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بە زیندانیکراوی بمێنێتەوە! ئەمە قبوڵ ناکرێت". لەبارەى هەنگاوەکانى پرۆسەى چارەسەرییەوە، قەرەیلان ئاماژەى بەوەکردووە، "ئێستا لە پەرلەمان لیژنە پێکهێنراوە، بێگومان، ئەوە هەنگاوێکی گرنگە. دەبێت دەوڵەتی تورک ئەو راستییە لەبەرچاو بگرن. ئەگەر لەم سەردەمە مێژووییەدا، لەو رووەوە هەنگاو بنرێت، پرسی 100 ساڵەی کورد چارەسەر بکرێت، ئەوا لەنێوان گەلانی کورد و تورکدا، خوشک_برایەتییەکی راستەقینە دێتەئاراوە". جەختیشدەکاتەوە، بۆ چارەسەری بنەڕەتی پرسەکە و ئاشتییەکی درێژخایەن، دەبێت هەڵوێستی قایلکەر پیشانبدرێت. دەڵێت،  "ئەوان بەشێوەیەکی ستراتیجیی نزیکی ئەو خاڵە دەبنەوە. هیچ رێبازێکی تاکتیکی و فێڵبازانە لای ئەوان نییە". وتەکانی موراد قەرەیلان بەم جۆرەیە: "هاوڕێیانی هێژا، گەلی وڵاتپارێزمان! جەژنی ژیانەوە لە هەمووتان پیرۆزبێت. ٤١هەمین ساڵیادی هەڵمەتی ١٥ـی ئاب، جەژنی ژیانەوە، لە ڕێبەر ئاپۆ پیرۆزبێت. سڵاو و ڕێز و دڵسۆزیی خۆمان پێشکەش دەکەین. جەژنی ژیانەوە لە گەلەکەمان و گەلانی هەرێمەکە و دۆستانی گەلەکەمان و دایکانی شەهیدان و بنەماڵەی شەهیدان و هەموو هاوڕێیان و خەباتکاران پیرۆز بێت. لە کەسێتی فەرماندەی نەمر، عەگید_مەعسوم کۆرکماز، هاوڕێ عەلی حەیدەر قەیتان، ڕەزا ئاڵتون، نوورەدین سۆفی، کۆچەرۆ ئورفا، دەلال ئامەد و زیلاندا، هەموو شەهیدانی شۆڕش بە ڕێزەوە بیردەهێنمەوە و سەری ڕێز بۆ یادیان دادەنەوێنم. بەڵێنەکەمان بۆ شەهیدان دووپات دەکەینەوە. هاوکات لە کەسێتی شۆڕشگێڕیی هێژا فەرماندە زەکی شەنگالی، ئاتاکان ماهیر و ڕێزان جاوید، هەموو شەهیدانی مانگی ئاب بیردەهێنینەوە و سەری ڕێزیان بۆ دادەنەوێنین. بەڵێنەکانمان بۆ شەهیدان دووپات دەکەنەوە. بۆ هەموو شەهیدە قارەمانەکانمان دەڵێین؛ ئەی شەهید ڕۆحتان شاد و ئاسوودە بێت، ئاڵاکەتان هەمیشە شەکاوە دەبێت و دۆزەکەتان سەردەکەوێت! هاوڕێیانی هێژا، گەلی وڵاتپارێزمان! هەڵمەتی ١٥ی ئاب لە مێژووی گەلەکەماندا، لەدایکبوونەوەیە. شکاندنی زنجیرەکانی کۆیلایەتییە. سەرهەڵدانە دژی کۆیلایەتی و داگیرکاری. لە تاریکی ئەو سەردەمەدا، ڕاپەڕینێکی مێژوویی لەم جۆرە ڕێگای بۆ گۆڕانکاری جددی لەناو کۆمەڵگای کوردستان کردەوە. ڕاستە هەڵمەتەکە بە چالاکی چەکداری دەستی پێکرد، بەڵام تەنها سەربازی نەبووە. لایەنی ئایدیۆلۆژی و سیاسی و کۆمەڵایەتی و کولتووری خۆی هەبوو. کۆمەڵگا گەڕایەوە سەر جەوهەری خۆی، پرسیاری لە خۆی کرد. بەم شێوەیە شۆڕشێکی فیکری و شۆڕشێکی کۆمەڵایەتی و شۆڕشێکی کولتووری و شۆڕشێکی ژنانی لە ناو خۆیدا ئەنجامدا. هەڵمەتی ١٥ی ئاب بۆ گەلەکەمان گۆڕا بۆ پرۆسەی خۆبنیاتنانەوە. ژیانەوە بەم جۆرە ڕوویدا. بەم جۆرە گۆڕا بۆ شۆڕشی ژیانەوە و هەبوون و ئازادیی. ئەم هەڵمەتە مێژووییە ڕۆحێکی نەتەوەیی لەنێو گەلی کوردستاندا ئافراند. لە کوردستان و هەرێمەکەدا، ئاڵای ئازادی و دیموکراسیی بڵندتر کردەوە. بۆیە ڕۆژێکی مێژووییە و دەبێت هەردەم بەلای گەلەکەمانەوە بە دڵخۆشی پێشوازیی لێ بکرێت. گەلی هێژامان، هاوڕێیانی شکۆمەند! وەک دەزانرێت بە بانگەوازی ٢٧ـی شوباتی ڕێبەر ئاپۆ، پرۆسەکەمان پێی نایە قۆناغێکی نوێوە. ئێمە پابەندین بە بڕیارەکانی کۆنگرەی ١٢هەمینی پەکەکە. هاوکات پابەندین بە بانگەوازی ١٩ـی حوزەیرانی ڕێبەر ئاپۆوە. بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ دەکەین. بەڵام کۆتری ئاشتی بە باڵێک نافڕێت. پێویستی بە دوو باڵە. هۆکاری بەشداربوونی هەموو هەڤاڵان لە ڕیزەکانی گەریلادا، ئازادیی ڕێبەر ئاپۆیە، ئەمە ڕاستییە. بێگومان، ئینتیگراسیۆنی دیموکراتیک و یاساکانی ئازادیی گرنگن. بەڵام ئەگەر تەنها وەک چەکدانان و گەڕانەوەی گەریلا ببینرێت، ئەوا کەم دەهێنێت. گەریلا ئەمە قبووڵ ناکات. گەریلا تەنها لەپێناو خۆیدا نەهاتە سەر چیا. پێش هەموو شتێک دەبێت ئەندازیاری ئاشتی و خوشک_برایەتیی گەلان، ڕێبەر ئاپۆ، بەشێوەی جەستەیی ئازاد ببێت. دەبێت هەڵوەستە بکرێت بۆ دەرکردنی ئەم یاسایە. ئەگەر وا نەبێت، قبووڵ ناکرێت. ئەمە تەنها وتەی فەرماندە و بەڕێوەبەران نییە. وتەی هاوبەشی هەموو شەڕڤان و گەریلاکانە. یاسا بۆ گەریلا دەربکرێت، گەریلا دەست لە چەک هەڵبگرێت و بە ئازادیی بگەڕێتەوە ماڵەوە، کەچی ڕێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بە زیندانیکراوی بمێنێتەوە! ئەمە قبووڵ ناکرێت! بابەتێکی تر، مەسەلەی متمانەیە. ئافراندنی متمانەیە. دەبێت ئەم پێویستییە ببینرێت. ئێستە لە پەرلەمان کۆمیسیۆن پێکهێنراوە، بێگومان ئەمە هەنگاوێکی گرنگە. دەبێت دەوڵەتی تورک ئەم ڕاستییە لەبەرچاو بگرن. ئەگەر لەم سەردەمە مێژووییەدا، لەم ڕووەوە هەنگاوبنرێت، پرسی سەد ساڵەی کورد چارەسەر بکرێت، ئەوا لەنێوان گەلانی کورد و تورکدا، خوشک_برایەتییەکی ڕاستەقینە دێتەئاراوە. بۆ چارەسەری بنەڕەتی پرسەکە و ئاشتییەکی درێژخایەن، دەبێت هەڵوێستی قایلکەر نیشان بدرێت. ئێمە بەشێوەیەکی ستراتیژیی نزیکی ئەم خاڵە دەبینەوە. هیچ ڕێبازێکی تاکتیکی و فێڵبازانە لای ئێمە نییە. باوەڕمان بە ڕێبەر ئاپۆیە، بەشێوەیەکی جددیی و ستراتیژی لە پرۆسەکە نزیک دەبینەوە. هەڵبەتە ڕێوشوێنی خۆشمان دەگرینەبەر، بەڵام هەڵوێست و نزیکایەتییمان بەم جۆرەیە. ئەگەر بەرانبەرەکانیشمان وەها نزیک ببنەوە و متمانە ببەخشن، یاسای باوەڕپێکراو ئامادە بکەن، ئێمەش بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ دەکەین. بۆ بنیاتنانی کۆمارێکی دیموکراتیک لە تورکیا، ئێمە هەموو ئەرکەکانمان جێبەجێ دەکەین. بەشداردەبین لە کۆماری دیموکراتیک. هەڤاڵانی هێژا و گەلە شکۆمەندەکەمان! ئێمە بە ڕۆحی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، پێشوازیی لە ٤١هەمین ساڵیادی هەڵمەتی ١٥ـی ئاب دەکەین. ئەمە هەڵمەتێکە. هەڵمەتی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک. بەم ڕۆحییەتەوە، پێشوازیی لە ١٥ـی ئاب دەکەین. بێگومان ئەمە ئەنجامێکە و سەرەتایەکی نوێیە. لەسەر بناغەی ١٥ـی ئاب دەست بە قۆناغی نوێ دەکەین. بڕوامان وایە، بەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ، لە کوردستان و تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەواوی جیهان، پێشکەوتنی گرنگ ڕوودەدەن. لە چوارچێوەی مۆدێرنیتەی دیموکراتیکدا، تێکۆشانی نەتەوەی دیموکراتیک و سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراتیک لە هەموو جێگەیەک مەزنتر  و بەهێزتر دەبێت. ڕێگە بۆ تورکیایەکی دیموکراتیک و کۆمارێکی دیموکراتیک دەکرێتەوە. هاوکات ئەمە زەمینەی مەزنکردنی یەکێتیی نەتەوەیی و دۆزی ئازادییە لە کوردستان. بۆیە ڕێبەر ئاپۆ بانگەوازی کرد بۆ یەکێتیی نەتەوەیی. ئێمە بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ دووبارە دەکەینەوە. لە قۆناغە مێژووییەدا، دەبێت یەکێتیی نەتەوەیی کوردان بئافرێنین. دەبێت ئەم سەردەمە، بە یەکێتیی دیموکراتیک و نەتەوەیی تاجدار بکەین. ئەمە چاوەڕوانی و هیوای گەلەکەمانە. هاوکات لەسەر بناغەی دیدگای نەتەوەی دیموکراتیک، لەگەڵ گەلانی دراوسێدا ئاشتی و خوشک_برایەتیی ڕاستەقینە دەئافرێنین. ١٥ـی ئاب، ئەنجامی وەها گرنگی ئافراند. لەسەر ئەم بناغەیە، لەسەر بناغەی نەتەوەی دیموکراتیک، دەبێت ستراتیژی سیاسەتی دیموکراتیکی نوێ سەربخەین. بۆ ئەمەش ڕۆحی ١٥ـی ئاب پێویستە. ڕۆحی ١٥ـی ئاب، ڕۆحی سەرکەوتن و فیداکارییە. لەم کاتەدا، پێویستمان بەم ڕۆحەیە. دەبێت گەلەکەمان، هەموو وڵاتپارێزان بەم جۆرە ئەم قۆناغە بخوێننەوە و بەشداری تێدا بکەن. دیسانەوە لەسەر ئەم بناغەیە جەژنی ژیانەوە لە هەمووان پیرۆز دەکەین، هیوای سەرکەوتن بۆ تێکۆشانی ئەم قۆناغە دەخوازین، سڵاو و ڕێزی خۆمان پێشکەش دەکەین. بژی، بژی ڕۆحی ١٥ـی ئاب بژی، بژی سەرۆک ئاپۆ! بە گیان بە خوێن، لەگەڵتین ئەی سەرۆک! بێ سەرۆک ژیان نابێ! شەهید نامرن! ژن، ژیان، ئازادی!".

جێگری بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: 80%ـی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان، ئەوانەی سوودمەندبوونە لە پرۆژەی ڕووناکی، پارەی کەمتر دەدەن وەک لەو پارەیەی بە موەلیدە ئەهلییەکان دەدەن. عەزیز ئەحمەد، جێگری بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسیویەتی: 25%ـی خانەوادەکانی هەرێم، کەمتر لە 430 کیلۆات کارەبا لە کاتژمێرێکدا بەکار دەهێنن. دەشڵێت: نزیکەی 50%ـی خانەوادەکان نزیکەی 670 کیلۆوات وزەی کارەبا لە کاتژمێرێکدا بەکار دەهێنن، ئەمە لەگەڵ 86%ـی خانەوادەکانی هەرێمی کوردستان کەمتر لە هەزار کیلۆوات کارەبا لە کاتژمێرێکدا بەکار دەهێنن. جێگری بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان، باسی لەوەش کردووە، 80%ـی کۆی خانەوادەکانی هەرێم، ئەوانەی سوودمەندبوونە لە پرۆژەی ڕووناکی، پارەی کەمتر دەدەن وەک لەو پارەیەی بە موەلیدە ئەهلییەکان دەدەن. پرۆژەی ڕووناکی، پرۆژەیەکی حکوومەتی هەرێمی کوردستانە، ئامانج لێی دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێرییە، هاووڵاتییان سوودمەند دەبن لە کارەبای بەردەوام و مانگانە یەک پسوولەیان دەبێت کە بڕەکەی بە گوێرەی بەکارهێنان دیاریی دەکرێت. ڕۆژی پێنجشەممە، 17ـی تشرینی یەکەمی 2024، سەرۆک وەزیران، مەسرور بارزانی لە کاتی سەردانیدا بۆ گەڕەکی شادی شاری هەولێر، پرۆژەی ڕووناکی ڕاگەیاند. ئامانج لە پرۆژەکە، دابینکردنی کارەبای 24 کاتژمێری بۆ هاووڵاتییان و پاککردنەوەی ژینگەی هەرێمی کوردستانە لە ڕێگەی کوژاندنەوەی موەلیدە ئەهلییەکان. 

بەرپرسێکى باڵاى پۆلیسى سنورى ئێران ڕایدەگەیەنێت نزیکەى شەش ملیۆن  زیارەتكارى ئەو وڵاتە سەردانی عێراقیان كردووە بۆ بەشداریكردن لە رێورەسمی چلەو نیوەى زیاتر ئەو کەسان گەڕاونەتەوە. فەریق ئەحمەد ڕەزا ڕەدان، فەرماندەی پۆلیسی ئێران، بە  ئاژانسی هەواڵی تەسنیمى ڕاگەیاندووە، دوایین ئاماری جموجۆڵی زیارەتكاران (حاجیانی عەربەین) تا ئێستا زیاتر لە سێ ملیۆن و ٦٠٠ هەزار کەس لە سنوورەکانی وڵاتەوە بۆ بەشداریکردن ڕوویان لە عێراق کردووە. ئاماژەی بەوەشکرد، هێشتا ژمارەیەک حاجی بەنیازن وڵات بەجێبهێڵن بۆ ئەوەی بگەنە ڕۆژی دوای عەربەعین لە عێراق، دەشڵێت: "لە کۆی گشتیی ئەو حاجیانەی وڵاتەکەیان بەجێهێشتووە، تا ئێستا زیاتر لە دوو ملیۆن و 700 هەزار حاجیان گەڕاونەتەوە بۆ ئێران. وتیشى: لە ئێستادا نزیکەی 900 هەزار حاجی هێشتا لە عێراقن و لە شارەکانی کەربەلا، نەجەف، کازمیە و سامەرادان". فەرماندەی ئاسایشی گشتی وڵات پێشبینی کرد کە شەپۆلی گەڕانەوەی ئەم کۆمەڵە حاجییە ئەمشەو یان سبەی شەو دەست پێ بکات. سەرۆکی پۆلیسی ئێۆان ئاماژەی بە کارەکانی وەزارەتی ڕێگاوبان و گەشەپێدانی شارەکان کرد و وتی: تا ئێستا وەزارەتی ڕێگاوبان زیاتر لە هەزار و ٢٠٠ پاس و ئۆتۆمبێلی بۆ گواستنەوەی حاجیان ڕەوانە کردووە و بڕیارە زیاتریش ڕەوانە بکرێن. لەلایەکى دیکەوە، ئەمڕۆ وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاند: زیاتر لە (4) ملیۆن زیارەتكار سەردانی عێراقیان كردووە بۆ بەشداریكردن لە رێورەسمی چلە. لیژنەی باڵای ئەمنی وەزارەتى ناوبراویش ئەوەى خستەڕوو، تۆمارکردنی 44 هەزار سەرپێچیی خێرایی لە ماوەی زیارەتە ملیۆنییەکەدا ڕاگەیاند و جەختی کردەوە کە بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆ بەردەوامە لە چاودێریکردن و تۆمارکردنی سەرپێچییەکان و گرتنەبەری ڕێکاری یاسایی پێویست بەرامبەر سەرپێچیکاران. یادی چلەی ئیمام حوسێن یەکێکە لە گەورەترین بۆنە ئایینییەکانی موسڵمانانی شیعە لە جیهاندا کە 40 ڕۆژ دوای عاشورا بەڕێوەدەچێت. ساڵانە ملیۆنان زیارەتکار لە ناوخۆی عێراق و وڵاتانی جیهانەوە بەرەو شاری کەربەلا بەڕێدەکەون بۆ نوێکردنەوەی ماتەمینی و بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمەکاندا لە مەزارگەی ئیمام حوسێن و حەزرەتی عەباس.

بڕیارە سبەینێ هەینى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی رووسیا لە ئەلاسکا کۆببنەوە بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی چۆنیەتی کۆتاییهێنان بە جەنگی ئۆکراینا، ئەمەش یەکەم کۆبوونەوەی نێوانیان دەبێت لە دوای ساڵی  2018 کە ئەو کات لە هیلسنکی کۆبوونەوە.  بەرپرسێکى باڵاى ڕوسیا ناوى ئەو پێنج کەسەى ئاشکراکردوە کە یاوەرى  پووتین دەکەن کاتێک لەگەڵ ترەمپ کۆدەبێتەوە. یوری ئوشاکۆڤ یاریدەدەری سەرۆکایەتی ڕووسیا ئاشکرای کرد کە پێکهاتەی شاندەکانی ڕووسیا و ئەمریکا دیاری کراوە. یاریدەدەری کرێملین ڕایگەیاند، لوتکەی نێوان ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی ڕووسیا و دۆناڵد ترەمپ، هاوتا ئەمریکییەکەی ڕۆژی هەینی، نەک تەنیا لەسەر ململانێی ئۆکرانیا بەڵکو کارنامەیەکی ئەمنی فراوانتر دەبێت و چەندین بەرپرسی باڵای ڕووسیا تێیدا بەشدار دەبن. ئوشاکۆڤ وتی: بەشداربووان دەستنیشانکراون و بە لەبەرچاوگرتنی ئەو پرسە زۆر گرنگ و هەستیارانەی باس دەکرێن، مەودای بەشداربووانی دانوستانەکان فراوان نییەو چەند کەسێکى دیاریکراو دەبن, بەرپرسەکەى ڕوسیا وتى: شاندەکە جگە لەسەرۆک پێکهاتون لە سێرگی لاڤرۆڤوەزیرى دەرەوە، یوری ئوشاکۆڤ یاریدەدەر لەسەرۆکایەتى ڕوسیا،  ئاندرێ بیلۆسۆڤ وەزیری بەرگرى و ئەنتۆن سیلوانۆڤ وەزیرى دارایی و کیریل دیمیتریڤ نوێنەرى تایبەتی سەرۆک کۆمار بۆ وەبەرهێنان و هاریکاری ئابووری لەگەڵ وڵاتانى دەرەوە. یاریدەدەری سەرۆکایەتی ڕووسیا ئاماژەی بەوەشکرد، واشنتۆن ناو شاندە بەشداربووەکەى ئەمریکاشى دەستنیشانکردووە، بەڵام ڕەتیکردووەتەوە ناوەکانیان ئاشکرابکات و دەڵێت "باشترە چاوەڕێی ڕاگەیاندنێک بکەین لەلایەن هاوبەشە ئەمریکییەکانمانەوەو خۆیان ناوى ئەوان ڕابگەیەنن". بڕیارە دوابەدوای کۆبوونەوەکە هەردوو سەرۆکى ئەمریکا و ڕوسیا کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی هاوبەش ئەنجام بدەن، کە ڕەنگە ئەو کەشوهەوایە ئاشکرا بکات کە لەنێوان ئەو دوو کەسەدا زاڵ بووە. سەبارەت بە ماوەى کۆبونەوەکانیان لەو چوارچێوەیەشدا یاریدەدەری پوتین ڕوونیشیکردەوە کە "ماوەی دانوستانەکان پەیوەستە بە چۆنیەتی بەرەوپێشچوونی گفتوگۆکانی نێوان هەردوو سەرۆک، هەربۆیە پەیوەستە بە هەردوو سەرۆکەکەوە" ئاماژەی بەوەشکرد، شاندی ڕووسیا لەدواى کۆتاییهاتنی دانوستانەکاندا شوێنە بەجێدەهێڵن و دەڕۆن. بەرپرسێکی کۆشکی سپی رایگەیاند، لووتکەکە لە بنکەی سەربازی ئیلمۆندۆرف ریچاردسن لە نزیک شاری ئەنکۆرەیجی پایتەختی ویلایەتی ئەلاسکا بەڕێوەدەچێت.    بنکەکە بەرپرسە لە رووبەڕووبوونەوەی ئەو مەترسییە ئاسمانی و دەریاییانەی رووبەڕووی ئەمریکا دەبنەوە.    بەرپرسانی ئەورووپا رەخنەیان لە لووتکەکە گرتووە بەوەی، کە نابێت بەبێ بەشداری سەرکردەکانی ئەورووپا و ئۆکراینا بڕیار لەبارەی جەنگەکەوە بدرێت.    شوباتی 2022، رووسیا دەستی بە هێرشەکانی بۆ سەر ئۆکراینا کرد و دواتر ئەویش وەڵامی هێرشەکەی دایەوە. ئەم ساڵ چەند کۆبوونەوەیەک لەنێوان رووسیا و ئۆکراینا کراون، بەڵام جگە لە رێککەوتن لەسەر گۆڕینەوەی بارمتە و تەرم نەبوونە هۆی کۆتاییهێنان بە جەنگەکە. 

میدیاکانى ئیسرائیل، لەچەند سەرچاوەیەکى باڵاى ئەمریکاوە ئەوەیان ئاشکراکردوە ئێستا کۆشکی سپی سەرقاڵى ئەوەیە گەشتێک بۆ سەرۆکی ئەمریکا ڕێکبخات تا سەردانى ئیسرائیل بکات، ئەگەر هەلومەرجەکان دروست بکرێن و دانوستانەکان لەگەڵ حەماس ڕێککەوتن و ئاگربەستیان بەدوادابێت، سەرچاوەیەکی ئیسرائیلیش پشتڕاستی کردوەتەوەو دەلێت: ئەم ئەگەرە هەیە. سەرچاوەکانی کۆشکی سپی دەڵێن، ئەگەر هەلومەرجەکان گونجاو بن، ڕەنگە مانگی داهاتوو دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا سەردانی ئیسرائیل بکات، ئەمەش پێش سەردانەکەی بۆ بەریتانیا کە پلانی بۆ داناوە، لە دوایین سەردانیدا بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، سەرۆکی ئەمریکا چووە سعودیە و قەتەر و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی. بڕیارە لەڕۆژانى 17-19ی ئەیلولى داهاتوودا ترەمپ لەسەر بانگهێشتی شا چارڵز سەردانی بەریتانیا بکات. لە ئێستادا کۆشکی سپی بەدواداچوون بۆ ئەگەری سەردانی ترەمپ دەکات بۆ ئیسرائیل پێش ئەو کاتە –  ترەمپ پێی خۆشە سەردانی ئیسرائیل بکات ئەگەر دانوستانەکان سەرکەوتوو بن. سەرچاوەیەکی ئیسرائیلی قسەکانی پشتڕاستکردەوە و وتی "بەڕاستی قسە و باس لەسەر سەردانەکەی ترەمپ هەیە، بەڵام هێشتا هیچ شتێکی کۆنکرێتی نییە، شتێکە لە هیشتا گفتوگۆى لەسەرە". هاوکات ئەمریکییەکان فشار دەخەنە سەر بۆ پێشخستنی ڕێککەوتنێکی هەمەلایەنە. پێشبینی دەکەن بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیران پێشکەوتن بەدەست بهێنێت، وەک لە چەند هەفتەی ڕابردوودا بڵاوکرایەوە، لێکتێگەیشتنێک لە نێوان ئیسرائیل و ئەمریکادا هەیە کە ڕێککەوتنێکی بەشەکی پەیوەندیدار نەماوە و تاکە بژاردەی سەر مێزەکە ڕێککەوتنێکی هەمەلایەنەیە. مانگی ئایاری ساڵی ڕابردوو، وەک باسکرا، ترەمپ یەکەم سەردانی دیپلۆماسی خۆی لە خولی دووەمی خۆیدا ئەنجامدا - بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. زنجیرەیەک گرێبەستی ئابووری و چەکی بە بەهای سەدان ملیار دۆلار واژۆ کرد، بەڵام کۆمەڵێک لێدوان و ڕاگەیاندنی دراماتیک و مێژووییشی کرد. لە نێوان شتەکانی تردا، هەڵوەشاندنەوەی سزاکانی سەر سوریای ڕاگەیاند و بووە یەکەم سەرۆکی ئەمریکا لە ماوەی ٢٥ ساڵدا کە لەگەڵ سەرۆکەکەی کۆببێتەوە - ئەحمەد شەرع جیهادی پێشوو. ترامپ پێشبینی کرد کە دیمەشق ئاشتی لەگەڵ ئیسرائیل بکات کاتێک بارودۆخی ئەوێ "سەقامگیر دەبێت" و مانگێک پێش ئۆپەراسیۆنەکەى سەر ئیران کە ئەمریکاش بەشداری تێدا کرد، ڕایگەیاند کە ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران "زۆر نزیکە"، لە هەمان کاتدا بەردەوام بوو لە هەڕەشەکردن لە هێرشکردنە سەری ئەگەر ڕازی نەبێت "بڕیاربێت لەسەر ڕێگایەکی نوێ".

بەرپرسێکى باڵا لە کۆمپانیاى سۆمۆ ڕاگەیاند، دەستپێکردنى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان هێشتا دوو هەنگاوى گرنگى ماوە، یەکەم رازیبوونى کۆمپانیاکانە، دووەمیش ئامادەیی تورکیا بۆ دەستپێکردنەوەى. دوێنێ، وەزارەتى سامانە سروشتییەکان رایگەیاند، لەگەڵ وەزارەتى نەوتى عێراق لەسەر چۆنێتى دەستپێکردنەوەى هاردەى نەوت رێککەوتوین و کۆنووسی رێککەوتنەکە 23 کەس لە هەردوولا واژۆیان کردووە، کە 17 کەسیان لە شاندى وەزارەتى نەوت بوون. ئەو بەرپرسەى لە کۆمپانیاى سۆمۆ زانیارى خستەروو، دەڵێت، لەو رێککەوتنەدا نوێنەرى کۆمپانیا نەوتییەکانى هەرێمى کوردستان ئامادەنەبوون، هێشتا نازانین رازین نەوت بکەنە نێو بۆرییەکەوە یان نا. دەڵێت، کۆمپانیاکان هێشتا سوورن لەسەر زیادکردنى تێچوونى بەرهەمهێنانى نەوت، ئامادەنین بەو 16 دۆلارەى بۆ هەر بەرمیلێک دیاریکراوە نەوت هەناردە بکەن. بەرپرسەکەى کۆمپانیاى سۆمۆ دەڵێت، ئەگەر کۆمپانیاکانیش رازی بن بە هەناردەکردنەوەى نەوت، هەنگاوى دووەم دەمێنێ، ئەویش تورکیایە، پێشتر تورکیا بە ئامادەیی دەربڕیوە بۆ وەرگرتنى نەوتەکە، بەڵام دەبێت بە فەرمى عێراق ئاگاداربکاتەوە و بڵێ، ئامادەین بۆ وەرگرتنى نەوت، ئەوکات نەوت دەکرێتە خەزانەکان لە بەندەرى جەیهان و ئێمەش وەکو کۆمپانیای سۆمۆ وەریدەگرین.

ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور ڕایدەگەیەنێت چوار چەکداری ئەنجوومەنی سەربازیی دێرەزوور، لە ئەرکێکی ناسەربازیدا بوون، لە لایەن گرووپێکەوە کە پێدەچێت داعشبن ڕووبەڕووی هێرشێکی تیرۆریستی بوونەوە. فەرمانگەی ڕاگەیاندنی ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور لەبەشێکى دیکەى ڕاگەیەندراوەکەیدا دەڵێت یەخێرایی هێزەکان ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی وردیان ئەنجامدا کە لە ئەنجامدا یەکێک لە ڕفێنەرەکان کوژرا و سێ کەسی دیکەش برینداربوون. ئۆپەراسیۆنەکە بە پێی پلان بەردەوامە و جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەر هێرشێک بۆ سەر کارمەندەکانمان یان گەلەکەمان لە ناوچەکە بێ سزا و یەکلاکەرەوە ناڕوات. دەقى ڕاگەیەندراوەکەى هەسەدە بەیاننامەیەک سەبارەت بە ئۆپەراسیۆنی ئەمنی دژی شانە تیرۆریستییەکان لە ڕۆژهەڵاتی دێرەزوور دوێنێ ئێوارە، ئێوارەی چوارشەممە، گرووپێک لە چوار چەکداری ئەنجوومەنی سەربازیی دێرەزوور، کە لە دەرەوەی ئەرکە فەرمییەکانیان لە ئەرکێکی ناسەربازیدا بوون، لە یەکێک لە دەرمانخانەکانی شارۆچکەی ئەلحەوایج لە ڕۆژهەڵاتی دێرەزوور چارەسەری پزیشکییان بۆ دەکرا و لە لایەن گرووپێکەوە کە پێدەچێت پەیوەندی بە ڕێکخراوی تیرۆریستی داعشەوە هەبێت، ڕووبەڕووی هێرشێکی تیرۆریستی بوون. هێزەکانمان ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی وردیان ئەنجامدا کە لە ئەنجامدا یەکێک لە ڕفێنەرەکان کوژرا و سێ کەسی دیکەش برینداربوون. ئۆپەراسیۆنەکە بە پێی پلان بەردەوامە و جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەر هێرشێک بۆ سەر کارمەندەکانمان یان گەلەکەمان لە ناوچەکە بێ سزا و یەکلاکەرەوە ناڕوات. کردنەوەی لێکۆڵینەوەیەکی دەستبەجێ و هەمەلایەنە ڕادەگەیەنین بۆ دیاریکردنی بارودۆخی ڕووداوەکە و دیاریکردنی بەرپرسیارێتی. جەخت لەوە دەکەینەوە کە هەموو زانیاری و وردەکارییەکانی پەیوەست بەو ڕووداوە دەهێڵرێنەوە تا ئەو کاتەی لێکۆڵینەوەکان تەواو دەبن و ڕێکارە پێویستەکان تەواو دەبن. هێزەکانی ئەنجوومەنی سەربازی دێرەزوور هەر هەوڵێک بۆ دەستکاریکردنی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە ڕەتدەکەنەوە و ئیرادەی خۆیان بۆ بەدواداچوونی تیرۆر لە هەر شوێنێک بێت و پەرەپێدانی ئۆپەراسیۆنەکان دژی هەموو ئەو کەسانە دووپات دەکەنەوە کە مەترسی لەسەر گیانی منداڵەکانمان و دەستکەوتەکانی گەلەکەمان دروست دەکەن. فەرمانگەی ڕاگەیاندنی ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور ١٤ی ئابی ٢٠٢٥

میدیاکانی ئەمریکا بە پشتبەستن بە بەرپرسانی کۆشکی سپی بڵاویانکردەوە، کۆبوونەوەی پێشبینیکراوی نێوان ڤلادیمێر پووتین، سەرۆکی ڕووسیا و دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی هەینی لە بنکەیەکی  سەربازی بەڕێوەدەچێت. لە شاری ئانکۆرەیج لە ویلایەتی ئالاسکا بڕیارە رۆژی هەینی، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا و ڤلادیمیر پوتن، هاوتا روسییەکەی کۆدەبنەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر چۆنیەتی کۆتاییهێنان بە جەنگی ئۆکراین. شوێنی کۆبوونەوەکە بنکەی سەربازیی هاوبەشی "ئێلمێندۆرف-ڕیچاردسن"ە، کە دامەزراوەیەکی سەربازیی ستراتیژییە. هەڵبژاردنی ئەم لوتکەیە چەندین رەهەندی مێژوویی، جوگرافی و ئەمنی لەخۆدەگرێت. ئەم بنکەیە کە مێژووەکەی بۆ سەردەمی شەڕی سارد دەگەڕێتەوە، گەورەترین بنکەی سەربازیی ئەلاسکایە و رووبەرەکەی 64.000هێکتارە. بەهۆی پێگە جوگرافییەکەیەوە، بە پێگەیەکی سەرەکیی ئەمریکا بۆ ئامادەباشی سەربازی لە ناوچەی جەمسەری باکوور دادەنرێت. بنکەکە لە ساڵی 1940دروست کراوە و لە سەردەمی شەڕی سارددا، وەک ناوەندێکی گرنگی بەرگریی ئاسمانی و فەرماندەیی بۆ رووبەرووبوونەوەی هەڕەشەکانی یەکێتیی سۆڤیەت کاری کردووە. لە ساڵی 1957 گەیشتە لوتکەی توانای خۆی کاتێک 200 فڕۆکەی جەنگی و چەندین سیستەمی راداری پێشکەوتووی لەخۆگرتبوو، بەهۆیەوە نازناوی "سەقفی پارێزەری ئەمریکای باکوور" (Top Cover for North America)ی وەرگرت. کاتێک ترەمپ لە ساڵی 2019 سەردانی بنکەکەی کرد، وتی سەربازانی ئەوێ "لە دوا سنووری وڵاتەکەمان وەک یەکەم هێڵی بەرگریی ئەمریکا خزمەت دەکەن." زیاتر لە30،000 کەس لەم بنکەیەدا دەژین، کە دەکاتە نزیکەی %10ی دانیشتووانی شاری ئانکۆرەیج. ئەمڕۆش بەهۆی پێگە ستراتیژییەکەی و ئاسانکارییەکانی مەشق و راهێنانەوە، بنکەکە بەردەوامە لە گەشەکردن. هەڵبژاردنی ئەلاسکا بۆ ئەم کۆبوونەوەیە چەند هۆکارێکی هەیە: رەهەندی مێژوویی: ئەمریکا لە ساڵی 1867ویلایەتی ئەلاسکای لە روسیای قەیسەری کڕی، ئەمەش رەهەندێکی مێژوویی بە کۆبوونەوەکە دەبەخشێت. نزیکیی جوگرافی: یوری ئوشاکۆڤ، یاریدەدەری سەرۆکی روسیا، ئاماژەی بەوە کردووە کە هەردوو وڵات دراوسێن و تەنها گەرووی بێرینگ لێکیان جیا دەکاتەوە. وتیشی: "زۆر لۆژیکییە کە وەفدەکەمان بەسەر گەرووی بێرینگدا بفڕێت و لوتکەیەکی وا گرنگ لە ئەلاسکا بەڕێوەبچێت." هۆکاری لۆجستی و ئەمنی: بەرپرسانی کۆشکی سپی رایانگەیاندووە کە بنکەکە مەرجە ئەمنییە توندەکانی بۆ میوانداریکردنی دوو سەرکردەی جیهانی تێدایە. هەروەها، لەبەر ئەوەی وەرزی گەشتیارییە و کۆبوونەوەکە بەپەلە رێکخراوە، بژاردەی دیکەی گونجاو کەم بوون. ئەم کۆبوونەوەیە لە کاتێکدایە کە دۆناڵد ترەمپ، وەک بەڵێنێکی هەڵبژاردن، گوشارێکی زۆری خستووەتە سەر لایەنەکان بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ، هەرچەندە تا ئێستا سەرکەوتنی بەدەست نەهێناوە. ئەو پێشتر وتبووی دەتوانێت لە ماوەی 24 کاتژمێردا جەنگەکان بووەستێنێت. ترەمپ کۆبوونەوەکە وەک "کۆبوونەوەیەکی تێگەیشتن" وەسف دەکات کە ئامانج لێی هاندانی پوتنە بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ. لە بەرامبەردا، کۆشکی سپی هەوڵیداوە چاوەڕوانییەکان کەم بکاتەوە و رایگەیاندووە "ئەمە بۆ سەرۆک پرۆسەیەکی گوێگرتنە." چاوەڕوان ناکرێت ڤلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین ئامادە بێت، بەڵام ترەمپ وتوویەتی یەکەم کەس دەبێت کە دوای کۆبوونەوەکە پەیوەندی پێوە دەکات. زێلێنسکی جەختی کردووەتەوە کە هەر رێککەوتنێک بەبێ ئامادەبوونی ئۆکرانیا "بڕیارێکی مردوو" دەبێت.  هەردوو لایەنی روسیا و ئۆکراین خواستی ناکۆکیان هەیە. ئۆکراین سوورە لەسەر گەڕانەوەی تەواوی خاکەکەی، لە کاتێکدا پوتن لە داواکارییەکانی بۆ خاک و بێلایەنیی ئۆکراین پاشگەز نەبووەتەوە. بەپێی زانیارییەکانی سی بی ئێس نیوز، ئیدارەی ترەمپ کار لەسەر رێککەوتنێک دەکات کە رێگە بە روسیا دەدات کریمیا و هەرێمی دۆنباس بهێڵێتەوە، لە بەرامبەردا لە ناوچەکانی خێرسۆن و زاپۆریژیا بکشێتەوە. ئەمە ئەو خاڵە شیکارییە هەستیارەیە کە چارەنووسی دانوستانەکان دیاری دەکات.

مەزلوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئاشکرای کرد: شەهید نورەدین سۆفی رۆڵێکی یەکلاکەرەوەی هەبوو لە ئۆپەراسیۆنی سەر ئەبـ.ـوبـ.ـەکر بەغدادی ئەمیری داعـ.ـش، بە وردی چاودێری راپۆرتە هەواڵگرییەکانی کرد و پێداگری لەسەر بڕیاردان لەسەر ئۆپەراسیۆنەکە. نورەدین سۆفی، فەرماندەی باڵا و دامەزرێنەری یەکینەکانی پاراستنی گەل، ساڵی 2021 بووە ئامانجی هێرشێکی ئاسمانی سوپای تورکیا بۆ سەر چیای گارا. رۆژی سێشەممە (12ـی ئابی 2025) لە مەراسیمێکی گەورەی جەماریدا و بەبەشداریی دەیان هەزار کەس تەرمەکەی لە قامیشلۆ بە خاکسپێردرا. فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات، مەزلوم عەبدی، کە ساڵانێک خوێندن و کاری شۆڕشگێڕانەی هاوبەشی لەگەڵ شەهید نور ئەلدین سۆفی لە سوریادا ئەنجامداوە، باسی لە کارەکتەری هاوڕێکەی و تێکۆشانی درێژخایەنی بۆ ئازادی کرد.  ئاماژەی بەوەشکرد، لە ڕۆژانی خوێندنەوە پەیوەندی نێوانیان قووڵتر بووەتەوە، هەروەها ئەو دوو خێزانە پێشتر یەکتریان ناسیوە، چ لە ڕێگەی کاری نیشتمانی و چ لە ڕێگەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانەوە.. مەزلوم عەبدی ڕۆڵێکی گرنگی تری نورەدینى ئاشکرا دەکات و دەڵێت "ئەو ڕۆڵێکی سەرەکی لە ئۆپەراسیۆنی کوشتنی ئەبوبەکر بەغدادی سەرکردەی داعشدا بینی، زانیاریمان لەسەر شوێنەکەی پێگەیشت، بەڵام هەندێک لە هەڤاڵان گومانیان لە ڕەسەنایەتی هەبوو، هەڤاڵ نورئەلدین بە پەرۆشەوە بەدواداچوونی بۆ کرد، خۆی پشتڕاستی کردەوە، دواتر بڕیارەکەی بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزەکانی سوریای دیموکرات بەجێهێشت". ئەو تەلارسازێکی سەرکەوتنی ئۆپەراسیۆنەکە بوو و لە ژێر فەرماندەیی ئێمەدا سەرکردایەتی کرد”.. مەزلوم عەبدی ئاماژەی بەوەشکرد، شەهید نورەدینیش بەشداری لە سەرکردایەتیکردنی شەڕەکانی عەفرین و سەرێکانیە و تەل ئەبیاد/ گیرە سپی کردووە و لە هەموویاندا ڕۆڵێکی دیار و بەرچاوی هەبووە . مەزلوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە کۆتایی قسەکانیدا بە ئاماژەدان بە بارودۆخی شەهیدبوونی هەڤاڵەکەی وتی، "لە ئەنجامی هێرشێکی ئاسمانی تورکیا شەهید بوو، شەهیدبوونی خەسارەتێکی گەورەیە بۆ بزووتنەوەی کورد لە ڕۆژاڤا و بۆ هەموو پێکهاتەکانی سوریا. ئەم ڕووداوە کاریگەرییەکی قووڵی دەبێت، بەڵام ئێمە، ئێمە، لە ئەنجامی هێرشێکی ئاسمانی تورکیا شەهید بوو. هەڤاڵانی، بەردەوام دەبن لە خەبات و بە ئامانجەکەی دەگەن”. مەزلوم عەبدی ئاماژەی بە لایەنی فەرهەنگی کەسایەتی شەهید کرد و گوتی: "ئەو کەسایەتییە ڕۆشنبیری بوو و بە سۆزەوە حەزی لە نووسین بوو. لە ساڵی ١٩٩١ زیاتر لە ساڵێک پێکەوە کارمان لە گۆڤاری 'دەنکی ولات' کرد، هەروەها لەبارەی شۆڕشەوە نووسیبووی، ئەم بەرهەمە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر ژیانی شۆڕشگێڕانەی هەبوو. حەزی لە فیکری و پەروەردەیی و ئەدەبی و زانستی بوو". بابەتەکان، و وەک شۆڕشگێڕێکی ڕۆشنبیر ناسرابوو تەنانەت لە سەردەمی شۆڕشی ڕۆژاڤاشدا هەوڵیدا ڕۆمانێکی لەسەر بنووسێت و بەرهەم و بەرهەمەکانی ئامادەیە.". فەرماندە نورەدین سۆفی لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٦ و سەرەتای ساڵی ٢٠١٧ پەیوەندی بە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانەوە کرد و ڕۆڵێکی کارای لە شەڕی بەکرێگیراوانی داعشدا بینی. مەزلوم عەبدی دەڵێت، "هەمیشە ڕۆڵی سەرەکی بینیوە لە هەڵمەتەکانماندا دژی داعش، هەڵمەتی ڕزگارکردنی ڕەقە یەکێک بوو لە قورسترین ئۆپەراسیۆنەکان، بەو پێیەی قەڵا و پایتەختی ئەو گروپە بوو، داعشیش لەو ماوەیەدا ڕێوشوێنی خۆپارێزی زۆری گرتەبەر، لەو هەڵمەتەدا ئیرادەی هەڤاڵ نورەدین یەکلاکەرەوە بوو لە بەڕێوەبردنی شەڕەکەدا. هەرکاتێک ڕووبەڕووی بەربەستێک بووینەوە، چارەسەری بۆ دەدۆزیەوە. ئەویش سەرکردایەتی شەڕی شکستپێهێنانی داعشی کرد لە باغۆز، دێرەزۆر، جێپەنجەیەکی ڕوونی لە نەهێشتنی داعش بەجێهێشت گەلەکەمان، لە هەموو پێکهاتەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، سوپاسگوزاری ئەون کە لە تیرۆریزمی داعش ڕزگاری کردوون..

نرخى بیتکۆین بۆ 124 هەزار و 533 دۆلار بەرزبووەوە، ئەو نرخە بەرزترینە لە مێژووى دروستبوونییەوە. قەبارەى سەرمایەگوزارى لە بیتکۆین گەیشتووەتە دوو ترلیۆن و 450 ملیار دۆلار، لە ریزبەندى ئەو کۆمپانیا و کانزایانەى لە جیهاندا زۆرترین سەرمایەگوزارییان تێداکراوە هاتووەتە ریزبەندى پێنجەم، لە پێش کۆمپانیاى گووگڵ و ئەمازۆنەوەیە، زیو و کۆمپانیاى مێتا و ئارامکۆى سعودیش لەدواى ئەوانەوە دێن. ئەم بەرزبوونەوەیەى بیتکۆین دواى ئەوە هات دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکى ئەمریکا رایگەیاند، پێویستە فیدراڵى ئەمریکا رێژەى سوودى بانکى لەسەدا دوو بۆ سێ دابەزێنێت و لە ئاستى لەسەدا یەک جێگیری بکات. پێشتریش ترەمپ پرۆژەیاسایەکى واژۆکرد، رێگەى بە سندوقەکانى خانەنشینى دا وەبەرهێنان لە بیتکۆیندا بکەن، هەروەها بڕیاریدا لێپێچینەوە لە هەموو ئەو بانکانە بکرێت کە بیتکۆین بۆ بەشداربووەکانیان دەستەبەر ناکەن.

راوێژکارێتی ئاسایشی نیشتمانی عێراق دەڵێت: ئەوەی ئەم دواییە لەگەڵ ئێران واژۆ کراوە، "یاداشتێکی لێکتێگەیشتنە" نەک "رێککەوتن"،  پێش شەڕی ئیسرائیل لە دژی کۆماری ئیسلامی ئامادەکراوە. راشیدەگەیەنێت: هەندێك لە دەزگاکانی راگەیاندن باسیان لەوە كردووە گوایە لە سەردانەکەی عەلی لاریجانی ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێران بۆ بەغداد، رێککەوتنێکی ئەمنی لە نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران واژۆ کراوە. راوێژکارێتی ئاسایشی نیشتمانی لە بەیاننامیەكدا ئاماژەی بەوەشداوە: دەیەوێت راستییەکان روونبکاتەوە بەوەی : عێراق كۆنوسێكی ئەمنیی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران هەیە، لە 19ی ئازاری 2023 واژۆکراوە، کە ناسراوە بە رێککەوتنی هاوبەشی تایبەت بە ئاسایشی سنورەکان و رێوشوێنەکانی  تایبەت بە نەهێشتنی ئۆپۆزسیۆنی کوردی ئێران لە هەرێم. ئاماژە بەوەشدەكات: هەماهەنگی کراوە بۆ گۆڕینی ئەو كۆنوسە یان یاداشتی لێكگەیشتنە ئەمنییە، بۆ هەمان ناوەرۆك  بە ئاسایشی سنورەكان و هاوكاری ئەمنیی و ئەوەی پەیوەستە بە ئۆپۆزسیۆنی کوردی ئێران بە هەر پێنج حزبەكەیەوە. جەختیشدەكات: یاداشتنامەی لێکتێگەیشتنی ئەمنی کە واژۆ کرابوو، پێش دەستدرێژیی زایۆنیەکان بۆ سەر ئێران ئامادەکرابوو، کاتێکی پێویستی پێدراوەو لە کاتی سەردانەکەدا واژۆ کرا، پێداگریشدەكات لەوەی، هیچ رێککەوتنێکی ئەمنی لە نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران بوونی نییە، بەڵکو یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی ئەمنییە.