سێ وڵات داوا لە حـ.ـە.ما.س دەکەن پلانەکەى ترەمپ قبوڵ بکات

بەرپرسانی ئێران و ئەمریکا ئاشکرایان کرد کە ئیدارەی ترەمپ نزیکەی ١٠٠ ئێرانی بە فڕۆکەیەک لە ئەمریکاوە بۆ وڵاتەکەیان دیپۆرت کردووەتەوە. دوو بەرپرسی ئێرانی ڕایانگەیاند، ئێوارەی ڕۆژی دووشەممە فڕۆکەیەکی بەکرێگیراوی ئەمریکی لە لویزیانا هەڵفڕی و بڕیارە ڕۆژی سێشەممە لە ڕێگەی قەتەرەوە بگاتە تاران، بەپێی ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز. لە بەرامبەردا بەرپرسێکی ئەمریکی ئاگادار لە دانوستانەکانی نێوان هەردوولا دووپاتی کردەوە کە پلانەکان بۆ ئەو سەفەرە گەیشتووەتە قۆناغی کۆتایی. ئەم دیپۆرتکردنەوە یەکێکە لەو کارە دیارانەی کە ئیدارەی ترەمپ ئەنجامی دەدات بۆ دیپۆرتکردنەوەی کۆچبەران بەبێ گوێدانە ئەو بارودۆخەی کە ڕەنگە بگەڕێندرێنەوە بۆیان، بەپێی ڕۆژنامەکە. سەرەتای ئەمساڵ ئەمریکا کۆمەڵێک ئێرانی دیپۆرتی کۆستاریکا و پەنەما کرد. شایانی باسە کە هەڵمەتەکانی پێشووی ئیدارەی ترەمپ بۆ دیپۆرتکردنەوە، ڕەخنە و داوای یاسایی لەلایەن داکۆکیکارانی مافی کۆچبەرانەوە لێکەوتەوە. واشنتۆن لە مێژە مافی پەنابەری بەو ئێرانییانە داوە کە لە وڵاتەکەیان هەڵدێن، لەوانە ناڕازییە سیاسییەکان، ڕۆژنامەنووسان، پارێزەران و چالاکانی مافی ژنان.

ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا ستایشی "هەوڵ و سەرکردایەتییەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا دەکات بۆ ڕاگرتنی خوێنڕشتنی غەززە و دەستەبەرکردنی ئاگربەست. ئەردۆغان لە پۆستێکیدا لە هەژماری خۆی لە پلاتفۆرمی ئێکس ڕایگەیاند، "تورکیە بەردەوام دەبێت لە بەشداریکردن لە پرۆسەی دامەزراندنی ئاشتییەکی دادپەروەر و هەمیشەیی کە هەمووان قبوڵیان بکات". شەوى ڕابردوو دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا گرنگترین خاڵەکانی پلانەکەی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە ئاشکرا کرد . لەوانە چەکداماڵینی حەماس و ئازادکردنی زیندانییە ئیسرائیلییەکان لە ماوەی ٧٢ کاتژمێردا دوای پەسەندکردنی ئیسرائیل و ڕێگەدان بە یارمەتییەکان دەستبەجێ لەگەڵ وەرگرتنی یارمەتییەکان بۆ ناو کەرتی ناوچەکە. سەرچاوەیەکی دیپلۆماسی ئاگادار بە کەناڵی جەزیرەی ڕاگەیاندووە، قەتەر و میسر پلانی ترەمپیان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە گەیاندووەتە شاندی دانوستانکاری بزووتنەوەی حەماس، ئاماژەی بەوەشکردووە، بزووتنەوەکە بەڵێنی بە ناوبژیوانان داوە "بە بەرپرسیارێتی تەواوەوە دیراسەی ئەو پێشنیازە بکەن". هاوکات بنیامین ناتانیاهۆ ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل داوای لێبوردنی لە قەتەر کرد لەسەر هێرشەکەی ئیسرائیل بۆ سەر دۆحە و پابەندبوونی خۆی دووپاتکردەوە کە لە داهاتوودا هیچ پێشێلکارییەکی سەروەری قەتەر دووبارە نەکاتەوە. لەسەر زەویدا هێزەکانی داگیرکەر بەردەوام بوون لە هەڵمەتەکانیان بۆ سەر کەرتی غەززە و پشتێنی ئاگرکوژێنەوەیان جێبەجێ کرد. سەرچاوەکانی نەخۆشخانەکانی غەززە ڕایانگەیاند کە لە بەرەبەیانی ڕۆژی دووشەممەوە 39 فەلەستینی بەهۆی ئاگری ئیسرائیلەوە کوژراون و لە نێویاندا 28 فەلەستینی لە شاری غەززە لە کاتی خراپتربوونی کارەساتی برسێتیدا.

ڕاوێژکاری سەربازیی ڕێبەری باڵای ئێران، ئاشکرای کرد، لە جەنگی 12 ڕۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیلدا، بە مووشەکەکانیان 16 فڕۆکەوانی ئیسرائیلیان کوشتووە. دووشەممە 29ـی ئەیلوولی 2025، ڕەحیم سەفەوی، ڕاوێژکاری باڵای سەربازیی ڕێبەری باڵای ئێران، لە لێدوانێکدا ئاماژەی بەوە دا، لە میانەی ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم دواییە لەگەڵ ئیسرائیلدا، لە ماوەی 12 ڕۆژدا، زیاتر لە 500 مووشەکمان بە ئاراستەی ئیسرائیل هەڵداوە. ئەو ڕاوێژکارە باڵایە دەڵێت: ئیسرائیل و ئەمەریکا ئەو جەنگەیان بەسەر ئێمە سەپاند، بەڵام بە ئامانجەکانیان نەگەیشتن و شکستیان هێنا و ئێران سەرکەوتن. لە درێژەی قسەکانیدا باسی لەوە کرد، ئیسرائیل هەوڵی دا جەنگەکە زیاتر درێژ بکاتەوە، بەڵام لە کۆتاییدا رووبەڕووی شکستێکی چاوەڕواننەکراوبووەوە، بۆیە ناچار بوو لە ڕێگەی ئەمەریکاوە داوای ئاگربەست بکات، ئەمەش نیشانەی بێ دەسەڵاتی ئەو وڵاتەیە لە بەرانبەر تواناکانی ئێران. جەختی لەوەش کردەوە، مووشەکەکانیان زیانێکی زۆری بە دامەزراوەکنی ئیسرائیل گەیاندووە، هەروەها ناوەندیی مەشق و ڕاهێنانی فڕۆکەوانانی ئیسرائیلیشیان کردبووە ئامانج، کە بووە هۆی کوژرانی 16 فڕۆکەوانی ئەو وڵاتە. ڕەحیم سەفەوی، هەر لە باسی مووشەکەکانی ئێران، ئەوەشی خستەڕوو، مووشەکەکانیان بە جۆرێک بەهێز بوون کە بوونە هۆی وێرانکارییەکی گەورەی بوومەلەرزە ئاسا، تا ئێستاش کاریگەری لە سەرجەم ئەو ناوچانەی کە بە ئامانج گیراون و ناوچەکانی دەوروبەریشیان جێهێڵاوە. بەرەبەیانی ڕۆژی هەینی، 13ـی حوزەیرانی 2025، سوپای ئیسرائیل بە فڕۆکەی جەنگی و درۆنەوە، هێرشی کردە سەر ئێران و بۆمبارانی دامەزراوە ئەتۆمییەکان، کارگەکانی دروستکردنی مووشەکی بالیستیکی کرد و ژمارەیەک لە سەرکردە سەربازیی و زانایانی ئەتۆمیی ئێرانشی کوشت. لە بەرانبەردا ئێران لە درەنگانی شەوی هەینی سەدان مووشەکی بالیستی ئاراستەی تەلئەڤیڤ کرد و سیستەمی بەرگریی ئاسمانیی ئیسرائیل بەرپەرچی زۆرینەی مووشەکەکانی دایەوە. بەڵام ژمارەیەکیان کەوتەنە خوارەوە و لە ئەنجامدا چەندین باڵەخانە و خانوو، خاپوور بوون. دوای 12 ڕۆژ لە بەردەوامیی جەنگی نێوان ئێران و ئیسرائیل، بەرەبەیانی سێشەممە 24ـی حوزەیرانی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی تروس، ڕێککەوتنێکی بۆ "ئاگربەستی گشتگیر و تەواو" لەنێوان ئێران و ئیسرائیلدا ڕاگەیاند.

بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل پشتیوانی خۆی بۆ پلانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی کەرتی غەززە ڕاگەیاند. کۆشکی سپی پلانی ترەمپی بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە بڵاوکردەوە. بەگوێرەی پلانەکە غەززە دەبێتە ناوچەیەکی "بێ تیرۆر بۆ ئەوەی هەڕەشە بۆ سەر دراوسێکانی دروست نەکات" و بۆ سوودی خەڵکەکەی کەرتەکە نۆژەن دەکرێتەوە.   لەکۆنگرەیەکى ڕۆژنامەوانیدا دوا ى کۆبونەوەکەیان ترەمپ و ناتانیاهۆ قسەیان لەسەر چەند تەوەرەیەکى جیاوازکرد, بەشێک لەوتەکانى ناتانیاهۆ,, ـ  من پشتگیری لە پلانی ترەمپ دەکەم بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی غەززە. ـ  پلانی ترەمپ هەموو بارمتەکان دەگەڕێنێتەوە و دڵنیای دەدات لەوەی کە غەززە جارێکی دیکە مەترسی لەسەر ئیسرائیل دروست نابێتەوە. ـ پلانی ترەمپ بریتییە لە ئیدارەیەک بۆ کەرتی غەززە کە حەماس و دەسەڵاتی فەلەستین بەدەر بکات. ـ پلانی ترەمپ هەموو بارمتە زیندوو و مردووەکان دەگەڕێنێتەوە و حەماس چەک داماڵێت. ـ ئێمە هەڵوێستی ترەمپ بەرز دەنرخێنین کە دەسەڵاتی فەلەستین هیچ ڕۆڵێکی لە غەززەدا نابێت تا ئەو کاتەی کۆمەڵێک مەرج جێبەجێ نەکرێت. ـ داننان بە دەوڵەتێکی فەلەستینی مەترسی لەسەر بوونی ئیسرائیل دروست دەکات. ـ ده سه ڵاتی فه له ستین ده بێت واز له هاندان به دژی ئیسرائیل و هه وڵه کانی له دادگا نێوده وڵه تییه کان بهێنێت. ـ هەنگاوێکی نوێ دەنێین بۆ سەرکەوتن لە شەڕ و گەیشتن بە ئاشتی. ـ ترەمپ گەورەترین هاوڕێیە کە تا ئێستا لە کۆشکی سپی هەمانبووە. ـ کاتێک دەتوانین مەحاڵەکان بەدەست بهێنین کاتێک شانبەشانی ئەمریکا بوەستین. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا ڕایگەیاند، جیهان "زۆر نزیکە لە چارەسەرکردنی کێشەیەکی کۆن"، بە ئاماژەدان بە هەوڵەکان بۆ ڕاگرتنی شەڕ لە کەرتی غەززە. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، چیتر قسەکانی تەنها لە وەستاندنی شەڕی غەززەدا سنوردار نەبووە، بەڵکو بە "ئاشتی هەمیشەیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست"دا سنوردار بووە. ترامپ ڕوونیشی کردەوە کە لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل گفتوگۆیان کردووە بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی غەززە و بەم نزیکانە پرەنسیپی هەمەلایەنە بۆ گەیشتن بە ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕادەگەیەنێت. ترامپ سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی و هەروەها هاوپەیمانان لە ئەوروپا دەربڕی بۆ وەڵامدانەوەی ئەرێنییان بۆ پرەنسیپە پێشنیار کراوەکانی ئەمریکا. هەروەها سوپاسی ناتانیاهۆی کرد کە ڕازی بووە بە پلانی ئاشتی. وتەکانى دۆناڵد ترەمپ: ـ ئەمڕۆ رۆژێكی مێژووییە بۆ ئاشتی. ـ سوپاسی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی دەكەم بۆ پشتیوانیكردنی پێشنیازەكەم بۆ ئاشتی. ـ ناتانیاهۆ رازیبووە لەسەر پێشنیازی ئاشتی و كۆتایهێنان بە جەنگی غەززە ـ ئەگەر حەماس رازیبێت بە پێشنیازەكە شەڕ كۆتایی دێت و لەماوەی (72) كاتژمێردا دیلەكان ئازاد دەكرێن. ـ غەززە دەبێتە ناوچەیەكی خاڵی لە تیرۆرو نابێتە هەڕەشە بۆ سەر دراوسێكانی. ـ بەپێی خشتەیەكی زەمنی سوپای ئیسرائیل وردە وردە لە غەززە دەكشێتەوە. ـ ئەگەر حەماس پێشنیازەكە رەتبكاتەوە ئەوا رێگری لە ناتانیاهۆ ناكرێت ئەوەی پێویستە بیكات. ـ دەستەیەكی نێودەوڵەتی نوێ بە سەرۆكایەتی من چاودێری لیژنەی ئیدارەدانی غەززە دەكات. ـ تونی بلێر دەبێتە ئەندام لەو دەستە نێودەوڵەتیە نوێیەی چاودێری لیژنەی ئیدارەی غەززە دەكات. ـ حەماس هیچ شوێنێكی نابێت لە لیژنەی ئیدارەدانی غەززە. ـ ئەم رێككەوتنە دەبێتە مایەی هێنانەكایەی ئاشتی هەمیشەیی. ـ رۆژێك لە رۆژان ئێران دەبێتە بەشێك لە رێككەوتنی ئیبراهیمی. ـ دامەزراوە ئەتۆمییەكانی ئێرانمان بە تەواوی لەناوبرد. ـ كاتی ئەوە هاتووە حەماس ئەو مەرجانە قبوڵبكات، ئێستا دۆخی جیاوازە. ـ سەركردەكانی حەماس و (20) هەزار چەكداری كوژراون، دەبێت ئەو مەرجانە قبوڵبكات.

دیمیتری مێدڤێدێڤ، جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی ئاسایشی ڕووسیا ڕۆژی دووشەممە ڕایگەیاند، “مۆسکۆ پێویستی بە شەڕ نییە لەگەڵ هیچ کەسێک، بە ئەوروپاشەوە”، ئاماژەی بەوەشکرد کە “ڕووسیا هەمیشە وەک ڕزگارکەرێک هاتۆتە ئەوروپا نەک داگیرکەر”. هۆشداریشیدا لەوەی ئەگەر سەرکردەکانی هەڵەی دەستپێکردنی شەڕێکی لەو شێوەیە بکەن، ئەوا دەتوانێت ببێتە هۆی هەڵکشانی مەترسیدار کە دەتوانێت ببێتە هۆی دروستبوونی ململانێ بە بەکارهێنانی چەکی کۆمەڵکوژ. ناوبراو لە هەژماری تێلێگرامی خۆیدا جەختی لەوە کردەوە کە "وڵاتانی ئەوروپی توانای شەڕیان لەگەڵ ڕووسیادا نییە"، ئاماژەی بەوەشکرد "سەرکردە ئەوروپییەکان بیرکردنەوەی ستراتیژییان نییە". مێدڤێدێڤ زیادی کرد: شەڕ لەگەڵ ئەوروپا پێچەوانەی بەرژەوەندییەکانی ڕووسیایەو نابێت ڕووبدات. جێگری سەرۆکی ئەنجوومەنی ئاسایشی ڕووسیا ئاماژەی بەوەدا کە "وڵاتانی ئەوروپا لاواز و دابەشبوون و بە سادەیی توانای شەڕیان لەگەڵ ڕووسیادا نییە. ئەوروپا ناتوانێت بە تەنیا شەڕ لەگەڵ ڕووسیا دەستپێبکات". هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە سەرکردەکانی ئەوروپا "لێهاتوویی پێویستیان نییە بۆ بڕیاردانی سەربازی سەرکەوتوو". ئەمەش لە کاتێکدایە کە کرێملین هۆشداریدا لەوەی "دابینکردنی ئۆکرانیا بە مووشەکی تۆماهۆکی ئەمریکی هیچ گۆڕانکارییەک لە دۆخی بەرەکانی شەڕدا ناکات". لە هەمان کاتدا ئاماژەی بەوەدا کە بڕیاری کۆتایی لە ئەستۆی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکایە. چەند ڕۆژێک لەمەوبەر لە وەڵامی لێدوانەکانی ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا، مێدڤێدێڤ هۆشداریدا لەوەی ئەگەر ڕووسیا جبەخانەی چەکەکانی خۆی ئازاد بکات، خۆ شاردنەوە لە پەناگەی بۆمبدا هیچ سوودێکی نییە.

جەی دی ڤانس  جێگری سەرۆکی ئەمریکا، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ تۆڕی فۆکس نیوزی ئەمریکی ڕوونیکردەوە، دۆناڵد ترامپ "بە ڕوونی دیدگای خۆی دەربڕیوە و جەختی لەسەر خواستی خۆی کردووەتەوە کە غەززە لە ژێر کۆنترۆڵی ئەو کەسانەدا بێت کە لەوێ دەژین، هەروەها کەناری ڕۆژئاوای داگیرکراو نالکێنرێت بەئیسرائیلىەوە". ڤانس لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ترەمپ هەوڵدەدات تۆڕە تیرۆریستییەکانی دەوروبەری ئیسرائیلییەکان هەڵبوەشێنێتەوە، بۆیە  لە هەموو کاتێک گەشبینترم بە ڕێککەوتنی غەززە. لەلایەکى دیکەوە، رۆژنامەی "یەدیعۆت ئەحرانۆت"ی ئیسرائیلی ئاشکرای کردووە: شڵەژاوییەكی بەرچاو لەناو بازنەی نزیك بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هەیە، پێش دیدارەکەی سبەینێی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە کۆشکی سپی. رۆژنامەکە بڵاویکردووەتەوە: ئەمە چوارەم کۆبونەوەی ناتانیاهۆ دەبێت لە دوای دەستبەكاربونی ترەمپ لە مانگی یەکی ساڵی ئەمساڵ ، بێ گومان گرنگترین و چارەنووسسازترینە لە هەموویان، چونکە ئەمجارە بەڕاستی رەنگە ببێتە هۆی کۆتایی هاتنی شەڕی غەززە و گەڕانەوەی دیلەکان، مەرجیش نییە بە خواستى ئیسرائیل بێت. رۆژنامەکە لە زاری سەرچاوە ئاگادارەکان لە وردەکارییەکان، رایانگەیاندووە: ناتانیاهۆ لە حاڵەتێكی دەرونی خراپدایە " هیستریا" پێش کۆبونەوەکە، پەشۆكاویی دەوروبەرەكەشی لە ترسی ئەوەیە دووچاری ملكەچپێكردن بكرێن لەلایەن ترەمپەوە سەبارەت بە دەستپێشخەرییە (٢١)خاڵییەكەی، لەکاتێکدا گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریکییەکان بەردەوامە بۆ ئەوەی هەندێك دەستكاری بكرێت. رۆژنامە عیبرییەكە ئاماژەی بەوەشکردووە: ترەمپ زۆر پێداگرە لەوەی کۆتایی بە شەڕەکە بهێنێت و پێیوایە ئێستا كاتی یەكلاكردنەوەیەو رێگە نادات نەتانیاهۆ پلانەکەی لەناوببات. ترەمپ بە تەواوی ئەو پلانەی پەسەند کردووە کە لەلایەن جارێد کوشنەری زاوای و ستیڤ ویتکۆفی نوێنەرییەوە داڕێژراوە.  لە ئیسرائیل نیگەرانی ئەوە هەیە،  دەوڵەتانی عەرەبی لەسەرویانەوە  قەتەر، سەرکەوتوو بوبێتن لە هەموارکردنەوە پلانەكە، كە  داواكاری داماڵینی چەکی لە حەماس سوكتر كردبێت، لە ئێستادا تەنها باسی چەکی هێرشكردن دەكرێت نەک هەموو چەکەكان.

ئەڵمانیا، فەرەنسا و بەریتانیا (ترۆیکای ئەورووپی) سەر لە بەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە، 28ـی ئەیلوولی 2025، ڕایانگەیاند، سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سەر ئێران کارا کرایەوە. ئەم بڕیارە دوای تەواوبوونی میکانیزمی سناپباک، واتا "گەڕانەوەی سزاکان" دێت و وەک کاردانەوەیەک بۆ جێبەجێنەکردنی ئەرکەکانی تاران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی لێکدرایەوە. وەزیرانی دەرەوەی هەرسێ وڵات لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا، داوایان لە ئێران کرد خۆی لە هەر هەنگاوێکی هەڵکشان بپارێزێت و بگەڕێتەوە بۆ پابەندبوون بە ئەرکەکانی لە ژێر پارێزبەندییە یاساییە پابەندکەرەکاندا. ئەوان ئاماژەیان بەوەش کرد، دووبارە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان کۆتایی دیپلۆماسی نییە. سێ زلهێزەکە ڕایانگەیاند، بەردەوام دەبن لە کارکردن لەگەڵ هەموو لایەنەکان بۆ گەیشتن بە چارەسەرێکی دیپلۆماسی نوێ، بە مەبەستی دڵنیابوون لەوەی ئێران هەرگیز چەکی ئەتۆمی بەدەست نەهێنێت. جەختیشیان لەسەر گرنگی جێبەجێکردنی خێرای ئەو سنووردارکردنانەی کە دووبارە سەپێنراونەتەوە، کردەوە و داوایان لە هەموو وڵاتانی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان کرد ئەو سزایانە جێبەجێ بکەن. لای خۆیەوە، مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا، داوای لە ئێران کرد دوای سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، ڕازی بێت لەسەر دانوستانی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمەریکا. ڕوبیۆ ڕایگەیاند، بڕیاری ئەنجوومەنی ئاسایش بۆ سەپاندنەوەی سزاکان بەسەر ئێراندا پشتڕاستی دەکاتەوە، جیهان ملکەچی هەڕەشەکانی نابێت و تاران لێپرسینەوەی لەگەڵدا دەکرێت. ئاماژەی بەوەشدا، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی  ئەمەریکا، بە ڕوونی باسی لەوە کردبوو، دەرگای دیپلۆماسی بە کراوەیی ماوەتەوە و گەیشتن بە ڕێککەوتن بە باشترین بژاردە بۆ گەلی ئێران و جیهان دەمێنێتەوە. وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا داوای لە وڵاتانی دیکە کرد "بەپەلە سزاکان جێبەجێ بکەن" گەمارۆکانی بۆ سەر تاران دەستپێبکەن.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا دەڵێت: بەشداریکردووە لە رێککەوتنی کردنەوەی بۆری نەوتی عێراق-تورکیا، کە بووەتە هۆی دووبارە هەناردەکردنەوەی نەوتی خاو لە ڕێگەی هەرێمی کوردستانەوە. دوای زیاتر لە دوو ساڵ و نیو لە ڕاگرتنی، کاتژمێر 6:50 خولەکی بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە 27ـی ئەیلوولی 2025 هەناردەکردنەوەی نەوتی خاوی هەرێمی کوردستان لە کێڵگەی نەوتی پێشابوورەوە بۆ بەندەری جەیهانی تورکیا دەستی پێکردەوە و ڕۆژانە 190 هەزار بەرمیل نەوتی خاوی کوردستان لەو بەندەرە بەبازاڕ دەکرێت. لە ڕاگەیەندراوەکەى وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکادا جەختی لەسەر ئەوەشكردووە: لە پەیوەندی بەردەوامدان لەگەڵ حکومەتی عێراق و پابەندبونی خۆیان بە سەرجەم هاوبەشەکانی لە وڵاتەکە دووپاتکردووەتەوە.  ئەمڕۆ وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە لێدوانێكدا بە ئاژانسی "شەفەق نیوز"ی راگەیاندووە: ئەمریکا پابەندە بە سەرجەم هاوبەشەکانی لە سەرتاسەری عێراق، کە کاردەکەن بۆ بونیادنانی دەوڵەتێکی راستەقینەی خاوەن سەروەری و سەقامگیرو ئاوەدان.  ئاماژەی بەوەشکردووە: لە پەیوەندی بەردەوامداین لەگەڵ بەغدادو پشتگیری لە لایەنە عێراقییە چالاكەکان دەکەین کە هاوبەشمانن لە ئەولەویەت و مەترسییەكانمان. هاوکات مایڵز کاگینز، گوتەبێژی ئەپیکور رایگەیاند هەناردەکردنەوەی نەوت سەرکەوتن بوو بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان و کۆمپانیاکانی نەوت. ئاماژەی بەوەشدا رێککەوتنی سێقۆڵییان واژۆکردووە و لە ماوەی 30 رۆژدا کۆبوونەوەیەک بۆ وەرگرتنەوەی قەرزەکان رێکدەخەن. گوتەبێژی ئەپیکور ئاماژەی بەوەدا، "پێشتر بەرمیلێک نەوت بە 30 دۆلار لەناوخۆدا دەفرۆشرا،" بەڵام ئێستا بە نرخی جیهانی دەفرۆشرێت. لە ئاداری ساڵى 2023وە و لە ئەنجامی بڕیارێکی دادگەی پاریس، هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان لە رێگەى بەندەرى جەیهانى تورکیاوە راگیرا، کە ئەوکات لەگەڵ نەوتى کەرکووکدا بڕەکەى رۆژانە دەگەیشتە نزیکەى 400 هەزار بەرمیل.   بەڵام دوای رێککەوتنی هەولێر و بەغدا لەسەر شێوازی هەناردەکردنەوە و رێککەوتنی سێقۆڵیش لەگەڵ کۆمپانیاکان، ئەمڕۆ جارێکی دیکە هەناردە دەستیپێکردەوە.    لە قۆناخی یەکەمدا 190 هەزار بەرمیل هەناردە دەکرێت.

ئێران باڵوێزەکانی خۆی لە بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بانگهێشت دەکاتەوە بۆ ڕاوێژ میدیا ناوخۆییەکان بڵاویانکردەوە، ئێران باڵیۆزەکانی لە بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بانگهێشتکردووەتەوە بۆ ڕاوێژکردن، دوای ئەوەی سێ وڵاتەکە میکانیزمێکیان دەستپێکردووە بۆ دووبارە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر تاراندا. تەلەفزیۆنی دەوڵەتی ئێران بڵاوی کردەوە کە "دوای هەنگاوی نابەرپرسانەی سێ وڵاتی ئەوروپی بۆ کاراکردنەوەی بڕیارنامە هەڵوەشاوەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان، باڵوێزەکانی ئێران لە ئەڵمانیا، فەرەنسا و شانشینی یەکگرتوو بانگهێشتی تاران کران بۆ ڕاوێژکاری". سەپاندنەوەی گەمارۆکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا بووە بە ئەنجامێکی پێشوەختە دوای ئەوەی ئەنجومەنی ئاسایش دەنگی بەدژی دواخستنی ئەو هەنگاوە دا، سەرەڕای دەستپێکردنەوەی پشکنینی شوێنە ئەتۆمیەکانی ئێران لەلایەن ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمییەوە. عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت: سەپاندنەوەی سزاکان بەسەر ئێراندا لە رووی یاساییەوە نادروستە، ئەوەش دوای شکستی هەوڵێکی روسیاوچین بۆ دواخستنی دووبارە سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سەر تاران هات. عراقچی لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی راگەیاند: چالاککردنی "سناپباك" لەلایەن ترۆیکای ئەوروپی (ئەڵمانیا، فەرەنسا و بەریتانیا) بۆ سەپاندنەوەی سزاکان لە ڕووی یاساییەوە نادروستە، لە ڕووی سیاسییەوە هەڵەشەییە و لە ڕووی رێکارەکانەوە کەموکوڕی تێدایە. وتیشی: فەرەنسا، ئەڵمانیا و بەریتانیا روبەڕوبونەوەیان هەڵبژاردووە لەبری دیالۆگ، داوای لە ئەنجومەنی ئاسایش کرد سەپاندنەوەی سزاکان بە نایاسایی بزانێت. جەختیشكرد: گەمارۆکان زیان بە گەلی ئێران دەگەیەنن و ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپا دەرئەنجامە خراپەكانی دووبارە سەپاندنەوەی سزاکان بەسەر تاران لەئەستۆ دەگرن. عراقچی، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا دوای وتەکانی لە ئەنجومەنی ئاسایش جەختی لەوە کردەوە: دووبارە سەپاندنەوەی سزاکان شکست دەهێنێت و چارەسەریش لە گفتوگۆدایە. رونیشی کردەوە: بەرنامە ئەتۆمییەکەی وڵاتەکەی ئاشتیخوازانەیە و تاران تەنانەت دوای کشانەوەی واشنتۆنیش لە رێککەوتنە ئەتۆمییەكە پابەند بووە.

سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت: گفتوگۆی زۆر باشمان ئەنجامداوە سەبارەت بە راگرتنی شەڕ لە غەززە، بۆ ئەو مەبەستەش قسەی لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل کردووە. دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، لەگەڵ هەموو سەرکردەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست قسەی کردووە کە هەموویان کەسانی نایابن  و زۆر نزیکن لە رێککەوتن لەسەر غەززە، رەنگە تەنانەت ئاشتی بێت. وتیشی، دەتوانن بارمتەکان بە زیندووی یان مردوو بگەڕێننەوە و لە رێگەی دانوستانی تایبەتەوە ئاشتی بەدەست بهێنین. ترەمپ ئاماژەی بەوەشکرد، رێگە نادات ئیسرائیل کەرتی رۆژئاوا بخاتە ژێر رکێفی خۆیەوە. پێشتر بنیامین ناتانیاهۆ رۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاندبوو، لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ هاوڕایە لەسەر پێویستی تەواوکردنی ئامانجەکانی شەڕ لە غەززە. ناتانیاهۆ ئاشکراشیکردبوو، ئەو ئامانجانەی لە غەززە لەگەڵ ترەمپ هاوبەشە، بریتین لە گەڕانەوەی هەموو بارمتەکان و شکستی حەماس و فراوانکردنی بازنەی ئاشتی. جێگەی ئاماژەیە، رۆژی سێشەممە لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، ئیدارەی ترەمپ پلانێکی ئاشتیی 21 خاڵی بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی کەرتی غەززە پێشکەش بە سەرکردە عەرەبی و ئیسلامییەکان کرد.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا لە ڕاگەیەنراوێکدا، پێشوازیی لە رێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان دەکات. لەڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: دەستخۆشی لە هەوڵە چارەنووسسازەکانی  سەرۆکوەزیرانی عێراق و سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان دەکەین، بۆ ئەوەی ئەم پێشکەوتنە ببێتە دى. هەروەها دەشڵێت : ئەم ڕێککەوتنە دەبێتە هۆی بەهێزکردنی هاوبەشی ئابووریی قازانجی هاوبەشی نێوان ئەمریکا و عێراق و هاندانی ژینگەیەکی سەقامگیرتری وەبەرهێنان لە سەرتاسەری عێراق بۆ کۆمپانیا ئەمریکییەکان و بەرزکردنەوەی ئاسایشی وزەی ناوچەکە و بەهێزکردنی سەروەری عێراق. وەزارەتى دەرەوەى ئەمریکا ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات کە ئەم ڕێکەوتنەکە لەلایەن ئەمریکاوە ئاسانکاری بۆ کراوە و سوودی بەرجەستە بۆ هەردوو ئەمریکی و عێراقی دەهێنێت.  دوای تێپەڕبوونی (18) ساڵ بەسەر یاسای نەوت و گازی هەرێم ئەمڕۆ (25/9/2025)، دامەزراوە فەرمییەکانی حکومەتی عێراق و بەدوایدا دامەزراوە فەرمییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕایانگەیاند، گەیشتوون بەڕێککەوتن لەبارەی ڕادەستکردنی نەوتی هەرێم بە کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ).  حکومەتی عێراق ڕۆژانە نزیکەی (230 هەزار) بەرمیل نەوت، کە مانگانە دەکاتە (6 ملیۆن و 900 هەزار) بەرمیل نەوت لە کێڵگە نەوتییەکانی هەرێم وەردەگرێت، کۆی بەهاکەی (592 ملیار و 20 ملیۆن) دیناری مانگانەیە. هاوکات دەبێت حکومەتی هەرێمی کوردستان نیوەی داهاتە فیدراڵییە نانەوتییەکان ڕادەستی حکومەتی عێراق بکات.  لەلایەکى دیکەوە، ئامانج ڕەحیم، سکرتێری ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند:  کاتژمێر شەشی بەیانیی ڕۆژی شەممە( 27ـی ئەیلوولی 2025) نەوت هەناردە دەکرێتەوە. وتەبێژی ئەپیکۆر  ڕاگەیاند: ئەمڕۆ ڕۆژێکی زۆر گرنگە و ڕێککەوتنی هەناردەکردنەوەی نەوت واژۆ کراوە، بۆ ئەوەی لە چەند ڕۆژی داهاتوو پرۆسەکە دەست پێبکاتەوە. مایڵز کاگینز، وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی هەرێمی کوردستان (ئەپیکۆر)  هاوکات پێشبینی دەکات، هەناردەکردنەوەی نەوت لە دوو ڕۆژ یان سێ ڕۆژی داهاتوو دەست پێبکاتەوە. ناوبراو دەشڵێت: لە چوارچێوەی ڕێککەوتنەکە حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕۆژانە 230 هەزار بەرمیل نەوت لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە هەناردە دەکات، 50 بۆ 60 هەزار بەرمیلیش بۆ پێویستی ناوخۆ بەکار دەهێنێت.

ئەمڕۆ پێنجشەممە دادگا فەڕەنسا بە تۆمەتی تێوەگلان لە کۆمەکی نایاسایی لیبیا سزای 5 ساڵ زیندانی بەسەر سارکوزی تەمەن 70 ساڵ سەپاند. تۆمەتەکەی سارکوزی ئەوەیە کە رێگەی داوە بە گەورە یاریدەدەرەکانی بۆ ئەوەی پارە لە رژێمەکەی قەزافی وەربگرن بۆ پاڵپشتی هەڵمەتی هەڵبژاردنی لەو کاتەی خۆی بۆ سەرۆکی فەرەنسا پاڵاوتبوو. گوایە سارکۆزی کە لە نێوان ساڵانی ٢٠٠٧ بۆ ٢٠١٢ سەرۆکی فەرەنسا بووە، "پشتیوانی دارایی نایاسایی لەلایەن موعەمەر قەزافی سەرۆکی ئەوکاتەی لیبیا وەرگرتووە بۆ ئەوەی لە ساڵی ٢٠٠٧دا بانگەشەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی وڵاتەکەی بەڕێوەببات". گوایە سارکۆزی لە کاتی بانگەشەی هەڵبژاردنەکانی نێوان کۆتایی ساڵی ٢٠٠٦ تا سەرەتای ٢٠٠٧ بڕی ٥٠ ملیۆن یۆرۆی لە حکومەتی لیبیا وەرگرتووە. دوابەدوای ئەو تۆمەتانە، لە ساڵی ٢٠١٣ لێکۆڵینەوەی سەرەتایی لە ڕووداوەکە دەستیپێکرد، سارکۆزی لە ٢١ی ئازاری ٢٠١٨ لە پاریس دەستبەسەرکرا و لێکۆڵینەوەش لە دژی دەستیپێکرد بە تۆمەتی "پارەدارکردنی نایاسایی بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن و گەندەڵی و شاردنەوەی پارەی گشتی لیبیا". لە لایەکی دیکەوە گوایە زیاد تەکیەدین، بازرگانێکی بەڕەچەڵەک فەرەنسی-لوبنانی و شایەتحاڵی دۆسیەی لیبیا، لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠٠٦دا بڕی ٥ ملیۆن یۆرۆی لە لیبیاوە بۆ سارکۆزی هێناوە. ارکۆزی ئەو تۆمەتانەی ڕەتکردۆتەوە کە لە سەرەتای دۆسیەکەوە ئاراستەی کراوە، کە لەسەرەتای ئەمساڵەوە کرایەوە دوای لێکۆڵینەوەیەک کە زیاتر لە ١٠ ساڵە بەردەوامە. لە لایەکی دیکەوە، زیاد تەکیەدین، بازرگانێک بە ڕەچەڵەک فەرەنسی-لوبنانی و شایەتحاڵێکی "کلیل" بوو لە دۆسیەی لیبیا، لە ٢٣ی ئەیلول لە بەیروت کۆچی دوایی کرد.

بڕیارە سبەینێ هەینی کاتژمێر ٤:٠٠ بە کاتی ئیسرائیل، ناتانیاهۆ لە کۆبونەوەى گشتى نەتەوەیەکگرتوەکان وتارەکەى پێشکەش بکات، ئەمەش لەکاتێکدایە کۆنگرەکە بەرەو کۆتایی دەڕوات و زۆرینەى سەرۆک و شاندى وڵاتان وڵاتەکەیان بەجێهێشتوەو  نزیکە لە چۆڵبوون.  بەپێى ڕاپۆرتێکى کەناڵى ١٢ى ئیسرائیل، لە پشت پەردەوە هەوڵێک هەیە بۆ کۆبوونەوەی سێ قۆڵی لە نێوان ناتانیاهۆ و ترەمپ و ئەحمەد شەرع لەواشنتۆن. بەر لە ڕۆیشتنی بۆ کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ئەمریکا، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بەڕۆژنامەنوسانى وت: لە کۆبوونەوەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکاندا، ڕاستیەکانى خۆمان دەڵێم، هاووڵاتیانی ئیسرائیل، ڕاستی سەربازان لە وڵاتەکەمان. ئەو سەرکردانەش ئیدانە دەکەم کە لەبری ئەوەی بکوژان و دەستدرێژکاران و منداڵ سووتێنەران ئیدانە بکەن، دەیانەوێت دەوڵەتێکیان پێبدەن لە دڵی خاکی ئیسرائیلدا. ئەمە نابێت". هەروەها ئەوەشى خستەڕوو  لە واشنتۆن بۆ جاری چوارەم لەگەڵ ترامپ کۆدەبێتەوە، وتى: لەگەڵیدا باسی ئەو دەرفەتە گەورانە دەکەم کە سەرکەوتنەکانمان هێناویەتییە ئاراوە، هەروەها پێویستیمان بۆ تەواوکردنی ئامانجەکانی شەڕەکە: گەڕاندنەوەی هەموو بارمتەکانمان، بۆ شکستپێهێنانی حەماس، و فراوانکردنی ئەو بازنەی ئاشتییەی کە کراوەیە بۆمان دوای سەرکەوتنە مێژووییەکەی لە 'ئەم کالاڤی' و سەرکەوتنەکانی دیکە کە بەدەستمان هێناوە.  بەپێى میدیاکانى ئیسرائیل، بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لەوتارەکەیدا باسی شەپۆلی دانپێدانانی دەوڵەتێکی فەلەستینی دەکات، هەروەها ڕەخنە لە وڵاتانی ڕۆژئاوایی دەگرێت کە جارێکی دیکە لایەنی هەڵەی مێژوویان هەڵبژاردووە و پاداشتی حەماسیان داوەتەوە. بڕیارە دوای کۆتایی هاتنى کۆنگرەى نەتەوەیەکگرتوەکان، ناتانیاهۆ ڕۆژی دووشەممە بە فڕۆکە بچێتە واشنتۆن بۆ  کۆبوونەوەە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا، ئەمەش چوارەم کۆبوونەوەیەتى لە دوای مانگی یەکەوە لەگەڵ ترەمپ. سەرۆک وەزیرانى ئیسرائیل لەم دواییانەدا وەزیرانی ئاگادار کردۆتەوە کە چاوەڕوان دەکرێت لەگەڵ ترەمپ هەنگاوەکانی وەڵامدانەوەی ئەم شەپۆلە دانپێدانانە بە دەوڵەتێکی فەلەستینی تاوتوێ بکات. لە پشت پەردەوە هەوڵێک هەیە بۆ دروستکردنی کۆبوونەوەی سێ قۆڵی لە نێوان ناتانیاهۆ و ترەمپ و ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا گفتوگۆ لەسەر ئەم پرسە لە ئیسرائیل بەڕێوەچووە. وادیارە ڕێککەوتن لەگەڵ سوریا هێشتا دوورە، بەڵام کەسانێک هەن هەوڵدەدەن وێنەی سەرکردە سێ قۆڵییەکان بکێشن. گرنگی ئەم دیدارە لە ڕاستیدا بوونی خۆیەتی.

ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، نووسینگەی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، ڕۆژی چوارشەممە ڕایگەیاند، دانوستانەکان لەگەڵ سوریا بەردەوامن، هەروەها دەرئەنجامەکانیان پەیوەستە بە دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییەکانی ئیسرائیل، لەوانەش داماڵینی سەربازی باشووری ڕۆژئاوای سوریا و سەلامەتی و ئاسایشی دروزەکان. بەیاننامەکەی نەتانیاهۆ کە بۆ دووەمجار لەم هەفتەیەدا پشتڕاستی کردەوە کە ئیسرائیل دانوستان لەگەڵ سوریا دەکات، لە کاتێکدایە کە سەرۆک وەزیران خۆی ئامادە دەکات بۆ ئەوەی بەرەو کۆبوونەوەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە نیویۆرک بڕوات. نەتانیاهۆ یەکشەممەی ڕابردوو ڕایگەیاند، پێشکەوتن لە ڕێککەوتنی ئەمنی لەگەڵ سوریا بەدیهاتووە، بەڵام ڕێککەوتنێک لە ئارادا نییە. لەلایەکى دیکەوە ئەحمەد شەرع، سەرۆكی راگوزەری سوریا، لە کۆبونەوەکانی خولی ٨٠ی کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان، وتى : "سیاسەتەکانی ئیسرائیل بەشێوەیەک کاردەکەن کە پێچەوانەی هەڵوێستی نێودەوڵەتییە کە پشتیوانی لە سوریا و گەلەکەی دەکات، لە هەوڵێکدا بۆ ئیستغلالکردنی قۆناغی ئینتقالی، ناوچەکە بەرەوڕووی خولگەیەکی ململانێی نوێ دەبێتەوە کە خاڵە کۆتاییەکانیان نادیارە". جەختیشی لەوە کردەوە کە سوریا پابەندە بە ڕێککەوتنی جیابوونەوە لە نێوان هێزەکانی ئیسرائیل و سوریا لە ساڵی ١٩٧٤ لە بەرزاییەکانی جۆلان و پەنا دەباتە بەر ڕێگەی دیپلۆماسی بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان لەگەڵ ئیسرائیل. سەرۆک کۆماری سووریا وتی: هەڕەشەکانی ڕژێمی زایۆنی لە دژی سووریا لە دوای 8ی کانوونی دووەمی 2024 کە ڕژێمی پێشوو ڕووخاند، کەم نەبووەتەوە. ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل قۆناغی ئینتقالی لە دیمەشق قۆستەوە و ناوچەکەی خستووەتە بەردەم مەترسیی ململانێی نوێ، بەڵام سوریا شەڕی ناوێت و دیالۆگ و دیپلۆماسی بەکاردەهێنێت بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی ئێستا.

لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵى ئەلعەرەبیە ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا دووپاتیکردەوە کە کار لەسەر دەستپێکردنی پلانێک دەکات بە ناوی "ئاسایش و ئاشتی بۆ هەمووان" بە ئامانجی کۆتاییهێنان بە شەڕی کەرتی غەززە. ماکرۆن وتی پلانەکە "ئاگربەست و ئازادکردنی زیندانییەکان و پێکهێنانی ئیدارەیەکی ئینتقالی لە غەززە و ڕێکخستنەوەو نوێکردنەوەى هێزەکانی پۆلیس لەخۆدەگرێت". هەروەها داوای بوونی "هێزێکی نێودەوڵەتی" دەکات بۆ پاراستنی سەقامگیری لە غەززەدا. سەرۆکی فەرەنسا ڕوونی کردەوە کە "ئەو هێزە نێودەوڵەتییەی کە بۆ غەززە پلانی بۆ دانراوە، ئەرکی نەتەوە یەکگرتووەکان وەردەگرێت"، ئاماژەی بەوەشکرد، "وڵاتانی ناوەوە و دەرەوەی هەرێم بەشداری لە پلانی ئاسایش و ئاشتی بۆ غەززە دەکەن". لە چوارچێوەیەکی پەیوەندیداردا، ماکرۆن ئاماژەی بەوەدا کە "دانوستاندنەکان لەسەر خاکەکان یەکێکە لە قۆناغەکانی دامەزراندنی دەوڵەتی فەلەستینی"، ئاماژەی بەوەشکرد، "دەمانەوێت دەوڵەتێکی فەلەستینی داماڵراو دابمەزرێنین کە دان بە ئیسرائیلدا بنێت". جەختیشی لەوە کردەوە کە "دەبێت حکومەتی (بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل)  ئەم جەنگە خوێناوییە ڕابگرێت"، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە "ئاشتی باشترین ڕێگەیە بۆ پاراستنی ئیسرائیل و گەڕاندنەوەی متمانەی ئیسرائیل". سەرۆکی فەرەنسا هەروەها ڕایگەیاندووە کە "نابێت هیچ کەسێک ڕازی بێت بە لکاندنی کەرتی ڕۆژئاوا لەلایەن ئیسرائیلەوە"، ڕوونیشیکردەوە کە "لکاندنی ئیسرائیل بۆ کەناری ڕۆژئاوا هیچ پەیوەندییەکی بە حەماس و هێرشەکەی ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ەوە نییە". سەرۆکی فەڕەنسا، لە میانەی وتارێکی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕۆژی دووشەممە، دانی بە دەوڵەتێکی فەلەستینیدا نا و ڕایگەیاند کە بەردەوام دەبێت لە شەڕی دژە جوولەکە، ئەمەش دوای ڕەخنەی ئیسرائیل و ئەمریکا.