هیوا ڕەفیق

کەمپی هۆڵ بۆمبە چێنراو و مەترسیدارەکەی داعش، لەبەر زۆری ئاستی مەترسیەکەی بغداد بە شاری نەوەی دووەمی داعش ناوی دەبات، لەو کەمپەدا ژن و مناڵانی داعش ئامادە ئەکرێن بە ئایدۆلۆجیا و بیروفکری داعشی، هۆڵ بەهەستیارترین و مەترسیدارترین کەمپ لەسەر ئاستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان دادەنرێت. ئەو شوێنە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی پارێزگای حەسەکە لە ڕۆژئاوای کوردستان لە نزیک سنورەکانی سوریا و عێراق، ساڵانی ١٩٩١ و ٢٠٠٣ بۆ ئاوارە عێراقییەکانی هەردوو (جەنگی کەنداو و جەنگی پڕۆسەی ئازادی) عێراق بەکارهێنراوە، بۆ جارێکی تر و پاش هەرەسهێنانی خەلافەتەکەی داعش لە ساڵی ٢٠١٧ لە عێراق و شام، ژن و مناڵانی ئەو رێکخراوە لەوێدا کۆکرانەوە. 

هەرچەندە هیچ ئامارێکی وورد و پشتڕاستکەرەوە لەبەردەستدا نیە بەڵام  پاڵپشت بە ڕاپۆرت و لێدوانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان لەسەرەتادا زیاتر لە ٦٥ هەزار کەس لەم کەمپەدا ژیاون، لەو ڕێژەیەش زۆرینەی هەرەزۆری دانیشتوانی کەمپەکە عێراقی و دوای ئەوەش سوری بوون، ئەوەی ئەمێنێتەوە خەڵکی وڵاتانی ئاسیا و ئەفریقا و ئەوروپا و وڵاتانی تری جیهانن. ئەم کەمپە بە هۆی ئاڵۆزی و سەختی لە بەڕێوەبردنیدا لە لایەن هەزاران سەربازی بەڕێوەبەری خۆسەری دیموکرات لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا (کوردستانی ڕۆژئاوا) پارێزگاری لێدەکرێت و بەڕێوەدەبرێت.

هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) بە بەردەوامی ئۆپەراسیۆنی بچوک و گەورە بە چاودێری ڕێکخراوە جیهانی و نێودەوڵەتیەکان ئەنجام دەدەن بۆ پارێزگاری کردن لە خەڵکی ناو کەمپەکە چونکە ئەم کەمپە زۆر گەورەیە و کۆنترۆڵ کردنی لە هەموو ڕوویەکەوە دژوارە، دواین ئۆپەراسیۆنیش لە ٥ـی ئەیلولی ٢٠٢٥ بەڕێوەچوو. شایەنی ئاماژەپێدانە لەو کەمپەدا بازاڕ و هەموو پێداویستیەکی سەرەتایی ژیان بوونی هەیە، هێزەکانی سوریای دیموکرات توانای چاودێریکردنی دەرەوەی کەمپەکە و ڕێگاکانی چوونە ژوورەوە و هاتنە دەرەوەی کەمپەکەیان تاڕادەیەکی زۆر کۆنترۆڵ کردووە بەڵام لەبەر فراوانی ڕووبەر و چڕی ژمارەی دانیشتوانەکەی ناو کەمپەکە توانای کۆنترۆڵ کردنی ناوەوەی کەمپەکەیان بە تەواوەتی نیە.

بۆیە ئەتوانین بڵێین هۆڵ زیاتر بە شارێکی بچوکی داخراوی سەدەکانی ڕابردوو دەچێت وەک لەوەی بە کەمپێکی ئاسایی ئاوارە بچێت، هەر بۆیە بەشێک لە چاودێران کۆکن لەسەر ئەوەی خودی داعش خۆی حوکمی ئەو کەمپە دەکات. لە ڕێگەی بردنە ژوورەوەی سەوزە و خۆراک و پێداویستیە ڕۆژانەییەکانەوە چەندین پارچە چەک و کەرەستەی شەڕ بەشاراوەیی دەبرێتە ناو کەمپەکە، دواتر لە نێوان خۆیاندا بەکار ئەهێنرێتەوە بۆ توندوتیژی جەستەی و فکری بەرامبەر بە یەکتر و ئەو کەسانەی هاوکاری هێزەکانی سوریای دیموکراتن، بەتایبەت ئەم توند و تیژیانە لە شەواندا ئەنجامدەدرێت تاڕادەی کوشتن و لە ناوبردن. 

ڕاپۆرتەکان باس لەوە ئەکەن لە ڕێگەی ووردە تونێلەوە سەدان هەوڵی بردنە ژوورەوەی چەک و هەڵهاتن لە کەمپەکە هەبووە. لەو شارە بچوکە مەترسیدارەدا کە ژیان تیایدا پڕە لە ڕیسک و مەترسی بازاڕ و نوسینگەی ئاڵوگۆڕی دراو بوونی هەیە، کەمپەکە هێندە ئاڵۆز و مەترسیدارە ڕەنگە هەوێنی نوسینی دەیان ڕۆمان و دروستکردنی چەندین فیلمی سینەمایی بێت.

خاڵێک بۆ حکومەتی عێراق جێگەی ترسە ئەویش ئەوەیە ماوەی دووری ئەم کەمپە لە سنورەکانی عێراقەوە تەنها ١٣ کم، بۆیە هیچ دەوڵەتێک بە هێندەی عێراق بەهەستیارییەوە لەم کەمپە ناڕوانێت، عێراق بەردەوام هەوڵی گەڕانەوەی داعشە عێراقییەکان و کۆتای هێنان بەو کەمپە دەدات. قاسم ئەعرەجی ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق هەوڵەکانی چڕکردۆتەوە بۆ گەڕانەوەی خێزانە عراقییەکان بۆ ناو خاکی عێراق. هەوڵەکانی عێراق بۆ داخستنی کەمپی هۆل ئاماژەیەکی گرنگە بۆ پابەندبوونی حکومەت بە ئاسایشی نیشتمانی وڵاتەکەی، عێراق یەکەم وڵاتە کە توانیویەتی زیاتر  لە ٢٠ کاروان لەو خێزانانە لە سەنتەری هیوای شیاندنەوەی کۆمەڵایەتی لە ناوچەی جەدعەی سەر بەپارێزگای موسڵ نیشتەجێ بکات و دووبارە بیانگەڕێنێتەوە ناو جڤاک و کۆمەڵگە، هەرچەندە ئەم هەنگاوەی عێراق بۆتە هۆی ناڕەزایەتیی و دڵەڕاوکێی هەردوو پێکهاتەی یەزیدییەکان و مەسیحییەکانی پارێزگای موسڵ چونکە لە ڕابردوودا ئەو پێکهاتانە گەورەترین زەبری ڕوحیی و جەستەییان بەرکەوتووە لە لایەن داعشەوە.

عێراق خێزانە داعشەکان بۆ چەند ئامانجێکی سەرەکی دەگەرێنێتەوە:
یەکەم/ لە کاتی تێکچوون و تەقینەوەی بارودۆخی سیاسی و سەربازی سوریا ئەزمونی ساڵی ٢٠١٤ دروست نەبێتەوە، کە یەک لەسەر سێی خاکی عێراق کەوتە ژێردەسەڵاتی خەلافەتی داعش.

دووەم/ عێراق هیچ متمانەیەکی بە حکومەتی نوێی سوریا نیە، هەرچەندە بۆ چەندین جار حکومەتی نوێی سوریا ئەوەی دووپاتکردۆتەوە کە ئەوان نابنە هەڕەشە بۆ وڵاتانی دراوسێ، وەک ئاماژەیەک بۆ دەسەڵاتی شیعەی عێراقی.

سێ یەم/ بەرپرسانی عێراق ئەو منداڵە عێراقیانەی لەو کەمپەدان بە نەوەی دووەمی داعش ناودەبەن چونکە ئەو مناڵانە هێدی هێدی وا خەریکە تەمەنیان هەڵدەکشێت و گەورە دەبن، دواتر عێراق توانا و دەرفەتی ئەوەی نامێنێت بیانگەڕێنێتەوە ناو کۆمەڵگە بۆ دووبارە ژیاندنەوەیان، بۆیە عێراق نایەوێت کارلەکار بترازێت و لە چوار چێوەی بەرپرسیارێتی ئاینیی سیاسیی کۆمەڵایەتیی هەوڵی ئەوە دەدات تەواوی خەڵکی وڵاتەکەی خۆی بگەڕێنێتەوە، بۆ ئەو مەبەستەش لەگەڵ بەڕێوەبەری خۆسەری دیموکرات ( ڕۆژئاوای کوردستان) وا ڕێکەوتوون تا کۆتای ساڵی ٢٠٢٦ هیچ هاوڵاتییەکی داعشی عێراقی لەو کەمپەدا نەمێنێت.

لە لایەکی ترەوە سوپای ئەمریكا ئاشكرای کردووە دەستگیركراوانی داعش لە کەمپی هۆڵ سوپایەکی ئامادەکراوی داعشن، هەروەها بەرپرسانی ڕۆژئاوای کوردستان هەمیشە بانگەوازی ئەوەیان کردووە کە پێویستە دەوڵەتانی جیهان و ناوچەکە هەوڵی گەڕانەوە و تێکەڵکردنەوەی هاوڵاتیانی خۆیان بدەن بە کۆمەڵگە چونکە ئەو کەمپە بووەتە بارێکی قورس بەسەر شانیانەوە لە ڕووی سەربازیی و داراییەوە، ڕاگرتنی هاوکارییە داراییەکانی ئەمریکاش بۆ ئەو کەمپە بووەتە هۆی زیاتر تێکچوونی دۆخی مرۆیی لە کەمپەکەدا. بەگوێرەی لێدوانی بەرپرسانی کەمپەکە بێت لەئێستادا زیاتر لە ٣٤ هەزار کەسی تێدایە، لەو ڕێژەیەش هاوڵاتی زیاتر لە ٤٠ وڵات و نەتەوەی جیهان پێکدەهێنێت.

هەر بۆ هەمان مەبەست وا بڕیارە 26ـی ئەیلوولی ٢٠٢٥ بە چاودێریی عێراق و بەشداری بەرپرسانی باڵا و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان کۆنفرانسێکی نێودەوڵەتی تایبەت بە چارەنووسی کەمپی هۆل لە نیویۆرک بەڕێوەبچێت.