هاوڵاتی لوتكهی ئهمنی تورکیا رایگەیاند:" هێرشی روسیا بۆ سهر ئۆكرانیا پێشێلكردنی یاسا نێودهوڵهتییهکانە و قبوڵكراو نییه". ئاژانسی فەرمی تورکیا بڵاویکردەوە، لە لوتکەکەدا ئاماژه بهوهدراوە هێرشی روسیا بۆ سهر ئۆكرانیا پێشێلكردنی یاسا نێودهوڵهتییهکانە و قبوڵكراو نییه، هەروەها جەخت لە پاڵپشتیی تورکیا بۆ یەکڕیزیی سیاسی، سەروەری و یەکپارچەیی خاکی ئۆكرانیا کراوەتەوە. هەر یەک لە فوئاد یۆکتای، یاریدەدەری سەرۆک کۆماری تورکیا، خولوسی ئاکار، وەزیری بەرگری، سلێمان سۆیلو، وەزیری ناوخۆ، یاشار گولەر، سەرۆک ئەرکانی سوپا، هاکان فیدان، سەرۆکی دەزگای هەواڵگری-میت، فەخرەددین ئاڵتوون، سەرۆکی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی سەرۆکایەتی کۆمار، حەسەن دۆغان، خامەی تایبەتی سەرۆکایەتی کۆمار و ئیبراهیم کاڵن، وتەبێژی سەرۆکایەتیی کۆمار بەشدارییان لە کۆبوونەوەکەدا کرد. مەولوود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی تورکیا بەهۆی سەردانەکەی بۆ کازاخستان، بەشداری کۆبوونەوەکەی نەکرد. کۆبوونەوەکەی ئەنجوومەنی ئاسایشی تورکیا لە کاتێکدایە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ پێنجشەممە، ڤلادمیر پووتین، سەرۆکی روسیای فیدڕاڵ، جەنگی لە دژی ئۆكرانیا راگەیاند و هەڕەشەی لە هەر کەسێک کرد رووبەڕووی ببێتەوە، وانەیەکی پێدەدات لە مێژوودا وێنەی نەبێت، دواتر تانک و تۆپەکانی روسیا لە چەند قۆڵێکەوە چوونە نێو خاکی ئۆكرانیا.
هاوڵاتی سەرپەرشتیاری مەكتەبی سكرتاییەتی مام جەلال رایگەیاند:" كۆنگرەی چواریش نەبووە هۆی نوێبوونەوەیەكی جەوهەری و راستەقینە لە فكر و دیدی سیاسیمان بۆ ئایندە و دواڕۆژی یەكێتی و وڵاتەكەمان، بۆیە پێویستە ئەم دیدارە نوێبوونەوەی جەوهەری و راستەقینە بكاتە ئەركی سەرەكی خۆی و پەرەی پێبدا، ئەم ئەركەش بەلای منەوە چەند حیزبییە ئەوەندەش نیشتیمانی و ئەخلاقییە. هاوكات هەر ئەمرۆ لەگەڵ كۆنسولی گشتی ئەلمانیا كۆبووەوە و رایگەیاند :"حكومەت هەنگاوی باشی لە چاكسازیدا ناوە". قوباد تاڵەبانی، جیگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم كوردستان و سەرپەرشتیاری مەكتەبی سكرتاییەتی مام جەلال راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە رایگەیاند:" دیداری یەکێتی سازدەکەین و بە پەرۆشییەوە دەستمان داوەتێ و مەبەستمانە لە فراوانترین و بەرزترین ئاستدا سەرپێی بخەین، لەم روانگەوە دەبێتە دیداری خەمخۆری و هەوڵی یەكێتییانەیە بۆ نوێبوونەوە و چاكسازی و بەهێزكردنی پێگەی یەكێتییە لە هەموو ئاستەكان. قوباد تاڵەبانی دەڵێت: "راستە لە كۆنگرەی چوار كە ناوی (كۆنگرەی نوێبوونەوە) بوو، گۆڕانكاری و نوێبوونەوە لە پێكهاتە و هەندێک لە كاراكتەرەكان كرا، بەڵام بەداخەوە لەبەر چەندین هۆ، كۆنگرەی چواریش نەبووە هۆی نوێبوونەوەیەكی جەوهەری و راستەقینە لە فكر و دیدی سیاسیمان بۆ ئایندە و دواڕۆژی یەكێتی و وڵاتەكەمان، بۆیە پێویستە ئەم دیدارە نوێبوونەوەی جەوهەری و راستەقینە بكاتە ئەركی سەرەكی خۆی و پەرەی پێبدا، ئەم ئەركەش بەلای منەوە چەند حیزبییە ئەوەندەش نیشتیمانی و ئەخلاقییە. چونكە بوونی یەكێتییەكی بەهێز گەرەنتی پاراستنی ئازادییەكان و بەدیهێنانی خواستی كۆمەڵانی خەڵكە، كە ئەوەش نیشانەی وەفاو پێزانینە بۆ خەباتی شەهیدان و ئەوانەی لە رابڕدووی خەباتی یەكێتی و كوردایەتیدا رەنجیان داوە و ماندووبوون". لەبارەی دیداری یەکێتی، قوباد تاڵەبانی زیاتر دەڵێت: "لەم چواچێوەیەدا( دیداری یەكێتی) دەیەوێ چەندین تەوەری جێی بایەخی ئێستا و ئایندەی حیزبەكەمان، پێداویستی و كێشە و پێشهاتەكانی كۆمەڵگەكەمان، ئەزموونی سیاسیی گەلەكەمان تاوتوێ بكات، چونكە پێشهات و گۆڕانكارییەكانی كۆمەڵگە و سەردەم، لە ئاستی كوردستان و دەرەوەشدا ئەم هەوڵ و كۆششە تازەیە دەخوازێت. پێویستمان بەوەیە لەهەموو سێكتەرەكاندا، دیدی نوێ و دەسپێشخەری یەكێتییانە بێنینە كایەوە." سەرپەرشتیاری مەكتەبی سكرتارییەتی مام جەلال، نایشارێتەوە کە یەکێتیی تووشی چەندین کێشە و گرفت بووە و دەڵێ "با راشكاو بین و بەكراوەیی قسە بكەین، ئێمەی یەكێتی دەمێكە تووشی چەندین كێشە و گرفتی هەمەجۆر بووینەتەوە، كە زۆر جار باجی قورسمان لەسەری داوە، ئەگەر بۆ داهاتووش بە جیددی و دڵسۆزانە هەوڵی چارەسەر و تێپەڕاندنیان نەدەین، دوور نییە تووشی كێشە و گرفتی گەورەتر ببین". قوباد تاڵەبانی هەروەها دەڵێت: "جگە لەوەش، دۆخی تازەی كۆمەڵگە و هەلومەرجی ئابووری و سیاسی و كۆمەڵایەتی نوێ، پرسیار و كێشە و ئەرك و پێداویستی نوێی هێناوەتە كایەوە، كە وا دەخوازێ دوودڵنەبین لە گفتوگۆ و راگۆڕینەوە بۆ دەستنیشانكردنی كەموكوڕییەكان و دۆزینەوەی چارەسەرەكان. بۆیە پێمانوایە دیالۆگ و گفتوگۆیەكی راشكاوانەی هەڤاڵانی یەكێتیی لەنێو خۆمان، هەم گیانی هەڤاڵێتیمان گەرموگوڕ دەكاتەوە و هەمیش جوانترین و بە كەڵكترین بیروباوەڕەكان دەخاتە خزمەت دەستپێكردنەوەیەكی نوێی تێكۆشانمان. هاوكات هەر ئەمرۆ لەگەڵ كنسولی گشتی ئەلمانیا كۆبووەوە و رایگەیاند حكومەت هەنگاوی باشی لە چاكسازیدا بناوە". ئەمڕۆ پێنجشەممە 24ی شوباتی 2022، نوسینگەی راگەیاندنی قوباد تاڵەبانی بڵاویکردەوە، ''لە ھەولێر قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، لەگەڵ كلێمێنچ زێمتنەر كونسوڵی گشتی ئەڵمانیا لە ھەرێمی كوردستان کۆبوەوە و باسی پەیوەندییەكان، قۆناغەكانی چاكسازی حكومەتی ھەرێمی كوردستان و دواپێشھاتەكانی عێراقیان کردووە.'' ئەوەشخراوەتەوڕوو، ''جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران، بۆ كونسڵی گشتی ئەڵمانیای روونكردەوە كە؛ ھەنگاوی باشیان جێبەجێ كردووە لە پرۆسەی گشتگیری چاكسازی لە سێكتەرە جیاجیاكان و، تیشكی خستەسەر ئەوەی پرۆسەكە بەردەوامە و سورین لەسەر سەرپێخستنی. ھەر لەوبارەیەوە، ستایشی حكومەتی ئەڵمانیای كرد كە ھاوكاریان بووە بۆ جێبەجێ كردنی پلانەكانی چاكسازی و داوای كرد بەردەوام بن لەھاوكاریكردنی حكومەتی ھەرێم.'' ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، ''لەبەشێكی كۆبوونەوەكەدا قوباد تاڵەبانی، باسی لە دواپێشھاتە سیاسییەكانی عێراق كرد و جەختی كردەوە؛ پێویستە ھەموو لایەنەكان ھەماھەنگی بكەن بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخەی پاش ھەڵبژاردن بۆ ئەوەی بۆشایی درووست نەبێت و زیان بە بەرژەوەندییە گشتییەكان نەگەیەنێت.''
هاوڵاتی وەزارەتی کارەبای هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" لە سەرەتای مانگی ئادارەوە پێوەری زیرەکی کارەبا دەکرێتە 40 ئەمپێر". کامیل قەزاز، بریکاری وەزارەتی کارەبا و سەرپەرشتیاری پرۆژەی پێوەری زیرەک رایگەیاند:"لە سەرەتای مانگی ئادارەوە، پێوەری زیرەکی کارەبا دەکرێتە 40 ئەمپێر. وەزارەتی کارەبا ئاماژە بەوە دەدات کە لە سەرەتای زستان بەهۆی بەرزبوونەوەی خواست لەسەر کارەبا "بە مەبەستی دادپەروەری لە پێدانی کارەبا بە هاووڵاتیان و پاراستنی بۆگۆڕەکان (محاویلەکان) لە سووتان و پێشگرتن بە ئۆڤەرلۆد بوونی وێستگەکانی کارەبا، پێوەری زیرەک بۆ 30 ئەمپێر کەم کرایەوە." سەرەتای دانانی پێوەری زیرەکی کارەبا، وەزارەتی کارەبا ئاماژەی بەوە دا کە بۆ هەر ماڵێک 40 ئەمپێر دابیندەکەن، بەڵام رۆژی 20 مانگی 1 وەزارەتی کارەبا رایگەیاند، بەهۆی شەپۆلی سەرما و بەفربارین و زیادبوونی خواست لەسەر کارەبا، دابینکردنی کارەبایان تاوەکو کۆتایی مانگی دوو بۆ 30 ئەمپێر کەمکردووەتەوە. پڕۆژەی بەستنی پێوەری زیرەکی کارەبا لە 2020 دەستیپێکردووە، تاوەکو سەرەتای مانگی رابردوو نزیکەی 80٪ـی پڕۆژەکە تەواوبووە کە نزیکەی ملیۆنێک و 150 هەزار پێوەری زیرەکە.
هاوڵاتی وهزارهتی دهرهوهی چین رایگەیاند:" ئهو كرده سهربازییهی روسیا دهرههق به ئۆكرانیا دهستیپێكردووه، داگیركاریی نییه، ئهو دهربڕینه نادروسته". هوا تشون یانگ، وتهبێژی وهزارهتی دهرهوهی چین رایگهیاند:"مۆسكۆ بێ پرسكردن به پهكین هێرشهكهی بۆ سهر ئۆكرانیا دهستپێكرد، دهربڕینی داگیركاری بۆ ئهم ههڵمهتهی مۆسكۆ نیشاندانی لایهنگیرییه. وتهبێژی وهزارهتی دهرهوهی چین راشیگهیاند:" روسیا وڵاتێكی گهورهیه، دهتوانێت بێ گهڕانهوه بۆ چین ههموو ههنگاوێكی ستراتیژی بگرێته بهر". ئهو وتهبێژهی وهزارهتی دهرهوهی چین رونیكردهوه، وڵاتهكهی به چڕییهوه چاودێری دۆخهكه دهكات، داوا له ههموو لایهكیش دهكات خۆڕاگر بن و دۆخهكه لهدهست دهرنهچێت. هوا تشون یانگ، ئاماژهی بهوه كرد، ئهوهی روسیا ئهنجامیداوه داگیركاری نییه، پهكیین لهگهڵ سهركردهكانی روسیا و ئۆكرانیا له پهیوهندیدایه. دهشڵێت: "دۆسییهی ئۆكرانیا باگراوندێكی مێژوویی ئاڵۆزی ههیه، داواشمان له هاووڵاتیانمان له ئۆكرانیا كردووه، له ماڵهكانیان بمێننهوه".
هاوڵاتی سەرۆکی بێلاڕوسیا رایگەیاند:" سوپای وڵاتەکەمان بەشدار نییە لەم ئۆپەراسیۆنە ی روسیا بۆ داگیرکردنی ئۆكرانیا". ئەلیکساندەر لوکاشێنکۆ، سەرۆکی بێلاڕوسیا و یەکێک لە هاوپەیمانەکانی ڤلادیمیر پوتن رایگەیاند، "سوپای وڵاتەکەمان بەشدار نییە لەم ئۆپەراسیۆنە ی روسیا بۆ داگیرکردنی ئۆكرانیا". ئەوەش لە کاتێکدایە کە مۆسکۆ دەیان هەزار سەربازی وڵاتەکەیی لە بێلاڕوسیا جێگیرکردوون. پاسەوانی سنوری ئۆكرانیا رایگەیاندووە، وڵاتەکەی لەلایەن تۆپخانەکانی روسیاوە لە سنوورەکانی باکووری وڵاتەکە لەگەڵ روسیا و بێلاڕوسیا هێرشی کراوەتەسەر. مینسک رایگەیاندووە، ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی رووسیا پەیوەندیی بە لوکاشێنکۆوە کردووە و پێی راگەیاندووە کە مۆسکۆ دەست بە هێرشی سەربازی بۆسەرئۆكرانیا دەکات. دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ فەرماندە سەربازییەکانی سوپای وڵاتەکەی، لۆکاشێنکۆ رایگەیاند، لە پەیوەندییەکەدا پووتین زانیاریی لەبارەی "پەرەسەندنەکان" پێڕاگەیاندووە. سەرۆکی بێلاڕوسیا دەڵێت، پوتن پێی وتووە، "ئامانجەکەی" لەو ئۆپەراسیۆنە بۆ "راگرتنی جینۆسایدی خەڵکە لە کۆمارەکانی دۆنێتسک و لوهانسک". ئەلێکساندەر لۆکاشێنکۆ ئاماژەی بەوەش کردووە، "بەشێوەیەکی تایبەتی و کەسی" پێشنیازی مانەوەی "ژمارەیەک لە سەربازانی روسیای" لە باشووری وڵاتەکەی کردووە بۆ ئەنجامدانی راهێنانی سەربازی. پووتین رۆژی پێنجشەممە 24-02-2022 فەرمانی بە سوپای وڵاتەکەی کرد بە ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی بۆسەر ئۆکراینا.
هاوڵاتی داوا لە هەموو ئەو زانكۆ و پەیمانگایانەی ناو ئۆكرانیا دەكات مۆلەتی فەرمی بدەنە هاولاتیە عیراقیەكان تا ولاتەكە جی بهیلن تا ئاسای بونەوەی بارودۆخەكە. ئەمڕۆ پێنجشەممە 24-02-2022 ئەحمەد سەحاف، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق بە ئاژانسی حكومەتی عێراقی راگەیاندووە:" باڵیۆزخانەكەیان لە ئۆكرانیا داوای لە 27 زانكۆ و پەیمانگای ئەو وڵاتە كردووە، كە خوێندكارانی عێراقی تێیاندا دەخوێنن، هەروەها ئاسانكاریی پێدانی مۆڵەتی لەناكاوی خوێندنیان بۆ بكەن، ئەگەر دۆخی ئەمنی ئەو وڵاتە بەرەو ئاڵۆزی پەرەیسەند و داواشیان كردووە كە بیانپارێزن. ئەمڕۆ پێنجشەممە سوپای روسیا دەستپێكردنی ئۆپەراسیۆنی سەربازیی بۆ سەر هەرێمی دۆنباسی رۆژهەڵاتی ئەو ئۆكرانیا راگەیاند، هاوكات چەند پێگەیەكی سەربازیی ئەو وڵاتەی لە شارەكانی دیكە بۆردوومانكرد. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق ئاماژەی بەوەداوە باڵیۆزخانەكەیان داوای لەو زانكۆ و پەیمانگایانە كردووە ئاگاداریان بكەنەوە لە ژمارەی خوێندكارە عێراقییەكان و بارودۆخیان. پێشتر باڵیۆزخانەی عێراق لە ئۆكرانیا داوای لە هاووڵاتیانی وڵاتەكەی كرد، كە لەو وڵاتەن سەردانی ناوچە مەترسیدارەكانی رۆژهەڵاتی ئەو وڵاتە نەكەن. هەروەها چەند هێڵێکی گەرمی بۆ فەراهەمكردن بەمەبەستی پەیوەندیكردن بە باڵیۆزخانەكە، ئەگەر پێویستیان بە هاوكاری بوو.
هاوڵاتی وەزیری بەرگریی ئۆكرانیا رایگەیاند:"هەرکەس کە ئامادەیی تێدایە دەتوانێت چەک هەڵگرێت". ئۆلێکسی رێزنیکۆڤ، وەزیری بەرگریی ئۆكرانیا دەڵێت: "دوژمن هێرشی کردووە، بەڵام سوپاکەمان ناشکێت. هەرکەس کە ئامادەیی تێدایە دەتوانێت چەک هەڵگرێت". ئاماژەی بەوەش کردووە، "بۆ دەستخستنی چەک، دەبێت پەیوەندی بە بنکە سەربازییەکانی ناوچەکانتانەوە بکەن. بۆ دەستخستنیشی تەنیا پێویستت بەوەیە کە خاوەنی پاسپۆرت بیت". بەپێی راگەیێندراوی فەرمی پاسەوانی سنووری ئۆکراینا، تاوەکو ئێستا سێ سەربازی ئۆكرانیی بەهۆی هێرشی داگیرکاریی روسیاوە کوژراون. بەرپرسانی ئۆكرانیا دەڵێن، روسیا ژێرخانە سەربازییەکان و کۆگاکانی خۆراکیان دەکەنە ئامانج. بەیانیی رۆژی پێنجشەممە 24-02-2022 ڤلادیمیر پووتین، سەرۆکی روسیا لە گوتارێکی تەلەڤزیۆنیدا هێرشی سەربازیی بۆسەر ئۆكرانیاراگەیاند و گوتی، بەرپرسیارێتیی خوێنڕشتن دەکەوێتە ئەستۆی "رژێمی" ئۆكرانیا. پووتین ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی بە پشتگوێخستنی داواکارییەکانی رووسیا تۆمەتباکرد کە داوای دەکرد ئۆکراینا نەبێتە ئەندام لە ناتۆ؛ هاوکات گەرەنتیی هەڕەشە ئەمنییەکانی مۆسکۆ بکات.
هاوڵاتی داوا لە روسیا دەكات بە زوترین كات كۆتایی بە ئۆپەراسیۆنەكانی لە خاكی ئۆكرانیا بهێنێت. ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا بە تووندی سەرکۆنەی هێرش و ئۆپەراسیۆنی روسیا بۆسەر ئۆكرانیا دەکات و جەخت لەوە دەکاتەوە کە پاریس لەگەڵ هاوپەیمانەکانی کار دەکات بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ. سەرۆکی فەرەنسا لە تویتێکدا رایگەیاندووە، روسیا بڕیاری "دەستپێکردنی جەنگی" بۆسەر ئۆکراینا داوە، داواش دەکات "پێویستە روسیا کۆتایی بە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی بۆسەر ئۆكرانیا بێنێت". ماکرۆن دەڵێت، وڵاتەکەی هاوسۆزە لەگەڵ ئۆکراینا و لەگەڵئۆكرانیەکاندایە، ئەوەشی خستووەتەڕوو، "لەگەڵ هاوپەیمانەکانمان کار دەکەین بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ".
هاوڵاتی سوپای ئۆكرانیا رایگەیاند:"پێنج فڕۆکەی جەنگی و هێلیکۆپتەرێکی روسیایان لە هەرێمی لوهانسک خستوونەتە خوارەوە". بەرەبەیانی ئەمرۆ پێنجشەممە، سەرۆكی روسیا لە چاوپیكەوتنێ:ی تەلەفۆیۆنیدا یەكەم هەنگاوی دەست پێكردنی شەری بۆ سەر خاكی ئۆكرانیتا راگەیاند. پاسەوانی سنووری ئۆكرانیا راگەیاندووە:" وڵاتەکەیان لە سنووری باکوور و باشووری وڵاتەوە لەژێر هێرشی ئاسمانی و داگیرکردندایە و ئاماژەی بەوەش کردووە، هێزەکانی ئۆكرانیاش وەڵامیان دەدەنەوە. هەروەها پاسەوانانی سنووری ئۆكرانیا ئەوەی خستووەتەڕوو، هێزەکانی روسیا لەلایەن بێلاڕوسییەکانەوە پاڵپشتی دەکرێن و لە کریمیاوە هێرش ئەنجامدراوە. بەپێی راگەیێندراوی پاسەوانانی سنوری ئۆکراینا، "هێرش بۆسەر یەکەکانی سەر سنوور، خاڵە جیاکەرەوەکانی سنوور و خاڵەکانی پشکنین لەلایەن تۆپخانەکانی روسیاوە بە چەکی قورس و سووک هێرشیان کراوەتەسەر". هاوکات بەپێی ئەو زانیارییانەی ئاژانسە جیهانییەکان بڵاویانکردووەتەوە، روسیا چەند بنکەیەکی سەربازی و بەرگریی ئۆكرانیای تێکشکاندووە.
هاوڵاتی سەرۆکی ئۆكرانیا دەڵێت:" روسیا هێرشی کردووەتە سەر ژێرخانی سەربازیی و پاسەوانانی سنوری وڵاتەکەی، داوا لە خەڵکی وڵاتەکەشی دەکات کە نەترسن و جەخت لەوە دەکاتەوە کە سەردەکەون. لەدوای راگەیاندنی دەستپیكردنی جەنگ لەلایەن سەرۆكی روسیاوە بۆ ئۆكرانیا ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراینا دەڵێت، رووسیا هێرشی کردووەتە سەر "ژێرخانی سەربازی"ی و پاسەوانانی سنووری وڵاتەکەی، داوا لە خەڵکی وڵاتەکەشی دەکات کە نەترسن و جەخت لەوە دەکاتەوە کە سەردەکەون. ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا لە پەیامێکی ڤیدیۆییدا هێرشی سەربازیی دژی ئۆکراینا راگەیاند، سەرۆکی ئۆكرانیاش دەڵێت پەیوەندییەکی تەلەفۆنیی لەگەڵ جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا ئەنجامداوە. وتەبێژێکی کۆشکی سپی دەڵێت، ناوەرۆکی پەیوەندییەکە دواتر بڵاودەکەنەوە. بەپێی راگەیێندراوێکی وەزارەتی بەرگریی روسیا کە لەلایەن میدیا رووسییەکانەوە بڵاوکراوەتەوە، روسیا "ژێرخانی سەربازی، بنکەی ئاسمانی، فڕۆکەخانەی سەربازی و فڕۆکەوانیی هێزە چەکدارەکانی ئۆكرانیا بە چەکی زۆر ورد و پێشکەوتوو کردوونەتە ئامانج". ئەوەش لە کاتێکدایە لە سەنتەری کیێڤ-ی پایتەختی ئۆکراینا زەنگی ئاگادارکردنەوە لە مەترسیی هێرشی ئاسمانی لێدراوە. میدیاکانی جیهان باس لەوە دەکەن کە دەنگی تەقینەوە لە کیێڤی پایتەختی ئۆكرانیا و چەند شارێکی دیکەی نزیک لە بەرەکانی پێشەوە بیستراون. ئاژانسی فرانس پرێس دەڵێت، لە بەندەری دەریای رەش لە شاری ئۆدیسا دەنگی تەقینەوە بیستراوە، کە ناوچەیەکی نزیک لە ناوچەکانی ژێر دەستی جوداخوازەکانە. ئۆكرانیا رێگەی ئاسمانیی بۆ فڕۆکەی سڤیل داخستووە و دیمیترۆ کولیبا، وەزیری دەرەوەی ئەو وڵاتە دەڵێت، وڵاتەکەی رووبەڕووی "داگیرکاریی تەواو" بووەتەوە. وەزارەتی دەرەوەی ئۆكرانیا دەڵێت، "ئۆپەراسیۆنی سەربازیی رووسیا بۆ وێرانکردنی دەوڵەتی ئۆكرانیایە". بەپێی سەرچاوەکان، بڕیارە باڵیۆزی وڵاتانی ئەندام لە رێکخراوی ناتۆ کۆبوونەوەیەکی بەپەلە لەسەر هێرشی رووسیا بۆسەرئۆكرانیا بکەن. سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاندووە، جیهان بەرپرسیارێتیی هێرشی سەربازی دژی ئۆکراینا دەخاتە ئەستۆی روسیا و هۆشداری دەدات لەوەی کە هێرشە سەربازییەکە دەبێتە هۆی لەدەستدانی ژیانی زۆر کەس کە بە "کارەسات" ناویدەبات، ئاماژە بەوەش دەکات کە هێرشی روسیا "بێ پاساوە".
هاوڵاتی سەرۆکی روسیا هێرشی سەربازی بۆ سەر ئۆكرانیا راگەیاند و دەڵێت:" هەر وڵاتێک دەستوەربدات لە هێرشەکەی "باجی وا دەدات هەرگیز نەیبینیبێت." بەیانی رۆژی پێنجشەممە 24-2-2022 ڤیلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا لە وتارێکی تەلەڤزیۆنیدا رایگەیاند، بەرپرسیارییەتی خوێنڕشتن دەکەوێتە ئەستۆی "رژێمی" ئۆکراینا و دەڵێت؛ ئەم ئۆپەراسیۆنەشی لە وەڵامی ئەم هەڕەشانە راگەیاندووە کە لە ئۆكرانیاوە دێن. سەرۆکی روسیا، ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی بە پشتگوێخستنی داواکارییەکانی رووسیا تۆمەتباکرد کە داوایدەکرد نابێت ئۆكرانیا ببێتە ئەندام لە ناتۆ و هاوکات گەرەنتی هەڕەشە ئەمنییەکانی مۆسکۆ بکات. پوتن وتیشی، ئامانج لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکەی روسیا بۆ ئەوەیە دڵنیاببنەوە کە "ئۆكرانیا" لە چەک دادەماڵن. سەرۆکی روسیا داوای لە هەموو ئۆکراینییەکان کرد ئەوانەی چەکیان هەڵگرتووە دەتوانن لە رێوشوێنی سەلامەتدا ناوچەکانی جەنگ بەجێبێڵن. هێرشەکەی روسیا راستەوخۆ کاردانەوەی وڵاتانی رۆژئاوای بەدواداهات، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لە راگەیێندراوێکی کۆشکی سپیداوتی "سەرۆک پوتن جەنگێکی پلانبۆداڕێژراوی هەڵبژارد کە کارەسات و مەینەتی مرۆیی لێدەکەوێتەوە." بایدن وتی، روسیا بە تەنیا بەرپرسیارە، مردن و کەوتنەوەی وێرانکاری بەهۆی ئەم هێرشەوە، ئەمریکا و هاوپەیمان و هاوبەشەکانی یەکگرتووانە و یەکلاییکەرەوانە وەڵام دەدەنەوە." بایدن ئەوەشی وت کە "جیهان روسیا بە بەرپرسیار دەزانێت." سەرۆکی ئەمریکا لە بەشێکی دیکەی راگەیێنراوەکەدا ئاماژە بەوە دەدات، لە کۆشکی سپی چاودێری دۆخی ئۆكرانیا دەکات و بەردەوام لەلایەن تیمی ئاسایشی نیشتمانی زانیاریی نوێی پێدەدرێت.
.jpg)
عەمار عەزیز لەهەر چوار پارێزگاكەی هەرێم و كەركوك لەساڵی رابردوودا 68 پیاو خۆیان كوشتووەو رێكخراوی یەكێتی پیاوانیش ئەوە بەمەترسی وەسف دەكات و داوا دەكات هۆشداری بڵاوبكرێتەوە لەپێناو رێگری كردنی ئەو حاڵەتانە. بورهان عەلی فەرەج، بەرپرسی رێكخراوی یەكێتی پیاوان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی، ئەوەی خستەڕوو بەپێی لیژنەی بەدواداچوون و تۆماركردنی كەیسەكان لە رێكخراوی یەكێتی پیاوانی كوردستان لە بەرواری 1-1-2014وە بۆ 31-12-2021 تۆماركردنی كەیسەكان و سكاڵا و توندوتیژی لە ( 4318) جۆری سكاڵا ، ئاماری خۆ كوشتنی پیاوان لە كوردستان ( 626) حاڵەت بووە، وتیشی:»ئاماری كوشتنی پیاوان لەلایەن ژنانەوە بەهاوكاری كەسانی تر( 48) كەیس بووە». بورهان فەرەج باسی لەوەشكرد كە لەبەرواری 1-1- 2021 تا كۆتایی ساڵ ژمارەی كەیسەكان 521 بوون، خۆكوشتنی پیاوانیش ( 68) حاڵەت بووە ، بەم شێوەیە ، دەركردنی پیاوی بەتەمەن ( 21) حاڵەت، خیانەتی هاوسەرگیری ( 47) و توندوتیژی جەستەیی ( 8) حاڵەت، هەروەها تەداخولكردنی كەسوكار لەژیانی هاوسەرگیریدا ( 199) حاڵەت ، فشاری دەروونی و سێكسی ( 11) حاڵەت، دەستبەسەرداگرتنی منداڵ یان بێ بەشكردنی باوك لە بینینی منداڵەكەی ( 219 ) حاڵەت بووە. هاوكات ئەوەشی خستەڕوو كە حاڵەتەكانی خۆكوشتنی پیاوان لەساڵی 2021 دا لەسنوری پارێزگای دهۆك ( 9) بووە و لەپارێزگای هەولێر 24 و لە پارێزگای سلێمانی 28 و لەپارێزگای كەركوك پێنج و لە پارێزگای هەڵەبجە دوو حاڵەت هەبووە، وتیشی:» پێویستە رێكخراوەكان و لایەنە پەیوەندیدارەكان هۆشداری بڵاوبكەنەوە لەپێناو رێگریكردن لەم حاڵەتانە». توێژەرێكی دەروونی دەڵێت:» پەنابردن بۆ خۆكوشتن چارەسەر نییە». ساڵح زاهیر، توێژەری دەروونی لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی، پێیوابوو هۆكارەكانی خۆكوشتن بێكاری و نەبوونی هەلی كار سەرەكیترین هۆكارە تا پیاو پەنا بباتە بەر خۆكوشتن، وتیشی:» گەنجێك هاوسەرگیری دەكات دوای چەند ساڵێك لە نەبوونی هەلی كار ناتوانێت خێزانەكەی خۆی بەخێو بكات، رۆژێك دووان ناچار دەبێت خۆی بكۆژێت، كێشەكانی نێوان ژن و پیاو زۆرترینیان لەسەر پارەیە، ژن داوای پارە دەكات پیاوەكەش پارەی نیە ناچار یان لێك جیادەبنەوە یا پیاوەكە خۆی دەكوژێت، بەڵام خۆكوشتن چارەسەر نییە و دەبێت مرۆڤ بەرگەی بەرپرسیارێتی بگرێت و هەوڵی چارەسەركردنی بدات». وتەبێژی پۆلیسی پارێزگای دهۆك پێیوابوو كە حاڵەتەكانی خۆكوشتن لەهەموو دونیادا بوونی هەیەو هەرێمی كوردستانیش بەشێكە لەو جیهانە. هێمن سلێمان، وتەبێژی پۆلیسی پارێزگای دهۆك لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: «حاڵەتەكانی كوشتن یاخود كوشتن لە هەموو شوێنێكی دونیا هەیە، هەرێمی كوردستانیش بەشێكە لەم جیهانە». ناوبراو باسی لەوەشكرد كە لەساڵی 2021 لە سنوری پارێزگای دهۆك 41 كەس كوژراون 15 هەزار و 135 سكاڵا تۆماركراون، وتیشی:» ئەم سكاڵایانە لەسەر هەموو بابەتێك بوون ، هۆكاری كوشتن یان خۆكوشتن دەیان هۆكار هەن، لەوانە كێشەكانی نێوان ژن و پیاو یاخود خراپ بەكارهێنانی هێڵەكانی پەیوەندیكردن و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان ، بەڵام ئەمانە پەیوەندی بە هەموو كوردستانەوە هەیە نەك تەنها پارێزگای دهۆك «.
.jpg)
هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" ههموو لايهك دڵنيا دهكهينهوه كه تاوانباران ڕووبهڕووى ياسا دهبنهوه و ههموو دامودهزگا پهيوهندارهكانى ههرێمى كوردستان به گوڕتر ڕووبهڕووى ئهو كولتووره دواكهوتووه دهبنهوه". نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەپەیامێكدا رایگەیاند:" وهك ههميشه و تا كۆتايى بهرهنگارى دياردهى قێزهوهنى تووندوتيژيى خێزانى دهبينهوه و به ههموو شێوهيهك سهركۆنهى ژنكوژى و سهركوتكردن و ئازاردانى ئافرهتان دهكهين به ههر بههانهيهك بێت. دەشڵێت "ههموو لايهك دڵنيا دهكهينهوه كه تاوانباران ڕووبهڕووى ياسا دهبنهوه." دەقی پهيامى سهرۆكى ههرێمى كوردستان لەبارەی تاوانى كوشتنى خاتوو شنيار له كاتێكدا ئهوپهڕى هاوسۆزى و هاوخهميم لهگهڵ دايكوباوك و خانهواده و كهسوكارى خاتوو شنيارى خوالێخۆشبووى دايكى دوو منداڵى ساوا دهردهبڕم، سهرهخۆشييان لێدهكهم و دڵنهوايى و ئارامييان بۆ دهخوازم، دووپاتى دهكهمهوه كه وهك ههميشه و تا كۆتايى بهرهنگارى دياردهى قێزهوهنى توندوتيژيى خێزانى دهبينهوه و به ههموو شێوهيهك سهركۆنهى ژنكوژى و سهركوتكردن و ئازاردانى ئافرهتان دهكهين به ههر بههانهيهك بێت. ههموو لايهك دڵنيا دهكهينهوه كه تاوانباران ڕووبهڕووى ياسا دهبنهوه و ههموو دامودهزگا پهيوهندارهكانى ههرێمى كوردستان به گوڕتر ڕووبهڕووى ئهو كولتووره دواكهوتووه دهبنهوه. بهداخهوه ئامارهكانى ژنكوژى و توندوتيژى بهرامبهر ئافرهتان به ههموو جۆرهكانييهوه، هێشتا مايهى نيگهرانييهكى گهورهن و ناو و ناوبانگى ههرێمى كوردستان و كۆمهڵگه لهكهدار دهكهن، بۆيه بهرپرساريهتى دهخهنه ئهستۆى ههموومان. ههموو دامهزراوه و دهزگا فهرمييهكان و كۆمهڵگه و مامۆستايانى ئاينى و ڕێكخراوه مهدهنييهكان و ميديا، بهرپرسياريهتيى هاوبهشمان ههيه كه بهردهوام بين و پێكهوه كار بكهين بۆ بنهبڕكردن و نههێشتنى ئهو كولتووره دواكهوتووه و برهودان به هۆشيارى و گيانى لێبوردهيى و ناتوندوتيژى، تا دووبارهبوونهى بهردهوامى ئهم تاوانه دڕندانه و ئهو چيرۆك و بهسهرهاته سامناكانه ئيتر كۆتايييان بێت و ببڕێنهوه و چيتر ژنان و كچانى كۆمهڵگهى كوردستانى، نهبنه قوربانيى ئهو پهتا كۆمهڵايهتييه. خواى مهزن گيانى خاتوو شنيار به بهزهيى و ميهرهبانيى خۆى شاد بكات و دڵنهوايى به خانهوادهكهى ببهخشێت. نێچيرڤان بارزانى سهرۆكى ههرێمى كوردستان
عەمارعەزیز ئێزیدییەكان 22ی شوبات وەك رۆژێكی دیكەی رەش دەبینن كە حەوت گۆڕی بەكۆمەڵی دیكە هەڵدەدەنەوە كە نزیكەی سەد رووفاتی لەخۆگرتووەو دواتر رەوانەی پزیشكی دادی دەكرێت بۆ ناسینەوەی رووفاتەكان كە لەسەر دەستی داعش شەهیدكراون. بەئامادەبوونی بابەشێخ بابی روحی ئێزیدییەكان بەرپرسانی حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان، دەستكرا بە هەڵدانەوەی حەوت گوڕی بە كۆمەڵ لە ناوچەی حەردان كە دەكەوێتە خورهەڵاتی شەنگال. سیروان جەلال ، بەرپرسی پەیوەندییەكان لەوەزارەتی شەهیدان و ئەنفالكراون لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت» تیمی نیشتیمانی هەڵدانەوەی گۆڕە بەكۆمەڵەكان لەگەڵ پزیشكی دادی بەغدا بەهاوبەشی لەگەڵ وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالكراوانی حكومەتی هەرێم، حەوت گۆڕی تر لە مەفرەقی حەردان هەڵدەرێنەوە». هەروەها باسی لەوەشكرد دوێنێ 22ی شوباتی 2022 مەراسیمی دەستپێكردنەوەی كارەكە بۆ ئەمڕۆ چوارشەممە 23ی شوبات یەكەم گۆڕی بە كۆمەڵ لەحەردان كە دەكەوێتە خورهەڵاتی شەنگال هەڵدەدرێتەوە. سیروان جەلال وتیشی « سەدان كەس لەساڵی 2014 لەلایەن چەكدارانی داعش رەمی كراون دواتر تەرمەكانیان فڕێدرانە مەفرەقی حەردان ، ئەوانەی مەفرەقی حەردان هەموویان پیاون و لە رەگەزی نێرن خەڵكی ناحیەی گرعوزێرن سەر بە قەزای شەنگال، دوای تەواوبوونی هەڵدانەوەی رووفاتەكان رەوانەی پزیشكی دادی بەغدا دەكرێن، پشكنینیان بۆ دەكرێت، ئەوەش بەمەبەستی ناسینەوەی رووفاتەكان و دیاریكردنی ناسنامەكانیان». هاوكات، خەیری عەلی ، بەرپرسی ئوفیسی شەنگال لە رێكخراوی ئێزیدی بۆ دۆكیۆمێنتكردنی بەڵگەنامەكان لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت « حەوت گۆڕی بە كۆمەڵ لە مەفرەقی حەردان دۆزراونەتەوە ، تیمی نیشتیمانی هەڵدانەوەی گۆڕە بەكۆمەڵەكان لە ماوەی 21 رۆژدا هەر حەوت گوڕی بە كۆمەڵ هەڵدەدەنەوە ، هیچ كەسێك نازانیت چەند رووفات لەو حەوت گۆڕەدان، بەڵام بەپێی زانیاریەكانمان ژمارەیان سەرووی 70 كەس دەبن». هەڵدانەوەی یەكەم گوڕی بە كۆمەڵی ئێزیدییەكان لە گوندی كۆجۆی قەزای شەنگال ، بە بڕیاری حكومەتی عێراق لە 15ی ئازاری 2019 دەستیپێكردو تائێستا بە دوو قوناغ ، نزیكەی 500 رووفات لە 20 گۆڕدا دەرهێنراون، لەشوباتی 2021یش رووفاتی 104 ئێزیدی لە گوندی كۆجۆ بە خاكسپێردرانەوە . سەباح سەمیر ، لێپرسراوی بەشی راگەیاندن لە نوسینگەی بابە شێخ لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: « رۆژی 22ی شوباتی ساڵی 2022 بۆ هەموو جیهان رۆژێكی تایبەتە، بەڵام بۆ ئێمەی ئێزیدییەكان رۆژێكی رەش و تاڵە چونكە لەم رۆژەدا رووفاتی دەیان ئێزیدی لەناو گوڕدا هەڵدەدرێنەوە كە بەداخەوە لەسەر دەستی چەكدارانی داعش شەهید كراون «. دوای تەواوبوونی مەراسیمەكانی ئایینی ئینجا دەستكرا بەهەڵدانەوەی یەكەم گۆڕ لە مەفرەقی حەردان ، بەوتەی كەسوكاریان نزیكەی 100 رووفات لەو حەوت گوڕەدا هەیە.
.jpg)
هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" من سوورم لە سەر پاراستنی هەموو ژن و کچ و منداڵێک كه له مهترسیدان. دەزانم کە پێویستی بە کات و پابەندبوونێكی جیدی هەیە". سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان پەیامێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت "لەگەڵ وەزیری ناوخۆ لەسەر رووداوی دڵتهزێنی شنیار خان گفتوگۆمان كرد و ستایشی كارمهندانی پۆلیسم کرد بۆ دەستگیرکردنی تاوانبارهكه و پشتگیریی خۆمم بۆ سزادانی تاوانباران دووپات کردەوە." مەسرور بارزانی، دەڵێت "زۆر نیگەران و خهمبارم به رووداوەکانی ئەم دواییەی تووندوتیژی دژ بە ژنان و ئافرەتان لە هەرێمی کوردستان. لێرهدا دووبارهی دهكهمهوه كه هیچ شهڕەفێک له ژن كوشتندا نییه." سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان سەبارەت بە "سووتانی شنیار ئەنوەر لەلایەن هاوژینەکەی"ـەوە و دواتر گیانلەدەستدانی دەڵێت "لەگەڵ وەزیری ناوخۆ لەسەر رووداوی دڵتهزێنی شنیار خان گفتوگۆمان كرد و ستایشی كارمهندانی پۆلیسم کرد بۆ دەستگیرکردنی تاوانبارهكه و پشتگیریی خۆمم بۆ سزادانی تاوانباران دووپات کردەوە." لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەدا ئاماژەی بەوەداوە "تەنیا لەم ساڵەدا، 9 ئافرەتی بێتاوان لە ئەنجامی تووندوتیژی خێزانییەوە کوژراون، ئەم تاوانانە دهبێت بووەستن و وەک خەڵکی کوردستان، نابێت قبووڵی بکەین، وەک حکومەتیش ئێمە ھاوکار و پاڵپشتی دادگا دەبین لەسەپاندنی تووندترین سزا بۆ ئەم تاوانانە." مەسرور بارزانیی دڵنیایی دەدات لە پاراستنی ژنان و کچان و منداڵان کە لە مەترسیدان و دەشڵێت "من سوورم لە سەر پاراستنی هەموو ژن و کچ و منداڵێک كه له مهترسیدان. دەزانم کە پێویستی بە کات و پابەندبوونێكی جیدی هەیە، ھەربۆیە بنبڕکردنی ئەم دیاردە نامرۆڤانەیە، پێویستی بە بهشداریی ههموومان هەیە وەک چالاکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی و بهرپرسان و کەسایەتییە ئاینیی و کۆمەڵایەتییەکان، ھەروەھا پێویستمان بە ئەنجامدانی چاكسازیی لە سیستەمی دادوەریدا ھەیە. ئێمە ھەموو ھەوڵی خۆمان دەخەینەگەڕ بۆ کۆتاییھێنان بەم تاوانانە." بەرەبەیانی رۆژی شەممە 19-02-2022 شنیار هونەری 21 ساڵ لەمالەكەی خۆیدا لەلایەن هاوسەرەكەیەوە سوتێنرا و دوای نیوەرۆی ئەمرۆ گیانی سپارد.
