هاوڵاتی- ئاژانسەکان رۆژئاواى کوردستان به‌دواى هاوپه‌یمانێکى نوێیی ئه‌وروپیدا ده‌گه‌ڕێت دواى ئه‌وه‌ى دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند هێزەکانیان بەم زوانە لە سوریا دەکشێنەوە، ترەمپ به‌وه‌شەوه نه‌وه‌ستاوه، به‌ڵکو بڕیاری راگرتنى هاوکارییه داراییه‌کانیشیدا بۆ ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ى ناوچه ئازادکراوه‌کانى ژێر دەستی هه‌سه‌ده ته‌رخانی کردبوو. دۆناڵد تره‌مپ، سه‌رۆکى ئه‌مه‌ریکا دواى راگەیاندنی چوونه ده‌ره‌وه‌ى هێزەکانیان له سوریا، بڕیارێکى تری داوه بۆ خه‌رجنه‌کردنى بری 200 ملیۆن دۆلار که بۆ ناوچه ئازادکراوه‌کانى ئه‌و وڵاته ته‌رخانى کردبوو. بەگوێرەی راپۆرتێکی وۆڵ ستریت جۆرناڵ، دۆناڵد ترەمپ هەڵسەنگاندنی بۆ رەوشی سووریا کردووە و یەکێک لەو خاڵانەی گەیشتوەتە ئەنجام ئەوەیە، دەبێت وەزارەتی دەرەوە ئەو 200 ملیۆن دۆلارە خەرج نەکات کە بۆ ئاساییکردنەوەی رەوشی سووریا دابینکراوە، بەتایبەت ئەو ناوچانەی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) بە پشتیوانی هاوپەیمانان کۆنترۆڵیان کردووەتەوە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆک کۆماری ئەمەریکا، لە کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەی پێنجشەممەیدا لە کۆشکی سپی رایگەیاند کە "داعش لە سوریا دەردەکەین و دوابەدوای ئەوەش لەو وڵاتە دەچینە دەرەوە. با ئەو دەوڵەتانەی تر کە لەوێن ئەو وڵاتە ببەن بەڕێوە". ئەم بڕیارەی ترەمپ جگە لەوەی کاریگەری لەسەر سیاسەتی ناوخۆی ئەمەریکا دروستکرد و لێڵی و ناڕوونییەك لە قسەکانیدا هەبوون کە بە وتەی کەسایەتییە فەرمییەکانی خودی پارتی کۆماری و کۆشکی سپیش "هێشتا تێنەگەیشتوون مەبەست لەم قسانەی ترەمپ چین". دوابەدوای ئەمە ئیمانوێل ماکرۆن وەك پەرچەکرداری کشانەوەی ئەمەریکا لە ناوچەکە و وازهێنان لە هێزە کوردییەکان وەك تاقە هێزی سیاسی کە نوێنەرایەتی ئەوروپا و رۆژئاوا دەکات، بڕیاری ناردنەناوەوەی هێزی فەڕەنسی کرد بۆ ناوچەکە و پاڵپشتیکردنی هێزە کوردییەکان. ئەگەرچی نوێنەرایەتی یەپەگە لە پاریس باسی ئه‌وه‌ى کردوه که کورد بەتەنها نییە و فەڕەنسا پشتگیریدەکات، بەڵام دیار نییە لەپاڵ ئەوەی فەڕەنسا لە جەنگی دژ بە داعش پاڵپشتی کورد دەکات، ئاخۆ لە ڕووبەڕووبوونەوەی لەشکرکێشی دەوڵەتی تورکیا پاڵپشتیان دەکات یاخود نا. چونکە خودی دەوڵەتی فەڕەنسی رەتیدەکاتەوە هیچ لێدوانێک لەسەری بدات. ئیمانوێل ماکرۆن پێشنیاری ئاگربەستی و دانیشتن لەسەر مێزی کۆبوونەوەی کردووە لە نێوان دەوڵەتی تورکیا و هێزە کوردییەکاندا. بەڵام ئەردۆغان رەتیکردووەتەوە لەگەڵ هێزەکانی سوریای دیموکرات دابنیشێت بەو پێی ئەو بە لقێک لە پەکەکەیان دەزانێت. ئەردۆغان ده‌ڵێت "ته‌نانه‌ت ئەگەر دەوڵەتی فەڕەنسا لەگەڵ ئه‌و هێزه‌دا هه‌ر کۆدەبیتەوە، ئەوا ئێمە بەردەوام دەبین لە ڕووبەڕووبوونەوەیان". له لایه‌کى تره‌وه کۆشکی سپی داوای لە وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەکەی کردو بەکارهێنانی ئەو 225 ملیۆن دۆلارە بوەستێنێت کە بۆ ئاساییکردنەوەی رەوشی سووریا و ئاوەدانکردنەوەی ناوچه رزگارکراوه‌کانى باکوور و رۆژهه‌ڵاتى سووریا دانراوە. ترەمپ پێیوایە، دەبێت وڵاتانی هاوپەیمانی ئەمریکا ئامادەیی ئەوەیان هەبێت رۆڵێکی زیاتر لە ئاساییکردنەوەی رەوشی سووریا و ئاوەدانکردنەوەی ئەو وڵاتەدا بگێڕن، بەتایبەتی وڵاتانی کەنداو. ئەو داوایەی سەرۆکی ئەمەریکا لە کاتێکدایە، ساڵی رابردوو وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڕی 225 ملیۆن دۆلاری بۆ سەقامگیری سووریا خەرجکرد، لەوانەش بۆ لابردنی بۆمب و مینە چێندراوەکان و گێڕانەوەی خزمەتگوزارییەکانی وەک ئاو و کارەبا لە کۆبانێ، رەققە و منبج و چەند ناوچەیەکی دیکە. پلانەکە بەو جۆرە بوو کە وەزارەتی دەرەوە ئەمساڵیش 200 ملیۆن دۆلار بۆ ئاساییکردنەوە و ئاوەدانکردنەوەی هەندێک ناوچەی سووریا تەرخان بکات، بەڵام بەم فەرمانەی دۆناڵد ترەمپ خەرجکردنی ئەو پارەیە رادەگیرێت.
مانگرتنى مامۆستایانى سلێمانى دژى سیستمى پاشه‌که‌وتى مووچه به‌رده‌وامه، به‌ڵام مامۆستایانى هه‌ولێر بڕیاری گه‌ڕانه‌ویان بۆ هۆڵه‌کانى خوێندن داوه تا ئه‌و کاته‌ى دڵنیا ده‌بنه‌وه حکومه‌ت به‌ڵێنه‌کانى ده‌باته سه‌ر، له‌باره‌ى بڕیاری ده‌ستکاریکردنى هه‌ڵگرتنى پاشکه‌وته‌وه. ماوه‌ى زیاتر له هه‌فته‌یه‌که ناڕه‌زایه‌تى زۆربه‌ى شاروشارۆچکه‌کانى هه‌رێمى کوردستانى گرتۆته‌وه دژى سیستمى پاشه‌که‌وتى مووچه‌و هه‌ندێک له فه‌رمانگه‌کان ده‌وامی فه‌رمیان راگرتووه، به تایبه‌تى کارمه‌ندنى ته‌ندروستى و مامۆستایان. به‌ڵێنێکى چه‌ند رۆژى رابردووى حکومه‌ت ناڕه‌زایه‌تیه‌کانى نه‌وستاند، له سنوری سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیان بایکۆت به‌رده‌وامه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ى مامۆستایانى هه‌ولێر ئه‌مرۆ رایانگه‌یاند مانگرتنه‌که ده‌شکێنن. ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌نى مامۆستایانى ناڕازى رایده‌گه‌یه‌نێت، ئه‌وان به‌رده‌وام ده‌بن له بایکۆت و خۆپیشاندانه‌کان. عوسمان گوڵپى، ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى مامۆستایانى ناڕازى، به سایتى هاوڵاتى راگه‌یاند :"له ئێستادا خۆپیشاندانه‌کان چووه‌ته قۆناغێکى نوێوه، که رۆژانه بۆ ماوه‌ى 24 کاتژمێر به شه‌و و رۆژ، به‌رده‌وامین له خۆپیشاندان و چالاکى مه‌ده‌نى". وتیشی "هه‌ڕه‌شه‌کانى حکومه‌تیش نامان ترسێنێت. به‌ڵێنه‌کانى حکومه‌ت و ده‌ستکاریکردنى پاشه‌که‌وتى مووچه‌ش، به شتێکى ناڕاست ده‌زانین". ئاماژه به‌وه‌شکرد که ئه‌وان به به‌رده‌وامى په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ ناوچه‌کانى کۆیه و هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیان و ده‌ڤه‌رى راپه‌ڕین و هه‌ولێر و ناوچه‌کانى تریش هه‌یه، "هه‌تاکو ئامانجه‌کانمان به‌ده‌ستبهێنین و کۆتایی به‌م سیسته‌مى پاشه‌که‌وته بهێنین" له‌کۆتایی هه‌فته‌ى رابردوو، حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، له رێگه‌ى وه‌زاره‌تى دارایی هه‌رێمى کوردستانه‌وه، که‌مکردنه‌وه‌ى پاشه‌که‌وتى مووچه‌ى راگه‌یاند، به‌جۆرێک موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم، رێژه‌ى پاشکه‌وته‌که‌ى، له‌نێوان، (10% بۆ %30) بێت، به‌ڵام ئه‌م بڕیاره، مامۆستایان و فه‌رمانبه‌رانى ناڕازى له سنورى سلێمانى، نه‌گه‌ڕانده‌وه بۆ هۆڵه‌کانى خوێندن و سه‌رکاره‌کانیان. له‌م باره‌یه‌وه، ئه‌و ئه‌ندامه‌ى ئه‌نجومه‌نى ناڕازى مامۆستایان ده‌ڵێت :" کێشه‌که ئه‌وه‌یه، هیچ متمانه‌یه‌ک له‌نێوان حکومه‌ت و فه‌رمانبه‌ران دا نه‌ماوه، نه‌ک هه‌واڵى که‌مکردنه‌وه‌ى پاشه‌که‌وتى موچه، به‌ڵکو ئه‌گه‌ر بشڵێت، به‌ته‌واوى پاشه‌که‌وتى موچه‌مان هه‌ڵگرت و کۆتایی به‌و سیسته‌مه هات، مامۆستایان و فه‌رمانبه‌رانى ناڕازى بڕوا ناکه‌ن، هه‌تا پاره‌که نه‌که‌نه گیرفانى خۆیانه‌وه، چونکه حکومه‌ت هیچ متمانه‌یه‌کى نه‌ماوه" هه‌فته‌ى رابردوو، بایکۆت و خۆپیشاندانه‌کان له هه‌رێمى کوردستان، شێوه‌یه‌کى جیاوازترى له پێشوو وه‌رگرت. بۆ یه‌که‌مجار له‌ماوه‌ى سێ ساڵى رابردوودا، هاوکات له‌گه‌ڵ ناڕه‌زایه‌تیو خۆپیشاندانى مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌رانى ناوچه‌کانى سلێمانی، ده‌ڤه‌رى راپه‌رین و هه‌ڵه‌بجه و گه‌رمیان، مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌رانى ناڕازى له هه‌ولێر، دهۆک، زاخۆ و ژماره‌یه‌ک له‌‌شارو شارۆچکه‌کانى ترى سنورى ژێر ده‌سه‌ڵاتی پارتى، رژانه سه‌ر شه‌قامه‌کان و داوایان ده‌کرد کۆتایی به‌‌سیسته‌مى پاشه‌که‌وتى موچه‌ى موچه‌خۆرانى هه‌رێمى کوردستان، بهێنرێت. خۆپیشاندان و ناڕه‌زایه‌تییه‌کانى ژێر ده‌سه‌ڵاتى پارتى، دواى ئه‌وه هات، که حکومه‌تى عێراقى، به رێکه‌وتن له‌گه‌ڵ حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، له‌و بڕیاره‌ى په‌شیمان بوویه‌وه که پێشتر به فه‌رمانبه‌رانى هه‌ردوو وه‌زاره‌تى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌و ته‌ندورووستى دابوو، به‌وه‌ى مووچه‌ى ئه‌و دوو وه‌زاره‌ته به‌بێ پاشه‌که‌وت دابه‌شبکرێت. هاوکات ئه‌مڕۆ شه‌ممه 31/3/2018 ده‌سته‌ى مامۆستایانى ناڕازى هه‌ولێر، له به‌یاننامه‌یه‌کدا، بڕیاراندا به‌شێوه‌یه‌کى کاتى، بایکۆتى خوێندن بشکێنن و بچنه‌وه هۆڵه‌کانى خوێندن، گومانه‌کانى خۆشیان له بێ به‌ڵێنى حکومه‌تى هه‌رێم نه‌شاردووه‌ته‌وه. له به‌یاننامه‌که‌ى مامۆستایانى ناڕازى هه‌ولێردا هاتووه "به‌شێوه‌یه‌کى کاتى بایکۆتى خوێندن له‌شارى هه‌ولێر هه‌ڵده‌په‌سێرین" له به‌شێکى ترى به‌یاننامه‌که‌دا هاتووه "ئێمه گومانمان له ئه‌گه‌ر و به‌ڵێنه‌کانى حکومه‌ت هه‌یه له جێبه‌جێ کردنى بڕیاره‌کانى، بۆیه ئێمه چاودێرى جێبه‌جێکردنى بڕیاره‌که ده‌که‌ین و له‌فشار و هه‌ڵوێستى مه‌ده‌نیانه‌ى خۆمان به‌رده‌وامده‌بین، تا ئه‌و ڕۆژه‌ى ته‌واوى داواکارییه‌کانمان جێبه‌جێده‌کرێت".
هاوڵاتی حکومه‌تى هه‌رێم له‌باره‌ى موچه‌و گۆڕانکاریى له سیستمى پاشه‌که‌وتى موچه‌دا کۆده‌بێته‌وه و وته‌بێژى حکومه‌تیش ده‌ڵێت ئه‌مرۆ کۆبونه‌وه‌که‌یان یه‌کلاکه‌ره‌وه ده‌بێت و زانیارییه‌کانیش راده‌گه‌یه‌نن. پێشنیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ لیژنه‌ى ئابورى له حکومه‌تى هه‌رێم له‌کاتژمێر 9ى به‌یانییه‌وه له‌کۆبونه‌وه‌دان و بریار وایه پاش کۆبونه‌وه‌که‌یان کۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانیش ده‌ست پێبکات. سه‌فین دزه‌یی، وته‌بێژى حکومه‌تى هه‌رێم ڕاگه‌یاند، "کۆبونه‌وه‌که یه‌کلاکه‌ره‌وه ده‌بێت و تێیدا بڕیار له‌سه‌ر که‌مکردنه‌وه‌ى پاشه‌که‌وتى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ده‌درێت، حکومه‌تى هه‌رێمیش سه‌رجه‌م داهاته‌کانى ده‌خاته‌ڕوو، بڕیاریشوایه له‌مه‌ودوا هه‌موو 30 ڕۆژ جارێک موچه دابه‌شبکات". هه‌رچه‌نده چه‌ندین جار به‌رپرسانى باڵاى حکومه‌تى هه‌رێم به‌ڵێنى ئه‌وه‌یان داوه‌ته فه‌رمانبه‌ران و مامۆستایان که 30 رۆژ جارێک موچه دابه‌ش ده‌که‌ن، به‌ڵام راستگۆ نه‌بوون له گه‌ڵ‌یاندا و ئه‌مه‌ش نیگه‌رانى موچه‌خۆرانى لێکه‌وتۆته‌وه. ئه‌و پرۆژه‌یه‌ى زۆرترین کۆده‌نگى له‌سه‌ره و پێده‌چێت ئه‌مڕۆ له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران بڕیارى له‌سه‌ر بدرێت، به‌جۆرێکه که وه‌زیر و په‌رله‌مانتاران مووچه‌که‌یان وه‌ک ئێستا به پاشه‌که‌وتکراوى بمێنێته‌وه‌و هیچ ده‌ستکارى ناکرێت که 75% لێده‌بڕدرێت. سه‌باره‌ت به مووچه‌ى نزمترین ئاستى مووچه، که که‌مترین مووچه خۆرى هه‌رێم 300 هه‌زار دیناره، هیچ بڕه پاره‌یه‌کیان لێ نابڕدرێت و مووچه‌ى خۆیان به‌ته‌واوى وه‌رده‌گرن. ئه‌وانه‌ى موچه‌کانیان له‌سه‌رو 300 هه‌زارى مانگانه‌وه بێت، رێژه‌ى لێبڕین له 10% ده‌بڕدرێت و له‌گه‌ڵ به‌رزبوونه‌وه‌ى پله‌کان رێژه‌کانیش به‌رزده‌بێته‌وه بۆ له‌سه‌دا 20 و 30 تا ده‌گاته له 40%، به‌ڵام وه‌ک جاران نامێنێته‌وه و بڕى مووچه بڕین که‌م ده‌بێته‌وه. هاوکات به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى و وه‌کیل وه‌زیر له 40% له مووچه‌کانیان ده‌بڕدرێت، خانه‌واده‌ى شه‌هیدان و ئه‌نفال و زیندانى سیاسیه مووچه‌ى مانگانه‌ى خۆیان وه‌رده‌گرن به‌بێ بڕین و خانه‌نشینانى مه‌ده‌نى و سه‌ربازى هه‌موو مانگێک مووچه‌ى خۆیان وه‌رده‌گرن. حکومه‌تى عێراق مانگانه بڕى 317 ملیار دینار ده‌نێرێت بۆ هه‌رێم، بێجگه له‌داهاتى نه‌وت و ناوخۆ ، به‌ڵام حکومه‌تى هه‌رێم ده‌ڵێت برى 800 ملیار دیناریان پێویسته بۆ دابینکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران و به پاره‌که‌ى به‌غدا و داهاته‌کانى نه‌وت و ناوخۆ ناتوانن موچه‌ى ته‌واوى فه‌رمانبه‌ران به‌بێ پاشه‌که‌وت دابه‌ش بکه‌ن.
