حزبوڵا: چەک ڕادەست ناکەین تا هێرشی ئیسرائیل بەردەوام بێت

  جەهەپە، هەڵبژاردنی پێشوەختەی بۆ دیاریکردنی بەربژێری سەرۆککۆمار کرد. ئۆزگور ئۆزەل دەڵێت، 14 ملیۆن و 850 هەزار کەس دەنگیان بە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو داوە.    رۆژی یەکشەممە (23ـی ئاداری 2025) پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە) لە رێگەی هەڵبژاردنی پێشوەختە و نێوخۆیی پارتەکەیەوە، بەربژێری بۆ پۆستی سەرۆکایەتیی کۆماری تورکیا بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو دیاریکرد. هەڵبژاردنەکە کاژێر 08:00ـی بەیانی دەستیپێکرد و کاژێر 19:00 کۆتاییهات.    تاکە بەربژێری پارتەکە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی گەورەشارەوانیی دوورخراوەی ئیستەنبووڵ بوو.    ئۆزگور ئۆزەل، سەرۆکی جەهەپە لە پێنجەمین رۆژی خۆپیشاندان و گردبوونەوەکان لە گۆڕەپانی سەراجهانە لەبەردەم باڵەخانەی گەورەشارەوانیی ئیستەنبووڵەوە رایگەیاند، جەهەپە خاوەنی یەک ملیۆن و 753 هەزار ئەندامە؛ گوتیشی، یەک ملیۆن و 653 هەزار ئەندام دەنگیان بە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو داوە.    ئۆزەل گوتی، هێشتا دەنگی 2 هەزار و 671 سندووق جیانەکراوەتەوە؛ ئاماژەی بەوەشکرد ئەو ئەندامانەی دەنگیان داوە لەگەڵ ئەندامانی ''سندووقی هاوپشتیوانی'' پێکەوە 14 ملیۆن و 850 هەزار کەسن، بەو جۆرە 13 ملیۆن و 211 کەس وەک لایەنگر چوونەتە سەر سندووقی دەنگدان و دەنگیان بە ئیمامئۆغڵو داوە.    سەرۆکی جەهەپە گوتی، حیزبەکەی بەربژێری خۆی دیاریکرد و بە هەموو جیهانی راگەیاند، "داوای هەڵبژاردنی پێشوەختە دەکەین. ئەوە مەیدان، ئێمە لێرەین؛ داوا لە ئاکپارتیش دەکەین بەربژێری خۆیان دیاری بکەن."     لەلایەکی دیکەوە سەلین سایەک بۆکە، سکرتێری جەهەپە رایگەیاند، پێنج هەزار و 600 سندووق لە هەموو تورکیا و باکووری کوردستان دانرابوون.    سەلین سایەک گوتیشی، لە هەڵبژاردنەکەدا هەموو هاووڵاتییانی تورکیا دەیانتوانی دەنگ بدەن، بۆ ئەم مەبەستە سندووق بۆ ئەندامانی پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە) دانرابوو و سندووقی دیکەش بە ناوی ''سندووقی هاوپشتیوانی'' دانرابوو کە خەڵکی دیکە دەیتوانی دەنگی لێبدەن.   ئەگەرچی بەگوێرەی رۆژژمێری هەڵبژاردنەکانی تورکیا، تاوەکو ساڵی 2028 هیچ هەڵبژاردنێک ناکرێت، بەڵام جەهەپە دەستی بە ئامادەکاری کردووە و داوا دەکات هەڵبژاردنی پێشوەخت بکرێت.

وەزارەتی تەندروستیی کەرتی غەززە رایگەیاند، سوپای ئیسرائیل شەوی یەکشەممە گەورەترین نەخۆشخانەی باشووری ناوچە فەلەستینییە گەمارۆدراوەکەی بۆردوومانکرد، کە بووە هۆی کوشتنی کەسێک و برینداربوونی ژمارەیەکی دیکە و کەوتنەوەی ئاگرێکی گەورە.   زیانەکە بەر بەشی نەشتەرگەریی نەخۆشخانەی ناسر لە شاری خان یوونس کەوت، ئەمەش چەند رۆژێک دوای ئەوەی ئەم نەخۆشخانەیە پڕ بووە لەوانەی بەهۆی هێرشی چەند رۆژ لەمەوبەری ئیسرائیل بۆ سەر غەززە، سەرەڕای ئاگربەست، بریندار بوون یان کوژراون.   سوپای ئیسرائیل پشتڕاستیکردەوە؛ هێرشی کردووەتە سەر نەخۆشخانەکە و رایگەیاند "چەکدارێکی حەماسی" کردووەتە ئامانج.   هێرشکردنە سەر نەخۆشخانەکان، بەپێی یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی، تاوانی جەنگە، بەڵام ئیسرائیل بەرپرسیاریێتیی کوژرانی خەڵکی سڤیل دەخاتە ئەستۆی حەماس، بەو بیانووەی "لەنێو خەڵکدا خۆیان دەشارنەوە."    وەک دامەزراوەکانی دیکەی تەندروستی لە سەرتاسەری غەززە، نەخۆشخانەی ناسر لە کاتی شەڕەکەدا کە 17 مانگ لەمەوبەر دەستیپێکرد، بەر هێرش و بۆردوومانی ئیسرائیل کەوتووە و زیانی گەورەی پێگەیشتووە.   وەزارەتی تەندروستیی غەززە دوێنێ (یەکشەممە، 23-3-2025) رایگەیاند؛ زیاتر لە 50 هەزار فەلەستینی لە شەڕەکەدا کوژراون، کە زۆربەیان ژن و منداڵن.   سوپای ئیسرائیل دەڵێت، لەوەتەی لە رۆژی سێشەممەوە دەستی بە جەنگ کردووەتەوە، "دەیان چەکدار"ـی حەماسی کوشتووە، لە ژمارەیەک هێرشدا کە بوونە هۆی کوژرانی سەدان کەس.    رۆژی یەکشەممە، ناڕەزایەتییەکان لە ئیسرائیل سەبارەت بە غەززە و کێشە سیاسییەکان پەرەیان سەند. تووڕەیی بەرامبەر بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل زیادبوون، دوای ئەوەی بڕیاردرا متمانە لە داواکاری گشتیی ئیسرائیل بسەندرێتەوە، کە لەلای زۆر کەس وەک هاوسەنگکەری دەسەڵاتی هاوپەیمانێتییەکەی سەیردەکرێت.  

متمانە لە سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە سەنرایەوە ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە، متمانەی لە سەرۆکی ئەنجوومەنەکە سەندەوە و دەرگای خۆپاڵاوتنی بۆ ئەو پۆستە کردەوە.  دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ یەکشەممە، 23-03-2025، ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە، بە ئامادەبوونی 11 ئەندام، بۆ لێپرسینەوە لە عمر کروی، سەرۆکی ئەنجوومەنەکە کۆبووەوە. سەرچاوەیەکى ئاگادار ڕایگەیاند، ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە بە هۆی 'خراپ بەکارهێنانی دەسەڵاتەکانی سەرۆکی ئەنجوومەن' بە زۆرینەی دەنگ متمانەی لە کروی سەندەوە، چونکە ئەندامان لە وەڵامەکانی ناوبراو بۆ پرسیارەکانیان ناڕازیبوون.  هەر لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆدا، دوای دوورخستنەوەی کروی، ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە دەرگای خۆپاڵاوتنی بۆ پۆستی سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگاکە کردەوە.   عمر کرویش دوای بڕیارەکەی ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە ڕایگەیاند "بڕیاری دوورخستنەوەم یاسایی نییە و لە دادگا سکاڵە لەسەر دانیشتنی ئەنجوومەنەکە و بڕیارەکە تۆمار دەکەم." پاشنیوەڕۆی رۆژی سێشەممە 29-10-2024، ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە بە ئامادەبوونی 9 ئەندام کۆبووەوە، تێیدا عومەر کروی لە پۆستی سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە دوورخستەوە.   بەگوێرەی رێککەوتن، پۆستی سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە پشکی سوننەیە. عومەر کروی، سەرۆکی پێشووی ئەنجوومەن ئەندامی پارتی سیادەیە و نزار لهێبی، سەرۆکی نوێی ئەنجوومەنەکە لە حیزبی تەقەدوومی محەممەد حەلبووسییە.   رۆژی 29ـی 10، نزار لهێبی، سەرۆکی ئێستای ئەنجومەنی پارێزگای دیالە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، "سەرۆکی دوورخراوەی ئەنجوومەن بۆ بەرژەوەندیی لایەنی خۆی کاری دەکرد و تاکڕەوانە مامەڵەی دەکرد، بۆیە لە پۆستەکەی دوورمان خستەوە."   ئەنجوومەنی پارێزگای دیالە لە 15 ئەندام پێکهاتووە؛ حەوت سوننە و حەوت شیعە و نوێنەرێکی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان. بڕیاردان بە پەنجا کۆ یەک دەبێت، بەوەش پێویستی بۆ نۆ ئەندامە.

ئەكرەم ئیمامئۆغلو سەرۆكی دەستگیركراوی شارەوانی ئیستەنبوڵ، دوای ئەوەی ئەمڕۆ دادگا بڕیاری دەستگیركردنیدا لەچوارچێوەی لێكۆڵینەوە لێی بەتۆمەتی گەندەڵی و پشتیوانی تیرۆر، یەكەم لێدوانی لەبارەی بڕیارەكەوەدا. ئیمامئۆغلو لە بڵاوكراوەیەكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی "ئێكس" نوسیویەتی "پێكەوە بەرەنگاری ئەو گورزە و پەڵە ڕەشە دەبینەوە لە دیموكراسییەكەمان، بەپێوە وەستاوم و چۆك دانادەم". سەرۆكی شارەوانی ئیستانبوڵ داوا لە لایەنگرانی حزبەكەی دەكات "هیوا لەدەست نەدەن و تێكنەشكێن". دەشڵێت "دەست بە دەست ئەو پەڵە ڕەشە ئابڕوبەرە دەسڕینەوە لەسەر دیموكراسییەكەمان، خۆم ڕادەست ناكەم و هەموو شتێك باش دەبێت". لەلایەن خۆیانەوە پارێزەرانی ئیمامئۆغلو ڕایانگەیاندووە تانە لە بڕیاری زیندانیكردنی دەدەن. هاوشێوەی ئەكرەم ئیمامئۆغلو سەرۆكی شارەوانی ئیستەنبوڵ كە بە ڕكابەری سەرسەختی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا دادەنرێت و لە چوارشەممەوە بە تۆمەتی گەندەڵی و پشتیوانیكردنی تیرۆر دەستگیركراوە، ئێوارەی شەممە 90 كەسی دیكەش بە هەمان تۆمەت لەبەردەم دادگای چاغلیان لە ئیستانبوڵ ئامادەبوون. بەرەبەیانی ئەمڕۆ داواكاری گشتیی توركیا داوای لە دادگا كرد فەرمانی دەستگیركردن بەشێوەیەكی فەرمی لەسەر ئەكرەم ئیمامئۆغلو سەرۆكی دەستگیركراوی شارەوانی ئیستانبوڵ جێبەجێ بكات. كاریگەری دەستگیركردنی ئیمامئۆغلو چوار ڕۆژە لە توركیا دەركەوتووە، بەشێوەیەك شەو و ڕۆژ لایەنگرانی پارتی گەلی كۆماری "جەهەپە" لە سەرشەقامەكانن و خۆپیشداندان دەكەن، بەوهۆیەشەوە گرژی لەنێوان پۆلیس و خۆپیشاندەران دروستبووە و پۆلیسی توركیا سەدان كەسی دەستگیركردووە. زۆرێك لە چاودێران پێیان وایە، دەستگیركردنی ئەكرەم ئیمامئۆغلو هۆكاری سیاسی لە پشتە، ئامانج لێی دوورخستنەوەیەتی لە پێشبڕكێكی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی داهاتووی توركیا كە بڕیارە ساڵی 2028 بكرێت، بەڵام حكومەت بە سەرۆكایەتی ئاكپارتی ئەو تۆمەتانە ڕەتدەكاتەوە و دەڵێت "دادگاكانی توركیا سەربەخۆن". دەركردنی بڕیارەكە هاوكاتە لەگەڵ دەستپێكردنی هەڵبژاردنی ناوخۆیی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) بۆ دیاریكردنی كاندیدی سەرۆك كۆمار بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی داهاتووی توركیا.

  ئاژانسی رۆیتەرز لە زاری عەباس عراقچیی وەزیری دەرەوەی ئێرانەوە دەڵێت، هەندێک شت هەن پێویستە بگۆڕدرێن، ئەمجا ئێران دەتوانێت گفتوگۆ لەگەڵ واشنتندا دەستپێبکات. لەم مانگەدا تاران نامەیەکی دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکای پێگەشتووە، تێیدا ماوەی دوو مانگ دیاریکردووە، کە ئێران بتوانێت تێیدا بگەڕێتەوە و گفتو لەبارەی هەوڵە ئەتۆمییەکانی خۆیەوە بکات. دەبێت لەم دوو مانگەدا ئێران خۆی یەکلاییبکاتەوە، ئایا دەتوانێت گفتوگۆ بکات، یان ئەوەتا دەبێت چاوەڕوانی سزای زۆر قورسی ئەمریکا بکات. عەلی خامنەئیی رێبەری باڵای ئێران لە رووی پرەنسیپەوە ئەنجامدانی گفتوگۆی لەگەڵ ئەمریکادا رەتکردۆتەوە، بەڵام عراقچیی وەزیری دەرەوەیان گوتی ئێران لە ماوەیەکی نزیکدا وەڵامی هەڕەشەکان و ناوەڕۆکی نامەکەش دەداتەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە جارێکی دیکە عراقچی گوتی هۆکاری رەتکردنەوەی گفتوگۆ لەلایەن ئێرانەوە، سەرسەختیی ئەم وڵاتە نییە، بەڵکو ئەنجامی ئەزموون و مێژووە، پێش ئەوەی تاران ببێت بە لایەنی گفتوگۆکردن، دەبێت واشنتن سیاسەتەکانی خۆی چاک بکاتەوە. رؤژى هەینی 21-03-2025، عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران ئاماژەی بە گرژییەکانی ساڵی رابردووی هەتاوی لە ناوچەکە کرد و رایگەیاند، ''ساڵێکی پڕ رووداو بوو و تێچووی زۆرمان داوە، هەڵبەت دەبێت بەو روانگەیەوە سەیری بکرێت کە بەرەی حەق لەو بەرەنگارییانەدا تێچووش دەدات.''   عەلی خامنەیی وێڕای ئاماژەدان بە گرژییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران گوتی، ''لە بەرەنگاربوونەوەی حەق و ناحەقدا، سەرکەوتن لەگەڵ حەقە، بەڵام ئاساییە، بەرەی حەقیش هەموو کات تێچوو دەدات''. ساڵی رابردووی هەتاوی بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران ساڵێکی سەخت بوو، حەسەن نەسڕوڵڵا، ئەمینداری گشتیی حیزبوڵڵای لوبنان، ئیسماعیل هەنیە و یەحیا سینوار رێبەرانی بزووتنەوەی حەماسی فەلەستینی و چەندین فەرماندەی پلە باڵای سوپای پاسداران لە شەڕ و بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ ئیسرائیل کوژران، ئەوە جیا لە رووخانی رژێمی بەشار ئەسەد لە سووریا کە هاوپەیمانی ئێران بوو.   رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران گوتی: ''تێچووەکانی ساڵی رابردوو لە چوارچێوەی سەرکەوتنی کۆتاییدا بوون، راستە چەندین کەسایەتیی ئێرانی، لوبنانیی گەورەمان لەدەستدا و ئەوە کارەسات بوو بۆ ئێمە، بەڵام بۆ سەرکەوتنی حەق بەسەر ناحەقدا ئەم تێچووانە پێویستە.''   عەلی خامنەیی گوتیشی، ''گومانتان نەبێت ئەنجامی ئەو خۆڕاگرییانەی خەڵکی ئێران شکستی دووژمنان دەبێت، شکستی رژێمی ناپاک و گەندەڵی زایۆنی''.

فوئاد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی شەرقییە رایگەیاند، عێراق بەشێک نییە لە بەرەی موقاوەمە و هەر گرووپێک لە دەرەوەی چوارچێوەی دەوڵەت نایاساییە. فوئاد حسێن دەڵێ، دەستووری عێراق رێگە نادات هیچ گرووپێکی چەکدار لە دەرەوەی دامەزراوە سەربازییەکانی عێراقدا بوونی هەبێت، رێگەپێدراویش نییە بە بڕیاری تاکلایەنە بڕیاری جەنگ بدرێت. لەبارەی هێرشی گرووپە چەکدارەکان بۆسەر ئیسرائیل، فوئاد حسێن گوتوویەتی، ئەوەی گرووپە چەکدارەکانی عێراق لە چەند مانگی رابردوو ئەنجامیاندا، زیانی بە عێراق گەیاندووە و هیچ سوودێکیشی بۆ دۆزی فەڵەستین نەبوو. دەشڵێ، دەرفەتێک هەیە بۆ لێکتێگەشتن لەگەڵ گرووپە چەکدارەکان و دوورکەوتنەوە لە مەترسییەکانی هێرشی ئەمریکی یان ئیسرائیلی بۆسەر عێراق. وەزیری دەرەوەی عێراق هۆشداریشی داوە، ئەگەر ئێران ببێتە ئامانجی هێرشی ئیسرائیل و رێککەوتن شکست بهێنێت، ئەوا عێراق و ناوچەکدا رووبەڕووی کارەسات دەبنەوە.

  بەرەبەیانی ئەمڕۆ، داواکاری گشتی تورکیا داوایكرد ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی دەستبەسەرکراوی ئەستەنبوڵ، بە فەرمی دەستگیربكرێت، کە رکابەری دیاری ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیایە، بە تۆمەتی گەندەڵی و تیرۆر. چاوەڕوان دەكرێت دادگا بڕیارێك دەربكات لەبارەی ئەگەری ئاڕاستەكردنی  تۆمەكان دژی ئیمام ئۆغڵو و راگرتنی تا كاتی دادگاییکردن. دەستگیرکردنی ئیمام ئۆغڵو لەم هەفتەیەدا گرژییە سیاسییەکانی بەشێوەیەکی بەرچاو لە توركیا توندكردەوەوناڕەزایەتییەکی بەرفراوانی لە سەرانسەری تورکیا لێکەوتەوە، خۆپیشاندەران لە چەند شارێکدا گردبونەوە بۆ دەربڕینی دژایەتی خۆیان. رۆژنامەی جمهوریەت، دوێنێ‌ بڵاویكردەوە، پۆلیسی تورکیا بۆ ماوەی نزیکەی پێنج کاتژمێر لێپرسینەوەی لەگەڵ ئیمام ئۆغڵو کردووە، ئەوەش لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوە لە تۆمەتەکانی هاوکاریکردنی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە).  رۆژی هەینی رابردوش، بە تۆمەتی گەندەڵی، بۆ ماوەی چوار کاتژمێر لێپرسینەوەی لەگەڵ کرا، سەرۆکی شارەوانی ئیستەنبوڵ لە هەردوو لێکۆڵینەوەکەدا هەموو ئەو تۆمەتانەی رەتکردەوە کە ئاراستەی کراوە.

  وەزیری ناوخۆی تورکیا دەڵێت، لە چوارەمین شەوی گردبوونەوەی ناڕەزایەتیی بەرامبەر دەستبەسەرکردنی سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئیستەنبووڵ 323 کەس دەستبەسەرکراون.   عەلی یەرلیکایا، بەرەبەیانی ئەمڕۆ یەکشەممە 23ـی ئاداری 2025 لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس رایگەیاند، شەوی رابردوو و بەرەبەیانی ئەمڕۆ 323 کەس لە چالاکییەکانی پەیوەست بە دەستبەسەرکردنی سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئیستەنبووڵ دەستبەسەرکراون.   یەرلیکایا گوتی: "هەر هەنگاوێک زیان بە تێکدانی ئاسایشی گشتی بگەیەنێت، رێگەی پێنادرێت".    وەزیری ناوخۆی تورکیا رۆژی شەممە 22ـی ئادار لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی ئێکس رایگەیاند، لە چوار رۆژدا لە گرژی نێوان خۆپێشاندەران و پۆلیسی شارەکەدا 11 پۆلیس برینداربوون و 373 خۆپێشاندەر دەستبەسەرکراون.    ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی گەورەشارەوانی ئیستەنبووڵ لە 19ـی ئاداری 2025، لە چوارچێوەی دوو لێکۆڵینەوەی جیاواز بە فەرمانی سەرۆکایەتیی داواکاری گشتیی ئیستەنبووڵ بە تۆمەتی "گەندەڵی و هاوکاریکردنی پەکەکە"دەستبەسەرکرا.    داواکاری گشتی لە هەردوو لێکۆڵینەوەکەدا فەرمانی دەستبەسەرکردنی بۆ 105 کەس دەرکردووە و تاوەکو ئێستا 90 کەسیان دەستبەسەرکراون.   لەدوای دەستبەسەرکردنەکانەوە، جەهەپە لە بەردەم گەورەشارەوانیی ئیستەنبووڵ و چەند شارێکی دیکەی تورکیا دەستی بە خۆپێشاندان کرد.   داود گوڵ، پارێزگاری ئیستەنبووڵ، بەهۆی دەستبەسەرکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، لە 19ـی ئادارەوە تاوەکو 23ـی ئاداری 2025، بۆ چوار رۆژ لە سنووری پارێزگای ئیستەنبووڵ خۆپێشاندان و گردبوونەوەی قەدەخە کرد.    رۆژی شەممە 22ـی ئادار پارێزگاری ئیستەنبووڵ، بڕیاری قەدەخەی خۆپێشاندان و گردبوونەوەکانی تاوەکو بەرەبەیانی رۆژی 27ـی مانگ درێژکردەوە. 

  روانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاشکرایدەکات، تاوەکو ئێستا تەرمی سەدان قوربانیی کۆمەڵکوژیی ناوچە کەناراوییەکان لە ساردکەرەوەی نەخۆشخانەکاندا ماونەتەوە و هەزاران کەسی دیکەش بێسەرشوێنن. بەگوێرەى روانگەکە، تەرمی سەدان قوربانیی کۆمەڵکوژییەکەی چەند رۆژی رابردوو، لە نەخۆشخانەکانی لازقییە و ناوچە کەناراوییەکانن و نادرێنەوە بە کەسوکارەکانیان. ئاماژەبەوەشکراوە، تاوانی ناوچە کەناراوییەکانی سووریا، تەنیا بە کوشتن و تاڵانی و راگواستن نەوەستاوە، بەڵکو تاوەکو ئێستاش بەردەوامیی هەیە و سەدان تەرم لەبریی گەڕاندنەوەیان بۆ کەسوکاریان، دەستیان بەسەرداگیراوە و زۆرینەی کاتیش لە گۆڕی بەکۆمەڵدا بەخاک دەسپێردرێن یاخود دەسوتێندرێن. بەگوێرەى روانگەی سووری، ئامانج لەو رەفتارانە، شاردنەوەی ناسنامەی قوربانییەکان و ئاشکرانەبوونی راستییەکانە، ئەمەش قەبارەى گەورەیی ئەو تاوانانە دەردەخات، بەرامبەر خەڵکی ناوچەکە ئەنجامدراوە. بەگوێرەى نوێترین ئامارى روانگەی سووری، تاوەکو ئێستا کوژرانی هەزار و 614 هاوڵاتیی سڤیل بەهۆی رووداوەکانی ناوچە کەناراوییەکانەوە تۆمارکراوە، کە رۆژی 6ـی ئەم مانگە دەستیپێکرد و ژمارەیەکی زۆر هاوڵاتی دیکەش بێسەروشوێنن و چارەنووسیان نادیارە.

  فاینێنشاڵ تایمز ڕایگەیاندووە، بەهۆی دەستگیرکردنی سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئیستانبوڵ، تورکیا کۆنترۆڵی بازاڕی وڵاتەکەی لەدەست داوە و ڕووبەڕووی قەیرانی ئابووری بووەتەوە. شەممە 22ـی ئاداری 2025، ڕۆژنامەی فاینێنشاڵ تایمزی بەریتانی لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرای کردووە، دوای دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئیستانبوڵ و دابەزینی بەهای لیرە، بانکی ناوەندیی وڵاتەکە نزیکەی 12 ملیار دۆلاری بۆ پاڵپشتیکردنی لیرە خەرج کردووە. بە پێی ڕۆژنامەکە، وەبەرهێنەرانی تورکیا ترسیان لەوە هەیە کە ئاڵۆزییەکان لە وڵاتەکە درێژەی هەبێت و بەهای لیرە زیاتر دابەزێت، کە ئەمەش وادەکات زیانی دارایی زیاتر بکەن. بانکێکی تورکیا بە ڕۆژنامەکەی ڕاگەیاندووە، کە بەرپرسانی وڵات کۆنتڕۆڵی بازاڕیان لەدەست داوە، هەر ئەمەش بووەتە هۆی نەمانی متمانەی وەبەرهێنەران. چوارشەممە 19ـی ئاداری 2025، هێزێکی ئەمنیی تورکیا هەڵیکوتایه‌ سەر ماڵی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئیستانبوڵ و دەستگیریان کرد. دەستگیرکردنیشی کاردانەوەیەکی گەورەی لێکەوتەوە، هاووڵاتییان بۆ پشتگیریکردن لە ئیمامئۆغڵو ڕژانە سەر شەقامەکان و خۆپێشاندانێکی بەرفراوانیان کرد. پێنجشه‌ممه‌، 20ـی ئاداری 2025، ئەکرەم ئیمامئۆغڵو له‌ تۆڕی (ئێكس) داوای له‌ هاووڵاتییانی توركیا كرد، بێده‌نگ نه‌بن و له‌ دژی ئه‌و "شه‌ڕ"ـه‌ی له‌ توركیا هه‌یه‌، ده‌نگ هه‌ڵبڕن. گوتووشیه‌تی، پرسی ده‌ستگیركردنه‌كه‌ی پرسێكی به‌ ته‌نیا پارته‌كه‌ی نییه‌، به‌ڵكوو په‌یوه‌ندیی به‌ هه‌موو نه‌ته‌وه‌ی توركیاوه‌ هه‌یه‌.

  رۆژنامەی (الشرق الاوسط) بڵاویکردەوە سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان ناوەڕۆکی پەیامێکی ئێرانیان بۆ سەرکردەی گروپە شیعەکان لە عێراق ئاشکرا کردووەو، لە پەیامەکەدا رێنمایی توندی تێدابوو بۆ ئەوەی ئەمریکییەکان و ئیسرائیلییەکان تۆڕە نەکەن، هۆشداریشیدراوە لە هێرشكردنە سەر بەغداد هاوشێوەی ئەو هێرشانەی کە گروپی حوسییەکان لە یەمەن كردووەتە ئامانج. سەرچاوەکان باس لەوە دەکەن، ئیسماعیل قائانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسدارانی ئێران، لە سەردانێکی ئەم دواییەیدا بۆ عێراق پەیامەکەى ئێرانی گەیاندووە. قائانی، هۆشداری داوە بە سەرکردەی گروپە چەكدارەكان، هێرشە سەربازییەکانی ئەمریکا بۆ سەر حوسییەکان دەتوانێت بە خێرایی وەربگێڕێت بۆ بەغداد. قائانی، داوای گروپە چەكدارە عێراقیەكان كردووە، لەم قۆناغە هەستیارەدا خۆیان لە ئەنجامدانی هەر چالاکییەکی سەربازی بەدوور بگرن، جەختیشی کردەوە لەسەر پێویستی گرتنەبەری رێوشوێنی زیاتر بۆ راگرتن یان کەمکردنەوەی دیاردەی چەکداری. فەرماندەیەکی گروپە چەكدارەكانی شیعە رایانگەیاندووە، قائانی رێنمایی توندی سەرکردایەتی ئێرانی گەیاندووەو، داوا دەکات لایەنە عێراقیەکان خۆیان بەدوور بگرن لە هەموو جۆرە ئیستفزازییەک دژ بە ئەمریکیەکان یان ئیسرائیلیەکان، كە رەنگە پریشکێک ببێتە هۆی كردنەوەی بەرەیەک لە دژی عێراق. لە پێشهاتێکی هاوشێوەدا، سەرچاوەکان ئاشكرایانكردووە، گروپی حوسییەکانی یەمەن بارەگایەکی ستراتیجییان لە گەڕەکێکی ناوەڕاستی بەغداد، لە نزیک ناوچەی سەوز چۆڵ کردووە. سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەکردووە، ئەو پێگەیە سەرپەرشتی چالاکییە بازرگانی و میدیاییەکانی لە بەغداد کردووە، كە لە دوای هێرشەكەی تۆفانی ئەقساوە چالاكییەكانی زیادی کردووە. لەگەڵ زیادبونی فشارە نێودەوڵەتییەکان و دەستپێکردنی هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر حوسییەکان، گروپەکە بارەگاکانی بەغدادی داخستووە، لەسەر داوای گروپێكی شیعە، ئەو گروپە وەڵامی داواکارییەكەی داوەتەوەو بارەگاکەیان چۆڵکردووە، دوای ئەوەی دڵنیابون لەوەی کۆدەنگی شیعەکان هەیە بۆ راگرتنی هەر چالاکییەکی ئیستفزازی. سەرچاوەکان باسیان لەوەشكردووە، رەنگە  حوسییەکان دوو بارەگای دیکەیان لە بەغدادو شارێکی دیکەی باشوری عێراق دابخەن، ئەوەش دوای زیادبونی فشارەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی.

رۆژنامەی "زەمان"ی توركی بڵاویكردووەتەوە، بۆ چوارەمین رۆژ لەسەریەک، هاوڵاتیانی تورکیا لە راپەڕین بەردەوامن، لە دژی بڕیارەکەی حکومەت بۆ دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ، لە شارو ناوچە جیاوازەكانی ئەو وڵاتە. ئەستەنبوڵ لە چوارەمین رۆژی دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ و کاندیدی گریمانەکراوی پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە) بۆ سەرۆکایەتی کۆماری تورکیا، سەدان هەزار هاوڵاتی سەرەڕای هەموو ئاستەنگەکان، لە گۆڕەپانی ساراچانی ئەستەنبوڵ کۆبونەوە. ئۆزگور ئۆزێل، سەرۆکی پارتی کۆماریخوازی گەل (جەهەپە) لە وتارێكدا رایگەیاند، ئەگەر سبەی بێزارمان بکەن، ئەوا لە تەقسیم دەبین. بەوتەی سەرچاوەكە لەكاتی قسەكانی ئۆزگور ئۆزێل، سەرۆکی جەهەپە لە ساراچان، هێزەكانی پۆلیس، غازی بیبەریان دژی خۆپیشاندەران بەکارهێناوە. ئەنكەرە لە ناو زانکۆی هاجیتیبی، خۆپیشاندانی ناڕەزایی دژی دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی گەورەی ئەستەنبوڵ بەڕێوەچوو. خوێندکاران لە بەیاننامە رۆژنامەوانیدا رایانگەیاند: هێرشێکی هەمەلایەنە هەیە بۆ سەر بنەما دیموکراسیەکان، تورکیا لە مەترسی نغرۆبوندایە لە تاریكی، لەسایەی بە كەسیكردنی دەسەڵاتی دەوڵەت، کە یاسا و كاری دەستوری بۆ هەڵبژاردن هەڵوەشاندووەتەوە. ئیزمیر پۆلیس غازی بیبەری رشاندووە بە خوێندکارانی زانکۆی (٩)ئەیلول، کە ناڕەزایەتیان دەربڕیووە بەرامبەر دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆكی گەورە شارەوانیی ئەستەنبوڵ، دوای ئەوەی بڕوانامەی زانكۆكەی لەلایەن دادگاوە هەڵوەشێندرایەوە،  لە کاتی پەلامارەكانی پۆلیس خوێندکارێک بریندار بووە و (10)خوێندکار دەستگیرکراون. ئێلازیگ سەدان کەس لە دانیشتوانی ئێلازیگ لەسەر بانگهێشتی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) لە باڵەخانەی پارێزگاکە کۆبوونەوە، ئۆنور ئۆزکان، سەرۆکی (جەهەپە) لە پارێزگاكە رایگەیاندووە، ئەم خەباتە تەنها خەباتی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو و جەهەپە نییە، ئەم خەباتە خەباتێکە بۆ پاراستنی ئایندەی (٨٦)ملیۆن کەس، ئەمڕۆ ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، جەهەپە و نەتەوە گەورەکەمان کە بە توندی و خۆڕاگرانە دژی ئەو كودەتایە وەستاون. ریز لە شاری ریزە، دەیان هاوڵاتی لە شەقامی ئەتاتورک لە قەزای ئەردەسن کۆبونەوەو ڕێپێوانێکیان بۆ پشتیوانی لە ئیمام ئۆغڵو رێکخست. کۆجایلی خوێندکارانی زانکۆی کۆجایلی بە وتنەوەی دروشم لەسەر شەقامەکان ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرامبەر بڕیاری دەستگیرکردنەكە. خوێندکاران و ئەندامانی (جەهەپە) و پارتی کرێکارانی تورکیا لەسەر شەقامەکە کۆبونەوە، خۆپیشاندەران ویستبویان بە پێ بچنە گۆڕەپانی شارەکە کە نزیکەی کیلۆمەترێک دوورە، بەڵام پۆلیس ڕێگەی بە ڕێپێوانەکە نەداو، خۆپیشاندەران هەوڵی شكاندنی بەربەستی پۆلیسیان دا، لەبەرامبەردا هێزەکانی پۆلیس بە سپرای گازی بیبەر هێرشیان كردە سەر خۆپیشاندەران و (١٤) کەس دەستگیرکران. دەنیزلی خوێندکارانی زانکۆی باموکالی ویستیویانە رێپێوانێک بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین دژی دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو ئەنجام بدەن، پۆلیس رێگری لە رێپێوانەکە کردووەو ژمارەیەك لە خوێندکاریان دەستگیرکراون، دوای ئەوەی بە گازی بیبەر هێرشیان كراوەتە سەر. بۆرسا هەزاران کەس لە شاری بۆرسا لە گۆڕەپانی فۆماراوە تا گۆڕەپانی شار خۆپیشاندانیان کردووە بۆ ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بە دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ، لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاندووە، لەگەڵ ئەوەی حکومەتی تاک کەسی وردە وردە دەسەڵات لەدەست دەدات، فشارەکانی زیاد دەکات، لێکۆڵینەوەکان لە دژی سیاسەتمەدارە هەڵبژێردراوەکانی جەماوەر و رۆژنامەنوسانی ئۆپۆزسیۆن و هەر کەسێک دەکاتەوە کە بیرکردنەوەی جیاواز هەبێت، یاسا وەك گۆپاڵێك بەکاردەهێنرێت و هەموو دەنگە ناڕازییەکان سەرکوت دەکات. قۆنیا دانیشتوانی شاری قۆنیا دژی دەستگیرکردنی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئیستەنبوڵ، خۆپیشاندانیان رێكخست دروشمی "ماف، یاسا، دادپەروەری و دەستلەکارکێشانەوەی حکومەت"یان بەرزکردەوە. قارس لە میانی گردبونەوەیەکی پشتیوانیدا کە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی  قارسی جەهەپە ڕێکخرا، پۆلیس سێ كەسی دەستبەسەرکرد، کە دەیانویست پۆستەرێکی ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو لە قەڵای قارس هەڵبواسن. شانلی ئورفا لە ناوچەی شانلی ئورفا، پارتی گەلی کۆماری رێپێوانێکی بۆ پشتیوانی لە ئەکرەم ئیمام ئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانیی دەستبەسەرکراوی ئیستەنبوڵی رێکخست، هاوكات لەناوچەكانی تۆکات، سینۆپ، ئەنقەرە، کرەمان، قەیسەری، غازی عەنتاب، سامسون، کرشەهیر و یۆزگات خۆپیشاندانیان بەڕێوەچوو.  

  بەگوێرەی میدیا جیهانییەکان، ئەحمەد شەرع، سەرۆک کۆماری سووریا، داوای لە هاوتا ڕووسەکەی، ڤلادیمێر پوتین کردووە، بەشار ئەسەد ڕادەست بکەنەوە تاوەکوو بەفەرمی دادگایی بکەن. دۆسیەی ڕادەستکردنەوەی بەشار ئەسەد، سەرۆکی ڕژێمی پیشووی سووریا، مەرجێکی بنەڕەتیی حکوومەتی کاتیی سووریایە بۆ ئاسایی کردنەوەی پەیوەندییەکانان لەگەڵ ڕووسیا، سەرەڕای ئەو پەیامە ئەرێییانەی بەرپرسانی ئیدارەی نوێ سەبارەت بەم بابەتە بڵاویان کردۆتەوە. هەندێک لە ڕاپۆرتەکان ڕەتی ناکەنەوە کە دۆسیەی ڕادەستکردنەوەی "ئەسەد" بەشێکە لە ڕێککەوتنی ئاسایی کردنەوەی پەیوەندی نێوان دیمەشق و ڕووسیا،  هەروەها ڕەنگە پێدانی قەرەبووی گەلی سووریاش لە ڕێککەوتنەکەدا هەبێت، ئەمەش دەتوانێت داهاتووی ڕووسیا لە سووریا دیاری بکات. ئەحمەد شەرع، لەیەکەم پەیوەندی لەگەڵ ڤلادیمێر پوتیندا، پەیوەندی ستراتیجی نێوانیان دووپات کردەوە. بەیانی ڕۆژی 8-12-2024 ئۆپۆزسیۆنی سوریا گەیشتە دیمەشقی پایتەخت و شەڕی 13 ساڵەی نێوان سوپای سوریا و ئەسەد بە كەوتنی حوكمی بەعسی سوریا پاش نزیكەی 54 ساڵ كۆتایی هات، ئەسەدیش بە فڕۆكەیەك هەڵات  بەرەو ڕوسیا. سەرۆکی هەڵهاتووی سووریا لە 11 ئەیلوولی 1965 لە شاری دیمەشقی پایتەختی سووریا لەدایک بووە، لە ساڵی 2000 و لە تەمەنی 35 ساڵی چووە شوێنی باوکی و بووە سەرۆکی سووریا.  لە شەڕی سوریا زیاتر لە 12 ملیۆن كەس ئاوارەبوون، جگە لە گیانلەدەستدانی زیاتر لە نیو ملیۆن كەس، سەدان چیرۆكی ئەشكەنجە و زیندان و كوشتن لەدوای ئەسەد بەجێمان.

  ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق رۆژى دووشەممە کۆدەبێتەوە و خوێندنەوەى یەکەم بۆ پرۆژەیاساى دەستەى حەشدى شەعبى دەکات. بەگوێرەى کارنامەى دانیشتنەکە، رۆژى دووشەممە 24ـى ئازارى 2025، لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق گفتوگۆ لەسەر حەوت بڕگە دەکرێت. لە بڕگەی چوارەمدا خوێندنەوەی یەکەم بۆ پرۆژەیاساى هەموارى دەستەى حەشدى شەعبی دەکرێت، کە تایبەتە بە خزمەت و خانەنشینیى ئەندامانی دەستەى هێزەکانی حەشدی شەعبى، کە لایەنە شیعەکان پێداگیرییان دەکرد بخرێتە بەرنامەى کارەوە. فراکسیۆنە شیعەکان بە تایبەتی دەوڵەتی یاسا و سادیقون بەهۆی ئەوەی لەماوەی رابردوودا پرۆژەیاسای دەستەی حەشدی شەعبی نەخرابووە کارنامەی دانیشتنەکانی ئەنجومەنەکەوە، بایکۆتی دانیشتنەکانیان کردبوو، بەوهۆیەشەوە ئەنجوومەنی نوێنەران ماوەی مانگێکە نەیتوانیوە رێژەى یاسایی ئامادەبوون تەواو بکات. هەر بەگوێرەی کارنامەکەی رۆژی دووشەممە، خوێندنەوەی یەکەم بۆ پرۆژەیاسای هەڵوەشاندنەوەی یاسای لێخۆشبوون لە هەڵگرتنی پاسپۆرتی دیپلۆماسی و خزمەتگوزاری لە نێوان حکومەتی عێراق و قوبرس دەکات.

  نێردەی سەرۆکی ئەمەریکا ناوەڕۆکی نامەکەی دۆناڵد ترەمپ بۆ ئێران ئاشکرا دەکات کە زیاتر لە دوو هەفتەیە گەیشتوەتە تاران و چاوەڕوانی وەڵامن. ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا ناوەڕۆکی ئەو نامەیەی ئاشکرا کرد کە ماوەیەک لەمەوبەر دۆناڵد ترەمپ بە دیپلۆماتکارێکی ئیماراتدا ئاڕاستەی عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێرانی کرد، رایگەیاند: سەرۆک ترەمپ پەیامی ئاشتی ئاڕاستەی تاران کردووە و جەختی کردوەتەوە کە نایەوێت پەنا بباتە بەر رێگای سەربازیی. ویتکۆف رایگەیاندووە: سەرۆکی ئەمەریکا جەنگی ناوێت و نایەوێت پەنا بباتە بەر رێگەچارەی سەربازی بۆ وەستاندنی شەڕەکان، ئەوە تاکە هۆکارە کە ئەو رێگەیەی گرتوەتەبەر، سەبارەت بە دۆسیەی ئێران و چەکە ئەتۆمییەکەی، نایەوێت پەنا بباتە بەر ئەو رێگەیە، دەوێت لەسەر مێزی دانوستان کێشەکان چارەس بکات. نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا ناوەڕۆکی بەشێکی دیکەی نامەکەی ئاشکرا کردووە و ترەمپ بۆ بەرپرسانی تارانی نوسیووە :"من سەرۆکی ئاشتیم، نامەیەوێت پەناببەمە بەر چارەسەری سەربازی، پێویستە دانوستان بکەین، تێگەیشتنە هەڵەکان راست بکەینەوە، چاودێریی و وردبینی بکەین، بۆ ئەوەی هیچ لایەنێک دوو دڵ نەبێت لە چەکی ئەتۆمی". عەلى خامنەیی رابەرى باڵاى کۆمارى ئیسلامى ئێران لە وتاری نوێژی هەینیدا پەیامێکى توندى ئاڕاستەى ئەمەریکا کرد و هەڕەشەى گورزى کوشندەى کرد ئەگەر بێت و هێرشبکاتە سەر وڵاتەکەى. جەختی کردەوە، گروپە چەکدارەکانى ناوچەکە سەربەخۆن، ئەوەش لە وەڵامێکدا بۆ بەرپرسانى ئەمەریکا کە دەڵێن گروپەکان سەر بە ئێرانن و لەلایەن ئەو وڵاتەوە ئاڕاستەدەکرێن، کە زۆرجار هێرشدەکەنە سەر سەرباز و بەرژەوەندییەکانى ئەمەریکا. عەباس عێراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران رۆژی (20ـی ئاداری 2025) لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفزیۆنیدا ڕایگەیاند: نامەكەی دۆناڵد ترەمپ بۆ ئێران هەلی پێشنیاز كردووە، بەڵام زیاتر نزیكە لە هەڕەشەوە، ئێران ئێستا سەرقاڵی تاوتوێكردنی نامەكەیە و لە چەند ڕۆژی داهاتوودا وەڵامی دەداتەوە.