شەڕی خێڵەکان لە سوریا

شەنای فاتیح وەزارەتی رۆشنبیری و لاوان رووماڵكردنی رووداوەكانی كوشتن و خۆسوتاندن قەدەغەدەكات و ئاماژە بۆ ئەوەكراوە كە دەبێتە هۆی بەبازاڕكردن و هاندانی خەڵكی بۆ ئەنجامدانی و سەرجەم میدیاو پەیجە كۆمەڵایەتیەكانیش دەگرێتەوە و ئەوەش دووپاتدەكاتەوە هەر دەزگایەك پێوەی پابەند نەبێت رووبەڕووی یاسا دەكرێتەوە. رۆژی 8ی حوزەیرانی 2022 بەپێی نووسراوێكی وەزارەتی رۆشنبیری و پاڵپشت بەنووسراوی فەرمانگەی میدیا و زانیاری حكومەتی هەرێمی كوردستان رووماڵكردنی رووداوەكانی كوشتن و خۆكوشتن لە راگەیاندنەكاندا قەدەغەكراو هەر لەو نووسراوەدا هاتووە كە رووماڵكردنی ئەو رووداوانە دەبێـتە هۆی هاندانی خەڵكی بۆ دووبارە ئەنجامدانی و چاولێكەری. وتەبێژی وەزارەتی رۆشنبیری: ناكرێت میدیای كوردی ببێتە زەمینەی بازاڕسازی و جۆرێك لەهاندانی تێدا دەبینرێتەوە نامیق هەورامی، وتەبێژی وەزارەتی رۆشنبیری و لاوانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئەم بڕیارە گرنگە لەئێستادا چونكە ئەمڕۆ لەكوردستاندا دەبینین دیاردەكانی كوشتن و خۆكوشتن بەرەو هەڵكشان دەڕۆن و ئامارەكان بەرەو سەرەوە دەچن، بۆیە گرنگە بەبڕیار ئەم شتانە رێكبخرێنەوە و ئەو حاڵەتانەش كە ئێمە زۆر جەختیان لەسەر دەكەینەوە دیاردەكانی كوشتن و خۆكوشتن و بڵاوكردنەوەی وێنەی قوربانی و بریندارانن كە رێپێدراونین بخرێنە بەرچاوی خەڵكەوە». هەروەها وتیشی:» ناكرێـت میدیای كوردی ببێتە زەمینەی بازاڕسازی و ریكلامكردن بۆ ئەو حاڵەتانە كە جۆرێك لەهاندانی تێدا دەبینرێت، دەبوو زوتر ئەو بڕیارە بدرایە، بەڵام لەگەڵا گۆڕانی بارودۆخدا و هەڵكشانی ئامارەكاندا زیاتر هەست بەو مەترسییانە كراوە». « ئەم بڕیارە بۆ تەواوی میدیاكانە بەپەیج و سایتەكانیشەوە و هەر دەزگایەك پابەندی بڕیارەكە نەبێـت مامەڵەی یاساییان لەگەڵدا دەكرێت.»، وتەبێژی وەزارەتی رۆشنبیری وای وت. رێژەی كوشتن و خۆكوشتن لەم چەند ساڵەی دواییدا لەهەرێمی كوردستاندا بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیوەو بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی هەرێمی كوردستان تەنها لەساڵی 2021دا (561)  حاڵەتی كوشتن لەهەرێمی كوردستاندا روویانداوە كە 215 رووداوی كوشتنی بەئەنقەست و 59 حاڵەتی كوشتنی بەهەڵە و 287 رووداوی خۆكوشتن بوون. توێژەرێكی كۆمەڵایەتی: بەڕاستی كات زۆر درەنگ بووە بۆ ئەو بڕیارە نێچیرڤان عبدالخالق، توێژەری كۆمەڵایەتی لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی ئەوەی خستەروو كەئەم بڕیارە لەم كاتەدا گرنگە و كۆمەڵگا لەئێستادا لەڕووی دەرونییەوە بە بارودۆخێكی نالەباردا تێدەپەڕێت و رووماڵكردنی ئەو جۆرە رووداوانە كاریگەری دەروونی دەخاتە سەر تاكەكان، وتیشی:» قەدەغەكردنی  رووماڵی ئەو رووداوانە تاڕادەیەك كاریگەری لەسەر كەمكردنەوەی كێشە كۆمەڵایەتییەكان و رێژەی خۆكوشتن هەیە،چونكە رووداوەكان شرۆڤە دەكران و روون و ئاشكرا بوو و بۆ هەندێك دەبووە رێنیشاندەر و چاولێكەری بۆ دووبارەكردنەوەیان». وتیشی: قەدەغەكردنی ئەو رووداوانە كارێكی باشە بۆ كەمكردنەوەی هاندانی تاكەكان بۆ خۆكوشتن، چونكە فۆكەسی راگەیاندنەكان لەسەر ئەو جۆرە رووداوانە دەبێتە هۆی ئەوەی گرنگی خۆی لای تاك لەدەستبدات و ئەو كارەی لا ئاسان بێت. دیاردەی رووماڵكردنی رووداوەكانی كوشتن و خۆكوشتن لەڕاگەیاندنەكانی كوردستاندا زۆر بەربڵاوبووە و زۆرجار چەند رۆژێك لەسەریەك رووماڵی لەوجۆرە بەدیدەكراو ساڵی رابردووش لەلایەن چەند راگەیاندنێكەوە رووماڵی خۆسووتاندنی گەنجێكی رۆژهەڵاتی كوردستان كرا كەپاش هەفتەیەك مانەوەی لەنەخۆشخانەدا بەهۆی زۆری رێژەی سووتاویەكەیەوە گیانی لەدەستدا. سكرتێری لقی سلێمانی سەندیكای رۆژنامەنووسان: لەئێستادا زۆر كەناڵا لەنەزانیندا یان بەدەستی ئەنقەست بازاڕگەرمی بۆ تاوان دەكەن كاروان ئەنوەر، سكرتێری لقی سلێمانی سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» لەئێستادا هەواڵا لەباشوری كوردستاندا بەتایبەت سۆشیال میدیا فلتەر ناكرێت، بۆیە بە بڕیارێكی گونجاوی دەزانم و كاتەكەشی گونجاوە». ناوبراو بەپێویستی دادەنێت كە هەواڵی ئەو جۆرە رووداوانە بەجۆرێك دابڕێژرێت كەڕێسا و یاساكانی میدیا رێگەیان پێداوە، وتیشی: «دەبێـت باسبكرێـت، بەڵام بەجۆرێك جوان نەكرێـت لەبەرچاوی خەڵك كە دووبارەی بكاتەوە و هیچ كەسێك ناتوانێت قەدەغەی رووماڵی هەواڵا بكات، چونكە رووماڵی هەواڵا بەهیچ شێوەیەك قەدەغە ناكرێت».

هاوڵاتی گرانبوونی نرخی بەنزین لەهەرێمی كوردستان و راگرتنی بەنزینی 690 دیناری بۆ پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەكانی گەرمیان و راپەرین خەڵك و شۆفێرانی تورە كردووەو داوای كۆنترۆڵكردنی شەقامەكان و كوژاندنەوەی ئوتومبێلەكان دەكەن تا ئەوكاتەی حكومەت بە جدی وەڵامدەداتەوە. لەئێستادا بەنزینی 690 دیناری لە پارێزگای هەولێر هەیە، بەڵام بۆ پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو گەرمیان و راپەرین راگیراوەو وتەبێژی بەنزینخانەكانی سلێمانی لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتی، كە لەم ژمارەیە لەلاپەرە سێ بڵاوكراوەتەوە ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە بەنزینی 690 دیناری راگیراوە و داوای چارەسەری بەپەلە لە حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكات. لەئێستادا یەك لیتر بەنزین لە جۆری نۆرماڵ بە هەزارو 200 دینارو موحەسەن هەزارو 325 دینارو سوپەر هەزارو 400 دینارە لە پارێزگاری سلێمانی و دەوروبەری. بەرزبونەوەی نرخی بەنزین، شۆفێرانی تاكسی و پاس «توڕەو نیگەرانن» دەكات و داوای كۆنترۆڵكردنی شەقامەكان و كوژاندنەوەی ئوتومبێلەكان دەكەن.   لە فەیسبوك بینیم بانگەشەی خۆپیشاندان دەكرێت هەمووی كۆمێنتی قەبە قەبە دەنوسێت، فەرموون با دوو رۆژ شەقامەكان دابخەین تا حكومەت چارەسەر دەكات، بەڵام نەك تەنها تەكسی و پاس، پێویستە سەیارەی تایبەتیش لەگەڵماندا بن   مەریوان قادر، تەمەن 29 ساڵ شۆفێری تاكسیە لە سلێمانی و لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» دوێنێ بایی 20 هەزار بەنزینم تێكردووە 16 لیتری نەكردووەو دیلكۆكەشی لێی دەدات تەنها 24 هەزار دینارم پێ پەیا كردووە تا شەو، ئەمە كەسابەتە لە رۆژێكدا چوار هەزار دینارم بۆ بمێنێتەوە». ناوبراو باسی لەوەشكرد، دامەزراندن نییەو ئیش نییە،»تەنها با رێگەمان بدەن كەسابەت بكەین، نرخی بەنزین هەرزان بكەن، بەو بەنزینە 690 دینارییەش رازیبووین ئەوەش نەماوە، ناچارین شەقام بگرین و سەیارەكانمان بكوژێنینەوە». ئەو شۆفێری تاكسییە داوای لەسەرجەم شۆفێران كرد لە شەقامەكاندا ئوتومبێل بكوژێننەوە، وتیشی:» لە فەیسبوك بینیم بانگەشەی خۆپیشاندان دەكرێت هەمووی كۆمێنتی قەبە قەبە دەنوسێت، فەرموون با دوو رۆژ شەقامەكان دابخەین تا حكومەت چارەسەر دەكات، بەڵام نەك تەنها تەكسی و پاس، پێویستە سەیارەی تایبەتیش لەگەڵماندا بن». هەروەها حەسەن عەلی، تەمەن61 ساڵ شۆفێری تەكسی لە سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» وەڵاهی كوڕی خۆم نازانم هانا بۆ كێ ببەین، ئەوە حاڵ نییە ئێمەی تیان، ماڵ و مناڵ بەچی بژێنین، ئەوەی پەیام كردووە دەیدەمەوە بە بەنزین». حەسەن وتیشی:» خەڵك ئەم دۆخەی قبوڵ كردووە، بەنزین لترێكی ببێتە دوو هەزار دیناریش كەس قسە ناكات، خەتای خەڵكە لەمانەی قبوڵ دەكات، حكومەتداری چۆن ئاوا ئەبێت، ژێر حەرزەكە هەمووی نەوت بێت و بەبەرچاومانەوە بێت و بڕوات ئەوەش حاڵی بەنزین بێت، وڵات چۆن ئاوا دەبرێت بەرێوە». شۆفێرێكی دیكەی پاس دەڵێت، سەرەرای ئەوەی نرخی هاتوچۆی ناوشاریان لە 500 دینار بۆ 750 دینار بەرزكردووەتەوە، بەڵام بارگرانی كەوتۆتە سەر خەڵك. هێمن جەمال، تەمەن 27 ساڵ شۆفێری پاس لە سلێمانی لەلێوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئەگەر هەفتەیەك یان دوو رۆژ بەڵام هەموو سەیارەیەك نەك تەنها پاس و تەكسی لە شەقامەكان سەیارەكانمان بكوژێنینەوە حكومەت جوابی دەبێ، بەڵام ئەگەر وەك ئێستا خەڵك هیچ جوڵەیەك نەكات هەروا بەردەوام دەبێ». ئەو شۆفێری پاسە ئەوەشی دووپاتكردەوە كە ئامادەن شەقامەكان بگرن لەمڕۆوە بەمەرجێك بەشێوەی مەدەنی بێت و خۆپیشاندان بكرێت تا حكومەت جواب نەداتەوە كەس شەقامەكان چۆڵ نەكات. ئاكار یاسین شۆفێرێكی تەكسییە لەسلێمانی، ئەو بەهاوڵاتی وت»ئەگەر رۆژێك بایی 15 هەزار بەنزین تێبكەم و كاری پێبكەم ئەوا 17 هەزار پەیدا ناكەم، واتە هیچ پارەیەكم بۆ نامێنێتەوە و وامان لێهاتووە كارنەكەین و لەماڵەوە بین باشترە». هاووڵاتیانیش نیگەرانن لەبەرزبوونەوەی نرخی بەنزین، ئارام خالید دەڵێت:» ئۆتۆمبێلم پێ نییە، بەڵام ئەگەر بمەوێت بچم بۆ سەر كارەكەم دەبێت دوو هێندەی جاران پارە بدەم بە تەكسی یاخود پاس، چونكە بەرزی نرخی بەنزین كاری كردووەتە سەر هەموو شتێك».   هۆكاری گرانی بەنزین ئەو یاریكردنەیە كە بە سوتەمەنییەوە دەكرێت و بەرهەمی خۆماڵی بەنرخی بەرهەمی هاوردە دەفرۆشرێت   پەرلەمانتاران و بەرپرسانی پارێزگاكان لەسەر هۆكارەكانی گرانبوونی نرخی بەنزینیش كۆك نین لەنێوان ساڵی 2019 بۆ 2022 نرخی بەنزین لەهەرێمی كوردستان سێ هێندە بەرزبووەتەوە، پەرلەمانتاران وبەرپرسانی حكومەتیش هۆكاری جیاواز باس دەكەن، بەڵام هێشتا بەنزین هەر بەرزە و خەڵك دادوبێدادیەتی لەدەست بەرزی نرخەكەی. شێركۆ جەودەت، ئەندامی لیژنەی وزە لەپەرلەمانی كوردستان، لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:»هۆكاری گرانی بەنزین ئەو یاریكردنەیە كە بە سوتەمەنییەوە دەكرێت و بەرهەمی خۆماڵی بەنرخی بەرهەمی هاوردە دەفرۆشرێت». هەروەها وتیشی:»رێگری دەكرێت لەهێنانی بەنزینی هەرزان و قۆرغكاری دەكرێت، كەمینەیەك نرخەكەی قۆرغ كردووە و حكومەتیش رێگرە لەوەی نەوتی خاو بدرێتە پاڵاوگەكان، چونكە حكومەت مانگانە 30 بۆ 40 ملیۆن دۆلار لەبەرزی نرخی بەنزین سودمەندە». ئەو ئەندامەی لیژنەی وزە و سامانە سروشتیەكان پێشیوابوو ئەوەی لەدەسەڵاتی لیژنەی وزە و سەرچاوە سروشتیەكانی پەرلەمان بێت كردوویانە بە یاداشت و پرۆژە بۆ ئەوەی نرخەكە داببەزێت. «خەریكی راپۆرتێكین بەڵام جارێ ناتوانین ناوەڕۆكەكەی ئاشكرابكەین» پێشەوا هەورامی، ئەندامی لیژنەی وزە و سەرچاوە سروشتیەكان بەهاوڵاتی وت:»ئێمە خەریكی راپۆرتێكین لەسەر هۆكاری گرانی نرخی بەنزین و سوتەمەنی لەهەرێمی كوردستان، بەڵام جارێ ناتوانین زانیاری ناو ڕاپۆرتەكە ئاشكرا بكەین». جێگری سەرۆكی لیژنەی سامانە سروشتیەكان لەئەنجومەنی پارێزگای هەولێر حكومەتی عێراق تۆمەتبار دەكات بەبەرزبوونەوەی نرخی بەنزین عیماد رەفعەت، جێگری سەرۆكی لیژنەی سامانە سروشتیەكان و پیشەسازی لەئەنجومەنی پارێزگای هەولێر بەهاوڵاتی وت:»بەنزین بەگشتی لەجیهان گران بووە، حكومەتی عێراقیش ئێستا بەنزین نانێرێت، بڕواش ناكەم بەمزوانە نرخەكە داببەزێت». «بەغدا بەنزین وەكو كارتی فشار دژ بە هەرێمی كوردستان بەكاردەهێنێت، جگە لەوەی ئەگەر بەنزین لەدەرەوەش بهێنرێت هەر گرانە و چارەسەری دۆخەكە ناكات»، عیماد رەفعەت وا دەڵێت. هاوكات، رزگار سدقی ئەندامی لیژنەی پیشەسازی و وزە لەئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»لەدهۆك هاوشێوەی پارێزگاكانی دیكە نرخی بەنزین هەمان هۆكار بۆ بەرزبوونەوەی هەیە، پشتیوانی حكومەتی نییە و لەجیهانیش گرانبووە، ئەو بەنزینەی بە 690 دینار دەدرێتە پارێزگاكان كەمە و بەش ناكات». سدقی وتیشی:» پێشتر حكومەت هاوكاری دەكرد بۆیە بەنزین هەرزان بوو، بەڵام ئێستا بەهۆی قەیران حكومەت پشتیوانی ناكات». سەرۆكی لیژنەی وزە و سامانە سروشتیەكان لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی دەڵێت حكومەتی هەرێم بەنزین دەداتە عێراق بەڵام نایداتە سلێمانی كەریم عەلی، سەرۆكی لیژنەی وزە و سامانە سروشتیەكان لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» هۆكاری بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین بەبەردەوامی ئەوەیە كە هێنانی بەنزین دراوەتە دەست بازرگانەكان و چاودێری ناكرێت، جگە لەوەی بڕێك لەو بەنزینەی دەبێت بدرێتە سلێمانی بە 690 دینار حكومەتی هەرێم دەیداتە هەولێر و دهۆك». «تەنها چارەسەر ئەوەیە نەوتی خاو لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە بدرێتە پاڵاوگەكان و ئەوان بەنزین بۆ بەنزینخانەكان دابین بكەن، وەك چۆن ئێستا حكومەتی هەرێم لەڕێگەی كۆمپانیای كار و قەیوان نەوت بۆ عێراق دەپاڵێوێت و بەنزینیان بۆ دەنێرێت».، كەریم عەلی وای وت. بەرێوەبەری بەرهەمە نەوتیەكانی سلێمانی ئەوە دەخاتەروو بەنزین ڕەوانەی موسڵ دەكرێت ئەویش یەكێكە لەهۆكارەكان محەمەد حەسیب بەڕێوەبەری بەرهەمە نەوتیەكانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی ئەوەی دووپاتكردەوە كە» ئەو بەنزینەی دەبێت بۆ سلێمانی بنێردرێت دەنێردرێت بۆ موسڵ و دەفرۆشرێت، بۆیە بەردەوام نرخی بەنزین بەرز دەبێتەوە، دیاریش نییە كەی بەنزینی 690 دیناری عێراقی دەست بەدابەشكردنی دەكرێتەوە»

نیگار عومەر «باپیرم دوو دەفتەر دۆلاری لەگەڵ خۆی برد تا مامم لای داعش ئازاد بكات، چووە شوێنی دەستگیركردنەكەی لەنزیك گوندی پەڵكانە و رووبەڕوو قسەی لەگەڵ پێنج بۆ شەش چەكداری دەمامكدار كردبوو و هەمووشیان جلی كوردیان لەبەردا بووەو پارەكەیان لێی وەرگرتبوو، دوای 10 خولەك لەدووری سەد مەترێك زیاتر ماممیان داناو چەكدارەكان رۆشتبوون»، ئەمە وتەی یەكێك لەكەسوكاری رفێندراوەكانی دەستی داعشە كە لەدوو مانگی رابردوودا داعش مامیان رفاندووە. چەكدارانی داعش دوای رووخانی خەلافەتی دەوڵەتی ئیسلامی و بەتایبەت پاش ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان و چۆڵكردنی پێشمەرگە لەو ناوچانە، داعش جموجۆڵی لەناوچە كێشە لەسەرەكانی نێوان هەرێم و عێراق لەسنوری خانەقین تا مەخمورو چیای قەرەجوغ دەستپێكردووەتەوەو كاریان دانانی بۆمب و كوشتن و رفاندنی گوندنشینەكان بوو لەپێناو بەدەستهێنانی پارەو داهاتدا. چەكدارانی داعش ناوبەناو هێرشی چەكداری و رفاندنی هاووڵاتیان لەسنورەكانی پارێزگای دیالەو قەزاكانی كفری و خورماتوو ئەنجام دەدەن و بەرامبەر بڕە پارەیەك ئازادیان دەكەن و بەشێكیشیان شەهید دەكەن كەئامارەكان جێگای مەترسین.   رفاندنەكان بۆ دەستكەوتنی داهات داعش بۆ پەیداكردنی سەرچاوەی دارایی یەكێك لەكارە دڕندانەكان ئەنجامدەدات كە رفاندنی هاووڵاتیان و شوان و گوندنشینانە كە لەو رێیەوە پارە بۆ گروپەكەیان پەیدا دەكەن. شاڵاو ئاكۆ، برازای یەكێك لەو رفێندراوانەیە كە نزیكەی دوو مانگ لەمەوبەر لەكاتی شوانیدا لەسنوری ناحیەی زینانەی سەر بەقەزای كفری رفێندرا، برازای ئەو گەنجە بۆ هاوڵاتی، ئاماژەی بەوەكرد نزیكەی دوو مانگ لەمەوبەر مامی كە تەمەنی 18 ساڵەو شوان بووە لەسنوری گوندی پەڵكانەی سەر بەناحیەی زینانە سەر بەقەزای كفری رۆشتبوو لەكانیەكی ئەو سنورە ئاوی مەڕو ماڵاتەكەی بدات. وتیشی:» لەناكاو سێ بۆ چوار كەسی دەمامكدار دەوری دەدەن و چاوی دەبەستەوەو دەیبەن، دواتر كەچاوی دەكەنەوە لەنێو زیندانێكی گەورەدا دەبێت، هەروەك خۆی دەیگێڕێتەوە زیندانەكە لەشێوەی تاوێری بەردی بووە و دەرگاكانی لەئاسن دروستكراوەو هەر خۆی بەتەنها بووە، دواتر پرسیاری ماڵەوەیان و سەروەت و سامانی لێدەكەن دوا بەدوای ئەوە هەر بەموبایلەكەی خۆی جەڕەس بۆ ماڵەوەیان لێدەدەن و داوای دوو دەفتەر دۆلار دەكەن بۆ ئازادکردنی «. برازای  ئەو گەنجە رفێنداوەی داعش، باسی لەوەشكرد كە مامی لەمانگی رەمەزانی ئەمساڵدا لەلای داعش بووەو نوێژو رۆژوی ئەو مانگەیان پێكردووەو پێنج بۆ شەش چەكداربوونەو رۆژانە پرسیاریان لێكردووەو یەكێك لەو چەكدارانە بەزمانی كوردی قسەی كردووە، وتیشی:» مامم بۆی باس كردوون كەبەهیچ شێوەیەك ئازاریان نەداوەو پێیان وتووە «ئێمەش ئەو پارەیەی كە لەئێوەی وەردەگرین بۆ خێزانی شەهیدەكانمانە پێویستمان بەپارەیە، بۆیە تۆمان دەستگیركردوە». شاڵاو ئەوەشی خستەڕوو كە دوای رووداوەكە هێزە ئەمنیەكانی سنورەكەیان ئاگادار كردووە، وتیشی:» باپیرم كەتەمەنی نزیكە 70 ساڵ دەبێت، ئەو بڕە پارەیەیان برد بۆ شوێنی دەستگیركردنەكەی مامم، كە پێی دەوترێ (كانی نەزەرە) لەنزیك گوندی پەڵكانە هەر رووبەڕوو قسەی لەگەڵیان كردبوو پێنج بۆ شەش چەكداری دەمامكدار بوون و هەمووشیان جلی كوردییان لەبەر بووە، پارەكەیان لێوەرگرتووە، دوای (10) دەقەیەك لەدووری سەد مەترەوە مامیان دانابوو چەكدارەكانی داعش رۆشتبوون».   75 چەكداری داعش لەسنوری حەوزی حەمریندا هێزەكانی پێشمەرگە ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە داعش كۆتایی نەهاتووەو مەترسی لەسەر ناوچەكە دروستكردووە. جەماڵ وارانی، بەرپرسی لیوای 144ی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری زینانە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» داعش كۆتایی نەهاتووە تامەترسی نەبێت، بۆیە ئەو بۆشاییە ئەمنیەی كە لەنێوان هەردوو هێزە كوردییەكان و هێزەكانی عێراقدا هەیە، ئەمە مەترسی دروستكردووە بۆ جموجۆڵی داعش، جگە لەوە سەختی ناوچەكەش هۆكارێکی ترە بۆ مانەوەی داعش لەم سنوورەدا. ناوبراو باسی لەوەشكرد كەچەكدارەكانی داعش زۆربەیان سوننە مەزهەبن و خەڵكی كوردیشیان هەیەو ئەوەی بزانین لەم سنورەدا 14 چەكدارێك دەبن كە لەشێوەی مەفرەزەی بچووك بچووك لەناوچەكەدا هەن و زیاتر خەڵكی سوننە مەزهەب هاوكارییان دەكەن و چەكدارەكان كوردیشیان تێدایە. لەسنوری قەزای كفری و ناحیەی زینانەو ناوچەی قوڕی چای و  سنوری خورماتوو تادەگاتە كەركوك زیاتر داعش لەو سنورانەدا هەیە. «تائێستاش لەم سنورەی ئێمەدا نزیكەی 250 كەسیان رفاندووەو زۆربەی رفێندراوەكانیان  كوشتووە، نزیكەی 50 كەسێكیان ئازاد كراوە بەرامبەر بڕە پارەیەك بەجیاوازی لەماڵی رفێندراوەكان وەردەگرن»، بەرپرسی لیوای 144ی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری زینانە وای وت. بۆشایی ئەمنی نێوان هێزە كوردییەكان و سوپای عێراق زۆر جار وای كردووە كە داعش هێرشی چەكداری بۆ سەر سوپای عێراق و هێزەكانی پێشمەرگە ئەنجام بدات و مەترسی ئەمنی بۆ ناوچەكە دروست بكات. عەمید جمهور رۆستەم، جێگری بەرپرسی لیوای سێی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری خانەقین لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «مانەوەی داعش دێهاتە عەرەبیەكانن، چونكە ئەوان هاوكارییان دەكەن و سنورەكەشیان زیاتر دەكەوێتە حەوزی حەمرین كە لەخانەقین و گوڵاڵەو قەرەتەپەو تا دەگاتە كەركوك زیاتر لەم سنوورە چالاكی دەكەن و نزیكەی 45 بۆ 60 چەكدار دەبن». عەمید جمهور رۆستەم ئەوەی ئاشكرا كرد كە لەسنوری ئەواندا لەدوای ساڵانی 2017 ەوە تائێستا نزیكەی 150 كردەیان ئەنجامداوە بۆ سەر هێزی پێشمەرگەو سوپای عێراق و نزیكەی 200 كەس لەهاووڵاتیانی مەدەنی و پێشمەرگەو چەكداری سوپای عێراق بوونەتە قوربانی.   كەی پێشمەرگەو سوپا دەچنە شوێنەكانی داعش؟ پێشمەرگەو سوپا بەهاوبەشی چاوەڕێی رێكاری بەستنی مووچەی هێزەكەیەو بەرپرسانی كورد دەیگەڕێننەوە بۆ سەر ئەستۆی هێزە عێراقییەكان. عەمید نەبیل محمد، بەرپرسی بنكەی هەماهەنگی هێزی هاوبەش لەخانەقین، لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی، باسی لەوەكرد كە لەئێستادا هەموو كارەكانی تەواو بووەو هێزەكە دروستكراوەو مەشقیش بەسەربازەكانی كراوە، پێداویستییەكان لەلایەن سوپای عێراقەوە دابین كراوەو  ئەوەی  ماوەو بووەتە رێگر لەبەردەم دەستبەكاربوونی ئەو هێزەدا، بونی مووچەی هێزەكەیە كەبڕیارە لەلایەن سوپای عێراقەوە دابین بكرێت. عەمید نەبیل، پێشیوابوو دروستكردنی ئەم هێزە ئەمنییە ئارامی زیاتر بۆ ناوچەكە دەگەڕێنێتەوە و ئەو بۆشاییە ئەمنییە كە لەنێوانماندا هەیە پڕ دەكرێتەوە، دەتوانین بڵێین داعش بەڕێژەیەكی بەرچاو لەناوچەكە كەمدەكاتەوە. راوێژكاری باڵا لەوەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم و بەرپرسانی هێزەكانی پێشمەرگە باس لەوە دەكەن ژمارەی چەكدارانی داعش زۆر نیەو تەنها سوود لەبارودۆخی ناوچەكە وەردەگرن. بەختیار محمد، راوێژكاری باڵا لەوەزارەتی پێشمەرگە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» چەكدارانی داعش سوود لەبارودۆخی ناوچەكان  وەردەگرن  بۆ ئەنجامدانی كردەوەكانیان وەك رۆژە تەمەكان و باراناوی یان بۆشایی ئەمنی نێوان ئێمەو سوپای عێراق ئەگەرچی ژمارەی كۆی ئەو چەكدارانەی كەچالاكی ئەنجام دەدەن نزیكەی سەد چەكدارێك دەبن، دواتر خۆیان دەگۆڕن وەك خەڵكی ناوچەكە «. ئەو راوێژكارەی وەزارەتی پێشمەرگە ئەوەشی روونكردەوە كارەكانی هێزە هاوبەشەكە لای ئێمە تەواو بووەو تەنها پەیوەندی بەمووچەی هێزەكەوە هەیە، ئەوەش لای دارایی حكومەتی عێراقەو چاوەڕێ دەكەین ئەو كارەش تەواو بكرێت و هێزەكان كاری خۆیان ئەنجامبدەن

هاوڵاتی ئیسرائیل بووەتە مۆتەكەی پێگەی ئێران لەناوچەكەداو بە رادەستكردنی زانیارییە نهێنییەكانی بەرنامەی ئەتۆمیی تاران جارێكی دیكە ئەو وڵاتە دەخاتە لێواری سزادانی نێودەوڵەتییەوە. زیندوكردنەوەی رێكەوتنی ئەتۆمیی لەخەونی گەورەی ئێرانەوە بۆ رێككەوتنێكی بێگیان گۆڕاوەو گرەوی ئێستای واشنتۆن لەئێستادا تەنها راگرتنی پەیكەری ئەو رێككەوتنەیە لەپێناو ئەوەی نەبێتە ئیمتیاز و بەهێزبوونی پێگەی ئابوری و سیاسیی تاران لەئاستی جیهاندا. ئیسرائیل بە راشكاوی رایگەیاندووە؛ هەموو هەوڵەكانی بۆ پەكخستنی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەخاتەگەڕ، تەنانەت ئەگەر ئەمریكا رێككەوتنی ئەتۆمیی یان هەر جۆرە رێككەوتنێكی نوێ لەگەڵ تاران بكات». ئەمریكا سەرەڕای ئاشكراكردنی بژاردەی نوێ بۆ هێشتنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی بەسڕكراوی دەیەوێت نەبێتە هۆی بەهێزبوونی ئێران و لەو پێناوەشدا ئیسرائیلی دەستكراوە كردووە بۆ پەكخستنی پلانە ئەتۆمییەكانی ئێران. ئیسرائیل ئاشكرای كردووە لەچوارچێوەی پلانێكی سەربازیی بەناوی كەشتیی نوح ئامادەكاریی دەكات بۆ ئەنجامدانی هەنگاوی سەربازیی دژی بنكەو پێگە سەربازییەكانی ئێران لەناوخۆو دەرەوەی ئەو وڵاتە و ئامانجی سەرەكیشی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێرانە. لەبەرامبەر هەڕەشەو كردارەكانی ئیسرائیل لەدژی ئێران ئەوەی لەتاران و فەرماندە سەربازییەكان بەدی دەكرێت تەنها هەڕەشەی لەناوبردنی تەلئەبیب و هێرشی ئەلیكترۆنیی دژی ئەو وڵاتەیە كە لەلایەن گروپێك بەناو (گۆچانی موسا) ئەنجام دەدرێت. ئیسرائیل لەماوەی 20 ساڵدا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێرانی كوشتووە بەبێ ئەوەی تاران سەرەڕای هەڕەشەكان توانیبێتی لەئاستی تەلئەبیبدا وەڵامی پێویستی هەبێت.   ئیسرائیل بەكەشتی نوح بەرەنگاری ئێران دەبێتەوە رۆژێك دوای بەیاننامەی كۆشكی سپی و لێدوانی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل، رۆژی پێنجشەممە (2/6/2022) تەلئەبیب مانۆڕێكی سەربازیی بەناوی (گالیسكەكانی ئاگر) لەدەریای ناوەڕاست و دەریای سوور دەستپێكرد. سوپای ئیسرائیل لە راگەیەنراوێكدا ئاشكرای كرد ئەو مانۆڕە سەربازییە لەساڵی 2021 بەرنامەی بۆ دانراوە، بەڵام ئەمساڵ جێبەجێ كراوە كەئەویش لەپێناو ئامادەكارییە بۆ رووبەڕوبوونەوەی هەڕەشە سەربازییەكانی ئێران لەدژی ئیسرائیل و ئاوەكانی كەنداو. ئەو سوپایە رایگەیاندووە؛ مانۆڕەكە ئامادەكارییە بۆ ئەو سیناریۆیانەی كە لەئەگەری هێرشی سەربازیی ئێران لەناوچەكدا روودەدات. مانۆڕەكەی سوپای ئیسرائیل هاوكات بوو لەگەڵ لێدوانی بێنی گانتز، وەزیری بەرگریی وڵاتەكە، كە رایگەیاند؛ تەلئەبیب پلانی سەربازیی ئامادەكراوی دژی ئێران هەیە بەناوی (كەشتی نوح) لەكاتێكدا ئیسرائیل پێشتر و لەساڵی 2002 بەو ناوەوە دەستی بەسەر 15 ملیۆن دۆلار چەكی ئێراندا گرت كەبڕیاربو ئەو چەكانە راستی حزبوڵای لوبنان و چەكدارانی فەلەستین بكات».   ئێران بەگۆچانی موسا هێرشی ئەلیكترۆنیی دەكاتە سەر ئیسرائیل سەرەڕای ئەوەی ئیسرائیل بەیەكێك لەبەرهەمهێنەكانی پڕۆگرامی هەواڵگریی لەبواری ئینتەرنێت و كۆمپیوتەر لەجیهان ئەژمار دەكرێت بەڵام ئێران و هەندێك گروپی هاككەر لەم ساڵانەدا دامودەزگا سەرەكییەكانی ئیسرائیلیان كردووەتە ئامانجی هێرشە ئەلیكترۆنییەكانیان. گروپی هاككەری (گۆچانی موسا) بەیەكێك لەو گروپانە ئەژمار دەكرێت كە لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و لەماوەی هەشت ساڵی رابردوودا زۆرترین هێرشی ئەلیكترۆنییان كردووەتە سەر دامەودەزگاكانی ئیسرائیل و بەرپرسانی ئەو وڵاتە. گروپی گۆچانی موسا تائێستا زانیاریی تایبەتیی و كەسیی دەیڤد بارنیە، سەرۆكی دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل (مۆساد) و ژمارەیەك لەبەرپرسانی ئەو دەزگایە و وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتەیان بڵاوكردووەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی مۆساد ئەو گروپە پێگەی سەرەكییان لەناو خاكی فەلەستیندایە، بەڵام لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن. هاوكات لەگەڵ گۆچانی موسا گروپێكی دیكەی هاككەر بەناوی قاسم لەماوەی رابردوودا زۆربەی میدیاو راگەیاندنە فەرمییەكانی ئیسرائیلیان كردە ئامانج و بەپێی زانیارییەكانی دەزگای مۆساد ئەو گروپەش لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و تەنانەت ناوی گروپەكە ئاماژەیە بەناوی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشوی فەیلەقی قودس-ی سەر بەسوپای پاسداران. تەلئەبیب و تاران زیاتر لە 40 ساڵە لەدۆخی جەنگدان دژ بەیەكترو لە 20 ساڵی رابردوودا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێران بەدەستی ئیسرائیل لەناوخۆی وڵاتەكەدا كوژران و دوایین نموونەشیان موحسین فەخریزادە بوو كە بەباوكی ئەتۆمیی ئێران ناو دەهێنرا، بەڵام لە ماوەی ئەو 20 ساڵەدا سەرەڕای ئەوەی بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران و بە تایبەت بەرپرسانی سوپای پاسداران هەڕەشەی توند لەتەلئەبیب دەكەن هیچ بەرپرسێكی باڵای ئیسرائیلیان نەكردووەتە ئامانج.   ئیسرائیل و ئەمریكا دوو ئامانجی هاوتەریب لەئێران دەپێكن ئەمریكاو ئیسرائیل لەنوێترین كۆبونەوەی بەرپرسانی باڵای ئاسایشیی وڵاتەكەیان لە واشنتۆن رایانگەیاند ئامانجی سەرەكیی هاوكاریی ئەو دوو وڵاتەیە لەپێناو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی یەكتر و راگرتنی جموجۆڵە نائاساییەكانی ئێرانە لەناوچەكەدا. رۆژی چوارشەممە (1/6/2022) دوای كۆبوونەوەی جەیك سۆلیڤان، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی ئەمریكاو ئیلا خولاتا، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی لەواشنتۆن، كۆشكی سپی لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند؛ بەرپرسانی باڵای دوو وڵاتەكە سەبارەت بە پرسیی ئەتۆمیی ئێران كۆبوونەوەتەوەو هاوڕان بۆ پابەندكردنی تاران بەپێوەرە نێودەوڵەتییەكانی پیتاندنی یۆرانیۆم بەمەبەستی ئاشتیخوازانە. ئەگەرچی ئەمریكا دوای هەر كۆبوونەوەكەی بەرپرسانی واشنتۆن و تەلئەبیب جەخت لەزیندوكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی دەكاتەوە بەڵام بەرپرسانی ئیسرائیل هەر دوای ئەو كۆبوونەوانە لێدوانی توند دژی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران بڵاو دەكەنەوە. یائیر لاپید، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لەگەڵ تەواوبوونی كۆبونەوەی سۆلیڤان و خولاتا بە رۆژنامە (جۆرۆسەلیم پۆست)ی وڵاتەكەی راگەیاند؛ تەلئەبیب لە دەرەوەی بازنەی رێككەوتنی نێودەوڵەتیی ئێران و وڵاتانی 5+1 بڕیار دەدات و هیچ رێككەوتنێكی نهێنی و ئاشكرای واشنتۆن و تاران وا ناكات ئیسرائیل لە هەنگاوەكانی دژی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران پاشەكشە بكات. لاپید وتوویەتی: ئێران لە ئیستادا ئاستی یۆرانیۆمی پیتێنراوی گەیاندووەتە 60% لەكاتێكدا ئەگەر ئەو رێژەیە بگاتە 90% ئەوا تاران دەبێتە خاوەنی بۆمبی ئەتۆم و كێشەی گەورە بۆ ناوچەكە دروستدەكات، بۆیە ئیسرائیل بڕیاری داوە هەر جووڵەیەكی نائاسایی و هێرشێكی ئێران لەنزیك سنورەكانی ئیسرائیل بە ئەنجامدانی هێرش لەناوخۆی ئێران وەڵام بداتەوە. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل جەختی لەوە كردوەتەوە وڵاتەكی پلانی سەربازیی ئامادەكراوی هەیە دژی ئێران و بەدڵنیاییەوە رێگە نادەن تاران ببێتە خاوەنی چەكی ئەتۆمیی. گڵوپی سەوزی ئەمریكا بۆ ئیسرائیل چارەنووسی پرسی ئەتۆمیی كەوتووەتە دەست ئیسرائیل و ئاماژەكانی ئەوەش بە رادەستكردنی زانیارییەكانی بەرنامە ئەتۆمییەكانی ئێران لەلایەن ئیسرائیلەوە بەئاژانسی نێودەوڵەتیی وزە ئەتۆم دەركەوتووە. رۆژنامەی نیویۆك تایمز بڵاوی كردووەتەوە رۆژی هەینی (3/6/2022) تەنها سێ رۆژ پێش كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم، نەفتالی بێنێت، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ رافائیل گروسی، سەرۆكی ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم لە ئۆرشەلیم كۆبووەتەوە و سەرجەم ئەو زانیارییە نهێنیانەی كە تەلئەبیب لە بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران بەدەستی هێناوە رادەستی گروسی كردووە. گروسی دوای كۆبوونەوە لەگەڵ بێنێت هیچ لێدوانێكی سەبارەت بەو زانیارییانەی ئیسرائیل لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكە نەداو تەنها رایگەیاند ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزە لەسەر بنەمای زانیارییەكانی خۆی بڕیار لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران دەدات. رۆژنامەی نیۆیۆرك ئاشكرای كردووە بەپێی ئەو زانیارییانەی كە ئیسرائیل لەسەر بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەستی كەوتووە، تاران گەیشتووەتە قۆناغێك لە پیتاندنی یۆرانیۆم كە تەنها كاردانەوەی سەربازیی توند دەتوانێت وڵاتەكە لەگەیشتن بەچەكی ئەتۆمیی رابگرێت چونكە پیتاندنی یۆرانیۆمی لەهەندێك دامەزراوەی ئەتۆمیی ئێران گەیشتووەتە زیاتر لە 60%. ئێران كە نیگەرانیی خۆی لە كۆبوونەوەی نێوان گروسی و بێنێت راگەیاندووە لە بەیاننامەیەكدا داوای لەئاژانسی ئەتۆمیی و ئەمریكاو سێ وڵاتی ئەڵمانیا و فەڕەنسا و بەریتانیا كردووە نەكەونە ژێر كاریگەریی ئیسرائیل و دەنگ نەدەن بەپێش نووسی ئەو بڕیارەی كە خودی ئەو وڵاتانە سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئامادەیان كردووە. پێگەی ئەكسیۆس لەئەمریكا بڵاوی كردووەتەوە جۆو بایدن سەرۆكی ئەمریكا، نایەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی بەتەواوەتی هەڵوەشێتەوە و مەرگی ئەو رێككەوتنە رابگەیەنێت لەساڵی 2015 لە نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 كراوە لەو پێناوەشدا دەیەوێت فشارەكانی سەر تاران زیاد بكات و یەكێك لەفشارەكانیش هەنگاوەكانی تەلئەبیبە لەدژی ئێران بەم مەبەستەش گڵۆپی سەوزی بۆ ئیسرائیل داگیرساندووە تا تاران ناچار بكات بگەڕێتەوە بۆ مێزی دانوستانە ئەتۆمییەكانی ڤیەننا. ئاژانسی ئەتۆمیی لەسەر زانیارییەكانی ئیسرائیل بڕیار لەچارەنووسی ئێران دەدات ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم ئاشكرای كردووە ئێران ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆمی 18 هێندەی پێوەری ناو رێككەوتنی ئەتۆمیی بەرز كردوەتەووە و بڕی یۆرانیۆمی پیتێنراوی 60٪ی وڵاتەكەش لە 33 كیۆگرام بۆ 43 كیلۆگرام زیادی كردووە. لەكاتێكدا بەپێی رێككەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 نابێت رێژەی پیتاندنی یۆرانیۆمی ئێران لە 3.5٪ زیاتر بێت . رافائیل گروسی رۆژی دووشەممە (6/6/2022) لەكاتی دەستپێكردنی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم رایگەیاند ئێران بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمیی چەند هەنگاوێكی كەمی ماوە. گروسی بە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگە ئاشكرای كردووە ئێران ژمارەی كورە ئەتۆمییەكانی بەشێوەیەكی بەرچاو زیاد كردووە كە ئەوەش ئاماژەیە بۆ هەوڵەكانی تاران لەپێناو گەیشتن بەتەكنەلۆژیای پێشكەوتووی ئەتۆمیی. پێدەچێت وڵاتانی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم لەسەر بنەمای ئەو زانیارییانە كە بەشێكی سەرەكیی سەرچاوەكەی هەمان ئەو زانیارییانەیە كە ئیسرائیل رادەستی سەرۆكی ئاژانسەكەی كردووە، بەیاننامەیەك لە دژی ئێران بڵاو بكرێتەوە و ئەوەش وا دەكات سزای زیاتر بەسەر تاراندا بسەپێنرێت. بڕیاڕە رۆژی پێنجشەممە (9/6/2022) رەشنووسی ئامادەكراوی بەریتانیاو فەرەنساو ئەڵمانیا سەبارەت بەبەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران لەئاژانسی ئەتۆمیی بخرێتە دەنگدانەوەو 13 وڵات لەكۆی 35 وڵات چارەنووسی ئێران یەكلایی دەكەنەوە. یۆنان لەمانگی رابردوودا دەستی بەسەر كەشتییەكی نەوتهەڵگری روسی بەناوی (لارا)دا گرت كە بڕی 700 هەزار بەرمیل نەوتی ئێرانی دەگواستەوە، دوای سێ هەفتەش لە راگرتنی كەشتییەكە، نەوتەكەی رادەستی ئەمریكا كرد لەبەرامبەردا دوو رۆژی دوای رووداوەكە رۆژی هەینی رابردوو ئێران دەستی بەسەر دوو كەشتیی یۆناندا گرت كە بڕی دوو ملیۆن بەرمیل نەوتی عێراقیان پێبوو. سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی ئێران رۆژی هەینی (29/5/2022) رایگەیاند دەستیان بەسەر دوو كەشتیی نەوتهەڵگری یۆناندا گرتووە كە سنوورە ئاوییەكانی ئێرانیان بەزاندووە دوای چەند رۆژێكیش لەو رووداوە عەلی خامنەیی، رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێران لەلێدوانێكدا لە رێوڕەسمی یادی 32یەمین ساڵی مردنی روحەڵڵا خومەینی، دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی، رایگەیاند وڵاتەكەی بە دەستبەسەراگرتنی ئەو دوو كەشتییە نەوتهەڵگرە نەوتی خۆی وەرگرتووەتەوە. خامنەیی وتی: ئێران بەو هەنگاوە نەوتە دزارەوەكەی خۆی لەئەمریكاو هاوپەیمانانی سەندووەتەوە. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لەزاری ژمارەیەك دیپلۆماتكاری ئەوروپا بڵاوی كردووەتەوە: بەریككەوتنەكانی ئەمریكاو ئێران لەناوچەكەدا زیادی كردووە و ئەوەش ئاماژەیكی روونی راگرتنی دانوستانە ئەتۆمییەكانە، چونكە واشنتۆن پلانی دیكەی خستووەتە بواری جێبەجێكردنەوە بۆ فشارخستنە سەر ئێران و هاوكات دەیەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی تەنها وەك پەیكەرێكی بێگیان یان بێهۆش رابگرێت. رۆیتەرز ئاماژەی بەوە كردووە دەستبەسەراگرتنی نەوتی ئێران و وەڵامەكەی ئێران بۆ دەستبەسەرداگرتنی دوو كەشتیی یۆنان دەرەنجامی بنبەستی دانوستانەكانی ڤیەننایە بۆ زیندووكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی

هاوڵاتی لەم رۆژانەدا مەرج و گوشارەکانی تورکیا بەڤیتۆکردنی داوای سویدو فینلاند بۆ ئەندامبوونیان لەناتۆدا بووەتە بابەتێکی گەرمی ناوەندە سیاسی و میدیایی و لایەنە جۆراوجۆرەکان لەڕوسیاوە تاوەکو ئەمریکا. ڤیتۆکەی تورکیا راستەوخۆ پەیوەندیی بەکوردەوە هەیە، بەڵام ئامینە كاكە باوە پەرلەمانتار ستۆپی بەداواکاریەکەی ئەردۆغان هێناو سەرۆک وەزیرانی سویدیش رایگەیاند:» بەپەیوەندیەکاندا دەچنەوە لەگەڵ توركیا».  تورکیا هەموو مەرجەکانی و ڤیتۆکەی بۆ ئەوەیە سویدو ئەوروپاو ناتۆو ئەمریکا زیاتر پاڵپشتیی بکەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەکەکە. رێگریش لەوە بکات، کە سوید پەکەکە لە لیستی تیرۆر دەربهێنێت. هەروەها گەمارۆی چەک و هەندێک لە سزاکانی سەر تورکیا لەلایەن وڵاتانی رۆژئاواوە هەڵبگیرێن، کە ئەو سزانەش پەیوەندییان بەشەڕی تورکیا لە دژی کورد لە باکوورو رۆژئاوا و باشووری کوردستاندا هەیە. لەم نێوانەدا بەپێی میدیاکانی تورکیاو سوید، تورکیا داوای رادەستکردنی ٣٣ کەسی لە سوید و فینلاند کردووەو ئەو کەسانەی بە «تیرۆریست» ناساندووەو لەوەش زیاتر رۆیشتووە وڵاتانی سویدو فینلاندی بەلانەی تیرۆر پێناسە کردووە.   لێپرسینەوەی ناوخۆیی پەکەکە لەقۆناغی سەرەتای شەڕی چەکداریدا پەکەکە ٤٤ ساڵ لەوەوپێش وەک گروپێکی گەنج بەپێی هەلومەرج و کەشی شۆڕشگێڕیی باوی جیهانی و تیۆرییە شۆڕشگێڕییەکان دامەزرا. بە کردەوەو بە دروستکردنی تۆڕی رێکخستن کاریان بۆ سەرخستنی شۆڕشەکەیان کرد. کاتێک تورکیا کودەتای ١٢ی سێپتەمبەری ١٩٨٠ی ئەنجامداو هەموو دەرەتانەکانی خەباتی سیاسی و مەدەنی نەماو ژمارەیەکی زۆر لە ئەندامانی پەکەکە کوژران و دەستگیرکران، پەکەکە لەساڵی ١٩٨٤ شەڕی چەکداریی لە دژی تورکیای ئەندامی ناتۆ هەڵگیرساند. هاوکات پەکەکە لە ئەوروپا تۆڕێکی فراوانی لە رێکخستن دروستکردو گەنجانی پڕ لە وزە رێکخستنەکانی پەکەکەیان بەڕێوەدەبرد. وەک زۆربەی هێزە شۆڕشگێڕەکان و وەک ئەوەش، کە بە درێژایی مێژوو روویداوە پەکەکە لە لێپرسینەوەی ناوخۆیدا بەرامبەر ئەو کەسانەدا، کە لە رێکخستنەکاندا بۆ کارکردن بەدوژمنەوە گلابوون توندو یەلاکەرەوە بووە. وەک نەریتێکی لەمێژینەی هێزە شۆڕشگێڕەکان ئەو کەسانەی لە دۆخی خەباتی نهێنیدا خیانەتیان بکردایە سزای شۆڕشگێڕی دەدران و پەکەکەش پەیڕەویی لەو یاسایە کردووە. وەک بەشێک لە سەرچاوەکان دەڵێن، پەکەکە لەسوید ٢ کەس و لە ئەڵمانیاش ٢ کەسی لە ناو رێکخستنەکانی خۆیدا لەسەر تۆمەتباربوونیان بە خیانەت سزا داوە.  سزادانی کەسانێک، کە لەخیانەتەوە گلاون مێژوویەکی دوورودرێژی هەیە و لەسەردەمی راپەڕینی سپارتاکۆسەوە تاوەکو ئێستا هێزە شۆڕشگێڕەکان پشت بە لێدانی گورزی گورچکبڕ لە دوژمن و دەستوپێوەندەکانیان بەستووە. هیچ هێزێکی چەکداری زرگاریی نیشتمانی و دژ بە داگیرکەری و دیکتاتۆری نییە، کە پەیڕەویی لەو شێوازو میتۆدە نەکردبێت. بە دیوەکەی تریشدا ئیستاش لە یاسای هەموو وڵاتەکاندا خیانەت بە تاوانی گەورە پێناسە دەکرێت و قورسترین سزاکانی بۆ دانراوە.  خەباتی نهێنی و چەکداری، پاراستنی رێکخستن و ئەندامان و نهێنییەکانی حزب، جموجوڵەکان و کاروباری دارایی بۆ هێزێک لەقۆناغی نهێنیدا کارێکی قورسە و بەهۆی تایبەتمەندیی ئەو دۆخەوە ئەگەری ئەوەش هەیە هەڵە رووبدات. هێزێک لەقۆناغی نهێنیدا ناتوانێت  وەک دەوڵەتێک مامەڵە بکات و لەدامەزراوەی دادگاو بە ئامادەبوونی پارێزەرو هێزی ئەمنی و پۆلیس لێکۆڵینەوە لەکەسێکی تۆمەتبار بە خیانەت بکات و لە شوێنێکدا وەک زیندان بۆ ماوەی چەندین ساڵ رای بگرێت. سەرباری ئەوەش سیستمی داد لەوڵاتەکاندا هەڵە دەکەن و روویداوە، کەسانێک لەسەر تۆمەتێک زیندانیکراون، کە هیچ پەیوەندییان بەو تۆمەتەوە نەبووەو ساڵەهای ساڵی تەمەنیان لە زینداندا بەسەربردووە. بەزمانێکی سادەش خیانەت ئەوەیە، کە کەسێک لەناو هێزەکەی خۆیدا کار بۆ دوژمنەکەی بکات. مرۆڤ و سیستمە مرۆییەکان بەدەر نین لەهەڵە، بەڵام گرنگ ئیرادەیە بۆ چاککردن و تێپەڕاندنی هەڵە بۆ ئەوەش پەکەکە چەندیجار داوایکردووە لیژنەی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ لەسەر ئەوەی روویداوە پێبکبهێنرێت بۆ ئەوەی راستییەکان روون بێتەوە. پەکەکە و سەرکردایەتیی پەکەکە لە چەندین چاوپێکەوتن و بابەتەدا لە پرۆسەکانی ئاشتیدا بەڕوونی داوایانکردوە، لیژنەی لێکۆڵنەوە لە ڕووداوەکان و بۆ روونبوونەوەی راستییەکان دروست بکرێت...   پەکەکەو لایەنە سیاسیەکانی پێش خۆی پەکەکە لەسەرەتای دامەزراندییەوە لەلایەن نەوەی پێشووی سیاسیی کورد وەک گروپێکی گەنج و «بێ ئەزموون» و «توندڕەو» سەیر دەکران و چاوەڕێ بوون پەکەکە گوێڕایەڵیان بێت و ئامۆژگارییەکانیان بۆ هەندێک پەیوەندیی سیاسی و هەندێک لەوڵاتان قبوڵ بکات، کێشمەکێشی نێوان ئەو دوو نەوە سیاسییە جیاوازەی کورد لەو سەردەمەدا گەیشتە قۆناغێک، کە پەکەکە نەوەی پێش خۆی بە نەوەیەکی ناچالاکی سیاسی و ناشۆڕشگێڕ دەزانی، چونکە حساب بۆ بەرژەوەندیی شەخسی و بنەماڵە و هەندێک هێزو وڵات دەکەن و خۆیان بۆ شۆڕش و ئازادی یەکلایی نەکردووەتەوە. لایەنی بەرامبەریش پەکەکەی بەسەرئێشە و هێزێک دەزانی، کە پێچەوانەی ئاو مەلە دەکات و پێداگرییان لەوە دەکرد، کە دەبێت پەکەکە دەستبەرداری خەباتی چەکداری و شێوازی کاری رێکخستنی خۆی بێت. هەرچۆنێک بێت بە تێپەڕبوونی کات پەکەکە گەشەی کردو بەشێکی زۆر لە هێزەکانی تر لەگۆڕەپانی سیاسیی کوردستاندا رۆڵێکی بەرچاویان نەما. ململانێی نێوان ئەو دوو نەوەیە گەیشتە ئاستێک، کە بەشێک لە ئەندامانی لایەنەکانی تر چالاکییەکان و لێپرسینەوەکانی پەکەکەیان بە «تیرۆر» پێناسە دەکردو هەوڵی دابڕاندن و تەریکخستنی پەکەکەیان دەدا. تەنانەت لەوەشدا سودیان لە پەیوەندییە کۆنەکانیان لەوڵاتانی ئەوروپی وەرگرت.   تورکیا پشتیوانیی ناتۆی بۆ شەڕ لەدژی پەکەکە بەدەستهێنا لەسەردەمی جەنگی ساردو شەڕەکانی زرگاریی نیشتمانیی لە ئەفریقا تاوەکو ئەمریکای لاتین و باڵکان دەیان هێزو لایەنی شۆڕشگێڕیی دژ بەداگیرکەری و دیکتاتۆری لەهەوڵی رزگارکردنی وڵاتەکانیان، یان دامەزراندنی سیستمێکی تری سیاسی بوون. ئەو دۆخە دونیای بەسەر دوو بەرەی سۆڤیەت و ئەمریکادا دابەشکردبوو. بەرەی سۆڤیەت یارمەتیی گروپە شۆڕشگێڕەکان و راپەڕیوانی دژ بەدەوڵەتەکان دەداو ئەمریکاش بە ناوی پاراستنی دۆخی باو یارمەتیی دەوڵەتە دیکتاتۆرەکانی وەک پینۆشە، شای ئێران، ئەتاتۆرک و کەنعان ئەڤرەن لەتورکیا، سەدام و سوهارتۆ لە ئەندەنوسیا، باتیستا دیکتاتۆری کوبا، سوموزا دیکتاتۆری نیکاراگوا و داگیرکەران دەدا. تورکیاش وەک ئەندامی ناتۆ لەبەرەی ئەمریکادا بوو و کاتێک پەکەکە شەڕی چەکداریی راگەیاند، کەنعان ئەڤرەن لە کۆبوونەوەی ناتۆدا پەکەکەی وەک هێزێکی سەر بەسۆڤیەت، کە دەیەوێت کۆماری تورکیای ئەندامی ناتۆ بەو جیۆپۆلتیکە گرنگەیەوە بڕوخێنێت و سیستمێکی سەر بەسۆڤیەتی تیادا دابمەزرێنێت بە ئەندامانی ناتۆ ناساند و ناتۆ پشتیوانیی لەشەڕەکانی تورکیا لەدژی پەکەکە کرد. تورکیا سوودمەند بوو لەپرۆژەی دژە تیرۆری پنتاگۆن بۆ لەناوبردنی گروپە چەکدارەکان، پنتاگۆن لە نیکاراگواو ئەمریکای لاتین و ئەفریقا کۆمەڵێک گروپی بۆ پاراستنی رژێمەکان و شەڕ لەدژی گروپە شۆڕشگێڕەکان دروستکردبوو، کە بە کورتی پێیان دەوترێت گلادیۆ و لەهەر وڵاتێک ناوێکیان هەبوو. ئەوە لەکاتێکدابوو، پەکەکە کەمترین پەیوەندیی بەسۆڤیەتەوە هەبوو. پەکەکە رەئاڵ سۆسیالیزمی سۆڤیەتی رەخنەکردبوو. ئەوەش وایکردبوو، سۆڤیەت گرنگی بە پەکەکە نەدات. لەو سەردەمەدا تەنها حزبی کۆمۆنیستی ئەلبانیا دووجار لەگەڵ پەکەکە کۆبوونەوەی ئەنجامدابوو. هەروەها پەکەکە لەجیاتی دەوڵەتەکان پەیوەندیی لەگەڵ هێزە شۆڕشگێڕەکان بۆ خۆی کردبووە بنەمای کارەکانی و بۆ ئەوەش پەیوەندیی لەگەڵ هێزە شۆڕشگێڕیەکانی جۆرج حەبەش و نایف حەواتمەی فەلەستینی لەلوبنان هەبوو. تورکیا لەو سەردەمەوە تاوەکو ئێستا بە چەک و پارەو پلانی ناتۆ لە دژی پەکەکە شەڕ دەکات. تورکیا دۆسیەی پەکەکەی بەڕادەیەک لە ناتۆدا گەورەو مەترسیدار پیشانداوە، کە هەموو کارەکانی خۆی لە ناتۆدا بەستووەتەوە بەشەڕ لەدژی پەکەکە و لەناوبردنی پەکەکە.   سزادانی پەکەکە لەسویدو ئەڵمانیا و تیرۆرکردنی پاڵمەو دانانی پەکەکە لە «لیستی تیرۆر» ئۆلاف پاڵمە لەساڵی ١٩٦٩دا لەحزبی سۆسیال دیموکرات بووە سەرۆک وەزیرانی سویدو تاوەکو ساڵی ١٩٧٦ لەو پۆستەدا بوو. دواتریش لەساڵانی ١٩٨٢ تاوەکو کاتی تیرۆرکردنەکەی لە ٢٨ی شوباتی ١٩٨٦دا بووەوە بە سەرۆک وەزیرانی سوید. پاڵمە کەسایەتییەکی ئازادیخواز بوو. لەماوەی سەرۆکایەتیەکەیدا سەردانی ئەمریکای نەکرد. لە دژی شەڕی ڤێتنام، سیستمی رەزگەپەرستیی ئەفریقای باشوور (ئاپارتاید) و سەرکوتکارییەکانی سۆڤیەت لەئەوروپای رۆژهەڵات بوو. پشتیوانیی لەهێزە شۆڕشگێڕەکان لەسەرتاسەری جیهان دەکرد. بۆ نمونە پێچەوانەی سیاسەتەکانی ئەمریکا پشتیوانیی دەوڵەتی کوباو هێزە شۆڕشگێڕەکانی نیکاراگوا بوو. لەساڵی ١٩٨٠ لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان کرا بەنوێنەری ناوبژیوان بۆ کۆتایهاتن بە شەڕی ئێران و عێراق. هاوکات دۆستی گەلی کورد بوو و پلانی هەبوو کۆنفرانسێکی نێونەتەوەیی لە رێگەی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی کورد رێکبخات. ئەوانەش وایکردبوو پاڵمە دوژمنی زۆر بێت، بەڵام کێ پاڵمەی تیرۆرکرد؟ کێ بەرپرسیاریی تیرۆرەکەی هەڵگرت؟ ئەوانە هیچی دیار نەبوون. کێ لەکوردو پەکەکە بێ پشت و پەناترە بۆ ئەوەی ئەو تۆمەتەیان بەسەردا ساغ بکرێتەوە، چونکە هیچ هێزو کەسێک  ئامادە نییە بەرگرییان لێبکات. دوای ماوەیەکی کەم بەخێرایی تورکیاو ئەڵمانیا و ساپۆ (پۆلیسی ئاسایشی سوید) پەکەکەیان وەک تاوانباری تیرۆری پاڵمە ناساند. سەرباری ئەوەی لیسبێت پاڵمە هاوسەرەکەی پاڵمە وتبووی ئەو کەسەی پاڵمەی تیرۆر کردووە سەروچاوی سکاندیناڤیی هەبوو نەک دەموچاوێکی رۆژهەڵاتییانە، بەڵام کەس گوێی لێنەگرت. هەموو میدیا گەورەکانی سویدو ئەڵمانیا و تورکیا پێکەوە دەستیانکرد بەبڵاوکردنەوەی هەواڵ و راپۆرت لە دژی پەکەکەو تاوانبارکردنی پەکەکە بەکوشتنی پاڵمە.  گەرچی پەکەکە لەو کاتەدا راگەیاندراوی بڵاوکردەوە و رایگەیاندبوو، هیچ پەیوەندیی بە تیرۆرکردنی پاڵمەوە نییە، بەڵام ناتۆو تورکیا و ئەڵمانیاو ساپۆی سوید گوێیان لەوە نەگرت و پێداگریان لەسەر تاوانبارکردنی پەکەکە کرد. پۆلیسی سوید لەو کاتەدا رایگەیاند، پسپۆڕی کێشانەوەی وێنەی تاوانبارەکەیان نییە، بۆیە دەڕۆن بۆ ئەڵمانیا و بەهاوکاریی ئەوان وێنەی دەموچاوی تاوانبارەکە دەکێشنەوە. ئەو کارەیان کرد و لەئەنجامدا وێنەی دەموچای کەسێکی وەک کوردیان کێشایەوە و لەهەموو میدیاکانیاندا بڵاویانکردەوە. کورد وەک نەتەوەیەکی تیرۆریست وێنا کرا... لێکۆڵینەوەکانی پۆلیس لەدۆسیەی کوشتنی پاڵمە ٦٠٠ ملیۆن کرۆنی سویدی تێچووە. لێکۆڵینەوە لەگەڵ ١٠ هەزار کەس کراوە و ١٣٠ کەسیان دانیان بەکوشتنی پاڵمەدا ناوە. هانس هولمێر بەڕێوەبەری پۆلیس و لێکۆڵینەوەی ئەوکاتە لەکۆنفرانسێکی رۆژنامەنووسیدا راگەیاند، سەدا ٩٥ لەوە دڵنیان، کە کورد لەپشت تیرۆرکردنی سەرۆک وەزیرەوەیە. لەو چوارچێوەیەدا لێکۆڵینەوە لە ٥٨ کوردی دانیشتوی سوید کرا. لەدوای لێدوانەکەی هولمێر چەندین دوکان و کارگەو شوێنی کاری کوردان داخران. کوردەکان تەریکخراون و وەک گروپێکی تاوانکار سەیر کران. کوردەکان خرانە ژێر چاودێرییەوە و دۆخێکی قورسیان بۆ دروستکرا. تەنانەت لەو سەردەمەدا نزیکەی ٧٠ کەسی کوردی سەر بەلایەنە نەیارەکانی پەکەکە لە سوید راگەیاندراوێکی هاوبەشیان بڵاوکردەوە و پەکەکەیان بەتیرۆرکردنی پاڵمە تۆمەتبارکرد! خالیس ئیکینجی سۆی لەساڵی ١٩٨٠ەوە لەسوید دەژی و یەکێک لەکوردە قوربانییەکانی دۆسیەی کوشتنی پاڵمە دەڵێت، هەموو هەفتەیەک دەبوو بڕۆن بۆ بنکەی پۆلیس و بەڵگەی خۆ سەلماندن واژۆ بکەن. پۆلیس بۆ ماوەی ١٠ ساڵ گوێی لە هەموو پەیوەندییە تەلەفونیەکانمان دەگرت. پۆلیس ناوە ناوە و لەپڕ دەیدا بەسەر ماڵەکانمان و شوێنی کارەکانماندا و دەستیان بەپشکنین و لێکۆڵینەوە دەکرد. کەلەبچەی ئیلکترۆنیان خستە قاچمان و بۆمان نەبوو لەگەڕەکەکەی خۆمان دوور بکەوینەوە. ئەگەر بەهەڵە سنوری گەڕەکەمان لێ تێکبچووبایە پۆلیس خێرا هەڵیدەکوتایە سەرمان و گوشاری زیاتریان لەسەر دروست دەکردین...  بەڵام دوای ٣٤ ساڵ لەکوشتنی پالمە سەرۆکی داواکاری گشتیی سوید کریستەر پێتەرشۆن لە رۆژی ١٠ی حوزه‌یرانی ٢٠٢٠دا  رایگه‌یاند، ستیگ ئێنگسترۆم، كه‌ پێشتر چه‌ندین جار وتە‌ی لێوه‌رگیراوه‌ و به‌ «سکاندیامانەن» ناسراوه‌، بكوژی راسته‌قینه‌ی ئولۆف پاڵمه‌یه‌. لەبەرئەوەی ستیگ ئینگسترۆم لەساڵی ٢٠٠٠دا گیانی لەدەستداوە، دۆسیەی لێکۆڵینەوە لەکوشتنی پاڵمە دادەخرێت!. نووسه‌ری كورد شۆڕش ره‌شی كتێبێكی به ‌ناوی «پالمه‌، په‌كه‌كه‌ و گلادیۆ» نووسیوه‌ و ده‌ڵێت: «كوشتنی پاڵمه‌ هه‌م له‌كوردستان، هه‌م له‌سوید، هه‌م له‌ ئاستی نێوده‌وڵه‌تی زیانی به‌كورد گه‌یاند. زیانی هه‌ره‌به‌رچاو له‌ڕووی سیاسییەوە بوو و كوردانی دانیشتوی سوید کرانە ‌ئامانج». کوشتنی پاڵمە کرا بە بەهێزترین بەڵگەو ئارگۆمێنت بۆ ئەوەی پەکەکە بخرێتە لیستی تیرۆرەوەو تائێستاش پەکەکە لەو لیستەدایە، بۆیە ئەوانەی استەوخۆ بوونەتە قوربانیی ئەو تاوانەو پەکەکەو کەجەکە و دۆستانی کورد لەسوید داوا دەکەن، حکومەتی سوید داوای لێبوردن لەگەلی کورد بکات و سوید، پەکەکە لە لیستی تیرۆر دەربهێنێت. بەوە دۆخی تورکیا ئاڵۆز بووە و لەماوەی ئەم چەند ساڵەی رابردوودا و بەتایبەتی لەم دوو ساڵی رابردوودا سوید بەپشتیوانی تیرۆر تاوانبار دەکات!.   داوای سویدو فینلاند بۆ بوونە ئەندامی ناتۆو ڤیتۆی تورکیا دوای سێ مانگ لە هێرشی رووسیا بۆ سەر ئۆکراین، وڵاتانی سویدو فینلاند بۆ ئەوەی خۆیان لەئەگەری هێرشی رووسیا بپارێزن و وەک ئۆکراینیان بەسەر نەیت داوایانکرد ببنە ئەندامی ناتۆ. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ناتۆ هەر وڵاتێک ببێتە ئەندامی ناتۆ دەبێت بەڕەزامەندیی هەموو وڵاتانی ئەندام بێت و هەموو وڵاتانیش مافی ڤیتۆیان هەیە، چونکە نابێت لە ناو ناتۆدا لەنێوان ئەنداماندا ناکۆکی هەبێت! تورکیاش راستەوخۆ داواکەی سویدو فینلاندی ڤیتۆ کردو ژمارەیەک داواکاری و مەرجی بۆ سویدو فینلاند دانا، کە لەبنەڕەتدا هەموویان پەیوەندییان بەکوردەوە هەیە. بەپێی رۆژنامەی حوڕیەتی تورکیا وەزارەتی دادی تورکیا داوای لەوەزارەتی دادی فینلاند کردووە شەش ئەندامی پەکەکە و ٦ ئەندامی گروپەکەی گولەن و داواشی لەسوید کردووە، ١١ ئەندامی پەکەکە و ١٠ ئەندامی گولەن رادەستی ئەنقەرە بکەنەوە. لەدوای بڵاوبوونەوەی ئەو هەواڵە باسی سەرەکی بووە باسی کورد و سویدو مەرجەکانی تورکیا و ژمارەیەک دۆسیە بوونە بابەتی رای گشتی. جگە لەوە تورکیا داوا دەکات گەمارۆی چەکی لەلایەن سویدەوە لەسەر هەڵبگیرێت، کە لەساڵی ٢٠١٩ و لەدوای هێرشەکەی بۆ سەر کورد لەعەفرین بەسەریدا سەپێنراوە. داواشیکردووە، سوید موشەک و درۆن بۆ یەپەگە نەنێرێت. سویدش ئەوەی رەتکردووەتەوە چەکی بۆ ئەو هێزانە ناردبێت و سوید هیچ جۆرە چەکێکی بە هێزە کوردییەکانی رۆژئاوای کوردستان نەداوە و تەنها بەشێوەیەکی سنووردار هاوکاریی مرۆیی رۆژئاوای کوردستان دەکات. تورکیا داواش دەکات لەشەڕی دژ بە «تیرۆر»، کە مەبەستی شەڕە لەدژی پەکەکە و هێرشەکانیەتی بۆ سەر رۆژئاوا و باشووری کوردستان، سوید و فینلاند هەماهەنگیی لەگەڵ بکەن. ئەوانەش دەریدەخەن هەموو داواکانی تورکیا لەسوید و فینلاندا بۆ دژایەتیکردنی کوردە. ئان لیند وەزیری دەرەوەی سوید لە بەرامبەر ئەو داوایانە و تۆمەتەکانی تورکیا وتی، سیاسەتی سوید بەرامبەر بە پەکەکە نەگۆڕاوە و هەر پەکەکە بەهێزێکی «تیرۆریستی» دەزانن. لیند راست دەکات و هێشتا پەکەکە لە لیستی تیرۆری سویددایە و ناوەکەی دەرنەهێنراوە. لیند لەوەش زیاتر دەڕوات و دەڵێت، سوید لە دوای تورکیا یەکەم وڵات بووە، کە لەسەردەمی پاڵمەدا پەکەکەی خستووەتە «لیستی تیرۆر». لیند دەیەوێت بە تورکیا بڵێت، گەرچی کوشتنی پاڵمە لەسەر پەکەکە نەماوە، بەڵام پەکەکە لەسەردەمی ئەودا لەو لیستەدایە و ئێمە هەر پابەند دەبین بە مانەوەی ناوی پەکەکە لەو لیستەدا. ئەگەر بێتو سوید داوای لێبوردن لەکورد بکات، کۆمەڵێک پابەندبوونی یاسایی و سیاسیی بۆ دروست دەبێت. هەر چۆن ئەگەر تورکیا دان بەکۆمەڵکوژیی ئەرمەنەکاندا بنێت، کۆمەڵێک پێبەندنی و کۆت و بەندی بۆ دروست دەبێت و هاوکات دانانە بەو تاوانەدا، بۆیە رەنگە بەشێک لەڕێچکەی سیاسەت لە سوید چاو لەو سیاسەتەی تورکیا بکەن و ئامادە نەبن داوای لێبوردن لە کورد بکەن. ئەگەری ئەوەش هەیە سوید هەوڵبدات خۆی لەو پابەندییە لابداو گوشارەکانیان لەسەر پەکەکە بەردەوام بێت و ناوی پەکەکە لەلیستەکەیاندا بهێڵنەوە. بەوەش تورکیا رازی بکەن و پەکەکەو کوردیش بەو لیستەوە قەتیس بکەن. سوید لەدۆسیەی جولیان ئاسانژ دامەزرێنەری ویکیلیکس دا هاوکاریی ئەمریکای کرد. پێشتریش بەناڕەوا پەکەکەی بە بکوژی پاڵمە ناساند، بۆیە سیستمی سیاسیی سوید ئەو بەهەشتە دیموکراتییە بێخەوشەش نییەو هەموو کات ئەگەری مامەڵەو سەودای بەهەندێک کەیسی هەستیارەوە لێدەکرێت. سوید بەدروستکردنی مینی دژە نەفەرو دینامیت و موشەک هاوکاریی زۆرێک لەدەوڵەتە دیکتاتۆرییەکانی کردووە، کە ئەو دەوڵەتانە لە بری دیموکراسی لایەنی شەڕانگێزییان لەسوید وەرگرتووە. سوید بۆ ئەوانەش گرێبەست و سەفەقاتی زۆر گەورەی ئەنجامداوە و یەکێکە لەهەناردەکارە گەورەکانی چەک بۆ سەرتاسەری جیهان، کە لەئەنجامدا چەک بۆ کوشتنی مرۆڤ بەکاردەهێنرێت. جگە لەوانەش سوید لەساڵی ٢٠٢٠دا رەسوڵ ئۆزدەمیری رادەستی تورکیا کرد. بەچەند پەنابەری تری کوردیشیان راگەیاندووە، دۆسیەکانیان وەرنەگیراوە و رادەستی تورکیا دەکرێنەوە. لەبەر نیگەرانیەکان ١٧ رۆشنبیری سویدی لە نامەیەکی هاوبەشدا، کە هاوکات لە پێنج رۆژنامەی سویددا بڵاوکرایەوە داوایانکرد، دەوڵەتی سوید هیچ رۆژنامەنووس و رۆشنبیرو نووسەرێک رادەستی تورکیا نەکات.   تورکیا داوای کێ لەسوید دەکات بەپێی میدیاکان، تورکیا داوایکردووە، ئامینە کاکە باوە پەرلەمانتاری سەربەخۆی ئێستای سوید، ئەڤین ئینجیر پەرلەمانتاری ئێستای پەرلەمانی ئەوروپا لەسەر لیستی سۆسیال دیموکراتەکانی سوید، ئەڤین چەتین پەرلەمانتاری پیشووی سویدو محەمەد سیراج بیلگین نووسەر و رۆژنامەنووسی کورد، کە پێنج ساڵ لەوەو پێش لە سوید کۆچی دوایی کردووە رادەست بە تورکیا بکرێنەوە. جگە لەوانەش دەوترێت تورکیا داوای رادەستکردنی پێنج کەسی سویدی کردووە، کە یەکێکیان پیتر هولتکویست وەزیری بەرگریی ئێستای سویدە. تورکیا پێیوایە لەبەرئەوەی موشەک و درۆنی سویدی لە چوارچێوەی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بۆ شەڕ لەدژی داعش بەدەست یەپەگە گەیشتووە و یەپەگەش ئەوانەی لەشەڕی دژ بەداعشدا بەکارهێناوە، ئەوا  وەزیری بەرگریی سوید پاڵپشتیی لە تیرۆر کردووە، بۆیە دەبێت رادەست بەتورکیا بکرێت!. دوو ساڵ لەوەو پێش لەڕاپۆرتی رێکخراوی سیتای سەر بەدەوڵەتی تورکیادا ناوی هەموو ئەو کەسانە وەک پشتیوانیانی تیرۆر هاتووە، بۆیە ئەو ناوانە لەئێستادا زۆر باسیان لێدەکرێت، چونکە ئەگەری ئەوە هەیە تورکیا لەمێژ بووبێت بەدوای ئەو کەسانەوە بێت و لەئەگەری ئەوەدا سوید رادەستیان نەکات وەک تیرۆرکردنی ساکینە جانسزو هاوڕێکانی ئەمانیش تیرۆر بکات

عەمار عەزیز «لەبەر بۆنەكەی و مارو دووپشك ناحەسێنەوە، دەیان ساڵە هاواردەكەین بكرێتە كونكرێت، بەڵام هیچ سوودی نیە»، ئیسماعیل موسا، كەماڵەكەی نزیك چەمی هشكەڕووە لەدهۆك وادەڵێت. پرۆژەی چەمی هشكەڕوو بە یەكێك لەپرۆژە ستیراتیژییەكان لەپارێزگای دهۆك دادەنرێت كە ئاوی پیس و  زێرابی بەشێكی زۆر لەماڵانی دهۆك دەچێتە سەرى و درێژیەكەی زیاتر لە 15 كێلومەترەو هەر لەسەرەتای ناوەندی دهۆك تاكۆتایی شار دەڕوات.  لەسەردەمی تەمەر كۆچەر كە پارێزگاری پێشووی پارێزگای دهۆك بووە پرۆژەكە درا بەكۆمپانیایەك و گوژمەی 90 ملیون دۆلاری بۆ تەرخانكرا، بەڵام تەنیا 11% تەواوكراو دوای ماوەیەك پرۆژەكە راگیرا ، بەوتەی بەرپرسانی ئیداری دهۆك بەهۆی قەیرانی ئابووری پرۆژەكە راگیراوە. ئیسماعیل موسا، ماڵەكەی دەكەوێتە سەر لێواری چەمی هشكەڕوو كە تەنها چەند مەترێك لە چەمەکەوە دوورە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»چوارجار لەوەرزی زستان ئاو هاتووەتەوە ناو ماڵمان، لەزستان دەترسین ئاو بێتە ناو ماڵ، لەهاوینیش لەبەر بۆنەكەی و مارو دووپشك ناحەسێنەوە». ئیسماعیل موسا وتیشی « دەیان ساڵە هاواردەكەین رووبارەكە بكرێتە كونكرێت، بەڵام هیچ سوودی نیە، شارەوانی چەند جارێك دێت رووبارەكە پاك دەكاتەوە، بەڵام ئەمە چارەسەرێكی كاتییە، دەمانەوێت بەیەكجاری پرۆژەكە جێبەجێ بكرێت «. قایمقامی قەزای ناوەندی دهۆك دەڵێت لەپێش هاتنی قەیرانی دارایی پڕۆژەی چەمی هشكەروو كاری تێدا دەكرا، بەڵام دواتر راگیرا. جەوهەر عەلی عەزیز ، قایمقامی قەزای ناوەندی دهۆك لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» پرۆژەی چەمی هشكەڕوو ، یەكێكە لە پرۆژەكە هەرە گەورەكان و ستراتیژی ناوەندی دهۆك ، پێش چەند ساڵێك پرۆژەكە درابوو بەكۆمپانیەك بەڵام بەهۆی قەیرانی دارایی ساڵی 2014وە پرۆژەكە وەستاوە، دیزانێكی زۆر جوان و رێكوپێك بۆ پرۆژەكە دانرابوو، ناوەرۆكی دیزانیەكە ئەوەبوو دەوروپشتی رووبارەكە بكرێنە شەقام و ئەو گەڕەكانەی دەكەونە سەر رووبارەكە بگۆڕین». «دوای وەستانی پرۆژەكە، بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانی دهۆك هەڵسا بەدروستكردنی دیوار لەچەند شوێنێكی چەمەکە، بەتایبەت لەو شوێنانەی كە زۆر مەترسی هەیە لەكاتی لافاو تا زیان بە هاوڵاتیانی سەر چەمەکە نەكەوێت، نزیكەی 400 مەتر دیوار لەسەر چەمەکە دروستكرا، ئەمە تەنها چارەسەرێكی كاتی بوو  تەنها بۆ ئەوە بوو ئەو دیوارە ببێتە بەربەست تا ئاو لەكاتی لافاو نەچێتە ناو ماڵی هاووڵاتیان « جەوهەر عەلی عەزیز وای وت. قایمقامی قەزای ناوەندی دهۆك، پێشیوابوو بەڕێوەبەرایەتی شارەوانی دهۆك و لایەنە پەیوەندیدارەكان ئامادەكارییان كردووە جارێكی تر دەست بەپرۆژەكە بكرێتەوەو قەرەبووكردنەوەی ئەو هاووڵاتیانە كە خانوەكانیان دەكەونە سەر لێواری رووبارەكە كەژمارەیان سەرووی سەد ماڵ دەبێت بكرێتەوە، وتیشی:»دەبێت یەكەمجار ئەو خێزانانە بەپارچە زەویەك قەرەبووبكرێنەوە و ئەم پرۆژەیە تەواو بێت و دیمەنێكی زۆر جوان دەبەخشێتە شاری دهۆك، حكومەت زۆر جددییە لە تەواوكردنی پرۆژەكەو كاری لەسەر دەكرێت لەنزیكترین كات و دەست بەپرۆژەكە بكرێتەوە». ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك ئەوە دووپاتدەكاتەوە كەئێستا قەیرانی دارایی نەماوەو دۆخی حكومەت زۆر باشەو دەتوانێت دەست بەجێبەجێكردنیان بكات. عەبدولسەمەد تێلی ، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای دهۆك لەفراكسیۆنی یەكگرتوو لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت: « تائێستا هیچ دانیشتنێكی تایبەتمان لەسەر پرۆژەكە نەكردووە، تەنها ئەوە دەزانین پرۆژەكە ماوەیەكی زۆر وەستاوە، بەڵام دەكەوێتە ئەستۆی حكومەت و ئێستا قەیرانی دارایی نەماوەو دۆخی حكومەت تاڕادەیەكی زۆر باشەو دەتوانێت ئەو پرۆژانەی وەستاون دووبارە دەست بەجێبەجێكردنیان بكاتەوە».  

هاوڵاتی  بەپێی ئەو بە دواداچونەی هاوڵاتی كردوویەتی، هەڵبژاردنی پەرلەمان لە شەش مانگ بۆ ساڵێك دوادەخرێت و چوار بازنەیی جێگیر دەكرێت. هاوڵاتی لە سێ سەرچاوەی نێو لایەنەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان، یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان ئەوەی دەست كەوتووە كە چوار بازنەیی بۆ هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان لە هەمواری یاسای هەڵبژاردن جێگیر دەكرێت. هەروەها پرسی كاتی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان ئەمڕۆ دەخرێتە بەردەم لایەنەكان، پێشتر هەردوو مەكتەبی هەڵبژاردنی پارتی و یەكێتی كۆبونەتەوەو شەش مانگ بۆ ساڵێك دیاری كراوە بۆ دواخستنی هەڵبژاردنەكان. دەربارەی پێكهاتەكان، كوردسییەكانیان وەك خۆیان دەمێنێتەوەو تۆماری دەنگدانیشیان لەناو تۆماری گشتی دەبێت، بەڵام دوو كورسی پێكهاتەكان دەدرێتە سلێمانی و هەڵەبجە، بەڵام یەكێتی داوای كردووە دوو كورسی بۆ سلێمانی و دوو كوررسی بۆ پارێزگای هەڵەبجە دیاری بكرێت. هاوكات لەبارەی ئەنجومەنی كۆمیسیارانەوە زۆرینەی لایەنەكان لەگەڵ ئەوەدان نوێنەری ئێستای حزبەكانیان لە كۆمیسیۆن بمێنێتەوەو نوێنەرێكی بزوتنەوەی گۆڕان لاببرێت و نوێنەرێكی نەوەی نوێ بخرێتە شوێنی كە"نەوەی نوێ" نوێنەری نییە لە كۆمسیۆندا" ئەگەر رەزامەندی لەسەر ئەوە نەدرێت دادوەران هاوشێوەی كۆمسیۆنی بەغدا دادەنرێت، ئەوەش لەلایەن كۆمەڵ و یەكگرتوو و بزوتنەوەی گۆڕان تێبینی گەورەی لەسەرە". هەرچەندە ئەمڕۆ لە بینای سەرۆكایەتی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ سەرجەم لایەنەكان كۆدەبێتەوە كە پلاسخارت نوێنەری یوئێن لە عێراق بەشدارە لەپێناو لێكتێگەیشت و پەلە كردن لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان، بەڵام كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی هەرێم چەند جارێك لە زاری شیروان میرزا، وتەبێژی كۆمسیۆنەوە ئەوەی راگەیاندووە كە شەش مانگی تەواویان پێویستە بۆ ئەندامدانی هەڵبژاردن"، ئەو وادەیەش دوای یەكلاكردنەوەی ئەنجومەنی كۆمیسیاران و پەسەندكردنی هەمواری یاسای هەڵبژاردن دەبێت.

    شەنای فاتیح   ماوەی چەند رۆژێكە نرخی مریشك لەبازاڕەكاندا بەرزبووەتەوەو كیلۆیەك گەیشتووەتە چوار هەزار دینارو زیاتر، سەرۆكی كێڵگە پەلەوەریەكان دەڵێت:»  بەهۆی گرانی مەوادەوە كیلۆیەك مریشك بە (10) هەزار دیناریش بفرۆشین هێشتا دەبێتە زەرەر». سەرەڕای گرانی نرخەكەی لەهەرێمی كوردستاندا ژمارەی كێڵگە پەلەوەریەكان لەزیادبووندایەو لەساڵی 2019وە تائێستا 237 پڕۆژەی كێڵگەی پەلەوەری كراونەتەوە. وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵا: ئەو پڕۆژانەی لەكوردستاندا هەیەو مۆڵەتیان هەیە 25%ی ئەو ژمارەیەش هەن و مۆڵەتیان وەرنەگرتووە». حسێن حەمەكەریم، وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵا و سەرچاوەكانی ئاوی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی ئاماژەی بەوەكرد كە لەمانگی تەمموزی 2019وە تا كانوونی یەكەمی 2021  هەزار و 535 پڕۆژەی كێڵگەی پەلەوەری گۆشت و 11 پڕۆژەی مریشكی هێلكەی خواردن و 46 پڕۆژەی هەڵهێنەری پەلەوەرو هەشت پڕۆژەی سەربڕینخانەی پەلەوەرو 35 پڕۆژەی كارگەی ئالیك لەهەرێمی كوردستاندا كراونەتەوە. هەروەها باسی لەوەشكرد كە لەهەرێمی كوردستاندا هەزارو 722 پڕۆژەی كێڵگەی پەلەوەری گۆشت هەیە كە 550 پڕۆژەیان لەپارێزگای هەولێرو 703 یان لەپارێزگای سلێمانی و 333 پڕۆژە لەپارێزگای دهۆك و 34 پڕۆژەیان لەپارێزگای هەڵەبجەو 152 پڕۆژەش لەئیدارەی گەرمیان بوونیان هەیە. هاوكات، وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵا ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد ژمارەی ئەو پڕۆژانەی لەهەرێمی كوردستاندا هەیەو مۆڵەتیان هەیە 25%ی  ئەو ژمارەیەش هەیە مۆڵەتیان نییەو كاردەكەن. لەهەرێمی كوردستاندا 24 پڕۆژەی مریشكی هێلكەی خواردن هەیە كە 12یان لەپارێزگای هەولێرو پێنج پڕۆژەیان لەسلێمانی و پێنج پڕۆژە لەدهۆك و دوو پڕۆژەیان لەئیدارەی گەرمیاندایە. هەروەها  52 پڕۆژەی هەڵهێنەری پەلەوەر  لەهەرێمی كوردستاندا هەیە، 30 پڕۆژە لەپارێزگای هەولێر و 12 پڕۆژە لەسلێمانی و هەشت پڕۆژە لەدهۆك و دوو پڕۆژەش لەئیدارەی گەرمیان.  هاوكات، (10) پڕۆژەی سەربڕینخانەی پەلەوەر لەهەرێمی كوردستاندا هەیە، چوار پڕۆژە لەهەولێر و دوو پڕۆژە لەسلێمانی و سێ پڕۆژە لەدهۆك و پڕۆژەیەكیش لەگەرمیان. بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵا لەوەزارەتی كشتوكاڵا: لە 2019وە هیچ مۆڵەت پێدانێكمان نەداوە بەهاوردەكردنی مریشك لەدەرەوەی وڵاتەوە. فیراز سدیق، بەڕێوەبەری  سامانی ئاژەڵا لەوەزارەتی كشتوكاڵا و سەرچاوەكانی ئاو لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» بەرزبوونەوەی نرخی مریشك بەهۆی گرانی ئالیكەوەیە، چونكە 70%ی تێچووی بەرهەمهێنان لەپڕۆژەكاندا ئالیكە، واتا ئەو مریشكەی یان ئەو بەرهەمە پەلەوەریەی كەهێلكەیە 70%ی تێچووەكەی ئالیكە». « ئێستا نرخی مریشك دوو هەزارو 800 دیناری تێچووە و بەسێ هەزار دەفرۆشرێت و ئەوەی ئێمە وەك وەزارەتی كشتوكاڵا لێی بەرپرسین نرخە لەناو كێڵگە پەلەوەرییەكان، واتە خاوەن پڕۆژە بەچەندی دەفرۆشێت و نرخەكانی دیكە وەكیلە دەیكڕێت و دەیداتە دوكاندارەكان و ئەوانیش هەزار دیناری دەخەنە سەر»، بەڕێوەبەری  سامانی ئاژەڵا لەوەزارەتی كشتوكاڵا و سەرچاوەكانی ئاو وادەڵێت. فیراز سدیق باسی لەوەشكرد لەساڵی 2019وە  هیچ مۆڵەت پێدانێكیان نەداوە بەهاوردەكردنی مریشك لەدەرەوەی وڵاتەوەو نزیكەی پێنج مانگیشە گومرگیان لەسەر «سۆیاو زەیتی ئالیك» هەڵگرتووە بۆ كەمكردنەوەی تێچووی بەرهەمهێنان. سەرۆكی كۆمەڵەی كێڵگە پەلەوەرییەكانی پارێزگای سلێمانی پێیوابوو خاوەن پڕۆژەی كێڵگەی پەلەوەری كیلۆیەك مریشك بە (10) هەزار دیناریش بفرۆشێت مایەكەی خۆی بۆ ناكاتەوە. نازم عەبدوڵا، سەرۆكی كێڵگە پەلەوەریەكانی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی باسی لەوەكرد لەسەرانسەری عێراقدا نەخۆشی لەناو پەلەوەراندا بڵاوبووەتەوەو زیانێكی زۆری بەپەلەوەرانی عێراق گەیاندووەو دوو ساڵە داوایان لەحكومەتی هەرێم كردووە بۆ دابینكردنی بودجەیەكی تایبەت بۆ وەزارەتی كشتوكاڵا بۆ ئەوەی ڤاكسین لەوڵاتێكی متمانەپێكراوەوە بۆ خاوەن پەلەوەرەكان دابین بكەن و لەڕێگەی ڤێتەرنەرییەكانەوە دابەشی بكەن بەسەر خاوەن پڕۆژەكاندا، بەڵام تائێستا حكومەت هیچ وەڵامێكی نەبووە. هەروەها ئەوەشی خستەڕوو كە هەشت مانگ لەمەوبەر تۆنێك عەلەف بە 410 دۆلار بووەو  ئێستا بە 700 دۆلارەو فەردەیەك تەڵاشی راخەری ناو دەواجن 70 كیلۆیی پارساڵا  بەدوو هەزار بووەو ئێستا شەش هەزار دینارە.  نازم عەبدوڵا، هێمای بۆ ئەوەشكرد كە لیترێك گاز حەوت مانگ لەمەوبەر  بە 400 دینار بووەو ئێستا بە 900 دینارە، وتیشی:» سەرەڕای دەرمان و ڤیتامین كە رۆژبەڕۆژ گران دەبێت و كوالێتیشیان باش نییەو بەهۆی گرانی مەوادەوە خاوەن پڕۆژە كیلۆیەك مریشك بە (10)هەزار دیناریش بفرۆشێت هێشتا دەبێتە زەرەر بۆی». خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەری: پێشتریش كە نرخی مریشك هەزار و 500 دینار بووە قازانجێكی ئەوتۆمان نەكردووە. خاوەن پڕۆژەیەكی كێڵگەی پەلەوەری مریشك كە نەیویست ناوەكەی ئاشكرابكرێت لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» نرخی مریشك هەرزانیش بووە قازانجەكەمان زۆر نەبووە، ئەم وەجبەیەشم بەسێ‌ هەزارو 500 دینار فرۆشتووەو نزیكەی دوو دەفتەرم زەرەر كردووە، چونكە ڤایرۆس و ئەنفلەوەنزایەكی زۆر لەئارادایە و چاودێریش لەسەر دەرمانەكان نییە». ئەو خاوەن كێڵگە پەلەوەرییە ئەوەشی روونكردەوە كە 39هەزار و 500 جوجكەی داخڵا كردووەو 23 هەزاریانی فڕێداوە بەهۆی نەخۆشییەوەو ئەوەشی ماوەتەوە بەهەرچەندێكی بدات قازانج ناكات، وتیشی:» بەڵام ئەگەر لانی كەم چوار بۆ پێنج هەزار فڕێ بدەم بەهۆی نەخۆشییەوە، شتێكی وا زەرەر ناكەم»

هاوڵاتی رۆژنامەیەكی توركی ئەوەی ئاشكرا كرد لەم هەفتەیەدا هێرشەكان بۆ سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا دەستپێدەكات، ئەنجومەنی سەربازی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە" ئەو هێرشانە تەنها لە ناوچە بەئامانجكراوەكان وەڵام نادرێنەوە، بەڵكو هەموو ئەو ناوچانەی كە ئێستا داگیركراون دەكەوێتە چوارچێوەی بەرپەرچدانەكانەوە". پاش ئەوەی رەجەب تەیب ئەردۆغان رایگەیاند هێرشدەكەنە سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا كە لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكرات(هەسەدە) دایە، ڕۆژنامەی (حوریەت)ی توركی لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكردووە" ئامادەكارییەكانی توركیا بۆ ئەنجامدانی هێرشی سەر باكورو رۆژهەڵاتی سوریا تەواوبووە و لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا هێرشەكە دەستپێدەكات". شەوی رابردوو خولوسی ئاكار، وەزیری دەرەوەی توركیا پەیوەندییەكی تەلەفونی لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا ئەنجامدا و باسیان لە دۆخی ئەمنی باكورو رۆژهەڵاتی سوریاوە كردووە. هەر ئەمڕۆ چوارشەممە، سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی رووسیا لە ئەنقەرە لەگەڵ مەولود چاوشئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا كۆبووەتەوەو لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رۆژی 1ی حوزەیران، لەبەردەم ئەندامانی كوتلەی حزبەكەی ئاكپارتی، رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا رایگەیاند:" خەریكە پێ دەنێینە قۆناغێكی نوێ لەبارەی بڕیارەكەمان سەبارەت بە دامەزراندنی ناوچەی دژەفڕین بە قووڵایی 30 كیلۆمەتر لە باكووری سووریا (رۆژئاوای كوردستان) ئەمەش بۆ پاككردنەوەی هەردوو ناوچەی تەل رەفعەت و مونبج لە "تیرۆرستان". لێدوانەكەی ئەردۆغان هاوكات بوو لەگەڵ هۆشدارییەكەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، كە بە فەرمی رایگەیاند، "نیگەرانین لە  ئەنجامدانی هێرش بۆ سەر ڕۆژئاوای كوردستان چونكە هێرشی لەوجۆرە سەقامگیریی ناوچەكە دەشێوێنێت."   ئەنجومەنی سەربازی هەسەدە: ئامادەكاریی تەواو دەكەین بۆ پاراستنی خاك و دانیشتووانی ناوچەكان و وەڵامدانەوەی هێرشە چاوەڕوانكراو و شەڕە درێژمەوداكان دەدەینەوە   لەبەرانبەردا دوێنێ جەنەراڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لەگەڵ ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە كۆبوونەوەیەكی نائاسایی لەسەر هەڕەشەكانی دەوڵەتی تورك بۆ هێرشكردنە سەر ڕۆژئاوا ئەنجامدا. لە ڕاگەیەندراوێكیشدا ئەوەیان دووپاتكردەوە كە ئەنجامدانی هەر هێرشێكی نوێی سەربازیی، ناوچەكە دەگێڕێتەوە بۆ قۆناغی سەرەتای سەرهەڵدانی ئاڵۆزییەكانی سووریا" ئێمە گرنگیی بە كەمكردنەوەی ئاڵۆزییەكان و پابەندبوون بە ڕێككەوتنەكان دەدەین". ئەنجومەنی سەربازیی هێزەكانی سووریای دیموكرات-قەسەدە بە ئامادەبوونی فەرماندەكانی ئەنجومەنەكە و گروپە سەربازییەكان، كۆبوونەوەی نائاسایی بۆ تاوتوێكردنی دوایین پەرەسەندنەكانی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بەتایبەت دوای هەڕەشەكانی دەوڵەتی تورك بۆ ئەنجامدانی هێرشێكی نوێ دژی ڕۆژئاوا ئەنجامدا. لە كۆبوونەوەكەدا گفتوگۆ لەسەر وردەكارییەكانی هێرشەكانی ئەمدواییە دەوڵەتی تورك بەتایبەت لە تلتەمر، زرگان، منبج و شەهبا كرا، هاوكات تاوتوێی كاریگەریی هەر هێرشێكی نوێی دەوڵەتی تورك كرد لەسەر دۆخی مرۆیی باكوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بەگشتیی و بەتایبەتیش ئەو ناوچانەی وەك ئامانج نیشان دەدرێن. ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە جەختیان لەوە كردەوە كە" لە هەمان كاتدا ئامادەكاریی تەواو دەكەین بۆ پاراستنی خاك و دانیشتووانی ناوچەكان و وەڵامدانەوەی هێرشە چاوەڕوانكراو و شەڕە درێژمەوداكان دەدەینەوە". "ئەو هێرشانە تەنها لە ناوچە بەئامانجكراوەكان وەڵام نادرێنەوە، بەڵكو هەموو ئەو ناوچانەی كە ئێستا داگیركراون دەكەوێتە چوارچێوەی بەرپەرچدانەكانەوە"، ئەنجومەنی سەربازیی هەسەدە وا دەڵێن.  

هاوڵاتى سه‌رۆک کۆمارى تورکیا په‌یوه‌ندییه‌کى ته‌له‌فونى له‌گه‌ڵ سکرتێرى گشتیى ناتۆ ئه‌نجام ده‌دات و باسى پارتى کرێکارانى کوردستانى بۆ ده‌کات. به‌پێى ئاژانسى ئه‌نادۆڵى تورکی، که‌زمانحاڵى حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغانه‌ ئه‌وه‌ى ئاشکرا کردووه‌ که‌ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌رۆک کۆمارى تورکیا په‌یوه‌ندیه‌کى ته‌له‌فۆنى له‌گه‌ڵ یانس ستۆڵتنبێرگ، سکرتێرى گشتیى ناتۆ ئه‌نجامداوه‌ و داواکاریى سوید و فینلاندیان بۆ ئه‌ندامبون له‌ ناتۆ، تاوتوێ کردوه‌، ئه‌ردۆغان جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه‌، که‌ "پێویسته‌ هه‌ردو وڵات (سوید و فینلاند) به‌ رونى ئه‌وه‌ بخه‌نه‌ڕو که‌ وازیان له‌ پاڵپشتیکردنى تیرۆر هێناوه‌، ئاماده‌ن هاوسۆزیى هاوپه‌یمانى نیشان بده‌ن". هه‌روه‌ها ئه‌ردۆغان به‌ سکرتێرى گشتى ناتۆى راگه‌یاندووه‌ که‌  نیگه‌رانییه‌ ئه‌منییه‌کانى تورکیا سه‌باره‌ت به‌ داواکارییه‌کانى سوید و فینلاند بۆ ئه‌ندامێتى له‌سه‌ر بنه‌ماى دادپه‌روه‌رانه‌ و ره‌وا دامه‌زراوه‌". هاوکات ئه‌ردۆغان جارێکى دیکه‌ ئه‌وه‌ى دووپاتکردووه‌ته‌وه‌ که‌ ره‌زامه‌ندى وڵاته‌که‌ى بۆ بون به‌ ئه‌ندامى سوید و فینلاند له‌ ناتۆ په‌یوه‌سته‌ به‌ به‌وه‌ى ئه‌و وڵاتانه‌ تا چ ئاستێک رێز له‌ هه‌ستیارییه‌کانى تورکیا ده‌گرن، به‌تایبه‌ت له‌ بابه‌تى راده‌ستکردنه‌وه‌ى که‌سانى داواکراو به‌ تورکیا، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ناهێڵن بێنه‌ناو ناتۆوه‌. رۆژى 18ى ئایارى 2022 سوید و فینلاند داواکارییان بۆ ئه‌ندامبونیان له‌ ناتۆ به‌ فه‌رمى به‌رزکرده‌وه‌و داواکارییه‌که‌ له‌لایه‌ن زۆرینه‌ى ئه‌ندامانى رێکخراوه‌که‌ به‌ گه‌رمى پێشوازى لێکرا، به‌تایبه‌ت جۆبایدن، سه‌رۆکى ویلایه‌ته‌ یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا، به‌ڵام ئه‌ردۆغان له‌ دژى بڕیارى به‌ ئه‌ندامبونى ئه‌و دو وڵاته‌ وه‌ستایه‌وه‌ و بیانووى ئه‌وه‌ى هێنایه‌وه‌ که‌ ئه‌و دوو وڵاته‌ ئه‌ندامانى پارتى کرێکارانى کوردستانى تێدایه‌و ده‌بێت راده‌ستى تورکیا بکرێنه‌وه‌. پێشتر، وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى سوید ئه‌وه‌ى خستبووه‌ روو که‌ تورکیا لیستێکى 30 که‌سى ئاماده‌ کردووه‌ و له‌رێگه‌ى باڵوێزى تورکیا پێیان گه‌یشتووه‌و یه‌کێک له‌وانه‌ ئامینه‌ کاکه‌باوه‌، په‌رله‌مانتارى سویده‌، ئه‌مه‌ش کاردانه‌وه‌ى توندى سویدییه‌کانى لێکه‌وته‌وه‌. له‌لایه‌کى دیکه‌وه‌ به‌رپرسانى فینلاند ئه‌وه‌یان دووپاتکرده‌وه‌ که‌ رێز له‌مافى مرۆڤ ده‌گرن و ناچنه‌ ژێر بارى داواکارییه‌کى تورکیاوه‌ که‌ پێشێلکردنى مافى هاوڵاتییه‌کانى بێت.  

 شه‌ناى فاتیح هاوسه‌رى ئه‌و ژنه‌ى به‌ سکێک پێنج منداڵى بوو له‌ هه‌ولێر، که‌ چواریان کوڕو یه‌کیان کچێکه‌ بۆ هاوڵاتى ده‌ڵێت:" ناوى کچه‌که‌م به‌ناوى ئه‌و پزیشکه‌وه‌ ناوناوه‌ که‌ چاودێرى وردى هاوسه‌ره‌که‌مى کردووه‌، ده‌شڵێت:"سێ منداڵى دیکه‌م هه‌یه‌و کرێچیم و ته‌نها کرێکارى ده‌که‌م و ئه‌م دۆخه‌ بۆم سه‌خته‌". له‌پارێزگاى هه‌ولێر ژنێکى ته‌مه‌ن 33 ساڵ به‌سکێک چوار کوو و کچێکى بوو و جگه‌ له‌و پێنج منداڵه‌ش دوو کچ و کوڕێکى دیکه‌شیان هه‌یه‌.  تارق فاروق، هاوسه‌رى شه‌یما عومه‌ر که‌ ده‌کاته‌ باوکى منداڵه‌کان له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت: نزیکه‌ى کاتژمێر 11ى شه‌وى 30ى ئایارى 2022 منداڵه‌کان له‌دایکبوون و ته‌ندروستیان به‌شێوه‌یه‌کى گشتى باشه‌، به‌ڵام تائێستاش بۆ دڵنیایى زیاتر له‌به‌شى چاودێرى منداڵه‌ ناکامه‌کانن و رێگاش نادن زۆر بچینه‌ لایان و بیانبنین". هه‌روه‌ها باسى له‌وه‌شکرد ته‌ندروستى دایکیان به‌ره‌و باشتر ده‌چێت و پزیشکه‌کان پێیان وتوون ده‌توانن بچنه‌وه‌ ماڵه‌وه‌ و ئێستا له‌ماڵه‌وه‌ن. هاوسه‌رى شه‌یما عومه‌ر هێماى بۆ ئه‌وه‌شکرد که‌ پێش له‌دایکبوون دایکیان چووبوو سۆنه‌ر بکات و پزیشکێک پێى وتبوو پێنج مناڵن، به‌ڵام سێ کوڕو کچه‌که‌ ده‌رکه‌وتبوون و یه‌کێک له‌کوڕه‌کان ده‌رنه‌که‌وتبوو "سه‌ره‌تا پزیشکه‌کان وتیان مردووه‌ به‌ڵام پاش نزیکه‌ى دوو مانگ سۆنه‌رى کرده‌ووه‌ وتیان نه‌مردووه‌، به‌ڵام ته‌ندروستى باش نیه‌ و پاش له‌دایکبوونیش کیسه‌ى ئاو له‌سه‌ریدا هه‌بوو."  هاوکات له‌باره‌ى ناونانى منداڵه‌کانى، وتى:" ناومان بۆ هه‌موو منداڵه‌کان دیارینه‌کردووه‌، به‌ڵام کچه‌که‌ ناوده‌نێن له‌نجه‌، به‌ناوى دکتۆره‌ له‌نجه‌ سامیه‌وه‌ ئه‌و پزیشکه‌ى بۆماوه‌ى حه‌وت مانگ چاودێرى دایکى منداڵه‌کانى کردووه‌، له‌ 13ى ئایار باوکم کۆچى دوایى کرد و به‌ته‌مام یه‌کێک له‌کوڕه‌کان ناوبنێین فاروق به‌ناوى باوکمه‌وه‌."  شه‌یما عومه‌ر و تارق فاروق ساڵى 2011 هاوسه‌رگیریان کردووه‌ و ماوه‌ى ده‌ ساڵه‌ کرێچین و له‌و ماوه‌یه‌دا شه‌ش خانوویان گۆڕیوه‌ و له‌ئێستادا 150هه‌زار دینار به‌ کرێ خانوو ده‌ده‌ن.  باوکى منداڵه‌کان، ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه‌ که‌ بارى داراییان خراپه‌ و  کرێکارى ده‌کات و وتى:" کرێکاری رۆژێک هه‌یه‌ و ده‌ رۆژ نیه‌، تا ئێستا خاوه‌نى خانووى خۆم نیه‌ و کرێچیم و پێنج مانگه‌ کرێ خانووم نه‌داوه‌، بۆیه‌ داوا ده‌که‌م هاوکاریم بکه‌ن، چونکه‌ ئه‌و بارودۆخه‌ى ئێستام زۆر سه‌خته‌". سێ منداڵه‌که‌ى تارق فاروق، دوو کچ و کورێکن و کچه‌کانى ته‌مه‌نیان ده‌ ساڵ و حه‌وت ساڵه‌ و کوڕه‌که‌شى ته‌مه‌نى شه‌ش ساڵه‌.  ئه‌م خێزانه‌ له‌گوندى قۆریتانى سه‌ر به‌ ناحیه‌ى شه‌مامک داده‌نیشن و ساڵى 2014ش سێ منداڵى سیانه‌یان بووه‌ که‌ دوو کور و کچێک بوون و کچه‌که‌ له‌ته‌مه‌نى دوو مانگى له‌سکى دایکیدا گیانى له‌ده‌ستدا و کوڕه‌کانیش له‌ته‌مه‌نى چوار مانگى له‌سکى دایکیان گیانیان له‌ده‌ستدا.  به‌شێوه‌یه‌کى گشتى ئافره‌ت به‌سکێک یه‌ک منداڵى ده‌بێت، به‌ڵام هه‌ندێک جار ژن دوو منداڵى ده‌بێت و به‌و دوو منداڵه‌ش ده‌وترێت دووانه‌(جمک). هه‌ندێک جار ژن له‌دوو منداڵ زیاترى ده‌بێت و ژنێکى به‌ڕازیلى به‌سکێک ده‌ منداڵى بوو که‌ هه‌شت کچ و دوو کوێ‌ بوون، ئیسپانیا و چین ریکۆردى جیهانى تۆمار ده‌که‌ن له‌ژماره‌ى ئه‌و ژنانه‌ى به‌سکێک ده‌ منداڵیان بووه‌. منداڵى دووانه‌ دوو جۆرى هه‌یه‌، یه‌که‌میان ئه‌وه‌یه‌و که‌ له‌باتى یه‌ک هێلکه‌ دوو هێلکه‌ له‌لایه‌ن دوو سپێرمى جیاوازه‌وه‌ ده‌پیتێنریت و ده‌بێت به‌ دوو کۆرپه‌ که‌ %50ى جیناته‌کانیان وه‌ک یه‌که‌و نیوه‌ى له‌ باوکه‌وه‌یه‌ و نیوه‌که‌ى تریشى له‌دایکه‌وه‌یه‌ وه‌ک هه‌موو خوشک و برایه‌کى خێزانێک.   

سه‌رکۆ جه‌مال کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو ده‌ڵێن کاتێک ده‌رئه‌نجامى سه‌ردانه‌که‌ى سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌رده‌که‌وێت که‌دۆخی خه‌ڵک باش بکرێت، یه‌کێتی و پارتیش به‌ "ئه‌رێنی" لێی ده‌ڕوانن. رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ 22ی ئایارى 2022  نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان سه‌ردانی سلێمانی کردو پاش ئاماده‌بوونی له‌ڕێوڕه‌سمی ده‌رچوونی خولی 16ـی ئه‌فسه‌ران له‌ کۆلێژی سه‌ربازیی قه‌ڵاچوالان، له‌هه‌مان رۆژدا نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی یه‌کێتیی نیشتمانیی، یه‌کگرتووی ئیسلامیی، بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، کۆمه‌ڵی دادگه‌ری و ئه‌نجوومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌سلێمانی - هه‌ڵه‌بجه‌ کۆبووه‌وه‌. نێچیرڤان بارزانى له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى پارتى راسپێردرا بۆ دانوساندن و گفتوگۆ له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کان به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ یه‌کێتى.   " کاک مه‌سعود مه‌رجه‌عی ئێمه‌یه‌، کاک نێچیر جێگریه‌تی، به‌ شه‌خسیش کاک نێچیر به‌بێ پرس و را به‌ جه‌نابی سه‌رۆک هیچ جوڵه‌یه‌ک ناکات، ئه‌گه‌ر سه‌رۆک بارزانی ئه‌وه‌ی به‌باش نه‌زانیایه‌ کاک نێچیری رانه‌ده‌سپارد، راسته‌ وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم هاتووه‌، به‌ڵام وه‌کو جێگری سه‌رۆکی پارتیش هاتووه‌". ئه‌ندامێکی سه‌رکردایه‌تی پارتی: سه‌ردانه‌که‌ له‌سه‌ر راسپارده‌ی جه‌نابی کاک مه‌سعود بووه‌ ئاری هه‌رسین ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتی وت: "ئه‌و هاتنه‌ی کاک نێچیرڤان بۆ سلێمانی زۆر شتی گۆڕی، وه‌کو هه‌نگاوێکی زۆر گرنگ به‌ئاڕاسته‌یه‌کی باش، ئه‌م هه‌نگاوه‌ ده‌بێته‌ بناغه‌یه‌ک له‌پێش هه‌موو شتێک بۆ په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ یه‌کێتی ده‌بێته‌ هۆکارێکیش بۆ نزیککردنه‌وه‌ی لایه‌نه‌کانی دیکه‌ش، به‌تایبه‌ت قسه‌کردن له‌سه‌ر ئه‌و باسانه‌ی له‌نێوان لایه‌نه‌کان ناکۆکی له‌سه‌ره‌". هه‌روه‌ها وتیشی :"به‌ده‌گمه‌ن په‌یوه‌ندییه‌کان ده‌گاته‌ بنبه‌ست، به‌ڵکو توند ده‌بێت، ئه‌گه‌ر گرێ کوێره‌ش بێت هه‌ر ده‌کرێته‌وه‌، بۆیه‌ به‌دانیشتنی ئێمه‌ و یه‌کێتی هه‌موو ئه‌و پرسانه‌ی کێشه‌ی له‌سه‌ره‌، پرسی سه‌رۆک کۆماری هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌رچییه‌که‌، به‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ر ده‌کرێت". ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى دانوسان و گفتوگۆى نێچیرڤان بارزانى، تاچه‌ند هاوتا ده‌بێت له‌گه‌ڵ بۆچوونه‌کانى سه‌رۆکى پارتیدا، ئه‌و ئه‌ندامه‌ی سه‌رکردایه‌تی پارتی وتى:" کاک مه‌سعود مه‌رجه‌عی ئێمه‌یه‌، کاک نێچیر جێگریه‌تی، به‌ شه‌خسیش کاک نێچیر به‌بێ پرس و را به‌ جه‌نابی سه‌رۆک هیچ جوڵه‌یه‌ک ناکات، ئه‌گه‌ر سه‌رۆک بارزانی ئه‌وه‌ی به‌باش نه‌زانیایه‌ کاک نێچیری رانه‌ده‌سپارد، راسته‌ وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم هاتووه‌، به‌ڵام وه‌کو جێگری سه‌رۆکی پارتیش هاتووه‌". "ئیشه‌ڵا نه‌ک مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆک کۆمار له‌سه‌ر هه‌موو مه‌سه‌له‌کانی دیکه‌ش رێکده‌که‌وین، مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆک کۆمار له‌ئه‌نجامی ناکۆکی یه‌کێتی و پارتی گه‌وره‌ بووه‌ ئه‌گه‌رنا شتێکی ئه‌وه‌نده‌ گرنگ نییه‌" ئاری هه‌رسین وای وت. سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره‌:"یه‌کێتی و پارتی له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا باسی هه‌موو مه‌سه‌له‌ هه‌ڵواسراوه‌کان ده‌که‌ن، ئه‌وه‌ی بۆ یه‌کێتی و پارتی روونبووه‌ته‌وه‌ دوای هه‌ڵبژاردن و بنبه‌ستبوونی کێشه‌کان له‌نێو ماڵی شیعه‌، پێویسته‌ ئه‌و هه‌ڵانه‌ی کراون دووباره‌ نه‌کرێته‌وه‌ و کورد به‌یه‌ک پاکێج بچێته‌ به‌غدا". ئه‌ندامێکی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی پێیوایه‌ سه‌ردانه‌که‌ى نێچیرڤان بارزانى هه‌نگاوێکی باش بووه‌ سه‌عدی پیره‌ ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتی وت:"گرژی هه‌بوو له‌نێوان یه‌کێتی و پارتی و لایه‌نه‌کان و پارتی، به‌وه‌ ده‌ستیپێکرا که‌ هه‌ردوولا رێکه‌وتین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی شه‌ڕی راگه‌یاندن رابگرین، راگه‌یاندنکاران هه‌ڵمه‌ته‌کانیان راگرت، دوای ئه‌وه‌ جه‌نابی سه‌رۆکی هه‌رێمیش بڕیاریدا له‌مه‌راسیمێکی سه‌ربازییدا له‌سلێمانی به‌شداری بکات، ئه‌و به‌شداریکردنه‌ی و کۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ مه‌کته‌بی سیاسی هه‌موو لایه‌نه‌کان به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ یه‌کێتی هه‌نگاوێکی باش بوو بۆ تواندنه‌وه‌ی ئه‌و به‌سته‌ڵه‌کانه‌ی له‌نێوان هه‌موو لایه‌نه‌کان هه‌بوو". "یه‌کێتی و پارتی له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا باسی هه‌موو مه‌سه‌له‌ هه‌ڵواسراوه‌کان ده‌که‌ن، ئه‌وه‌ی بۆ یه‌کێتی و پارتی روونبووه‌ته‌وه‌ دوای هه‌ڵبژاردن و بنبه‌ستبوونی کێشه‌کان له‌نێو ماڵی شیعه‌، پێویسته‌ ئه‌و هه‌ڵانه‌ی کراون دووباره‌ نه‌کرێته‌وه‌ و کورد به‌یه‌ک پاکێج بچێته‌ به‌غدا"، سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره‌ واده‌ڵێت. کۆمه‌ڵی دادگه‌ری: کێشه‌و گرفتمان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات ته‌نها کێشه‌ و گرفتى خه‌ڵکه‌..... رۆژه‌کانی ئاینده‌ روونیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئایا سه‌ردانه‌که‌ ده‌توانێت گرێکوێره‌کان چاره‌سه‌ر بکات؟ کۆمه‌ڵی دادگه‌ری رای جیاوازه‌ و به‌دووری داده‌نێت ته‌نیا کۆبوونه‌وه‌و سه‌ردانێک بتوانێت ئه‌و کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات فاروق عه‌لی ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی کۆمه‌ڵی دادگه‌ری کوردستان له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتی وت:" کاتێک ئێمه‌ ده‌توانین بزانین ئه‌نجامی سه‌ردانه‌کان باش بوون و کاریگه‌ری ئه‌رێنیان هه‌بووه‌ له‌سه‌ر باشترکردنی نێوان لایه‌نه‌ سیاسییه‌کان که‌بزانین گرێکوێره‌ی نێوان لایه‌نه‌ سیاسییه‌کان چیه‌و له‌سه‌ر چییه‌". ناوبراو باسى له‌وه‌شکرد  کێشه‌ هه‌یه‌ له‌نێوان یه‌کێتی و پارتی به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر پۆستی سه‌رۆک کۆماری عێراق، له‌وانه‌یه‌ بیانتوانیایه‌ به‌سه‌ر ئه‌و کێشه‌یه‌دا زاڵ بوونایه‌ ئه‌وه‌ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌بوون، "ئه‌و پۆسته‌ ته‌نیا مافی یه‌کێتی و پارتی نییه‌و مافی هه‌موو هاووڵاتیه‌کی کورده‌، به‌ڵام ته‌نها یه‌کێتی و پارتی واخۆیان نیشانداوه‌ که‌ نوێنه‌رایه‌تی کورد ده‌که‌ن وایکردووه‌ ئه‌و پۆستانه‌ له‌نێوان خۆیاندا به‌ش بکه‌ن". وتیشی:"ئێمه‌ وه‌کو کۆمه‌ڵی دادگه‌ری کێشه‌و گرفتمان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات ته‌نها کێشه‌ و گرفتى خه‌ڵکه‌". فاروق عه‌لی ده‌شڵێت:"تێبینیمان له‌سه‌ر تۆماری ده‌نگده‌ران و یاسای هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌ که‌ جیاوازیه‌که‌ی 600 هه‌زار ده‌نگه‌، ئه‌مه‌ ئه‌و خاڵانه‌ن که‌ ئێمه‌ له‌سه‌ریان ناته‌باین، ئایا ئه‌م سه‌ردانانه‌ توانیویه‌تی ئه‌م کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات؟ رۆژه‌کانی ئاینده‌ روونیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئایا سه‌ردانه‌که‌ ده‌توانێت گرێکوێره‌کان چاره‌سه‌ر بکات؟، به‌دووری ده‌زانم ته‌نیا کۆبوونه‌وه‌ و سه‌ردانێک بتوانێت ئه‌و کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات". به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌کگرتوو له‌سلێمانی ده‌ڵێت: "هاتنی وه‌فده‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌ئه‌نجامه‌که‌یه‌وه‌ هه‌یه‌" خه‌لیل سلێمان، به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌کگرتوو له‌سلێمانی به‌ هاوڵاتی وت:"زۆرجار له‌لایه‌ن حزبی ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ ئه‌م به‌سته‌ڵه‌کانه‌ دروستکراوه‌و هه‌ر خۆشیان، ده‌ڵێن هاتووین بۆ شکاندنی ئه‌و به‌سته‌ڵه‌که‌، ئێمه‌ بڕوامان وایه‌ هاتنی وه‌فده‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌ ده‌رئه‌نجامه‌که‌یه‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌ک ئه‌وه‌ی کێ هاتووه‌". وتیشی:" ئه‌گه‌ر هاتنی نێچیرڤان بارزانی کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکات سه‌دجار پێشوازی لێده‌که‌ین، ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئه‌نجامه‌که‌یه‌تی که‌ چی له‌بارودۆخی هاووڵاتیان گۆڕیوه‌".  

هاوڵاتى به‌شێک له‌ده‌ستگیرکراوه‌کان له‌هه‌رێمى کوردستاندا ماوه‌یه‌کى زۆر له‌زیندانه‌کاندا ده‌هێڵدرێنه‌وه‌ به‌بێ دادگاییکردن، ئه‌وه‌ش به‌رپرسانى په‌یوه‌ندیدارى رووبه‌ڕووى ره‌خنه‌ى توند کردووه‌ته‌وه‌. ته‌حسین یاسین نموونه‌ی یه‌کێک له‌و زیندانیکراوانه‌یه‌، ئه‌و له‌هه‌ولێر ماوه‌ی دوو ساڵه‌ ده‌ستگیرکراوه‌ نه‌ریمان ئه‌حمه‌د پارێزه‌ری ته‌حسین یاسن، ئه‌و چالاکوانه‌ سیاسییه‌ی له‌هه‌ولێر ده‌ستگیرکراوه‌ به‌هاوڵاتی وت: "ماوه‌ی دوو ساڵه‌ ته‌حسین له‌لایه‌ن ئاسایشی هه‌ولێره‌وه‌ ده‌ستگیرکراوه‌، کۆمه‌ڵێک تۆمه‌تی رووبه‌ڕوو کراوه‌ته‌وه‌، زیاتر له‌وه‌یا خۆی ده‌بینێته‌وه‌ گوایه‌ هه‌ستاوه‌ به‌تێکدانی ئاسایشی شاری هه‌ولێر، وه‌ک ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی پێشتر بۆ چالاکانی بادینان و هه‌ولێر دروستکراوه‌". هه‌روه‌ها وتیشی:"ته‌حسین ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ته‌ڤگه‌ری ئازادییه‌ له‌هه‌ولێر ته‌نها ئه‌وه‌ تاوانیه‌تی، دانیشتووی شاری هه‌ولێره‌و له‌ڕابردوودا بۆخۆم سه‌ردانی ئاسایشی هه‌ولێرم کرد پرسیارم کرد وتیان له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌ندامی ته‌ڤگه‌ره‌ ده‌ستگیرمان کردووه‌". ئه‌و پارێزه‌ره‌ ده‌شڵێت:"له‌لایه‌ن ئاسایشی هه‌ولێره‌وه‌ چه‌ندین جار ئه‌شکه‌نجه‌ی ده‌روونی و جه‌سته‌یی دراوه‌، چه‌ندین جار هه‌وڵی بۆدراوه‌و رێکخراوه‌کانیش ئاگادارکراونه‌ته‌وه‌، به‌ڵام هه‌موو هه‌وڵه‌کان بێئه‌نجام بوون". "تائێستا چه‌ند پارێزه‌رێک ویستوویانه‌ ببنه‌ پارێزه‌ری، به‌ڵام کێشه‌یان بۆ دروست ده‌کرێت، ئه‌وه‌ دوو ساڵه‌ هیچ دادگایی نه‌کراوه‌، به‌ڵام بڕیاره‌ 12 ی 6 یه‌که‌م رۆژی دادگایی کردنی بێت".، پارێزه‌ره‌که‌ى واى وت. هاوسه‌رۆکی ته‌ڤگه‌ری ئازادی پشتڕاستیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئه‌ندامی ئه‌وانه‌و ده‌ستگیرکراوه‌. تارا حسێن، هاوسه‌رۆکی ته‌ڤگه‌ری ئازادی، وتی :"به‌ڵێ ته‌حسین ئه‌ندامی ته‌ڤگه‌ری ئازادییه‌ و ته‌نها ئه‌وه‌ش تاوانه‌که‌یه‌تی". عومه‌ر گوڵپی ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردستان، بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى ئاشکرا کرد که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی له‌شیلادزێ ده‌ستگیرکرابوون ته‌نها چه‌ند که‌سێکیان دادگایی کراون، وتیشى :" له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێمی کوردستانیش 70 ده‌ستگیرکراو هه‌یه‌، هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێکیان ئازادبوون". محه‌مه‌د گۆمه‌شینی، وته‌بێژی ده‌سته‌ی سه‌ربه‌خۆی مافی مرۆڤ بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه‌ که‌ ئه‌و دۆسیانه‌ سه‌رۆکی ده‌سته‌ لێی ئاگاداره‌و له‌لای ئه‌وان نییه‌، وتیشى:"هیچ داتایه‌کمان له‌به‌رده‌ست نییه‌ چه‌ند که‌س ده‌ستگیرکراوه‌ به‌بێ دادگایی کردن هێڵدراونه‌ته‌وه‌". تائێستا له‌بادینان 81 که‌س و له‌هه‌ولێر 22 که‌س به‌بێ دادگایی زیندانیکراون، به‌ڵام ژماره‌یه‌کیان ئازادکراون. به‌پێی زانیاریه‌کانی هاوڵاتی که‌ له‌ رێکخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کانی مافی مرۆڤ له‌هه‌رێمی کوردستان ده‌ستیکه‌وتووه‌، له‌ده‌سپێکی کابینه‌ی نۆیه‌می حکومه‌تی هه‌رێم ته‌نیا له‌بادینان 81 که‌س به‌بێ دادگایی کردن ده‌ستگیرکراون و 12 که‌سیان تائێستا به‌بێ دادگاییکردن له‌زیندان ماونه‌ته‌وه‌.  

عەمار عەزیز   نزیكەی مانگێكە ژمارەیەك چالاكوانی ئێزدی داوای كشانەوەی هێزەكانی ناو قەزای شەنگال و دەوروبەری دەكەن، بەرپرسێكی خۆسەری شەنگالیش دەڵێت:» ئامادەین بكشێینەوە، بەڵام دەبێت هەموو هێزەكانی دیكەش بكشێنەوە». سەعید شەمۆ، چالاكوان و ئەندامی گروپی گەنجانی سەربەخۆ لەناحیەی سنونێ لەلێدوانێكدا هاوڵاتى وت: «ماوەی 21 رۆژە  گروپی گەنجانی سەربەخۆ كەپێكهاتوون لە 50 چالاكوان، لەگەڵ خەڵكی ناوچەكە لەناوەندی ناحیەی سنونێ گردبوونەوە ئەنجامدەدەین، دروشمی ئێمە ئەوەیە كە ناوەستین تا داواكارییەكانمان جێبەجێ نەكرێن». هەروەها وتیشی :»بەداخەوە ناوچەكەمان بووەتە شوێنی شەڕو ئاڵوزی لەنێوان گروپە چەكدارەكان، ئەمە لەكاتێكدایە هێشتا سەرووی 70% ی خەڵكی شنگال ئاوارەن و نەگەڕاونەتەوە زێدی خۆیان «. شەمۆ  دەشڵێت:» جگە لەپۆلیسی ناوخۆ نامانەوێت هیچ هێزێكی تر پاراستنی ناوچەكانمان بكات، دووەم گەڕانەوەو دابینكردنی ئاشتی و بەرقەراری ئەمنی لەتەواوی قەزاكەو پێدانی بەڵێنی كونكرێتی لەلایەن حكومەتی عێراقەوە كە چیتر شەڕ روونەداتەوە». خودێدا چوكی، بەڕێوەبەری ناحیەی سنونێ بەوەكالەت لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى سەرەڕای ئەوەی پشتگیری خۆی بۆ داواكارییەكانی خۆپیشاندەران دەربڕی،  وتیشی:» بەداخەوە تائێستا هیچ لایەنێك بەڵێنی جێبەجێكردنی داواكارییەكانی ئەوانی نەداوە «. خودێدا ئەلیاس، بەرپرسی ئەنجومەنی خۆسەری دیمۆكرات لەناحیەی سنونێ سەر بەقەزای شەنگال لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت: «ئێمە هەموو كاتێك وتوومانە لەبەرەی خەڵكین و هەر لەبەرەی خەڵكدا دەمێنینەوە، پێش ماوەیەك خەڵكی كۆمەڵگای دووگرێ داوایان لەئێمە كرد هێزەكانی خۆمان بكشێنینەوە، بەبێ دوودڵی داواكاری ئەوانمان جێبەجێ كرد «. «بەمەرجێك رازی دەبین و هێزەكانی خۆمان دەكشێنینەوە كەهەموو هێزو گروپەكانی تریش بەهەمانشێوەی ئێمە هێزەكانی خۆیان بكشێننەوە» ، خودێدا ئەلیاس وای وت. بەرپرسی ئەنجومەنی خۆسەری دیمۆكرات لەناحیەی سنونێ سەر بەقەزای شەنگال، ئەوەشی دووپاتكردەوە كە «قبوڵی ناكەن هێزەكانی تر لەناوەندی شەنگال و ناحیەكان و كۆمەڵگاو گوندەكان بن و ئێمە بەتەنها هێزی خۆمان بكشێنینەوە».

شەنای فاتیح وەزارەتی كشتوكاڵی حكومەتی هەرێم ئاشكرای دەكات كە سێ ملیۆن و 500 هەزار دۆنم زەوی كشتوكاڵی لەلایەن 54 هەزار جووتیارەوە گەنمی تێدا بەرهەم دەهێندرێت. وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاو بڕیاریدا گەنمی جوتیاران لەدەرەوەی پڕۆسەی وەرگرتنی گەنم لە سایلۆكانی هەرێمی كوردستانەوە وەربگرێت بەهەمان نرخی سایلۆكانی عێراق لەرێگەی كۆمپانیای خۆشناو بۆ جووتیارانی پارێزگاكانی هەولێرو دهۆك و كۆمپانیای قەیوان بۆ پارێزگای سلێمانی و ئیدارەی گەرمیان و راپەرین. رۆژی 19ی ئایاری 2022، وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاوی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە  لەپێناو بەبازاڕكردنی بەرهەمی ئەمساڵی جوتیاران، بڕیاردرا گەنمی جوتیاران لە دەرەوەی پڕۆسەی وەرگرتنی گەنم لە سایلۆكانی هەرێمی كوردستانەوە بكڕدرێت بەپێی گرێبەستی نێوان وەزارەت و هەردوو كۆمپانیای (خۆشناو و قەیوان) كە پڕۆسەكە جێبەجێدەكەن. بەپێی بڕیارەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ نرخی هەرتۆنێك گەنمی پلەیەك 850هەزار دینارە كەهەمان ئەو نرخەیە لەسایلۆكانی عێراق وەردەگیرێت، بەپێی ستاندارتی وەزارەتی بازرگانی حكومەتی عێراق دەبێت و جوتیاران دوای پشكنین و وەرگرتنی گەنمەكانیان راستەوخۆ شایستە داراییەكانیان وەربگرن و لەرێككەوتی 1ی حوزەیران تا 14ی تەموز پڕۆسەكە لەلایەن هەردوو كۆمپانیای سەرپەرشتیاری پڕۆژەی بەبازاڕكردنی گەنم دەستپێدەكات. وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵای حكومەتی هەرێم دەڵێت:"  لەهەرێمی كوردستاندا 54 هەزار جوتیار خەریكی چاندن و بەرهەمهێنانی گەنمن". حسێن حەمەكەریم، وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵا و سەرچاوەكانی ئاوی حكومەتی هەرێم لەلێدوانێكدا بۆهاوڵاتى ئاماژەی بەوەكرد لەهەرێمی كوردستاندا ساڵانە نزیكەی سێ ملیۆن و 500 هەزار دۆنم زەوی دەكرێت بەگەنم ئەمە بۆ ساڵێكی ئاسایی، بۆ ساڵێكیش كە وشكەساڵی بێت بەپێی ناوچەكە دەگۆڕێت و لەكوردستاندا 54هەزار جوتیار خەریكی چاندن و بەرهەمهێنانی گەنمن. ناوبراو باسی لەوەشكرد كە گەنم پلەی یەك و دوو و سێی هەیە بەپێی پلەكانی كوالێتیەكەی دەگۆڕێت، وتیشی:"جوتیارانی كوردستان تائاستێكی باش ئاشنان بە جۆر و ئاستی گەنمەكان و بەشێكی زۆری جوتیاران شارەزایەكی باشیان لەو مەجالەدا هەیە". وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵا ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد، كە ساڵی رابردوو نزیكەی 126هەزار تۆن گەنم لەهەرێمی كوردستاندا بەرهەم هاتووە و نزیكەی 20هەزار تۆنیش تەسلیم كراوە بە كۆمپانیاكان و ئەوی دیكەش كە مایەوە جوتیاران خۆۆیان ئازاد بوون كەلەبازاڕدا بیفرۆشێت یان هەڵیگرێت بۆ بنەتۆو یان هەرچۆنێك بازرگانی پێوەبكات، بەڵام وتیشی:" بۆ ئەمساڵ پێشبینی دەكەین گەنمی بەرهەمهێنراو لەساڵی رابردوو باشتر بێت و بگاتە زیاتر لە 300هەزار تۆن، هەرچەندە ئەمساڵ لە هەندێ‌ ناوچە وشكەساڵی راگەیەندراوە؟؟؟". ساڵی رابردوو، وەزارەتی بازرگانی عێراق بۆ یەك تۆن گەنمی پلەیەك 560هەزار دینار و پلەدوو 480 هەزار دینار و پلەسێش 420هەزار دینار دراوە بە جوتیاران، بەڵام وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵ ئەوەی خستەروو كە لەمانگی رابردوودا بۆ هەرتۆنێك لەو سێ پلەیە 50هەزاری دیكە بۆ هەر تۆنێك گەنمی ساڵی رابردوو دراوەتە جووتیاران، چونكە لەیاسای بودجەی 2021 جێگیركرابوو و نەدرابوو بە جوتیارانی كوردستان و لەم دوایەدا بۆیان ناردن، بەشێك لەجوتیاران، وەزارەتی كشتوكاڵ تۆمەتبار دەكەن كە پشتگیری و كارئاسانی بۆ جوتیاران ناكرێت و خۆیان پشتیان بەخۆیان بەستووە. نەجات مەحمود ئاغا، تەمەن 39 ساڵ جوتیارێكی پارێزگای هەولێرە و لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:" ساڵی پار لە زیاتر لە هەزار و 500 دۆنم گەنممان چاندبوو و هەر تۆنێك گەنممان بە 610 هەزار دینار فرۆشت و وەزارەتی كشتوكاڵی حكومەتی هەرێم دوو كۆمپانیای بۆ كڕینی گەنم راسپاردبوو ئەوانیش گەنمی دەرەجە یەكیان بە 475 هەزار وەردەگرت و دەرەجە دوو بە 400 هەزار وەردەگرت و دەرەجە سێی بە 325هەزار وەردەگرت، هیچ جوتیارێك ئامادەنەبوو گەنمی خۆی رادەستی ئەو كۆمپانیایانە بكات بۆ ئەمساڵیش بەهۆی وشكەساڵی و گرانی دەرمانەوە نزیكەی 600 دۆنمێك گەنممان چاندووە". هەروەها كەریم سەعید كەریم، تەمەن 50 ساڵ جووتیارێكی پارێزگای سلێمانییە و لە لێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى، ئەوەی خستەروو كە ساڵی پار  نزیكەی 50 دۆنم زەوی گەنمیان چاندووە و نزیكەی 15 تۆن گەنمیان هەبوو و هەر تۆنێكیان بە 650 هەزار دینار فرۆشت و بۆ ئەمساڵیش نزیكەی 70 دۆنم گەنمیان چاندووە و هێشتا دروێنەیان نەكردووە و لە ناوەراستی مانگی داهاتوو بەدواوە دەستپێدەكەن. كەریم سەعید وتیشی:" ئێمە پارەی 2014 و 2015 و 2016 لای حكومەتە و تائێستا وەرماننەگرتووە و چەندین جار بەڵێنمان پێدراوە و جێبەجێنەكراوە و لەهەموو دنیادا كشتوكاڵا یەكەم سێكتەرە كەپشتی پێببەسترێت دواتر نەوت دێت، بەڵام بەرپرسانی ئێمە بەهیچ شێوەیەك پشگیری جوتیار ناكەن و هەرچی زەوی كشتوكاڵی چاك و تەخت هەیە كراوە بە شوقە و ڤێلا و بەرنامەیەكیان بۆ ئەم وڵاتە پێنییە". هاوكات، حەسەن پیرۆ هەركی، تەمەن 58 ساڵ جوتیارێكی پارێزگای دهۆكە و نزیكەی 40 ساڵە ئەو كارەدەكات و لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى هێمای بۆ ئەوەكرد كە پارساڵ هەزار و 700 دۆنم گەنمیان چاندووە و بەهۆی وشكەساڵییەوە تەنها 190 دۆنمیان بۆ ماوەتەوە هەر تۆنێكیان بە 535هەزار دینار فرۆشتووە، وتیشی:" بۆ ئەمساڵیش 750 دۆنم گەنممان چاندووە". پیرۆ هەركی داوا لەحكومەتی هەرێم دەكات كە ئێستا وشكەساڵییە و جوتیاران زەرەمەندبوون و با نرخەكان زیادبكرێت تابەرهەمەكانیان نەدەنە عەرەب، كە مەبەست لێی حكومەتی عێراقییە. حكومەتی هەرێمی كوردستان بە فەرمی لە پارێزگای هەولێرو ئیدارەی گەرمیان وشكەساڵی راگەیاندو بۆ ئەو مەبەستەش بڕی زیاتر لە حەوت ملیار دیناری تەرخان كردووە، بەڵام وردەكاری چۆنێتی خەرجكردنی ئەو برە پارەیە ئاشكرا نەكراوە كە بۆچ بوارێك خەرج دەكرێت، ئایا بۆ دابینكردنی ئاوی خواردنەوەیە لەرێگەی هەڵكەندی بیری ئیتیوازییەوە یان بۆ قەرەبووكردنەوەی ئەو جووتیارانەیە كە بەهۆی وشكەساڵییەوە زەرەرمەند بوون. جەمیل حسێن، تەمەن 50 ساڵ جوتیارێكی پارێزگای هەڵەبجەیە و زیاتر لە 35ساڵە كاری جوتیاری دەكات لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى باسی لەوەكرد كە ساڵی رابردوو 12 تۆن گەنمی چاندووە لە 240 دۆنم زەویدا و بۆ ئەمساڵیش تەنها هەشت تۆن گەنمی چاندووە، وتیشی:" جوتیار پێویستە لە هەموو لایەكەوە هاوكاری بكرێت، بەڵام لەكوردستاندا ئاسانكاری بۆ جوتیاران ناكرێت و شتەكان لەسەری كەڵەكە ئەكرێت ماندووبوونی لەبەرچاو ناگیرێت ، ئەگەر حكومەت هاوكاری جوتیار نەكات ئابووری وڵات بەرەو داڕوخان ئەڕوات". محەمەد كەریم، تەمەن 28 ساڵ جوتیارێكی ئیدارەی گەرمیانە  ئەوەی دووپاتكردەوە كە ئەوەی پار و ئەمساڵ چاندوویانە بەهۆی وشكەساڵی و بێ بارانییەوە یەك كیلۆیان لێنەدورییەوەو جگە لەزیانی ماددی هیچمان بۆ نەماوەتەوە، وتیشی:"                                                                                                        لەكەلار هەتا باوەنوور شوێنی نزیكەی 10هەزار دۆنمی دەیمی گەنم هەیە و یەك كیلۆ گەنمی لێ بەرهەم نەهاتووە، ئەمساڵ و پار بەهۆی بێ بارانییەوە هیچ بەرهەمێكمان نەبووە و تەنانەت ئەوەندەش سەوز نەبووە كە ئاژەڵا سوودی لێوەربگرێت".