بەنیازبوون بڕێکی زۆر ماددەی هۆشبەر بهێننە ناو خاکی عێراقەوە تیمێکی تایبەتمەندیان پێکهێناوە بۆ چاودێری و ئاشکراکردنی ناسنامەی قاچاغچییەکان دەستیش بەسەر بڕی ٤٨ کیلۆگرام لە ماددەی هۆشبەر لە جۆری کریستاڵدا گیرا ئامادەکردنی هاوڵاتی: دەزگای هەواڵگریی عێراق باندێکی نێودەوڵەتیی ماددە هۆشبەرەکانی دەستگیر کرد و دەستیشی بەسەر بڕی ٤٨ کیلۆگرام کریستاڵدا گرت لە بەیاننامەیەکدا دەزگای هەواڵگریی عێراق ڕایگەیاند: مەفرەزەکانی دەزگای هەواڵگریی نیشتمانیی عێراق توانیویانە باندێکی نێودەڵەتی دەستگیر بکەن، کە بە نیازبوون بڕێکی زۆر ماددەی هۆشبەر بهێننە ناو خاکی عێراقەوە و بەشێکی لە عێراقدا دابەش بکەن و برێکیشی بۆ وڵاتانی دراوسێ بگوازنەوە. هەر لە بەیاننامەکەدا هاتووە بەپێی زانیاریی هەواڵگریی ورد، تیمێکی تایبەتمەندیان پێکهێناوە بۆ چاودێری و ئاشکراکردنی ناسنامەی قاچاغچییەکان و شێوەی جوڵە و ئەو ماددەیەی بەنیازن بیهێنن. دەزگای هەواڵگریی عێراق دەشڵێت: دوای بەدەستهێنانی ڕەزامەندیی کارپێکراو سەرجەم قاچاخچییەکانی باندەکە دەستگیرکرا و دەستیش بەسەر بڕی ٤٨ کیلۆگرام لە ماددەی هۆشبەر لە جۆری کریستاڵدا گیرا و تۆمەتبارانیش ڕادەستی لایەنە پەیوەندیدارەکان کران تا بە سزای خۆیان بگەن.
چارەنووسی سووریا دەبێت لەلایەن خەڵکی خۆیەوە دیاری بکرێت پێویستە دیالۆگێکی نیشتمانی بە بەشداری هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگەی سووریا دەست پێبکات جەخت لە جێبەجێکردنی بڕیارنامەی ٢٢٥٤ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەکاتەوە ئامادەکردنی هاوڵاتی: وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە ڕاگەیەندراوێکدا جەختی لەوە کردەوە کە چارەنووسی سووریا دەبێت لەلایەن خەڵکی خۆیەوە دیاری بکرێت، بەبێ هیچ دەستێوەردانێکی دەرەکی. وەزارەتەکە ڕایگەیاند کە چارەسەرکردنی کێشەکانی سووریا پێویستی بە کۆتاییهێنان بە ململانێ سەربازییەکان و ڕێگرتن لە کردەوە تیرۆریستییەکان هەیە، هەروەها پێویستە دیالۆگێکی نیشتمانی بە بەشداری هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگەی سووریا دەست پێبکات. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە کە ئێران پشتگیری لە پێکهێنانی حکومەتێکی بنکەفراوان دەکات کە نوێنەرایەتی هەموو گەلی سووریا بکات. هەروەها جەخت لە جێبەجێکردنی بڕیارنامەی ٢٢٥٤ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەکاتەوە کە ڕێگەچارەیەکی سیاسی بۆ دۆخی وڵاتەکە دەخاتەڕوو. لە کۆتاییدا، وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕایگەیاند کە پەیوەندییەکانی لەگەڵ سووریا لەسەر بنەمای بەرژەوەندیی هاوبەش و پابەندبوون بە یاسای نێودەوڵەتی بەردەوام دەبێت، هەروەها ئاماژەی بەوەش کرد، کە بە وردی چاودێری پێشهاتەکانی سووریا و ناوچەکە دەکات و بەپێی هەڵسوکەوتی لایەنە کاریگەرەکان، هەڵوێستی گونجاو دەگرێتەبەر.
- هەڤاڵ مورڤەت گوڵسێڤار کە بە ژیان ناسراوە، لە ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهید بووە. - هەندێک دەزگای ڕاگەیاندن و کەناڵی ناوخۆیی هەرێمیش ئەو هەواڵەی میتی تورکیایان بڵاو کردووەتەوە و پاساوی ناڕاستیان بۆ هێناوەتەوە. ئامادەکردنی هاوڵاتی: دەزگای میتی تورکیا هەواڵێکی چەواشەکارانە بڵاو دەکاتەوە گوایە ئەمڕۆ فەرماندەیەکی پژاکی تیرۆر کردووە، لە کاتێکدا ئەو فەرماندەیە ساڵی ڕابردووە شەهید بووە و هەندێک دەزگای ڕاگەیاندن و کەناڵی ناوخۆیی هەرێمیش ئەو هەواڵەی میتی تورکیایان بڵاو کردووەتەوە و پاساوی ناڕاستیان بۆ هێناوەتەوە. هەڤاڵ مورڤەت گوڵسێڤار کە بە ژیان ناسراوە، لە ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهید بووە، بەڵام لە هەواڵێکی ناڕاست و چەواشەکاریدا، میدیای فەرمیی تورکیا لە زاری دەزگای هەواڵگریی میتەوە ئەمڕۆ هەواڵی تیرۆرکردنی بڵاو کردووەتەوە گوایە ئەو فەرماندەیەیان لە شارۆچکەی پێنجوێنی پارێزگای سلێمانی شەهید کردووە.
نەتەوەیەکگرتووەکان: لە شەڕ و پێکدادانەکانی چەند ڕۆژی ڕابردووی سووریا ٣٧٠ هەزار کەس ئاوارە بوون ئامادەکردنی هاوڵاتی: وتەبێژی سکرتێری گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان ڕایگەیاند: بەهۆی ئەو شەڕ و پێکدادانەی لە ماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا سووریای گرتووەتەوە لانیکەم ٣٧٠ هەزار کەس ئاوارەبوون، کە زۆرینەیان ژن و منداڵن. ئەو لێدوانەی نەتەوەیەکگرتووەکانیش لەکاتێکدایە چەکدارە تووندڕەوەکانی سەر بە تورکیا بوونەتە مایەی هەڕەشە بۆ سەر هاوڵاتیانی کوردی ئەو ناوچانەی لەم چەند ڕۆژەدا کۆنتڕۆڵیان کردوون، سەرباری ئاوارەبوونی ژمارەیەکی زۆریان مەترسیی کۆمەڵکوژیش لە ئارادایە بۆ ئەو هاوڵاتیانەی ماڵ و حاڵی خۆیان جێنەهێشتووە.
بارودۆخی سووریا ناجێگیرە و سەرۆکی سووریاش وڵاتی بەرەو ئێران جێهێشتووە سوودانی ڕەتی کردووەتەوە سوپای عێراق ڕەوانەی سووریا بکات. گرووپەکانی بەرەی مقاوەمە لە ئەلبوکەمال داوای ڕێڕەوێکی پارێزراو دەکەن بۆ پاشەکشێکردنیان ئامادەکردنی هاوڵاتی: ھێزەکانی ئەسەد لە مەیادین و ئەلبوکەمال کشاونەتەوە، ھێزەکانی ئێرانیش سەرقاڵی خۆئامادەکردنن بۆ پاشەکشێ و ھەسەدە جێگەیان دەگرێتەوە. وەزیری دەرەوەی ئێران داوای لە سوودانی کردووە حکومەتی عێراق بە ھێزی فەرمی بەشداریی لە بەرپەرچدانەوەی ھێرشی گرووپەکانی ئۆپۆزسیۆن بکات، بەڵام سوودانی ڕەتی کردووەتەوە سوپای عێراق ڕەوانەی سووریا بکات. پاش بێئومێدبوونیان گرووپەکانی بەرەی مقاوەمە لە ئەلبوکەمال داوای ڕێڕەوێکی پارێزراو دەکەن بۆ پاشەکشێکردنیان بەرەو عێراق، چونکە ترسیان ھەیە لە کاتی کشانەوەی ھێزەکانیان بکرێنە ئامانجی ھێرشی فڕۆکە جەنگییەکانی ئەمەریکا. ئەو گرووپانە لە ڕابردوودا لە ئەلبوکەمالەوە سەدان ھێرشی مووشەکییان کردوەتە سەر کێڵگە نەوتییەکان و ھێزەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکانی ژێردەسەڵاتی ھەسەدە لە دێرەزوور. بەرەی مقاوەمە لە دروشمی ڕووخانی ئەمەریکا و ئیسرائیلەوە ھاتوونەتە سەر پاشەکشێ لە سووریا بەرێگەیەکی پارێزراوە. گرووپەکانی بەرەی مقاوەمە چەندین ساڵە کورد و سوننەی پێ سەرکوت دەکرێت.
پەیمانگەی نێودەوڵەتی بۆ توێژینەوە ستراتیژییەکان کە ڕێکخەری دیالۆگی مەنامەیە، بە بانگێشتێکی تایبەت (لاهور شێخ جەنگی) بانگێشتی کۆڕبەندەکە کردووە. دیالۆگی مەنامە ئەمساڵ تیشک دەخاتە سەر بووژاندنەوە و ئاسایشی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کاریگەرییەکانی لەسەر ئاسایشی جیهانی. ئامادەکردنی هاوڵاتی: لاهور شێخ جەنگی، کەسایەتی سیاسیی عێراقی، لە بیستەمین دیالۆگی مەنامە لە شانشینی بەحرێن بەشداری دەکات. ئەم کۆنفرانسە نێودەوڵەتییە کە بۆ ماوەی ٢٠ ساڵە بەڕێوەدەچێت، ئەمساڵ بە بەشداریی نوێنەرانی ٤٥ وڵات و ڕێکخراوی نێودەوڵەتی بەڕێوەدەچێت وەک نوێنەر و بەرپرسانی (ئەمەریکا، چین فەرەنسا، قەتەر و سعودییە) و نوێنەری چەندین وڵاتی گەورەی دیکە. لە عێراقیش فوئاد حسەین وەزیری دەرەوە و قاسم ئەعرەجی ڕاوێژکاری ئاسایشی عێراق بەشدارە. پەیمانگەی نێودەوڵەتی بۆ توێژینەوە ستراتیژییەکان کە ڕێکخەری دیالۆگی مەنامەیە، بە بانگێشتێکی تایبەت (لاهور شێخ جەنگی) بانگێشتی کۆڕبەندەکە کردووە. دیالۆگی مەنامە کە لە ساڵی ٢٠٠٤ەوە دەستی پێکردووە، ئەمساڵ تیشک دەخاتە سەر بووژاندنەوە و ئاسایشی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و کاریگەرییەکانی لەسەر ئاسایشی جیهانی. بەشداریی کەسایەتییەکی وەک لاهور شێخ جەنگی لەم کۆنفرانسە نێودەوڵەتییەدا، دەرفەتێکی گرنگە بۆ گفتوگۆ لەسەر دۆخی عێراق و ناوچەکە لەگەڵ بەرپرسان و بڕیاربەدەستانی وڵاتانی بەشداربوو. کۆڕبەندەکە تا ٨ی ئەم مانگە بەرداوام دەبێت.
لە بەیاننامەیەکدا حکومەتی سووریا دەستبەرداربوونی بەشار ئەسەد لە دەسەڵات ڕەتدەکاتەوە وەزارەتی ڕاگەیاندنی ڕژێمی سووریا ڕایگەیاند بڵاوبوونەوەی گرتەیەکی ڤیدیۆیی بەشار ئەسەد دوورە لەڕاستییەوە گوایە دەستبەرداری دەسەڵات بووە و کۆی دەسەڵاتەکانی ڕادەستی سەرۆکی ئەنجومەنی گەل کردووە. ئەو وەزارەتە لە بەیاننامەیەکدا دەڵێت: پێویستە بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ بڵاوکراوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان بکرێت، کە تێیدا زیرەکیی دەستکرد لە دروستکردنی ڤیدیۆکاندا بەکاردەهێنن. لەوبارەیەوە ئاژانسی هەواڵی سووریا (سانا) بڵاویکردەوە مەبەست لە بڵاوکردنەوەی ئەو جۆرە ڤیدیۆیانە ئاژاوەنانەوە و پشێوییە لەناو هاوڵاتیان و دامودەزگەکانی دەوڵەت.
هەڕەشەکانی تورکیا بەردەوامە، هەسەدە ئامادەکاریی تەواوی کردووە ئامادەکردنی هاوڵاتی: مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هە*سە*دە) لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە ماوەی دوو مانگی ڕابردوودا خۆیان بۆ هەڕەشەکانی تورکیا ئامادە کردووە. مەزڵووم عەبدی باسی لەوە کرد، ئێستا ٢٥٠ هەزار کورد لە گەڕەکە کوردنشینەکانی حەلەب دەژین و هێزەکانیان هەوڵی پاراستنی کورد دەدەن لەو ناوچانە. فەرماندەی هە*سە*دە ئاشکرای کرد، کە پەیوەندییان لەگەڵ دەستەی تەحریر شام هەیە و ئامادەن لەگەڵ هەموو لایەنەکان گفتوگۆ بکەن بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی سووریا. هەروەها جەختی لەوە کردەوە، هاوکاری لەگەڵ هێزە نێودەوڵەتییەکان دژی داعش بەردەوام دەبێت و پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا و ڕوسیا بۆ گواستنەوەی شەڕ بۆ ڕۆژهەڵاتی فورات درێژەی دەبێت.
هێزەکانی تە*حر*یر شام لە پێشڕەویدان - حومس یەکێکە لە گرنگترین شارەکانی سووریا - هێزەکانی تە*حر*یر شام پێشڕەوییەکی بەرچاویان لە ناوچەی حومس کردووە ئامادەکردنی هاوڵاتی: هێزەکانی تە*حر*یر شام پێشڕەوییەکی بەرچاویان لە ناوچەی حومس کردووە، بەپێی سەرچاوەهەواڵییەکان ئەم هێزانە توانیویانە کۆنترۆڵی چەندین گوند و ناوچەی ستراتیژی لە دەورووبەری شاری حومس بکەن. هێزەکانی حکومەتی سووریا لە زۆربەی ناوچەکان پاشەکشەیان کردووە و بەرەو ناوچە سەرەکییەکانی ژێر دەسەڵاتیان کشاونەتەوە. ئەمەش وای کردووە کە تە*حر*یر شام بتوانێت بە خێرایی پێشڕەوی بکات. شایەنی باسە کە: - حومس یەکێکە لە گرنگترین شارەکانی سووریا - شارەکە لە ڕووی ستراتیژییەوە گرنگی تایبەتی هەیە - کۆنترۆڵکردنی ئەم شارە دەتوانێت هاوکێشەی هێز لە ناوچەکەدا بگۆڕێت چاودێرانی سیاسی پێیان وایە ئەم گۆڕانکارییانە کاریگەریی گەورەی لەسەر داهاتووی ململانێکان دەبێت.
هاوڵاتی - وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ڕوسیا، ئۆكرانیای به به‌رپرسیارێتی هه‌ڵكشانی ئه‌م دواییه‌ی سوریا تۆمه‌تبار كرد. - به‌پێ راپۆرته‌كان ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی ڕژێمی كیێڤ هاوكاری تیرۆریستان ده‌كه‌ن. - ئۆكرانیا ڕه‌تیكرده‌وه پشتگیری سه‌ربازی بۆ چه‌كدارانی ده‌سته‌ی ته‌حریر شام بكات. ماریا زاخارۆڤا وته‌بێژی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ڕوسیا، ئۆكرانیای به به‌رپرسیارێتی هه‌ڵكشانی ئه‌م دواییه‌ی سوریا تۆمه‌تبار كرد و رایگه‌یاند، كیێڤ له هێرشه‌كه‌یاندا پشتیوانی لۆجستی پێشكه‌ش به لایه‌نه چه‌كداره‌كان ده‌كات. ماریا زاخارۆڤا له كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا ڕایگه‌یاند، "به توندی سه‌ركۆنه‌ی ئه‌م هێرشه ده‌كه‌ین، كه له‌لایه‌ن كه‌سانێكه‌وه ئه‌نجامدراوه كه له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كانه‌وه وه‌ك تیرۆریست پۆلێنكراون، له‌وانه ئه‌وانه‌ی له وڵاتانی دوای سۆڤیه‌ته‌وه دێن". ئاشكرایكردوه، "به‌پێ راپۆرته‌كان ده‌زگا ئه‌منییه‌كانی ڕژێمی كیێڤ هاوكاری تیرۆریستان ده‌كه‌ن و فڕۆكه‌ی بێفڕۆكه‌وانیانى بۆ دابین ده‌كه‌ن و شاره‌زایی هاوبه‌ش له به‌كارهێنانیان". ئه‌وه‌شیخسته‌ڕو، ئه‌مه یه‌كه‌مجار یان دواجار نییه كه ڕژێمی كیێڤ "شاره‌زایی تاوانكاری" خۆی به‌كاربهێنێت، پێشتریش وڵاتانی ئه‌فریقا كراونه‌ته ئامانج و ئێستاش بابه‌ته‌كه په‌یوه‌ندی به سوریاوه هه‌یه. لەلایەن خۆیەوە ئۆكرانیا ڕه‌تیكرده‌وه پشتگیری سه‌ربازی بۆ چه‌كدارانی ده‌سته‌ی ته‌حریر شام بكات، وه‌ك چۆن مۆسكۆ تۆمه‌تباری كرد و وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئۆكرانیا ڕایگه‌یاند، كیێڤ به توندی تۆمه‌ته بێ بنه‌ماكانی ڕوسیا له دژی ئۆكرانیا ڕه‌تده‌كاته‌وه كه په‌یوه‌ندییان به تێوه‌گلانی گوایه له خراپتركردنی دۆخی ئه‌منی سوریادا هه‌یه.
هەڵکردنی ئاڵای تورکیا لەسەر قەڵای حەلەب نیشانەیەکی مەترسیدارە. حکومەتی دیمەشق بەهۆی ڕەتکردنەوەی هەموو دەستپێشخەرییەکان بەرپرسیارێتی هەیە. ئامادەکردنی هاوڵآتی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی سووریای دیموکرات، (جاندا محەمەد) هۆشداری دەربارەی پەرەسەندنی دۆخی سەربازی لە باکووری ڕۆژئاوای سووریا دەردەبڕێت و داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکات دەستتێوەردان بکات. جاندا محەمەد ئاماژەی بە کردەوە سەربازییەکانی دژی کورد لە ناوچەکانی شەهبا و تەلڕەفعەت کرد و ڕایگەیاند، کە هەڵکردنی ئاڵای تورکیا لەسەر قەڵای حەلەب نیشانەیەکی مەترسیدارە. جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی سوریای دیموکرات هەردوو لایەنی تورکیا و حکومەتی دیمەشقی بە بەرپرس دەزانێت لە ئاڵۆزبوونی دۆخەکە. تورکیا بەرپرسیارە لە پەرەسەندنی جەنگەکان، لەکاتێکدا حکومەتی دیمەشق بەهۆی ڕەتکردنەوەی هەموو دەستپێشخەرییەکان بەرپرسیارێتی هەیە. جاندا محەمەد داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکات دەستبەجێ هەنگاو بنێت بۆ ڕاگرتنی ئاڵۆزییەکان و پاراستنی ژیانی هاوڵاتیانی مەدەنی لە ناوچەکە.
-نادیە موراد هەڵگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی و ژینا مودەڕیس گۆرجی چالاكوانی رۆژهەڵاتی کوردستان، چوونە نێو لیستێكی جیهانیەوە. - نادیە موراد كاردەكات بۆ لێپرسینەوە لە داعش و یارمەتیدانی بنیاتنانەوەی کۆمەڵگە و داکۆکیکردن لە قەرەبوکردنەوەی ڕزگاربوان. - ژینا مودەڕیس ئەندامی کەمپەینی کۆکردنەوەی ملیۆنێک واژۆ بوو، بۆ چاكسازی یاساكانی ئێراندا و كۆتاییهێنان بە جیاكاری لە دژی ژنان. لیستی ئەو ژنانە بڵاوكرایه‌وه، کە ساڵی 2024 بونەتە سەرچاوەی ئیلهام و کاریگەرییان لەسەر جیهان هەبوە، لە لیستەكەدا ناوی 100 ژن هەن، كە دووان لەوان كوردن و بریتین لە نادیە موراد، هەڵگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی و ڕزگاربوی دەستی داعش و ژینا مودەڕیس گۆرجی، چالاكوان و رۆژنامەنوسی کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان. تۆڕی هەواڵی BBC-ی بریتانی لیستی 100 ژنە كاریگەرەكانی ئەمساڵی بڵاوكردەوە، كە هەریەكە لە نادیە موراد، چالاكوان و هەڵگری خەڵاتی نۆبڵی ئاشتی و هاوكات ڕزگاربوی دەستی داعش و داکۆکیکاری مافی ئەو ژنانەیە کە روبەڕوی توندوتیژیی بونەتەوە، هەروەها ژینا مودەڕیس گورجیش لە لیستەكەدا هەیە، كە چالاكوان و ڕۆژنامەنوسێكی كوردی ڕۆژهەڵاتی كوردستانە و یەكێكە لەوانەی داوای ریفۆڕمی یاسای ژنانی لە ئێران كردوە و ئێستا لە زیندانیكراوە. نادەیە موراد براوەی خەڵاتی نۆبڵی ئاشتیە و ئێستا داکۆکیکاری ڕزگاربوانی توندوتیژی سێکسیە، چالاکوانی مافی مرۆڤ و ڕزگاربوی جینۆسایدی ئێزیدییەكانە لە عێراق، كاتێك کە دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) لە ساڵی 2014 ئەنجامیدا. به‌گوێری تۆڕی هه‌واڵی BBC چەکدارانی داعش نادیە موراد دەگرن و ناچاری بە كۆیلایەتی دەكەن و دەستدرێژی دەكەنە سەری، بەڵام دوای سێ مانگ نادیە توانی ڕزگاری بێت و بە شێوەیەکی بوێرانە و بێترس، باسی لەو ستەم و دەستدرێژییانە کرد کە لەو ماوەیەدا دژی ئەنجامدرابون. بەگوێرەی تۆڕەكە، نادیە كاردەكات بۆ لێپرسینەوە لە داعش و یارمەتیدانی بنیاتنانەوەی کۆمەڵگە و داکۆکیکردن لە قەرەبوکردنەوەی ڕزگاربوان، 10 ساڵ دوای کۆمەڵکوژی ئێزیدییەکان، هێشتا نادیە وەکو سیمبولی داکۆکیکردن لە مافی ژنان دەبینرێت. تۆڕی هەواڵی BBC لەبارەی "ژینا مودەڕیس گورجی"یەوە دەڵێت، "چالاكوان و دامەزرێنەری ڕێكخراوی ژیڤانۆی ژنانە لە ساڵی 2019، كە لەڕێگەی پەروەدەردە و پشتوانی كۆمەڵایەتیەوە داكۆكی لە مافەكانی ژنان دەكات و بەرەنگاری توندوتیژی لە دژیان دەبێتەوە. ئه‌وه‌شی خسته‌ڕو، ژینا مودەڕیس لە دەستپێکی جوڵانەوەکانی (ژن، ژیان، ئازادی) لە ئێران دوجار دەستبەسەرکراوە و بە تۆمەتی "پڕوپاگەندە لە دژی رژێم" دادگایکرا و سزای 21 ساڵ زیندانیی بەسەردا سەپێندرا، بەڵام دواتر سزاکەی بۆ 2 ساڵ و 4 مانگ كەمكرایەوە و ئێستا زیندانیە. بەگوێرەی تۆڕە بەریتانیەكە، ژینا مودەڕیس ئەندامی کەمپەینی کۆکردنەوەی ملیۆنێک واژۆ بوو، بۆ چاكسازی یاساكانی ئێراندا و كۆتاییهێنان بە جیاكاری لە دژی ژنان، ئەو هاوکات نمونەیەکی تایبەتە بۆ ژنانی کورد و ژمارەیەك بەرهەمی لەو بوارەدا هەیە.
ئامادەکردنی هاولآتی - گرووپە چەكدارەكان بەسەركردایەتی دەستەی تەحریر شام دەستیان بەسەر 18 گوند و شارۆچكەدا گرتووە لە گوندەكانی پارێزگای حەماە. - گرووپە چەكدارەكان پێشڕەوەیان كردووە و بەرەو ناوەندی شاری حەماە لە سێ میحوەرەوە بەروپێش دەڕۆن. ڕوانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ ڕایگەیاند گرووپە چەكدارەكان دەستیان بەسەر 18 گوند و شارۆچكەدا گرتووە لە پارێزگای حەماە. ڕوانگەكە لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند گرووپە چەكدارەكان بەسەركردایەتی دەستەی تەحریر شام دەستیان بەسەر 18 گوند و شارۆچكەدا گرتووە لە پارێزگای حەماە لە ناوەڕاستی سوریادا. وتیشی: ئەو گوندانەی گروپە چەكدارەكان دەستیان بەسەردا گرتووە بریتین لە ئەبو لەفە و مستەریحە و بیوز و سەروەت رەهجان و سەرحای باكور و سەرحای باشور لەگەڵ شارۆچكەی مەعرشحوری ستراتیژی. رونیشیكردەوە گرووپە چەكدارەكان پێشڕەوەیان كردووە و بەرەو ناوەندی شاری حەماە لە سێ میحوەرەوە بەروپێش دەڕۆن و تەنها 6 كیلۆ مەتر لە شارەكەوە دوورن.
- گۆڕانكاریەكانی رۆژهەڵات دەرفەتێكی زێڕینی بۆ كورد دروستكردووە لە سوريا و عێراق. - ئەو كەسانەی ترەمپ لە پۆستە باڵاكانی ئەمریكا دیاریكردوون هاسۆزی كوردن . - بارودۆخی سوریا و عێراق بارودۆخێكی شەڵەژاوە و نزیك لە كەوتنە و كوردیش هەلێكی زێڕین و مێژویی لەبەردەستە. بینەر كوردی توێژەری كاروباری نێودەوڵەتی لە واشنتن ڕایگەیاند ئەو گۆڕانكاریە گەورە و فراوانەی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا روودەدەن لەبەرژەوەندی كوردە. بینەر كوردی تایبەت بە هاوڵاتی ڕاگەیاند رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە گۆڕانكاریەكی زۆر گەورە و فراواندا تێپەڕدەبێت و كورد وەك بەشێك لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە سوریا بێت یان عێراق، رۆژئاوای كوردستان یاخود باكوری كوردستان، بەشێكی گرنگی ئەم گۆڕانگاریانەیە و رۆژێكی زۆر گرنگە بۆ كورد بەتێكڕای مێژوو . وتيشى: جێوسیاسی ناوچەكە و باڵانسی هێز لە ناوچەكە لەبەرژەوەندی كوردە و دەرفەتێكی زێڕینی بۆ كورد دروستكردووە لە سوريا و عێراق. رونیشیكردەوە لە دوو مانگی داهاتوو ئیدارەیەكی نوێ لەئەمریكا دەستبەكار دەبێت بە سەرۆكایەتی دۆناڵد ترەمپ، ئەو كەسانەی ترەمپ لە پۆستە باڵاكانی ئەمریكا دیاریكردوون هاسۆزی كوردن چ لە سوریا چ لە عێراق و پەیوەندی باشیپشان هەیە لەگەڵ كوردا . ئاماژەشیكرد بارودۆخی سوریا و عێراق بارودۆخێكی شەڵەژاوە و نزیك لە كەوتنە و كوردیش هەلێكی زێڕین و مێژویی لەبەردەستە بۆ ئەوەی بڕیاریدات، بەڵام لەهەمان كاتدا كورد ڕووبەڕووی مەترسیش بووەتەوە و دەبێت وریا بن، كورد لەبەردەم ترسێكی واقعی گەورەدایە لە ڕۆژئاوای كوردستان و گەمارۆی دوو گەڕەكی كوردنشین دراوە لەلایەن گرووپە چەكدارە توندڕەوەكانەوە كە نزیكەی 100 هەزار كورد لەو دوو گەڕەكە دەژین . باسی لەوەشكرد هەموو لایەنە ناوخۆیی و جیهانیەكان چاوەڕوانی ئەو ساتەن كە دۆناڵد ترەمپ دەسەڵات دەگرێتە دەس، بە بۆچونی لایەنەكان دەتوانن بە گەیشتنی دۆناڵد ترەمپ بۆ كۆشكی سپی دانوستاندن بكەن لەسەر ئەو مافانەی كە توانیویانە لەناوچە جوگرافیەكاندا بەدەستی بهێنن، جا ئەمە بۆ ئۆكرانيا و ئیسرائیل و بۆ توركیا راستە و پێیان وایە دەتوانن لەگەل ترەمپ بچنە سەر مێزی گفتوگۆ، ئەمە تا ڕادەیەك ڕاستە و رەنگە ئەو گفتوگۆیانە بكرێت ، بەڵام دۆناڵد ترەمپ بەوە ناسراوە كەسێكی پێشبینی نەكراوە لەبەر ئەوە كەس ناتوانێت پێشبینی ئەوە بكات رۆژهەڵاتی ناوەڕاست چی بەسەر دێت.
پنتاگۆن: میلیشیاکانی ئێرانمان لە سووریا کردووتە ئامانج ئامادەکردنی هاوڵاتی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا ڕایگەیاند کە هێزی ئاسمانیی ئەو وڵاتە هێرشی کردووەتە سەر گرووپە میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە پارێزگەی دێرەزووری سووریا، کە لە هێرشەکانی سەر هێزەکانی ئەمریکا بەرپرسن. لە لێدوانێکدا، پنتاگۆن جەختی کردەوە کە ئامانجیان لە سووریا پاراستنی هێزەکانیان و هاوپەیمانەکانیانە، بەتایبەت هێزەکانی سووریای دیموکرات (HSD) کە زۆربەیان کوردن، هەروەها بەرەنگاربوونەوەی تیرۆرە. ئەم هێرشانە لە کاتێکدا دێن کە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بە هۆی شەڕ و پێکدادانەکان لە ناوچەکانی حەلەب، ئیدلیب و حەما لە دۆخێکی ئاڵۆزدایە. بەپێی ئامارەکان، لە 27ی تشرینی دووەمەوە 604 کەس گیانیان لەدەست داوە کە 104 کەسیان هاوڵاتی مەدەنی بوون.
