هەسەدە وەمدانەوەى هێرشەکانى ڕاگرت دانوستان دەستیپێکرد

  هاوڵاتی ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل(هەپەگە) ڕایگەیاند، لە هەرێمی زاپ لە ئەنجامی چالاکی گەریلاکانیان دژی داگیرکەران سەنگەرێک ڕووخێنراوە و لایەنی کەم سێ سەربازی سوپای تورک سزادران. ئەمڕۆ چوارشه‌ممه‌ 3ی تشرینی دووه‌می 2021، ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل(هەپەگە) لەبارەی چالاکی هێزەکانیان دژی سوپای داگیرکەری تورک ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە کە بەمشێوەیە هاتووە: ” لە چوارچێوەی هەنگاوی شۆڕشگێری بازەکانی زاگرۆس دا ڕۆژی ٢-١١ کاتژمێر ٠٣:٣٠ لە مەیدانی قەڵای بەدەوی لە هەرێمی زاپ هێزەکانمان لە داگیرکەرانیان دا. لە ئەنجامی ئەو چالاکییە سەرکەوتووەدا لانی کەم سێ داگیرکەر سزادران، سەنگەرێک ڕووخێنرا و گورز لە سیستەمی کامێرای چاودێری پێشکەوتوو و سیستەمی ڕادار درا. ڕۆژی ٢-١١ کاتژمێر ٠٩:٠٠ هەرێمی خواکورک لە مەیدانی گردی شەهید شەریف و لەهەرێمی زاپ لە مەیدانی گردی شەهید سمکۆ بە فڕۆکەی شەڕ بۆردوومان کرا”.

هاوڵاتی بانکی ئەمریکا رایگەیاند:"نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێک تاوەکو کۆتایی بەهاری ساڵی داهاتوو بۆ 120 دۆلار بەرزدەبێتەوە".  ئەمڕۆ چوارشه‌ممه‌ 3ی تشرینی دووه‌می 2021،  بانکی ئەمریکا رایگەیاند:"نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێک تاوەکو کۆتایی بەهاری ساڵی داهاتوو بۆ 120 دۆلار بەرزدەبێتەوە". هۆکاری بەرزبوونەوەی ئاستی پێشبینییەکانی بانکی ئەمریکا بۆ نرخی نەوت دەگەڕێتەوە بۆ ئەو قەیرانەی وزە کە لە جیهاندا سەریهەڵلداوە و بووەتە هۆکاری بەرزبوونەوەی نرخەکانی گازی سرووشتی، نرخی بەنزین و نرخی خەڵووز. بانکی ئەمریکا پێیوایە کە بەرزبوونەوەی خواست بۆ نەوتی خاو لە ماوەی یەک ساڵ و نیوی داهاتوو زیاتر دەبێتە لە بڕی خستنەڕووی نەوت و لەبەر ئەوەش بە بە ئەرێنییەوە دەڕوانێتە نرخەکانی نەوت لە چەند مانگی داهاتوودا. بانکی ئەمریکا ئێستا دەڵێت، بەرزبوونەوەی خواست بۆ گازوایل و بەنزین و سووتەمەنی فڕۆکە هاوکات لەگەڵ کەمبوونەوەی توانای پاڵاوگەکانی ئەمریکا، دەبێتە هۆکار بۆ بەرزبوونەوەی زیاتری نرخەکانی نەوت لە ساڵی داهاتوودا. بانکی ئەمریکا یەک مانگ لەمەوبەر پێشبینی کردبوو کە لە ماوەی 6 مانگدا نرخی نەوت بۆ 100 دۆلار بەرزدەبێتەوە ئەگەرهاتوو کە زستانێکی سارد رووبدات. بڕیارە رۆژی پێنجشەممە بەرهەمهێنەرانی نەوتی ئەندام لە ئۆپێک و دەرەوەی ئۆپێک لەسەر داهاتووی بازاڕی نەوت کۆببنەوە.

هاوڵاتی وەزیری دارایی بەڕێوەبەری دەروازەی پەروێزخان‌ و بەڕێوەبەری گومرگی گەرمیان و بەڕێوەبەری ئاسایشی دەروازەکەی لە پۆستەکەیان دورخستەوە. ​ئەمڕۆ چوارشه‌ممه‌ 3ی تشرینی دووه‌می 2021، وەزیری دارایی حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیاریداوە بە لەسەركارلادانی هەردوو بەڕێوەبەری مەرزی پەروێزخان و گومرگی گەرمیان. لەسەركارلادانی بەڕێوەبەری مەرزی پەروێزخان و بەڕێوەبەری گومرگی گەرمیان لەكاتێكدایە، لەماوەی رابردوودا شۆفێرانی مەرزەكە مانیانگرت و بۆ ماوەیەك هاتوچۆ لە مەرزەكەوە راگیرا، دوێنێ دەستیپێكردەوە. دەروازەی نێودەوڵەتی پەروێزخان یەکێکە لە دەروازە گرنگەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و ئێران، ساڵی رابردو  لە مێژوی دەروازەکە بە ساڵی زێڕین دادەنێرت، چونکە زیاتر لە 240 ملیار دینار داهاتی هەبوە.    

هاوڵاتی سەرۆكی دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند:" ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان بەبێ ئاوارە و پەنابەر زیاتر لە شەش ملیۆن و 270 هەزار كەسە و پێشبینی دەكەن ساڵی 2040 بگاتە 8 ملیۆن و 800 هەزار كەس. ئەمڕۆ چوارشه‌ممه‌ 3ی تشرینی دووه‌می 2021،  سیروان محەممەد سەرۆكی دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە، ''ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان بەرەو زیادبوون چووە، پێشبینی دەكەین بۆ ساڵی 2040 بگاتە 8 ملیۆن و 800 هەزار كەسم دەشڵێت، 20 ساڵ پێش ئێستا گەشەی دانیشتووان سەرووی 3٪ بوو بەڵام ئێستا دەگاتە 2٪. ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، ''ژمارەی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان بەبێ ئاوارە و پەنابەر زیاتر لە 6 ملیۆن و 270 هەزار كەسە و پێشبینی دەكەین ساڵی 2040 بگاتە 8 ملیۆن و 800 هەزار كەسە.'' ئەوەشیخستۆتەڕوو، هەرچی ژمارەی دانیشتوانی عێراقە، ئێستا 40 ملیۆن كەسە و ساڵانە نزیكەی 850 هەزار كەس زیاد دەبێت.

تەشەنەكردنی كۆرۆناو رێگری هەندێك لەهەڤاڵان لەهەمواركردنەوەی پەیڕەوی ناوخۆ هۆكاربوو بۆ درێژەدان بەو ئەزموونە سەرنەكەوتووە   سازدانی: ئارا ئیبراهیم   ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی بە راشكاوانە قسە لەسەر كێشەو پرسە ناوخۆییەكانی حزبەكەی دەكات و ئاماژە بەوە دەدات كە لەكۆنگرە بڕیاریانداوە پاش شەش مانگ، ئەزموونی هاوسەرۆكی هەڵسەندگاندنی بۆ بكرێت و پەیڕەو هەموار بكرێتەوە، دەشڵێت:» بەشێك لەهەڤاڵان رێگربوون لەهەمواری پەیڕەوی ناوخۆو بوونە هۆكاری بەردەوامی ئەو ئەزموونە سەرنەكەوتووەی یەكێتی». ئارێز عەبدوڵا، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ  دەشڵێت:» سیستمی هاوسەرۆكی لەناو یەكێتی فەشەلی هێناوە».  هاوڵاتی: دۆخی یەكێتی بەتایبەت دوای دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان چۆنە؟ ئارێز عەبدوڵا: دوای هەڵبژاردن ئێمە ئێستا تێگەیشتووین كە خاڵە ئەرێنی و نەرێنییەكانی شێوازی كاركردنی خۆمان دەزانین بۆ ئەوەندە كورسیمان هێناوەو كورسی دیكەمان نەهێناوە، واتا هەڵسەنگاندنێك بۆ ئەو دۆخە كراوە تا سوود لەلایەنە باشەكانی بكەین و لایەنە نەرێنییەكانیش دووبارە نەبێتەوە.  هاوڵاتی: ئایا سیستمی هاوسەرۆكی فەشەلی هێنا لەناو یەكێتیدا؟ ئارێز عەبدوڵا: با بەڕوونی باسی بكەین، سیستمی هاوسەرۆكی دوای كۆنگرەش دژی بووم، دژی ئەو شێوازە بووم و ئەزمونێكی سەركەوتوو نەبوو بەگشتی، واتا ئەگەر ئەو كێشانەش روویان نەدایە هەر سیستمی هاوسەرۆكی ئەزمونێكی سەركەوتوو نەبوو، هەر دەبوو چاوی پێدا بخشێنینەوە. شێوازی بەڕێوەبردنی یەكێتی لەپەیڕەوی یەكێتی لەناو كۆنگرە پەسەندكرا، دەرفەتێكی شەش مانگیمان دا، وتمان ئەزمونی هاوسەرۆكی تاقیدەكەینەوە. دوای شەش مانگ لایەنە باش و خراپەكانی ئەو شێوازەمان بۆ دەردەكەوێت ئەوكاتە پەیڕەوی ناوخۆ هەموار دەكەینەوە، واتا لەكۆنگرە بڕیارماندا پەیڕەوی ناوخۆ هەمواربكەینەوە لەهەر بابەتێك كە هەڵەمان كردبێت یان لەهەر بابەتێك ئەگەر گونجاو نەبێت هەمواری بكەینەوەو بیگۆڕین، چونكە ئەو هەستەمان هەبوو هەڵەو كەموكوڕی هەیە بەدوو هۆكار. یەكەم: لەمێژ بوو كۆنگرە نەبەسترابوو، كێشەی كەڵەكەبوو زۆر بوو، دەمانویست كۆنگرە بەسەركەوتوویی تێپەڕێنرێت و بێ دروستبوونی كێشە. دووەم: لەسەروبەندی كۆنگرە پەتای كۆرۆنا پەیدا بوو ئەویش كاریگەری زیاتری هەبوو كە پەلەی زیاتر بكەین لەتێپەڕاندنی كارەكانی كۆنگرە، بۆیە شەش مانگمان دانا بۆ تاقیكردنەوەی ئەو سیستمە نوێیەی كاركردنی یەكێتی، بەڵام دواتر پەرەسەندنی كۆرۆناو دوایش دەركەوت هەمواركردنی پەیڕەوی ناوخۆ لەبەرژەوەندی هەندێ لەهەڤاڵان نەبوو، بۆیە ئەو هەڤاڵانەی لەهەمواركردنەوەی پەیڕەو لەبەرژەوەندیاندا نەبوو رێگریان دەكرد، لەئەنجامیشدا كێشەی گەورەمان بۆ دروست بوو كە ئەو ئەزموونە سەرنەكەوتووە درێژە پێبدرێت.  هاوڵاتی: پێتانوایە پاشەكشەی دەنگەكانی یەكێتی بەهۆی ئەو كێشانەوە بووە كە روویانداوە؟ ئارێز عەبدوڵا: دوو سێ هۆكار هەبووە بۆ پاشەكشەی دەنگەكانی یەكێتی یەكەم: هەموو حزبەكان دەنگیان كەمی كردووە لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان و عێراق. دووەم: پێش ئەوەی ئەو كێشانەش بتەقێتەوە ئێمە كێشەی گەورەمان هەبووە، واتا هەموو كێشەكان بەگشتی كاریگەری هەبوو، یەك هۆكار نییە، بەڵكو كێشە كەڵەكەبووەكانی یەكێتی بێگومان كاریگەری هەبووە، كێشەكانی ئەم دواییەی ناوخۆی یەكێتیش بەڵێ یەكێك بووە لەهۆكارەكانی پاشەكشەی یەكێتی. سێیەم: هەندێ هەڵەی تەكنیكیمان كردووە لەهەڵبژاردنەكاندا، چونكە هەڵبژاردن زەحمەت و ئاڵۆز بووەو هونەرو بەڕێوەبردن و راگەیاندنێكی زۆر یەكانگیری دەوێت و وەكو جاران نییە وردە وردە ئاڵۆزتر دەبێت، ئێمە هەندێ هەڵەمان كردووە وای كردووە كەژمارەی كورسیەكانمان كەمی كردووە.  هاوڵاتی: پارتی چاوی لەپۆستی سەرۆك كۆمارەو ئەگەر سەرۆك كۆمار بۆ یەكێتی بێت باسی پۆستی پارێزگاری كەركوك دەكەن كە بۆ پارتی بێت، قسەتان چییە لەو بارەیەوە؟ ئارێز عەبدوڵا: ئەگەر لێبگەڕێن پارتی چاوی لەپۆستەكانی سلێمانی و بەسڕەش دەبێت، بەڵام خۆ بەدەست پارتی نییە، ئێمەش چاومان لەوەیە یان لانی كەم لەبەرئەوەی پارتی لەماوەی سێ ساڵی رابردوو رێگری لەوە كرد كە پارێزگاری كەركوك كوردێك بێت، ئەمجارە پێویستە زۆر نەرمی بنوێنێت بۆ ئەوەی یەكێتی پارێزگارێك لەكەركوك دابنێت.  لەبەرئەوە بەهۆكاری ئەو پێداگیرییەی پارتی نەچوونە ژێربار بۆ دانانی پارێزگارێكی كورد وای كرد كەئەو سێ ساڵەی رابردوو عەرەبێكی شۆڤێنی پارێزگاری كەركوك بێت، ئۆباڵی ئەوە دەكەوێتە ئەستۆی پارتی.  بۆیە ئێمە چاومان لەوەیە  كە پارتی قەرەبووی ئەو بابەتە بكاتەوەو جارێكی دیكە ئەو گرفتانە دروست نەكات. سەبارەت بەپۆستی سەرۆك كۆمار رێككەوتنێكی دوورودرێژمان لەگەڵ پارتی هەیە لەسەر ئاستی عێراق و هەرێمی كوردستان، ئەگەر پارتی پابەندە بەو رێككەوتنانە كە پێكەوە ئەم وڵاتە بەڕێوە ببەین و پۆستەكان دابەش بكەین ئەوەی كردوومانە تائێستا ئەوا پێویستە هەر باسی پۆستی سەرۆك كۆمار نەكات وەكو جاری رابردوو و كاندیدی هەبێت، پێویستە بۆ یەكێتی بێت. ئێمە كاتی خۆی دەستبەرداری پۆستی سەرۆكایەتی هەرێم بووین لەبەرانبەردا پارتی دەستبەرداری پۆستی سەرۆك كۆمار بووە بۆ یەكێتی، ئەوە لەلایەك وەكو دابەشكردنی بەرژەوەندییەكانیشمان بووە، لەلایەكی دیكەوە بۆ پاراستنی یەكڕیزی و یەكدەنگی بووە لەبەغدا. ئەگەر پارتی پێیانوایە لەبەغداش سەرۆك كۆمار هی ئەوان بێت و سەرۆكی هەرێم لەدەست ئەوان بێت و سەرۆكی حكومەت لەدەست ئەوان بێت، ئێ بێگومان ئێمەش قسەی دیكەمان دەبێت و چاو بەهەموو ئەو رێکكەوتنانەو بەو شێوازە كاركردنە هاوبەشەدا دەخشێنینەوە كە هەمانە.  هاوڵاتی: بۆ نموونە پارتی كاندیدی بۆ پارێزگاری كەركوك دیاری كردووە كە فەرەیدون عەبدولقادر یان رێبوار تاڵەبانی دەبێت؟ ئارێز عەبدوڵا: ئێمە بە كەسێك رازی دەبین بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك كە خۆمان لەئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی دەنگی لەسەر بدەین، ئێمە هیچ كێشەیەكمان نییە لەسەر ناو، كێ دەڵێت یەكێتی كەسێكی بێلایەن كاندید ناكات؟. نەمزانیوە پارتی بەفەرمی باسی كەسیان كردبێت، بەڵام فەرەیدون عەبدولقادر یەكێتییە، ئینجا ئەوان دێن پیاوەتی بەئاوی حەمامەوە دەكەن ئەوە شتێكی ترە، ئێمە هیچ گومانمان لەدڵسۆزی و توانای فەرەیدون عەبدولقادر نییە.  هاوڵاتی: پرسی ژەهرخوارد کردنی چەند بەرپرسێكی یەكێتی چۆنە كە باسی دەكەن؟ ئارێز عەبدوڵا: باسی ژەهرخوارد کردن دەكرێت، نازانم ئەو برادەرانەی كە باسی دەكەن پێویستە بەڵگەنامەكانی خۆیان بدەنە دادگاو سەركردایەتی یەكێتی بۆ ئەوەی بڕیاری لەسەر بدرێت، خۆ تائێستا هیچ ناوێك نەهاتووە راستە گومان هەیە، بەڵام گومان هەیەو هەندێك لەسۆسیال میدیاو دەزگاكانی راگەیاندن بابەتەكان زۆر گەورە دەكەن. تائێستا پەنجە نەخراوەتە سەر كەسێك بڵێن فڵان كەسە، لەبەرئەوە ئەو بابەتە پێویستی بەبەدواداچوون و بڕیاری دادگا هەیە، كۆمەڵێك خەڵك لەناو یەكێتی باسی ئەوە دەكەن كە ژەهرخوارد کراون، ئەوانە پێویستە  بەڵگەكانیان تەسلیمی حزب و دادگا بكەن. لەدادگا بەسەر چ لایەنێكدا سەلمێندرا دەبێت سزا بدرێت، لە حزب بەسەر كێدا ساغ ببێتەوە دەبێت حزب سزای بدات، تائێستا تەنها قسەیەو ئەگەر دادگا بڕیار نەدات هەر بەگومان دەمێنێتەوە.

شاناز حەسەن بڕیارە ئەمڕۆ پەرلەمانی كوردستان كۆبوونەوە لەسەر دەستپێكردنەوەی داڕشتنەوەی دەستور ئەنجام بدات تالیژنەیەكی بۆ پێكبهێندرێت، سەرجەم فراكسیۆنەكانیش دەڵێن:» لەگەڵ ئەوەداین  هەرێم دەستورێكی تایبەت بەخۆی هەبێت و هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەكاتی خۆیدا بكرێت». رۆژی 30ی ئەیلولی 2018 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجامدراو تێیدا 29 لیست و قەوارە بەشدارییان كردو 16 لیست و حزبی سیاسی بوونە خاوەنی كورسی لەپەرلەمانی كوردستان، بەپێی یاسا چوار ساڵ جارێك هەڵبژاردن بۆ پەرلەمانی كوردستان ئەنجامبدرێت بەو پێیە بێت، دەبێت لە 30ی ئەیلولی 2022 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجام بدرێت. ئەمڕۆ دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان لەگەڵ سەرۆك فراكسیۆنەكانی ناو پەرلەمان پرسی رەشنووسی پرۆژەیاسای دەستوور و خوێندنەوەی تێبینی حزبەكان و یاسای كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی هەرێمی كوردستان تاووتوێ دەكرێت. بەر لەوەی رەشنووسی پرۆژەیاسای دەستووری هەرێمی كوردستان بخرێتە ناو خشتەی كاری پەرلەمانی كوردستانەوەو دەنگی لەسەر بدرێت، سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان تێبینی و بۆچوونی سەرجەم حزب و فراكسیۆنەكانی لەبارەی دەستوورەكە وەردەگرێت. لەساڵی 2009 دەستووری هەرێمی كوردستان نووسرایەوە و پەرلەمان پەسندی كرد، بەڵام بەهۆی ئاڵۆزیی سیاسییەوە رەشنووسەكە نەخرایە گشتپرسی و تەنیا وەكو مەرەكەبی سەر كاغەز مایەوە. لەخولی چوارەمدا جارێكی دیكە دەستوور لەكۆی زیاتر لە 120 ماددە، 73 ماددەی نووسرایەوە و ئاڵۆزیی سیاسی كۆتایی پێهێنا. ئەندامێكی یەكێتی: نووسینەوەی دەستور رێككەوتنی لایەنە سیاسیەكانی پێویستە عەباس فەتاح، بڕیاردەری لیژنەی یاسایی لەپەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:»لەئێستاد هیچ لیژنەیەك دانەنراوە و رێكنەكەوتون لەسەر ئەوەی لیژنە كۆنەكە نوێ بكەنەوە یان لیژنەیەكی تازە بەگۆڕانكارییەوە دروست بكرێتەوە». ئەوەشی روونكردەوە:» لەئێستادا ئەوەش روون نیە لەو ماددانەوە دەستپێدەكرێتەوە كە پەسەندكراون یاخود لەسەرەتاوە دەستی پێدەكرێتەوە». عەباس فەتاح جەختی لەوەشكردەوە هێشتا كات ماوە بۆ هەڵیژاردنی پەرلەمانی كوردستان و وتی:»دەتوانرێت بەمانگێك لیژنەیەك دروست بكرێت و یاسایەك دەربكرێت». ئەم ئەندامەی پەرلەمانی كوردستان ئەوەشی دووپاتكردەوە:» دەكرێت لایەنەكان رێكبكەون لەسەر هەندێك بڕگەو ماددەی سیاسی كەدەبێت هەبێت وەك سیستمی سیاسی لەهەرێمی كوردستان و سەرچاوەی یاسادانان ئەوكات دەتوانرێت بەسێ مانگ دەستور بنووسرێتەوە و  هیچ كێشەیەك بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو دروستناكات». لەبارەی دواخستنی هەڵبژاردنیشەوە وتی:»تائێستا هیچ باسێك لەبارەی دواخستنی هەڵبژاردنەوە نەكراوە».   پارتی گەشەپێدانی توركمانی: پێویستە دەستور بنووسرێتەوە ئەوكات هەڵبژاردن بكرێت محەمەد سەعدەدین، ئەندامی پارتی گەشەپێدانی توركمانی لەپەرلەمانی كوردستان، لە لێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:»لەئێستا هەموو حزب و لایەنەكانی ناو پەرلەمان بیروڕای خۆیان سەبارەت بەدەستور ناردووەتە سەرۆكایەتی پەرلەمان». وتیشی:» پاڵپشتی ئەوە دەكەین دەستور لەناو پەرلەماندا بەزووترین كات تێپەڕێنرێت،  چونكە هەرێمی كوردستان بۆ چارەسەر كردنی زۆربەی كێشەكان و ریكخستنی كاروبارەكانی خۆی پێویستی بەدەستورە، بۆیە پاڵپشتی تەواوەتی دەكەین». محەمەد سەعدەدین ئەوەشی روونكردەوە:»پێویستە دەستور بنووسرێت و ئامادەبكرێت ئەنجا بابەتی هەڵبژاردن بخرێتەڕوو، چونكە كە دەستورەكە هەبوو هەڵبژاردن لەچوارچێوەی ئەو ماددانەدا دەكرێت كە لە دەستورەكەدا جێگیر كراوە».   كۆمەڵی دادگەری: كاتی گونجاو بۆ نووسینەوەی دەستور لەبەردەستدایە روپاك ئەحمەد، ئەندامی  لیژنەی یاسایی لەپەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:» دەبێت هەڵبژادرن لەكاتی خۆیدا بكرێت و كاتی گونجاویش بۆ نووسینەوەی دەستور لەبەردەستدایە، دەتوانین لەو كاتەدا پرۆژە دەستورەكە بنووسینەوە». هەروەها پێشیوابوو نووسینەوەی دەستور كاتێكی زۆری پێویست نیە و دەكرێت لایەنەكان رێككبكەون و لەكاتێكی دیاریكراودا ئامادە بكرێت.   فراكسیۆنی یەكگرتوو: هیچ پاساوێك بۆ دواخستنی هەڵبژاردنەكان نییە ئەبوبەكر هەڵەدنی، ئەندامی فراكسیۆنی یەكگرتوو لەپەرلەمانی كوردستان، بە هاوڵاتی وت:» ئەگەر لەلایەن هێزە سیاسییەكانەوە ئیرادەیەك هەبێت دەتوانرێت دەستورەكەش ئامادەبكرێت و لەگەڵ هەڵبژاردندا بكرێتە راپرسییەوە، بەڵام بەمەرجێك سازانی سیاسی  لەسەر هەبێت». جەختی لەوەشكردەوە:» هیچ پاساوێك نیە بۆ دواخستنی هەڵبژاردنەكان و خەڵك بۆ چوار ساڵ دەنگی بەم پەرلەمانە داوەو هیچ وڵاتێك بۆ پرسی كۆرۆنا و هیچ پرسێكی دیكە هەڵبژاردنەكانی خۆی دوانەخستووە». فراكسیۆنی گۆڕان: پێویستە هەڵبژاردن لەكاتی خۆیدا بكرێت دابان محەمەد، ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:» هیچ پاساوێك نیە بۆ ئەوەی هەڵبژاردن دوابخرێت، پێویستە لەكاتی خۆیدا بكرێت و لەبەرژەوەندی میللەتدا نیە دوابخرێت، چونكە دواخستنی دەبێتە دروستبوونی دەسەڵاتێكی تاكڕەو». پەرلەمانتارەكەی گۆڕان هێمای بۆ ئەوەش كرد كە پڕۆژەی دەستور پڕۆژەیەك نیە بۆ حزبێك بنووسرێتەوە، پێویستە بە كۆدەنگی بكرێت و كاتەكەی گونجاو بێت و هەرێمی كوردستان دەستورێكی هەبێت. دابان محەمەد باسی لەوەشكرد كە ئەوەی ئێستا دەبینرێت» لایەنێك زەخت دەكات بۆ ئەوەی دەستورێك بۆ هەرێم  پەسەندبكرێت، ئەوە دیارە پەیوەندی بەكاری ناو حزبەكەوە هەیەو هیچ باش نیە پەلە پەل لەدەستوردا بكرێت ئەم پەلەكردنەی ئێستا گومانی گەورە دروستدەكات». فراكسیۆنی پارتی: بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ دواخستنی هەڵبژاردنەكاندا نین زانا خالید، سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتی وت:» ئێستا لەقۆناغی سەرەتای ئامادەكردنی دەستورین، پێمان باشە لیژنەكە نوێنەری سەرجەم لایەنە سیاسییەكان و پێكهاتەكانی تێدابێت،  بەو لایەنانەشەوە كە كورسی پەرلەمانیشیان نیە». سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد:» ئێمە لەگەڵ پرۆسەی دیموكراسین لەهەرێمی كوردستان، بۆیە لەگەڵ ئەوەین هەڵبژاردن وەك سیستمێكی دیموكراسی و مافی هاووڵاتیان پیادەبكرێت و لەكاتی خۆیدا بەڕێوەبچێت».

سازدانی: هاوڵاتی رێكخەری سەنتەری میترۆ بۆ دادۆكیكردن لە ئازادی رادەربڕین ئاماژە بەوە دەدات كە نزیكەی 10 رۆژنامەنووس لەهەرێمی كوردستاندا تیرۆركراون و بكوژەكانیان لەیاسا هەڵهاتون و نادیارن و سزا نەدراون. رێكخەری سەنتەری میترۆ بۆ داكۆكیكردن لەئازادی رادەربڕین و میدیا لەهەرێمی كوردستان بەشداری دەكات لەساڵیادی تیرۆركردنی رۆژنامەنووسان لەوڵاتی لوبنان كە لەلایەن رێكخراوی نێودەوڵەتی رێكدەخرێت. رەحمان غەریب، رێكخەری سەنتەری میترۆ بۆ داكۆكیكردن لەئازادی رادەربڕین لەم چاوپێكەوتنەدا دەشڵێت:» كۆمەڵگای نێودەوڵەتی ریسالەو نامەی زۆر بۆ بەرپرسانی هەرێم ناردووە، هیوادارم لەو ریسالانە تێبگەن، ئەگەر لەو نامانە تێنەگەن بێگومان كارەساتێكی زۆر گەورە بۆ هەرێمی كوردستان دەبێت دەربارەی چارەنووسی ئەو رۆژنامەنووس و چالاكوانانەی تائێستا لەزینداندان و حوکمدراون». هاوڵاتی: وەكو سەنتەری میترۆ وەك رێکخراوێكی ناحكومی هەرێمی كوردستان بەشداری دەكەن؟ ئامانجتان چییە؟ رەحمان غەریب: ئەوە سێ ساڵە وەكو رێكخراوێكی سەربەخۆ نوێنەرایەتی خۆمان دەكەین كە داكۆكی لەئازادی رۆژنامەنووسی دەكات هەماهەنگی فراوانی لەگەڵ رێكخراوە جیهانییەكاندا هەیە كە لەسەر ئاستی رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان موعتەرەفە. هەموو ساڵێك ئەم یادە دەكرێتەوە كە تایبەتە بەتیرۆركردنی رۆژنامەنووسان، پێشەنگایەك دەكەنەوە بۆ ئەو رۆژنامەنووسانەی كوژراون یادیان دەكەنەوە، یان یادكردنەوەی قوربانیانی دەستی تیرۆر لەناو رۆژنامەنووسان. هەروەها مێزگرد دروست دەبێت و تایبەتە بەقسەكردن لەسەر ئەو گرفتانەی لەسەر ئازادی رادەربڕین و میدیا هەیە، هەروەها چۆن فشار لەسەر ئاستی جیهاندا بەهێز بكرێت و فراوان بكرێت بەئامانجی ئەوەی كاریگەریمان هەبێت لەسەر حكومەت و وڵاتەكانمان تا دەربازبوون لەسزا كۆتایی پێبهێنرێت تایبەت بەتیرۆركردن و كوشتنی رۆژنامەنووسان. ئەمە هەماهەنگی نێوان رێكخراوی نێودەوڵەتی و رێكخراوەكانی تایبەت بەئازادی رۆژنامەنووسانە. هاوڵاتی: ئێوە هیچ ئامارێكتان لەبەردەستدایە كە لەهەرێمی كوردستان و عێراق چەند رۆژنامەنووس تیرۆر كراون و بكوژەكانیان لەسزا دەرچوون؟ رەحمان غەریب: ئێمە هەموو ساڵێك كە بەشدار دەبین بكوژی رۆژنامەنووسان  لەسەر ئاستی عێراقدا زۆرەو باسی دەكەین، زیاتر لە 500 رۆژنامەنووس لەعێراق و هەرێمی كوردستان تیرۆر كراون. ئەوەی پەیوەندیدارە بەتیرۆری رۆژنامەنووسان هەندێكیان تیرۆری راستەوخۆ بووەو پەیوەندی بە نووسین و بیروڕاكانیانەوە هەبووە وەكو (عەبدولستار تایەر شەریف، سۆرانی مامە حەمە، سەردەشت عوسمان، ویداد حسێن، كاوە گەرمیانی) رۆژنامەنووسی دیكەمان هەیە كە بەدەستی داعش تیرۆركراون، ئەوانەی لەجەنگدا تیرۆر دەكرێن و ئەوانەی لەناو نیزامە سیاسییەكاندا تیرۆر دەكرێن هەر هەمووی دەچێتە ئەو  خانەیەی دەربازیان بووە لەسزا، وەكو چۆن ئەوانەی داعش تیرۆری كردوون كەس نازانێت كێیە، لەناو هەرێمی كوردستان و عێراقیشدا بەهەمان شێوە كە رۆژنامەنووس تیرۆركراوە ناناسێندرێتەوەو  رادەكات، لەبەرئەوەی سەروەری یاسا لەهەرێمی كوردستاندا نییە. هاوڵاتی: ئایا نزیكەی 10 رۆژنامەنووسێكمان هەیە كە تیرۆركراون و بكوژەكانیان هەڵهاتوون یان سزا نەدراون؟ رەحمان غەریب: دوو پەیامنێری كوردستان تیڤی لەگەڵ رۆژنامەنووسێكی پەكەكە، لەگەڵ دوو رۆژنامەنووس ( ئامانج بابانی و ژنەكەی) لەگەڵ ئەو رۆژنامەنووسانەی تر كە پێشتر ناوم هێناون، ئەوانە هەموویان بكوژەكانیان نادیارن و سزانەدراون. هاوڵاتی: ئایا لەهەرێمی كوردستان پاشەكشە لەئازادی رادەربڕین دەبینرێت؟ رەحمان غەریب: قەزیەی فراوانكردنی ئازادی رۆژنامەنووسی ، شتێكی نیزاڵییەو خەباتی بەردەوامی دەوێت كە بە نینۆكت دیوارێك هەڵبكەنیت دەبێت وا بەردەوام بین. بەرپرسانی هەرێمی کوردستان تا رادەیەك بڕوایان بە ئازادی رۆژنامەنووسی هەیە، چونكە یاساكان هەیەو جێبەجێ ناكرێت، یاسای بەدەستگەیشتنی زانیاری هەیەو رۆژنامەنووسان پێیان نادرێت، یاسا هەیە بۆ بكوژانی رۆژنامەنووسان، بەڵام خەڵك دەربازی دەبێت لەتیرۆركردنی رۆژنامەنووسان. لەبەرئەوە سەرباری وجودی ئازادی رۆژنامەنووسی و سەدان كەناڵی میدیایی لەهەرێمی كوردستاندا، بەڵام ئازادی گەیشتن بە سەرچاوەكانی زانیاریان نییە، ئازادی گەیشتنیان بە هەموو ئەو چالاكیانە نییە كە روودەدەن ، لەكاتی خۆپیشاندانەكان و تەنگەشەی سیاسی كێشەیان بۆ دروستدەكرێت، هەموو ئەمانە پێچەوانەی یاساكانە كە لەهەرێمی كوردستاندا هەیە. هاوڵاتی: چ قسەیەكتان لەسەر سزادراوانی چالاكوانان و رۆژنامەنووسانی بادینان هەیە؟ رەحمان غەریب: پرسی ئەو رۆژنامەنووس و چالاكوانانەی پارێزگای دهۆك هەیەو حوکمدراون و هەندێكیان ئازاد كراون، هەموو ئەم جۆرە كەیسانە تێڕوانینی نەرێنی هەبووە لەئاستی كۆمەڵگای نێودەوڵەتی و وڵاتان و رێكخراوە بیانییەكان لەسەر دیموكراسی لەهەرێمی كوردستان، ئینجا ئەم نامەو ریسالانە كە كاریگەری هەبووە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی ریسالەو نامەی زۆر بۆ بەرپرسانی هەرێم ناردووە، هیوادارم لەو ریسالانە تێبگەن، ئەگەر لەو نامانە تێنەگەن بێگومان كارەساتێكی زۆر گەورەی بۆ هەرێمی كوردستان دەبێت دەربارەی چارەنووسی ئەو رۆژنامەنووس و چالاكوانانەی تائێستا لەزینداندان و حوکمدراون. هاوڵاتی: ئەو وڵاتانەی نامەیان بۆ بەرپرسانی هەرێم ناردووە داوای چیان كردووە؟ رەحمان غەریب: هەموومان داوای سەروەری یاساو داوای دادگای دادپەروەر دەكەین، مەحكەمەی عادل كە سەرنجیشمان هەبێت لەسەر تۆمەتەكان با ناڕەواش بن، بەڵام خۆ دەكرێت دادگایەكی دادپەروەر هەبێت كە مەرجی زۆر زۆری هەیە ئەوەی كە ئەم بابەتە دەبینێت دەزانێت مەرجەكانی مەحكەمەی عادل چیە، لەبەرئەوەی مەرجی مەحكەمەی عادل نەبووە ئەمەش جارێكی تر عەلامەتی سەرسوڕمانی خستەسەر سەروەری یاسا لەهەرێمی كوردستان. هاوڵاتی: دەتانەوێت چ پەیامێك بگەیەنن لە لوبنان تایبەت بە تیرۆركردنی رۆژنامەنووسان لەهەرێم و عێراقدا؟ رەحمان غەریب: ئێمە داوای هاوپشتییان دەكەین كە هاوپشتییان هەیە بەردەوام، مەوزوعی دەربازبوون لەسزا مەوزوعێكە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی گفتوگۆی لەسەر دەكرێت، عێراق بەهەرێمی كوردستانیشەوە لە سێیەمین خراپترینی ئەو وڵاتانەیە لەسەر ئاستی جیهان كە دەربازبوون لەسزای هەیە لەسەر تیرۆركردنی رۆژنامەنووسان. بۆ نموونە، تیرۆركردنی خاشقچی كە سی ئای ئەی ئەمریكی راپۆرتی لەسەر داوە، نەتەوەیەكگرتووەكان راپۆرتی لەسەر داوە، موخابەراتی توركی راپۆرتی لەسەر داوەو هەر هەموویان ئیدانەی وڵاتی سعودییەیان كردووە لە تیرۆركردنی ئەم رۆژنامەنووسەو پارچە پارچە كردنیدا، بەڵام ئایا چی كرا؟ ئێمە خەباتێكی بەردەواممان هەیەو دەبێت، چونكە دڵنیاین حكومەتی دادوەرمان دەبێت و یاسا تێیدا سەروەر دەبێت، ئێمە خەبات بۆ ئەوە دەكەین.  

هاوڵاتی ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بۆ تاوتوێکردنی پرسی قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتووانی لافاوەکەی هەولێر و  پرسی دەرچووانی قوتابیانی 12ـی ئامادەیی، تەوەری سێیەمیش قسەکردنە لەسەر پەیڕەوی ئەنجومەنی باڵای گەشەپێدانی خانمان لە هەرێمی کوردستان. ​ئەمڕۆ چوارشه‌ممه‌ 3ی تشرینی دووه‌می 2021، به‌ گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوی فه‌رمانگه‌ی میدیا و زانیاری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌دا سێ ته‌وه‌ر تاووتوێ ده‌كات، كه‌ یه‌كێكیان قه‌ره‌بووكردنه‌وه‌ی زیانلێكه‌وتووانی لافاوه‌كه‌ی هه‌ولێره‌. وه‌ك له‌ راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌دا هاتووه‌، یه‌كێكی دیكه‌ له‌ ته‌وه‌ره‌كان، خستنه‌ڕووی رەشنووسی (پەیڕەوی ئەنجومەنی باڵای گەشەپێدانی خانمان لە هەرێمی کوردستان - عیراق) بە میوانداریی ئەمینداری گشتیی ئەنجومەنی باڵای خانمان. هاوكات بابەتی وەرگرتنی دەرچوانی ئامادەییەکان لە زانکۆ و پەیمانگاکان ده‌خرێته‌ڕوو، له‌گه‌ڵ چارەسەری زیادبوونی ژمارەی دەرچووان کە تێکڕای نمرەی بەرزیان بەدەستهێناوە لە تاقیکردنەوەی وزاریی ئامادەییەکان و توانای سنوورداری زانکۆ و پایمانگاکان بۆ وەرگرتنی دەرچووان بەپێی داخوازی خۆیان. لە کۆبوونەوەکەدا ئەم بابەتانەی خوارەوە دەخرێنە بەر باس و گفتوگۆ: یەکەم: خستنەڕووی ڕەشنووسی (پەیڕەوی ئەنجومەنی باڵای گەشەپێدانی خانمان لە هەرێمی کوردستان - عێراق) بە میوانداریی ئەمینداری گشتیی ئەنجومەنی باڵای خانمان. دووەم: خستنەڕووی بابەتی وەرگرتنی دەرچووانی ئامادەییەکان لە زانکۆ و پەیمانگاکانی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی خوێندنی 2021 - 2022، و چارەسەری زیادبوونی ژمارەی دەرچووان کە تێکڕای نمرەی بەرزیان بەدەستهێناوە لە تاقیکردنەوەی وزاریی ئامادەییەکان و توانای سنوورداری زانکۆ و پایمانگاکان بۆ وەرگرتنی دەرچووان بەپێی داخوازی خۆیان. سێیەم: خستنەڕووی بابەتی قەرەبووکردنەوەی زیانی هاووڵاتیان لە ئەنجامی لافاوی رۆژی 2021/10/30 و ڕاسپاردنی وەزارەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ لێکۆڵینەوە لە هۆکارەکانی ڕوودانی ئەو زەرەر و زیانانە و چۆنیەتی چارەسەرکردنیان.

  هاوڵاتی هه‌ردوو وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی و كشتوكاڵی هه‌رێمی كوردستان له‌ باره‌ی ده‌نگۆی بڵاوبوونه‌وه‌ی نه‌خۆشی مه‌ترسیدار به‌هۆی خواردنی مۆزه‌وه‌ روونكردنه‌وه‌ ده‌ده‌ن و رایده‌گه‌یه‌نن، كه‌ دوای به‌دواداچوون ده‌ركه‌وت هیچ مه‌ترسییه‌ك له‌سه‌ر میوه‌ی جۆری مۆز و سه‌رجه‌م ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی به‌ فه‌رمی هاورده‌ ده‌كرێن نییه‌. له‌ راگه‌یه‌ندراوێكی هاوبه‌شی هه‌ردوو وه‌زاره‌ته‌كه‌دا هاتووه‌: "بەهۆی بڵاوبوونەوەی تۆمارێکی ڤیدۆیی لە تۆڕەکانی سۆشیال میدیا سەبارەت بەبوونی جۆرە کرمێک لەناو بەرھەمی مۆز گوایە سەرچاوەی بڵاوبوونەوەی نەخۆشیەکی ترسناکە، دوای بەدواداچوونی هاوبەشی هەردوو وەزارەتی کشتوکاڵ و وەزارەتی تەندروستی و فەرمانگە پەیوەندیدارەکان بۆ بابەتەکە و بە ھەماھەنگی لەگەڵ لایەنی پەیوەنداری عیراقی و بەدواداچوونی سەرچاوەکان و هاتنی بەرهەمی مۆز لە دەروازەکان و وەرگرتنی نمونەکانی ناو بازاڕ و کۆگاکان و جۆرەکان و شێوازی هاوردەکردن و بەکارهێنان، بۆمان دەرکەوت کەوا ھیچ حاڵەتێک لەم شێوەیە یان ئەم جۆرە بەرهەمانەی مۆز لە ھەرێمی کوردستان بوونی نیە و هیچ نەخۆشیەک تۆمارنەکراوە". ده‌شڵێن: "ئەم فیدیۆیە لە وڵاتانی دیکەی دەرەوەیە و لە چەند دەزگایەکی راگەیاندنی بیانی پێشتر بڵاوبووەتەوە، بۆ ئەم مەبەستە ھاوڵاتیانی خۆشەویست دڵنیا دەکەینەوە لە سەلامەتی جۆرەکانی ئەم بەرهەمانە و نەبوونی هیچ نەخۆشیەکی پەیوەندار بەم بابەتە لەگەڵ بەردەوامبوونی بەدواداچوون لەپێناو تەندروستی و سەلامەتی هاوڵاتیان".

هاوڵاتی پارێزگاری هەولێر ڕایگەیاند:" دڵنیایی دەدەین کە بەشێوەیەکی دادپەروەرانە قەرەبووی زیانلێککەوتووانی لافاو دەکەینەوە و رەنگە تاوەکو سبەیش پرۆسەی خاوێنکردنەوە کۆتایی دێت دەست بە قەرەبوكردنەوەی زیانلێكەوتوان دەكرێت." ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی لەبارەی دوایین زیانەکانی لافاو لە سنووری پارێزگای هەولێر ئەنجامدا و رایگەیاند، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەگەڵمان لەسەر هێڵبووە و خۆی بە شێوەی مەیدانی سەردانی خەڵکەکەی کرد و دڵنیایی دا لەوەی کە سەلامەتی هاووڵاتیان لەسەرووی هەمووشتێکەوەیە و رایگەیاند کە قەرەبووی زیانەکان دەکەنەوە. پارێزگاری هەولێر لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا رایگەیاند، کە سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پەیوەندی بە ئەوانەوە کردووە و کە بە دادپەروەریی قەرەبووی زیانلێککەوتووان دەکەنەوە. ئومێد خۆشناو دەستخۆشی لە رێکخراوە خێرخوازی و ناوەندی قەیرانەکان و بەرگریی شارستانی و هێزە ئەمنییەکان دەکات کە هاوکاربوون بۆ زیانلێککەوتووانی لافاو و دەشڵێت "سوپاس بۆ خوا کە زیانی گیانی نەبووە." لەبارەی قەرەبووکردنەوەکە ئاماژەی بەوەدا کە رێگەنادەن کە خەڵێک زەرەرێکی زۆری کردبێت و قەرەبووی کەم بکرێتەوە یان بە پێچەوانەوە لەبەرئەوە " دڵنیایی دەدەین کە بەشێوەیەکی دادپەروەرانە قەرەبووی زیانلێککەوتووانی لافاو دەکەینەوە و رەنگە تاوەکو سبەیش پرۆسەی خاوێنکردنەوە کۆتایی دێت."

هاوڵاتی هەپەگە ڕایگەیاند:" ئۆپەراسیۆنی شۆڕشگێڕی هێزەکانی گەریلا لە دژی سوپای تورکیا لە هەفتانین و ئاڤاشین بەردەوامە، لە هەفتانین شەش داگیرکەر سزادران و لە چەندین شوێن ناچار بە پاشەکشەکران. ئەمڕۆ دووشه‌ممه‌ 1ی تشرینی دووه‌می 2021، ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل(هەپەگە)، ڕاگەیەندراوێکی لەبارەی بەرخۆدانی گەریلا دژی سوپای تورکیا لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا بڵاوکردەوە. هەپەگە ڕایگەیاند:" لە هەفتانین ئۆپەراسیۆنی شۆڕشگێری بەردەوامە و هێزەکانی گەریلا کەوتنە ناو سەنگەرەکانی دوژمن و شەش داگیرکەر سزا دران و چەند سەنگەرێکیش خاپوور کران. ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، سوپای تورکیا لە چەندین ناوچە هێزەکانی کشاندووەتەوە.

هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:"  لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاردراوە لەگەڵ 200 ملیارەکەی ئەم مانگە، سێ ملیار دیناریش بۆ قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەتووانی لافاوەکەی رۆژی شەممەی هەولێر بنێرن. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ 2ی تشرینی دووه‌می 2021،جووتیار عادل، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەراگەیاندراوێكدا رایگەیاند:" دوای هەوڵەکانی حکومەت، لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاردراوە کە 200 ملیارەکەی ئەم مانگە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرن". مانگانه‌ به‌پێى بودجه‌ى ساڵى 2021 عێراق حكومه‌تى ناوه‌ند 200 ملیار دینار وه‌ك شایسته‌ى دارایی هه‌رێم ده‌نێرێته‌ هه‌رێمى كوردستان. حكومەتی هەرێمی كوردستان و وەزارەتی دارایی بەپێی ئەو داهاتەی لەبەر دەستیدایە لە 25 ئەم مانگەوە دەستی بە دابەشكردنی موچە كردووە و تا ئێستا تەنیا چەند وەزارەتێك موچەی وەرگرتووە.وەزیری دارایش پێشتر رایگەیاند: بەهۆی نەگەراندنەوەی داهاتی هەندیك لە پارێزگاكان سیستمی دابەشكردنی موچە خاوە و كێشەی تیدایە".

هاوڵاتی کۆمپانیای دانەغاز رایگەیاند:"  داهاتی کۆمپانیاکە لە هەرێمی کوردستان لەماوەی 10 مانگی رابردودا 150 ملیۆن دۆلار بوە". دەڵێت:" هیچ قەرزێکمان لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان نەماوە". ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ 2ی تشرینی دووه‌می 2021، کۆمپانیای دانەغاز رایگەیاند:" کۆی ئەو بڕە پارەی نەختینەیەی لەلایەن کۆمپانیاکەوە لە حکومەتی هەرێمی کوردستانی و میسر وەرگیراوە لە ماوەی 10 مانگی یەکەمی ئەمساڵدا 86% ساڵی بەرزبوەتەوە و گەیشتوەتە 283 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی. کۆمپانیای دانەغاز  ئەوەشی رونكردۆتەوە:" لە ماوەی 10 مانگی یەکەمی ئەمساڵدا داهاتی کۆمپانیاکە لە هەرێمی کوردستان 150 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی بوە و لە ئێستاشدا هیچ قەرزێکیان لەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستان نەماوە".  

هاوڵاتی وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی رایگەیاند:"ئەو گرفتەی دروستبووە لەسەر بنەمای پلان بووە، پلانی ئەمساڵ بەشی زانستیی زانکۆ و کۆلێژەکان دایدەڕێژن. لەگەڵ ئەو پلانە، رێژەیەکی زۆر نمرەی بەرزهاتبوو، بۆیە داواکاریی قوتابیانمان وەرگرت و پلانی وەرگرتنی ساڵی رابردوومان بۆ ئەمساڵ جێبەجێکرد." ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ 2ی تشرینی دووه‌می 2021، ئارام محەممەد قادر، وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لەكۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا  ئاماژەی بەوە کرد، "ئەو گرفتەی دروستبووە لەسەر بنەمای پلان بووە، پلانی ئەمساڵ بەشی زانستیی زانکۆ و کۆلێژەکان دایدەڕێژن. لەگەڵ ئەو پلانە، رێژەیەکی زۆر نمرەی بەرزهاتبوو، بۆیە داواکاریی قوتابیانمان وەرگرت و پلانی وەرگرتنی ساڵی رابردوومان بۆ ئەمساڵ جێبەجێکرد." خەتاب ئەحمەد، بەڕێوەبەری گشتیی دیوان لە وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە کۆنگرە رۆژنامەوانییەکەدا قسەی کرد و وتی، پلانی وەرگرتن 56 هەزار و 804 قوتابی وەردەگرێت. ئەمساڵ 52 هەزار و 532 قوتابیش داوایان پێشکێشکردووە کە 45 هەزار و 113 قوتابیان دەرچووی خوێندنی ساڵی 2020 - 2021 بوون.  بۆ ئەمساڵ بە وتەی خەتاب ئەحمەد، 47 هەزار و 746 قوتابی وەرگیراون. ئەو ژمارەیە بەبێ قوتابیانی ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستانن.  خەتاب ئەحمەد، ئاماژەی بەوە کرد لە رێگەی زانکۆلاینەوە قوتابی ئەو بەشە بدۆزێتەوە کە نمرەکەی وەرگیراوە، دوای ئەوە دەبێت بچێت بۆ زانکۆکە و لەوێ لە رێگەی سیستمێکی تایبەتەوە وەردەگیرێن. جۆرێکی دیکەی قوتابیش هەیە بە گوتەی د. خەتاب ئەحمەد کە فۆڕمیان پێشکێش نەکردووە کە "ژمارەیەکن و ناوەکانیان دەنێرین بۆ زانکۆکان و لەوێ شوێنیان بۆ دەدۆزرێتەوە و وەردەگیرێن."  خەتاب ئەحمەد ئاماژەی بەوەشکرد، هەموو قوتابیان لە بەشەکانی خۆیان بەرزتریان بۆ گەڕاوەتەوە. ئەو دەڵێت، ئەو قوتابیانەی گۆڕانکاری لە نمرەکانیاندا کراوە زیاتر لە 30 هەزار قوتابین.  

  هاوڵاتی سه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان رایگەیاند:"  پشتگیری له‌ هه‌موو ده‌نگێكی داكۆكیكار له‌ مافه‌كانی مرۆڤ و ئازاديی ڕاده‌ربڕین ده‌كه‌ین، كه‌ له‌پێناو به‌دیهێنانی سه‌رفرازی و ژیانێكی به‌ كه‌رِامه‌ت بۆ مرۆڤایه‌تی ده‌بن به‌ پێشه‌نگ له‌ ده‌رخستنی ڕاستیيه‌كاندا". ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه‌ 2ی تشرینی دووه‌می 2021، رێواز فایەق، سەرۆكی پەرلەمانی كودرستان، لە پەیامێكدا رایگەیاند:" پشتگیری له‌ هه‌موو ده‌نگێكی داكۆكیكار له‌ مافه‌كانی مرۆڤ و ئازاديی ڕاده‌ربڕین ده‌كه‌ین، كه‌ له‌پێناو به‌دیهێنانی سه‌رفرازی و ژیانێكی به‌ كه‌رِامه‌ت بۆ مرۆڤایه‌تی ده‌بن به‌ پێشه‌نگ له‌ ده‌رخستنی ڕاستیيه‌كاندا، له‌ هه‌مان كاتیشدا سه‌ركۆنه‌ی هه‌موو هه‌وڵێكی نه‌خوازراو ده‌كه‌ین كه‌ به‌ناوی ئازاديی ڕاده‌ربڕین و پیشه‌ی پیرۆزی ڕۆژنامه‌نووسيیه‌وه‌ ده‌بنه‌ هۆكار بۆ به‌زاندنی سنووری ئازادییه‌كانی خه‌ڵك، و ئامرازێك بۆ دروستكردنی پشێوی و تێكدانی ئاسایشی كۆمه‌ڵایه‌تی".   دەقی پەیامەكەی سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان:.. به‌بۆنه‌ی ڕۆژی نێوده‌وڵه‌تيی كۆتاییهێنان به‌ ده‌ربازبوون له‌ سزای تاوانه‌كانی دژ به‌ ڕۆژنامه‌نووسان، هه‌ڵوێستی ڕاشكاوانه‌ی خۆمان بۆ ڕه‌وشی ناله‌باری كاری ڕۆژنامه‌گه‌ری له‌ سه‌رانسه‌ری جیهان، عێڕاق و كوردستان ده‌رده‌بڕین، مایه‌ی نیگه‌رانیمانه‌ كه‌ ساڵ له‌ دوای ساڵ ئاماره‌كانی تاوانكاری، تیرۆر و كوشتنی به‌ناهه‌قی ڕۆژنامه‌نووسان له‌لایه‌ن فیدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تيی ڕۆژنامه‌نووسان و ڕێكخراوه‌ داكۆكیكاره‌كانی بواری مافی مرۆڤ و ئازاديی ڕاده‌ربڕین له‌ به‌رزبوونه‌وه‌دان. لێره‌وه‌، له‌م بۆنه‌ جیهانیيه‌دا ڕایده‌گه‌یه‌نین، هه‌موو جۆره‌ پێشێلكارییه‌ك له‌ شێوه‌ی ئه‌شكه‌نجه‌دان، هه‌ڕه‌شه‌ و سوكایه‌تی پێكردن و ڕفاندن، مایه‌ی دروستكردنی ژینگه‌یه‌كی ناسه‌قامگیر و نائارامه‌ بۆ كاری میدیایی، ئه‌م شێوازانه‌ی هه‌ڕه‌شه‌لێكردن و بێزاركردن مه‌حكوم و شه‌رمه‌زار ده‌كه‌ین، هاوكات پشتگیری له‌ هه‌موو ده‌نگێكی داكۆكیكار له‌ مافه‌كانی مرۆڤ و ئازاديی ڕاده‌ربڕین ده‌كه‌ین، كه‌ له‌پێناو به‌دیهێنانی سه‌رفرازی و ژیانێكی به‌ كه‌رِامه‌ت بۆ مرۆڤایه‌تی ده‌بن به‌ پێشه‌نگ له‌ ده‌رخستنی ڕاستیيه‌كاندا، له‌ هه‌مان كاتیشدا سه‌ركۆنه‌ی هه‌موو هه‌وڵێكی نه‌خوازراو ده‌كه‌ین كه‌ به‌ناوی ئازاديی ڕاده‌ربڕین و پیشه‌ی پیرۆزی ڕۆژنامه‌نووسيیه‌وه‌ ده‌بنه‌ هۆكار بۆ به‌زاندنی سنووری ئازادییه‌كانی خه‌ڵك، و ئامرازێك بۆ دروستكردنی پشێوی و تێكدانی ئاسایشی كۆمه‌ڵایه‌تی، ئه‌م بۆنه‌یه‌ به‌ ده‌رفه‌ت ده‌زانین تاوه‌كو جارێكی تر داوا له‌ هاووڵاتيیانی ئازیز و خۆشه‌ویستی كوردستان بكه‌ین، بۆ به‌خۆداچوونه‌وه‌ و كۆنتڕۆڵكردنی هه‌سته‌كانیان، له‌و شاڵاوه‌ هه‌ڕه‌مه‌كی و ناته‌ندروسته‌ی سۆشیال میدیا، كه‌ خه‌ریكه‌ داب و نه‌ریت و ڕه‌وشتی كۆمه‌ڵایه‌تی و ڕه‌سه‌نایه‌تيی میلله‌ته‌كه‌مان له‌ناو ده‌بات. له‌ كۆتاییشدا سه‌ری ڕێز و نه‌وازش بۆ سه‌رجه‌م شه‌هیدانی قه‌ڵه‌م داده‌نه‌وێنین، كه‌ له‌پێناو دركاندن و به‌دیارخستنی ڕاستیيه‌كان گیانیان سپارد. د. ڕێواز فایق سه‌رۆكی په‌رله‌مانى كوردستان