موراد قەرەیلان، ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبردنی پەکەکە رایگەیاند، سەبارەت بە پرۆسەی چارەسەری رایگەیاند، دەبێت هەموو کەسێک ئەوە بزانێت ژمارەیەک لە هەڤاڵان، فەرماندە و جەنگاوەرانيان باوەڕیان بەوە نییە لەو دۆخەدا چەک دابنێن. ژمارەیەک لە بەرپرسانی دەوڵەت دەڵێن دەبێت ئیلا ئاوا بکرێت و چەکدانان نابێت دوا بخرێت، ئەوە پێویستی بەوەیە زەمینەی بۆ ساز بکرێت. موراد قەرەیلان، لە میانی بەشداریکردن لە بەرنامەی تایبەتی کەناڵی ستێرک تیڤی لەبارەی بانگەوازەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلانەوە ڕایگەیاند، نەورۆزی ئەمساڵ بە دروشمی بانگەوازەکەی ئۆجەلان کە "بانگەوازی کۆمەڵگای دیموکرات و ئاشتی"یە بەرز ڕادەگیرێت و ئازادی ئۆجەلان بە واتای ئازادی گەلی کورد و چارەسەرکردنی پرسی کورد دێت و ئاشتەوایی لە نێوان گەلانی کورد و تورک بەدی دێت. قەرەیلان ئاماژە بەوە دەدات کە کەسانێک ڕەخساندنی هەلومەرج بۆ بەستنی کۆنگرەی پەکەکە وەک مەرج لە قەڵەم دەدەن، بەڵام لە ڕاستیدا ئەوە مەرج نییە بەڵکو پێویستییە. جەختیشدەکاتەوە، دەبێت ڕێگە بە ڕێبەر ئاپۆ بدرێت لە پرۆسەکەدا چالاک بێت. واتا ئازاد بێت و ئازادانە جموجۆڵ بکات. “دەگوترێت پەیامەی ئۆجەلان بە ژمارەیەک لە هەڤاڵانمان دەگەیەندرێت کە لە گۆڕەپانەکە نین لە دەرەوەن یان زیندانیکراون. بەڵام ئەوە بەس بە گەیاندنی پەیام بەدی نایەت. بۆ نمونە ئەگەر کۆنگرە ببەسترێت دەبێت ڕێبەر ئاپۆ ئاگاداری تەواوی قۆناغەکان و ئەو بڕیارانە بێت کە دەدرێن”. ”ڕاستە لەوانەیە نەکرێت بێتە کۆنگرەکە و لە دەرەوە بەشدار بێت، بۆ ئەمەش پێویستە دەرفەتی تەکنیکی بڕەخسێندرێت و شاندی ئیمراڵی هاتوچۆ بکات. دەبێت شاندەکە لە دیدگای ئۆجەلان ئاگادارمان بکاتەوە و گفتوگۆ لەگەڵ ئەو هەڤاڵانەماندا بکرێت کە هێشتا ڕازی نەبوون بە دانانی چەک”. قەرەیلان باسى لەوەشکردووە، دەبێت هەموو کەسێک ئەوە بزانێت ژمارەیەک لە هەڤاڵان، فەرماندە و جەنگاوەرانيان باوەڕیان بەوە نییە لەو دۆخەدا چەک دابنێن. ژمارەیەک لە بەرپرسانی دەوڵەت دەڵێن دەبێت ئیلا ئاوا بکرێت و چەکدانان نابێت دوا بخرێت، ئەوە پێویستی بەوەیە زەمینەی بۆ ساز بکرێت. موراد قەرەیڵان ئاماژەی بەوەدا کە ئەوان وەک پەکەکە دوای بانگەوازەکەی ئۆجەلان کە بە دەستپێشخەری دەولەت باخچەلی، سەرۆکی مەهەپە داوای لە پەکەکە کرد چەک دابنێت و بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە کۆنگرە ببەستێت، بە دەم داواکارییەکەی ئۆجەلانەوە چوون و پابەندی خۆیان بە بانگەوازەکەوە ڕاگەیاند و ئاگربەستیان ڕاگەیاند، بەڵام هێشتا هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر پێگەکانی پەکەکە بەردەوامن و ناشتوانن لە دۆخێکدا کە لە شەڕدان چەک دابنێن و ئەمە پێویستی بە زەمینەسازییە. قەرەیلان باسى لەوەکرد، تا ئێستا بەرپرسانی تورکیا بە پرۆسەکە دەڵێن “تورکیای بێ تیرۆر” و دەڵێت "ئەگەر ئەوەی ئێمە کردبمان تیرۆر بێت، ئەوا دەوڵەتی تورکیا کاری تیرۆریستی زیاتر ئەنجام داوە و لە باکورى کوردستان 17 هەزار و 525 تاوانی بکوژ نادیار بە دەستی دەوڵەت ئەنجام دراون. سەدان گوندەکان بە گوندنشیانی کورد چۆڵ کران و ژمارەی کوردە کوژراوەکانیش لەژمار نایەت. قسەکردن بەو زمانە خزمەت بە پرۆسەکە ناکات". قەرەیلان هۆشداریشیدا لەوەی کەسانێک هەن لەنێو دەوڵەتی تورکیادا و کەسانێک هەن لە نێو کوردیشدا نایانەوێت پرۆسەکە سەربگرێت و دەیانەوێت لەباری ببەن. ئەوانەی دژی پرۆسەکەن بە زمانێکی ژەهراوی دەدوێن و هیچ ناگێڕنەوە، بەڵام ناکرێت گەورە بەرپرسانی حکومەتی تورکیا بەو جۆرە بدوێن. لە وەڵامی یەشار گولەر، وەزیری بەرگریی تورکیا کە ڕاگەیاند بە هیچ جۆرێک ئاگربەست لەگەڵ پەکەکە ڕاناگەیەنن و دەبێت چەکەکانیان ڕادەست بکەنەوە، قەرەیلان دەڵێت: "ئەدی چۆن لەنێو شەڕدا پرۆسەکە بەڕەوە ببرێت؟ خۆی کێشەکە ئا ئەوەیە. بۆ سەرکەوتنی پرۆسەکە پێویستە کۆتایی بەو جۆرە قسانە بهێندرێت، چونکە ئەمە پرۆسەکە دەگەیەننە بنبەست".
فواد حسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق رایگەیاند، لە دوای رووداوەکانی 7ی ئۆکتۆبەرەوە ئامانجی سەرەکی سیاسیەت و هەوڵە دیپلۆماسییەکانیان ئەوەبووە عێراق لە ئاگری شەڕ دوربخەنەوە و لەوەشدا سەرکەوتووبوون. فواد حسێن قسەى بۆ میدیای فەرمی حکومەتی عێراق کردووە و دەڵێت، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ لایەنی ئەمریکی بەردەوامە و پێویستیان بەکارکردنە لەگەڵ ئیدارەی نوێی ئەمریکا، داوایانکردوە لەمساڵدا خولێکی دیکەی گفتوگۆی ستراتیژی نێوان عێراق و ئەمریکا بەڕێوەبچێت، ئەمریکاش داوای لە عێراق نەکردوە پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێران ببچڕێنێت. وەزیری دەرەوەی عێراق دەشڵێت، “لەبارەی هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر عێراق پەیاممان پێگەیشتووە، کە ئاماژە بوون بۆ دەستپێکردنی زنجیرەیەک هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر عێراق، بەڵام لەگەڵ ئەمریکا و وڵاتانی دیکە سەرکەوتووبووین لەدورخستنەوەی عێراق لە هێرشەکان.” دەشڵێت، دوای روخانی رژێمی سوریا داعش چەک و تەقەمەنی زۆری دەستکەوتوە و مەترسی لەسەر عێراق و سوریا دروستدەکات.
بەرەبەیانی ئەمڕۆ، ئیسرائیل زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی بۆ سەر کەرتی غەززە ئەنجامدا، بەپێی ئامارە سەرەتاییەکان زیاتر لە ٣٥٠ کەس کوژراون کە ژمارەیەکیان کەسیان سەرکردەی حەماس بوون. نەخۆشخانەکانی کەرتی غەززەی فەڵەستین دوایین ئامارەکانی قوربانیانی هێرشەکەی بەرەبەیانی ئەمڕۆ سێشەممە (18ـی ئاداری 2025)ی ئیسرائیلیان بۆ سەر کەرتی غەززە بڵاوکردەوە، کە لایەنی کەم ٣٥٠ کەس کوژراون و دەیان کەسی دیکەش برینداربوون. نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بڵاوی کردەوە؛ فەرمان بە هێزی ئاسمانی کراوە بۆ ئەنجامدانی زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی بۆ سەر بەرپرسانی بزوتنەوەی حەماس لەناو کەرتی غەززە ئەوەش بەهۆی پابەند نەبونیان بە ئازادکردنی بارمەتە ئیسرائیلییەکانەوە. نوسینگەی ناتانیاهۆ بڵاوی کردەوە: دەستپێکردنەوەی پڕۆسە سەربازی و هێرشە ئاسمانییەکان بۆ سەر حەماس لە غەززە، بەهۆی رەتکردنەوەی پێشنیازێکی ئەمەریکا بووە لەلایەن حەماسەوە بۆ درێژکردنەوەی ماوەی ئاگربەست، لەئێستاوە ئیسرائیل هێزی زیاتر دژی حەماس بەکاردەهێنێت و پلانەکەش لەلایەن بەرپرسانی سەربازییەوە پێشنیاز کراوە و لەسەر ئاستی باڵای سیاسی پەسەندکراوە. بەپێی راگەیەندراوی نوسینگەی سەرۆک وەزیران؛ سەرۆک وەزیر و وەزیری بەرگری فەرمانیان بە سوپا کردوە رێکاری بەهێز دژی حەماس بگرێتەبەر و بۆ ئەوەش سوپا و دەزگای ئاسایشی گشتی (شاباک) هێرشی ئاسمانی چڕیان کردوەتە سەر بەرپرسانی حەماس. بەرپرسێکی ئیسرائیلی کە نەیویستووە ناوی ئاشکرا بکرێت، بە ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێسی راگەیاندووە، "تاوەکو ئەو کاتەی پێویست بێت، هێرشەکان بەردەوام دەبن." ئەو بەرپرسە گوتوویەتی، ئامانجی ئیسرائیل لەم هێرشە دا "فەرماندە پلە مامناوەندەکان، سەرکردەی سیاسی و ژێرخانی تیرۆرستیی حەماسە". هەر بە گوتەی ئەو بەرپرسە، هێرشەکان لە سنووری هێرشی ئاسمانیدا نامێننەوە، بەڵکو فراوان دەبن. رۆژنامەی وۆڵستریت جۆرناڵی ئەمریکی لە زاری بەرپرسێکی ناونەهێنراوی ئیسرائیلییەوە بڵاویکردەوە، دۆناڵد ترەمپ گڵۆپی سەوزی بۆ ئیسرائیل پێکردووە بۆ ئەوەی دەست بکاتەوە بە هێرشکردنە سەر غەززە.
.png)
مـ.ــوراد قـ.ـەرەیلان، ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە، داوادەکات گەلى کورد لەهەرچوارپارچەکەى کوردستان و وڵاتانى ئەوروپا بەفراوانى بەشدارى ئاهەنگەکانى نەورۆز بکەن، بەتایبەتى ئاهەنگى نەورۆزى شارى ئامەد. هەروەها جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە دروشمى سەرەکى ئاهەنگى نەورۆزى ئەمساڵ، نەورۆزى ئازادى ڕێبەر ئاپۆ بێت و ببێتە نەورۆزى چارەسەرى گەلێکى کورد. لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵى ستێرک تیڤی، موراد قەرەیلان، ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە، یەوە باس لە دواین گۆڕانکارییەکان و پرسی ئاشتی و دانانی چەک دەکات. لەبەشێکى ئەو چاوپێکەوتنەکە بەگرنگیەوە باسى نەورۆز دەکات، دەڵێت نەورۆز وەک ڕۆژێکى پیرۆز پێشوازى لێدەکەین، دەستپێکى نەورۆز لەڕێبەر ئاپۆ پیرۆز دەکەم، لەدایکانى شەهید لە هەر چوارپارچەى کوردستان پیرۆزدەکەم، هەروەها جەژنى ڕەمەزان هەیە ئەوەش پیرۆزدەکەم لەتەواوى موسڵمانان و گەلى ئێمە. ئەو وتیشى: نەورۆزى ٢٠٢٥ وەک نەورۆزى ئازادى ڕێبەر ئاپۆ دادەنێین، ببێتە نەورۆزى چارەسەرى گەلێکى کورد، داوادەکەن هەوڵبدەن بەهەموو هەوڵ و هێزو تواناى خۆتانەوە ئامادەببن. موراد قەرەیلان بەپێویستى دەزانێت هەموو تاکێکى گەلى کوردو هەرکەس بەشداربێت لە نەورۆز، هەم لەکوردستان و هەم لە وڵاتانى ئەوروپا، ئەو وتى: نەورۆزى ئەمساڵ تایبەتمەندى خۆى هەیە، نەورۆز بکەنە جێگەیەک بۆ بانگەوازى ئازادى سەرۆک ئاپۆو پرسى چارەسەرى کورد.
.png)
فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات، ڕایدەگەیەنێت حکومەتی کاتی سوریا دەبێت بەرپرسیارێتی خۆی لەبارەی کوشتنی هاووڵاتیانی لەلایەن وڵاتانی دیکەوە هەڵبگرێت، هاوکات جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە ئاگربەست لە سەرتاسەری سوریا بۆتە پێویستیەکی ڕەها. لەپەیامێکیدا بەبۆنەى شەهیدکردنى نۆ ئەندامى خێزانێکی کوردی لە شارى کۆبانێ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لە سەكۆی (ئێكس) پەیامێکى بڵاوکردەوە. لەبەشێکى ئەو پەیامەدا، مەزڵوم عەبدى دەڵێت: پرسە و سەرەخۆشی خۆمان ئاڕاستەی کەسوکاری قوربانیانی بێتاوان دەکەین، کە لە بۆردومانێكی تورکیادا تەواوی خێزانێک لە گوندەواری کۆبانی گیانیان لەدەستدا، هیوای زوو چاکبوونەوە بۆ بریندارەکان دەخوازین. هەروەها دەڵێت: بەئامانجگرتنی جوتیارێک و منداڵەکانی تاوانێکە دژی مرۆڤایەتی، پێویستە لەسەر حکومەت بەرپرسیارێتی خۆی لە ئەستۆ بگرێت بەرامبەر بە کوشتنی هاوڵاتیانی لەلایەن وڵاتانی دیکەوە.داوا لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و هێزە چالاکەکان دەکەین ئەم تاوانانە رابگرن. فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات، هەر لەو پەیامەیدا نوسیویەتى: ئاگربەست لە سەرتاسەری سوریا بۆتە پێویستی بۆ سەرکەوتنی قۆناغی راگوزەر بەرەو سوریایەکی سەقامگیرو ئارام. شەوى ڕابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، خێزانێکی کوردی لە کۆبانێ کۆمەڵکوژ کرد و لەیەک هێرشدا نۆ ئەندامی خێزانەکەی کوشت و دوو کەسیشیان برینداربوون. ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات بڵاوی کردەوە؛ شەوی رابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، هێرشێکی ئاسمانیان بۆ سەر کێڵگەیەکی کشتوکاڵی خێزانێک لە نێوان هەردوو گوندی قۆمجی و بەرخ بۆتان ئەنجامدا و بەهۆیەوە نۆ ئەندامی خێزانەکە گیانیان لەدەستدا و دوو کەسی دیکەشیان بە سەختی برینداربوون. بەپێی راگەیەندراوەکە؛ منداڵەکان بەناوی (ئاهین، دیجلە، دلۆڤان، یاسر، عەزیزە، ساڵیحە، ئاڤێستا) و باوکەکە بەناوی عوسمان و دایکەکە بەناوی غەزالە گیانیان لەدەستداوە و دوو منداڵی دیکەی خێزانەکەش بەناوەکانی رۆنیدا و نارین برینداربوون و گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانە.
پەرلەمانتارێکی جەهەپە رایگەیاند، سەڵاحەدین دەمیرتاش پێیڕاگەیاندووە ئاشتیی گرنگترین رۆژەڤی تورکیایە و پێویستە هەموو لایەک بە بەرپرسیارێتییەوە رۆڵی خۆیان بگێڕن، داواشی کردووە، پەکەکە بە زووترین کات کۆنگرەی خۆی ببەستێت. پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ سەزگین تانریقوڵو، پەرلەمانتاری جەهەپە سەردانی سەڵاحەدین دەمیرتاش هاسەرۆکی پێشووتری هەدەپەی لە گرتوخانەى ئەدرنە کرد و لە گرتەیەکی ڤیدۆییدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، لە چاوپێکەوتنەکەمدا لەگەڵ بەڕێز دەمیرتاش هیوای خواستووە ئاشتەوایی سەربکەوێت و هەموو لایەکیش پشتیوانی لە پڕۆسەکە بکەن. لە درێژەى گوتەکانیدا ئەو پەڕلەمانتارە گوتیشی: دەمیرتاش رایگەیاندووە بەستنى کۆنگرە بۆ چەکدانان رێگە بۆ ئاشتی و دیموکراسی تورکیا دەکاتەوە و پێویستە لەم پڕۆسەیەشدا تەواوی گەلانی تورکیا پشتیوان بن و دەشبێت تەواوی پارتە سیاسییەکان لە پەڕلەمانی تورکیا پشتیوانی لە پڕۆسەکە بکەن. لەو دیدارەدا دەمیرتاش ئاماژەی بەوەشکردووە، دەبێت پەکەکە بە زووترین کات بڕیاری بەستنى کۆنگرە بدات. لەم پڕۆسەیەدا دەشبێت سەرۆککۆمار، حکومەت، پەرلەمان و پارتە ئۆپۆزسیۆنەکان هەنگاوی کرداری بنێن.
سەرۆكایەتیی سووریا لیژنەیەكی پێنج كەسی بۆ جێبەجێكردنی رێككەوتنەكەی مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد شەرع پێكهێنا و لیژنەكە لەگەڵ مەزڵوم عەبدی كۆدەبێتەوە. بڕیارە لیژنەكە رۆژی چوارشەممەی داهاتوو لە حەسەكەی رۆژئاوای كوردستان لەگەڵ مەزڵوم عەبدی کۆدەبێتەوە. لیژنەکە لەلایەن حوسێن سەلامە پارێزگاری پێشووی دێرەزور سەرۆکایەتی دەکرێت بەگوێرەی زانیارییەكان لیژنەكە سەرپەرشتی جێبەجێكردنی ئەو رێككەوتنە دەكات كە لە نێوان مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد شەرع واژۆكرا، دوای كۆبوونەوەكە لەگەڵ مەزڵوم عەبدی لیژنەی تایبەتمەند بۆ بابەتە ئابووریی و سیاسی و سەربازییەكان پێكدەهێنرێت". دووشهممه، 10ـی ئاداری 2025، سهرۆكایهتیی كۆماری سووریا له ڕاگهیهنراوێكدا ڕایگهیاند، ئهحمهد شهرع، سهرۆكی قۆناغی ڕاگوزهری سووریا و مهزڵووم عهبدی، فهرماندهی گشتیی هێزهكانی سووریای دیموكرات (ههسهده) ڕێككهوتن. سهرۆكایهتیی كۆماری سووریا ڕایگهیاندووه، شهرع و عهبدی ڕێككهوتوون ههسهده بخرێته ناو سیستهمی هێزی بهرگریی نیشتمانی سووریا. ههروهها ڕێككهوتوون سهرجهم دامهزراوه مهدهنییهكانی باكووری ڕۆژههڵاتی سووریا لهوانهش دهروازه سنوورییهكان، فڕۆكهخانه و كێڵگهكانی نهوت و غاز به دیمهشقهوه ببهسترێنهوه. سهرۆكایهتیی كۆماری سووریا ئاماژهی بهوهش كرد، شهرع و عهبدی له ڕێككهوتنهكهیاندا جهختیان لهسهر یهكپارچهیی خاكی سووریا و ڕهتكردنهوهی دابهشكردنی سووریا كردووهتهوه. ههروهها به پێی ڕێككهوتنهكه دهبێت مافی ههموو سوورییهكان پارێزراو بێت له نوێنهرایهتی و بهشداریی پرۆسهی سیاسی و سهرجهم دامهزراوهكانی دیكهی دهوڵهت لهسهر بنهمای لێوهشاوهیی و كارامهیی و دوور له ههر پاشخانێكی ئایینی و نهژادی. له ڕێككهوتنهكهدا جهخت كراوهتهوه، كۆمهڵگهی كوردی كۆمهڵگهیهكی ڕهسهنه له دهوڵهتی سووریا و ئهو دهوڵهتهش مافی هاووڵاتیبوون و سهرجهم مافه دهستوورییهكانی دهستهبهر دهكات.
هەپەگە ڕایگەیاند هێرشەکانی سوپای تورک بەردەوامە، هێزی پارستنی ئاسمانیش شەوى ڕابردوو فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی تورکیامان لە بایرەکتار خستەخوارەوە. درەنگانێکى شەوى ڕابردوو لە گوندی سۆفیانی سنووری ناحیەی بنگرد، درۆنێكى تورکیا كەوتەخوارەوە، درۆنەکە لەکاتى کەوتنەخوارەوەیدا دەکەوێتە سەربانی ماڵێک و هیچ زیانێکی گیانی و مادی لێنەکەوتۆتەوە. لە ڕاگەیەندراوێکیاندا هەپەگە ئەوەدەخەنەڕوو یەکینەیەکی سەر بە هێزەکانی بەرگری ئاسمانی شەهید دەلال، فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوان لە جۆری ئاکینجی کە بە بەرزی لە ئاسمانی قەندیل دەفڕی و دەوڵەتی تورک پێی وابوو ناخرێتەخوارەوە، خرایە خوارەوە. نرخی ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانەی تورکیا نزیکەی 25 ملیۆن دۆلارە، بەوەش تەنها لە خستنەخوارەوەیان زیاتی 100 ملیۆن دۆلار لە تورکیا کەوتوە و لەسەر ئاستی جیهانیش کە زۆرترین خواستی لەسەر بووە، بازاڕی بە تەواوەتی شکاوە. کۆمپانیای بایکار، کە فڕۆکەی (بەیرەقدار تی بی 3) دروست دەکات، شەشەم کۆمپانیای تەکنەلۆجی بەرهەمهێنەری ئەو فڕۆکانەیە لەسەر ئاستی جیهان. فڕۆکەکە، درێژییەکەی هەشت مەترە، بەرزی دو مەتر و درێژی هەر باڵێکی 14 مەترە. دەقى ڕاگەیاندراوەکەی ناوەنی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە بەم شێوەیە: "دوای بانگەوازی مێژوویی ڕێبەر ئاپۆ، بڕیاری ئاگربەستی پارتەکەمان (پەکەکە) بە تەواوی لەلایەن هێزەکانمانەوە جێبەجێ دەکرێت. بەڵام سەرەڕای ئەمە، چالاکییە هەواڵگرییەکانی هێزەکانی سوپای تورک بەرەو ناوچەکانمان چڕتر بوونەتەوە، هێرشەکانی ئاسمانی و تۆپبارانەکان بەردەوام بوون. هەر چالاکییەکی هەواڵگری هێرشێکە. چونکە چالاکییەکە کە ئامادەکاری بۆ هێرش دەکات. لەو کاتەوەی کە ئاگربەست ڕاگەیانراوە، سوپای تورک هەشت جار هێرش بە چەکی قەدەغەکراو، ٩٣ جار هێرشی ئاسمانی و پێنج هەزار و ٥٢ جار هێرشی بە چەکی قورس، تۆپ و هاوەن بۆ سەر ناوچەکانی پاراستنی مەدیا ئەنجام داوە. لە بەرامبەر ئەمەدا، لە کاتژمێر ٠٧:٢٠ خولەکی ئێوارەی ١٦ـی ئاداری ٢٠٢٥، لەلایەن یەکینەیەکی سەر بە هێزەکانی بەرگری ئاسمانی شەهید دەلال، فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوان لە جۆری ئاکینجی کە بە بەرزی لە ئاسمانی قەندیل دەفڕی و دەوڵەتی تورک پێی وابوو ناخرێتەخوارەوە، خرایە خوارەوە. ئەگەر ئەم هێرشانە بەردەوام بن، ئێمەش مافی خۆمانە بۆ مەبەستی بەرگری ئەم جۆرە فڕۆکە هەواڵگرییانە بخەینە خوارەوە و ئەم ئەرکە جێبەجێ دەکرێت."
هاوڵاتى ئیدارەی خۆسەری لە ڕۆژئاواى کوردستان، ڕایدەگەیەنێت دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا بەردەوامە لە ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دژ بە خەڵکی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا. شەوى ڕابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، خێزانێکی کوردی لە کۆبانێ کۆمەڵکوژ کرد و لەیەک هێرشدا نۆ ئەندامی خێزانەکەی کوشت و دوو کەسیشیان برینداربوون. لەبەیاننامەیەکدا ئیدارەی خۆسەر بەتوندى ئیدانەى ئەوکارە دەکات، دەڵێت: کۆمەڵکوژییەکەی کۆبانێ یەکەم کۆمەڵکوژی تورکیا نییە بەرامبەر کورد لە سوریا، لەبەرچاوی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و ڕێکخراوەکانی پەیوەندیدار بە مافەکانی مرۆڤ میدیاکان هانی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییان دا کە پێکەوە بوەستن و پێکەوە بوەستن. هەروەها ئەوەش دەخەنەڕوو ئێمە لە ئیدارەی خۆسەری دیموکراتی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا وێڕای شەرمەزارکردنی ئەو تاوانانەی کە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا دژی ناوچەکانمان و گەلەکەمان ئەنجامی داوە، داوا دەکەین کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، دەبێت هەڵوێستی خۆیان لەسەر ئەو کۆمەڵکوژیانە ڕوون بکەنەوە و بێدەنگییان بشکێنن، چونکە ئەم گەلە منداڵەکانی خۆی کردووە بە قوربانی بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری جیهانی کە داعش نوێنەرایەتی دەکات بەناوی هەموو جیهانەوە. بەیاننامەکەى ئیدارەى خۆسەر داواش دەکات لێکۆڵینەوەیەکی نێودەوڵەتی بۆ ئەم بابەتە بکرێتەوە و فایلەکانی ئەو کۆمەڵکوژی و تاوانە جەنگییانەی کە دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا ئەنجامی داوە، ئاراستەی دادگای تاوانی نێودەوڵەتی بکرێت.
هاوڵاتى وەفدەكەی پارتی یەكسانی و دیموکراتی گەلان (دەم پارتی) کە پێکهاتوون لە، سری سورەیا ئۆندەر، تونجەر باکرهان، تولای حاتەم ئۆغڵاری، گولای کۆچیت، بەردەوامن لە خولی دووەمی وتوێژەكانیان لەگەڵ لایەنە سیاسییەکانی توركیا. لەو چوارچێوەیەدا، پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ، وەفدەكەی دەم پارتی، سەردانی پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرستی توركیا (مەهەپە) ی كرد لە پەرلەمانی توركیا، بڕیارە کاتژمێر (٢:٠٠)ی پاشنیوەڕۆ ئەمڕۆش، لە بارەگای پەرلەمانی توركیا لەگەڵ پارتی داد و گەشەپێدان كۆببێتەوە. دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتی بزوتنەوەی ناسیۆنالیستی مەهەپە لە كۆبونەوەكەی ئەمڕۆدا ئامادەنەبووە، ئەوە لەكاتێكدا دوێنێ باخچەلی لە لێدوانێکی نوسراودا وتبوی، کۆبونەوەكانی وەفدی دەم پارتی لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان و پاڵپشتیکردنی لە توركیایەكی دوور لە تیرۆر، جێگای دەستخۆشییە. راشیگەیاندووە، بە دڵنیاییەوە پێم خۆشە سبەی لە دووهەمین سەردانی شاندی دەم پارتی بۆ لای پارتی مەهەپە ئامادە بم و بیروڕا ئاڵوگۆڕ بكەين، بەڵام پێم وایە هاوڕێکانم کە بۆ نوێنەرایەتی حیزبەکەمان دەستنیشانکراون، وەک من باش دەبن و بە میزاجێکی روون و پاکەوە بیرۆکەکانمان دەگەیەننە قسەکەرەکانیان. بەم بۆنەیەوە، سڵاو لە هەڤاڵانی بەڕێزم و شاندی دەم پارتی دەکەم و پیرۆزبایی لە بزوتنەوەکەمان دەكەم، لەپێناو تورکیایەكی دوور لە تیرۆر، پێموایە دەبێت بەدوربین لە هەر جۆرە لێدوانێک کە ببێتە هۆی خراپ لێکتێگەیشتن و ناسەقامگیری لەم دۆخە ناسکەدا، پێویستە بە وریاییەوە مامەڵە بكرێت.
وتەبێژى وەزارەتی دەرەوەی ئێران سەبارەت بە هەڕەشەکانی ترەمپ ڕایدەگەیەنێت هەر پێشێلکارییەک بەرامبەر خاک و بەرژەوەندییەکانمان بکرێت وەڵامى توندمان دەبێت بۆى لە کۆنفرانسی ڕۆژنامەوانی هەفتانەی خۆیدا کە ئەمڕۆ دووشەممە ١٧ی ئازار بەڕێوەچوو، ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران وەڵامى چەند پرسیارێکى ڕۆژنامەنوسانى دایەوە. سەبارەت بەوەڵامدانەوەى نامەکەى دۆناڵد ترەمپ، وتەبێژەکەى وەزارەتی دەرەوەی ئێران وتى: ئێمە هیچ نیازێکمان نییە ناوەڕۆکی پەیامەکەی ترەمپ بڵاوبکەینەوە و ئەوەی لە میدیاکاندا لەبارەیەوە بڵاودەکرێتەوە ورد نییە. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو ناوەڕۆکی پەیامەکەی سەرۆکى ئەمریکا بۆ ئێران هاوشێوەی لێدوانەکانییەتی و شتێکى گشتیە زیاتر، ئیسماعیل بەقائى وتیشى: دوای لێکۆڵینەوە لە پەیامەکەی ترەمپ وەڵامێکمان بۆ نامەکەى دەبێت. سەبارەت بەگەشتەکەی وەزیری دەرەوە بۆ عومان کە پەیوەندى بە نامەکەى ترەمپەوە هەیە، وتەبێژەکەى وەزارەتى دەرەوەى ئێران وتى: گەشتەکەی وەزیری دەرەوە بۆ عومان هیچ پەیوەندییەکی بەم نامەیەوە نەبوو و پێشوەختە پلانی بۆ دانرابوو، ئێمە لەڕێگەى گونجاوەوە وەڵامى نامەکە دەدەینەوە. ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، لە وەڵامی ئەو پرسیارەی کە وەڵامی ئێران چی دەبێت بۆ هەڕەشەکانى ئەمریکا سەبارەت بە ئێران، ئەو وتى: ئێمە بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە وەڵامی هەر دەستدرێژییەک دەدەینەوە بۆ سەر یەکپارچەیی خاکی ئێران، ئاسایش و بەرژەوەندییە نیشتمانییەکانی ئێران و هیچ گومانێک لەوەدا نییە. هەروەها ئاماژەى بۆ ئەوەکرد، هێرشکردنە سەر خەڵکى خۆڕاگر و قارەمانی یەمەن لەلایەن ئەمریکاوە، ڕێگایەکە بۆ قەرەبووکردنەوەی شکستەکانی خۆیان لە ماوەی ٢٠ مانگی ڕابردوودا. ناوبراو وتیشى: هەروەک پێشتر بیستوتانە گەلی یەمەن و حکومەتی یەمەن بە شێوەیەکی سەربەخۆ بڕیار لەسەر ئەو کارانە دەدەن کە بە پێویستی دەزانن بۆ پشتیوانیکردن لە فەلەستین و ئەمەش هاوتەریبە لەگەڵ بڕیارەکانی یەمەنییەکان و پشتیوانی لە بەرخۆدانی ڕەوای گەلی فەلەستین.
محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق دەڵێت، دانوستاندن لەگەڵ کۆمپانیا بیانییەکانى نەوتى هەرێمى کوردستان بەردەوامە بۆ کۆتاییهێنان بە کێشە تەکنیکییەکانى بەردەم هەناردەکردنەوەى نەوت. نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عێراق لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، "محەمەد شیا ئەلسودانی، سەرۆکوەزیرانی تورکیا پێشوازی لە وەزیری وزە و سامانە سروشتییەکانی تورکیا، ئەلپەرسلان بەیرەکتەری کرد. لەو دیدارەدا سودانى ئاماژەی بەوەشکرد، "حکومەت هەوڵی زۆر دەدات بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت لە هەرێمی کوردستانەوە"، هەر بەپێى ڕاگەیەندراوەکە سودانى وتویەتى "دانوستاندنەکان بەردەوامن لەگەڵ کۆمپانیا بیانییەکانی نەوت کە گرێبەستیان لەگەڵ هەرێم هەیە بۆ چارەسەرکردنی هەندێک کێشەی تەکنیکی پەیوەست بە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردن". بەگوێرەی بەیاننامەکە، سەرۆک وەزیران دووپاتی کردەوە "پەرۆشی حکومەت بۆ بەرزکردنەوەی هاریکاری هاوبەش لەگەڵ کۆمپانیا تورکییەکان لە کەرتە جیاجیاکاندا، جگە لە هاریکاری لە کەرتی وزە، سەرچاوەکانی کە حکومەت کار بۆ هەمەچەشنکردنی دەکات، لەوانەش زیادکردنی پێدانی کارەبا لە ڕێگەی پێکەوەگرێدانی هاوبەشەوە. جگە لە جەختکردنەوە لەسەر بەهێزکردنی هاوکاریی هاوبەش لە کەرتی ئاو، بۆ دڵنیابوون لە هاوردەکردنی ئاوی بەردەوام بۆ عێراق. لای خۆیەوە، بایراکتار "ویستی وڵاتەکەی بۆ هاوکاری زیاتر لەگەڵ عێراق لە بوارە جیاجیاکاندا دەربڕی، لەوانەش پڕۆژەی پاڵاوگە و پترۆکیمیایی، هەروەها گرنگی هەناردەکردنی نەوت لە بەسرە لە ڕێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە"، ئاماژەی بە "پرۆژەی ڕێگەی گەشەپێدان و ئەو دەرفەتە بەڵێندەرانەی وەبەرهێنان کرد کە لەخۆی دەگرێت". لەلایەکى دیکەوە وەزیرانی کارەبای عێراق و تورکیا رێککەوتن لەسەر زیادکردنی بڕی کارەبای عێراق لە ڕێگەی تۆری کارەبای تورکیاوە بۆ 600 مێگاوات. لە راگەیەندراوی نووسینگەی ڕاگەیاندنی وەزیری کارەبای عێراقدا هاتووە، زیاد عەلی فازڵ وەزیری کارەبا پێشوازی لە ئاڵپئارسلان بایراکتار، وەزیری وزەی تورکیا و شاندی یاوەریکردووە لە بارەگای وەزارەت لە بەغداد . بەگوێرەی راگەیەندراوەکە، وەزیری کارەبا جەختیکردووەتەوە کە وەزارەتەکەیان سەرجەم ڕێوشوێنە لۆجستی و تەکنیکییەکانی تەواو کردووە بۆ زیادکردنی توانای دابینکردن لە ڕێگەی تۆری کارەبای عێراق و تورکیاوە.
فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، ماڵی خێزانێکی کوردی لە کۆبانێ کۆمەڵکوژ کرد و لەیەک هێرشدا نۆ ئەندامی خێزانەکەی کوشت و دوو کەسیشیان برینداربوون. ناوەندی راگەیاندنی هێزەکانی سوریای دیموکرات بڵاوی کردەوە؛ شەوی رابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، هێرشێکی ئاسمانیان بۆ سەر کێڵگەیەکی کشتوکاڵی خێزانێک لە نێوان هەردوو گوندی قۆمجی و بەرخ بۆتان ئەنجامدا و بەهۆیەوە نۆ ئەندامی خێزانەکە گیانیان لەدەستدا و دوو کەسی دیکەشیان بە سەختی برینداربوون. بەپێی راگەیەندراوەکە؛ قوربانییەکان منداڵەکان بەناوی (ئاهین، دیجلە، دلۆڤان، یاسر، عەزیزە، ساڵیحە، ئاڤێستا) و باوکەکە بەناوی عوسمان و دایکەکە بەناوی غەزالە گیانیان لەدەەستداوە و دوو منداڵی دیکەی خێزانەکەش بەناوەکانی رۆنیدا و نارین برینداربوون و گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانە. هێرشەکەی تورکیا، درەنگانی شەوی رابردوو ئەنجامدراوە، لەوکاتەی خێزانەکە لەناو کێڵگەکەی خۆیان لە خەودا بوون، دوای رۆژێکی درێژی کارکردن لە کێڵگە کشتوکاڵییەکەیان.
ئیدارەی زانیاری وزەی ئەمریکا، ئەمڕۆ یەکشەممە ئاشکرای کرد، عێراق لە مانگی شوباتی ٢٠٢٥دا نزیکەی پێنج ملیۆن بەرمیل نەوتی بۆ ئەمریکا هەناردە کردووە. ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئابووری باسی لەوە کردووە کە هەناردەی نەوتی خاوی عێراق بۆ ئەمریکا لە ماوەی مانگی شوباتدا لە 6.23 ملیۆن بەرمیل لە مانگی یەکدا بۆ 4.9 ملیۆن بەرمیل لە مانگی شوباتی 2025 دابەزیوە. بەپێی ئەو ئامارانەی لە هەفتەی چوارەمی مانگی شوباتدا، عێراق بە تێکڕا 257 هەزار بەرمیل نەوتی خاو لە ڕۆژێکدا هەناردەی ئەمریکا کردووە، لە هەفتەی دووەمدا 228 هەزار بەرمیل، لە هەفتەی سێیەمدا ڕۆژانە 46 هەزار بەرمیل و لە هەفتەی چوارەمدا ڕۆژانە 170 هەزار بەرمیل نەوتی خاو هەناردە کردووە. ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئابووری ئاماژەی بەوەدا کە عێراق لە ماوەی مانگی شوباتدا شەشەم وڵاتی هەناردەکاری نەوتە بۆ ئەمریکا، دوای کەنەدا کە گەورەترین وڵاتی دابینکەری نەوت بووە بۆ ئەمریکا، مەکسیک، سعودیە، بەرازیل و ڤەنزوێلا. هەروەها عێراق دووەم گەورەترین وڵاتی دابینکەری نەوتی ئەمریکا بوو لە ناوچەی عەرەبی، دوای سعودیە و لیبیا. بەپێی ڕاپۆرتێکی مانگانەی نووسینگەی سەرژمێری ئەمریکا، عێراق لە ماوەی مانگی یەکی ساڵی 2025 بە بەهای 442 ملیۆن دۆلار نەوتی بۆ ئەمریکا هەناردە کردووە، کە کۆی گشتی نەوتی هەناردەی ئەمریکا بووە، کە 5.62 ملیۆن بەرمیل بووە. لە ساڵی ٢٠٢٤دا هەناردەی نەوتی خاو و وەرگیراوەکانی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا ٩٥ ملیۆن بەرمیلی تێپەڕاند.
بڕیارە لە ئایندەیەکى نزیکدا ئیمانوێل ماكرۆن، سەرۆكی فەرەنسا سەردانى عێراق بکات و بۆ ئەم مەبەستەش تیمێكی دووقۆڵی عێراق و فەرەنسا وادەیەك بۆ سەردانەكەی دیاریدەکەن. نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆك وەزیرانى عێراق لە بەیاننامەیەكدا، ڕایدەگەیەنێت ئەمڕۆ شەممە محەمەد شیاع سودانی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لە ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا پێگەیشتوە سەرجەم دۆسیە و بابەتەكانی بەرژەوەندی هاوبەشى هەردوو وڵات تاوتوێ كران. هەر لەو ڕاگەیەندراوەدا ئاماژە بەوەشكراوە هەردوولا هاوڕابوون لەكاتی نزیکدا تیمێكی دووقۆڵی وادەیەك بۆ سەردانەكەی ماكرۆن بۆ بەغدا دیاری بكات، و گفتوگۆش لەسەر ئەگەری ئەنجامدانی سێیەمین كۆنفرانسی هاریكاری و هاوبەشی بەغدا بكەن. لەو پەیوەندییە تەلەفۆنیەدا بۆچوونەكانی نێوان عێراق و فەرەنسا لێك نزیك بوون سەبارەت بە پرۆسەی سیاسی نوێ لە سوریا، كە دەبێت گوزارشت لە فرەچەشن كۆمەڵایەتی بكات. هاوكات جەخت لەسەر پێویستی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و توندڕەوی و كاركردن بۆ گەیشتن بە پرۆسەیەكی سیاسی فرەیی و هەمەلایەنە و گرنگی سەقامگیركردنی لوبنان و بەرزكردنەوەی هەوڵەكان بۆ ئاوەدانكردنەوەی غەززە. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە ئاماژە بۆ ئەوەکراوە گرنگە کار لەسەر دۆزینەوەی چارەسەرێكی ئاشتیانە بۆ دۆسیەی ئێران و پێویستی چارەسەركردنی ناكۆكیەكان لە ڕێگەی دیالۆگەوە كرایەوە. عێراق پەرۆشە بۆ بەردەوامی پەیوەندییە دووقۆڵییەكان و بەرزكردنەوەی هاوكارییەكان لەسەر ئاستە جیاوازەكان، بەتایبەتی لەبوارەكانی ئابووری و ڕۆشنبیری، ئاماژەی بە ئەو پڕۆژە گرنگانەی كە كۆمپانیا فەرەنسییەكان ئەنجامی دەدەن، و ئەگەری فراوانكردنیان لەژێر ڕۆشنایی سەردانەكەی داهاتووی سەرۆكی فەرەنسا بۆ عێراق.
