ئەو سەرکردانە کێن لەگەڵ زێلێنسکی دەچنە کۆشکی سپی

سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، هاوڕا بوون له‌سه‌ر گرنگيى گه‌يشتن به‌ ڕێگه‌چاره‌يه‌كى گونجاو بۆ كێشه‌ى مووچه‌ى مووچه‌خۆرانى هه‌رێمى كوردستان، به‌تايبه‌تى له‌م قۆناغه‌ هه‌ستياره‌دا. هاوکات دووپاتیان کردەوە، چاره‌كردنى پرسه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌رێم له‌ به‌رژه‌وه‌نديى ته‌واویی عێراقدايه‌. ئەمڕۆ یەکشەممە 6ـی تەممووزی 2025، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان، پێشوازيى له‌ مه‌حموود مه‌شهه‌دانى، سه‌رۆكى پەرلەمانی عێراق و شاندێكى ياوه‌رى كرد.   بەگوێرەی نووسینگەی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، لە کۆبوونەوەکەدا، تاوتوێی پەیوەندیی نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان کرا. هەروەها "جەخت لەسەر پێویستیی دوورخستنەوەی پرسی مووچەی فەرمانبەران و هەوڵدان بۆ چارەسەرکردنی بەدوور لە ناکۆکییە سیاسییەکان کرایەوە".   لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "هەردوولا ئامادەیی تەواوی خۆیان بۆ دەستپێکردنی گفتوگۆیەکی جدی دەربارەی ئەم قەیرانە دەربڕی، و ئەوەی کە ئەنجومەنی نوێنەران رۆڵێکی سەرەکی هەبێت لە کۆکردنەوەی لایەنەکان لەسەر ئەو چارەسەرانەی کە حکومەتی هەولێر و حکومەتی ناوەند پێشکەشی دەکەن؛ بۆ گەیشتن بە پەیوەندییەکی کارگێڕیی هاوئاهەنگ کە نەکەوێتە ژێر کاریگەریی کێشە سیاسییەکان. هەروەها گەیشتوونەتە چەند چارەسەرێک کە لە ڕۆژانی داهاتوودا گفتوگۆیان لەسەر دەکرێت".   لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەدا، مەشهەدانی جەختی کردەوە "لە ئێستادا و لەم بارودۆخە هەستیارەدا پێویستیمان بە یەکڕیزی هەیە بۆ یەکلاییکردنەوەی دۆسیە هەڵپەسێردراوەکان، حکومەتی ناوەند بە جیدی مامەڵە لەگەڵ هەر پێشنیازێکی کرداری بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکە دەکات". ئەمە بەگوێرەی نووسینگەکەی.   هەروەها سەرۆکی پەرلەمانی عێراق باسی لەوەش کردووە، "ئێمە لەگەڵ هاووڵاتییانی کوردستانین؛ چونکە بەشێکە لە گەلی عێراق، هەروەک چۆن لەگەڵ هاووڵاتییانی هەموو پارێزگاکانی عێراقداین."

  هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی 90 بارهەڵگر چەک و پێداویستیی سەربازیی رەوانەی رۆژئاوای کوردستان کرد، ئەمەش بەپێى ڕاپۆرتێکى روانگەی سووری. روانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردووەتەوە، هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی 70 بارهەڵگر لە چەک و پێداویستیی سەربازیی لەڕێگەی دەروازەی وەلید کە هاوسنووری هەرێمی کوردستانە، رەوانەی بنکەی خەراب جیر لە رمێلانى رۆژئاوای کوردستان کردووە. ئەوەشهاتووە هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی 20 بارهەڵگری دیکەی چەک و تەقەمەنی بەهەمان شێوە لە هەرێمی کوردستانەوە بردووەتەوە بارەگای قەسرک لە حەسەکە. ئەوە لەکاتێکدایە، ئێستا ژمارەی سەربازانی ئەمریکا لە سووریا هەزار و 500 سەربازە و پێشتریش 500 سەربازی دیکەی لە سووریا کشاندبووەوە، لەکاتێکدا لە سەردەمی دەسەڵاتی پێشووی سووریا ژمارەی سەربازانی ئەمریکا زیاتر لە دوو هەزار سەرباز بووە.

  دوای هاتنەوەی وەفدی (دەم پارتی) لە دیداری عەبدوڵا ئۆجالان لە دورگەی ئیمرالی، سبەینێ وەكو وادەی دیداری وەفدەكە لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیا دیاریكرا. كاتی كۆبوونەوەكە كاتژمێر 3:00ی پاشنیوەڕۆی سبەینێیە، (پەروین بوڵدان)و (مەدحەت سانجار) ئەندامانی سەرەکی وەفدی (دەم پارتی) بۆ ئیمرالی دەچنە دیداری ئەردۆغان.  بەر لە سەردانكردنی ئەردۆغان، وەفدی ئیمرالی لەگەڵ هەریەک لە تونجەر باقرخان و تولای حاتیمۆغولاری هاوسەرۆکانی گشتیی (دەم پارتی) کۆدەبێتەوە. دوای دیدارێكی (دوو كاتژمێرو نیو)ی لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان، وەفدی پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە دورگەی ئیمرالی گەڕایەوە.   بڕیارە وەفدەكە راگەیەندراوێكی نوسراوی لەبارەی دواین دیداری خۆی لەگەڵ ئۆجالان بۆ رایگشتی كوردستان و توركیا بڵاوبكاتەوە.  وەفدی (دەم پارتی) بۆ دیداری ئەمڕۆی ئۆجالان پێكهاتبوو لە هەریەكە لە (پەروین بوڵدان)، (مەدحەت سانجار)و (فایەق ئۆزگور ئەرۆل)، مەدحەت سانجار كە لە شوینی كۆچكردوو (سری سورەیا ئۆندەر) دانرابوو، ئەمڕۆ یەكەمجار بوو بچێتە دیداری ئۆجالان.  میدیای نزیك لە پارتی كرێكارانی كورستان دەڵێ: رێبەر ئاپۆ راگەیاندراوێکی مێژوویی بڵاودەکاتەوەو دواتر شاندی ئیمرالی (دەم پارتی) لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا کۆدەبێتەوە. بڕیاری ئەم هەفتەیە، گروپێك لە گەریلاكانی پە*كە*كە لە مەراسیمێکی "سیمبولیک"دا ژمارەیەک چەک لەناودەببەن، ئەمەش وەكو وەڵامدانەوەیەك بۆ بانگەوازەكەی ئۆجالان و بریاری پارتەكەیان بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە. لە سەرەتای دەستپێکردنی گفتوگۆی نوێی ئاشتی لە توركیا تاوەكو ئێستا وەفدی (دەم پارتی) شەش جار سەردانی دوورگەی ئیمرالی کردووە بۆ دیدار لەگەڵ ئۆجالاندا.

  مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، پێشوازی لە مەحموود مەشهەدانی، سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق کرد. ئەمڕۆ یەکشەممە، 6ـی تەممووزی 2025، ئەو کۆبوونەوەیە بەڕێوەچوو  کە شاخەوان عەبدوڵلا، جێگری سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەران و پەرلەمانتار زیاد جەنابی، سەرۆکی لیژنەی دەستپاکيی ئەنجومەنی نوێنەران ئامادەی بوون، گفتوگۆ لەبارەی گرنگیی چارەسەرکردنی کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵ، بە تایبەتی بابەتی مووچە و شایستە داراییەکانی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان کرا. هەردوولا هاوڕابوون لەسەر ئەوەی نابێت بە هیچ شێوەیەک بابەتی مووچە، تێکەڵ بە هيچ کێشە و ناکۆکییەکی سیاسی بکرێت و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان باجی ئەو ناکۆکییانە بدەن، کە بەشێوەیەکی نادادپەروەرانە مامەڵە لەگەڵ خەڵکی کوردستان کراوە. هەردوولا جەختیان لەوە کردەوە کە پێویستە لە زووترین کاتدا ، کێشەی مووچە چارەسەر بکرێت و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان بنێردرێت. لەمبارەیەوە گفتوگۆکانی نێوان هەردوو حکوومەتی هەرێم و فیدراڵ بەردەوامن، بۆ ئەوەی لەم چەند ڕۆژەدا، کێشەکە چارەسەر بکرێت. لە تەوەرێکی دیکەی گفتوگۆکاندا، جەخت لە پێویستیی ڕێزگرتن لە سیستەمی فیدراڵیی عێراق و مافە دەستوورییەکانی قەوارەی هەرێمی کوردستان کرایەوە.

  ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا،  سێ شەممە سەردانى بەریتانیا دەکات، بڕیارە لەوێ وتارێک بۆ ئەندامانى پەرلەمان و پێشکەش بکات و لەگەڵ بەرپرسانى باڵا کۆبوونەوەیەک لەبارەی ئۆکرانیاوە بکات. ئەمەش لە کاتێکدایە کە لەندەن هەوڵدەدات پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەوروپا بەهێزتر بکات دوای ئەوەى لە ساڵی ٢٠١٦ بەریتانیا لە یەکێتی ئەوروپا (برێگزیت) دەرچوو. شا چارلزی سێیەم بانگهێشتی سەرۆکی فەرەنسا و  بریجیتی هاوژینی کردوە بۆ سەردانێکی فەرمی بۆ ماوەی سێ ڕۆژ، لەو سەردانەدا ماکرۆن لە میانی کۆبوونەوەی سی و حەوتەمین لوتکەی فەرەنسا و بەریتانیا ڕۆژی پێنجشەممە لەگەڵ  کییەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا وتووێژ دەکات. ناوەڕۆک و تەوەرەى دانیشتنەکان تیشک دەخرێتە سەر پشتیوانی لە ئۆکرانیا، هەوڵە هاوبەشەکان بۆ ڕاگرتنی کۆچی نایاسایی لە سەرانسەری بەریتانیاو و بەهێزکردنی هاوکاری بەرگری نێوان هەردوو وڵات. کۆشکی ئیلیزی ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند کە "ئەمە یەکەم سەردانی نێودەوڵەتییە بۆ شانشینی یەکگرتوو لەلایەن سەرۆکی دەوڵەتی یەکێتی ئەوروپا لە دوای برێگزیتەوە"، ئاماژەی بە دەرچوونی بەریتانیا لە گروپەکە دوای ڕیفراندۆمەکەی ساڵی ٢٠١٦ کرد. پەیوەندییە سیاسییەکانی پاریس و لەندەن دوای برێگزیت لە سەردەمی حکومەتی پێشووی پارتی پارێزگارانی ڕاستڕەو لە بەریتانیا، ئاڵۆزی دروستبوو. ئەمە یەکەمجارە لەو کاتەوەی کە ستارمەر بۆتە سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا هەوڵی 'دەستپێکردنەوەی' پەیوەندییەکانی نێوان بەریتانیا و ئەوروپا دەدات. دوای ئەوەی حکومەتی پارتی کرێکاران بە سەرۆکایەتی ستارمەر دەسەڵاتی گرتە دەست، پەیوەندییەکان باشتر بوون و ئێستا هەردوو وڵات سەرکردایەتی هەوڵەکانی ئەوروپا دەکەن بۆ گەیشتن بە ئاشتی لە ئۆکرانیا.

  لەماوەی ڕابردوودا کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکان تۆمارکردنی زیاتر لە حەوت هەزار و 900 کاندیدی ڕاگەیاند کە کێبڕکێ دەکەن بۆ بەدەستهێنانی 329 کورسی لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراقدا. ئەم ژمارەیە لەدواى ساڵی ٢٠٠٣ەوە بەرزترین ژمارەیە لەهەڵبژادنەکاندى هێندە کاندید هەبێت، ئەمەش ڕەنگدانەوەی فراوانبوونی بەشداری سیاسییە. چاودێرانی هەڵبژاردن دەڵێن: ڕەنگە ئەم ژمارەیە زۆرەی کاندیدان نەتوانن خواستەکانی گەلی عێراق بەدی بهێنن، هەروەها دەبێتە هۆی پارچە پارچەبوونی دەنگی دەنگدەران و دەرفەت بۆ هێزە سیاسییە گەورەکان زیاتر دەڕەخسێنێت. جاودێران جەختیش دەکەنەوە، کێبڕکێ و هەڵبژاردنی کاندید لەسەر بنەمای هۆز یان کەسایەتیی، بەبێ دیدگای نیشتمانی یان بەرنامەی کار، دامەزراوە یاساییەکان لاواز دەکات، وەک ئەوەی لە پێشوودا ڕوویداوە.   ڕوونیشیان کردەوە، زۆرینەی لیستە بەشداربووەکان پێشنیازی باشی ئابووری یان خزمەتگوزارییان نییە، لەکاتێکدا زۆرینەی کاندیدەکان پشت بە بەڵێنی جەماوەر دەبەستن، نەک پێشکەشکردنی بەرنامەی کار بۆ چارەکردنی قەیرانی وڵات.   چاودێران جەخت دەکەنەوە "سەرکەوتنی هەڵبژاردنەکە تەنیا بەند نییە بە ژمارەی بەشداربووان یان ڕێژەی دەنگدان، بەڵکو بەندە بە ژینگەی یاسایی و ئەمنی کە دەنگی هاووڵاتیان لە زەوتکردن بپارێزێت. ئەوان جەخت لەوە دەکەنەوە کە "کێبڕکێ لەسەر بنەمای ئارەزووی کەسی یان ڕەچاوکردنی ناوچەیی و خێڵەکی، بەبێ دیدگای نیشتمانی یان بەرنامەی واقیعی، دۆخی لاوازی لەناو دامەزراوەی یاسادانان بەرهەم دەهێنێتەوە، وەک ئەوەی لە خولەکانى پێشوودا ڕوویداوە". ئەم هۆشدارییانە هاوکاتە لەگەڵ پەرەسەندنی نیگەرانییەکان سەبارەت بە کاریگەریی پارەی سیاسی و چەکی نافەرمی لە هەندێک بواردا. ترس لە دووبارەبوونەوەی ساختەکاری یان فشاری دەنگدەران، جا لە ڕێگەی کڕینی دەنگەوە بێت یان هەڕەشەی نایاسایی، بەربڵاوە. چاودێران جەخت لەوە دەکەنەوە کە "سەرکەوتنی هەڵبژاردنەکە تەنها بەندە بە ژمارەی بەشداربووان یان ڕێژەی دەنگدان، بەڵکو بەندە بە ژینگەی یاسایی و ئەمنی کە دەنگی هاووڵاتیان لە کاریگەری و زەوتکردن دەپارێزێت، هەروەها بە ئەدای کۆمسیۆن لە دەستەبەرکردنی پێوەرەکانی دەستپاکی و دادپەروەری". 9ـی نیسانی 2025، نووسینگەی ڕۆژنامەوانیی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی فیدراڵ بڵاوی کردبووەوە‌، ئەنجوومەنی وەزیران بە زۆرینەی دەنگ، 11-11-2025ـی وەکوو ڕۆژی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق دیاریی کرد.

  ئەمینداری گشتیی حزبوڵاى لوبنان ڕایدەگەیەنێت، ئێمە بەشێک نابین لە شەرعیەتدان بە داگیرکاری لە لوبنان و ناوچەکە، هەروەها دەڵێت سەرمان سوڕماوە لە داواکاری رادەستکردنی چەک و مووشەکەکان و تواناى بەرگریمان. شێخ ناعیم قاسم سکرتێری گشتیی حزبوڵڵای لوبنان ڕۆژی یەکشەممە دووپاتی کردەوە کە لوبنان نابێتە بەشێک لە شەرعیەتدان بە داگیرکاری لە ناوچەکە و ئاساییکردنەوەی قبوڵ ناکات، وتیشى: ئێمە ئامادەین بۆ ئاشتی و بنیادنانی وڵات، هەروەک چۆن ئامادەین بۆ رووبەڕووبوونەوە و بەرگریش. شێخ قاسم لە وتارێکیدا کە لە ساڵیادی دەیەمین جەژنی موحەڕەمدا پێشکەشی کرد، دەڵێت: چۆن چاوەڕێی ئەوە دەکەن ئێمە بوەستین لە کاتێکدا دوژمن بەردەوامە لە دەستدرێژی خۆی، کە ئێمە ناتوانین قبوڵ بکەین و بەرپرسیارێتی شەهیدان لەسەر ملی خۆمانە؟ جەختیشی لەوە کردەوە کە "ئەم خۆڕاگرییە بەرخۆدانی سەید موسا ئەلسەدر و سەید حەسەن نەسروڵڵا و ئەویش پەیمانەکە دەپارێزێت". ناوبراو لە درێژەی قسەکانیدا وتی: بڵێسەی بەرخۆدان ئەگەر بارودۆخەکە سەختیش بێت، بە داگیرساوى دەمێنێتەوە، ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەم بەرخۆدانە دەپارێزین، چونکە ئەمانەتێکە، هەروەها نابینە بەشێک لە شەرعیەتدان بە داگیرکاری لە ناوچەکەدا، هەروەها ئاساییکردنەوەش قبوڵ ناکەین کە زەلیلکردن و تەعریبکردنە".

  دانیشتنى دادگای فیدراڵیی عێراق تایبەت بە دوو سکاڵا بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان بۆ کاتێکى نادیار دواخرا، ئەوەش بەهۆى ئەوەى سبەى سەرۆکى نوێی دادگاکە دەستبەکار دەبێت. سکاڵاکانى هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان لەلایەن هەریەکە لە عومەر گوڵپى، بەربژێرى سەرکەوتووى کۆمەڵى دادگەرى بۆ پەرلەمانى کوردستان و سروە عەبدولواحید، سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق تۆمارکرابوون و بەگوێرەى خشتەی دانیشتنەکان بڕیار بوو ئەمڕۆ یەکشەممە 6ـی تەمموز دادبینیان بۆ بکرێت. بگوتەی عومەر گوڵی بەهۆی ئەوەی ئەمڕۆ لە عێراق پشووە دانیشتنەکە ئەنجام نادرێت و بۆ کاتێکی دیکە دواخراوە. سکاڵای یەکەم لەلایەن عومەر گوڵپی کاندیدی دەرچووی کۆمەڵی دادگەری بۆ پەرلەمانی کوردستان پێشکەشکراوە و لەسەر سەرۆکی هەرێمی کوردستان و  پەرلەمان تۆمارکراوە و تێدا داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان کراوە. عومەر گوڵپی داوادەکات، خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان هەڵبوەشێندرێتەوە و سەرجەم ئەو مووچە و پاداشتانەی دراون بە پەرلەمانتاران لێیان وەربگیرێتەوە. هەروەها داوادەکات، کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق، پابەند بکرێت بە زووترین کات ئامادەکاریی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە نزیکترین کاتدا بکات. سكاڵای دووەمیش لەلایەن سروە عەبدولواحید، سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و سێ پەرلەمانتاری دیکەی ئەو حیزبە لە پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراون و تیایدا داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی خولی شەشەمی پەرلەمان دەکەن.

  میلیشیاكانی عێراق جەختدەكەن، دەستبەرداری چەکەکانیان نابن و، بە بژاردەیەكی ستراتیژی دەزانن و سازشی لەسەر ناكەن. ئەبو عەلی عەسكەری، بەرپرسی ئەمنی میلیشیاى حزبوڵای عێراق، لە پەیامێكدا لە سەكۆی "ئێكس" رایگەیاندووە: با هەموو جیهان بزانێت، چەكەكانمان سپاردەی ئیمامی مەهدیە و بڕیاری وازهێنانیش لێی، تەنها بەدەستی ئەوە. راشیگەیاندووە: زەحمەترین دۆخ كە كەسانی شەرفمەندو ئازاد پێیدا تێپەڕبن ئەوەیە، گوێیان لە داوێن پیس بێت باس لە پاكێتی و شەرەف بكات، لە شورەییەكانی دونیاش ئەوەیە، ناپیاو و ژنانی بڕیار لەوە بدەن، چەكی بەرەنگاری دەبێت چۆن بێت. ئەو بەرپرسەی میلیشیای حزبوڵا دەشڵَێت: پێویستە ئەوانەی گومانی باشیان پێدەبەین، قسە لەسەر چەكی داگیركەری ئەمریكاو بنكەكانی بكەن، باس لە چەكی داگیركەری توركیا بكەن لە وڵات، باس لە چەكی پێشمەرگە بكەن، كە پەیوەیستە بە قەوارەی زایۆنی.  ئەم لێدوانەى عەسكەری دوای ئەوە دێت، موقتەدا سەدر، رابەری رەوتی سەدر، رۆژی هەینی جەختی لە بایکۆتی هەڵبژاردنی داهاتوو کردەوەو، داوای هەڵوەشاندنەوەی میلیشیاکان و داماڵینی چەکەکانی کردن، لە چەند رۆژی رابردوشدا، نوێنەری مەرجەعی باڵای شیعەكانی عێراق، جارێكی تر داوای لە بەرپرسان كرد، سنورێك بۆ گەندەڵی دابنێن و چەك لە دەستی دەوڵەتدا كۆبكەنەوەو، رێگە لە دەستوەردانی دەرەكی بگرن.

  بۆ ساڵی داهاتوو ئەمەریکا بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتیی هێزە هاوپەیمانی لە سوریا و بڕی 130 ملیۆن دۆلار بۆ ئەو مەبەستە تەرخان دەکات، پشکی شێری ئەو یارمەتییەش بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) دەبێت. لە چوارچێوەی بودجەی وەزارەتی بەرگری بۆ ساڵی 2026 ئەمەریکا زیاتر لە 130 ملیۆن دۆلار بۆ سندوقی راهێنان و پڕچەککردنی دژە داعش (CTEF) لە سوریا تەرخان دەکات بۆ یارمەتیی و پاڵپشتی هێزە هاوپەیمانەکانی لە سوریا، بەشێکی زۆری ئەو پاڵپشتییەش وەک ساڵانی رابردوو بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) دەبێت. بودجەکەی پنتاگۆن بۆ پاڵپشتیی هاوپەیمانەکانی لە سوریا بۆ شەڕی رووبەڕووبونەوەی شانە نوستوو و نهێنییەکانی داعش، پاراستنی کامپەکانی وەک هۆل و رۆژ، زیندانەکانی داعش و هەر پرۆسەیەکی دیکەی پەیوەست بەو بابەتانە تەرخان دەکرێن. لە بەیاننامەکەیدا، ئەمڕۆ شەممە، 5ی حوزەیران، ئاماژەی بەوەکردووە، ئەمریکا پابەندە بە "شکستی بەردەوام"ی داعش، بە پاڵپشتیکردنی هێزەکانی "هاوبەشی متمانەپێکراو" بۆ پاراستنی فشاری بەردەوام لەسەر ئەو گروپە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی سەرهەڵدانەوەی ئەو گروپە مەترسییە بۆ سەر بەرژەوەندییە نیشتمانییەکانی ئەمریکا، بۆ گەلانی عێراق و سوریا و لوبنان و بۆ سەر کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە گشتی. واشنتۆن بەردەوامە لە پاڵپشتیکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا و سوپای سوریای ئازاد کە بنکەیان لە سێگۆشەی سنوری نێوان سوریا و ئوردن و عێراقە. ئەمەریکا دەڵێت، ئەم پاڵپشتییە بە ئامانجی بەرەنگاربوونەوەی داعش و ڕێگریکردنە لە سەرهەڵدانەوەی داعش.

  لە وەڵامی وەزارەتی ناوخۆی عێراقدا، وەزارەتی ناوخۆی هەرێم  رونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە و تێدا هاتوە؛ لە ساڵانی ڕابردوش كە بە دەیان جار بە درۆن و موشەك هەرێم کراوەتە ئامانج و  ئاراستە و سەرچاوەی موشەك و درۆنەكانیش دیار بون، هیچ کەسێکیش لەسەر ئەو کارە سزا نەدراوە، هەست دەکەین جۆرێك لە پەردەپۆشكردن و خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی هەیە لەلایەن حکومەتی فیدڕاڵەوە. وەزارەتی ناوخۆی هەرێم لەسەر هێرشيکانی ئەمدواییە، ڕونکردنەوەیەکی بڵاوکردەوە، وەڵامی وتەبێژی هێزە چەکدارەکانی عێراق دەداتەوە، کە وتوبوی  "ئەوەی لە وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستانەوە دەرچووە سەبارەت بە تۆمەتبارکردنی دامەزراوەیەکی ئەمنیی فەرمیی عێراقی، کارێکە رەتکراوە و سەرکۆنەکراوە و بە هیچ بیانوویەک رێگەپێدراو نییە." لە رونکردنەوەکەدا وەزارەتی ناوخۆ ئاماژەی وەکردوە،  ئەو چاوەڕوانییە لە لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدڕاڵ هەیە، لە كاتی بونی هەڕەشە لەسەر هەرێمی كوردستان یان هەر ناوچەیەكی تری عێراق، لە پێناو زانینی ڕاستییەکان و دوبارەنەبونەوەی هەرەشەکان و سزادانی ئەنجامدەرانی ریوشوێنی جدیی و پێویست بگیرێتە بەر، بەڵام  وەک دەردەکەویت جۆرێک لە خۆدزینەوە و پەردەپۆشکردن هەیە. هەروەها ئاماژەی بەوەش کردوە، لە ساڵانی ڕابردوش كە بە دەیان جار بە  درۆن و موشەك هەریم کراوەتە ئامانج و  ئاراستە و سەرچاوەی موشەك و درۆنەكانیش دیار بون، بەڵگەی پێویستیش لەبەردەستدا بون، بەڵام لەسەر ئەو تاوانانە  كەس سزا ندرا و هیچ ڕێوشوێنێكیش لەبەرانبەر هیچ لایەنێك نەگیرایەبەر. دەقی رونکردنەوەکەی وەزارەتی ناوخۆی هەرێم؛  ئەو چاوەڕوانییە لە لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدڕاڵ هەیە كە لە كاتی بونی هەڕەشە لەسەر هەرێمی كوردستان یان هەر ناوچەیەكی تری عێراق، لەپێناو دەركەوتنی ڕاستییەكان و ڕێگەگرتن لە دووبارەبوونەوەی هەڕەشەكان و سزادانی ئەنجامدەران، ڕێوشوێنی پێویست بگیرێتە بەر، بەڵام بە داخەوە هەست دەکەین جۆرێك لە پەردەپۆشكردن و خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی هەیە بەرانبەر ئەو زێدەڕۆییە ئەمنییانەی كە لە دژی هەرێمی كوردستان ئەنجام دەدرێن. لە ساڵانی ڕابردووش كە بە دەیان جار هەرێم بەر پەلاماری درۆن و مووشەكەكان دەكەوت، هەرچەندە ئاراستە و سەرچاوەی مووشەك و درۆنەكانیش دیار بوون و چەندین جار بۆ دەرخستنی ڕاستییەكان لیژنەی هاوبەشی نێوان حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵ دروست بوون، بەڵام دیسان بەداخەوە نە دەرئەنجامی لێكۆلینەوەكان بۆ ڕای گشتی ئاشكرا دەكران و نە لەسەر ئەو تاوانە ئاشكرا و كردەوە نایاساییانە كەس سزا دەدرا و هیچ ڕێوشوێنێكیش لەبەرانبەر هیچ لایەنێك نەگیرایەبەر. ئەمە لە حاڵێكدا بوو كە لە بەرزترین ئاستی نێوان هەردوولا هەماهەنگی هەبووە و بەڵگەی ڕوون و ئاشكراش لەبەر دەست بوونە. لێرەدا ڕایدەگەیەنین كەشوهەوای سیاسی و بیروڕای سیاسیی لایەنەكان بەهەر بارێكدا بێت، پاراستنی ئاسایشی وڵات و ڕێگەگرتن لە بە ئامانجگرتنی ژیانی هاووڵاتییان و سەروەری و سەقامگیریی وڵات ئەركی لەپێشینەی دامودەزگە فەرمییەكانی هەردوو حكومەتی فیدڕاڵی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردستانە.

ئاژانسی هەواڵی میهر، ڕایگەیاند، عەلی ئەکبەر ویلایەتی، ڕاوێژکاری ڕێبەری باڵای کۆماری ئیسلامیی ئێران، لە پلاتفۆرمی ئێکس، نووسیویەتی، ئەمەریکا دەبێت قەرەبووی ئەو زیانانە بکاتەوە کە لە ئەنجامی هێرشەکانیدا، بەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران کەوتوون. عەلی ئەکبەر ویلایەتی, لە پەیامەکەیدا، نووسیویەتی "حکوومەتی ئەمەریکا هێرشی سەربازیی کردە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانمان، کە بۆ بەرنامەی ئاشتییانە کاریان تێدا دەکرا. ئەم ‌هێرشە، زیانێکی زۆری لەو  دامەزراوانە دا و ئێمە بە توندی سەرکۆنەی دەکەین. حکوومەتی ئەمەریکا بەرانبەر بەم هێرشە نایاسایی و تاوانکارییە، بەرپرسە و دەبێت قەرەبووی ماددی و مەعنەویمان بکاتەوە و لێپرسینەوەی لەگەڵدا بکرێت." ڕاوێژکاری ڕێبەری باڵای کۆماری ئێسلامیی ئێران، لە درێژەی پەیامەکەیدا نووسیویەتی "کۆماری ئیسلامیی ئێران، مافی یاسایی خۆی بۆ لێپرسینەوە لە دەستدرێژکاران بەکار دەهێنێت و ڕێکارە دیبلۆماسییەکان بۆ بەدواداچوونی ئەو دوژمنکارییە و دادگاییکردنی تاوانکاران، لە ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەکار دەهێنێت."  بەرەبەیانیی ڕۆژی یەکشەممە، 22ـی حوزەیرانی 2025، هێزی ئاسمانیی ئەمەریکا بە فڕۆکەی جۆری بی 2، هەر سێ دامەزراوەی ئەتۆمیی فۆردۆ، نەتەنز و ئەسفەهانـیان بۆمباران کرد. 

وتەبێژی فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراق، وەڵامی راگەیەندراوی وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستانی دایەوە و تۆمەتبارکردنى حەشدى شەعبى بە هێرشە درۆنییەکان سەرکۆنە دەکات. سەباح نوعمان، گوتەبێژی فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا گوتى "تۆمەتبارکردنى دامەزراوەیەکى ئەمنیی فەرمى، لەژێر هەر پاساوێکدا بێت رەتکراوەیە، سەرکۆنەى دەکەین و داوای پێدانی بەڵگە بەلایەنی حکومەتی فەرمی دەکەین". شەوی رابردوو، وەزارەتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان رەتیکردەوە بە درۆن هێرشکرابێتە سەر بنکەیەکی سەر بە ئیسرائیل لە هەولێر و دەشڵێت، "ئەو هێرشانە لەلایەن هەندێک گرووپی سەر بە حەشدی شەعبی ئەنجامدەدرێن". سەباح نوعمان جەختیکردووەتەوە "حکومەتی عێراق بە دامەزراوە ئەمنییەکانییەوە، دووپاتیانکردووەتەوە دوودڵ نابن لە گرتنەبەرى رێکارى یاسایی توند بەرامبەر ئەوانەى هەوڵى تێکدانى سەقامگیرى دەدەن لە تەواوى عێراق". دەشڵێت، ئاڵنگارییەکانی ئێستا دەخوازن، هەماهەنگی و هاوکاریی لەڕێگەی کەناڵە فەرمییەکانەوە هەبێت لەبری پەنابردن بۆ میدیا و بە راپۆرت و لێدوان دەرفەت بدەن بەوانەی لە بۆسەدان بۆ سوکایەتی بە دامەزراوەکانی عێراق. وەزارەتی ناوخۆى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە روونکردنەوەکەیدا ئاماژەی بەوەشکردبوو "لە چەند میدیایەکی ئەلیکترۆنیی فەرمی لە ئێران، وا بڵاوکراوەتەوە کە گوایە شەوی پێنجشەممە لە هەولێر بە درۆن هێرش کراوەتە سەر بنکەیەکی سەر بە ئیسرائیل، هەموو ئەو هەواڵانە چەواشەکارین و دوورن لە راستییەوە، نە بنکەی ئیسرائیلی لە کوردستان هەیە و نە ئۆپراسیۆنی وەهاش ئەنجامدراون". وەزارەتی ناوخۆ دەشڵێت، "شەوی پێنجشەممە درۆنێک لە ناوچەیەکی چۆڵەوانی لە نزیک هەولێر کەوتەخوارەوە. ئەم هێرشانەش لەلایەن هەندێک گرووپی سەر بە حەشدی شەعبی بە مەبەستی ئاژاوەنانەوە ئەنجامدەدرێن". بەپێویستى زانى بوو لایەنە پەیوەندیدارەکان لە حکومەتی فیدراڵی سنوورێک بۆ ئەم کارە تێکدەرانە دابنێن و رێکاری یاسایی بەرامبەر بە تاوانباران بگرنەبەر.

  ڕاپۆرتێکی ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست ئاشکرای دەکات کە ئەمریکا دابینکردنی هەندێک جۆری چەکی بۆ کیێڤ ڕاگرتووە بۆ ئەوەی گرنگی بە بەهێزکردنی بەرگری سوپاى ئیسرائیل بدات، ئەمەش لە کاتێکدایە کە دۆناڵد ترەمپ ناڕەزایی دەربڕی بەرامبەر هاوتا ڕووسییەکەی سەبارەت بە شەڕەکە. دوو ڕۆژلەمەوبەر کۆشکی سپی ڕایگەیاند، ناردنی هەندێک چەکی سەرەکی بۆ ئۆکراینا ڕادەگرێت، لە سەردەمی ئیدارەی بایدندا بەڵێن بە ئۆکراینا درابوو ئەو چەکانەیان بۆ دەنێردرێت. لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە بڕیارەکەی واشنتۆن بەهۆی سنوورداربوونی سەرچاوەکانەوە بووە، چونکە بەڵێنەکانی واشنتۆن ئێستا لە هێزی سەربازیی خۆی زیاترە، بەپێی ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست. ڕۆژنامەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، بڕیارەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ لێدانی ئێران، لایەنگرانی تووشی شۆک کردووە، کە دەستوەردان لە کاروباری وڵاتانی دیکە بە نەشیاو دەزانن. ئاماژەی بەوەشکردووە، بەستنی دابینکردنی چەکی سەرەکی بۆ ئۆکرانیا هەندێکیشی توڕە کردووە. هەروەها لە ڕاپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە ئاڵناگرى  گەورەو سەرەکی کە ئەمڕۆ ڕووبەڕووی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا دەبێتەوە ئەوەیە کە بەڵێنەکانی واشنتۆن لە بواری بەرگریدا لە سەرانسەری جیهاندا لە هێزی سەربازیی خۆی زیاترە. ئاماژەی بەوەشکرد، ئەم دۆخە سەرکردایەتی ئەمریکا ناچار دەکات "بەدوای سازش"دا بگەڕێت و لەنێوان "ئەولەویەتەکانی سیاسەتی دەرەوە" جیاوازدا هەڵبژێرێت. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕۆژی هەینی ڕایگەیاند، "زۆر ناڕەحەت بووە" لە پەیوەندییە تەلەفۆنیەکەی لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین هاوتا ڕوسیەکەی سەبارەت بە شەڕی ئۆکرانیا و ڕایگەیاند، پوتین تەنها دەیەوێت "بەردەوام بێت لە کوشتنی خەڵک". راگرتنی گەیاندنی هاوکاریی سەربازی، لەنێویاندا سیستمەکانی بەرگریی ئاسمانی، گورزێکی گەورە دەبێ بۆ ئۆکراینا، لەکاتێکدا رووبەڕووی هەندێک لە گەورەترین هێرشە مووشەکی و درۆنییەکانی رووسیا لە جەنگە سێ ساڵییەکەدا دەبێتەوە.   ئانا کێلی، جێگری گوتەبێژی رۆژنامەڤانیی کۆشکی سپی گوتی: "ئەم بڕیارە بۆ ئەوە دراوە کە بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لەپێش هەموو شتێکەوە دابنرێن، ئەوەش دوای پێداچوونەوەی وەزارەتی بەرگری بە پشتیوانی و هاوکاریی سەربازیی وڵاتەکەمان بۆ وڵاتانی دیکەی جیهان."   کەمکردنەوەی هاوکارییە سەربازییەکان ئاماژەیەکە بۆ گۆڕانکارییەکی ئەگەری لە کاری لەپێشینەی ئیدارەی ترەمپ، کە گوشاری خستووەتە سەر رووسیا و ئۆکراینا بۆ ئەوەی دانوستاندنەکانی ئاشتی خێراتر بکەن.   میدیای ئەمریکا دەڵێت، مووشەکەکانی سیستمی بەرگریی ئاسمانیی پاتریۆت، گولـلەتۆپ و مووشەکەکانی هێڵفایەر لەنێو ئەو چەکانەدان کە ناردنیان راگیراوە.   مایکڵ مەکفۆڵ، کە لە ساڵی 2012 تاوەکو پێش دەستپێکردنی جەنگی کریمیا لە ساڵی 2014 باڵیۆزی ئەمریکا بوو لە رووسیا، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسی: "ئیدارەی ترەمپ تەنانەت گەیاندنی پاتریۆتیش رادەگرێت؟"   هەفتەی رابردوو لە لووتکەی ناتۆ لە هۆڵەندا، ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی، سەرۆکی ئۆکراینا لەگەڵ ترەمپ کۆبووەوە و وادەرکەوت وەڵامێکی ناڕوونی لە سەرۆکی ئەمریکاوە وەرگرتبێت سەبارەت بە سیستمەکانی بەرگریی ئاسمانیی پاتریۆت.

  هەریەکە لە سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئادانا و ئانتالیا و سەرۆکی شارەوانیی سەمسووری باکووری کوردستان، کە هەرسێکیان سەر بە پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە)ن دەستگیر کران. گرژییەکانی نێوان دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن لە تورکیا تا دێت قووڵتر دەبنەوە، لەو چوارچێوەیەشدا هەریەک لە زەیدان کەرەلار، سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەدەنە، عەبدوڵڕەحمان توتدێرە، سەرۆکی شارەوانیی ئەدیامان و موهیتتین بۆچێک، سەرۆکی گەورە شارەوانیی گەورەی ئەنتاڵیا لەگەڵ 15 کەسی دیکە کە سەربە جەهەپەن، بەتۆمەتی گەندەڵی دەستبەسەر کران.  بەیانیی شەممە 5ی تەممووزی 2025 لە چوارچیوەی دۆسیەیەکی "گەندەڵیی دارایی"دا، هەریەکە لە زەیدان کاراڵار، سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئادانا و عەبدولڕەحمان توتدەرە، سەرۆکی شارەوانیی سەمسووری باکووری کوردستان دەستگیر کران.   هەر لە چوارچێوەی ئەو دۆسیەیەدا بڕیاری دەستگیرکردن بۆ 13 کەسی دیکە دەرچووە.   سەرۆکایەتیی داواکاری گشتیی ئانتاڵیاش لە چوارچێوەی دۆسیەیەکی "گەندەڵیی دارایی"دا سێ کەسی دەستگیر کرد کە یەکێکیان موهیتیت بۆجەک، سەرۆکی گەورەشارەوانیی ئەنتاڵیایە.   لە هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی 2024ی تورکیادا زەیدان کاراڵار 46.72%ی دەنگەکان، موهیتیت بۆجەک 71.48%ی دەنگەکان و عەبدولڕەحمان توتدەرە  49.74%ی دەنگەکانیان بەدەستهێنا. ئەم پرۆسەیە دوای ئەوە دەستی پێکرد کە ئەکرەم ئیمامئۆغلو، سەرۆکی گەورە شارەوانیی ئیستەنبووڵ لەگەڵ 100 ئەندامی دیکەی جەهەپە لەو شارە بە تۆمەتی گەندەڵی دەستگیر کران.