هاوڵاتی ئەمڕۆ لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق دۆسیەی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی بەندەری جەیهانەوە خرایە بەردەم سوودانی، وردەکارییەکانی دۆ سییەکە تاوتوێ کران. نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عێراق محەممەد شیاع سوودانی بڵاوی کردەوە، بەیانی ئەمڕۆ کۆبوونەوەی ئاسایی بۆ بەدواداچوونی وەزارەتی نەوت و پرۆژەکانی نەوت، و پێشکەوتنی ڕێکارەکانی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم و کەرتی نەوت لە عێراق تەوەری کۆبوونەوەکە بووە، جەخت لە بەرەو پێشبردنی پرۆسەکە کراوەتەوە. کورتەیەک لە ئەنجامی ئەو گفتوگۆیانەی لە نێوان وەزارەتی نەوت لە حکومەتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکان لە حکومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق ئەنجام دراون، بەمەبەستی تەواوکردنی ڕێکارەکان بۆ دووبارە هەناردەکردنی نەوتی خاو لە ڕێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە، گفتوگۆی لەبارەوە کراوە. جێگای سەرنجە لە دوای مانگی نیسانی ئەمساڵ، هەناردەی نەوت لە هەرێمی کوردستان و پارێزگاری کەرکووکەوە بۆ بەندەری جەیهان لە تورکیا ڕاگیرا، ئەمەش لە پاشخانی بڕیارێکی دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی پاریس هات سەبارەت بە نادەستووری هەناردەکردنی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی بەندەری جەیهانەوە.
هاوڵاتی دانیشتنی دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق لەبارەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دواخرا بۆ 03-12-2023. ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه دادگای فیدڕاڵی عێراق كۆبوه‌وه و بڕیاربو له‌باره‌ی یاسای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان بڕیاربدات، به‌ڵام دانیشتنه‌كه بۆ 3ی 12ی 2023 دوخرا. سكاڵاكه تایبه‌ته به پێنج مادده‌ی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان كه مادده‌ی یه‌كه‌م تایبه‌ته به ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان و دیاریکردنی 30 هەزار دەنگدەر بۆ هەر نوێنەرێک، هه‌روه‌ها مادەی 22 تایبەتە بە پێکهاتەکانی تورکمان و ئاشوری و عەرەب، كه ده‌ڵێت، هەر حزبێک لە پێکهاتەکان بۆی هەیە لیستی تایبەت بەناوی پاڵێوراوەکانی پێشکەش بکات. له یه‌كێكی دیكه له مادده‌كاندا كه ماددەی (35)ی و چوار بڕگە لەخۆدەگرێت و پەیوەستە بە دابەشکردنی کورسیەکان و دابەشکردنی دەنگی کاندیدەکان. سکاڵاکە ژمارە 83ی فیدراڵی /2023ـی هەیە، لەلایەن زیاد جەبار، سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە خولی پێنجەمی پەرلەمان کوردستان و ئامانج نەجیب شەمعون، سەرۆکی فراکسیۆنی رافیدەینی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانییەوە تۆمار کراوە
هاوڵاتی كه‌مێك له‌مه‌وبه‌ر عەلی رەئوف، نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژ له‌لایه‌ن دادگاوه‌ی به كه‌فاله‌تی 10 ملیۆن دینار ئازادكرا، ئه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌ی كه دوێنێ له بازگه‌ی ئاسایشی كه‌ڵه‌ك ده‌ستگیركرا. کاروخ عەبدوڵا، یەکێکی دیکە لە تیمی نوێنەری وانەبێژان بە هاوڵاتی وت" پێش نیو کاتژمێر مامۆستا عەلی رەئوف، لە بنکەی پولیسی خانەقا لە هەولێر گواسترایەوە بۆ دادگای هەولێر، لەدادگا بڕیار درا و بە کەفالەت ئازاد کرا" وتیشی،" توانرا به كه‌فاله‌تی 10 ملیۆن دینار ئازادبكه‌ین و به‌پێی مادده‌ی 240ی یاسای سزادانی عێراقی دۆسیه‌یه‌كی بۆ كراوه‌ته‌وه و له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه كه هه‌ویه‌كانی به‌سه‌رچوه و له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاسایش گوازرایه‌وه بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی هه‌ولێر". ده‌ستگیركردنی عەلی رەئوف نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژ له‌كاتێكدایه كه پێشتر له به‌یاننامه‌یه‌كدا رایگه‌یاندبو، خۆپیشاندانی مامۆستایان له‌به‌رده‌م ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێم له شاری هه‌ولێر ئه‌نجامده‌ده‌ن و داوایكرد هه‌مو مامۆستایانی وانه‌بێژ ئاماده‌بن.
هاوڵاتی کەشناسی هەرێم رایگەیاند، لە دوا نیوەڕۆی ئەمڕۆوە شەپۆلێکی بارانبارین ناوچەکانی هەرێم دەگرێتەوە، دەشڵێت، سبەی لە ناوچە شاخاوییە سنوورییەکان بەفر دەبارێت و پلەکانی گەرما دوو تا نۆ پلە دادەبەزن. بەرێوەبەرایەتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێم لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ یەکشەممە ئاسمانی ناوچەکانی هەرێم نیمچە هەور دەبێت و لە دوای نیوەڕۆ کاریگەری شەپۆلێکی باران بارین لەسەر ناوچە جیا جیاکان دەستپێدەکات. ئاماژە بەوەشکراوە، سەرەتا باران بارین مامناوەند دەبێت، پاشان بارانەکە بەهێزتر دەبێت دەگۆڕێت بۆ بارانى بەلێزمە و هەورە تریشقە، لە کاتەکانى ئێوارەدا ئەو شەپۆلی باران بارینە لە سنورى پارێزگاى هەولێر و دهۆک کاریگەری زیاتر دەبێت. ئەوەشخراوەتەڕو، لە درەنگانی شەو کاریگەرى ئەم شەپۆلە دەگاتە سنورى پارێزگاى سلێمانى و ئیدارەى راپەڕین, زۆرترین ڕێژەى داباریین لەسەر پارێزگاى دهۆک دەبێت بەتایبەتى لە ناوچەکانی (شیلادزێ، ئامێدى، جەمانکى، ئاکرێ ). پێشبینییەکان بۆ خێرایی و ئاراستەی با، پلەکانی گەرما، مەودای بینین بۆ ئەمڕۆ یەکشەممە: خێرایى با: مامناوەند 20 – 30 کیلۆمەتر لە کاژێرێکدا دەبێت. ئاراستەی با: باشوور و باشووری خۆرهەڵات دەبێت. پلەکانی گەرما: نزیک دەبێتەوە بە بەراورد بە تۆمارکراوەکانی دوێنێ. مەوداى بینین: لەنێوان 8 – 9 کیلۆمەتر دەبێت. هەروەها لەبارەی پێشبینیی کەشوهەوای سبەى دووشەممە 20-11-2023، کەشناسی دەڵێت، ئاسمان بەگشتی هەور و باراناوی دەبێت بە درێژایى کاتەکان، ئاستى دابارین (لێزمە بارانى بەردەوام و هەندێک کات مامناوەند دەبێت) لە سەرجەم ناوچە جیاجیاکان، لەگەڵ باران بارین شەپۆلێکى بەفر بارین ناوچە شاخاوییە سنوورییەکان و لووتکەى ناوچە شاخاوییە بەرزەکان دەگرێتەوە، کاریگەریى ئەم شەپۆلە لە کاتەکانى شەو درەنگدا لاواز دەبێت. پێشبینییەکان بۆ خێرایی و ئاراستەی با، پلەکانی گەرما، مەودای بینین لە رۆژی دووشەممە: خێراى با: لەسەرخۆ - مامناوەند (10 – 20 کیلۆمەتر لە کاژێرێکدا) دەبێت. ئاراستەی با: باشووری خۆرهەڵات دەبێت. مەوداى بینین: لەنێوان 7 – 9 کیلۆمەتر دەبێت. پلەکانی گەرما: کەمێک بەرزتر دەبێت بەراورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ. بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی: هەولێر: 14 پلەى سیلیزى سلێمانی: 13 پلەى سیلیزى دهۆک: 12 پلەى سیلیزى کەرکووک: 16 پلەى سیلیزى هەڵەبجە: 15 پلەى سیلیزى زاخۆ: 15 پلەى سیلیزى گەرمیان: 19 پلەى سیلیزى حاجی ئۆمەران: 3 پلەى سیلیزى سۆران: 11 پلەى سیلیزى
هاوڵاتی شاخەوان عەبدوڵا، جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند بڕیاری دەستبەکاربوونی لیوای 20ی هێزەکانی پێشمەرگە و سوپای عیراق دراوە و بریارە لە سەرەتایی مانگی داهاتوو مووچە وەربگرن. شاخەوان عەبدوڵا لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک رایگەیاندووە، لەگەڵ عەبدولئەمیر یارەڵلا، سوپاسالاری عێراق کۆبووەتەوە و سەبارەت بە لیوای 20ی هاوبەش بڕیاردراوە کە "تەواوی گرفتەکان وەلابنرێن و فەرمانی دەستبەکاربوونیان بۆ دەربچێت." جێگری دووەمی سەرۆکی پەرلەمان ئەوەشی ئاشکرا کردووە کە بڕیاردراوە لیوا هاوبشەکە تا 1ی 12 پەیوەندی بکەن و مووچەی ئەو مانگەشیان پێ بدرێت. لیوای 20 ئەو هێزە هاوبەشەیە کە لە ئابی 2021 لەنێوان وەزارەتی پێشمەرگە و سوپای عێراق بڕیاری دروستکردنی درا بۆ پڕکردنەوەی ئەو بۆشاییە ئەمنییانەی کە لەنێوان هەردوولادا هەیە و چەکدارانی داعش دەیقۆزنەوە. هێزەکە سێ هەزار و 700 پێشمەرگەی تێدایە و مووچەکانیان لەسەر وەزارەتی بەرگری عێراق دەبێت. بەپێی وتەی شاخەوان عەبدوڵا، لە چەند کاتژمێری داهاتوودا ناوی پێشمەرگە و سەربازانی سوپای عێراق لە هێزەکە لەلایەن وەزارەتی بەرگرییەوە رادەگەیەنرێت و هەر کەموکورییەک هەبێت دوای دەستبەکاربوونیان چارەسەر دەکرێت.
هاوڵاتی ئاسایشی هەولێر رایگەیاند، دوو کەسیان دەستگیر کردووە کە تۆمەتبارن بە خستنەخوارەوەی ئافرەتێک لە شوقەکانی ئیسکان لە شاری هەولێر و هەردوو کەسەکە لەژێر کاریگەری ماددە کحولییەکاندا بوون. لە راگەیاندراوێکدا ئاسایشی هەولێر باس لەوە دەکات، لە کاتژمێر 7:00ی بەرەبەیانی رۆژی هەیینی 17ی تشرینی دووەمی 2023، هەردوو تۆمەتبار لەگەڵ ئەو ئافرەتە لە یەکێک لە شوقەکانی ئیسکان کێشەیان بۆ دروست دەبێت و یەکێکیان ئافرەتەکە لە شوقەکە دەخاتە خوارەوە و بە سەختی بریندار دەبێت. ئاسایشی هەولێر دەڵێت، "لەئێستادا ئافرەتەکە لەنەخۆشخانە لەژێر چاودێری دایەو لێکۆڵینەوە لەگەڵ تۆمەتباران بەردەوامە." ئاسایشی هەولێر راشیگەیاندووە، "دوای وەرگرتنی ڕەزامەندی بەڕێز دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایشی هەولێر هەردوو تۆمەتبار بەناوەکانی(ف ، ز ، ص)و(م ، أ ، ع) دەستگیرکران."
هاوڵاتی مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی، لەگەڵ وەزیری بەرگری عێراق کۆبوویەوە و لەسەر هەماهەنگی هێزی پێشمەرگە و سوپای عێراق گفتوگۆیان کرد. ئەمڕۆ شەممە 18ی تشرینی دووەمی 2023 بارەگای بارزانی بڵاویکردەوە کە مەسعود بارزانی لە سەڵاحەدین پێشوازی لە ثابت محمد سعید العباسي وەزیری بەرگریی عێراق کرد. بارەگای بارزانی دەڵێت، "لەدیدارەکەدا هەردوولا بیروڕایان لەبارەی بارودۆخی عێراق و شەڕی تیرۆر و هەماهەنگیی و کاری هاوبەشی هێزی پێشمەرگەی کوردستان و سوپای عێراق ئاڵوگۆڕ کرد."
هاوڵاتی رێکخراوی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، دوای سەردانی ئیبراهیم ڕەئیسی، سەرۆککۆماری کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ شاری بانە، تەقەکردن لە کۆڵبەران لەلایەن هێزەکانی ئێرانەوە زیادی کردووە بەجۆرێک لە ماوەی دوو هەفتەدا سێ کۆڵبەر کوژراون و ٤٠ کۆڵبەریش برینداربوون. رێکخراوی هەنگاو دەڵێت، لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ئەفسەرێکی پلەباڵای هێزە چەکدارەکانی ئێران بە ناوی مەهدی محەممەدی، بڕیاری تەقەکردن لە کۆڵبەرانی داوە و لە جەند رۆژی رابردوو شەش کۆڵبەر بە تەقەی راستەوخۆی هێزەکانی ئێران برینداربوون. بەپێی ئەو راپۆرتانەی دەست رێکخراوی هەنگاو کەوتووە؛ شەوی هەینی 17ی تشرینی دووەمی 2023، فەرزاد حوسێنی، کۆڵبەرێکی تەمەن 17 ساڵ و خەڵکی گوندی "ئالیار"ی سەر بە شاری سەقز، بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە چەکدارەکانی ئێران لە سنووری "هەنگەژاڵ"ی بانە بریندار بووە. هەر لەو شەوەدا حەمیدرەزا حافیزی، تەمەن ١٨ ساڵ و خەڵکی شاری سەقزی و سولەیمان ئەمینی تەمەن ٢٨ ساڵ و خەڵکی شاری بانە، بە تەقەی راستەوخۆی هێزە سنوورییەکان بریندار بوون و بە هۆی قووڵی برینەکانیانەوە گواستراونەتەوە بۆ ناوەندە تەندروستییەکان و لە ژێر چاودێری پزیشکیدان. پێشتریش، واتە شەوی چوارشەممە، 15ی تشرینی دووەم، بارزان عوسمانی، کۆڵبەرێکی مێرمنداڵی تەمەن 17 ساڵ کە خەڵکی شاری سەقزە، بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە چەکدارەکانی ئێران دیسان لە سنووری هەنگەژاڵ بریندار بووە. ئەم مێرمنداڵە کۆڵبەرە کە بە چەکی ساچمەیی سەر و مل و شانی پێکراوە و بریندار بوو، بە مەبەستی تیمارکردن و چارەسەریی پزیشکی بۆ ناوەندە تەندروستییەکان گواستراوەتەوە. هەروەها هەر لەو شەوەدا دوو هاوڵاتی تری خەڵکی شاری سەقز بە ناوەکانی دیاکۆ رەمەزانی تەمەن 25 ساڵ و حامید موحەممەدزادە تەمەن 22 ساڵ، خەڵکی گوندی ئالیاری سەر بە شاری سەقز، بە تەقەی راستەوخۆی هێزەچەکدارەکان بریندار بوون و باری تەندروستی حامید محەممەدزادە ناجێگیرە.
هاوڵاتی لەکاتی چوونی بەرەو هەولێر، عەلی رەئوف، نونەری وانەبێژانی کوردستان لە بازگەی کەڵەک دەستگیرکرا و نوێنەری وانەبێژانەی سلێمانی دەڵێت، عەی رەئوف بەنیازبووە بچێتە هەولێر بۆ ئامادەکاری بۆ خۆپیشاندانەکەی سبەینێی وانەبێژان لە شارەکە. کاروخ عەبدوڵا، نوێنەری وانەبێژانی سلێمانی بە هاوڵاتی وت، "مامۆستا عەلی رەئوف، نوێنەری گشتی وانەببێژانی هەرێمی کوردستان لەکاتی چوونی بۆ هەولێر لەبازگەی کەڵەک دەستگیرکرا." کاروخ عەبدوڵلا ووتیشی، "کاک عەلی دەیویست بچێتە هەولێر تاوەکو ئامادەکاری بکەن بۆ گردبوونەوەی وانەبێژان کەبڕیارە سبەی لە هەولێر بکرێت، پێویستە بەزووترین کات ئازاد بکرێت ، بەپێچەوانەوە هەڵوێستمان دەبێت."
هاوڵاتی شەوی رابوردوو بارانێکی بەخوڕ سەنتەری ئاکرێ و ناحیەی قەسرۆکی گرتەوە کە بەهۆیەوە ئاو چووە ناو هەندێک ماڵ، هاوکات کۆمەڵێک بەردی گەورە لەچیاییەک لەسەر رێگای نێوان ناحیەی دینارتە و سەنتەری ئاکرێ کەوتنەخوارەوە و رێگای گەلی زەنتەیان گرت. عەقید ئیبراهیم فەریق، بەڕێوەبەری بەرگری شارستانی ئاکرێ بە هاوڵاتی راگەیاند، "شەوی رابوردوو بەهۆی بارانی بەخوڕ ئاو چووەتە چەند ماڵێک لەسەنتەری ئاکرێ، هەرزوو تیمەکانمان گەیشتنە شوێنەکە ، توانیان ئەو ماڵانە لەمەترسی بارانی بەخوڕ رزگاربکەن، زیانی گیانی وبرینداربوون نەبووە تەنها کەل وپەلەکانی تەڕبوونە هەروەک لەوێنەکان دیارە." لەبارەی رێگای گەلی زەنتە لەنێوان ئاکرێ و ناحیەی دینارتە کە چەند بەردێک لەچیا کەوتووبوونەتە سەر شەقام، سەربەست سەبری، بەڕێوەبەری ناحیەی دینارتە بە هاوڵاتی راگەیاند، "شەوی رابوردوو کۆمەڵێک بەرد لەچیا کەوتووبوونەخوار، بەردەکان جورا جۆر بوون گەورە و بچووک، هەر شەوی رابوردوو شارەوانی دینارتە جادەکەیان خاوێن کردوە و ئێستا هاتوچووکردن لەگەلی زەنتە ئاساییە."
.jpg)
هاوڵاتی هەسەدە ناسنامەی شەڕڤانێکی هێزەکانی کە لە گوندی بۆخاز لە باشووری کۆبانێ لە هێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تورکیادا شەهید بوو ئاشکرا دەکات. لە ڕاگەیەنراوێکدا هێزەکانی هەسەدە ئاماژەی بەوە داوە، "هێزەکانی تورکیا ڕۆژانە کۆمەڵکوژییەکان لە دژی گەلەکەمان لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا زیاد دەکەن و لە هێرشەکانیاندا فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و چەکی قورس بەکار دەهێنن." باسی لەوەش کردووە، "فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی دەوڵەتی تورک گوندی بۆخازی لە باشووری کۆبانێ بۆردوومان کردووە و لە ئەنجامدا شەڕڤان (سەیوان عەفرین)ـی شەهید بوو."
هاوڵاتی دوای شەش رۆژ لە بێسەرشوێنبوونی پێشمەرگەیەک بەناوی هاریوان حسێن تەمەن 37ساڵ، ئەمرۆ تەرمەکەی دۆزراوەیەوە. شەوی رابوردوو هێمن سلێمان ووتەبێژی پولیسی دهۆک ڕایگەیاند :گەنجێکی تەمەن 37ساڵ بەناوی هاریوان عیسا، ماوەی شەش رۆژە بێسەرشوێن بووە، هەرکەسێک زانیاری لەسەر هەبێت ئاگادار مان بکاتەوە. سەرچاوەیەک کە ئاگاداری روداوەکەیە ئەمڕۆ هەینی بە هاوڵاتی وت: بەیانی ئەمرۆ تەرمی هاریوان حسێن لەناوخانووەیەکی هەیکەلدا دۆزراوتەوە. وتیشی، جارێ نازانرێت خۆی کوشتووە یان کوژراوە و لێکۆڵینەوەکان بەردەوامن بۆ دیاریکردنی هۆکاری مردنەکەی. ئەو پێشمەرگەیە ناوی " هاریوان حسێنە و تەمەنی 37ساڵە، خێزاندارە و یەک منداڵی هەیە.
هاوڵاتی له‌گه‌ڵ به‌رده‌وامی هێرشه ئاسمانییه‌كان بۆ سه‌ر بنكه و باره‌گا و پێگه سه‌ربازییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له عیراق و سوریا کە دواترینیان ئەمڕۆ هەینی بوو، وه‌زاره‌تی به‌رگریی ئه‌مه‌ریكا ئامارێكی نوێی هێرشه‌كانی له ماوه‌ی مانگێكدا بڵاوكرده‌وه. شەوی پێنجشەممە، 16-11-2023، لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا، سابرینا سینگ، جێگری گوتەبێژی پێنتاگۆن رایگەیاند، "لە رۆژی سێشەممەوە سێ جار هێرشکراوەتە سەر هێزەکانمان لە عێراق و سووریا، لە 17ی ئۆکتۆبەرەوە تائێستاش 58 جار". بەپێی ئاماری وه‌زاره‌تی به‌رگریی ئه‌مه‌ریكا (پنتاگۆن)، له ماوه‌ی مانگێكدا (17-10-2023 بۆ 17-11-2023)، بنكه سه‌ربازییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا 58 جار بۆردوومانكراون، به‌جۆرێك 27 جار له عێراق و 31 جار له سوریا. وه‌زاره‌تی به‌رگریی ئه‌مه‌ریكا دوپاتی دەکاتەوە کە وه‌ڵامی ئه‌و هێرشانه له كات و شوێنی خۆیدا ده‌ده‌نه‌وه. سابرینا لەبارەی وەڵامدانەوەی ئەمریکاش بۆ ئەو هێرشانە وتی، "تائێستا لە سووریا سێ جار بە تووندی هێرشمان کردووەتە سەر چەندین پێگە و کۆگای چەکی ئەوان، هێرشەکانمان بە شێوەیەکی بەرچاو بوونەتە هۆی ئەوەی ئەو میلیشیایانە دەستیان بە چەکەکانی خۆیان نەگات." لە بەشێکی کۆنفڕانسەکە لەبارەی هەڵوێستی حکومەتی عێراقیش وتی، "ئێمە بەردەوام دەبین لە کارکردن لەگەڵ حکومەت و سوپای عێراق بە مەبەستی پاراستنی هێزەکانمان لەو وڵاتە. سەربازانمان بە بانگهێشتی عێراق چوونەتە ئەو وڵاتە، بۆیە لەکارکردن و هاوئاهەنگی بەردەوام دەبین." ئەمڕۆش هەینی هێرشکرایە سەر فڕۆکەخانەی هەریر کە پیشتر بنکەی هێزەکانی هاوپەیمانان بووە و بەوتەی شایەتحاڵەکان لە فڕۆکەخانە دوکەڵێکی زۆر بەرز دەبێتەوە و زانیاریەکان ئەوەن کۆمەڵێک خیوەتی ناو فڕۆکەخانەکەیە دەسوتێن.
هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان له په‌یامێكدا له رۆژی زمان و کولتوری تورکمانی رایگەیاند، هه‌مو پشتگیرییه‌ک له مافه‌کانی پێکهاته‌ی تورکمان و ته‌واوی پێکهاته نه‌ته‌وه‌یی و ئایینییه‌کانی کوردستان دوپاتده‌که‌نه‌وه. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان له په‌یامێكدا له هه‌ژماری تایبه‌تی خۆی له تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی "X" (پێشتر تویته‌ر) نوسیویه‌تی، "رۆژی زمان و کولتوری تورکمانی له ته‌واوی خوشک و برایانی تورکمان له هه‌رێمی کوردستان پیرۆز ده‌که‌م، هه‌مو پشتگیرییه‌ک له مافه‌کانی پێکهاته‌ی تورکمان و ته‌واوی پێکهاته نه‌ته‌وه‌یی و ئایینییه‌کانی کوردستان دوپاتده‌که‌ینه‌وه". سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان دڵنیاییشی دا ده‌ڵێت: "هه‌مووان دڵنیا ده‌كه‌ینه‌وه، كه هه‌رێمی كوردستان بۆ هه‌میشه به وڵاتی پێكه‌وه ژیان ده‌مێنێته‌وه". لە دانیشتنی پەرلەمانی کوردستانی رۆژی25ـی کانوونی یەکەمی ساڵی 2019، رۆژی 25ـی شوبات وەکو رۆژی رۆژنامەگەریی تورکمانی و رۆژی 17ـی تشرینی دووەمیش وەکو رۆژی فەرمی زمان و کولتووری تورکمان ناسێندرا و بە دەنگی رەھای پەرلەمانتاران پەسەندکرا. دەقی پەیامەکەی نێچیرڤان بارزانی: رۆژی زمان و کولتووری تورکمانی له ته‌واوی خوشک و برایانی تورکمان له هه‌رێمی کوردستان پیرۆز ده‌که‌م. هه‌موو پشتگیرییه‌ک له مافه‌کانی پێکهاته‌ی تورکمان و ته‌واوی پێکهاته نه‌ته‌وه‌یی و ئایینییه‌کانی کوردستان دووپات ده‌که‌ینه‌وه. هه‌مووان دڵنیا ده‌که‌ینه‌وه که هه‌رێمی کوردستان بۆ هه‌میشه به وڵاتی پێکه‌وه‌ژیان بۆ هه‌مووان ده‌مێنێته‌وه.
سەركۆ جەمال پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان چاوەڕێی بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراقن سەبارەت بەو سكاڵایانەی لەسەر لیستی تۆماری دەنگدەران هەن، یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانیش جەختدەكاتەوە بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ دواخستنی نابن، سەرچاوەیەكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراقیش دەڵێت ئەو سكاڵایە تۆماری حزب و هاوپەیمانیەكانی دواخستووە، شارەزایەكی هەڵبژاردنیش باس لەوەدەكات دەنگی ئەوە هەیە لەگەڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانیش بكرێت. یەكێتی كێشەی لەگەڵ یاسای هەڵبژاردن هەیە رزگار حاجی حەمە، بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئێمە كێشەمان لەگەڵ یاسای هەڵبژاردن هەیە، یەكێتی نایەوێت هەموو كوردستان یەك بازنەی هەڵبژاردن بێـت و ئەمە داواكاری زۆرێك لەلایەنەكانیشە، بەڵكو دەمانەوێت هەرێمی كوردستان ببێتە چوار بازنەی هەڵبژاردن و هیچ كەسێك لەپارێزگایەك دەنگی نەڕوا بۆ كاندیدی پارێزگایەكی دیكە». وتیشی:»دەمانەوێت یاسایەكی گونجاو بۆ هەڵبژاردن هەبێت و كۆتاكانیش نەخرێنە خزمەت هیچ لایەنێكی سیاسی و بتوانن نوێنەری راستەقینەی خۆیان هەڵبژێرن، ئەگەرنا كەس وەك یەكێتی بڕوای بەمافی پێكهاتەكان نییەو بگرە چەند جارێكیش داوامانكردووە لیستێكی تۆماری دەنگدەرانی تایبەت بەخۆیان هەبێت». بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی پێی وایە «ئەگەر لیستێكی پاكی دەنگدەران هەبێت ئەوا خەڵك زیاتر متمانەی بەهەڵبژاردن دەبێت». دەشڵێت:»سكاڵایەكمان لەدادگای فیدراڵی هەیە سەبارەت بەبازنەكانی هەڵبژاردن و لیستی تۆماری دەنگدەران و كۆتاكانیش بڕیارە 19-11-2023 دادگای فیدراڵی عێراق وەڵامی سكاڵاكە بداتەوە». رزگار حاجی حەمە جەختدەكاتەوە «یەكێتی بەهەموو شێوەیەك ئامادەی هەڵبژاردنەو ئەگەر ئەو سكاڵایەی تۆماریشی كردووە یەكلانەبێتەوە پابەندی ئەوكاتە دەبێت كە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق دیاریكردووە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان». پارتی: دەبێت هەموو لایەنەكان پابەندی بڕیاری دادگای فیدراڵی بن بەسام عەلی، بەرپرسی لقی 12ی پارتی دیموكراتی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» هەموو لایەك چاوەڕێی بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراق دەكەین كە 19ی ئەم مانگە دەردەچێت، دواتر كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق بڕیاردەدات لەوكاتەی دیاریكراوە هەڵبژاردن ئەنجام دەدرێت یاخود نا». وتیشی:» ئێمە پێشتریش لەسەر لیستی تۆماری دەنگدەران و كۆتاكان لەگەڵ لایەنەكان لەگفتوگۆدابووین، بەڵام بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراق سەبارەت بەنایاسایی بوونی درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی كوردستان گفتوگۆكانی هەڵوەشاندەوە، بۆیە دواجار دادگای فیدراڵی عێراق بڕیاردەدات لەسەر ئەو سكاڵایانەی لەسەر هەڵبژاردنی هەرێم هەن و دواتر دەبێت لایەنەكانی هەرێم پابەندی هەر بڕیارێك بن كە دادگاكە دەیدات». یەكگرتوو ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن هەر لەسەر ئەو پرسە، خەلیل ئیبراهیم، كارگێڕی ئەنجومەنی جێبەجێكردنی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەلای ئێمە گرنگە لەكاتی خۆیدا بكرێت، بەداخەوە كاتەكەشی زۆر بەسەرچووە، بەڵام ئەوكاتەی دیاریكراوە كە 25ی شوباتی 2024-ە بەزۆر گرنگی دەبینین، دەبێت كۆتایی بەنەریتی درێژكردنەوە لەكوردستان بهێنرێت، چونكە پێچەوانەی یاساو دەستورو ماف و ئیرادەی خەڵكە». وتیشی:»خەڵك بۆ چوارساڵ دەنگدەدات، دوای ئەوە خەڵك مافی هەیە هەڵسەنگاندن بكات، ئێمە وەكو یەكگرتوو ئەنجامدانی هەڵبژاردن بەگرنگ دەبینین، بۆیە كاتێكیش تەمەنی پەرلەمانی كوردستان درێژكرایەوە سەرجەم فراكسیۆنەكەمان دەستیان لەكاركێشایەوە و بە ناشەرعیمان زانی». كارگێڕی ئەنجومەنی جێبەجێكردنی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان دەشڵێت:»سوپاس بۆ خوا زۆر ئامادەین بۆ هەڵبژاردن و بەگەرموگوڕی بەشدار دەبین و لەگەڵ هیچ دواخستنێك نین، هەر هەوڵێكیش هەبێت بۆ دواخستنی ئێمە لەگەڵی نابین». «سەبارەت بەلیستی تۆماری دەنگدەران كاتی خۆی باسمان كردووە، ئێمە پشت بەلیستەكەی عێراق دەبەستین، ئەویش دەبێت پاكبكرێتەوە، ئەوە زۆر گرنگە بۆمان، كاتی خۆی بۆ یاسای هەڵبژاردنی كوردستان پرۆژەمان هەبوو سەبارەت بەكۆتاو فرە بازنەییش، لەگەڵ چۆنیەتی بژاردنی دەنگەكان، كۆتاكانیش حەزدەكەین خۆیان دەنگ بەخۆیان بدەن، تۆماری دەنگدەرانی خۆیان هەبێت، بۆ خۆشیان و هەرێمی كوردستانیش باش نییە». خەلیل ئیبراهیم وای وت. ئەو بەرپرسەی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان باس لەوەشدەكات «یەكگرتوو فرەبازنەیی بەگرنگ دەزانێت و زیاتر دادپەروەری تێدایە، بەپێی ژمارەی دانیشتوانی پارێزگایەك، بۆیە داوامان كردووە هەڵبژاردن بەفرە بازنە بێت و لەگەڵ هیچ لایەنێكیش نابین كە ئاستەنگ بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن دروستبكات». كۆمسیۆن: ئەگەر سكاڵاكان بڕیاریان لێبدرێت رێنمایی نوێ دەردەچێت سەرچاوەیەك لەكۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق، بۆ هاوڵاتی ئەوەی ئاشكراكرد:»لەڕاستیدا كاتی هەڵبژاردن دیاریكراوە بەڵام تائێستا دەست نەكراوە بەتۆماركردنی ناوی حزبەكان و هاوپەیمانی سیاسی ئەوەی پەیوەندی بەتۆماری دەنگدەرانەوە هەبێت كۆتایی هاتووەو لەدایكبوانی 2006 یش تۆماركراون». وتیشی:»رێوشوێنەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەر ئەوانە دەبن كە بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عێراق دەكرێن، بەڵام چەند سكاڵایەك هەن ئەگەر یەكلابنەوە كۆمسیۆن لەدوای ئەو بڕیارەی دادگای فیدراڵی عێراق رێنمایی دەردەكات چونكە بڕیارێكی جیاواز هەموو شتێك دەگۆڕێت». شارەزایەكی هەڵبژاردن: لیستی تۆماری دەنگدەرانی عێراق لەوەی هەرێم پاكترە سەعید كاكەیی ئەندامی پێشووی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق و شارەزای بواری هەڵبژاردن، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»ئەو لیستەی تۆماری دەنگدەران كە لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە ئامادەكراوە پاكترە لەوەی كە كۆمسیۆنی هەرێم هەیەتی، چونكە پشتبەستە بەو داتایانەی كە بۆ كارتی بایۆمەتری كۆی دەكاتەوە، كارتی بایۆمەتریش هەركەسەو وێنەی خۆی لەسەرەو پەنجەمۆریشی هەیە ئەمە لیستێك دروستدەكات كە زۆر نزیك بێت لەواقیعەوە». سەعید كاكەیی وتیشی:»لیستی تۆماری هەرێم زۆر دوورە لەواقیعەوە لەیەك بنكە جاری واهەبووە 10 كارت بەشێوازی جیاواز دەرچووە، كەئەمەش رێگایەكە بۆ ساختەكاری و چەندین رێگای تر بەكارهاتووە بۆ ساختەكاری، بەشێوەیەك لە 2018ەوە ناوی مردووان لەلیستی تۆماری دەنگدەران دەرنەهێندراوە». «هیوادارین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەو وادەیەی خۆی دوانەكەوێت، چونكە بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر ئەو مەسەلەیە روون و ئاشكرایە، ئەنجومەنی پارێزگاكان ناشەرعین بەحوكمی ئەوەی وادەكەیان تەواو بووە، جا ئێستا دەنگی ئەوە هەیە لەگەڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانیش بكرێت لەهەرێم بۆیە ئەگەر لەیەك كاتیشدا نەكرێ دەكرێت لەكاتێكی دواتر كەزۆر نەبێت ئەنجامبدرێت». سەعید كاكەیی وای وت. ئەو شارەزایەی هەڵبژاردن دەشڵێت:»تەنها لایەن كەئێستا بتوانێت هەڵبژاردنی هەرێم بكات كۆمسیۆنی عێراقە، بۆیە هیچ چارەسەرێكی دیكە نییە، تەواوبوونی وادەی ئەنجومەنی كۆمسیارانی عێراقیش هیچ كێشەیەك دروستناكات، چونكە كۆمسیۆنی عێراق ئەمینداری گشتی هەیە بۆ بەڕێوەبردنی كاروبارەكان و كارمەندەكانیشی كاری خۆیان دەكەن، پێشموایە بەزوویی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەنگیان پێدەدرێت و هیچ گرفتێك دروستنابێت». وتەكانی ئەو شارەزایەی هەڵبژاردن لەكاتێكدایە، پێشتر عیماد جەمیل بەرپرسی راگەیاندنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ئاشكرایكردبوو لەئێستادا تەنها ناوی ئەو كەسانەی كە كارتی بایۆمەترییان هەیە لەلیستی تۆماری دەنگدەراندا هەن. بڕیارە لە ٢٥ی شوباتی ساڵی داهاتوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەژێر چاودێری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و بەسەرپەرشتی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق بەڕێوەبچێت.
.png)
