بەهای یەک دۆلاری ئەمەریکی 116 هەزار تومەنی تێپەڕاند

  گیدیۆن ساعر، وەزیری دەرەوە، ڕایدەگەیەنێت فەرمانیداوە بە گواستنەوەی بەپەلەی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ دروزەکان لە سویدا، ئەمەش لەبەر ڕۆشنایی هێرشەکانی ئەم دواییە و دۆخی جددی ناوچەکە. پاکێجی هاوکارییە ماددیەکان لە بودجەی وەزارەتی دەرەوە دەدرێت و هاوکات پاکێجی خۆراک و کەرەستەی پزیشکی و کیتی فریاگوزاری سەرەتایی و دەرمان لەخۆدەگرێت. کەناڵى ١٤ى ئیسرائیل بڵاویکردەوە، بارودۆخى مرۆیی سوەیدا بەهۆى شەڕو هێرشەکانى چەند ڕۆژى ڕابردوەوە زۆر خراپە، بەوهۆیەوە وەزیری دەرەوەى ئیسرائیل بەرەبەیانى ئەمڕۆ (هەینی) فەرمانیدا بەخێرایی یارمەتییە مرۆییەکان بۆ دروزەکان لە سویدا بگوازرێتەوە. ئەم یارمەتییە پەیوەستە بە پاکێجێکی پێشووی یارمەتییەوە کە وەزارەتی دەرەوە لە مانگی ئازاری ڕابردوودا گەیاندبووی بە دروزەکان لە سوریا، سەرەتای ئەم هەفتەیە لە سویدا پێکدادان لە نێوان بەدەوییەکان و دروزەکاندا ڕوویدا و هەر کە سەربازەکانی ئەحمەد شەرع گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکەو شەڕو پێکدادانەکان پەرەی سەند. بارودۆخی جددی سویدا بووە هۆی خۆپیشاندانی کۆمەڵگەی دروز لە باکور  و داوای دەستوەردانی ئیسرائیل لە شەڕی سوریادا بکات – وەک ئەوەی بەڕاستی دواتر ڕوویدا، کاتێک هێزی ئاسمانی هێرشی کردە سەر نزیک بینای ئەرکانی گشتی سوریا لە ناوەڕاستی دیمەشق و لێدانی هۆشداری بۆ سەر کۆشکی فەرمانڕەوای سوریا. ئەمەش لەکاتێکدایە ڕوانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ رایگەیاند، لانیکەم 594 کەس لە پارێزگای سوەیدای باشووری سووریا کوژراون.   رێکخراوەکە رۆژی پێنجشەممە رایگەیاند، 300 کەسی دروز لەنێو کوژراوەکاندان، کە 154یان هاووڵاتیی سڤیلن و 83 کەسیان "بەبێ دادگاییکردن لەلایەن ئەندامانی وەزارەتەکانی بەرگری و ناوخۆوە لە سێدارە دراون".   تووندوتیژییەکان بوونەتە هۆی گیانلەدەستدانی 257 کارمەندی حکومەت و 18 چەکداری دەشتەکی، لەگەڵ سێ ئەندامی عەشیرەتە دەشتەکییەکان "کە بەبێ دادگاییکردن لەلایەن چەکدارانی دروزەوە لە سێدارە دراون".

  سەرچاوەیەک لە نووسینگەی سودانی ڕاگەیاند، سەرەتای هەفتەی داهاتوو بەغداد مووچەى مانگى پێنج دەنێرێت و کێشەی لەگەڵ “هەژماری من”یش نییە. سەرچاوەکە ئەوەشى وت، لە کۆبوونەوەى دوێنێى ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق بڕیاردراوە، سەرەتای هەفتەى داهاتوو مووچەى مانگى پێنج بنێردرێت و بۆ مووچەى مانگى شەش، چاوەڕێى هەرێمى کوردستان دەکرێت بۆ هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمی کوردستان لەرێگەى کۆمپانیاى سۆمۆ و ناردنى 240 ملیار دینار لە داهاتى ناوخۆى مانگەکانى پێنج و شەش بۆ بەغداد. گوتیشى، لەبارەى پرۆژەى هەژمارى منەوە، حکومەتى عێراق هیچ کێشەیەکى نییە و مووچەخۆران دەتوانن لەڕێگەى هەژمارى منەوە مووچەکانیان وەربگرن. دوێنێ، ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق لە کۆبوونەوەى نائاسایى خۆیدا، لێکتێگەیشتنی نێوان هەولێر و بەغدادی لەبارەی مووچە و نەوتەوە پەسەندکرد و بڕیارى ناردنى مووچەى مانگى پێنجی دا. پێشتر، بەرپرسێکى باڵا لە وەزارەتى دارایی هەرێمى کوردستان بە زوومى راگەیاند، ئامادەکارییان بۆ دابەشکردنى مووچە کردووە، هەرکات بەغداد پارە بنێرێت راستەوخۆ دەست بە دابەشکردنی مووچە دەکەن.

ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا ئەنجامداو ڕایگەیاند هێرشەکانى ئیسرائیل قبوڵکراو نییەو بوەتە هەڕەشە بۆ سەرناوچەکە. ئێوارەى ئەمڕۆ پێنج شەممە، سەرۆکایەتی کۆمار ڕاگەیەندراوێکى بڵاوکردەوەو ئاماژەی بەوەکردوە، لە میانی پەیوەندییە تەلەفۆنەکەیدا ئەردۆغان و شەرع دوایین دۆخی سوریا دوای هێرشەکانی ئیسرائیل تاوتوێ کراوە. ئەردۆغان ڕایگەیاندوە، هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر سوریا قبوڵکراو نین، دەستدرێژی ئیسرائیل مەترسی بۆ سەر تەواوی ناوچەکە دروست دەکات و تورکیە بەردەوام دەبێت لە پشتیوانیکردنی گەلی سوریا، وەک ئەوەی تا ئێستا کردوویەتی. ناوبراو جەختى لەسەر ئەوەشکردوەتەوە کە تورکیا پێشوازی لەو ڕێککەوتنە ئاگربەستە دەکات کە لەگەڵ دروزەکان لە سوریا کراوە. هەروەها شەرع سەرۆک کۆماری سوریا سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ ئەردۆغان دەربڕی بۆ پاڵپشتی لە پاراستنی یەکێتی سیاسی و دەستەبەرکردنی یەکپارچەیی خاک و پاراستنی سەروەری لە سوریا. ڕۆژی چوارشەممە، ئیسرائیل هێرشی توندی بۆ سەر دیمەشق دەستپێکرد و بارەگاکانی وەزارەتی بەرگری و ناوچەکانی نزیک کۆشکی سەرۆکایەتی لە پایتەختی سوریای کردە ئامانج، ئەمەش دوای پەرەسەندنی توندوتیژییەکان لە پارێزگای سویدای باشووری سوریا. دوای هێرشێکی خوێناوی بۆ سەر هاووڵاتییانی سڤیل لە پارێزگای سوێدا، سەرۆکایەتیی رۆحیی موسڵمانە یەکتاپەرستەکان (دروزەکان) رۆژی پێنجشەممە 17-07-2025، ماتەمینیی گشتی لە پارێزگاکە راگەیاند و سوێدای وەک "ناوچەیەکی کارەساتبار" ناساند.   لە راگەیێندراوێکدا کە ئاراستەی "ئازادیخوازانی سوێدا" کراوە و واژۆی سەرۆکایەتیی رووحیی دروزەکانی لەسەرە، سەرکۆنەی هێرشەکە کراوە و بە "هێرشێکی ترسنۆکانە" ناوی دەبات کە لەلایەن "رێکخراوێکی تیرۆریستیی تاوانکارەوە کراوە، کە هیچ پەیوەندییەکی بە مرۆڤایەتییەوە نییە."   رووداوەکانی سوەیدا، رۆژی شەممە لە رفاندنی گەنجێکی دروزی لەلایەن گرووپێکی چەکدارەوە دەستیپێکرد، دواتر سەری کێشا بۆ جوڵاندنی هێز لەلایەن حکومەتی ناوەندەوە، ئەمەش رووبەرووبوونەوەی سوپا و چەکدارانی دروزی لێکەوتەوە.   لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، "بە دڵێکی شکاو و فرمێسکێکی وشکنەبوو، هەواڵی شەهیدبوونی کوڕان و براکانمان رادەگەیەنین کە بوونە قوربانیی کارەساتێکی خوێناوی."   بەپێی ئامارەکان زیاتر لە 350 کەس لە هەردوولا کوژراون، هێزەکانی حکومەت بە کۆمەڵکوژکردنی دروزەکان تۆمەتبار دەکرێن، هەروەها بەشێک لە گرووپە چەکدارەکان بەوە تۆمەتبار دەکرێن، کە سوکایەتییان بە پیرۆزییەکانی دروز کردووە.   سەرۆکایەتیی رۆحیی دروزەکان دوای پاککردنەوەی ناوچەکە لە چەکدارەکان، بە فەرمی رایگەیاند: "سوێدا شارێکی کارەساتبارە و برینەکانی قورسن، بۆیە ماتەمینیی گشتی رادەگەیەنین وەک وەفایەک بۆ گیانی پاکی شەهیدەکانمان." لەلایەکى دیکەوە بەپێى ئامارەکانى ڕوانگەى سوریی بۆ مافەکانى مرۆڤ، لە بەیانی یەكشەممە 13ی تەموزەوە، 516 كەس لە سوریا كوژراون، بەهۆی شەڕو گولـلەبارانكردن و بۆردومانی ئیسرائیلەوە. كوژراوەكان بەمشێوەیە دابەشبوون:   _ 150 كوژراون لە خەڵكی پارێزگای سوەیدا، لەنێویاندا 71 كەسیان مەدەنی بوون، 4 منداڵ و 4 ژن لەناو كوژراوەكاندا هەن. _ 261 كەس لە هێزەكانی سەربە وەزارەتی بەرگریی و ئاسایشی گشتیی كوژراون، لەنێویاندا 18 كەسی سەربە هۆزەكان هەن. _ 15 كەس لە هێزەكانی هەردوو وەزارەتی بەرگریی و ناوخۆ بەهۆی بۆردومانەكانی ئیسرائیلەوە كوژراون.  _ 3 كوژراوی تر هەن كە یەكێكیان ژنێكەو دوانەكەی تر ناسنامەیان نادیارە، كە ئەوانیش بەهۆی هێرشی ئیسرائیلەوە بۆسەر بارەگای وەزارەتی بەرگریی كوژراون.  _ بەهۆی پێكدادانەكانی (سوەیدا)وە رۆژنامەنوسێك كوژراوە.  _ 83 كەس كە لەنێویاندا 4 ژن و پیرە پیاوێك هەیە، بەشێوەیەكی راستەوخۆ لەلایەن هێزەكانی وەزارەتی بەرگریی و ناوخۆوە گولـلەباران كراون.  _ 3 كەسی سەربە هۆزەكان كە لەنێویاندا ژنێك و منداڵێك هەیە لەلایەن چەكداری دروزەكانەوە گولـلەباران كراون.

  سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەدوای خەرجکردنی مووچەی مانگی پێنج لەلایەن ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق رایگەیاند، پێشوازی لەو هەنگاوە دەکەن، "هەرێمی کوردستان هەموو نەرمییەکی نواند و هەموو پابەندییەکانی خۆی جێبەجێکرد." دەقی پەیامەکەی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان:   پەیامێک لە سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە   دوای ئەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە پێناو بەرژەوەندی و کەمکردنی فشار  لە سەر خەڵکی کوردستان، هەموو نەرمییەکی  نواند و پابەندییەکانی خۆی بە تەواوی جێبەجێ کرد و دوای هەوڵ و گفتوگۆیەکی زۆر ، ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵیش ، ڕەزامەندی لەسەر لەیەکتێگەیشتنی هاوبەشی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان و فیدراڵ دا. پێشوازیی لەو هەنگاوە دەکەین و چاوەڕوانین حکومەتی فیدراڵ ، مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان بنێرێت.   پێزانینێکی زۆرم بۆ خۆڕاگری و پشوودرێژیی خەڵکی کوردستان هەیە، هەروەها سوپاسی ماندووبوونی هەموو کەس و لایەنێکیش دەکەم کە هەوڵیان بۆ چارەسەرکردنی کێشەی مووچە داوە و بەردەوام هاوکار و پاڵپشتمان بوون.  هیوادارم مووچە و شایستە داراییەکان، کە مافێکی ڕەوای خەڵکی کوردستانە ، چیتر تێکەڵی هیچ کێشە و ناکۆکییەک نەکرێت و لە چوارچێوەی دەستوور و بە ڕێزگرتن لە ڕێککەوتنەکان، کێشەکانمان چارەسەر بکەین.   هەروەها دەبێ کۆتاییش بەو هێرشانە بێت کە دەکرێنە سەر هەرێمی کوردستان و بە تایبەتیش کێڵگە نەوتییەکان. هیوادارین حکومەتی فیدراڵ، هاوکار بێت لە دۆزینەوری ئەو تێکدەرانە و گرتنەبەری ڕێکاری یاسایی لە دژیان.    مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان 2025/7/17

  دەقی رێکكەوتنی نێوان هەرێم و بەغداد کە لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق خوێندرایەوە دەنگی لەسەردرا: ئەم رێکكەوتنە تاکو 31/12/2025 کاری پێدەکرێت بۆ ساڵی 2026 پێویستە رێکكەوتنێکی نوێ بکرێت. 1-  حکومەتی هەرێم دەستدەکات بە هەناردەکردنی سەرجەم نەوتی بەرهەمهاتوو لە کێڵگەکانی هەرێم (220) دوو سەد و سی هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا، ئەمە جگە لە هەر زیادکردنێک لە داهاتوودا لە ڕێگەی كۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی دەوڵەتی (سۆمۆ). وەزارەتی دارایی فیدراڵی بەپێی یاسای هەموارکردنەوەی یاسای بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ هەر بەرمیلێک 16 دۆلاربە حکومەتی هەرێم دەدات. 2- ڕۆژانە بڕی 50 هەزار بەرمیل بۆ بەکارهێنانی ناوخۆیی لە هەرێم تەرخان دەکرێت؛ بەمەرجێک حکومەتی هەرێم بەڵێن بدات تێچووی بەرهەمهێنان بۆ ئەو بڕە پارەیە بدات. ئەگەر هەرێم پێویستی پێی هەبێت، وەزارەتی نەوتی فیدراڵی تەرخانی دەکات بۆ بڕی بەرهەمێک کە هاوتایە لەگەڵ پاڵاوتنی 15 هەزار بەرمیل. لیژنەیەکی هاوبەش لە وەزارەتی نەوتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم هەڵسەنگاندن بۆ پێویستی ڕاستەقینەی هەرێم بۆ بەرهەمە نەوتییەکان دەکەن بۆ مەبەستی تەرخانکردن، و لە ماوەی دوو هەفتەدا ڕاپۆرتەکەی پێشکەش دەکات. دووەم: فایلی داهاتی نانەوتیی: 1- حکومەتی هەرێم بڕی 120 ملیار دینار بۆ هەر مانگێکی ئایارو حوزەیران ڕادەستی وەزارەتی دارایی فیدراڵی دەکات. 2- تیمێكی کارکردن لە دەستەی چاودێری دارایی فیدراڵی و هەرێم پێکدەهێنرێت بۆ وردبینی و پۆلێنکردنی داهاتی نەوت و دیاریکردنی پشکی حکومەتی فیدراڵی لێی، لەماوەی یەک مانگدا. 3- دەستبەجێ وەزارەتی دارایی دەست بە خەرجکردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم دەکات بۆ مانگەکانی ئایار و حوزەیران و مانگەکانی دواتر.

سەرچاوەیەک لە حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕاگەیاند، تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق داوای لە حکومەتی هەرێمی کوردستان کردووە لیستی مووچەی مانگی 7 و تەرازووی پێداچوونەوەی مانگی 5 و 6 بنێرن. سەرچاوەیەكیش لە لقی هەولێری بانكی ناوەندیی عێراق  دەڵێت پارەی پێویستیان لەبەردەستە بۆ دابینكردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان. لە کۆبوونەوەکەدا ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی ئایار (پێنج)ـی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی داوە. هەروەها  وەزارەتی دارایی عێراقی ڕاسپاردووە، موچەکە بخاتە سەر وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق. پاشنیوەڕۆى ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆبوویەوەو بەزۆینەى دەنگى وەزیرەکان لێکتێگەیشتنی هەولێر و بەغدای لەبارەی مووچە پەسەند کرد. بەپێی زانیارییەکان هەر لەکۆبوونەوەکەى ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لەسەر خەرجکردنی مووچەی  مانگی پێنجی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دا. بەوتەى سەرچاوەیەکی ئاگادار ئەمڕۆ ئەستەمە پارەکە بگاتە هەرێمی کوردستان، ناردنی پارەکە رەنگە بکەوێتە هەفتەی داهاتوو. ئەم لێکتێگەیشتنەى کەپەسەندکراوە تەنها دوو مانگ بەردەوام دەبێت. دواتر لیژنەیەک دێتە هەرێمی کوردستان و بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە. رەشنووسەکە لەلایەن سەرکردەکانی بەغدا و هەولێر رەزامەندی لەسەر دراوە کێشەی لە بەردەم دروست نابێت.

بەپێى وتەى سەرچاوەیەکى ئاگادار لەبەغدا، لە کۆبوونەوەکەدا ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری خەرجکردنی مووچەی مانگی ئایار (پێنج)ـی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی داوە. هەروەها  وەزارەتی دارایی عێراقی ڕاسپاردووە، موچەکە بخاتە سەر وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق. پاشنیوەڕۆى ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق کۆبوویەوەو بەزۆینەى دەنگى وەزیرەکان لێکتێگەیشتنی هەولێر و بەغدای لەبارەی مووچە پەسەند کرد. بەپێی زانیارییەکان هەر لەکۆبوونەوەکەى ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لەسەر خەرجکردنی مووچەی  مانگی پێنجی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دا. بەوتەى سەرچاوەیەکی ئاگادار ئەمڕۆ ئەستەمە پارەکە بگاتە هەرێمی کوردستان، ناردنی پارەکە رەنگە بکەوێتە هەفتەی داهاتوو. ئەم لێکتێگەیشتنەى کەپەسەندکراوە تەنها دوو مانگ بەردەوام دەبێت. دواتر لیژنەیەک دێتە هەرێمی کوردستان و بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە. رەشنووسەکە لەلایەن سەرکردەکانی بەغدا و هەولێر رەزامەندی لەسەر دراوە کێشەی لە بەردەم دروست نابێت. بەپێی بەدواداچوونەكان بەپێى ناوەڕۆکى ڕەشنوسەکە:  - 230 هەزار بەرمیل نەوت رادەستی سۆمۆ بكرێت - 16 دۆلار خەرجدەكرێت، بۆ هەر بەرمیلێك  - 52 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەكاربردنی ناوخۆ - 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ رادەستی بەغداد دەكرێت - لێكتێگەیشتنەكە سەرەتاییەو بۆ داهاتی ناوخۆی مانگەكانی (5-6) و دواتر پێداچوونەوەی پێدەكرێت لە رێگای لیژنەیەكی هاوبەشەوە. - بۆ نەوتیش دواتر لیژنەیەكی هاوبەش بڕی داهاتی ناوخۆ دیاری دەكەن

بەئامادەبوونى سەرجەم وەزیرەکان کۆبوونەوەی نائاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بەڕێوەچوو تیایدا لێکتێگەیشتنی هەولێر و بەغدای لەبارەی مووچە پەسەند کرد. لە کۆبوونەوەکەدا ئەنجومەنى وەزیران لەبارەى مووچەى هەرێمی کوردستان بڕیار دەدات، بەپێی بەدواداچوونەكان  - 230 هەزار بەرمیل نەوت رادەستی سۆمۆ بكرێت - 16 دۆلار خەرجدەكرێت، بۆ هەر بەرمیلێك  - 52 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەكاربردنی ناوخۆ - 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ رادەستی بەغداد دەكرێت پێش کۆبوونەوەکە محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق لەگەڵ لەتیف رەشید سەرۆککۆماری عێراق کۆبوویەوە، نووسینگەی سوودانی: سەرۆکوەزیران و سەرۆککۆمار باسیان لە چارەسەرکردنی کێشە هاوبەشەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان کردوە. نووسینگەی سودانی ئەوەشى خستوەتەڕوو باسیان لە رادەستکردنی داهاتە نەوتی و نانەوتییەکان بە حکومەتی فیدراڵی و چارەسەرکردنی پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم کرد. چوارشەممە، 16ـی تەممووزی 2025، ئەنجوومەنی  وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی و ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیران دوێنێ گفتوگۆیان لەبارەی بارودۆخی دارایی هەرێمی کوردستان و ڕێڕەوی دانوستان و گفتوگۆکان لەگەڵ حکوومەتی فیدراڵ سەبارەت بە مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان کرد. سەرۆک وەزیران و جێگری سەرۆک وەزیران، باسیان لە وردەکاری ئەو لەیەکترتێگەیشتنە هاوبەشە کرد کە لە بەغدا تایبەت بە دابینکردنی شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و پابەندییەکانی هەرێم هاتووەتە ئاراوە. لەبارەی لێکتێگەیشتنەکانی نێوان هەولێر و بەغدا، دوێنێ پێشەوا هەورامانی، گوتەبێژی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: لێکتێگەیشتنی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی عێراق لەبارەی داهاتی نانەوتی و نەوتە. وەک دەستپێک، حکوومەتی فیدراڵی مووچەی ئەم چەند مانگەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت، باسی لەوەش کرد، دوای ئەم لێکتێگەیشتنە، هەردوو حکوومەت دەچنە نێو ڕێککەوتنێکی فراوانترەوە، ئەوەی کراوە ڕێککەوتنێکی سەرەتاییە. 

فەرماندەیەکى باڵای سەربازی ناتۆ ڕایگەیاند، ئامادەکارییەکان بۆ جێگیرکردنی خێرای سیستەمی بەرگری ئاسمانی پاتریۆت بۆ ئۆکرانیا دەستپێکردوە، لەکاتێکدا ئەو وڵاتە ڕووبەڕووی توندترین هێرشەکانی ڕووسیا بووەتەوە لە سەرەتای دەستپێکردنی جەنگەوە. ئەلێکسوس گرینکیڤیچ لە کۆنفرانسێکدا ئەمڕۆ پێنج شەممە لەئەڵمانیا وتی: ئامادەکارییەکان بەردەوامن، ئێمەش لە نزیکەوە لەگەڵ ئەڵمانییەکان کاردەکەین لەسەر گواستنەوەی سیستەمەکانی پاتریۆت، بەپێى ئەو ڕێنماییەی وەرمگرتووە کە بە خێرایی بجوڵێم و کارەکان بکەین. فڕۆکەی بێفڕۆکەوان، فڕۆکەی بێفڕۆکەوان، فڕۆکەی بێفڕۆکەوان. تەنها فڕۆکەی بێفڕۆکەوان. فڕۆکەی بێفڕۆکەوانێکی زۆر." فەرماندەیەکی فەوجی ئۆکراینی ماندوو قسە لەسەر سروشتی گۆڕاوی شەڕی مۆدێرن دەکات لەکاتێکدا لە ڕووی پزیشکییەوە لە هێڵی پێشەوە چۆڵکراوە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکاش ڕایگەیاند، ئەو چەکانەی کە ئەمریکا بۆ پشتیوانی ئۆکرانیا لە شەڕی دژی ڕووسیا دەینێرێت بۆ ناتۆ، بریتی دەبێت لە پاتری و مووشەکی پاتریۆت. لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئایا بە تایبەتی مووشەکی پاتریۆت دەنێرێت، ترەمپ وتی "ئەمە پاکێجێکی تەواو و پاتری تێدایە". ئاماژەی بەوەشکردووە، لە میانی کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ مارک ڕوتە، سکرتێری گشتی ناتۆ، ئەو چەکانە "بە خێرایی دەبرێنە بەرەکانی شەڕ". لەلایەکى دیکەوە هێزەکانی ڕوسیا بەردەوامن لە فراوانکردنی ناوچەکانی کۆنتڕۆڵکردنیان لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییە تایبەتەکەدا لە ڕۆژهەڵاتی ئۆکرانیا، بەمەش ژمارەی ناوچە و گوند و شارۆچکەکانی ژێر دەسەڵاتیان زیاد دەکات. وەزارەتی بەرگری ڕوسیا ڕۆژی پێنجشەممە ڕایگەیاند هێزەکانی ڕووسیا سێ شارۆچکەی نوێیان کۆنترۆڵکردووە، وەزارەتەکە ڕوونیکردەوە کە هێزەکانی ڕووسیا شارۆچکەی دێگتیارنۆیەیان لە ئۆبلاستی خارکیڤ و کامێنسکۆیە لە زاپۆریژیا و پۆپۆڤ یار لە دۆنێتسک کۆنترۆڵکردووە .

  هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی توركيا، لە نیویۆرک، سەبارەت بە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر سوریا بۆ رۆژنامەنوسان وت: ئیسرائیل ماوەیەکی زۆرە سیاسەتی ناسەقامگیری لە ناوچەکە پەیڕەو دەکات و  ئێمە ناتوانین چاوپۆشی لەم رەفتارە شەڕانگێزە یەکلایەنەیە بکەین.  وتيشى: راپۆرتەکان باس لە هەندێک چالاکیی دەکەن لەناوخۆی سوریا، بەتایبەتی لەلایەن یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە). پەیامی ئێمە بۆ ئەوان ئەوەیە: نا ئارامییەکان نەقۆزنەوەوەو خۆیان لە دۆخێکی نەخوازراوەوە نەگلێنن، نابێت ئەو دۆخە  ناسک و هەستیارەی سوریا زیاتر ئاڵۆز بکەن. پێویستە رۆڵێکی بونیادنەر بگێڕن، ئەگەرنا، هەلپەرستی مەترسی گەورەی لەگەڵ خۆیدا هەڵدەگرێت. ئەمەش لەکاتێکدایە مارکۆ رۆبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، هەموو لایەنەکان رێککەوتوون لەسەر گرتنەبەری هەنگاوی دیاریکراو بۆ کۆتاییهێنان بە پێکدادانەکانی سوریا، دوای ئەوەی ئیسرائیل هێرشی ئاسمانیی کردە سەر دیمەشق. رۆبیۆ لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسیوویەتی، رێککەوتین لەسەر هەنگاوی دیاریکراو کە ئەمڕۆ کۆتایی بە دۆخی ناسەقامگیر و ترسناک دەهێنێت. ئەمە پێویستی بەوە هەیە هەموو لایەنەکان پابەندی بەڵێنەکانیان بن و چاوەڕوانییان لێدەکەن بە تەواوی جێبەجێیان بکەن. پێشتریش رۆبیۆ هیوای خواستبوو دۆخەکە لە سوریا ئارامبێتەوە و باسی لە تێگەیشتنێکی هەڵە کردبوو کە دۆخی ئێستای گرژییەکانی دروستکردووە.

بەپێى دواین ئامار کە بەرپرسانی تەندروستی شاری کوت و دوو سەرچاوەی پۆلیس ڕۆژی پێنجشەممە بە ئاژانسی ڕۆیتەرزیان ڕاگەیاند، لەئاگرەکە گەورەکە  هایپەرمارکێتێک لە شاری کوت لە ڕۆژهەڵاتی عێراق تائستا 60 کەس گیانیان لەدەستداوەو ١١ کەسى دیکەش بێسەروشوێنن. گرتە ڤیدیۆییەکان کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بڵاوبوونەتەوە، دەریانخستووە کە لە شەودا بڵێسەی ئاگر باڵەخانەیەکی پێنج نهۆمی لە کوت گرتووەتەوە، لە کاتێکدا تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە هەوڵی کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکەیان داوە. بەرەبەیانى ئەمڕۆ لە کوتی نێوەڕاستی عێراق ئاگرێکی گەورە لە هایپەرمارکێتێک کەوتەوە و پارێزگاری واست دەڵێت ئاگرکەوتنەوەکە لە یەکێک لە ناوەندە بازرگانییە گەورەکانی پارێزگاکە روویداو بەشێک لە قوربانییەکان ژن و منداڵن و سێ رۆژ ماتەمینیی گشتی رادەگەیێنن. محەممەد جەمیل ئاماژە بەوەش دەکات، بەدواداچوون بۆ هۆکاری ئاگرکەوتنەوەکە بەردەوامە، لەماوەی 48 کاتژمێردا ئەنجامە سەرەتاییەکان بۆ رای گشتی ڕادەگەیەنرێت. بەرپرسێکی تەندروستی شارەکە بە ڕۆیتەرزی ڕاگەیاندووە: "ئێمە لیستێکمان لە ٥٩ قوربانی کۆکردۆتەوە کە ناسنامەیان پشتڕاستکراوەتەوە، بەڵام یەکێک لە تەرمەکان بەجۆرێک سووتاوە کە ناسینەوەی زۆر قورس بووە."

فەرماندەی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، ڕایدەگەیەنێت، كوشتنی ژن و منداڵ و بەئامانجگرتنی سیمبولە ئاینییەكان تاوانی دژە مرۆڤایەتیی و بەهاكانی گەلی سوریایەو؛ دەبێت بەپەلە ئەم كردەوە شەڕەنگێزانە رابگیرێن. لەسەر بەردەوامى شەڕو گرژى و ئاڵۆزیەکانى سوریا بەتایبەتى لە ناوچەى دروزەکان،  مەزڵوم عەبدی فەرماندەی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) لە تۆڕى کۆمەڵایەتى ئێکس پەیامێکى بڵاوکردەوە. لەبەشێکى پەیامەکەیدا هاتووە: لەلایەن خەڵكەكەمانەوە لە سوەیدا بانگەوازمان بۆ هاتووە بەمەبەستی كردنەوەی رێڕەوی سەلامەت بۆ مەدەنییەكان و راگرتنی هێرشە بەردەوامەكان.  مەزڵوم عەبدى جەختى کردوەتەوە کە كوشتنی ژن و منداڵ و بەئامانجگرتنی سیمبولە ئاینییەكان تاوانی دژە مرۆڤایەتیی و بەهاكانی گەلی سوریایەو؛ دەبێت بەپەلە ئەم كردەوە شەڕەنگێزانە رابگیرێن و لێپێچینەوە لەو كەسانە بكرێت كە بەرپرسن لێی.  هاوکات ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، دوای 14 ساڵ لە جەنگ؛ ئێستا كاتی راگرتنی خوێنڕشتنە. سوریا بە دیالۆگ و كاركردن نەبێت هەڵناسێتەوە.  لەبارەى پرسی گەلی دروزیشەوە فەرماندەى هەسەدە دەڵێت: پرسێكی نیشتمانییەو دەبێت بەدەستورو دیالۆگ چارەسەر بكرێت نەك بە هێز. ئەم پەیامەى مەزڵوم عەبدى لەکاتێکدایە، وەزارەتی ناوخۆی سوریا رایگەیاند، حکومەت و کەسایەتییە دیارەکانی پارێزگای سوەیدا، گەیشتنە رێککەوتن بۆ کۆتاییهێنان بە گرژییەکان و گەڕاندنەوەی پارێزگاکە بۆ ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەت.  بەپێی رێککەوتنەکە، ئاگربەستێکی گشتگیر رادەگەیێندرێت، هێزە ئەمنییەکانی حکومەت لە شارەکەدا بڵاوەیان پێدەکرێت و دامەزراوەکانی دەوڵەت کارا دەکرێنەوە.   وەزارەتی ناوخۆی سوریا رۆژی چوارشەممە 16-7-2025 راگەیەندراوێکی لە بارەی ئاڵۆزییەکانی سوەیدا و رێککەوتن لەگەڵ کەسایەتییەکانی پارێزگاکە بڵاوکردەوە و رایگەیاند، رێککەوتنەکە "لە چوارچێوەی هەوڵەکان بۆ گەڕاندنەوەی ئاسایش و سەقامگیری و وەک وەڵامدانەوەیەک بۆ داواکارییەکانی خەڵکی پارێزگاکە" واژۆ کراوە.   بە گوێرەی راگەیێندراوەکە، بۆ چاودێریکردنی جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە، بڕیارە لیژنەیەکی چاودێریی هاوبەش پێکبهێندرێت کە نوێنەرانی حکومەتی سووریا و "شێخە بەڕێزەکان"ی پارێزگاکە لەخۆبگرێت. هەروەها لیژنەیەکی دیکەی هاوبەش بۆ لێکۆڵینەوە لە تاوان و پێشێلکارییەکان پێکدەهێندرێت و زیانلێکەوتووان قەرەبوو دەکرێنەوە.   لە بەیاننامەکەی وەزارەتی ناوخۆی سووریادا هاتووە، "ئەم رێککەوتنە بە هەنگاوێکی گرنگ دادەنرێت بەرەو دووبارە بنیاتنانەوەی متمانە لەنێوان رۆڵەکانی سوەیدا و دەوڵەتی سووریادا."

عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵاى ئێران جەختی لەوە کردەوە کە شەڕی ئیسڕائیل لەمانگی حوزەیرانی ڕابردوودا بە ئامانجی ڕووخاندنی ڕژیم لە تاران بووە و جەختی لەوە کردەوە کە وڵاتەکەی ئامادەیە بە هێزتر وەڵامی هەر هێرشێک بداتەوە کە ئەو وڵاتە بکاتە ئامانج. خامنەیی لە لێدوانێکدا کە لە تەلەفزیۆنی دەوڵەتی پەخش کرا، وتی: "شەڕی ئیسرائیل ئامانجی ڕووخاندنی ڕژیم بوو لە ئێران، ئێران توانای ئەوەی هەیە گورزێکی بەهێزتر لە نەیارەکانی بدات لە چاو ئەو گورزەی کە مانگی ڕابردوو لە کاتی شەڕی ١٢ ڕۆژەی لەگەڵ ئیسرائیلدا لێیدا. ناوبراو زیادی کرد: گەلی ئێران لەم شەڕە سەپێنراوەی ئەم دواییەدا کاری گەورەی کردووە، گەلی ئێران لە هیچ گۆڕەپانێکدا وەک لایەنی لاواز دەرناکەوێت، چونکە هەموو ئامرازی پێویستمان لەبەردەستە. ڕێبەرى باڵاى ئێران ئەوەشى خستەڕوو  پاراستنی یەکێتی نەتەوەیی ئەرکی هەمووانە و ئاماژەی بەوەدا کە تەنیا هەبوونی ڕۆح و ئامادەیی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەمریکا و ئیسرائیل "گرنگییەکی سەرەکییە".

دوای کۆبوونەوەیان لەگەڵ داودئۆغلۆ، ئەندامی شاندی ئێمراڵیی دەم پارتی پەروین بوڵدان ڕایگەیاند پرۆسەکە گەیشتووە بە ئاستێکی دیاریکراو، دەڵێت پرۆسەکە ئێستا کاتى  پێکهێنانی کۆمیسیۆن و ئامادەکاریی یاساییە لە پەرلەماندا. شاندی ئیمراڵیی دەم پارتی لە ناوەندی گشتی پارتی ئایندە لەگەڵ سەرۆکی پارتەکە، ئەحمەد داودئۆغلۆ کۆبوونەوە. دوای کۆبوونەوەکە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی ئەنجام درا. سەرەتا داودئۆغلۆ قسەیکرد  و ڕایگەیاند پەیوەست بە پێکهێنانی کۆمیسیۆن، لە کۆبوونەوکەدا سەرنج و بۆچوونی خۆیان گۆڕیوەتەوە و گوتی: "لە پرۆسەیەکداین پێویستە هەموو کەسێک بە ورییاییەوە بجوڵێتەوە. هۆکارە دەروونییەکان کاریگەرییەکی زۆییان لەسەر پرۆسەکە هەیە. پێویستە پەرە بە زمانێک بدرێت کە نیگەرانییەکانی کۆمەڵگە بڕەوێنێتەوە. هیوادارین پرۆسەکە سەرکەوێت، پێکەوە ببینە خاوەنی دەرفەتێک کە ببێتە هاوکاری کۆتایهێنان بە پرسێکی مەزن." پەروین بوڵدان: پرۆسەکە لە ئاستێکی کاریگەردا بەردەوامی هەیە دواتر ئەندامی شاندی ئیمراڵی پەروین بوڵدان قسەیکرد و بە سەرنج خستەسەر گرنگی ئەزموونەکانی دادوئۆغلۆ، دەستنیشانی کرد کۆبوونەوەیەکی ئەرێنی بووە و ماوەی کاتژمێرێکی خایاند و گوتی: "پرۆسەکە لە ئاستێکدایە کە چاوەڕوان دەکرێت کۆمیسیۆنێک لە پەرلەماندا پێکبهێندرێت. بەڕاستی پرۆسەکە پێویستی بە پشتگیری هەموو پارتەکان هەیە. لەم پێناوەدا کۆبوونەوەکانمان بۆ ڕەواندنەوەی نیگەرانییەکان بەردەوام دەبێت." هەروەها لە کۆنگرەکەدا میدحەت سانجار بۆ ڕۆژنامەوانان قسەیکرد و ئاماژەی بەوەدا پرۆسەکە پێویستی بە پشتگیرییەکی بەرفراوانی کۆمەڵایەتی هەیە. پەیوەست بە بەردەوامی کۆبوونەوەکانی شاندەکە، سانجار ئاماژەی بەوەدا سبەینێ لەگەڵ جەهەپەدا کۆدەبنەوە، تا ئێستا بەرنامەی کۆبوونەوەکان بەو شێوەیەیە. قۆناغێ ئێستای پرۆسەکە، قۆناغی کۆمیسیۆن و یاساییە دواتر پەروین بوڵدان وەڵامی ڕۆژنامەوانانی دایەوە و گوتی: "ئاستی ئێستای پرۆسەکە لە ئاستی پێکهێنانی کۆمیسیۆنە لە پەرلەماندا، هەڵبەتە بە دەرچواندنی یاساکانی ئازادی و ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیکیش لە کۆمیسیۆنەوە دەردەچوێندرێت و دەبێتە تەواوکەری ئەم قۆناغە. دوای پێکهێنانی ئەم ڕێکارانە بێگومان پرۆسەکە دەچێتە قۆناغێکی نوێیوە  و دواتر هەموو پێشهاتەکان بۆ ڕای گشتی بڵاودەکەینەوە. بەڵام ئەوەی ڕوونە قۆناغی ئێستا قۆناغی پێکهێنانی کۆمیسیۆنە لە پەرلەمان و دەرچواندنی یاساکانە."

بەپێی ڕاپۆرتێکى شیکاری سەنتەری " RINE "ی ئەمریکی، ئەمڕۆ چوارشەممە (١٦ی تەمموزی ٢٠٢٥) بڵاوکراوەتەوە، پێشبینی کردوەو بە "خۆپیشاندانی گەورە" وەسفی کردووە لە زۆرێک لە ناوچەکانی وڵات ڕوبدات لە ئەنجامی تێکچوونی خزمەتگوزاری و کەبوونەوەى کارەبا. ئەو سەنتەرە ئەمریکیە بەگوێرەی ئەوەی کەچاودێری "خۆپیشاندانەکانی قەبارەی جیاواز لە نەجەف، کەربەلا، دیوانیە، بابل، بەسرە، و دی قر" دەکات، ڕوونیشیکردەوە "ئەم خۆپیشاندانانە، کە بەهۆی تێکچوونی کارەبا و بەرزبوونەوەی توندی پلەکانی گەرما و پچڕانی دابینکردنی کارەبا لە ئێرانەوە سەریان هەڵدا، تا ئێستا هێشتا بچووکن، بەڵام پێشبینی دەکرێت گەشەیەکی بەرچاویان هەبێت". لە ڕۆژانی داهاتوودا”. ڕاپۆرتە شیکارییەکەى سەنتەرەکە ئەوەشى خستوەتەڕوو، بەردەوامی ئەو خۆپیشاندانانە بەو شێوەیەی کە ئێستا بەرەو هەڵکشان دەچێت، دەبێتە هۆی خۆپیشاندانی زۆر گەورەتر کە ڕەنگە لە ڕۆژانی داهاتوودا سەرهەڵبدات، بەتایبەتی کە حکومەتی عێراق و وەزارەتی کارەبا، بەردەوامن لە خستنەڕووی هۆکارەکانی کەمبوونەوەى کاتەکانى کارەبا لەگەڵ چڕبوونەوەی گەرمای هاوین بەبێ چارەسەرى گرفتەکە. یەکێک لەو هۆکارانەی کە وەزارەتی کارەبا لە عێراق خستوویەتییەڕوو، بەسەرچوونی ئەو لێخۆشبوونەیە کە حکومەتی ئەمریکا بە بەغدا بۆ هاوردەکردنی غاز لە ئێرانەوە داوە، وەک ئەوەی باسیکردووە. هەروەها سەنتەرەکە هۆشداری داوە لەوەی لە ماوەی داهاتوودا خۆپیشاندانەکان زیاتر "توندوتیژ" دەبن و جەختیشی لەوە کردووەتەوە کە هەندێک ناوچەی وڵات تەنها شەش کاتژمێر کارەبیان هەیە ڕۆژانە، دەبێت حکومەتی عێراق چارەسەری قەیرانەکە بکات بۆ ئەوەی 'کێشەکان زیاتر' زیاتر نەبێت. بەپێی سەنتەرەکە، خۆپیشاندانی زۆر لە چەند پارێزگایەکی عێراق سەریهەڵداوە لە ئەنجامی بەردەوامی تێکچوونی پێدانی کارەبا، سەرەڕای بەردەوامی بەڵێنەکانی حکومەت بۆ باشترکردنی.