سازدانی: هاوڵاتی نووسەرو رۆژنەمەنووسێكی ئاگادار لەسیاسەتی پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماژە بەوە دەدات لە كۆبوونەوەی بافڵ تاڵەبانی و مەسعود بارزانی لەسەر هێڵە گشتییەكان یەكدەنگ بوون و دەشڵێت:» بڕیارە رێككەوتنی ستراتیژی یان مەرحەلی لەنێوان پارتی و یەكێتی ئەنجامبدرێت». ئاسۆ قادر حاجی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئاماژە بەوەش دەدات كە «رێككەوتنی نێوان پارتی و یەكێتی ئەمجارە پەنجا بەپەنجا نابێت و بەپێی بەركەوتەی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردن دەبێت». هاوڵاتی: زانیاری ئەوە هەیە رێككەوتنێكی ستراتیژی نوێ لەنێوان یەكێتی و پارتی ئەنجامبدرێت؟ لەدوایین دیداری نێوان بافڵ تاڵەبانی و مەسعود بارزانی قسەی لەسەر كراوە؟ ئاسۆ حاجی: بەڵێ ئەوە راستە، قسە لەسەر هێڵە گشتییەكان كراوە كە یەكهەڵوێست بن و یەك وتاری سیاسییان هەبێت لەبەغدا، بەڵام ئەوەی دكتۆر بەرهەم كردی لەمەسەلەی زیادكردنی دوو كورسییەكەی یەكێتی، كارێكی خراپ بوو هەندێك ساردی لەنێوان یەكێتی و پارتی دروستكرد، بۆ ئەوەی خۆی لەلای ماڵی مام جەلال خۆشەویست بكات، جاری پێشوو لاهور شێخ جەنگی كردی بە سەرۆك كۆمار، ئەمجارە دەیەوێت كوڕەكانی مام جەلال بیكەنەوە بە سەرۆك كۆمار، چونكە بافڵ تاڵەبانی چەند جارێك وتوویەتی كاندیدی ئەوان دكتۆر بەرهەمە، ئەوە دۆخەكەی سارد كردەوە، بەڵام بەو مانایە نا كە كێشەی دروست كردبێت، ئەگەر ئەوە نەبوایە رەنگە زووتر بگەیشتنایەتە رێككەوتن لەسەر وردەكارییەكان، چونكە لەسەر هێڵە گشتییەكان رێكن، پێموایە ئەوەش تێدەپەڕێت، چونكە لەهەردوولا ئەو ئیرادەیە هەیە. یەكێتی نوێ گەیشتوونەتە ئەو بڕوایەی كە چیدیكە كەلتوری دژایەتی بنەماڵەی بارزانی بڕناكات، چونكە ئەگەر بڕی بكردایە بزووتنەوەی گۆڕان ئاوای بەسەرنەدەهات، ئەوانەی گوتاری خۆیان لەسەر دوژمنایەتی هەر لایەنێك بنیات بنێن ئەوە ئەنجامەكەیەتی. هاوڵاتی: بڕیاردراوە مەكتەبی سیاسی هەردوولا كۆببنەوەو تاووتوێی زەمینەسازی بۆ رێككەوتنی ستراتیژی بكەن؟ ئاسۆ حاجی: بڕیاردراوەو مەكتەبی سیاسی هەردوولا لەوانەیە لەم ماوەیەدا كۆببنەوە، بڕواناكەم كۆبوونەوەكەیان زۆر دوابكەوێت، بێگومان دیداری رانەگەیەندراویش بەردەوام هەیە، وەكو وتم لەسەر هێڵە گشتییەكان كۆكن كە بەیەك وتار بچنە بەغداو لەسەر ئەوەش لێكتێگەیشتنی تایبەت هەیە، بۆیە دەبێت هەندێك هەنگاو بهاوێژن، لەوانەیە هەستیارترین ناڵێم گەورەترین كێشە مەسەلەی سەرۆك كۆمار بێت كەیەكێتی دەیەوێت ئەمجارەش لەلای ئەوبێت و ئەوەش ببێتە عورفێك، بەڵام پارتی ئەمجارە دەیەوێت ئەوە تێپەڕێنێت، با كوردێك بێت بەڵام لەوانەیە كەسایەتییەك لەدەرەوەی یەكێتی و پارتی كە لەلایەن هەردوولایانەوە قبوڵكراو بێت، ئەو عورفەش بشكێت كە ئەو پۆستە نابێت هەتا هەتایە لەسەر حزبێك تاپۆ بكرێت. هاوڵاتی: رێككەوتنی ستراتیژی پێشووی نێوان یەكێتی و پارتی كەئێستا كاری پێناكرێت، سودی لێ دەبینرێت بۆ رێككەوتنێكی نوێ؟ ئاسۆ حاجی: كێشە ئەوەیە رێككەوتنی ستراتیژی كۆن لەسەردەمێكدا بەسترا كە مام جەلال لەژیاندا بوو و خاوەنی بڕیاری یەكەم و كۆتایی ناو یەكێتی بوو، چونكە كەسی بڕیاردەر هەبوو لەناو یەكێتی گرفت كەمتر دەهاتە پێش رێككەوتنەكەو ئەگەر گرفتیش دروست ببوایە بەئاسانی چارەسەر دەكرا. ئەوەندەی بزانم پارتی بەوە رازی نییە وەكو ئەوەی ئێستا هەیە هێز دابەش بكرێت و پەنجا بە پەنجا بێت ئێستا لەغیابی مام جەلال پێویستی بەداڕشتنەوەی سەرلەبەری رێككەوتنەكە هەیە، رێككەوتنەكە لەبارودۆخێكی سیاسی دیكەدایە، هەم بارودۆخی ناوخۆی كوردستان گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، هەم لەسەر ئاستی عێراقیش گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، بەو مانایەی دەبێت بەقەد ئەو گۆڕانكاریانە گۆڕانكاری تێدا بكرێت. ئەو رێككەوتنە ستراتیژییەو مەسەلەی پەنجا بەپەنجا و دابەشكردنی جوگرافیای كوردستان بێت شتێكی خراپەو مەترسیداریشە، ئەوەندەی من بزانم پارتی بەوە رازی نییە وەكو ئەوەی ئێستا هەیە هێز دابەش بكرێت و پەنجا بەپەنجا بێت، لە رێككەوتنەكە هەندێك خاڵی گرنگ هەیە كەڕەنگە یەكێتیش لاملی نەكات و دروستكردنی هێزێكی نیشتیمانی بەشێك بێت لەو رێككەوتنەو چیدیكە هێزی ئەم و ئەو نەمێنێت. هاوڵاتی: پێتانوایە بافڵ تاڵەبانی دەتوانێت هەمان ئەو خاوەن بڕیارە بێت كە پێشتر مام جەلال هەیبووە لەبارەی رێككەوتنی ستراتیژییەوە؟ ئاسۆ حاجی: بافڵ تاڵەبانی ئەو زەمینەیەی بۆ سازكراوە، چونكە لایەنە بەهێزەكانی ناو یەكێتی ئەو بڕیارەیان داوەتە دەستی ئەو، ئەوانیش كوڕەكانی كۆسرەت رەسوڵ و سەركردە كەركوكیەكان و گەرمیانیەكان و هەورامیەكانن. هاوڵاتی: پێشبینی دەكەیت ئەم رێككەوتنە كەی بكرێت؟ دەكەوێتە ساڵی نوێوە؟ ئاسۆ حاجی: بەڵێ بەدڵنیایی دەكەوێتە ساڵی نوێ، ئەوەندەی دەزانم زەمینەسازی دەكرێت و ئەو لیژنانەی تایبەتن بەوكارە بەردەوام لەسەر خەتن و ئاڵوگۆڕی بیروبۆچوون دەكەن و باوەڕ ناكەم كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی هەردوولا زۆر دوابكەوێت، زیاتر چاوەڕێی ئەوەن بزانن لەبەغدا چی روودەدات. ئەگەر بزانن شیعە نزیكن لەڕێككەوتن ئەوا كورد كێشەیەكی ئەوتۆی نابێت، نازانم رێككەوتنەكە ناوی لێدەنرێت ستراتیژی یاخود نا، بەڵام رەنگە بەپێی قۆناغ بێت، دەبێت لەسەر بنەمای بەركەوتەی هەڵبژاردن بكرێت، ناكرێت وەك كاتی خۆی مەلا بەختیار وتی یەكێتی سەد كورسی بێت یاخود یەك كورسی هەر یەك حساب دەبێت، ئەو رێككەوتنە بەسەر دوو ئاستدا دابەشدەكرێت، یەكێكیان هێڵی ستراتیژییە مەسەلەی پرسە نەتەوەیی و نیشتیمانیەكانە كە بۆ مەودای دوورە، ئەوی دیكە بۆ مەسەلەی بەركەوتنی پۆست و هەندێك شتی دیكەیە كە بەپێی قۆناغە، یاخود بەپێی بەركەوتەی هەڵبژاردن هەر لایەنێك كورسی كەمتر بێت ناكرێ باسی یەك وتاری بكات بەوشێوەیەی كە بەركەوتەی هەڵبژاردن حساب نەكرێت، نە پارتی پیرۆزە نە یەكێتی ئەو دابەشكارییە گەورەترین زیانمان لێكرد، بێگومان هەڵبژاردن بۆ ئەوەیە خەڵك متمانە بەكێ دەكات لەكۆتایی كێ زیاتر دەنگی هێنا بەركەوتەی زیاترە. هاوڵاتی: خەڵك باس لەوەدەكات رێككەوتنی ستراتیژی بۆ مەسەلەی دابەشكاری پۆست و دابەشكردنی سامانی ئەم وڵاتەیە؟ پێتوایە ئەو رێككەوتنە بكرێت دۆخی كوردستان باشتر بێت؟ ئاسۆ حاجی: هەر رێككەوتنێك بكرێت لایەنی ئەرێنی و نەرێنی هەیەو گۆشەنیگای جیاوازی لێ دروستدەبێت و هەركەس بەگوێرەی بەرژەوەندی خۆی قسەی لەسەر دەكات، بەڵام لەمێژووی پارتی و یەكێتی و حكومەتی هەرێم دوو ئەزموونمان هەیە، یەكێكیان ئەوەیە یەكێتی و پارتی دژی یەك بوونەو هێزی چەكداریان دژی یەك بەكارهێناوەو ماڵوێرانی بەدواوە بووە، دواتر مام جەلال و مەسعود بارزانی كە پێكەوە ئیشیان كردبوو لەسەر ئاستی كوردستان گۆڕانكاری پۆزەتیف دروست دەبێت و بوژانەوە روودەدات و خەڵكیش لەسەر ئاستی ناوخۆو دەرەوە زیاتر حساب بۆ كورد دەكات، دەبێت كاركردنمان بەو ئاڕاستەیە بێت كە پێگەی نیشتیمانی بەهێزبێت نەك حزبی. هاوڵاتی: پێشتر گلەیی ئەوە هەبوو كە رێككەوتنی ستراتیژی شۆڕنەكرابووەوە بۆ خوارەوە، دەیانوت مام جەلال و مەسعود بارزانی رێكن و كێشەیان نیە، بەڵام قەواعیدی هەردوولا رەخنەی توندیان لەیەكتری گرتووە؟ ئاسۆ حاجی: بڕواناكەم ئەوە ببێت، رەنگە لەناو پارتی ئەوە ئاسانتر بێت، چونكە ناوەندێتی (مەركەزییەت) بەهێزترەو سەركردەو كادرانی پارتی گوێڕایەڵی زیاتری سەركردایەتی حزبن، بەڵام لەناو یەكێتی ئەوە مێژووە كە دیسپلینی حزبایەتی لاوازەو بەقسەی سەركردایەتی ناكەن، بۆیە لەوێ زەحمەتترەو كاتی زۆرتری دەوێت، ئەگەر قوباد تاڵەبانی و بافڵ تاڵەبانی ئەوە بكەن و لەخۆیانەوە دەستپێبكەن باشتر دەبێت.
عەمار عەزیز _ دهۆك بەرپرسی خاڵی سنوری پێشخابوور رایدەگەیێنێت، پەکەکە لەڕێگەی پردی نێوان پێشخابوور و سێمالکا هێرشیان کردووەتە سەر خاڵی سنووریی ئەوان و بەهۆیەوە ژمارەیەک پاسەوان بە سەختی برینداربوون. ئەمڕۆ پێنجشەممە 16ی كانوونی یهكهمی 2021، شەوکەوت بەربهاری ،بەرپرسی خاڵی سنوری پێشخابور بە هاوڵاتی وت" ماوەی سێ مانگە بە بڕیاری پەکەکە دوو خێوەت لە خاڵی سنووری سێمالکای نێوان هەرێمی کوردستان و ڕۆژئاوای کوردستان هەڵدراون و ڕۆژانە بە زۆرەملێ خەڵکی تێدا کۆ دەکرێتەوە و بە بەرزکردنەوەی ئاڵا و هێماکانی پەکەکە و دروشمدان". بەرپرسی خاڵی سنوری پێشخابور وتى:"لەبەر بەرژەوەندی گشتی و ڕەچاوکردنی بارودۆخی خەڵکی خۆشەویستی ڕۆژئاوا، دانمان بە خۆماندا گرت و هیچ کاردانەوەیەکمان پێشان نەدا" شەوکەوت بەربهاری جهختیكردهوه،"بەداخەوە ئەمڕۆ چوارشەم ١٥ی ١٢ ، بەوەیشەوە نەوەستان و بە زیاتر لە 100 کەسەوە و بەبەرچاوی خەڵک و ئاسایشی سێمالکا و بە مۆلوتۆڤ و بەرد و دار، لە ڕێگەی پردی نێوان پێشخابوور و سێمالکا، هێرشیان بەرەو خاڵی سنووری ئێمە لە پێشخابوور هێنا" لەبارەی زیانەكانەوە ئاماژەی بۆ ئەوەكرد "لە ئەنجامی ئەم هێرشەیان، ژمارەیەک پاسەوان بە سەختی بریندار بوون و جامەکانی ئۆتۆمبێلی ئاگرکوژێنەوەی خاڵی سنووریشیان شکاند". شەوکت بەربهاری وتیشی " پێشخابوور تاکە ڕێگەی هاتن و چوونی خوشک و برایانمانە لەوێ و ڕێگەی دابینکردنی قووتی خەڵکی ڕۆژئاوای کوردستانە.
هاوڵاتی وهزیرى ناوخۆى حكومهتى ههرێم لهسهر كهیسى كوژرانى نهقیب محهمهد بهڵێنێك بهكهسوكارى ئهفسهرهكهى پۆلیس دەدات و ڕاشیگهیاند:"پۆلیسى سلێمانیم ڕاسپاردوهو پهیامیشم ئاراستهى دهزگا ئهمنیهكانى دیكهش كردوه". ئەمڕۆ پێنجشەممە 16ی كانوونی یهكهمی 2021، ڕێبهر ئهحمهد وهزیرى ناوخۆى حكومهتى ههرێم لهكۆنگرهیهكى ڕۆژنامهوانیدا لهشارى ههولێر، جارێكى دیكه لهسهر كهیسى نهقیب محهمهد لهتیف ئهو ئهفسهرهى مانگى ڕابردوو لهڕوداوێكدا كوژرا هاتهوهدهنگو پهیامێكى بڵاوكردهوه. وهزیرى ناوخۆ وتى:"جهختدهكهمهوه نهقیب محهمهد بوه قوربانى كهسێكى تر، لهواقیعیشدا ئهمه ئهركه ڕاستهقینهكهمانه كه خۆمان بكهینه قوربانى ئارامىو ئاسایش هاونیشتمانیان، بهڵام ئهوهى لهسلێمانى ڕویدا زۆر دڵتهزێن بوو". وهكو ڕێبهر ئهحمهد وتى:"تاوانبارى ڕوداوى كوژرانى نهقیب محهمهد كاتێك توندوتیژیهكهى كردوه دهیتوانى ڕابكات نهك دهستڕێژى گوله لهكارمهندانى پۆلیس بكات". سهبارهت بهههڵاتنى تۆمهتبارانى كهیسى نهقیب محهمهد، ڕێبهر ئهحمهد جهختیكردهوه، "لێكۆڵینهوهكان دهستیان پێكردوهو پۆلیسى سلێمانیم ڕاسپاردوهو پهیامێكیشم ئاراستهى دهزگاكانى ئاسایشو هێزه ئهمنیهكانى دیكه كردوهو تیمێكى تایبهتیشم لهوهزارهتى ناوخۆ دروستكردوهو لێكۆڵینهوه دهكهن ئاخۆ بۆچى ئهو ڕوداوه دروستبوهوبۆچیش تائێستا تۆمهتباران دهستگیرنهكراون". وتیشى:"بهڵێن بهكهسوكارى نهقیب مجهمهد دهدهم تاوانباران دهستگیربكهینو ڕوبهڕوى سزاى یاساییان بكهینهوه". شهوی 4ی دیسهمبهری 2021، لهكاتی بهجێگهیاندنی ئهركی یاسایی خۆیاندا بۆ دهستگیركردنی تۆمهتبارێك، مهفرهزهیهكی پۆلیسی توندوتیژی دژی ئافرهتانو خێزان توشی ڕوداوێكی تهقهكردن بونو بههۆیهوه ئهفسهرێك بهپلهی نهقیب بهناوى (محهمهد لهتیف) كوژراو چوار كارمهندی تریش برینداربون.
سەركۆ جەمال كشانەوەی ئەمریكا لەعێراق لەكۆتایی ئەمساڵدا ترسێكی گەورەی لای كورد بەتایبەتی و ئەو هێزە سیاسییانە دروستكردووە كە دۆستی ئێران نین و بەردەوام داوای مانەوەی دەكەن بەهۆی مەترسییەكانی داعشەوە. رۆژی 31ی كانونی یەكەمی ئەمساڵ دوایین وادەیە بۆ مانەوەی هێزە شەڕكەڕەكانی ئەمریكا لەعێراق، بۆیە ترس و پرسی زۆریش لەلای بەشێك لەكوردو سوننە دروست بووە كەئایا بەكشانەوەی ئەمریكا لەعێراق چارەنووسی ئەوان چی لێدێت بەتایبەت كورد لەگەڵ دوو هێز رووبەڕوو دەبێتەوە كە هیچیان دان بەقەوارەكەیدا نانێن، ئەوانیش حەشدی شەعبی و داعشن. لە 5ی كانوونی دووەمی 2020، پەرلەمانی عێراق بەدەنگی زۆرینەی لایەنەكانی شیعە، پرۆژە یاسایەكیان لەپەرلەمان تێپەڕاند بۆ دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق. هەریەكە لە پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان پێیانوایە ئەمریكا لەعێراق دەمێنێتەوەو رۆڵەكەی دەگۆڕێت. ستران عەبدوڵا، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:»ئەمریكاو دۆستەكانی ئەمریكا لەعێراق پێیان خۆش نییە ئەم پرۆسەیە ناوبنێن پرۆسەی كشانەوەی ئەمریكا، بەڵكو پێیان خۆشە وا نیشانی بدەن كەپرۆسەی گۆڕانكارییە لەڕۆڵی ئەمریكا لەعێراق». ناوبراو ئەوەشی خستەڕوو كە ئەمریكا هەوڵدەدات ئەو تێگەیشتنە لەعێراق بڵاوبكاتەوە كە رۆڵی سەربازیی دەگۆڕێت بۆ دیپلۆماسی و ئامادەیی لەعێراق دەمێنێتەوە بەڵام شێوەكەی دەگۆڕێت. هەروەها ستران عەبدوڵا پێشیوابوو باشتروایە كورد تەنانەت ئەگەر لەتێكەڵبوونی مەلەفەكاندا داعش و حەشدی شەعبی بەیەك تێڕوانین سەیر دەكرێت، بەڵام دەبێت كورد ئەوە جیابكاتەوە، «رووبەڕووبوونەوەی داعش وەزیفەیەكی عێراقی و كوردستانی و نێودەوڵەتییە، بۆیە ئاسانتر دەتوانرێت قسە لەسەر ئەم مەلەفە بكرێت، بەڵام زەحمەتە مەلەفی حەشدی شەعبی یەكسان بكەین بەمەلەفی داعش». «حكومەتی داهاتووی عێراق پێكبهێندرێت كە ململانێی ئێران و ئەمریكا لەسەری هێور ببێتەوە كەدوو بژاردەی سیاسی هەیە، یەكێكیان دەیەوێت گۆڕانكاری بكات، یەكێكی دیكەشیان ئەو هێزانەن كە لەسەر ئەرزی واقیع دەسەڵاتیان هەیەو هێزە تەقلیدیەكانی شیعەن، لەم ئاستەدا ئاسانتر دەتوانرێت مەلەفی حەشدی شەعبی چارەسەر بكرێت و مەترسیشی لەسەر كوردستان كەمببێتەوە»، سەركردایەتیەكەی یەكێتی وا دەڵێت. هاوكات، ئاری هەرسین، ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەسلێمانی و هەڵەبجە، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت: « كشانەوەی ئەمریكا لەعێراق بێ كاریگەری نابێت لەسەر هەرێمی كوردستان، بەڵام لەهەموو دنیا وایە فاكتەرە زاتیەكان گرنگتر ئەوەیە كە بەستراوەتەوە بەوەی كەخۆمان واتە لایەنە سیاسییەكان و حكومەتی هەرێم و پەرلەمان چەند لێكتێگەیشتنمان هەیە لەگەڵ یەكتری». وتیشی :» لەكشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق بێگومان بۆشاییەكی سەربازی لەناوچەكە دروست دەبێت و پەلهاویشتنی ئەو رێكخراوانەی كە تیرۆریستن یاخود رادیكاڵن زیاتر دەبێت، بەرەو رووبوونەوەیان دەبێتە تەحەدایەك». لەبارەی ئەوەی هەرێمی كوردستان چۆن خۆی ئامادە بكات بۆ كشانەوەی هێزە شەڕكەرەكانی ئەمریكا، سەركردایەتیەكەی پارتی وتی:»ئێمە وەكو هەرێمی كوردستان لەڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ هێزێكی وەكو داعش چانسی خۆڕاگری و بردنەوەمان زۆر زیاترە لەبەشەكانی دیكەی عێراق، ئەویش لەبەر ئەو پەرتەوازەییەی لەنێوان شیعەو سوننەدا هەیە، دیسان جارێكی دیكە لەناوچە عەرەبیەكان بۆشایی دیكە دروستدەكات». لەساڵی 2011 ئەمریكا سەرجەم هێزەكانی لەعێراق كێشایەوە، بەڵام دوای سەرهەڵدانی داعش و كۆنترۆڵكردنی چەند ناوچەیەك لەعێراق لەساڵی 2014 بەپێی رێككەوتنێك لەگەڵ حكومەتی ئەوكاتی عێراق ئەمریكا هێزی سەربازی بۆ عێراق رەوانەكردەوەو ئێستا كە چەند رۆژێكی كەم ماوە بۆ كشانەوەی ئەو سێ هەزار و 500 سەربازەی ئەمریكا لەعێراق ماوەتەوە. رۆژنامەنوسێكی سیاسی دەڵێت ئەگەر ئەمریكا لەبەغدا نەمێنێتەوە ناتوانێت لەهەرێمی كوردستانیش بمێنێتەوە. عارف قوربانی، نووسەرو رۆژنامەنووس سەبارەت بەپرسی كشانەوەی ئەمریكا لەعێراق بە هاوڵاتى وت:» دەبێت لەوەدا بەرچاومان روون بێت ئەمریكا هەرچەندە سیاسەتی بەرامبەر بەعێراق و هەرێمی كوردستان دوو شتی جیاوازن و جۆری هەماهەنگی نێوان عێراق و ئەمریكا لەجۆری هەماهەنگی نێوان ئەمریكاو هەرێمی كوردستانیش جیاوازە، بەڵام لەگەڵ ئەم حەقیقەتەشدا ئەمریكا ناتوانێت ئەگەر عێراق جێبهێڵێت لەهەرێمی كوردستان بمێنێتەوە». «ئەو بۆچوونانە هەڵەن كە ئەگەر ئەمریكا لەبەغدا فشاری بكرێتەسەر ئەوا باڵیۆزخانەكەی دەهێنێتە هەرێمی كوردستان، یاخود ئەگەر بنكە سەربازییەكانی لەناوچەكانی باشوور و ناوەڕاستی عێراق بكرێنە ئامانج بەدوور نازانرێت بنكەكانی بهێنێتە هەرێمی كوردستان، بەتایبەت دوای ئەوەی چەند جارێك بنكەكانی لەهەرێمی كوردستان كرانە ئامانج»، عارف قوربانی وای وت. عارف قوربانی وتیشی:» ئەوانەی داوای كشانەوەی ئەمریكا دەكەن لایەنە عێراقیەكانن وەكو حەشدی شەعبی و هێزە سیاسییەكانی نزیك لەئێران، بۆیە كاریگەری ئەوتۆی لەسەر عێراق نابێت كە مەترسی بخاتەسەر ئایندەی وڵاتەكە، بەڵام حەشدی شەعبی هەژموونی زیاتر دەبێت، بۆ هەرێمی كوردستان دوو مەترسی دروست دەبێت هەم مەترسی حەشدی شەعبی و هەم داعش». هاوكات ئەو رۆژنامەنووسە ئەوەشی دووپاتكردەوە كە حەشدی شەعبی پێگەو هەژموونی زاڵ دەبێت لەعێراق، وتیشی:»ئەوان پێیانوایە هەرێمی كوردستان رێگرە لەپرۆسەی تەشەیوع، لەبەرئەوە بەدڵنیایی حەشدی شەعبی دەبێتە یەكێك لەمەترسییەكان لەسەر هەرێمی كوردستان، گروپە چەكدارەكانی دیكەش لەژێر پەرچەمی حەشدی شەعبی و ئەوانەش لەژێر پەرچەمی داعشدان دەبنە مەترسییەكی دیكەو دەبنە مەترسی لەسەر ناوچە كێشەلەسەرەكان و پرۆسەی تەعریب پەرەپێدەدەن ئەوەش بەدوورمەودا زیان بەهەرێمی كوردستان دەگەیەنێت». «كشانەوەی ئەمریكا هەندێك پێشهاتی سیاسی نوێ دەهێنێتە پێشەوە، بەدڵنیاییەوە پێشهاتی نەخوازراو دەبن بۆ كورد بۆ ئەوەی پێگەی هەرێم لاواز بكەن یاخود نەیهێڵن، ئێرانیش پێگەی لەعێراق بەهێزتر دەبێت و ئەویش هەرێم وەكو لەمپەر دەبینێت لەبەردەم هیلالی شیعی، توركیاش بانگەشەی ئەوە دەكات كە گۆڕانكاری بەسەر نەخشەی سیاسی خۆیدا دەهێنێت دوای 2023 و بەتایبەت چاوی لەسەر ئەو ناوچانەیە كە وزەیان تێدایە بەتایبەت ویلایەتی موسڵ، بێگومان دوای كشانەوەی ئەمریكا ئەو مەترسییانە دروست دەبن»، عارف قوربانی وای وت.
هاوڵاتی بەپێی نووسراوێکی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان کە واژۆی ئاوات جەناب نووری، وەزیری دارایی و ئابووری لەسەرە هاتووە، کرێی وانەگوتنەوەی وانەبێژان لە سەرجەم زانکۆ و پەیمانگەکانی سەر بە وەزارەت و ئەوانەی لە ئێواران وانە دەڵێنەوە یان کاژێری زیادەیان هەیە بەمشێوەیەیەی لێدێت: 1. پرۆفیسۆر 7500 دینار 2. پرۆفیسۆری یاریدەدەر 6500 دینار 3. مامۆستا 5500 دینار 4. مامۆستای یاریدەدەر 4500 دینار 5. هەڵگرانی بڕوانامەی دبلۆمی باڵا (دوو ساڵە) 4500 دینار 6. هەڵگرانی بڕوانامەی دبلۆمی باڵا (یەک ساڵە) 4000 دینار 7. هەڵگرانی بڕوانامەی بەکالۆریۆس 3000 دینار 8. هەڵگرانی بڕوانامەی دبلۆم (پەیمانگە) 2500 دینار بەپێی نووسراوەکەی وەزارەتی دارایی ئەم رێنماییانە لە رۆژی دەرچوونییەوە کاری پێدەکرێت و دواتر لە رۆژنامەی وەقائعی کوردستان بڵاودەکرێتەوە.
عەمار عەزیز _ دهۆك بەبڕیاری وەزارەتی پەروەردە مامۆستا بەدەل بەرواری و دوو هاوڕێی دیکەی کە پێکەوە زیندانی کرابوون لە کارەکانیان لابراون کە؟پێشتر مامۆستا بوون و بۆ گەڕانەوەیان چاوەڕێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانن. مامۆستا بەدەل بەرواری بە هاوڵاتی وت " دوای دەرچوونی حوكمی ئێمە كە حوكمدراین بۆماوەی یەك ساڵ ، بەرێوەبرایەتی گشتی پەروەردەی دهۆك بە ئێمەیان ووت ئەگەر بگەرێنەوە دەبێت ( سحب الید ) بكەن، ناچاربووین ( سحب الید ) مان كرد ، دوای ئەوە بەرێوەبەرایەتی گشتی پەروەردەی پارێزگای دهۆك نوسراوەكەی ئێمە رەوانەی بەشی یاسایی لە وەزارەتی پەروەردە كردوە " وتیشی:"لەسەر دۆسیەكەی هەرسی مامۆستا وەزارەتی پەروەردە نوسراوێكیان ئاراستەی ئەنجۆمەنی وەزیران كردوە، هێشتا ئێمە فەسڵ نەكراوین چاوەرێ بڕیاری كۆتایی ئەنجۆمەنی وەزیران دەكەین كە ئایە دەگەرێنەوە سەر كاری خۆمان یان بەیەكجاری لادەدرێن". "هیوامان هەیە كە بگەرێنەوە سەردەوامی خۆمان چونكە پەرلەمان خەریكی بەدواداچوونی وردە لسەر بابەتەكە ،بەپێی یاساش نابێت ئێمە فەسڵ بكرێن ، هەر كاتی دەستگیركردنمان تاوەكۆ ئێستا تەنیا مووچەی بنەڕەتی مان وەرگرتووە" بەدەل بەرواری وا دەڵێت بەدەل بەرواری جەختی لەوەشکردەوە:"ئەگەر كەسێك لەسەر تۆمەتی شەرەف دادگایی بكرێت ئەوا یەكسەر لە دوام دوردەخرێتەوە ، بەڵام دۆسیەكەی ئێمە سیاسی یە و نابێت بەیەكجاری فەسڵ بكرێن". بەدەل بەرواری لە ساڵی 1993 وەک مامۆستا دامەزراوە، 28 ساڵ خزمەتی هەیە، پێش دەستبەسەر کردنی جێگری بەرێوەبەری خوێندگای بنەڕەتی بادینان بۆوە لەشاری دهۆك. لەئێستادا کەیی بەدەل بەرواری و دوو؟هاوڕێکەی دیکەی لەلایەن پەرلەمانتارانەوە کاری لەسەر دەکرێت، ئەندامێکی لیژنەی پەروەردە دەڵێت:"ئەم زیندانیکراوانە مافی ئەوەیان هەیە بگەڕێنەوەسەر کارەکانیان هەلز ئەحمەد ،ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە لیژنەی پەروەردە بە هاوڵاتی وت " هەر فەرمانبەرێك مانگێك یان چەند مانگێك دەوام نەكات لەو فەرمانگەی دامەزراوە، فەرمانگەكە ناچارە رێكاری یاسایی لە دژی ئەو فەرمانبەرە بكات". ئەندامەکەی لیژنەی پەروەردە وتیشی:"ئەمانە مافی ئەوەیان هەیە بگەرێنەوە دەوامی خۆیان ، ئەویش لەرێگای دووبارە دامەزراندیان لەو فەرمانگەی كە پێشتر لێی دامەزرابوون ". هەلز ئەحمەد وتیشی " نازانم ئەنجومەنی وەزیران دووبارە فەرمانی دامەزراندیان بۆ دەكات یان نا ، چەند رێكارێكی یاسایی هەن ، لیژنەی پەروەردە و پەرلەمانی كوردستان بەگشتی بەدواداچوونیان بۆ بابەتەكە نەكردوە، تەنیا چەند پەرلەمانتارێك لەگەڵ دەزگا پەیوەندیدارەكان بەدواداچوونیان كردوە ، خۆم لەگەڵ راوێژكاری وەزارەتی پەروەردە قسەم كردوە ". هاوڵاتی پەیوەندی بە بەرێوەبەری گشتی پەروەردەی بنەڕەتی لە وەزارەتی پەروەردە كە بەرپرسە لە كاروباری مامۆستایان كرد بەڵام وتی ئاگاداری ئەو بابەتە نین ".
مەزهەر كەریم نزیكەی 25 كەس لەلایەن ئاسایشی سلێمانی لەپارێزگای هەڵەبجەو دەوروبەری دەستگیر دەكرێن بەتۆمەتی لایەنگیری و ئەنجامدانی كاری نهێنی بۆ رێکخراوی داعش. بەپێی بەدواداچوونەكانی هاوڵاتى ژمارەیان لەنێوان 25 بۆ 30 كەسدایەو لەمانگی پێنجی ئەمساڵەوە لەلایەن ئاسایش و دەزگا ئەمنییەكانی ناوچەكەوە چاودێری كراون. رۆژی چوارشەممەی رابردوو بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی لەدوای ئەنجامدانی ئۆپراسیۆنێكو دەستگیركردنی ژمارەیەك گەنج لەسنووری پارێزگاری هەڵەبجە نووسراوێكی بڵاوكردەوە كە تێیدا هاتووە «ژمارەیەك ئەندامو تاقم و گروپی تیرۆریستانی داعش لەشاری هەڵەبجە، قەزای سەیدسادق و شارۆچكەكانی خورماڵ و سیروان و چەند گوندێكی شارەزوور دەستگیركران». پاشانو دواتر كەسوكاری ئەو گیراوانە بێئاگایی خۆیان لەتێوەگلانی كوڕەكانیان لەبەشداربوونیانو هاوكاری رێكخراوی تیرۆرستانی داعش رەتكردەوەو داوایان كرد بەزووترین كات گیراوەكانیان ئازاد بكرێن، ئەو لێدوانەی بەڕێوەبەری ئاسایشش بە»بێ بنەما» وەسف دەكەن. حسێن خەلیفە محەمەد كە لەئێستادا كوڕێكو برازایەكی لەلایەن ئاسایشەوە دەستگیركراوە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتىوت:»لەكاتژمێر حەوتی ئێوارە بوو هێزێكی دەمامكداری ئاسایش تەلەفونیان بۆ كردم و وتیان هارونی كوڕت لەگەڵ دیاری هیوای برازات بابێن بۆ ئاسایش، منیش وتم بەسەرچاو وەهام دەزانی شەڕبووە، بەڵام هێندەی پێنەچوو تەلەفونم بۆ كرا وتیان ئەوەی ریشی هەیە لەناحیەی سیرواندا دەستگیركراوە، نازانین بۆچی دەستگیركراون». هەروەها وتیشی:» كوڕەكەم ئەندامی حزبی سۆسیالیستەو برازاكانیشم باوكو براكانیان پێشمەرگەی یەكێتی نیشتمانی كوردستانن، دورین لەبیری توندڕەویی، لەوە دەترسین لەژێر لێدانو تەعزیبدا بیانهێننە سەر شاشەی تەلەفزیۆنو ناچاریان بكەن تابیری توندڕەویان بەسەردا تۆماربكەن». ناوبراو داواشی لەهەموو كەسوكاری گیراوانو خەڵكی دەڤەری شارەزوو كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان دەكرد كە بەرامبەر ئەم ناهەقیەی بەرامبەریان كراوە بێدەنگ نەبن. سەرۆكی لیژنەی مافی مرۆڤ لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێت ئامادەن بەدواداچوونیان بۆ بكەن. گوڵستان سەعید جێگری سەرۆكی لیژنەی كاروباری كۆمەڵایەتی و داكۆكی لەمافی مرۆڤ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» پێویستە كەسوكاری گیراوان سەردانی لقی هەڵەبجە یان سلێمانی بكەن تا وەك لیژنەی مافی مرۆڤ بەدواداچوون بۆ گیراوەكانیان بكەن، بێدەنگی كەسوكاریان هۆكارێك دەبێت بۆ مانەوەی زیاتر لەزینداندا، بۆیە پێویستە رای گشتی لەوبارەیەوە ئاگادار بكرێتەوە تا دۆسیەكەیان بەلاڕێدا نەبرێت». هەروەها وتیشی:» لەئێستادا سەرقاڵی سەردانی كردنی گرتوخانەكانی هەولێرینو داوامان كردووە لەچەندڕۆژی داهاتوودا سەردانی گرتوخانەكانی سلێمانی بكەن تائێستا وەڵامیان نەداوینەتەوە، هەر كەوەڵامیان داینەوە سەردانی زیندانیان دەكەین و لەشوێنو رێگەو كەیسەكانی زیندانیان دەكۆڵینەوە هەتا ئەوكات كەیسی ئەو گیراوانە یەكلانەبێتەوە قسەمان دەبێت پشتگیری كەسوكاریان دەبین وەك ئەوەی خۆیان باسی دەكەن». ئاسایشی سلێمانی جەخت لە بەیاننامەكە دەكاتەوەو ئەوە رەتدەكەنەوە كە ئەو كەسانە بێتاوان بن، بۆ رای گشتی ئاشكرای دەكات و لێكۆڵینەوە لەوبارەیەوە دەكرێت. موقەدەم یاسین سەمیع، وتەبێژی بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» خەڵكیو رۆژنامەنووسان دەپرسن ئەو كەسانە بۆچی گیراون، وەك ئاسایش هێشتا لێكۆڵینەوە لەوبارەیەوە تەواو نەبووە، ئێمە دەمانەوێت قسەی راستو دروست بەخەڵكی بڵێین، هەر كە لێكۆڵینەوەكان تەواوبوون، بەدڵنیاییەوە قسەی دیكەمان دەبێت، خەڵكیو كەسوكاریان لەئێستادا دڵیان گەرمە قسە دەكەن سەرسوڕمانی خۆیان نیشاندەدەن و بێتاوانی گیراوان نیشان دەدەن».
مەزهەر كەریم رۆژی یەكی ئەم مانگە وەزارەتی تەندروستی هەرێم بەڕەسمی نووسراوی رەوانەی سەرجەم بەڕێوەبەرایەتیەكانی تەندروستی كردووە جۆری سێیەمی ڤاكسین بدرێتە ئەو كەسانەی جۆری دووەمیان وەرگرتووە، تا لە جۆری سێیەمی ڤایرۆسی كۆرۆنا (ئۆمیكرۆن) بەدووربن. ئاسۆ حەمید زەنگەنە بەڕێوەبەری پاراستنی تەندروستیو سەلامەتی خۆراك لەوەزارتی تەندروستی بۆ هاوڵاتى ئاماژەی بەوەكرد لەئێستادا تەنیا سێ جۆری ڤاكسین بەردەستە كەجۆری ڤایزەرو ئیسترازێنیكاو سینۆفارم، كە جۆری ڤایزەر لەهەموویان زیاتر بوونی هەیە، وتیشی:»هەفتانە لەبەغداوە بۆمان رەوانە دەكرێت، ئێمەش رەوانەی بەڕێوەبەرایەتیەكانی تەندروستی شارەكانی دەكەین بەپێی ژمارەی دانیشتوانو بەكارهێنانی جۆری ڤاكسینەكەو ئەو خەڵكانەی وەریدەگرن وەك ئەوەی كە بەشێكین لەعێراق». هەروەها باسی لەوەشكرد كە لەڕێگەی دەستەی كۆڤاكسەوە ئەو گرێبەستە كراوە هێنانی ڤایزەر رەوانەی عێراق دەكرێت، پاشان پشكی هەرێم رەوانە دەكرێت كە هەروا ئاسان نیە لەساردكەرەوەی تایبەتدا لەپلەی ناقس حەفتا پلە هەڵدەگیرێت ئەوكات بەدەستیان دەگات. بەپێی بڵاوكراوەی كۆمپانیای فایزەر بایۆنتێك دۆزی سێیەمی ڤاكسینی فایزەر بایۆنتێك بە رێژەیەكی بەرچاو بەرگریی جەستە دژ بەجۆری دەلتای ڤایرۆسی كۆرۆنا زیاددەكات، لێكۆڵەرانی كۆمپانیای فایزەر باس لەوە دەكەن كە دۆزی سێیەمی ڤاكسینەكە لە بەرامبەر جۆری دەلتای ڤایرۆسی كۆرۆنا بەراورد بەدۆزی دووەم و یەكەم سەد هێندە كاریگەری زیاترە. هاوكات، دكتۆر ئاسۆ خەوێزی وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی ئاماژە بەوە دەكات كە جورحەی سێیەمی ڤاكسین جۆری ڤایزەرە، بەتایبەت لەسەر ئەو كەسانەی كە مەترسیدارن بەتایبەت بۆ ئەو كەسانەی لەبواری تەندروستی كاردەكەنو بەساڵاچوونو ئەو كەسانەی نەخۆشی دێژخایەنیان هەیە، ئەمەش دوای شەش مانگ دێت لەجورعەی دووەم، واتا شەش مانگ، دوو جورعەكەی دووەم، بەهەمان رێنمایی دەبێت، بەڵام بەنموونە ئەگەر دوو جورعە سینۆفاڕمی وەرگرتنبێت یان فایزەری وەرگرتبێت، ئەم جارە سینۆفاڕمی یان ئیسترازێنیكا وەردەگرێت. وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی هێمای بۆ ئەوەشكرد كە بەپێی رێنمای دەبلیۆ ئێچ ئۆ لەسەر وەرگرتنی جورعەكان بەپێی ساڵەكان دیاری كراوە بۆ نموونە ئەو كەسانەی تەمەنیان لەسەروو چل ساڵە دەتوانێت ئیسترازێنیكا وەربگرن، هەركەسێك بیەوێت جورعەی سێیەمی ڤاكسین وەربگرێت ئیختیاریە ئیجباری نیە دەتوانێت وەریبگرێت یان هیچ كێشەیەكی نەبێت یان موشكیلەیەكی نەبێت دەبێت، ئەمەش لەچوار چێوەی تەندروستی نیشتمانی عێراقیدایە هیچ بڕە پارەیەك لەحكومەتی هەرێم وەرناگیرێت. جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی دەڵێت دەستیان بەپێدانی ژەمی سێیەمی ڤاكسین كردووە بۆ ئەوانەی هەردوو ژەمەكەیان وەرگرتووە. هێرش سەید سەلیم جێگری بەڕێوەبەری تەندروستی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» لەئێستادا پێدانی ڤاكسینی ڤایزەر دەستی پێكردوە، ئەو هاووڵاتیانە وەریدەگرن جاری یەكەم و دووەم ڤاكسینەكەیان وەرگرتوە، بەهۆكاری ئەوەی هیچ كێشەیەكی كەمی ڤاكسینمان نیە، بەڵام دەزانرێت كە لەجۆری ڤایزەری ئەمریكیە لەبنكەكانی پێكوتەی كۆرۆنا بەكاردەهێنرێت لەشاری سلێمانی».
هاوڵاتى وەزیری دەرەوەی ئێران، ڕێککەوتنی وڵاتەکەی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم ڕایگەیاند:"هاوکاری و هەماهەنگی هەردوولا زیاد دەکات". ئەمڕۆ چوارشەممە 15ی کانوونی یەکەمی 2021 حوسێن ئەمیر عەبدوللهیان، وەزیری دەرەوەی ئێران له لێدوانێكد ڕایگەیاند: "شەوی رابردو لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم گەیشتینە رێککەوتنێکی باش کە هەندێک لە نیگەرانییەکانی باسکراو سەبارەت بە بەرنامە ئهتۆمیهكهی ئێران چارەسەر دەکات و یارمەتی بەردەوامبون و پتەوکردنی هاوکاری نێوانمان دهدات". وەزیری دەرەوەی ئێران باسی لهوهشكرد، ئهو دهقانهی كه لهلایهن تیمی دانوستانی ئێرانهوه له گفتوگۆكانی ڤییهنا پێشكهشكراون، بەتەواوی لەسەر بنەمای رێککەوتنی ناوهکین و هیچ شتێک لە دەرەوەی بواری ئەم رێککەوتنە نییە، ئەو دەقانە بەرهەمی دەیان کاتژمێری گفتوگۆن و نزیکبونەوەن، مهرجی ئهوان ئهوهیه به تهواوی سزاكانی سهر تاران ههڵبگیرێت.
سازدانی: شاناز حەسەن سەرۆكی نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەبەغدا دەڵێت:»بەهۆی نەبوونی تەمویل لەلایەن حكومەتی عێراقییەوە 200 ملیار دینارەكە بۆ هەرێمی كوردستان دواكەوتووە، چونكە تەمویل بۆ وەزارەتەكانیشی دواكەوتووە». فارس عیسا، سەرۆكی نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێم لەبەغدا لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى دەشڵێت:» دوای پەسەندكردنی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردن لەلایەن دادگای ئیتحادییەوە كۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق ئەنجامدەدرێت». هاوڵاتى: بابەتی دواكەوتنی 200 ملیار دینار لەبەغداوە بۆ هەرێم گرفتی تێدایە؟ فارس عیسا: بابەتی تاخیر بوونی 200 ملیارەكە هیچ پەیوەندی بەئێمەوە نیە، ئەوە هەقی موچەخۆرانە و پێویستە بدرێت و بەردەوام بێت، هیچ سەنەدێكی یاسایش نیە خەڵكی وڵاتی خۆت بێ موچە بكەیت، بەداخەوە كە لەماوەی پێشوودا ئەمە كرا بەرامبەر خەڵكی هەرێمی كوردستان، هەرچەندە وەفدی هەرێم چەندین هەوڵیان دا و رێككەوتوون بەڵام حكومەتی ئیتحادی پێگرییان نەكرد ، ئێستاش لە كۆتا كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران بڕیار درا بۆ ناردنی 200 ملیارەكە و ئەو بڕیارە تەعمیم كراوە لەسەر وەزارەتی دارایی و نەوت و مجلس دەولەت و رەقابە و نوێنەرایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان و تەسبیت كراوە، بەڵام تاخیر بوو، ئەم مانگە پەیوەندی بەهەموو وەزارەتەكانی عێراقەوە هەیە كە بۆ هیچ وەزارەتێك تەمویل نەكراوە نەك تەنیا بۆ هەرێمی كوردستان نەبووە، بۆیە هەر كاتێك تەمویل بكرێت بۆ كوردستانیش دەنێردرێت. : كەی پەرلەمانی عێراق یەكەم كۆبوونەوەی خولی پێنجەمی دەستپێدەكات؟ فارس عیسا: یەكەم كۆبوونەوەی پەرلەمانی عێراق لەدوای دادگای ئیتیحادی كە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان پەسەند دەكات، دواتر سەرۆك كۆمار بەپێی رێكارە دەستوریەكان بانگدەكرێت بۆ دانیشتنی یەكەم كە دەبێت دوای پانزە رۆژ یەكەم دانیشتنی پەرلەمان بكرێت، واتە لەڕۆژی پەسەندكردنی ئەنجامەكان، بانگكردنی سەرۆك كۆمار بۆ یەكەم دانیشتنی پەرلەمان و بە تەمەنترین كەسی ناو پەرلەمان ئیدارەی دانیشتنی یەكەم دەدات و تا دەستەی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق هەڵدەبژێردرێت، واتە سەرۆك و دوو جێگرەكانی. هاوڵاتى: هەندێك لایەنی شیعە تائێستا ناڕەزاییان لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەیە؟ئەو پرسە گەیشتووە بەكوێ؟ فارس عیسا: هەڵبژاردن وێستگەیەكە، گواستنەوە لەدۆخێك بۆ دۆخێكی تر، بەداخەوە لەم هەڵبژاردنە لەدۆخێكی خراپ بۆ خراپتر رۆیشت و لەهەموو دنیادا وایەو لەعێراقیشدا هەندێك لایەن سەركەوتوو دەبن و بڕواشیان بەو دەنگانە هەیە كە هێناویانە، هەندێك لایەنی دیكە كە دەنگیان نەهێناوە سەركەوتوو نەبوون، چونكە تەكتیكاتی یاسای تازەی هەڵبژاردن تێنگەیشتن، لایەنیش هەیە دەنگیان هێناوە، بەڵام كورسی نا، ئیتر گومانیان هەیەو پەسەندی ئەنجامەكان ناكەن، ئەوەش هەقی خۆیانە، بۆیە دەبێت رێكاری یاسایی بگرنەبەر، تا ئەوكاتەی دادگای ئیتیحادی پەسەندی دەكات، دوای ئەوە هەموو لایەنێك بەدڵنیاییەوە دەنگی خۆی و كورسی خۆی دەزانێت، تەسبیت دەكرێت و كاری لەسەر دەكرێت و دەبێت رێزی لێبگرێت. هاوڵاتى: ماڵی شیعە تائێستا لەناو خۆیاندا رێكنەكەوتون لەسەر پۆستی سەرۆك وەزیران؟ فارس عیسا: لەعێراقدا پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ كوردەو پەرلەمان بۆ سوننەیە و شیعەش كە پۆستی سەرۆكوەزیران هی خۆیانە، تازە لەناو شیعەكاندا لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانەوە، دوو جەمسەر دروست بووە، یەكێكیان كوتلەی سەدریە كە 73 كورسیان هەیەو ئەوەی تر ئیتاری تەنسیقی كە لەكوتلەی فەتح و دەوڵەتی قانون و عەسایبب و ژماریەكی تر پێكهاتوون كە تائێستا ئەو دوو جەمسەرە یەكتر رەتدەكەنەوە. بۆیە تەشكیلكردنی حكومەت و دەستنیشانكردنی سەرۆكوەزیران ئاسان نیە كە لەحاڵەتی ئاساییی لە كابینەكانی پێشوو چەند مانگێك پێویست بوو و ئێستا زیاتری دەوێت تا لەسەر كەسێك رازی دەبن. بەتەواویش لەدوای پەسەندكردنی ئەنجامە كۆتاییەكان كاركردنی كرداری دەستپێدەكات بۆ هەموو پۆستەكان، بەتایبەتیش پۆستی سەرۆك وەزیران كەدەبێت لەنێو خۆیان شیعە هەموویان رازی بن، لەسەر كاندیدێك و مەرجەعیەت رازیبێت و تەوافیقی دەرەكیش هەبێت و رای كورد و سوننەش گرنگە. هاوڵاتى: تا چەند پێویستە لایەنە كوردستانیەكان لەگەڵ پێكهێنانی حكومەتدا پرسی پارێزگای كەركوك یەكلابكەنەوە كە بەئیستحقاقی كورد دادەنرێت؟ فارس عیسا: بەداخەوە لەدوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر، كە ئەو خیانەتە كرا، بارودۆخێك لەسەر كەركوك سەپێنرا كە وەزعێكی عەسكەری ناخۆش لەخۆدەگرێت و پارێزگارێك فەرزكرا زۆر شۆڤێنییە كە تەمسیلی راستەقینەی كەركوكیەكان و كەركوك ناكات، بەبێ رەچاوكردنی پێگەی كورد لەناو ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك و ئەو دەنگانەی كورد هەیەتی لەو پارێزگایە. پارێزگار پشكی كوردە، بۆیە پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە، تاچەند ئەو پرسە دوادەخرێت و رێكنەكەوین بۆ خەڵكی كوردستان و كەركوكییەكان زیانبەخشە، چونكە دوبارە پرۆسەی تەعریبكردنێكی زۆر توند دژی كوردو هەموو خەڵكی راستەقینەی تر كراو هاوردەكردنی خەڵكی دیكە بەردەوامەو زەوی كورد داگیردەكرێت، بۆیە دواخستنی نە لەبەرژەوەندی كەركوك و خەڵكی كەركوكیشە، ئەوەی گرنگە ئێستا پارێزگارێكی كورد لەو پۆستە دابنرێت و ئەو پارێزگارە لاببرێت و سزا بدرێت بە رێگای یاسا، هەرچەندە ئێستا ئەندامی تازەی پەرلەمانە پێویستە واز لەپۆستی پارێزگار بهێنێت. هاوڵاتى: پێتانوایە دەبێت پۆستی سەرۆك كۆمار لەنێوان پارتی و یەكێتی یەكلابكرێتەوە؟ فارس عیسا : ئەوەی گرنگە ئەوەیە ئەو پۆستە پشكی كوردەو ئەو حاڵەتەی لە هەڵبژاردنی 2018 روویدا كە كاندیدی سەرۆك كۆمار كاندیدی حزبی بوو نەك هەموو كورد ، نابێت ئەم جارە دووبارە ببێتەوە، دەبێت ئەو كاندیدە تەمسیلی حزبە كوردستانیەكان بكات و هەموویان پێكەوە لەسەری رازی بن و بەیەك مورەشەح بچینە ئەو پرۆسەیەوە، بڕواشم وایە سەرۆك بارزانی هەموو هەوڵێكی داوە بۆ ئەوەی یەكڕیزی دروست بێت و بڕواشم وایە دەبێت كاندیدێك بێت و تەمسیلی كورد بكات و بەناوی كوردستانیەوە دابنرێت.
سەركۆ جەمال بەڕێوەبەری جێبەجێكاری پرۆژەی شەقامی سەدمەتری سلێمانی ئاشكرایدەكات، حكومەتی هەرێم لەكۆی 400 ملیار تێچووی پرۆژەكە تەنیا 27 ملیار دیناری ناردووەو دەشڵێت:» حكومەتی هەرێم پێشتر ئامادەبووە پارەی پێشەكی بداتە چەند كۆمپانیایەكی توركی بۆ جێبەجێكردنی، بەڵام پارەی كۆمپانیایەكی ناوخۆی راگرتووە». رۆژی 11/7/2020 مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان سەردانی سلێمانی كردو لەمەراسیمێكدا بەردی بناغەی پرۆژەكەی دانا. بودجەی قۆناغی یەكەمی پرۆژەكە واتە ئەو رێگایەی كە لە تاسڵوجەوە بۆ نزیك بازگەی عەربەت دروستدەكرا (469 ملیار) دینار بوو، بەڵام تێچووی قۆناغی یەكەمی پرۆژەكە كەمكراوەتەوە بۆ (400 ملیار) دینار، واتە بڕی (69 ملیار) دیناری لێبڕا. شاباز صدیق، بەڕێوەبەری جێبەجێكاری پرۆژەی شەقامی سەدمەتری سلێمانی، لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتى ئاماژەی بەوەكرد تائێستا 40%ی پرۆژەكە تەواوكراوە، بڕیاروابووە تەواوی بودجەی پرۆژەكە لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە تەرخان بكرێت كە پرۆژەكە 400 ملیاری پێویستە. ناوبراو باسی لەوەشكرد كە زیاتر لە 170 ملیار دینار لەلایەن كۆمپانیای قەیوان كە جێبەجێكاری پرۆژەی شەقامی سەدمەترییە خەرج كراوە. بەڵام حكومەت 35 ملیاری بۆ دابین كردووەو تەنها 27 ملیار دیناریشی نێردراوە، وتیشی:» ئەگەر پارەكە بەمشێوەیە خەرج بكرێت هەڕەشەی جددی لەسەر پرۆژەكە هەیە». وەك بەڕێوەبەری جێبەجێكاری پرۆژەكە دەڵێت:» لەمانگی چواری ئەمساڵ دەستدەكەین بە قیرتاوكردنی پرۆژەكەو بەردەوام دەبین لەكاركردن تێیدا، بەدڵنیاییەوە پرۆژەكە هەنگاوی زۆرباشی بڕیوە ئەگەر رێگری دیكە دروست نەبێت ئەوا پێش كاتی خۆی واتە 2023 پرۆژەی شاڕێی بابان تەواو دەبێت». هەروەها شاباز سدیق ئەوەشی دووپاتكردەوە كە مەسەلەی خەرجنەكردنی پارە بۆ پرۆژەكە پەیوەندی بەوەزارەتی دارایی و ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێمەوە هەیەو تائێستا وەڵامی نووسراوەكانیان نەدراوەتەوە «پرۆژەكەش تائێستا نەوەستاوە بەهۆی ئەوەیە كە كۆمپانیای قەیوان جێبەجێی دەكات». بەڕێوەبەری جێبەجێكاری پرۆژەی شەقامی سەدمەتری ئەوەشی روونكردەوە كە شارەوانی تەنها كاری ئەوەیە سەرپەرشتی پرۆژەكە بكات و رێكارە یاساییەكانیشی دەكات، ئەو كەسانەشی كە زەویەكانیان بەردەكەوێت هەموو رێكارێكیان بۆ كراوە تا قەرەبوو بكرێنەوە، كۆنووسی تایبەتیان بۆ كراوەو دۆسیەكانیان لەبەڕێوەبەرایەتی گشتی كشتوكاڵە. شارەوانی سلێمانی دەڵێت ئەوان چاودێری و سەرپەرشتی كاری جێبەجێكردنەكەی دەكەن لەڕووی ئەندازیاریەوە. زەردەشت رەفیق، لێپرسراوی راگەیاندنی شارەوانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:» شارەوانی سلێمانی پەیوەندی بەوەوە نییە، حكومەتی هەرێم پارە بۆ ئۆتۆبانی بابان (شەقامی سەدمەتری)دابین دەكات یاخود نا، تەنها ئەركی ئێمە ئەوەیە سەرپەرشتی كارەكانی پرۆژەكە بكەین». پرۆژەی شەقامی 100 مەتری سلێمانی، بۆ یەكەمجار لەساڵی 2011دا بڕیار لەسەر دروستكردنی درا، بەڵام دوای دوو ساڵ و لە رۆژی شەشی تشرینی دووەمی ساڵی 2013دا یەكەمین بەردی بناغەی پرۆژەكە لەلایەن عیماد ئەحمەد جێگری سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی حكومەتی هەرێمەوە دانرا. وەك رێبین عومەر، بەرێوەبەری راگەیاندنی پرۆژەی شەقامی سەد مەتری بۆ هاوڵاتى ئاماژەی بەوەدا، پرۆژەكە بەشی یەكەمی «ROAD C» بڕی 400 ملیار دیناری بۆ تەرخانكراوەو پێویستە لەماوەی هەزار و 100 رۆژدا تەواو ببێت و كۆمپانیای قەیوان جێبەجێی دەكات و سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانیش سەرپەرشتی دەكات و لایەنە پەیوەندیدارەكانی دیكەی وەك بەڕێوەبەرایەتیەكانی كارەباو هاتووچۆو ئاو بەشداری تێدا دەكەن. هەروەها وتیشی:» پرۆژەكە بریتییە لەدروستكردنی رێگایەكی خێرا بەپانی 100 مەتر كە لەشارۆچكەی تاسڵوجەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە گوندی (دەمركان) لەشەقامی عەربەت- سلێمانی و درێژییەكەی 43 كیلۆمەترە، لەوێ كۆتایی دێت». رێبین عومەر ئەوەشی خستەڕوو: بەپێی پلانی پرۆژەكە شاڕێی بابان چوار سایدی هاتن و رۆشتن لەخۆدەگرێت و پانی سایدی سەرەكی 21 مەترەو سایدی خزمەتگوزاریش 10 مەترە، سایدی سەرەكیش لەچوار لاین بۆ رۆشتنی ئۆتۆمبێل و لاینێكیش بەپانی سێ مەتر بۆ وەستانی ئۆتۆمبێلە بۆ ئەو ئۆتۆمبێلانەی كتوپڕ دەیانەوێت بوەستن. بەرێوەبەری راگەیاندنی پرۆژەی شەقامی سەد مەتری هێمای بۆ ئەوەش كرد كە رێگاكەش لەناوەڕاستدا جەزرەیەكی ناوەندی هەیە بەپانی 12 مەترو لەنێوان سایدی سەرەكی و خزمەتگوزاریش جەزرەیەكی ناوەندی هەیە بەپانی حەوت مەتر كە بۆ سەوزكردن و دانانی تۆڕی ئاوەڕۆیە. هاوكات حەوت یەكتربڕی تێدایە، هەروەها پێنج ئەندەرپاس لەخۆدەگرێت و پردێك لەسەر چەمی تانجەرۆ دروست دەكرێت كە پێكدێت لەچوار پرد كە گەورەترین پردە لەسەر ئاستی كوردستان، هەروەها تۆڕێكی رووناكی مۆدێرنی تێدایە بۆ رووناككردنەوەی رێگاكان و یەكتربڕەكان و ئەندەرپاسەكان لەسەر نوێترین رێنمایی وەزارەتی كارەبا. وەك بەرێوەبەری راگەیاندنی پرۆژەی شەقامی سەد مەتری باسی دەكات، تەواوبوونی پرۆژەكە ئاماژە بە پەرەپێدان و پێشكەوتنی شاری سلێمانی دەكات،» پێدانی سیمایەكی جوانیشە بەشاری سلێمانی بوژاندنەوەی ئەو ناوچانەی كە پێیدا دەڕوات لەهەموو روویەكەوە، هەروەها كەمكردنەوەی ماوەی گەیشتن لەو شوێنانەی كە دیاریكراون كەئەوەش دەبێتەهۆی زوو گەیشتن بەو شوێنانەو پاراستنی ژینگە بەكەمكردنەوەی سوتانی بەنزین واتە پاكڕاگرتنی ژینگە». لەبەردی یەكەمی بناغەدا كە بەهۆی قەیرانی دارایی كابینەی پێشووی حكومەتەوە نەچووە بواری جێبەجێكردن، بڕیاربوو سێ كۆمپانیای توركی بەناوەكانی (كور- ئلیتبای- ئینتاشی) پرۆژەكە جێبەجێ بكەن، بەڵام لەبەردی دووەمی بناغەدا پرۆژەكە دراوە بە كۆمپانیای (قەیوان) كە كۆمپانیایەكی ناوخۆییە.
هاوڵاتى سەرۆکی لیژنەی وزە و سامانە سرووشتییەکان لە پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند:"دەست بەسەر مووچەی مانگی 11 دا گیراوە و لە داهاتی ناوخۆش هیچ پارەیەک بۆ مووچە تەرخاننەکراوە." دەشڵێت "ئەگەر بێت و داهات نەگەڕێنرێتەوە خەزێنەی گشتی بە دڵنیاییەوە مووچەی مانگی داهاتووش دابەشناکرێت." ئەمڕۆ چوارشەممە 15ی کانوونی یەکەمی 2021 عەلی حەمەساڵح، سەرۆکی لیژنەی وزە و سامانە سرووشتییەکان لە پەرلەمانی کوردستان کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی لەبارەی سستی و دواکەوتنی مووچەی ئەنجام دا و وتی "هیچ مەنتقێکی تێدا نییە ئێستا 15-12-2021ـە، بەڵام داهاتی هەولێر، سلێمانی و دهۆک نەگەڕاوەتەوە خەزێنەی گشتی حکومەت. ئەوەی ئێستا بۆ دابەشکردنی مووچە دراوە 535 ملیار دینارە کە نزیکەی 515 ملیار دینار هی نەوتە." عەلی حەمەساڵح دەشڵێت، لە رۆژی 24-2-2021دا "374 ملیار دینار لە داهاتی ناوخۆ دراوەتە مووچە، مەعقوولە داهاتی مانگی 11 دوای 45 رۆژ کەمتر لە 20 ملیار دینار گەڕابێتەوە." سەبارەت بە داهاتی سلێمانیش، سەرۆکی لیژنەی وزە و سامانە سرووشتییەکان لە پەرلەمانی کوردستان ئاماژە بەوە دەدات "لە مانگی 2 داهاتی ناوخۆی سلێمانی بۆ تەمویلی مووچە 161 ملیار دینار بووە، لە بڕیاربەدەستەکان دەپرسم ئێستا سفر درابێت بە مووچە، مەعقوولە ئەگەر سلێمانی بڵێ داهات نانێرم هەولێریش بڵێ ناینێرم؟" لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا عەلی حەمەساڵح دەڵێت "هۆکاری دابەشنەکردنی مووچە ئەوەیە مانگی دووی ئەمساڵ 374 ملیار داهاتی ناوخۆ بووە بۆ تەمویلی مووچە، بەڵام ئێستا 15-12یە و تاوەکو ئێستاش داهاتی مانگی 11 نەگەڕاوەتەوە." سەرۆکی لیژنەی وزە و سامانە سرووشتییەکان لە پەرلەمانی کوردستان گوتیشی "رۆژی 3-11 وەزارەتی دارایی بە فەرمی نووسراوی کردووە کە ئیدارەی سلێمانی لە 161 ملیار دینار تەنیا 70 ملیار بدە بۆ دابەشکردنی مووچە بەڵام نەگەڕاوەتەوە، بە ئیدارەی هەولێر و دهۆک دەڵێت 90 ملیار بنێرە تەنیا نزیکەی 20 ملیار دینار گەڕاوەتەوە. ئەمە ئاماژەیەکی زۆر روونە کە دەستبەسەرداگرتنی داهاتە." تاوەکو ئێستا 200 ملیارەکەی بەغدا نەگەیشتووەتە هەرێمی کوردستان، عەلی حەمەساڵح دەڵێ "نابێ هەمووشتێک ببەسترێتەوە بە 200 ملیار دینارەکەی بەغداوە، ئەگەر بێت و لە داهاتی ناوخۆ کە مانگی 2ی ئەمساڵ 374 ملیار بووە بگەڕێنرێتەوە و هەروەها لە بەرمیلێک نەوتیش 27 دۆلار بێتەوە مووچەی هەموو فەرمانبەران دابین دەکرێت." تاوەکو ئێستا مووچەی مانگی 11ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بە تەواوی دابەشنەکراوە.
هاوڵاتى سهرۆكی فراكسیۆنی كۆمهڵی دادگهری لە پەرلەمانی کوردستان رایگهیاند:" ئهو دهقه شیعریه نادروستهو وهك دزیهكی ئهدهبی له سهرچاوهی سهرهكی خۆیهوه دهستكاری كراوه". دەڵێت:" ئایینی پیرۆزی ئیسلام ئایینی فهرمی دهوڵهته و پێویسته لهسهر ههمو سێكتهرهكان شكۆ و ڕێزی بپارێزن". ئەمڕۆ چوارشەممە 15ی کانوونی یەکەمی 2021 عهبدولستار مهجید، سهرۆكی فراكسیۆنی كۆمهڵی دادگهری لە پەرلەمانی کوردستان له یاداشتێكدا كه ئاڕاستهی سهرۆكایهتی پهرلهمانی كوردستانی كردوه، رایگهیاندوه، "ئایینی پیرۆزی ئیسلام ئایینی فهرمی دهوڵهته و پێویسته لهسهر ههمو سێكتهرهكان شكۆ و ڕێزی بپارێزن ههروهك له ماددهی 2ی دهستوری ههمیشهیی عێراقی ساڵی 2005 هاتوه، ئهم جۆره تێكستانه، ئهگهرچی له رونكردنهوهی وهزارهتی پهروهردهشدا هاتوه كه لادهبرێت، بهڵام ئهم جۆره رهوته دژه لهگهڵ پرهنسیپی پێكهوهژیانی ئاشتیانه، كه ههرێمی كوردستان پهیڕهوی دهكات، تهنانهت خزمهتێكی گهورهیه به رهوتی (خطاب الكراهیة) دهكات". عهبدولستار مهجید، ئاماژەی بەوەشکردوە، "ئهو دهقه شیعریه نادروستهو وهك دزیهكی ئهدهبی له سهرچاوهی سهرهكی خۆیهوه دهستكاری كراوه، ئهو بڕگهیهی لاوكی (دهروێش عهبدی) له كتێبی (زمان و ئهدهبی كوردی) پۆلی دهیهمی ئامادهیی دانراوه، ئهویش گۆڕین و دهستكاریكردنی دهقه فۆلكلۆریهكهیه، واته دهقی لاوكهكه له بنهڕهتدا بهو شێوهیه نییه كه وهزارهتی پهروهرده نهقڵی كردوه". عهبدولستار مهجید باسی لەوەشکردوە، "لە كتێبی (زمان و ئهدهیی كوردی) دهبینێ له كۆتاییدا ئاماژه بهو سهرچاوهیه كراوه كه لاوكهكهی لێ وهرگیراوه، ئهویش كتێبێكه بهناوی (كۆمهڵێك لاوك و حهیران) كۆكردنهوهی: محهمهدی مهلا كهریم، كاتێك دهچینهوهسهر كتێبهكهی محهمهدی مهلاكهریم، دهبینی ئهو بهشهی لاوكهكه كه كێشهكهی ناوهتهوه لهوێ بهجۆرێكی دیكه نوسراوه". سهرۆكی فراكسیۆنی كۆمهڵی دادگهری لە پەرلەمانی کوردستان رونیشیکردوەتەوە، دهقی لاوكهكه وهك ئهوهی له سهرچاوهی سهرهكیدا هاتوه و لێیوهرگیراوه نوسراوە، "منێ رۆژێ سێ جاران كهرهم نهكهن بدهروێشێ عهبدی، حاشادكهم لدینێ محهمهدی، ساف ئێزیدیمه"، بەڵام دهقی لاوكهكه وهك ئهوهی له كتێبی (زمان و ئهدهبی كوردی) پۆلی 10 دا هاتوه، "(منێ رۆژێ سێ جاران كهرهم دكهم ب(دهروێشێ عهڤدی) حاشا دكهم ل دینێ (موحهمهدی)، ساف ئهز (ئێزدی)مه)". سهرۆكی فراكسیۆنی كۆمهڵی دادگهری دەپرسێت، "بۆچی (نهكهن) كراوه به (دكهم)؟، بۆچی (ئهز) بۆ دهقهكه زیادكراوه؟، جگه لهوانه بهگهڕانهوه بۆ سهرچاوهیهكی خودی ئێزیدییهكان كه لاوكهكهی تێدا بڵاوكراوهتهوه، ئهویش لهگهڵ ئهوهی ناو كتێبی پۆلی 10 تێك ناكاتهوه".
هاوڵاتى ئەمڕۆ لیوای پۆلیس 'خۆشەویست جمال ئەحمەد' وەک بەڕێوەبەری نوێی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی ''بە وەکالەت'' دەست بەکار بوو. ئەمڕۆ چوارشەممە 15ی کانوونی یەکەمی 2021 ماڵپەڕی بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی سلێمانی بڵاویکردەووە، ''ئاماژە بە فەرمانی وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لیوای پۆلیس 'خۆشەویست جمال ئەحمەد' وەک بەڕێوەبەری نوێی هاتووچۆی پارێزگای سلێمانی ''بە وەکالەت'' دەست بەکار بوو. دوێنێ 14ی کانوونی یەکەمی 2021، وهزارهتی ناوخۆی ههرێمی كوردستان بڕیاریدا عهمید فهرهیدون عومهر، بهڕێوهبهری گشتیی هاتوچۆی سلێمانی بگوازێتهوه بۆسهر میلاكی بهڕێوهبهرایهتیی گشتیی هاتوچۆی ههرێم. نوسراوهكهی وهزارهتی ناوخۆی ههرێم به ژمارە 25311 لە رۆژی دووشهممه 13ی ئهم مانگه دهركراوه و تیایدا بڕیاردراوە بە گواستنەوەی عەمیدی هاتووچۆ فەرەیدون عومەر، بەڕێوەبەری هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی بۆ سەر میلاکی بارەگای بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی هاتوچۆی هەرێمی کوردستان. بهگوێرهی نوسراوهكه، لیوا خۆشەویست جەمال ئەحمەد، کە بەڕێوەبەری سەنتەری هەماهەنگی هاوبەش ( PJCC)یە وەک بەڕێوەبەری هاتوچۆی سلێمانی بە وەکالەت لە شوێنی عەمید فەرەیدون عومەر دەستبەکاردەبێت.
شاناز حەسەن خوێندنگەی سلێمانی نێودەوڵەتی لەگەڕەكی راپەڕینی سلێمانی زیاتر لەهەزار و 100 خوێندكاری هەیە، بەهاوبەشی لەگەڵ وەزارەتی پەروەردەو كۆمپانیای سابیس دامەزراوەو تێكڕا سیستمی ئینگلیزی لەخوێندنگەكەدا پەیڕەو دەكرێت بەهۆی پێنەدانی شایستە داراییەكانیانەوە چەند رۆژێكە مامۆستیان مانگرتنیان ئەنجامداوەو بەڕێوەبەرەكەشی چووەتەوە بۆ ماڵەوە. لەهەرێمی كوردستاندا حەوت خوێندنگە بەهاوبەشی لەنێوان كۆمپانیای سابیس و وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێم خزمەت بەمنداڵان دەكەن كە بەسیستمی ئینگلیزی دەخوێنن و خوێندكاران تەنها پارەی هاتوچۆ دەدەن كە یەكێكیان لە سلێمانی و ئەوی دیكەیان لە كەلارو پێنج خوێندنگەكەی دیكە لە سنوری پارێزگای هەولێرو دهۆكدایە. مامۆستایان لەم خوێندنگەیەدا تا كاتژمێر چوار وانە دەڵێنەوە، بۆیە بێجگە لە موچەكانیان بڕە پارەیەكیان بۆ خەرجدەكرێت و زیاتر لە 10 مانگە وەریاننەگرتووە. مامۆستایەك كە نەیویست ناوی خۆی ئاشكرا بكات، ئاماژە بەوە دەدات زیاتر لە 10 مانگە موچەكانیان بۆ خەرج نەكراوە و وتی:» وابڕوات لەم بارودۆخە قورسەی ژیاندا ناتوانین وانە بڵێینەوە». ئەم مامۆستایە پێنج ساڵە لەم خوێندنگەیە وانە دەڵێتەوە بە وت:» ئەم خوێندنگەیە خزمەتێكی باش بەمنداڵەكانمان دەگەیەنێت، بۆیە پێویستە پەروەردە پشتگوێیان نەخات». مامۆستایەكی دیكەش هاوڕا بوو كە پێویستە پەروەردە گرنگی زیاتر بەم خوێندنگایانە بدات و وتی:» هەم بۆ خەڵكی فەقیرو هەژار سودی هەیە، هەم بۆ خوێندكاریش سودێكی زۆری لێوەردەگرێت». بەختیار عەبدوڵا باوكی دوو خوێندكار لەخوێندنگەی سلێمانی نێودەوڵەتی، بەهاوڵاتى وت:» بەداخەوە لەو كاتەوەی بودجەی خوێندنگەكە دابین ناكرێت، هەم مامۆستاكان كێشەیان بۆ دروست بووە و خزمەتگوزاری خوێندنگەكەش تەواو خراپ بووە و كاریگەری كردووەتە سەر خوێندكارەكان». باوكی ئەو دوو خوێندكارە ئەوەشی روونكردەوە، ساڵانی پێشوو سیستمەكە زۆر پێشكەوتوو بووەو وتی:» هیچ كێشەمان نەبوو، ئێستاش تەنیا كێشە خەرجكردنی بودجەكەیە تابتواننن منداڵەكانمان پەرە بەخوێندنی ئەمساڵیان بدەن». جەسام بەشیر، بەڕێوەبەری گشتی فێركردنی بنەڕەتی و باخچەكانی ساوایان لە وەزارەتی پەروەردە، لە لێدوانێكدا بەهاوڵاتى وت:»كارمان كردووە بۆ دابینكردنی موچەكانیان و لەم هەفتەیەدا شایستە داراییەكانیان بۆ دابین دەكرێت، كە لەئێستادا سەرقاڵی رێكارە ئیدارییەكانین و نووسراومان كردووە بۆ ئەنجومەنی وەزیران». ناوبراو جەختی لەوەشكردەوە كە هەموو شایستە داراییەكانیان دوابەدوای یەك بۆ خەرجدەكرێت و رەزامەندییەكەی لەئەنجومەنی وەزیران هاتووەتەوە و كێشەی تێدا نەماوە، تەنیا رێكارە ئیدارییەكان دوایخستووە». هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كۆبوونەوەیان لەگەڵ بەڕێوەبەری خوێندنگەكاندا هەیەو دڵنیاییان پێدەدەن لەدابینكردنی بودجەی تایبەتی خوێندنگەكان. لەبارەی كێشەی ئەو خوێندنگایانەوە، ئالان حەمە سەعید، وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێم بۆ هاوڵاتى ئەوەی دووپاتكردەوە كە چارەسەری كێشەكانیان دەكرێت.
