کاتى بانگەشەى هەڵبژاردن دیاریکرا

جێگرى سەرۆکوەزیرانى هەرێمى کوردستان رایگەیاند" دەستگیرکراوانی رووداوەکانی ئەمدواییە، بەپێی یاسا مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێت و وەک هەر تۆمەتبارێکی دیکە مافە یاساییەکانیان پارێزراو دەبێت". قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیرانی هەرێم لەگەڵ محەمەد ئەلحەسان، نوێنه‌رى تايبه‌تى سكرتێرى گشتیی نەتەوەیەكگرتووەكان له‌ عیراق کۆبووەوە و پێکەوە لەبارەی دواین پێشهاتەکانی هەرێمی کوردستان و عیراق گفتوگۆیان کرد. لە کۆبوونەوەکەدا کە ئەمڕۆ بەڕێوەچوو، جێگری سەرۆک وەزیران باسی لە پێویستیی سەروەری یاسا و رێزگرتن لە دامەزراوەکان کرد و رایگەیاند، ئەوەی لە ماوەی رابردوودا لە سلێمانی رویدا لە درێژەی هەوڵەکانی چەسپاندنی سەروەری یاسا و جێبەجێکردنی بڕیاری دادگا و پاراستنی ئارامی و ئاسایشدا بووە. قوباد تاڵەبانی راشیگەیاند وەک چۆن سلێمانی هەمیشە بە شاری ئازادی کاری سیاسی و ئازادی رادەربڕین لە کوردستان و عێراق و ناوچەکەدا ناسراوە، لە ئێستا و لە داهاتووشدا هەر وەک شاری ئازادییەکان دەمێنێتەوە، بەڵام لە هەمان کاتیشدا رێگە بە دروستبوون و جموجوڵی میلیشیا و هێزی چەکدار لە دەرەوەی یاسا نادرێت. سەبارەت بە دەستگیرکراوانی روداوەکانی ئەم دوایە، قوباد تاڵەبانی جەختی کردەوە بەپێی یاسا مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێت و وەک هەر تۆمەتبارێکی دیکە مافە یاساییەکانیان پارێزراو دەبێت.

هاوڵاتى:  بەرەی گەل داوا لە سەرۆكی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ دەكات، هەوڵی خۆیان بدەن بۆ دیاریكردنی چارەنوسی بێسەروشوێنانی شەڕەكەی لالەزار. بەگوێرەی راگەیەندراوێكی بەرەی گەل، ئەمڕۆ دوشەممە، شادمان مەلا حەسەن، سەرکردە لە بەرەی گەل سەردانی دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤی هەرێمی کوردستانی کردو لەلایەن مونا یاقو، سەرۆکی دەستە و هاوکارانی پێشوازی لێكرا. لە کۆبونەوەکەدا باس لە ڕەوشی گیراوان و بێسەروشوێنانی شەڕەکەی لالەزار كراوەو وەك لە راگەیەندراوەكەدا هاتوە، شادمان مەلا حەسەن داوای لە سەرۆکی دەستە کرد هەوڵی بەردەوامی خۆیان بدەن بۆ دیاریکردنی چارەنوسی بێسەروشوێنان و باشکردنی ڕەوشی گیراوەکان و دادگاییکردنیان بەشێوەیەکی دادپەروەرانە. بەگوێرەی راگەیەندراوەكە، لە كۆبونەوەكەدا پەیامێك ئاراستەی کەسوکاری گیراوان ئەوانەی تاکو ئێستا چارەنوسیان نادیارە، كراوە كە پەیوەندی بە ناوەندەکانی دەستەی مافی مرۆڤ بکەن بۆ دیاریکردنی چارەنوسیان. لەلایەکى دیکەوە هەر ئەمڕۆ تیمی پارێزەرانی لە ئاسایشی سلێمانی لاهور شێخ جەنگیان بینیوە، بەڵام تا ئێستا كەسوكارو خوشك و براو خێزانەكەی نەیان بینیوە، بڕیارە هاوسەرەكەی بیبینێت.  ماوەی (10) رۆژ بەسەر دەستگیركردنی لاهور شێخ جەنگی گرتنی لالەزاردا تێپەڕ دەبێت، ئەمڕۆ بۆ یەكەمجار تیمی پارێزەرانی، كە لە چوار پارێزەر پێكهاتوون لاهور شێخ جەنگیان بینی، ئیفادەی لێوەرگیراوەو لێكۆڵینەوە لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی تەواو بوووە.  بە پێی بەدواداچوونەكان ئەمڕۆ هەریەك لە هیوا شێخ جەنگی و ئاواز شێخ جەنگی خوشك وبرای لاهور شێخ جەنگی رێگەیان پێنەدراوە لاهور شێخ جەنگی ببینن، تا ئێستا هاوسەرەكەشی نەیتوانی لاهور شێخ جەنگی ببینێت، هەرچەندە بە تەلەفۆن قسەی لەگةڵ كردووەو لەدەرەوەی وڵات گەڕاوەتەوە سلێمانی و  بڕیارە بەم زووانە رێگەی پێبدرێت بیبینێت.

دوای 7 ساڵ، بکوژی رەحیم زەبیحی و کەیوان زەبیحیی برای لە زیندانی سنەی رۆژهەڵاتی کوردستان لەسێدارە درا.   ئەمڕۆ دووشەممە 1ی ئەیلوولی 2025 تەیب زەبیحی، کوڕی کەیوان زەبیحی راگەیاند، رۆژی یەکشەممە 31-08-2025، بکوژی کەیوان زەبیحیی باوکی و رەحیم زەبیحیی مامی، لە گرتووخانەی ناوەندی سنە لەسێدارە درا.   تەیب زەبیحی گوتی، "تاوانبار خزمێکی خۆمان بووە، ساڵی 2018 بەهۆی کێشەی داراییەوە باوکم و ماممی سووتاند و گیانیان لەدەستدا، بەڵام هەر زوو تاوانەکە ئاشکرا بوو و تاوانبار دەستگیرکرا، دواتر سزای لەسێدارەدانی بەسەردا سەپێندرا و دوێنێ سزاکەی جێبەجێ کرا."   لە 07-12-2018 رەحیم زەبیحی و براکەی بەناوی کەیوان زەبیحی، لەناو ئۆتۆمبێلەکەیان بە سووتاوی دۆزرانەوە، سەرەتا گومان دەکرا کە رووداوی هاتووچۆ بێت، بەڵام دواتر دەرکەوت رووداوەکە بە ئەنقەست بووە.   دوای 24 کاژێر ئەکبەر عەباس پوور، خزمی ئەو دوو برایە لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیر کرا و دانی بە تاوانەکەیدا نا.   بكوژەكە باسی لەوە کردبوو، "رۆژی رووداوەكە رەحیم زەبیحی ‌و براكەی دەعوەت كردووە بۆ قاوەخانەیەك ‌و لەوێ حەبی بێهۆشكەری پێداون‌، دواتر بۆ ماوەی یەك كاژێر بە دەوروبەری شاردا پیاسەی لەگەڵ كردوون و دوو براكەی لەناو ئۆتۆمبێلەكەیاندا بردووەتە شیوێكی كەناری رێگاكە ‌و بەنزینی پێدا كردوون سووتاندوونی."    رەحیم زەبیحی كوڕی (مستەقا زەبیحی) یەكێك لە كەسایەتی‌ و بنەماڵە ناسراوەكانی شاری بانەی رۆژهەڵاتی كوردستانە‌.   زەبیحی ساڵی 1971 لە شاری بانە لەدایكبووە، ئەو 20 ساڵ ئەزموونی كاركردنی هەبوو لە بواری دەرهێنان ‌و سیناریۆدا.   لە هەرێمی كوردستان رەحیمی زەبیحی زیاتر دوای دەرهێنانی درامای کۆمیدی "ماڵەكەی مەعرووف" ناسرا، كە بینەرێکی زۆری هەبوو لە هەرێمی کوردستان، هەردوو ئەکتەری کۆمیدی ماهیر حەسەن و ئەحمەد جۆڵا رۆڵی سەرەکییان لە درامەکەدا بینیوە.

ئەمڕۆ تیمی پارێزەرانی لە ئاسایشی سلێمانی لاهور شێخ جەنگیان بینیوە، بەڵام تا ئێستا كەسوكارو خوشك و براو خێزانەكەی نەیان بینیوە، بڕیارە هاوسەرەكەی بیبینێت.  ماوەی (10) رۆژ بەسەر دەستگیركردنی لاهور شێخ جەنگی گرتنی لالەزاردا تێپەڕ دەبێت، ئەمڕۆ بۆ یەكەمجار تیمی پارێزەرانی، كە لە چوار پارێزەر پێكهاتوون لاهور شێخ جەنگیان بینی، ئیفادەی لێوەرگیراوەو لێكۆڵینەوە لەگەڵ لاهور شێخ جەنگی تەواو بوووە.  بە پێی بەدواداچوونەكان ئەمڕۆ هەریەك لە هیوا شێخ جەنگی و ئاواز شێخ جەنگی خوشك وبرای لاهور شێخ جەنگی رێگەیان پێنەدراوە لاهور شێخ جەنگی ببینن، تا ئێستا هاوسەرەكەشی نەیتوانی لاهور شێخ جەنگی ببینێت، هەرچەندە بە تەلەفۆن قسەی لەگةڵ كردووەو لەدەرەوەی وڵات گەڕاوەتەوە سلێمانی و  بڕیارە بەم زووانە رێگەی پێبدرێت بیبینێت. هیوا شێخ جەنگی برا گەورەی لاهور شێخ جەنگی زانیارییەكانی پشتڕاست كردەوە كە ئەمڕۆ پارێزەرانی لاهور شێخ جەنگیان بینیوە، بەڵام پۆڵاد و رێبوار و ئەوان پارێزەر نەیانی بینیوە، هیوا شێخ جەنگی ئەوەشی وت، كە ئەمڕۆ رێگەیان نەداوە خۆی و ئاوازی خوشكی لاهور شێخ جەنگی ببینن. وتیشی بەشێك لەو پارێزەرانەی كە لە هەولێرو لە كەناڵەكانەوە لێدوان دەدەن هیچ وەكالەتێكی لاهور شێخ جەنگیان نیەو رێگەپێدراویش نین بەناوی لاهورەوە قسە بكەن، ئێمە سوپاسیان دەكەین بەڵام ناتوانن بەناوی لاهور شێخ جەنگییەوە قسە بكەن و بنەماڵەكەشیان ئاگادار نین، دەتوانن وەك مافپەروەرێك قسە بكەن و بەرگری بكەن و ئێمە سوپاسیان دەكەین.  لە كاتی گرتنی لالەزاردا: - 3 كارمەندی هێزە ئەمنییەكان كوژران - 19 كەس لە هێزە ئەمنییەكان برینداربوون - 12 كەس هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی كوژران - 22 كەس لە هێزەكەی لاهور شێخ جەنگی برینداربوون - 162 كەس لە لالەزار دەستگیركران 

ئاسۆ فەرەیدوون ئەندامی پەرلەمانی عێراقە لە فراکسیۆنی یەکێتی، لەبارەی شەڕەکەی لالەزار چەند داوایەکی لە بافڵ تاڵەبانی هەیە و نووسیویەتی: رێگە بدەن بە پارێزەرانی (تۆمەتباران)ی لالەزار کە بیانبینن و بەرگریی یاساییان لێبکەن. دادگایی كردن لەو كەیسانە ئاشكرابن و یاسا سەروەر بێت و دەستێوردانی سیاسی نەبێت تاوەکو متمانەی هاووڵاتییانیش زیاتربێت بە دادگەكانمان. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو كاری جددی بكرێت كە كەناڵی زووم و كارمەندانی ئازادانە كاری خۆیان بكەن و كەلو پەل و ئۆفیسی كەناڵەكەیان بۆ بگەڕێنرێتەوە .  دەقى نوسینەکە... نامەیەكی كراوە بۆ بەرێز / بافڵ جەلال تاڵەبانی  سڵاو و رێزی بێ پایانم ... ساڵی ١٩٨٩ خوالێخۆشبووی خاڵم (موكەرەم تاڵەبانی) لەسەر ڕاسپاردەی حكومەتی ئەوكاتەی عێراق دەچێتە دەرەوەی وڵات بۆ بینینی خوالێخۆشبوان (مام جەلال) لەشاری لەندەن و (عەزیز محمد) لە شاری پراك ، بە مەبەستی دروستكردنی دەرچەیەك بۆ دانوستان لەدوای شاڵاوی ئەنفالی ساڵی ١٩٨٨ . هەر لەوسات و وەختەدا ئامۆزایەكمان بەناوی (پیرۆت تاڵەبانی) لەگەڵ كاك (كەمال شاڵی) لای حكومەتی عێراق دەسگیركرابوون و حوكمی لە سێدارەدانیان بۆ دەركرابوو ، (موكەرەم تاڵەبانی) داوای لێخۆشبوون و ئازادكردنی حوكمدراوەكانی لەلای رژێمی لەناوچوو كرد.   سەدام حسێن : ئەم گیراوانە تۆمەتبارن یان تاوانبار ؟ موكەرەم تاڵەبانی : بێگومان لە دیدی تۆدا تاوانبارن ، بۆیە هاتووم داوات لێ ئەكەم لێیان ببوریت و بیانبەخشیت . لەپاشان ، ئازاد كران .  *(لە بیرەوەریەكانی موكەرەم تاڵەبانیەوە)  ( الأمثال تضرب و لاتقاس)  لەو ڕووبەڕو بونەوەی شەوی ٢١/٢٢ مانگی ئاب ، لەبەردەم هۆتێل لالەزاردا سلێمانی شەوێكی ئێجگار سەخت و تاڵ و خوێناوی بەڕێكرد ، شەوێكی كەم وێنەبوو كەبە درێژایی چەند ساڵی ڕابردوو دانیشتوانی شاری سلێمانی نەیانبینیبوو . هەموو ئەوانەی لە شەوی ڕووبەڕوبونەوەكەی لالەزاردا دەستگیركران تۆمەتبارن هەتا تاوانەکانیان بەسەردا ساغدەبێتەوە ، وە باوەڕمان وایەكە كە دادگا تۆمەتەكان یەكلایی دەكاتەوەو بڕیاری كۆتایی ئەدات . لەسۆنگەی بەرپرسیارێتی و خەمخۆریەوە و بە حوكمی دۆستایەتی نێوانمان و وە بەو پێیەی جەنابتان جگە لەوەی سەرۆكی یەكێتی نیشتمانی كوردستانن ، هاوكات هەڵگری ڕەگەزنامەی شانشینی یەكگرتووی بەریتانیان ، كە بێگومان (ئیمتیازات)و ماف و ئەركی هەیە ، وەك پارێزگاری پێشووی پارێزگای سلێمانی و نوێنەری پارێزگای سلێمانی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ، داواكارم لە بەرێزتان : ١/ جەنابتان كەسی یەكەمی باڵادەستن لەم ناوچەیەو سەنگ و پێگەتان پەیوەستە بە خەڵك و دانیشتوانی ئەم شارەوە  ، تكایە خەڵك و شاری سلێمانی ئاشت بكەنەوەو گرنگی بەو نیگەرانییەی خەڵكەكەی بدەن . ٢/لە شەوی ڕووبەڕوبونەوەكەی لالەزاردا چەندین كەس هەن كە ڕەنگە تەنها لە لالەزار بۆ بژێوی ژیان كاری ئاساییان كردبێت وە ئێستا دەستبەسەركراون و كەسوكارو خانەوادەكانیان لە دڵەڕاوكێی چارەنوسی كوڕو ڕۆڵەكانیاندان ، كە دەكرێت پەلە لە (لێكۆڵینەوە)كانیان بكرێت و بگەرێنەوە ناو كەسوكارو خێزانەكانیان ، ئەمەش رۆڵێكی گرنگی دەبێت بۆ ئاسایی كردنەوەی دۆخەكە . ٣/ لەبەر هۆكاری قورسی ڕوبەڕوبونەوەكەی لالەزار، وون بوو و قوربانی و كوژراو لە ئەندامانی هێزەكەی لالەزاردا هەیە ، داواكارم چارەنوسیان ئاشكرابكرێت و ڕاستی مان و نەمانیان بە كەسوكار و خانەوادەكانیان بووترێت ، وە كار بۆ ڕەواندنەوەی خەمەكانی ئەوانیش بكرێت ، چونكە دواجار ئەوانیش ڕۆڵەو هاوڵاتی ئەم نیشتمانەن . ٤/ رێگە بدەن بە پارێزەرانی (تۆمەتباران)ی لالەزار کە بیانبینن و بەرگری یاسایان لێبکەن و دادگایی كردن لەو كەیسانە ئاشكرابن و یاسا سەروەر بێت و دەستێوردانی سیاسی نەبێت تا متمانەی هاوڵاتیانیش زیاتربێت بە دادگاكانمان. ٥/ كاری جددی بكرێت كە كەناڵی زووم و كارمەندانی ئازادانە كاری خۆیان بكەن و كەلو پەل و ئۆفیسی كەناڵەكەیان بۆ بگەڕێنرێتەوە .  لەکۆتاییدا هەموو ئەو ڕوداوانەی کەلەڕابردوو ڕوویاندا ،  متمانەو خەمخۆری و سەقامگیری لای تەواوی هاوڵاتیان لاوازدەکات ، جگە لە درووستبوونی تێڕوانینێکی نەرێنی دۆستەکانمان لە ئاستی نێودەوڵەتیدا . سوپاس بۆ تێگەیشتنی جەنابتان. د.ئاسۆ فەرەیدوون علی ئەمین ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق

لێدوانی رۆژنامەوانی  دوێنێ، 31ی ئابی 2025، هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ، هەڵمەتێكی تازەی لە دەستگیركردنی هاوڵاتیان ئەنجامداوە، جارێ نازانین تۆمەتەكانیان چین و گووتەبێژی ئاسایشی سلێمانیش لەبارەی هۆكاری هەڵمەتەكەیان روونكردنەوەمان ناداتێ.  تۆڕی هاوپەیمانی 19، ناوی سیانی 9 هاوڵاتی بۆ دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان و ئۆفیسی مافەكانی مرۆڤی نێردەی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ هاریكاری عیراق (یونامی) ناردوو كە دوو لایەنی خەمخۆرن بۆ چاودێری مافەكانی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان، بە ئامانجی سۆراغی ئەو دەستگیركراوانە. تۆڕی هاوپەیمانی 19 نیگەرانە لە داخستنی دەرگای زانیاری لەبارەی كەیسی دەستگیركراوانی شەوی رابردوو بە تایبەت و كەیسی دەستگیركراوانی شەڕە خوێناوییەكەی گردی سەرچناری شاری سلێمانی لە 22ی ئاب. دوێنێ لە راگەیەندراوێكیاندا، بەرەی گەل ئاماژەی بەوە كردووە، ماوەی 10 ڕۆژە هێزەكانی یەكێتی بەردەوامن لە دەستگیركردنی لایەنگرانی  بەرەی گەل.  تۆڕی 19 كۆمەڵێك رێكخراو داكۆكیكارانی مافی مرۆڤ دایانمەزراندوە، سەنتەری میترۆ سەرپەرشتی دەكات، داكۆكی لە پرنیسپەكانی جاڕنامەی گەردوونی مافی مرۆڤ و بەڵگەنامە نێودەوڵتەییەكانی تری تایبەت بە ماف و ئازادییەكان دەكات، بە تایبەتیش بەندی 19ی جاڕنامەكە.  

پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ ئاگرێکی گەورە لە ژمارەیەک یەکەی نیشتەجێبوونی شاری هەولێر کەوتەوە و بەرگریی شارستانیش دەڵێت؛ ئاگرەکە زیانی گیانی نەبووەو کۆنترۆڵکراوە. ئاگر لە شوقەکانی مامۆستایانی هەولێر لەسەر شەقامی 150 مەتری کەوتەوە، بەهۆی ئاگرەکەوە ژمارەیەک هاونیشتمانی زۆر زەرەرمەند بوون و ماڵ و حاڵیان بەتەواویی سوتاوە. بەپێى زانیاریەکانى پەیامنێری هاوڵاتى ئاگرەکە لە دووکانێکی کڕین و فرۆشتنی خانووبەرە کەوتووەتەوە و دەورووبەری گرتووەتەوە، هەرچەند تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە هەوڵی کوژاندنەوەی ئاگرەکە دەدەن، بەڵام تا ئێستا کۆنتڕۆڵ نەکراوە، سەرباری ئەوەش زیانی گیانی لە ئاگرەکە نەزاندراوە. شاخەوان سەعید، گوتەبێژی بەرگریی شارستانیی هەولێر لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند؛ توانراوە زۆر بە خێرایی ئاگرەکە کۆنترۆڵ بکرێت. گوتەبێژی بەرگریی شارستانی هەولێر دەڵێت؛ پشکنینی تەواو بۆ باڵەخانەکە کراوە و هاونیشتمانیان رزگارکراون و باسی لەوەشکرد؛ ئەو کەسانەی بەهۆی ئاگرەکەوە تووشی تەنگەنەفەسی بوون رەوانەی نەخۆشخانە کراون. ئەوەشی خستەڕوو؛ هۆکاری ئاگرەکە هێشتا دیار نییە و لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە دەکەن، گومانیش دەکەن رووپۆشی باڵەخانەکە هۆکار بێت لەخێرا تەشەنەکردنی ئاگرەکە. باسی لەوەشکرد، لە ئەگەری بوونی هەر کەمووکوڕییەک لە یەکەی نیشتەجێبوونەکەدا رێکاری یاسایی دەگرنەبەر.

وەزارەتى دارایی لیستى خشتەی مووچەی مانگی حوزەیرانی  فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانى بڵاوکردەوەو بەسێ ڕۆژ مووچە دابەشدەکرێت. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە ڕۆژی سێ شەممە ڕێکەوتی ( ٢ ی ئەیلولی ٢٠٢٥ ) دەست بەدابەشکردنی مووچەی مانگی حوزەیرانی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەکرێت و ڕۆژی پێنج شەممە ( ٤ ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ) کۆتایی بەدابەشکردنی مووچە دێت.   بەپێى ڕاگەیەندراوێکى دیکەى وەزارەتى دارایی ڕۆژی دووشەممە ( ٢٠٢٥/٩/١ ) بڕی ( ١،٠٠٧،٣٥٢،٠٠٠،٠٠٠) یەک ترلیۆن و حەوت ملیارو سێ سەدو پەنجاو دوو ملیۆن دینار وەک تەمویلی مووچەی مانگی حوزەیرانی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق. سەرچاوەیەکى ئاگادار لەوەزارەتى دارایی ئەوەى خستەڕوو هەر ئەمڕۆ لیستى مووچە ڕادەگەیەنرێت و لەسبەینێوە بە ماوەى تەنها سێ ڕۆژ مووچەى سەرجەم فەمانبەرانى دەستەو وەزارەتەکانى حکومەتى هەرێم دابەشدەکرێت. پێشتریش تیمى هەژماری من ئەوەیان خستەڕوو دوابەدواى گەیشتنى تەواوى پارەى مووچە لەبەغداوە ئەو کەسانەی لە رێگەی پڕۆژەی (هەژماری من)ەوە مووچە وەردەگرن، دەتوانن مووچەکانیان وەربگرن دوای ئەوەی لە رێگەی کورتەنامەوە ئاگادار کرانەوە کە مووچە خراوەتە سەر هەژمارەکەیان.    لە پڕۆژەی (هەژماری من)دا تاوەکو ئێستا زیاتر لە 900 هەزار کەس خۆیان تۆمارکردووە و 540 هەزاریان کارتی بانکییان بۆ کراوە. 

وەزارەتی دارایی و ئابووری ڕایدەگەیەنێت تەمویلی مووچەی مانگی حوزەیران خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە ڕۆژی دووشەممە ( ٢٠٢٥/٩/١ ) بڕی ( ١،٠٠٧،٣٥٢،٠٠٠،٠٠٠) یەک ترلیۆن و حەوت ملیارو سێ سەدو پەنجاو دوو ملیۆن دینار وەک تەمویلی مووچەی مانگی حوزەیرانی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق. سەرچاوەیەکى ئاگادار لەوەزارەتى دارایی ئەوەى خستەڕوو هەر ئەمڕۆ لیستى مووچە ڕادەگەیەنرێت و لەسبەینێوە بە ماوەى تەنها سێ ڕۆژ مووچەى سەرجەم فەمانبەرانى دەستەو وەزارەتەکانى حکومەتى هەرێم دابەشدەکرێت. پێشتریش تیمى هەژماری من ئەوەیان خستەڕوو دوابەدواى گەیشتنى تەواوى پارەى مووچە لەبەغداوە ئەو کەسانەی لە رێگەی پڕۆژەی (هەژماری من)ەوە مووچە وەردەگرن، دەتوانن مووچەکانیان وەربگرن دوای ئەوەی لە رێگەی کورتەنامەوە ئاگادار کرانەوە کە مووچە خراوەتە سەر هەژمارەکەیان.    لە پڕۆژەی (هەژماری من)دا تاوەکو ئێستا زیاتر لە 900 هەزار کەس خۆیان تۆمارکردووە و 540 هەزاریان کارتی بانکییان بۆ کراوە. 

سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی فەرمانی دامەزراندنی سەدان دەرچووی کۆلێژە پزیشکییەکانی هەرێمی کوردستانی واژۆ کرد. ئەمڕۆ دووشەممە، 01ـی ئەیلوولی 2025، مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، فەرمانی دامەزراندنی دەرچووانی کۆلێژی پزیشکی زانکۆکانی (سلێمانی، هەولێری پزیشکی، دهۆک، زاخۆ، کۆیە، گەرمیان و زانکۆی کوردستان)ـی دەرکرد. بە گوێرەی ڕاگەیەنراوێکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، ئەوانەی فەرمانی دامەزراندنیان بۆ دەرچووە "ژمارەیان 775 دەرچووی ساڵی خوێندنی ( 2023- 2024 )ـن لە سەر میلاکی وەزارەتی تەندروستیی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و بە ناونیشان و مووچە و دەرماڵەی شایستە و لەسەر داهاتی ناوخۆی حکوومەتی هەرێمی کوردستان." حکوومەتی هەرێمی کوردستان جەختیشی کردووەتەوە "ئەم فەرمانە لەبەر پێویستی زۆری دامودەزگاکانی تەندروستی هەرێمی کوردستان بە ڕاژەی پزیشکی نیشتەجێی خولاو دەرچووە." ئەمە لە کاتێکدایە، کابینەی نۆیەمی حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە سەرەتای دەستبەکاربوونییەوە، گرنگیدان و بەرەوپێشبردنی کەرتی تەندروستی کردە خەمی سەرەکیی خۆی و کارە هەرە لە پێشینەکانی. سەرەڕای قەیرانەکان و سەختی دۆخی ئابووری و  سنووردارکردنی هاوکارییە تەندروستییەکان لەلایەن حکوومەتی فیدراڵییەوە، دابینکردنی دەرمان و پێداویستییە پزیشکییەکان و بەهێزکردنی ژێرخانی تەندروستی، جێی بایەخ و کاری لە پێشینەی کابینەی نۆیەمی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بووە.

رۆژنامەی "الشرق الاوسط": سیپان حەمۆ، فەرماندە هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، پێشنیازی پێکهێنانی ئەنجومەنێکی سەربازی هاوبەشی لەگەڵ حکومەتی راگوزەر سوریا دەكات وەك هەنگاوی یەکەم بۆ بونیادنانەوەی سوپایەکی نیشتمانی نوێ، کە هەموو سورییەکان لە باوەش بگرێت و لەسەر بنەمای پڕۆژەیەکی گشتگیری دیموکراسی.  حەمۆ رایگەیاندووە: تێكەڵاوبون لە سوپای سوریادا ناكرێت بە شێوەیەکی نەریتی یان ناوەندگەرایی ئەنجام بدرێت، بەڵکو دەبێت لە رێگەی پرۆسەیەکەوە بێت کە لەسەر بنەمای دیموکراسی و نا ناوەندی و ئازادی ژنان بێت. ئاماژەی بەوەشداوە، هێزەکانی سوریای دیموكرات چوونە ناو سەپای سوریا رەتناكاتەوە، بەڵكو دەیەوێت لەسەر بنەمایەكی سیاسی و روون بێت و زامنی مافی تەواوی سورییەكان بكات. ئەو سەرکردە سەربازییە باسی لەوەشكردووە: هەسەدە خاوەنی ئەزمونێكی گەورەی سەربازی و سیاسیە كە لە ماوەی ساڵانی شەڕی داعشدا بەدەستهێناوە، ئەوەش وایکردووە ببێتە یاریزانێکی سەرەکی کە دەتوانرێت پشتی پێ ببەسترێت لە بونیادنانەوەی سوپای نیشتمانی، وتوشەیەتی: ئەو هێزانە توانای خۆیان لە بەڕێوەبردنی شەڕە ستراتیژییەکان و پاراستنی ناوچەیەكی بەرفراوانی سوریا سەلماندووە.

بەرەی گەل ڕایدەگەیەنت یەكێتی نوێ، رۆژی (22) ئاب بەبێ‌ بوونی هیچ پاساوێكی سیاسی و یاسایی هەڵیانكوتایە سەر ماڵی لاهور شێخ جەنگی، سەرۆكی قەوارەی بەرەی گەل و ئەندامی هەڵبژێردراوی پەرلەمانی كوردستان و ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایش، داوای شەهیدكردنی چەند پاسەوانێكی تایبەتی ماڵەكەی، خۆی و ژمارەیەك لە هەڤاڵەكانی دەستگیركراون، كە تائێستا چارەنوسیان نادیارە. لە راگەیەندراوێكدا کە ئەمڕۆ یەکشەمە بڵاویانکردوەتەوە بەرەی گەل ئاماژە بەوەشدەکەن رەشبگیری و هەڵیانكوتانە سەر ماڵی لایەنگرانی بەرەی گەل بەردەوامە. هەروەها دەڵێن: لێرەوە داوا لە حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێم دەكەین، بەتایبەت سەرۆكی هەرێم كە فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانە، بەزوترین دەستوەردان بكات و ئەكردەوە نامرۆڤانە رابگرێت، داواش دەكەین یاسا بەبێ‌ هەژمونی حزبی و كەسی كاری خۆی بكات.

هاوسەرۆکی گشتیی دەم پارتی تولای حاتەم ئۆغۆللاری لە گردبوونەوەی ١ـی ئەیلول، ڕۆژی جیهانیی ئاشتی، وتی: ئاشتی لە تورکیا، دەرفەتێکی مێژووییە. بوێر و جددیی بن و هەنگاوبنێن. هەر لەو وتارەیدا ئەوەشدەخاتەڕوو ئەم پرۆسەیە بۆ ئێمە دەرفەتێکی مێژووییە بۆ ئاشتی لە تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، پێویست ناکات بترسن، دوودڵ بن، یان تەنها دوای بەرژەوەندییەکانی  لایەنەکانتان بکەون، بۆیە جارێکی تر دەڵێین، بوێر بن، ڕاستگۆ بن و هەنگاو بنێن. گردبوونەوەی ١ـی ئەیلول لە ئیستەنبوڵ بە بەشداریی هەزاران کەس بەڕێوەچوو. گردبوونەوەکە بە پێشەنگایەتی هێزەکانی ڕەنج و ئاشتی و دیموکراسیی ئیستەنبوڵ لە گۆڕەپانی ڕیتم لە کادکۆی ئیستەنبوڵ بە درووشمی "دیموکراسی و ئاشتی لە بەرانبەر شەڕ و داگیرکارییدا، سەردەکەون"، ئەنجامدرا. چەندین نوێنەری پارتی سیاسی و ڕێکخراوی کۆمەڵگەی مەدەنی و ڕێکخراوەکانی ژنان و پارێزەرانی مافەکانی مرۆڤ و ڕێکخراوەکانی گەنجان و سەندیکاکان و کەسانی تر بەشداربوون. درووشمی 'ژن، ژیان، ئازادی' لە گۆڕەپانەکەدا دەنگی دایەوە گۆڕەپانەکە بە جۆشێکی مەزنەوە پڕبوو لە جەماوەر، درووشمی "نا بۆ شەڕ، ئاشتی لە ئێستەدا" بەرزکرایەوە و پێداگریی لەسەر ئاشتی نیشاندرا. پۆستەری گەورەی ڕێبەر ئاپۆ هەڵگیرا و وێنەی ساکینە جانسز و جیهان بیلگین و چەندین ژن کە لە تێکۆشانی ئازادیدا شەهیدبوون، بەرزکرایەوە. ژنان بە جلوبەرگی نەتەوەییەوە بەشداریی گردبوونەوەکەیان کرد، درووشمی "ژن، ژیان، ئازادی" لە سەرانسەری کادکۆ دەنگی دایەوە. جۆشوخرۆش و هەڵپەڕکێی ژنان و گەنجان تەواوی گۆڕەپانەکەی گرتەوە.   گردبوونەوەکە بە خولەکێک ڕێزگرتن دەستی پێ کرد، ڕاگەیاندراوی هاوبەشی هێزەکانی ڕەنج و ئاشتی و دیموکراسی بە زمانی کوردی لەلایەن زەینەب یەڵدرم و بە زمانی تورکی لەلایەن نەبیل ساریکایا خوێنرایەوە. 'تاکە ڕێگە تێکۆشانە' زەینەب یڵدرم ئاماژەی بەوەدا کە ناکۆکی و شەڕ دەبنە هۆی هەژاری، چەوسانەوە و کۆچبەری، وتیشی ئەوان دژی هەموو ئەمانە دەجەنگن بۆ ئەوەی هەمووان بە شێوەیەکی یەکسان و دیموکراسی بژین.  زەینەب یڵدرم ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد: "نوێترین نموونەی وێرانییەک کە بەهۆی شەڕەوە دروست دەبێت لە فەلەستین ڕوودەدات، جینۆساید لەبەرچاوی جیهان بە ئاشکرا ئەنجام دەدرێت، دامەزراوە نێونەتەوەییەکان هەڵوێستێکی کاریگەر بۆ ڕێگریکردن لە کۆمەڵکوژی نیشان نادەن، هەروەها لە دراوسێی ئێمە کە سووریایە، حکومەتی کاتی لە هێرش و هەوڵەکانی کۆمەڵکوژی دژی درووز و عەلەوییەکان خۆی دەدزێتەوە، تاکە ڕێگە بۆ ڕاگرتنی کۆمەڵکوژییەکان لە ناوچەکەمان، تێکۆشانی گەلانە بۆ جیهانێکی یەکسان، دادپەروەر و ئاشتییانە." بوێر و ڕاستگۆ بن، هەنگاو بنێن هاوسەرۆکی گشتی دەم پارتی تولای حاتەم ئۆغۆللاری ڕایگەیاند: "یەکێک لە گرنگترین بابەتەکان کە دەبێت کۆمیسیۆن چارەسەری بکات، کۆبوونەوەی دەستبەجێیە لەگەڵ بەڕێز عەبدوڵا ئۆجالان، پێویستە بەپەلە ژینگەیەک دروست بکرێت کە بەڕێز ئۆجالان بتوانێت بە ئازادی خەبات بکات و بژی، وە بتوانێت لەگەڵ کۆمەڵگە کۆبێتەوە، ئێمە هەموو هەوڵ و خەباتی خۆمان لەم بارەیەوە درێژە پێدەدەین، نەک تەنها کۆمیسیۆن، بەڵکو حکومەت، دەوڵەت و ئۆپۆزیسیۆنیش دەبێت زۆر باش لەمە تێبگەن و جێبەجێی بکەن. ئەم پرۆسەیە بۆ ئێمە دەرفەتێکی مێژووییە بۆ ئاشتی لە تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، پێویست ناکات بترسن، دوودڵ بن، یان تەنها دوای بەرژەوەندییەکانی  لایەنەکانتان بکەون، بۆیە جارێکی تر دەڵێین، بوێر بن، ڕاستگۆ بن و هەنگاو بنێن. "دانانی قەیوم قبوڵ ناکەین" شاندی ئێمە پێنجشەممەی ڕابردوو لەگەڵ بەڕێز ئۆجالان کۆبووەوە، سڵاو و خۆشەویستی بەڕێز ئۆجالان لێرەوە بە ئێوە ڕادەگەیەنم. ئێمە دانانی قەیوم قبوڵ ناکەین، گەورەترین ئەرکی ئێمە ئەوەیە کە دیموکراسی لەم وڵاتەدا بنیاد بنێین، دەزانین کە ئاشتی بێ دیموکراسی نابێت، و دیموکراسی بێ ئاشتی نابێت، وەرن جارێکی تر بەڵێن بدەین بە هەموو ئەو کەسانەی کە قوربانییان داوە و بە هەموو دایکان، کە ئێمە ئاشتی پێکەوە، شان بە شانی یەکتر دروست بکەین." 'دەمانەوێت هەموو قەدەغەکردن و ئازارێک کۆتایی بێت' دوای ئەم قسانە، ئەندامی دەستپێشخەری دایکانی ئاشتی بەدیعە گۆکیوز ئاماژەی بەوەدا، دایکان شەڕیان ناوێت و وتی: "ساڵانێکە شەڕ هەیە، بەڵام هیچ لایەنێک لەم شەڕەدا سەرنەکەوتووە، ئەمڕۆ ڕۆژی ئاشتییە. نامانەوێت منداڵەکانمان بمرن، ئاشتییەکی شکۆمەندمان دەوێت، وەک دایکانی ئاشتی تا کۆتا دڵۆپی خوێنمان چاوەڕێی ئاشتی دەبین، دەمەوێت ئەمە دووپات بکەمەوە: زمانی ئێمە قەدەغەیە، زمانی خۆمان دەوێت".

هەرچەندە چەند کەناڵێکى ڕاگەیاندن ئەوەیان بڵاوکردەوە کە ئەمشەو ئەوانەى لەهەژمارى من تۆمارن دەتوانن موچەکانیان وەربگرن، بەڵام وەزارەتى دارایی ڕایدەگەیەنێت هیچ مووچەیەک دابەشناکرێت تاسبەینێ پارەى تەواو دەگات. پڕۆژەی (هەژماری من) دەڵێ، هەر کاتێک بڕیاری دابەشکردنی مووچەدرا، پارەکە دەخرێتە سەر هەژماری ئەوانەی لە پرۆژەکەدا تۆمارکراون.   بەگوێرەی پڕۆژەی (هەژماری من)، 465 هەزار مووچەخۆری هەرێمی کوردستان دەتوانن لە رێگەی هەژماری بانکییەوە مووچەی مانگی 6 وەربگرن. بەپێى زانیاریەکان ئەمڕۆ ڕێکارەکانی خەرجکردنی مووچەی مانگی شەش بۆ مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان لە بەغدا دەستی پێکردوەو 690 ملیار دینار خراوەتەسەر هەژماری وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان ئەو بڕە پارەیەی دەمێنێتەوە سبەینێ ڕێکارەکانی تەواو دەکرێت و ڕەوانە دەکرێت. پێشتر بڕیاردرابوو ئەمشەو لە رێگەی (هەژماری من) مووچەی 6 دابەش بكرێت، بەڵام بە بریارێك دابەشكردنەكە راگیرا. سەرچاوەیەکى ئاگادار لەوەزارەتى دارایی وتى: بەغدا 300 ملیار دیناری مووچەی نەناردووە و چاوەروانین سبەی بنێرێت. تاوەکو ئەمڕۆ مووچەی مانگەکانی شەش، حەوت و هەشت لە هەرێمی کوردستان دابەش نەکراوە. ئەو کەسانەی لە رێگەی پڕۆژەی (هەژماری من)ەوە مووچە وەردەگرن، دەتوانن مووچەکانیان وەربگرن دوای ئەوەی لە رێگەی کورتەنامەوە ئاگادار کرانەوە کە مووچە خراوەتە سەر هەژمارەکەیان.    لە پڕۆژەی (هەژماری من)دا تاوەکو ئێستا زیاتر لە 900 هەزار کەس خۆیان تۆمارکردووە و 540 هەزاریان کارتی بانکییان بۆ کراوە.

بافڵ تاڵەبانی راگەیێندراوێکی لەبارەی رووداوەکەی لالەزار بڵاوکردەوە و دەڵێت، "هیچ کەسێک و هیچ گرووپێکی میلیشیایی لە سەرووی یاساوە نییە." بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەبارەی رووداوەکەی لالەزار دەڵێت، "گرووپێکی میلیشیای نایاسایی، کە لە دەرەوەی یاسا کاریان دەکرد، چەند ناوچەیەکی نیشتەجێبوونیان بە سەربازگە کردبوو، هێرشیان کردە سەر هێزە فەرمییە ئەمنییەکان." سەرۆکی یەکێتی لەبارەی هێزە ئەمنییەکانەوە دەڵێت، "لەو کاتەدا ئەرکی دەستگیرکردنی داواکراوانیان پێ سپێردرابوو، کە ئەرکیان پاراستنى گیان و ماڵى هاووڵاتیان و سەقامگیریی شارەکەیە. ئەم کارانەى گرووپەکە ژیانی خەڵکی بێتاوانی خستە مەترسییەوە و بوونە هۆی ئەوەی ئەو دامەزراوانەش، کە ئەرکیان پاراستنی کۆمەڵگەیە بە کەم بزانرێن." دەقى نوسینەکە.. هەفتەی رابردوو، سلێمانی شاهێدی کۆمەڵە رووداوێک بوو، کە بووە هۆی خەم و پەژارە بۆ خێزانەکانیان و نیگەرانیی بۆ رای گشتی. گرووپێکی میلیشیای نایاسایی، کە لە دەرەوەی یاسا کاریان دەکرد، چەند ناوچەیەکی نیشتەجێبوونیان بە سەربازگە کردبوو، هێرشیان کردە سەر هێزە فەرمییە ئەمنییەکان، کە لەو کاتەدا ئەرکی دەستگیرکردنی داواکراوانیان پێ سپێردرابوو، کە ئەرکیان پاراستنى گیان و ماڵى هاووڵاتیان و سەقامگیریی شارەکەیە. ئەم کارانەى گرووپەکە ژیانی خەڵکی بێتاوانی خستە مەترسییەوە و بوونە هۆی ئەوەی ئەو دامەزراوانەش، کە ئەرکیان پاراستنی کۆمەڵگەیە بە کەم بزانرێن. لەم بارودۆخانەدا، ئاسانە کە دەنگۆ و زانیاریی نادروست بڵاوببێتەوە. رکابەریی دامەزراوە میدیاییەکان زۆر جار لەجیاتی ئەوەی کە ناڕوونییەکان روون بکەنەوە، دەبنە هۆی سەرلێتێکدان. دەبێت بەڕوونی بڵێم؛ کە هیچ کەسێک و هیچ گرووپێکی میلیشیایی لە سەرووی یاساوە نییە. چارەنووسی ئەو کەسانەی کە ئەو ئاسایش و سەقامگیرییەی کە قوربانییەکی زۆرمان لە پێناویدا داوە، دەخەنە مەترسییەوە، دەبێت لە رێگەی پرۆسەی یاسایی و دیموکراسییەوە بڕیاری لێبدرێت، نەک لە رێگەی مەزەندەکردن و بانگەشەی میدیایی. ئاسایش، وەک دامەزراوەیەکی ئەمنیی یاسایی حکومەتی هەرێمی کوردستان، سەبارەت بە رووداوەکە راپۆرتی خۆی بۆ راى گشتی بڵاوکردووەتەوە، کە تێیدا زانیارییەکانى بە تەواوى باسکردووە، کە ئەرکی هەموومانە رێگە بە دەسەڵاتى دادوەرى بدەین، بەبێ هیچ دەستتێوەردانێک بەردەوام بن لە کارەکانی خۆیان. هەربۆیە داوام لە هەموو دامەزراوە میدیاییەکانی سەر بە حزبەکەمان کردووە، هیچ جۆرە بەرپەرچدانەوەیەکیان نەبێت بۆ گەورەکردنی ئەو بانگەشە بێبنەمایانەی کە میدیاکانی دیکە بڵاوی دەکەنەوە. ئێمە خۆمان بۆ ئاستێکی وا دانابەزێنین، ئەرکی ئێوە ئەوەیە کە بەرپرسیارانە راستییەکان بخەنەڕوو و متمانەی گشتی بپارێزن. دەبێت پێشینەى کارەکانمان پاراستنی ژیان و مافی هاووڵاتیانمان بێت، پارێزگاریی لە سەروەریی یاسا و رێگریی لەو کەسانە بکەین کە پشت بە هێز و تۆقاندن دەبەستن، نەک متمانەی گشتی. داوا لە دەسەڵاتی دادوەریی دەکەین، ئەرکی خۆیان بە پابەندبوون بە یاسا جێبەجێ بکەن و دادپەروەر و شەفاف بن، لە هەمانکاتدا دڵنیاببنەوە لەوەی کە مافی هەموو تاکێک پارێزراوە. نابێت کاری گرووپێکی میلیشیایی زاڵ بێت بەسەر ویستی هاونیشتمانیان بۆ ئاشتی، یەکڕیزیی و دیموکراسی. بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان