هەسەدە: پیلانێکى د.ا.عـ..ـشمان پوچەڵکردەوە

هەرچەندە چەند جارێک وەزارەتى دارایی حکومەتى هەرێم جەختى لەسەر ئەوەکردوەتەوە کە بۆ ناردنى ١٢٠ ملیار دینارەکە هیچ کێشەیەکیان نییەو ئامادەیە، بەڵام تائێستا نەنێردراوە بۆ بەغدا. سەرچاوەیەکی ئاگاداریش لە وەزارەتی دارایی هەرێم سەبارەت بەهۆکارى نەناردنى پارەکە دەڵێت: 120 ملیارەکەمان ئامادەبوو بڕیار بوو ئەمڕۆ بنێردرێ، بەڵام بەهۆی گرفتێکی تەکنیکی کارەکە دواکەوتوە. عەلى حەمەساڵح ئەندامى پەرلەمانى کوردستان، لەتۆڕى کۆمەڵایەتى فەیسبوک پەیامێکى بڵاوکردەوەو تیایدا ئەوەدەخاتەڕوو، دەبوو کاتژمێر (١٠)ى سەرلەبەیانى ئەمڕۆ چوارشەممە بڕی (١٢٠ ملیار) دیناری داهاتی ناوخۆی مانگی شەش  بخەنە سەر ژمارە حسابی بانکی ناوەندی بۆ ئەوەی سبەی (٩٧٤ ملیار) دیناری موچە بێت.   ئەو وتیشى: ئەم پارە هی مانگی (شەش) ە، ئامادەیە، ئەمڕۆ نەیانخستە سەر ژمارە حسابی بانکی ناوەندی هەولێر، بۆ نایکەن موچە بێت. دوێنێ 26ی ئابی 2025، نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆکوەزیرانی عێراق بڵاوی کردەوە، له کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا بڕیار درا دوای ناردنی 120 ملیار دینارەکە لە لایەن حکوومەتی هەرێمی کوردستان، وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ مووچەی مانگی 6ی هەرێمی کوردستان خەرج بکات. ئاماژە بەوەش دراوە: "ئەنجوومەن لیژنە هاوبەشەکانی هەردوو حکوومەتی ڕاسپارد بۆ بەردەوامبوونی کارەکانیان." لای خۆیەوە سەرچاوەیەکی لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراقیش ڕاگەیاند: "هەر کات (ئیشعار)مان پێ بگات، پارە دەخەینە سەر هەژمای بانکیی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان و کێشەی نەختینەمان نییە." پێشتریش سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان، ڕاگەیاند: "دوای ئەوەی دوێنێ ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لە خەرجکردنی مووچەی مانگی شەش دا، ئێمەش ئامادەکاریی خۆمان دەست پێکردووە و 120 ملیار دینارەکەی داهاتمان ئامادەیه." ئاماژەی بەوەش دا:"بەپێی ڕێکارێک، بڕی 120 ملیار دینار دەخرێته سەر هەژماری وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق." سەرچاوەکەی داریی جەختی کردەوە، بۆ ناردنی 120 ملیار دینارەکە چاوەڕوانی نووسراوی ئەمیندارییەتیی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقن کە ئەمڕۆ نووسراوی بڕیاری خەرجکردنی مووچە ڕەوانەی دارایی بکات.

ڕۆژنامەی یەنی شەفەقی تورکی بڵاویکردووەتەوە، هەسەدە لە شاری ڕەقە لە سووریا، ئامادەکاری بۆ وەڵامدانەوەی ئەو ئۆپەراسیۆنە دەکات کە دەنگۆیەک هەیە بە هاوبەشی هێزەکانی سووریا و تورکیا لە دژی هەسەدە ڕێک دەخرێت. بەپێی ئەو زانیارییانەی کە یەنی شەفەق بڵاویکردووەتەوە، هەسەدە ژمارەی تونێلەکانی زیاتر کردووە و ڕۆژانە تونێلەکانی فراوانتر دەکاتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا و هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا لە لێدوانێکیاندا بە زمانی هەڕەشەوە هۆشداری هێرشکردنە سەر هەسەدەیان داوە. بەپێی هەمان سەرچاوە، هەسەدە لە شاری ڕەقە چینی ژێرەوەی پارک، یاریگاکان  و نەخۆشخانەکانی هەمووی کردووە بە تونێل، ئەم ماوەیە هەر خەریکی تونێل هەڵکەندن. دوێنێ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا پەیامێکی بۆ هەسەدە نارد و وتی: "ئەگەر شمشێرەکە لە کاڵانەکەی دەربهێنرێت، ئیتر پێویست بە قەڵەم ناکات". لەچەند هەفتەى ڕابردوودا هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا بۆ یەکەمجار زۆر بە تووندی هۆشداری دایە هەسەدە و وتی: ئاگامان لێیە خەریکی چین، تا زووە لەم ڕێگەیە بگەڕێنەوە، ئەگینا ئەنجامەکەی بە دڵی ئێوە نابێت. ماوەیەکە میدیاکانی تورکیا هەواڵی ئەوە بڵاودەکەنەوە، تورکیا و حکومەتی سووریا ئامادەکاری دەکەن بۆئەوەی ئۆپەراسیۆنێک لە دژی هەسەدە ڕێک بخەن، بەهۆی ئەوەی ئەوان "پابەندی ڕێککەوتنەکەی 10ی ئازار نەبوون کە دەبوو لەگەڵ هێزەکانی وەزارەتی ناوخۆی سووریا تێکەڵ بکرێن".

ئاسایش ڕایدەگەیەنێت ئەمە دەقی دانپیادانانی چەکدارانی لاهور شێخ جەنگی و ئەژی مین بڵاودەکاتەوە، کە پلانی هەڵگەڕانەوەی سەربازی و کودەتا و تیرۆرکردنی کەسایەتییە سیاسییە دیارەکانی کوردستان و سلێمانییان هەبوو. سێ لەو چەکدارانە راستەوخۆ کاریان بۆ لاهور شێخ جەنگی کردووە و سێ چەکداری دیکەیان لە ژێر فەرمانی ئەژی ئەمین دا بوون. چەکدارەکان کێ بوون و چۆن خۆیان ناساند: من کە ناوم رێنوار زریان فەتاحە لە 2014ـەوە لاى لاهور شێخ جەنگى دەوام دەکەم. من ناوم رێبوار قودرەت رەسوڵە ماڵم لە چوار قوڕنەیە خەڵکى شارى کۆیەم، مامۆستا و راهێنەرى چەکى قەناسم. من ناوم عومەر شێخ عەبدوڵایە مەوالیدم 1ى 1ى 1985ـم لە ساڵى 2016ـەوە بومەتە پاسەوانى لاهورى شێخ جەنگى. من ناوم بۆتان مستەفا حسێنە لە 10ى 6ـى 2022 لەدایکبووم و لە 19ى 1ـەوە چووم بۆ ئەنجوومەنى ئاسایش دواتر ئێمەیان برد بۆلاى ئەژى ئەمین. من ناوم حسێن رەحیم محەمەدە دانیشتووى قەزاى کەلارم ناسراوم بە ئەبو عەلى لە ساڵى 2024 مانگى 11 پەیوەندیم بە هێزەکانى ئەنجوومەنى ئاسایشەوە کرد وە دامەزرام لاى هێزەکەى ئەژى ئەمین لە هەورازە نەفتە من موسلیم عەبدولڕەحمان محەمەد فەقێم لە دایکبووى 1ى 9ـى 2000، دانیشتووى سۆرانم ماوەى دوو ساڵە کارلەگەڵ ئەژى ئەمیندا دەکەم دامەزراوم لە ئەنجوومەنى ئاسایش لاى ئەژى ئەمین. دابینکردنی شوێن بۆ چەکدارەکان یەکێک لە چەدارەکان لەبارەی دابینکردنی شوێنەوە گوتی، "بۆ ماوەى 45 رۆژ دەبێت پلانێک دانراوە بۆ لێدان لە دەباشان و چەند شوێنێکى ئەمنى سلێمانى و کاک بافڵ هەروەها دەستپێکى پلانەکە سێ شوێنمان وەرگرت، کلیلەکانى کاک لاهور داى بەمن، هى چەند کەسێکى خۆی بوو یەکەمیان سیتى تاوەرز بوو و هى برادەرێکى خۆیبوو، کە دابینى کردبوو بۆی و کلیلەکەى داپێمان، دووەم شوێنیان هەوارى جوان بوو لە رێگەى کاک ئاکۆى برایەوە دابینکرابوو، سێیەمیان گوندى ئەڵمانى بوو لەرێگەى برادەرێکى کاک لاهورەوە دابینکرابوو. سەرەتا لە شوێنى یەکەمیان سیتى تاوەرز دەستمان کرد بە دانانى ئەساس و ناوماڵ و شت وەهەروەها دواى بەدواى تەواوبونى ئەساسى ناوماڵ و ئەوانە لەرێگەى ئەژى ئەمینەوە کەسێک هات شارەزا لەبوارى کامێراى چاودێرى دانان، هات دوو کامێرەى موتەتەور و پێشکەوتووی دانا کە لە سلێمانى نەبوو لەلایەن ئەژى ئەمینەوە نێردرابوو دانرا لەو شوقەیەى سیتى تاوەرز، بۆ ئەوەى چاودێرى جموجۆلەکانى دەباشان و کاک بافڵ بکات. هەروەها دوابەدواى ئەوە کامێرایەکى ترى چاودێرى هەرلەلایەن ئەژى ئەمینەوە نێردرابوو لەلایەن هەمان شەخسیەوە، کە شارەزایە لەبوارى کامێراى چاودێرى لە شوقەکانى هەوارى جوانى داندرا کامێراى چاودێرییەکان خەتى ئینتەرنێتى بۆ دانرابوو بۆ ئەوەى بتوانێ ئۆنڵاین هەمووکات سەیرى بکەى، گواسترایەوە بۆ کاک لاهور و ئەژى ئەمینیەوە بۆ ئەوەى هەمووکات بتوانن چاودێرى جموجۆلەکانى دەباشان و کاک بافڵ بکەن. چەکدارەکان چۆن نێردراون بۆ مەترکردن و چاودێری پەیوەندیم لەگەڵ لاهورى شێخ جەنگى و لالەزار هەبوو تەقریبەن 45 شەو پێش ئێستا تەلەفۆنێکى بۆمن کرد و گوتى، ئیشى زەروورم پێتە بێى بۆ ئێرە، لەرێگاش چەند جارێک تەلەفۆنى کرد و تەئکیدى کردەوە لەکوێم و لەرێگابووم. گەیشتمە لاى لاهور جەنگى و پێى گوتم، شوێنێک هەیە بچیت مەترى کەیت و بزانی، کە دەباشان و ماڵى بافڵ تاڵەبانى چەند لێرەوە دوورە. ئەوشەوەى کە یەکەم شەو بوو هاتین بۆ ئێرە لەگەڵ کەسێک هێنامى بۆ ئێرە  ناوى رێنوار بوو من شوێنەکەم نەدەزانى و شارەزا نەبووم، هاتین بۆ ئێرە مەترمان کرد، لێرەوە بۆ دەباشان 600 بۆ 700 مەتربوو تەلەفۆنم بۆ کردەوە و پێم گوت،  ئەوەندە دوورە، وتى باش بگەڕێنەوە. چاودێریی راستەخۆی لاهور شێخ جەنگی و ئەژی ئەمین و ئۆتۆمبێلەکەی زێرەڤانی من رۆیشتمەوە بۆ ماڵەوە و بۆ جارى دووەم دیسان  تەلەفۆنى کردەوە و وتى بێنەوە بۆ سلێمانى، کە هاتمەوە ئەم شتانەى ئەساس و ئەمانەى هەموو هێنابوو رێنوار، شوقەکەى تەخسیس کردبوو، دوو کامێراى چاودێرى دانابوو دانەیەک لە دەرەوە دانەیەک لە ژوورەوە، بۆ چاودێریکردنى ماڵى مام جەلال و بافڵ تاڵەبانى، کە لەرێى ئینتەرنێتەوە بە مۆبایل دەگوازرایەوە بۆ ئەژى ئەمین و لاهورى شێخ جەنگى هەردوکیان لەیەکاتدا سەیریان دەکرد و دەیانبینى. کاتژمێر 11ى شەوبوو کاک لاهور پەیوەدیى پێوەکردم، من بووم و رێبوارى حامیدى غالى، کاک لاهور خۆى کاک پۆلاد و  ئەحمەد ئەسەف، حەمە هیدایەت ئەمانە چوون بۆ خانوەکە لە پارکى ئازادى لەوێ وەستاین دوا بەدواى ئەوە کاک لاهور هات بۆ لاى من گوتى، کەسێک دوو سایدەکەى پارکى ئازادى چاوەڕێت دەکات بچۆ بیهێنە. وتم: کێیە ؟ وتى: چالاکە. چالاک خوشکەزاى ئەژى ئەمینە و چوم بۆ ئەوێ چالاکم هەڵگرت لە دوو سایدەکەى پارکى ئازادى  بەپێ بوو سەیارەى پێنەبوو، دواتر چالاک گوتى، بچۆ سەرەوە بۆ لاى ترافیکەکە چوم بۆ سەرەوە بۆ لاى ترافیکەکە، ئۆتۆمبێلێکی وەنەوشەى مۆدێل 2019 - 20 هات لە پشتى سەیارەکەى منەوە وەستا، منیش لاندکرۆزەرێکم پێبوو، ئەو وەنەوشەیە رەقەمەکەى ...... ژمارەى زێرەڤانی بوو، لەو سەیارەیە پێنج شەش کەسێک دابەزین هاتن بۆ سەیارەکەى لاى من سەرکەوتن، دواى ئەوە لەگەڵ ئەو کوڕانەیا هەموومان چووین بۆ شوێنى کۆبونەوەکەـ کە خانوێک بوو لەنزیک پارکى ئازادى ئەوان چوونە ژوورەوە من لەدەرەوە چاوەڕێم کرد. هێنانی کەسی شارەزای درۆن لە هەولێرەوە ئەو چەکدارە باسی ئەوەشیکرد، دوابەدواى ئەوە شەوێکی تریان کاک پۆڵاد بەچەند سەیارەیەکەوە بەرەو هەولێر بەڕێکەوت، کە بەرەو هەولێر بەڕێکەوت شەو هاتەوە و ئەژى ئەمین و چالاک و دوو کەسی لەگەڵ خۆى هێنابوو، کە شارەزاى بوارى درۆن بوون. ئەژی ئەمین لەلالەزار بوو دواى ئەوە لاهور شێخ جەنگى تەلەفۆنى کردەوە و چووین بۆ لالەزار، کە چووین بۆ لالەزار کۆبونەوەبوو، ئەژى ئەمین لەوێ بوو، حەمە هیدایەت و چالاک و پۆڵاد شێخ جەنگى لەوێ بوو، رێبوارى حامى حاجى غالى لەوێ بوو، لاهور خۆیشی لەوێ بوو، رێنواریش لەوێ بوو. بڕیار لە کوشتنی بافڵ جەلال تاڵەبانی درا لەو کۆبونەوەیە کە بڕیاردرا چى بکرێ و چى نەکرێ، ئەوەبوو، بڕیاریاندا، کە بافڵ تاڵەبانى بە دوو قەناس لەیەک کاتدا تەقەى لێبکرێت. من و رێبوارى حامەى حاجى غالى دیاریکراین بۆ تەقەکردن، رێبوار یەکێک لە قەناسەکان و منیش قەناسەکەی دیکەم پێبوو. لەکۆبونەوەکە، کە باسیش کرا، ئەم خەریتەیان هێنا، کە خەریتەکەیان هێنا ئەمە دەباشان و ماڵى مام جەلال هەموو شوێنێکى تیابوو، خاڵەکان دیاریکرابوو بۆ جى پى ئێس، کە بە درۆنى خۆکوژى لەوشوێنانە بدرێت، کە هێز و مقەڕى تێدایە، کە پێویستە. پێش ئەم خەریتەیە، داواى لێکردین نەخشەیەکى بۆ بکێشین لەسەر وەرەقە و بە قەڵەم، بەڵام شتێکمان نووسینى، وتى پێویست ناکات من خەڵکى شارەزام هەیە و ئەمەى هێنا، ئەمە کە نوقتە بە نوقتە ماڵى مام جەلال دیاریکرد، لەکۆبونەوەکە بڕیاردرا بافڵ تاڵەبانى هەم بە قەناس لێبدرێ و هەم بە درۆنى خۆکوژیش لێبدرێت و بکوژرێت. پاش راهێنان لە هەورازە نەفتە رەوانەی ئۆکرانیایان کردم تەلەفۆنیان بۆ کردم گوتیان وەرە بۆ مقەڕ لە هەورازە نەفتە، کاتێک چوومە هەورازە نەفتە، ئیدى یەکەم تەدریب، کە پێیان کردم لە جۆرى چەک بوو لە جۆرى چەکى چیچانى، کە مودەى 20 رۆژ بوو، دواى ماوەیەک، کە تەدریبەکەم کرد و فێرى چەکەکە بووم و دواى ئەوەى کە متمانەى تەواوى ئەوانم بەدەستهێنا، ئەژى ئەمین و چالاک عەلى هاتن بۆلام، وتیان ئۆفەرێکى، سەفەرێکى فێرکارى فڕینى درۆنت بۆ دێنینە پێشەوە تۆ بیکە، منیش رازی بووم، دواى ئەوە، کە سەفەرەکەمان رێکخست لێرە لە فڕۆکەخانەى هەولێر چوین بۆ تورکیا بە ترانزێت لەوێشەوە بۆ پۆلەندا، لە پۆلەندا بە وەرەقەیەکى تایبەت کە چوار نەفەرمان لەگەڵ بوو، من بووم، چالاک بوو، دوو هونەریشمان لەگەڵ بوو، کە لەوێ بە وەرەقەیەکى تایبەت فیزاى ئۆکرانیاشان لە پۆلەندا بۆ وەرگرتین، لەوێوە چوین بۆ ئۆکرانیا، لەوێ شوێنى حەوانەوەیان بۆ دابینکردین، لەناوچەى سەربازگەیەک بوو، کە لەگەڵ سەربازەکان فێرى فڕاندنى درۆنیان کردین. لەوێ فێرى هەڵدانى درۆنیان کردین، ئەو درۆنانەى کە خۆکوژین، ئەو درۆنانەى کە چۆن پێت بڵیم بۆمب هەڵدەدەنە خوارەوە، هەروەها هەڵدانی درۆنى دوور مەودایان فێرکردین، کە چۆن هەڵدەفرێت، ئەوانەبوو، کە لەو کۆرس و خولانەدا  هەمووى فێربوین. دوای سێ مانگ لە راهێنان ئەژی ئەمین سەردانی کردین سێ مانگى سەرەتا هەر پەروەردەى چەکى ئاسایمان کرد و دواتر ئەژى ئەمین هات بۆلاى ئێمە و گوتى، دەبێت ئێوە خۆتان فێرى درۆنى خۆ کوژى بکەن، دواى ئەوە درۆنى ئۆکرانیان بۆ هێناین، کە خۆکوژى بوو. ئێمەش پەروەردەمان لەسەر کرد، دواتر ئەژى ئەمین کارگەیەکى درۆنى هەر لە هەورازە نەفتە درووستکرد. نوێدەکرێتەوە  

 دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان، دەقی نووسراوی فەرمانی دەستگیرکردن بۆ ژمارەیەک لە تۆمەتبارانی لالەزار بڵاوکردەوە لەناویاندا فەرمانی دەستگیرکردنی سەلمان ئەمین نادر(ئەژی ئەمین)ى تێدایە. دەزگاى ئاسایش رایگەیاند، زنجیرەپلانێکى هاوبەش لەنێوان لاهور شێخ جەنگى و ئەژى ئەمین بۆ تێکدانى سەقامگیریى سلێمانى هەبووە. راشیگەیاند، ئامانجى پلانەکە دروستکردنى ئاژاوە و پشێوى و بە ئامانجگرتنى کەسایەتى ئەمنى، سیاسى و کارمەندى حکومى بووە. لەراگەیاندراوەکەی دەزگاى ئاسایش دا هاتووە: دادگا فەرمانى دەستگیرکردنى بۆ ژمارەیەک کەس دەرکردووە کە گومان دەکرێت دەستیان هەبووبێت لە سەرپەرشتى و رێکخستنى هەوڵەکان. ئاماژە بەوەشکراوە، یەکێک لە فەرمانەکان بۆ دەستگیرکردنى لاهور شێخ جەنگى بوو.  

مەکتەبی سیاسیی پارتی جەخت دەکاتەوە، بەردەوام هانى هەردوو حکوومەتی عێراق و هەرێمی کوردستانیان داوە تا بگەنە ڕێککەوتنێکی تۆکمە سەبارەت دابینکردنى مووچە و شایستە داراییەکانى هەرێم. چوارشەممە، 27ـی ئابی 2025، نووسینگەى ڕاگەیاندنى  مەکتەبى سیاسیى پارتى دیموکراتى کوردستان لە ڕاگەیەنراوێکدا، ڕەتیکردەوە، هۆشیار زێباری، ئەندامى دەستەى کارگێڕى مەکتەبى سیاسیى پارتی، لە هیچ کۆبوونەوەیەکدا باسى لە پرسى دواخستنى ڕێکەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا سەبارەت بە دابینکردنى مووچە کردبێت.  لە ڕاگەیەنراوەکەدا هاتووە "دوێنێ سێشەممە، 26ـی ئابی 2025، لە بەرنامەیەکى ڕادیۆى دەنگى بزووتنەوەى گۆڕان کە لە پلاتفۆڕمەکانى سۆشیال میدیاى فەرمى کەناڵى  (KNN)یش بڵاوکراوەتەوە، کەسێک بەنێونیشانى بەرپرسى ئۆفیسى دەزگاى ستاندارد لە سلێمانى، بەناوى زانیارى، چەند تۆمەتێکى بەخشیوەتەوە، کە گوایە هەڤاڵ (هۆشیار زێبارى) ئەندامى دەستەى کارگێڕى مەکتەبى سیاسیى پارتیمان لە کۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ بەڕێزان لە مەکتەبى سیاسیى یەکێتیى نیشتمانیى کوردستان باسى لە پرسى دواخستنى ڕێکەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا کردووە سەبارەت بە دابینکردنى مووچە!".  مەکتەبی سیاسیی پارتی جەخت دەکاتەوە "سەرلەبەرى ئەو زانیاریانە ناڕاستن و دەکەونە خانەى تۆمەت بەخشینەوەیەکى بێ بنەما، بەپێچەوانەوە بەڕێز زێبارى و مەکتەبى سیاسى پارتیمان هەمیشە جەختیان لە پاڵپشتى حکوومەتى هەرێمى کوردستان کردووەتەوە لە چارەسەرکردنى کێشە و گرفتەکان لەگەڵ حکوومەتى فیدڕاڵى." بە گوێرەی ڕاگەیەنراوەکە، پارتی بەردەوام هانى هەردوو حکوومەتی داوە بۆ گەیشتن بە "ڕێککەوتنێکى تۆکمە بۆ دابینکردنى مووچە و شایستە داراییەکانى هەرێمى کوردستان و ڕەخساندنى کەشێکى ئارام لەپێناو ژیان و گوزەرانى مووچەخۆر و هاووڵاتیانى خۆشەویستى کوردستان."

ژمارەیەک چالاکوان و هاوڵاتی نامەیەد دەدەنە فەرماندەیی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق و دەڵێن دەمانەوێت سەرنجی بەڕێزتان رابکێشین بۆ مەسەلەیەکی زۆر مەترسیدار کە هەڕەشە لە ئارامی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان-عێراق دەکات. ئەوەش بریتییە لە بەدبەکارهێنانی ئەو چەک و تەقەمەنیانەی دراوە بە هێزەکانی پێشمەرگە لە چوارچێوەی پشتیوانیی هاوپەیمانیی نیودەوڵەتی دژی رێکخراوی تێرۆریستی داعش لەلایەن هێز و گرووپی دیکەوە. هەروەها ئەوەشدەخەنەڕوو هەوڵ بدەن ئەم چەکانە لەم هێزە تایبەتانە بسەندنەوە، لەبەرئەوەی لە پاکتاوکردنی کێشە ناوخۆییەکان بەکاری دەهێنن، کە ئەمەش پێچەوانەی ئەو ئامانجە سەرەکیانەیە کە پێیان بەخشراوە. لەبەشێکى دیکەدا داوادەکەن لیژنەیەکی لیکۆڵینەوەی بێ لایەن دابمەزرێنن بۆ کنەکردن و چاودێریکردنی  بەدبەکارهێنانی ئەم چەک و تەقەمەنیانەی لەلایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتیەوە بەخشراون بە هێزەکانی پێشمەرگە. دەقى نامەکە.. بۆ فەرماندەیی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق بەڕێزان، ئێمە وەکو ژمارەیەک چالاکوان و هاوڵاتی لە هەرێمی کوردستان - عێراقدا، دەمانەوێت سەرنجی بەڕێزتان رابکێشین بۆ مەسەلەیەکی زۆر مەترسیدار کە هەڕەشە لە ئارامی و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان-عێراق دەکات. ئەوەش بریتییە لە بەدبەکارهێنانی ئەو چەک و تەقەمەنیانەی دراوە بە هێزەکانی پێشمەرگە لە چوارچێوەی پشتیوانیی هاوپەیمانیی نیودەوڵەتی دژی رێکخراوی تێرۆریستی داعش لەلایەن هێز و گرووپی دیکەوە. لەمیانەی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئەم دواییانە لەهەردوو پارێزگاکانی هەولێرو سلێمانی ئەو راستییە ئاشکرا بوو کە بەشێک لەم چەک و تەقەمەنیانە لەلایەن هیزە تایبەتەکانی وەکو زێرەڤانی و دژە تیرۆرو کۆماندۆوە  کە سەر بە هەردوو حیزبی دەسەڵاتدارن بەکاردەهێنرێن بۆ پاکتاوکردنی حساباتی سیاسیی ناوخۆیی دژ بە خەڵکی هەرێمی کوردستان و پارتە سیاسییەکانی دیکە. ئەمەش خۆی لەخۆیدا لادانێکی مەترسیدارە لەو ئامانجە سەرەکییەی ئەو چەک وتەقەمەنیانەی پێ بەخشراوە کە ئەویش روبەڕوبونەوەی تیرۆر و سەقامگیریی هەرێمی کوردستان و ناوچەکەیە. بەردەوامبوونی ئەم دۆخەو بەمجۆرەی ئێستای هەڕەشەیەکی جدییە کە ئەم دامەزراوە سەربازییە تایبەتانە وەکو هاوچەشنەکانیانی لێ بێت لە عێراقدا کە پابەند نین بە دامەزراوە شەرعیەکان و سەروەری یاساوە، ئەمەش بێ گومان ترس و دڵەڕاوکێ لەنێو هاوڵاتیاندا دروست دەکات و بەها باڵاکانی دێمۆکراسی تەسکتر دەکاتەوە کە لەمێژەوە هاوپەیمانە نێودەوڵەتیەکانمان بانگەوازی بۆ دەکەن. لەبەر ئەو خاڵانەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێداون داواکارین لە هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە عێراق:   •    هەوڵ بدەن ئەم چەکانە لەم هێزە تایبەتانە بسەندنەوە، لەبەرئەوەی لە پاکتاوکردنی کێشە ناوخۆییەکان بەکاری دەهێنن، کە ئەمەش پێچەوانەی ئەو ئامانجە سەرەکیانەیە کە پێیان بەخشراوە. •    پاڵپشتیی چاکسازیی کەرتی سەربازی بکەن، هەوڵ بۆ یەکخستنی هێزەکانی پێشمەرگە بدەن لەژێر یەک سەرکردایەتیی پیشەیی و نیشتیمانیدا دوور لە دەستێوەردانی حیزبی. هەروەها واز لە پڕ چەککردنی ئەم هێزە تایبەتانە بهێنن. •    لیژنەیەکی لیکۆڵینەوەی بێ لایەن دابمەزرێنن بۆ کنەکردن و چاودێریکردنی  بەدبەکارهێنانی ئەم چەک و تەقەمەنیانەی لەلایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتیەوە بەخشراون بە هێزەکانی پێشمەرگە. ئێمە کاتێک ئەم مەترسی و داواکاریانەتان بۆ بەرز دەکەینەوە، پاڵپشتییە بەردەوامەکانتان بۆ بنبڕکردنی تێرۆر لەهەرێمی کوردستاندا بەرز دەنرخێنین. بێ دەنگیتان لە ئاست ئەم لادانە  ترسناکە، سەقامگیریی هەرێم و ئایندەی دێمۆکراسی لە هەرێمدا دەخاتە بەردەم مەترسی گەورەوە.  لەگەڵ رێزو سوپاسی بێ پایانماندا. ناوەکان: １-    خەبات عەبدوڵا .. نوسەرو رۆژنامەنووس ２-    سەفوەت رشيد .. .مافپەروەر ３-    د. لەتیف شيخ مستەفا ...مافپەروەر ４-    مەحمود رەزائەمين .. چالاکی سیاسی و ئەندامی پێشووتری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ５-    د. پەروین نوری عارف ... ئەکادیمی و پسپۆڕ لەمێژووی زارەکی ６-    محمەد ساڵح سەليم ... مافپەروەر ７-    محەمد کەريم محەمد  ... ئابوریناس و چالاکی مەدەنی ８-    نیهاد قازی ... چالاک لەبواری مافەکانی مرۆڤدا ９-    کاوان فەرەج ... چالاکی مەدەنی １０-    د. سالار باسيرە ... ئەکاديمي １１-    د. گەشە حەفيد ... مافپەروەر １２-    د. رازاو گوڵی ... مافپەروەر １３-    تحسين قادر ... وەزیری پێشووتر لە حکومەتی هەرێمی کوردستان １４-    نیاز عەبدوڵا ... رۆژنامەنووس و داکۆکیکار لە مافەکانی مرۆڤ １５-    شۆڕش ئەمين... چالاکی مەدەنی １６-    پەروا عەلي ... چالاکی مەدەنی و ئەندامی پێشووتری پارلەمانی کوردستان １７-    عەبدوڵا کەريم مەحمود ... نوسەر و رۆژنامەنوس １８-    ئاسۆ محەمەد شوانی... رۆژنامەنوس و چالاکی مەدەنی １９-    موجاهید محەمەد ئەمين ... مامۆستا ２０-    بابان جەعفەر ... چالاکی مەدەنی ２１-    د. کامەران قەرەداخی ... دکتۆری پسپۆڕ ومامۆستای زانکۆ ２２-    تاریق فاتيح ... سەرنوسەری رۆژنامەی هاوڵاتی ２３-    عيماد حەميد عەلی ... مافپەروەر ２４-    کارزان فاضل ... مافپەروەر ２５-    ئارام جەمال ... چالاکی مەدەنی ２６-    شوان عەبدوڵا ... زیندانی سیاسی لە سەردەمی فەرمانڕەوایی بەعس ２７-    نێزيک حاجي ... چالاکی مەدەنی ２８-    د. شێرکو کرمانج ... توێژەرو ئەکادیمی ２９-    بابەکر دڕەیی ... مافپەروەرو چالاکی سیاسی ３０-    شوان محەمد ... رۆژنامەنوس ３１-    پەیمان عیزەدین ... مافپەروەر ３２-    ئەبوبەکر هەڵەدنی ... پەرلەمانتاری پێشووی پەرلەمانی کوردستان ３３-    سەڵاح رەشيد ... وەزیری پێشوتری حکومەتی هەرێمی کوردستان ３４-    فەتاح زاخۆیی ... وەزیری پێشووتری حکومەتی هەرێمی کوردستان ３５-    د. سەروەر عەبدولڕەحمان ... سەرۆکی رێکخراوی پەی ３６-    دانا رەشيد ... چالاکی مەدەنی ３７-    ستارە عارف ... چالاکی مەدەنی ３８-    نەوروز عەباس ... چالاکی مەدەنی و رۆژنامەنوس ３９-    جەمال شێخ جەلال ... فەرمانبەری خانەنشين ４０-    بەهایدن ... هونەرمەندی شێوەکار ４１-    وەهاب واحيد ... مامۆستا ４２-    جيهاد محەمەد ئەمين ... چالاکوانی مەدەنی و پسپۆڕی پەروەردە ４３-    خاليد رەزا ئەمين ... قایمقامی پێشووتری ناوەندی پارێزگای سلێمانی ４４-    ئاراس محەمد غەريب ... بەڕێوەبەری گشتی خانەنشین ４５-    رەهەند رەزا ... مافپەروەر ４６-    رێبوار حەمە ئەمين ... چالاکی مەدەنی ４７-    د. کاميل عومەر ... مامۆستای زانکۆ ４８-    محەمەد نوري ...رۆژنامەنوس ４９-    فەرەیدون سامان ... سەرنوسەری گۆڤاری زمان وزار ５０-    نەوزاد عەزيز ...نوسەرو توێژەری کۆمەڵایەتی ５１-    وریا عەبدوڵا رەسوڵ ... توێژەری کۆمەڵایەتی و زیندانی سیاسی ５２-    دەوەن مەعروف ... شاعیر و پێشمەرگەی دێرین ５３-    نەزیرە حارس ...چالاکی مەدەنی و پێشمەرگەی دێرین ５４-    کەريم ملا رەشيد ... نوسەرو وەرگێڕ ５５-    ئاسۆ حەيدەري ... زیندانی سیاسی و پێشمەرگەی دێرین ５６-    ئیسماعيل حەمە ئەمين ...نوسەرو رۆماننووس ５７-    ئەیاد محەمد عەبدوڵا ... زیندانی سیاسی لە سەردەمی فەرمانڕەوایی بەعس ５８-    د. شێرکۆ محەمەد ئەمین ... ئەندامی پێشوتری پارلەمانی هەرێمی کوردستان ５９-    د. سارا موحسین ... ئەندامی پارلەمانی هەرێمی کوردستان ６０-    شوان داودی ... رۆژنامەنوس و ئەندامی پێشوتری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ６１-    ژوان ئەحمەد ... رۆژنامەنوس ６２-    سەرگوڵ قەرەداخی ... مافپەروەر ６３-    سەید ئەحمەد حەمە لاو ... رۆماننووس ６４-    هیوا سەعيد سەليم ... نووسەرو چالاکی سیاسی

تەلەفزیۆنى سوریا ئەمڕۆ چوارشەممە بڵاویکردەوە، شەش ئەندامی وەزارەتی بەرگری سوریا لە نزیک شاری ئەلکیسوا لە لادێکانی دیمەشق لەلایەن فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی ئیسرائیلەوە کراونەتە ئامانج کوژران. سەرچاوە سەربازییەکان بە تەلەفزیۆنی سووریایان ڕاگەیاندووە، یەکەکانی سوپا لە چیای ئەلمانیە، لە چوارچێوەی شوێنێکی سەربازی لە نزیک گوندی دێر عەلی، پێش بۆردومانی ئیسرائیل، مانۆڕی چەکی زرێپۆشیان ئەنجامداوە. سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەشکردووە، ئێوارەی دوێنێ لە هێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئیسرائیلدا، جەبەل ئەلمەنیە کە لە لایەک دیمەشق و ناوچەکانی دەوروبەری جیادەکاتەوە و لە لایەکی دیکەش دەشتی حەورانی کردە ئامانج و بەهۆیەوە شەش کارمەندی سوپا کوژراون کە ئەفسەرێکیان تێدایە. لای خۆیەوە بەرپرسێکی وەزارەتی بەرگری سوریا بە ئاژانسی فرانس پرێسی ڕاگەیاندووە، لە هێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئیسرائیل لە نزیک دیمەشقی پایتەخت لانیکەم سێ سەرباز کوژراون و باڵەخانەیەکی سەربازی سەر بە فیرقەی 44 لە ئەلکسوا کردە ئامانج. لای خۆیەوە کەناڵی ئەلئیخباریەی سوریا بڵاویکردەوە کە لە نزیک شاری ئەلکسوا لە لادێی دیمەشق کارمەندانی سوپای سوریا لە هێرشەکانی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی ئیسرائیل کوژراون.

لەژمارەى ئەمڕۆیدا رۆژى چوارشەممە، رۆژنامەى العرب ڕاپۆرتێکى لەسەر پەیوەندیەکانى نێوان یەکێتى و پارتى دواى ڕوداوەکانى سلێمانى بڵاوکردەوەو تیایدا ئەوەدەخاتەڕوو پارتى دیموکرات، یەکێتی بەوە تۆمەتبار دەکەن کە هەڕەشە لە سەقامگیری و ئارامى کوردستان دەکات و یەکێتیش پێکدادانی هێزەکانى زێرقانی لە دژی خێڵی خورشید هەرکی بیری پارتى دەخاتەوە. ناکۆکییە سروشتییەکانی پەیوەندی نێوان هەردوو حزبە سەرەکییەکەی هەرێمی کوردستانی عێراق دەکرێت بۆ ماوەیەکی کورت بشاردرێتەوە، بەڵام بە هەر ڕووداوێکی سیاسیی بەرچاو یان شۆکێکی ئەمنی بە ئاشکرا دەتەقێتەوە، وەک ئەوەی کە بەم دواییە لە پارێزگای سلێمانی بینرا. کاردانەوەی لێکەوتەوە کە هەڕەشەی تێکدانی ئەو پێشکەوتنە کەمییە دەکات کە بە ئاراستەی کاراکردنەوەی پەرلەمانی هەرێم و پێکهێنانی حکومەتە نوێیەکەی ئەنجام دراوە. بەپێى وتەى ڕۆژنامەکە، سەرکردە دیارەکانی هەرێمی کوردستان بە جددی دۆخەکەیان گرتووە و دەستیان کردووە بە جوڵە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی. سەرچاوەیەکی سیاسی بڵاویکردەوە، سەرۆکی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی، ئامادەکاری دەکات بۆ سەردانی سلێمانی "لە هەوڵێکدا بۆ هێورکردنەوەی گرژییەکانی نێوان پارتی دیموکرات و یەکێتی نیشتمانی کوردستان. بڕیارە لەگەڵ سەرکردەکانی یەکێتی کۆببێتەوە، دیارترینیان بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی ئەو حزبەیە. گرژییە نوێیەکان لەو ڕووداوە خوێناویانە سەرچاوە دەگرن کە چەند ڕۆژێک لەمەوبەر لە پارێزگای سلێمانی قەڵای یەکێتی ڕوویاندا. ئەم ڕووداوانە بریتی بوون لە بەکارهێنانی هێز بۆ دەستگیرکردنی لاهور شێخ جەنگی ئامۆزای بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی و هاوبەشی پێشووی لە سەرکردایەتی حزبی، لەناو هۆتێلێکدا کە لەگەڵ ئەندامانی هێزەکەیدا بوو هەوڵى دەستگیرکردنیان دراو لە ئەنجامدا کوژراو و برینداری لێکەوتووەتەوە. پارتی دیموکراتی کوردستان، بە سەرۆکایەتی مەسعوود بارزانی، لێدوانێکی نەرێنی سەبارەت بە ڕووداوەکانی هۆتێل لالەزار لە سلێمانی بڵاوکردەوە، هاوکات دەزگاکانی ڕاگەیاندنی سەر بە یەکێتی پۆستێکیان بڵاوکردەوە، کە بە فەرمانی "دەسەڵاتدارانی باڵا" کە بە هەڵمەتی میدیایی لە دژی یەکێتی ناوی دەبرد، ئیدانەیان کرد. بەڵام میدیا ناوخۆییەکانی دیکە ڕەهەندێکی جددیتریان بەو ناکۆکییە بەخشی کاتێک باسیان لەوە کرد کە یەکێتی لایەنەکانی ناو حکومەتی هەرێم بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستانی تۆمەتبار کردووە بە تێوەگلان لە هەوڵی کودەتا بەسەریدا و دەستێوەردانی ئەمریکی و بەریتانیا و نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ئەو پرسە لە ئارادایە.  ڕۆژی سێشەممە، ئاژانسی هەواڵی بەغدا ئەمڕۆ لە زاری سەرچاوەیەکی سیاسییەوە کە بە ئاگاداری وەسفی کردووە، ڕایگەیاندووە، هەوڵی نێوەندگیری بەهێز لەلایەن ئەمریکا و بەریتانیا و نوێنەرایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق دەدرێن بۆ ئەوەی میدیاکانی یەکێتی نەتوانن ئەو دانپێدانانە پەخش بکەن. ڕووداوەکانی هۆتێل لالەزار کە شێخ جەنگی لێی دەستگیرکرا، نوێنەرایەتی "دڵۆپ"ێکی دیکەی دەکرد کە جامەکەی ناکۆکییە شاراوەکانی نێوان یەکێتی و پارتی لێ ڕژا، دوای ئەوەی پارتی ڕکابەر و نەیارەکەی بە هۆکاری تێکدانی سەقامگیری ناوچەکە و هەڕەشەکردن لە ئاسایشەکەی خستە ئەستۆی خۆی. ئەمەش لە بەیاننامەیەکدا هات کە لەلایەن حزبەکەی بارزانییەوە بڵاوکراوەتەوە، کە تیایدا هاتووە، کاردانەوەی ڕووداوەکانی هۆتێل، "کە گیانی خەڵکێکی زۆریان لێدەسەندرێتەوە، نیگەرانییەکی زۆری لای دانیشتوانی سلێمانی بەتایبەتی و خەڵکی هەرێمی کوردستان بەگشتی دروستکردووە.

ئەندامی تەڤگەری ئازادیی کوردستان هێلین ئومێد باسی لەوەکرد حكومەتەکەی ئاکەپە لە ئامادەی ڕێبەر ئاپۆ بۆ پرۆسەکە دەترسێ، چونکە رێبەرێتی ئامادەی کۆمەڵگەی دیموکراتیکی و ئاشتییە و گوتی: "کۆمیسیۆن و کۆمەڵگەش ترس و نیگەرانیان لەوەیە ئاکەپە لە پرۆسەکە بکشێتەوە." هێلین ئومێد، ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی پارتی کرێکارانی کوردستان کە بەناوی ئەندامی تەڤگەری ئازادییەوە چاوپێکەوتنی لەگەڵ مەدیا خەبەر تیڤی کردووە رایگەیاند:  گەر ئەمجارەش ئەم پرسە چارەسەر نەکرێت ئەوا دەپەڕێتەوە بۆ قۆناغێکی پر لە توندوتیژی. تەواوى چاوپێکەوتنەکە.. سڵاو و خۆشەویستی خۆی بۆ ڕێبەر ئاپۆ نارد و لە کەسێتی شەهیدانی فەرماندە نوورەدین سۆفی و  کۆچەرۆ ئورفا و هەروەها شەهیدانی ڕاگەیاندنی ئازاد هێرۆ بەهادین و گوڵستان تارادا بە ڕێز و پێزانینەوە هەموو شەهیدانی مانگی ئابی بیرهێنایەوە. هێلین ئومێد دەربارەی ئێستای پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک ئەمەی گوت: "پرۆسەکە بەرەوپێشەوە دەچێت، سەرنجی هەمووان بە تایبەت لەسەر کۆمیسیۆنی دیموکراسی، خوشک-برایەتی و یەکگرتنی نەتەوەییە، نابێت کارەکانی کۆمیسیۆن جیاواز لە کارەکانی پرۆسەی گشتیی تەماشا بکرێت. لە پرۆسەیەکداین کە بە ڕەنج، قوڵبوونەوە و هێزی هزری ڕێبەر ئاپۆ ئافرێندراوە. پێکهێنانی کۆمیسیۆن و کارەکانیشی بەشێکن لە پرۆسەکە." 'کۆمەڵگە ترسی لەوەیە ئاکەپە لە پرۆسەکە بکشێتەوە' هێلین ئومێد ڕایگەیاند لە بابەتەکانی خاوەنداریکردن لە پرۆسەکە، ڕوبەڕوبوونەوەی واقع، خاوەنداریکردن لە ڕاستییەکان و گفتوگۆیەکی بوێرانە، ترس و نیگەرانی هەیە و دەستنیشانی کرد هۆکاری ترس و نیگەرانییەکانیش دەسەڵاتداری ئاکەپەیە. لەسەر ئەم بابەتە هێلین ئومێد ئەم هەڵسەنگاندنەی کرد: "دۆخەکە لەبەر دوو هۆکار بەم شێوەیە؛ ڕابردوویەک لە ئارادایە. بە پرۆسەیەکی سیاسییدا تێپەڕین، دەرکەوت ئاکەپە خۆی سپاردووە بە کۆمەڵگەی کورد و خواستی خۆی ڕێکخراو بکات. واقعی ئاکەپە-ئەردۆغانمان بینی لە داوای ساڵانی دووهەزارەکانەوە بووە دەسەڵاتدار، بەڵێنی ئازادی دا بە کوردان، پرۆسەکە بە پێشکەوت، لەو پرۆسانەدا ڕۆڵیکی گێڕا، بەڵام دواتر زۆر بە زوویی، هەروەک دەگوترا 'دەمامکەکەیان کەوتەخوارەوە' و ڕوخساری ڕاستەقینەی خۆیان نیشان دا و کۆمەڵگەی کوردی و تورکیش ئەمەی بینی. تەماشاکە؛ توندوتیژی و ستەم تەنها لە دژی کوردان دەکرێت. دەمەوێت بڵێم، کەسانی بە ویژدانی کۆمەڵگەی تورکیا لەم بابەتەدا دەبێت زیاتر بە هەڵوێستی لێپرسینانەوە بجوڵێنەوە. ئەوە حەقیقەتێکە؛ ستەم کردن لە کۆمەڵگەی کوردی هاوکات کۆمەڵگەی تورکیش لەناو دەبات. یانی تورکەکان دەچەوسێنێتەوە و وادەکات دەنگی کۆمەڵگەی تورک دەرنەکەوێ. بە هەڕەشە دەترسێندرێت و بە بەردەوامی خەریکی بانگەشەیە بۆ شەڕ، ڕێکلامکردن بۆ چەک، گرتن، دەستەبەسەکردن و توندوتیژی پۆلیس و ... مەبەستم ئەوەیە: ئاکەپە خاوەن تۆمارێکی لەم شێوەیەیە. بۆیە هەمووان ترسێکییان هەیە، نیگەرانن لە پرۆسەکە بکشێتەوە. هۆکاری دووەمیش ئەوەیە ئاکەپە زۆر پراگماتیکانە دەجوڵێتەوە. ئەوەی ئەم پرۆسەیەیی خێراتر کردووە هەنگاوەکانی ڕێبەر ئاپۆیە. هەمیشە ئاکەپە و حکومەت لەم بابەتەدا لاواز بوون. بۆچی؟ لەبەرئەوەی سەیری ڕووداو و پێشهاتەکانی ناوچەکە دەکات و دەیەوێت لەسەر ئەو بنەمایە پێگەی خۆی دیاری بکات. گەر دەرفەتی بۆ بڕەخسێت خواستێتی جارێکی دیکە کوردان سەرکەوت بکات. چونکە فێری ئەمە بووە و بەدەر لەمە ناتوانێت سیاسەتێکی دیکە بکات. دەڵێت شەڕ، توندوتیژی، فشار و ستەم و ئەمە وەک فرسەت دەبینێت، هەندێک ئەمە بە دیکتاتۆرێتی تاکڕەوی ناودێنن. هەموو بڕیارەکان لە لایەن یەک کەسەوە دەدرێت. دەسەڵاتێکی سیاسی لەم شێوەیە فۆرمی گرت. ئەمە گۆرەپانێکی ئاسوودە و بێ سەرێشەیە. سەپاندنی سیاسەتێکی لەم شێوەیە زۆر ئاسوودەیە. هەر بۆیە ترەمپ لەم ڕووەوە سەرسامی ئەردۆغانە. ڕەنگە پۆتینیش سەرسام بێت پێی، ئەویش بە هەمان شێوە دەوڵەتێکی هەواڵگری درووست کرد. قۆرخکاری و ناوەندگەرای پانتاییەکی سیاسی ئاسوودەیە بۆ ئاکەپە و لە ئێستاشدا نایەوێت لەم حکومکردنەی جیابێتەوە. دیموکراسی شێوازێکی سەختی حوکمڕانییە و سیستەمێکی سیاسییە کە تێیدا دەبێت بۆچوونی هەموانی قبوڵ بێت. بەدەر لەمەش بەمانای ئەوەدێت کۆمەڵگە خۆی بنکی ڕێکخستنی خۆی بونیات بنێت و سیاسەتی خۆی بکات. بەڵام ئەو زیهنییەتی لە بەرانبەرماندایە لەم ڕووەوە جێگەی باوەڕ نییە. بۆیە ئەوانەی لە کۆمیسیۆندان، هەندێکیش لەوانەی بەشداری کۆمیسیۆن بوون هەندێک بە ترس و نیگەرانیەوە قسەدەکەن. ترسیان لەوەیە گەر سبەی لە پرۆسەکە کشایەوە بڵێت؛ تۆ لە کۆمیسیۆنەکەدا فڵان شتت گوت و ئەندامی فڵان لایەنی، دەتوانێت جارێکی دیکە بیگرێت. یانی هیچ گەرەنتییەکی پرۆسەکە نییە. لە تورکیادا هیچ گەرەنتییەک نییە. 'ترسیان لە ئامادەیی ڕێبەر ئاپۆیە بۆ پرۆسەکە' لەلایەکی دیکەوە بەشداری بەهێزمان لە پرۆسەکەدا داخوازمان بوو بۆ ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ ، ئەوەشمان ڕوونکردەوە تەنها رێبەر ئاپۆ دەتوانێت ئەم پرۆسەیە بەرێوەبەرێت. لەم چوارچێوەیەدا هەموو ئەوانەمان کرد کە ڕێبەرێتی دوای لێکردین. یانی لەم بابەتەدا بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ کرد. بەڵام لەولایشەوە دۆخێکی ئاوا لە ئارادایە، نزیکەی مانگێکە هیچ دیدارێکی ڕێبەر ئاپۆ نەکراوە، ڕاستە گوتمان گۆشەگیری هەندێک شکێندراوە. ڕاستە ڕێبەر ئاپۆ چەند دیدارێکی ئەنجام دا و بووە هۆکاری زیندووبوونەوەی هیواکان. بەڵام دیداری رێبەر ئاپۆ لەگەڵ بنەماڵە و پارێزەران و سیاسەتمەداراندا وەک پێویست نییە، هەرچەندە خۆی لە خۆدا ئەم دیدارانە بە مەرجی دەستووری ئەنجام دەدرێن. پێگەی دیلگرتن هێشتایش درێژەی هەیە. هەوڵدانی بە ئامرازکردن ئەمەیە، بیرکردنەوەی دەسەڵاتداری ئێستا ئەوەیە هەموو شتێک بکاتە ئامراز و لە بەرژوەندی خۆی بەکاری بهێنێت. مەبەسمان لە سیستەمێکی سیاسییە کە هەموو بەهاکانی تێکوپەکان داوە. بۆیە هەوڵدەدات بەم شێوەیە نزیکی ڕێبەر ئاپۆ بێتەوە، بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەمە سەرناگرێت. خواستیانە واقعێکی لەو جۆرە بخوڵقێنن و هەموو شتەکان بەپێی خواستیان بەڕێوەبچێت. بە دڵنیاییەوە ئەمە یارییەکی شەڕی تایبەتە. دووبارەی دەکەمەوە داڕێژەر و ئەندازیاری ئەم پرۆسەیە ڕێبەر ئاپۆیە و دەسەڵاتداریش لەگەڵ بیرۆکەکانییدا دانوستانی نەکرد. خۆ ڕێبەر ئاپۆ کەسایەتییەکی بارزگان نییە، ڕێبەرمان کەسایەتییەکی مێژووییە. ناتوانن بە گوشار و سەپاندن لە ڕێبەر ئاپۆ نزیک ببنەوە، یان لەڕێگەی فێڵ و ئیستیغلاکردنەوە بگەن بەو خواستەیان. باشە با بپرسین شتەکە ئاوایە؟ چونکە لە ئامادەیی ڕێبەر ئاپۆ بۆ پرۆسەکە دەترسن، رێبەر ئاپۆ بۆ کۆمەڵگەیەکی دیموکراتیک و ئاشتیانە ئامادەیە. ئامادەیە بۆ سەروەربوونی سیاسەتێکی دیموکراتیک لە تورکیادا. کورد خرایە دەرەوەی کۆمارەوە، ئاشتەوای کوردان لەگەڵ کۆماردایە. مەبەستمان لە ئەنتێگراسیۆن خودی ئەم خاڵەیە. ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک تەنها پەیوەندیدار نییە بە ئێمەوە، یانی مەبەستمان لە ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک ئەوەنییە میلیتانە چەکدارەکان بێن بەشداری سیاسەت بن. ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک ئەوەیە کە کۆمەڵگەی کوردی خاوەنداری لە کۆمار بکات و ببێتە پایەیەکی بنەڕەتی. بەڵام لەم بابەتەدا هێشتایش ئاستەنگی جددی هەیە، وەک ئەوەی لە ڕێگریکردن لە کوردی ئاخاوتنی دایکە نەزاهەت بینیمان لە کۆمیسیۆندا. داخۆ کۆماری تورکیای نوێ، کۆماری دیموکراتیک، کۆماری تورکیایەکی دیموکراتیک بەم شێوەیە دەتوانرێت درووست بکرێت؟ داوا لە هەموو کەسێک دەکەم جددیانە بیر لەم بابەتە بکاتەوە. ئەمە یاری منداڵان نیە؛ ٥٠ هەزار مرۆڤ بوون بە قوربانی!. دەتوانم ئەمە بڵێم، گەر ئەمجارەش ئەم پرسە چارەسەر نەکرێت ئەوا دەپەڕێتەوە بۆ قۆناغێکی پر لە توندوتیژی.

ئەمڕۆ چوارشەممە (27ـی ئاب) کۆنفرانسی هاوپەیمانیی سۆسیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی لە شاری سلێمانی دەستیپێکرد، کە ژمارەیەک سەرۆک سەرکردەو کەسایەتیی سیاسی لە 21 وڵاتی جیهانەوە بەشداریی تێدا دەکەن. لە یەکەم رۆژى کۆنفرانسەکەدا، یەکەمین کۆنگرەی ژنانی سۆسیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی دەبەسترێت و سەرۆکی یەکێتیی ژنانی سۆسیال دیموکرات هەڵدەبژێردرێت. کۆنفرانسەکە بڕیارە بۆ ماوەى چوار رۆژ بەردەوام بێت، چەندین وتار، بابەت و پانێڵی جیاواز لەسەر پرسە ناوخۆیی و ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان پێشكەش دەکرێت. کۆنفرانسەکە بە سەرپەرشتیی، بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بەڕێوەدەچێت و د. لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراق بەشداردەبێت. کۆنفرانسی هاوپەیمانیی سۆسیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی، کە تاوەکو 30ـی ئاب بەردەوام دەبێت، ئامانجی پتەوکردنی پەیوەندییە هاوپەیمانییەکانی نێوان بزووتنەوە پێشکەوتووخوازەکانی عەرەب و کورد و پەرەپێدانی هەماهەنگیی نێوان پارتە سۆسیال دیموکراتەکانە. هەروەها ئامانجیشی ئەوەیە، ئاڵوگۆڕی ئەزموونەکانی پەیوەست بە وەڵامدانەوەی پرۆگرام و حوکمڕانی دیموکراتی بکرێت و لەو رێگەیەوە کار بۆ دامەزراندنی بناغە و دیدگایەکی سیاسی نوێ و پلانی ستراتیجیی سۆسیال دیموکراسی لە جیهانی عەرەبیدا دەکرێت. لەلایەکى دیکەوە شاندێکی ڕۆژئاوای کوردستان کە پێکهاتوون لە هاوسەرۆکی پەیەدە غەریب حسۆ، ئەندامانی دەستەی هاوسەرۆکایەتی پەیەدە ساڵح موسلم و فۆزا یوسف گەیشتنە سلێمانی، بڕیارە بەشداری کۆنفرانسی "هاوپەیمانی سۆشیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی" بکەن کە لە ڕۆژانی  ٢٧ بۆ ٣٠ ئاب بەڕێوەدەچێت.

یەكێك لە تەوەرە گرنگەكانی دیداری نێوان مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات لەگەڵ جین شاهین، سیناتۆری دیاری ئەمریكا كە لە عەممانی پایتەختی ئوردون بەڕێوەچوو،باسكردن بووە لە پێویستی بەردەوامی دانوستانەكان لەبارەی گەیشتن بە چارەسەری نا ناوەندی لە سوریا، بە نێوەگیری نێودەوڵەتی.  كەناڵی "روناهی" لەزاری سەرچاوە تایبەتەكانییەوە ئاشكرایكردووە: كۆبونەوەی چەند رۆژی رابردووی مەزڵوم عەبدی و جین شاهین، هاوڕێ لەگەڵ پەرلەمانتاری ئەمریكی جۆ ویڵسۆن،  سێ‌ تەوەری سەرەكی باسكراوە. بەگوێرەی سەرچاوەكە، لە كۆبونەوەكەدا هەردوولا جەختیان لە گرنگی بەردەوامی هەوڵە نێودەوڵەتییەکان كردووەتەوە بۆ بەرەنگاربونەوەی داعش و، پێویستی جێبەجێکردنی رێککەوتننامەی (10)ی ئازاری نێوان ئەحمەد شەرع، سەرۆكی راگوزەری سوریاو مەزڵوم عەبدی، لە ژێر چاودێری نێودەوڵەتیدا، لەگەڵ پێویستی درێژەدان بە دانوستانەکان بۆ گەیشتن بە چارەسەرێکی نا ناوەندی لە سوریا لە ڕێگەی نێوەندگیری نێودەوڵەتییەوە. ئەو پێشهاتانە لەكاتێكدا، ئەحمەد شەرع لەمیانی پێشوازیكردنی لە ژمارەیەك كەسایەتی و بەرپرسی میدیا عەرەبی و ناوەندەكانی لێكۆڵینەوە لە دیمەشقی پایتەخت رایگەیاند: ئەگەر فیدراڵیزم یان نا ناوەندی بە واتای دابەشبون بێت، ئەوە رەتیدەكەینەوە، لەبارەی هەنگاوەکانی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەریش وتی:ئەگەر ئامانج مافەکانی کورد بێت، پێویست بە دڵۆپێک خوێن ناکات، چونکە ئەو مافانە لە دەستووردا دەبن، بەڵام پشکپشکێنە هاوشێوەی عێراق و لوبنان قبووڵکراو نییە.  شەرع ئاماژەی بە رێککەوتنی 10ی ئازار کردو وتی:  ئەو رێککەوتنە لەلایەن هەموو لایەنەکانەوە قبوڵكراوە و وەک بنەمایەك بۆ گفتوگۆ تەماشا دەكرێت.

وتەبێژى حکومەتى عێراق ڕایدەگەیەنێت پێویستە حکومەتی هەرێم بڕی (120) ملیار دیناری داهاتە نانەوتییەکان رادەست بكات، بۆ ئەوەى مووچەکە خەرج بکرێت.   سەرچاوەیەکیش لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەڵێ، سبەی رێکارەکانی ناردنی داهاتی نانەوتی بۆ بەغدا دەستپێدەکەن کە 120 ملیار دینارە. رۆژی سێشەممە، 26ـی ئابی 2025، کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بەڕێوەچوو و سەرچاوەیەکی بەشدار لە کۆبوونەوەکەش ڕاگەیاند: ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاریدا مووچەی مانگی 6ـی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکرێت". نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی عێراق بڵاویكردەوە، ئەنجومەنی وەزیران لە كۆبونەوەی ئەمڕۆیدا، سەبارەت بە پابەندبونە داراییەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان، پێداچونەوەی بە راپۆرتی لیژنەی وەزاری پەیوەندیدار بە پابەندبونە داراییەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان کرد، رەزامەندی دەربڕی لەسەر خەرجکردنی موچەی مانگی حوزەیرانی 2025 لەلایەن وەزارەتی داراییەوە. پێویستە حکومەتی هەرێم بڕی (120) ملیار دیناری داهاتە نانەوتییەکان رادەست بكات، بەگوێرەی بڕیارنای ژمارە 636ی ساڵی ی حكومەت2025.  هاوكات ئەنجومەن لیژنە هاوبەشەکانی راسپارد بۆ درێژەدان بە کارەکانیان و رێنمایی پێکهێنانی تیمێکی یاسایی كرد، کە راوێژکاری یاسایی سەرۆکی حکومەت و سەرۆکی بەشە یاساییەکان لە ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی و دەستەی چاودێری دارایی فیدراڵی لەخۆدەگرێت، بە هەماهەنگی لەگەڵ نوێنەرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بۆ چارەسەرکردنی کێشە یاساییەکانی پەیوەست بە داهاتە نا نەوتییەکان، بەپێی یاسا. سەبارەت بە دۆسیەی نەوتیش، ئەنجومەنی وەزیران گفتوگۆی لەبارەی ئەو دەرەنجامانە كرد كە لیژنە هاوبەشەکانی وەزارەتی نەوتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتیەكان لە هەرێمی کوردستان پێیگەیشتون، جەختی لە پێویستی پەلەکردنی گەیاندنی دەستبەجێی نەوتی بەرهەمهێنراو لە کێڵگەکانی ناو هەرێم كردووتەوە بە کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی دەوڵەت (سۆمۆ) کردەوە، بەمەبەستی هەناردەکردنی لە ڕێگەی بەندەری جەیهانەوە، لە ڕێگەی بۆریی عێراق-تورکیا، بەپێی یاسای هەموارکراوی بودجەی فیدراڵی.

سەرچاوەیەکی باڵای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان زانیاری لەبارەی ژمارەی کوژراوان و دەستگیرکراوانی شەڕەکەی لالەزار ئاشکرا دەکات و دەڵێت، "هەوڵی تیرۆرکردنی بافڵ تاڵەبانی و قوباد تاڵەبانی دراوە".   ئەو سەرچاوەیەی یەکێتی بە ژمارەیەک رۆژنامەڤانی دەزگاکانی راگەیاندنى وت، 12 کەس لە شەڕەکەی لالەزار کوژراون کە 3 کەسیان لە هێزە ئەمنییەکانی سلێمانی بوون؛ ئاماژەی بەوەشکرد، 160 کەسیش دەستگیرکراون.    سەرچاوە باڵاکەی یەکێتی باس لەوە دەکات، لە دوو مانگدا 4 جار هەوڵی تیرۆرکردنی بافڵ تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان و ئەندامی مەکتەبی سیاسیی یەکێتی دراوە.   یەکەم "هەوڵی کوشتنی بافڵ تاڵەبانی" بە گوتەی ئەو سەرچاوە باڵایە، "لە رێگەی فەرماندەیی بووە، بەڵام ئەمریکی لەگەڵ بووە و هەربۆیە پیلانەکەیان جێبەجێ نەکردووە."   وەک سەرچاوەیە دەڵێت، یەکێکی دیکە لە هەوڵەکان "لە رێگەی نیشانەشكێن لە دووری 600 مەتر لە پڕۆژەیەکی نیشتەجێبوونەوە لە دەباشان بووە." هەروەها باس لەوە دەکات، "چەکدارەکە ئامادەکاری کردووە و تەنانەت جارێک هێمای دووربینی نیشانەشکێنەکەی خستووەتە سەر سنگی بافڵ تاڵەبانی، بەڵام دواتر پەشیمان بووەتەوە و تەقەی نەکردووە."   یەکێکە دیکە لە هەوڵی "تیرۆرکردنەکە" ئەو سەرچاوەیەی یەکێتی گوتی: "لە چێشتخانەی ڤۆگ بووە لە سەرچنار، بەڵام سەری نەگرتووە." "بەشێک لە هەوڵەکانی شکستیان هێناوە" ئەو سەرچاوەیە هۆکارەکەی باس کرد و گوتی: "بەهۆی ئەوەی بافڵ تاڵەبانی بە ئۆتۆمبێلی گولەنەبڕ هاتووچۆی کردووە." "جارێکیش پیلانی تیرۆرکردنی قوباد تاڵەبانی دراوە، ئەوەش کاتێک لە نێو فڕۆکەدا بووە لە ئاسمانی سلێمانی." بە گوێرەی سەرچاوە باڵاکەی نێو یەکێتی. سەرچاوە باڵاکەی یەکێتی گوتی، پێش دەستپێکردنی شەڕەکە بافڵ تاڵەبانی 3 جار بە تەلەفۆن قسەی لەگەڵ لاهوور شێخ جەنگی کردووە و گوتوویەتی: "وەرە دەرەوە خۆم دێم دەتبەم، بەڵام نەهاتووە و خۆی رادەستنەکردووە". "پارتی دیموکراتی کوردستان لەو هەوڵ و پیلانگێڕییەدا نەبووە و بەشدار نەبووە." سەرچاوە باڵاکەی نێو یەکێتی وای گوت.

شاندێکی ڕۆژئاوای کوردستان کە پێکهاتوون لە هاوسەرۆکی پەیەدە غەریب حسۆ، ئەندامانی دەستەی هاوسەرۆکایەتی پەیەدە ساڵح موسلم و فۆزا یوسف گەیشتنە سلێمانی، بڕیارە بەشداری کۆنفرانسی "هاوپەیمانی سۆشیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی" بکەن کە لە ڕۆژانی  ٢٧ بۆ ٣٠ ئاب بەڕێوەدەچێت. شاندەکە لە لایەن بەرپرسانی سلێمانییەوە پێشوازییان لێ کرا و سەردانی مەزاری مام جەلالیان کرد، لە دەفتەریی یادەوەریی مەزارەکەدا ساڵح موسلیم ئاماژەی بە پێشهاتە نوێکانی پەیوەست بە کورد لە ناوچەکە کرد و نووسی: "بەهۆی ئەو پیلانە سیاسییەوە کە لە دژی دەگێڕدرێت، ئەمڕۆ کوردستان لە هەموو کات زیاتر پێویستی پێتانە، بەڵێتان پێدەدەین کە لەسەر ئەو ڕێچکەیە بڕۆین کە ئێوە و ڕێبەر ئاپۆ نەخشەتان بۆ کێشاوە، تاوەکوو ئازادی و سەقامگیریی بەرقەرار دەبێت بۆ گەلەکەمان لە ناوچەکەدا". دواتر لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ساڵح موسلیم ئاماژەی بۆ ئەوەکرد: "‎هاوپەیمانیی سۆشیال دیموکرات لە جیهانی عەرەبیدا لە ڕۆژهەلاتی ناوەڕاستدا کە لەسەر دەستی مام جەلال دروست بووە، زۆر گرنگ بوو بۆ ناوچەکە، هیوای سەرکەوتن بۆ کۆنفرانسەکە دەخوازم." کۆنفرانسی "هاوپەیمانیی سۆشیال دیموکراتی وڵاتانی عەرەبی" بۆ ماوەی چوار ڕۆژ، لە ٢٧بۆ٣٠ ئاب لە سلێمانی بەڕێوەدەچێت، هاوشانی شاندەکەی ڕۆژئاوا شاندێک کە پێکدێن لە نوێنەرانی دەم پارتی، کەسایەتییە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق، نوێنەرانی وڵاتان، و پارت و ڕێکخراوەکانی ژنان و گەنجان بەشداری تێدا دەکەن. ئامانج لە کۆنفراسەکە پتەوکردنی پەیوەندییە هاوپەیمانێتییەکانی نێوان بزووتنەوە پێشکەوتنخوازەکانی کورد و عەرەب و پەرەپێدانی هەماهەنگی نێوان پارتە سۆشیال دیموکراتەکانە.  

سەرچاوەیەکى باڵاى حکومەتى عێراق ڕایدەگەیەنێت، لەکۆبونەوەکەى ئەمڕۆدا بڕیاری ئەوەدراوە کە مووچەى مانگى شەش خەرج بکرێت، بەو مەرجەى ١٢٠ ملیار دینارى داهاتى ناوخۆ بنێردرێت بۆ بەغدا. ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لەسەر خەرجکردنی مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دا. لیژنە هاوبەشەکانیان لە کۆبوونەوەکانیان بەردەوام دەبن.  ئەمڕۆ سێشەممە، 26ـی ئابی 2025،  ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجامدا کە یەکێک لە تەوەرەکانی کارنامەکەی، پرسی مووچەی مانگی حوزەیران (شەش)ـی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و هەناردەکردنەوەی نەوت بوو.  سەرچاوەیەکی بەشدار لە کۆبوونەوەکە لە بەغدا ڕاگەیاند، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لە کۆبوونەوەی ئەمڕۆیدا، بە زۆرینەی دەنگ و بەبێ مەرج، بڕیاری لەسەر خەرجکردنی مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دا. هەمان سەرچاوە ئاماژەی بەوەش دا، تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق ڕاسپێردراوە لە سبەینێوە دەست بە ڕێکارەکانی خەرجکردنی مووچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بکات و چاوەڕێش دەکرێت، هەر سبەینێ، وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان 120 ملیار دینار لە داهاتی فیدراڵی ڕادەستی وەزارەتی دارایی عێراق بکات.  لیژنە هاوبەشەکانی هەردوو حکوومەتی هەرێمی کوردستان و عێراق بەردەوام دەبن لە گفتوگۆکانیان بە مەبەستی گەیشتن بە ڕێککەوتنی کۆتایی لەسەر داهاتی نانەوتی و هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان.