هاوڵاتی ئەمڕۆ چوارشەممە، 3ی نیسانی 2024 مەسعود بارزانی، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان لە سەلاحەددین پێشوازی لە جێنین پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق كرد. بارەگای بارزانی لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە " لە دیدارەكەدا بیروڕا لەبارەی بارودۆخی سیاسیی عێراق و ناوخۆی هەرێم و هەڵبژاردنەكانی پارلەمانی هەرێمی كوردستان ئاڵوگۆڕ كرا". نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق لە کۆبوونەوەکەدا رایگەیاند "ئاگاداری ئەوەم دوو ساڵە، پارتی ئامادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن بووە لە كاتی خۆیدا، ئێستاش لە نیگەرانییەكانی پارتی لەبەر هەڵبژاردن تێدەگەن". لە راگەیەندراوەکەی بارەگای بارزانی هاتووە، پلاسخارت "جەختیشی لە پێویستیی بەشداریكردنی پارتی لە هەڵبژاردن كردەوە و راشیگەیاند "بەڕێوەچوونی هەڵبژاردن بەبێ پارتی، پڕۆسەیەكی زەحمەت دەبێت". مەسعود بارزانی هۆكارەكانی هەڵوێستی پارتی روون كردەوە و رایگەیاند ''دادگەی فیدراڵی شوێنی دەسەڵاتی یاسادانانی گرتووەتەوە و بڕیارەكانی سیاسین و بە شێوەیەك نین كە رێز لە قەوارەی هەرێمی كوردستان بگیرێت". هاوکات هەر ئەمڕۆ چوارشەممە نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان له كۆبوونهوهيهكدا لهگهڵ جێنين پلاسخارت، نوێنهرى تايبهتى سكرتێرى گشتيى نهتهوه يهكگرتووهكان له عێراق، دۆخى سياسيى عێراق و ههرێمى كوردستان و پرسى ههڵبژاردنى پهرلهمانى كوردستانيان تاوتوێ كرد. ههردوولا هاوڕا بوون لهسهر پێويستى و گرنگيى ئهنجامدانى ههڵبژاردن له ههرێمى كوردستان، ههروهها تيشكيان خسته سهر تێبينيى لايهنه سياسييهكان و ههوڵى ههمهلايهنه بۆ لابردنى بهربهستهكانى بهردهم پرۆسهكه و دڵنيابوون له بهشداريى ههموو لايهنهكان له ههڵبژاردندا و لهمباريهوه بيروڕايان گۆڕييهوه. كێشهكانى ههولێر ـ بهغدا و دوايين پێشهاتهكانى گفتوگۆى ههردوولا بۆ چارهسهركردنيان، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو.
هاوڵاتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان و نوێنهرى تايبهتى سكرتێرى گشتيى نهتهوه يهكگرتووهكان له عێراق لەسەر پرسی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کۆبوونەوە. پاشنيوهڕۆى ئهمڕۆ چوارشهممه 2024/4/3 نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان له كۆبوونهوهيهكدا لهگهڵ جێنين پلاسخارت، نوێنهرى تايبهتى سكرتێرى گشتيى نهتهوه يهكگرتووهكان له عێراق، دۆخى سياسيى عێراق و ههرێمى كوردستان و پرسى ههڵبژاردنى پهرلهمانى كوردستانيان تاوتوێ كرد. ههردوولا هاوڕا بوون لهسهر پێويستى و گرنگيى ئهنجامدانى ههڵبژاردن له ههرێمى كوردستان، ههروهها تيشكيان خسته سهر تێبينيى لايهنه سياسييهكان و ههوڵى ههمهلايهنه بۆ لابردنى بهربهستهكانى بهردهم پرۆسهكه و دڵنيابوون له بهشداريى ههموو لايهنهكان له ههڵبژاردندا و لهمباريهوه بيروڕايان گۆڕييهوه. كێشهكانى ههولێر ـ بهغدا و دوايين پێشهاتهكانى گفتوگۆى ههردوولا بۆ چارهسهركردنيان، تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكه بوو.
.jpg)
هاوڵاتی كۆمسیۆنی ههڵبژاردنهكانی عێراق، له سبهینێوه دهرگای دامهزراندنی فهرمانبهر و كارمهندانی سهر سندوقهكانی دهنگدان بۆ ههڵبژاردنی پهرلهمانی كوردستان دهكاتهوه. ئامانج عەزیز بەڕێوبەری گشتی لقی سلێمانی کۆمسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق لەم بارەیەوە بە هاوڵاتی وت،له سبهینێ پێنجشهممه 4ـی نیسانی 2024ـهوه تا ڕۆژی 20ـی نیسانی 2024 دهرگای ناوتۆماركردن دهكرێتهوه، خوازیاران دهتوانن به شێوهی ئهلیكترۆنی له ماڵهكانی خۆیانهوه سهردانی ماڵپهڕی كۆمسیۆن بكهن و ناویان تۆماربكهن. وتیشی، دامەزراندنەکە لە هەمووپارێزگاکانی هەرێم دەستپێدەکات و بەپێی پێویستی و دوای فیلتەرکردنی ناوەکان نزیکەی ١٣ بۆ ١٥ هەزار کەس وەردەگرن . هاوکات بەگوێرەی ڕاگهیهندراوی كۆمسیۆنی باڵای سهربهخۆی ههڵبژاردنهكانی عێراق، دامهزراندنهكه خوێندكارانی زانكۆ و ئهو پهیمانگهیانهی كه خوێندكارانی قۆناغی 12ـی ئامادهیی وهردهگرن دهگرێتهوه، لهگهڵ دهرچووانی زانكۆ و پهیمانگه و فهرمانبهران، بهو مهرجهی دهرچووان بڕوانامهكانیان له دیپلۆم كهمتر نهبێت و فهرمانبهرانیش بڕوانامهكانیان له ئامادهیی كهمتر نهبێت. ههر بهپێی بڕیارهكه، نابێت ئهو كهسهی داواكاریی دامهزراندن پێشكهش به كۆمسیۆن دهكات، كارمهندی دهزگا ئهمنی و سهربازییهكان بێت. لە وەڵامی پرسیارێکی هاوڵاتیشدا سەبارەت بە هۆکاری دواخستنی وادەی ئەنجامدانی تیروپشک بۆ ژمارەی هاوپەیمانان و حیزب و کاندیدەکان ڕایگەیاند، كۆمسیۆنی باڵاى هەڵبژاردنەكانی "بۆ تەواوكردنی پڕۆسەی وردبینی، بڕیاردراوه وادەی ئەنجامدانی تیروپشك بۆ ژمارەی هاوپەیمانیو حزبو كاندیدەكان لەحەوتی ئەم مانگەوە بۆ هەشتی مانگ دوابخات، واتە ڕۆژی دوشەممەی داهاتوو لەكاتژمێر 11ی بەیانیی دەستپێدەكات". پێشتریش جومانە غەلای وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق ڕایگەیاندبوو، تیروپشك بۆ ژمارەی هاوپەیمانیو حزبەكانو كاندیدەكان لەژمارە 101 بەرەو سەرەوە دەستپێدەكات. ئهمهش لهكاتێكدایه، پارتى دیموكراتى كوردستان بڕیاریداوه بهشداریى ههڵبژاردن نهكانو تائێستاش ناوى كاندیدهكانى ڕادهستى كۆمسیۆنى باڵاى ههڵبژاردنهكانى عێراق نهكردوه.
شەنای فاتیح هەژاری ئەو کێشەیەی تائێستاش سەرەڕای پێشکەوتنە بەردەوامەکانی مرۆڤایەتی چارەسەرێکی بنبڕی بۆ نەدۆزراوەتەوە، بەرنامەی خۆراکی جیهانی فاو راپۆرتێکی لەسەر هەژاری بڵاوکردووەتەوە لەجیهاندا ٨١١ ملیۆن کەس برسین، هەروەها ساڵی ٢٠٢١، ٦٩ ملیۆن کەس لەوڵاتانی عەرەبی برسین و بەپێی ئامارێکی نەتەوەیەکگرتووەکان ساڵی ٢٠٢١، ١٦٣ ملیۆن کەسی هەژار لەجیهاندا زیادیان کردووە. بەپێی راگەیەندراوی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان هەژمارکردنی هەژاری لەهەرێمی کوردستان و عێراقدا پشت بەستراوە بەخەرجی خێزان بۆ دابینکردنی پێداویستییە خۆراکییەکان و خواردنەوە لەگەڵ پێداویستییە ناخۆراکییەکان وەک بەشێک لەپێداویستی سەرەکی و سەرەتایی بۆ بەردەوام بوون لەژیان بۆ هەر یەکێک لەئەندامانی خێزان، بەپێی نیشاندەرەکانی رێژەی هەڵاوسان و ئابوورییەکان لەهەرێمی کوردستان و عێراق لەساڵی ٢٠١٨ هێڵی هەژاری بە ١١٠٨٨٠ دیناری عێراقی خەمڵیندرا وەک کەمترین خەرجی خێزان بۆ هەریەک لەئەندامانی خێزان لەمانگێکدا. دوایین ئاماری فەرمی لەهەرێمی کوردستاندا ساڵی ٢٠١٨ ئەنجامدراوە بۆ زانینی رێژەی هەژاری و بەپێی ئامارەکە رێژەی هەژاری لەهەرێمی کوردستاندا ٥،٤٦٪ بووە، لەکاتێکدا رێژەکە لەعێراق ١٨٪ بووەو پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان بەم شێوەیە ژمارەیان بەرکەوتووە، هەولێر ٦،٧٪- سلێمانی ٤،٤٦٪- دهۆک ٨،٦٪ کەبەرزترین رێژەیە. بەپێی سەرژمێرییەکی رێكخراوی كاری نێودەوڵەتی، كە لەگەڵ دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان كراوە، بۆ نیوەی دووەمی ساڵی ٢٠٢١، رێژەی بێكاری لەهەرێمی كوردستان ١٨% بووە، لەپارێزگاكانیش رێژەكەی لەسلێمانی لە ١١،٩% و لەهەولێر ١٧،٧% و لەدهۆك لە ٢٤،١% بووە. هەر بەپێی راپۆرتی رێكخراوەكە، بەشداریی هێزی كار لەپارێزگای هەولێر ٤٧%، لە دوای ئەوە پارێزگای سلێمانی دێت بە ٤٥%، لەعێراقیش رێژەی بێكاری لەسەروو ٢٠ بۆ ٣٢% دەبێت، كە بەرزترین رێژەی بێكاری لەپارێزگای نەینەوا بووە بەڕێژەی ٣٢٪. ئابووریناسێک: نەدانی مووچە کاریگەری لەسەر هەر چوار جۆرەکەی بازاڕ هەیە ئەوانیش (بازاڕی دارایی- نەختینەیی- کارو بازاڕی شمەک و خزمەتگوزاری) د.ماردین مەعسووم، ئابووریناس و مامۆستای زانکۆ لەلێدوانێکدا بەهاوڵاتی وت: دابەشنەکردنی مووچە کاریگەری لەسەر هەر چوار جۆرەکەی بازاڕ هەیە ئەوانیش ( بازاڕی دارایی- نەختینەیی- کار و بازاڕی شمەک و خزمەتگوزاری)، بازاڕ ئەو شوێنەیە کە کڕیارو فرۆشیار تێیدا یەکدەگرن ئاڵوگۆڕی شمەک و خزمەتگوزاری دەکەن، ئەگەر هاتوو کڕیارو فرۆشیار هەر یەکێکیان رووبەڕووی هەر کێشەیەک بوونەوە راستەوخۆ کاریگەری هەیە لەسەر رێژەی ئاڵوگۆڕ لەبازاڕدا، بۆیە نەدانی مووچە راستەوخۆ کاریگەری هەیە لەسەر سستبوونی ئاڵوگۆڕی نێو بازاڕ چونکە کڕیار لایەنێکی سەرەکی پڕۆسەکەیە. وتیشی: ئابووری هەرێم بەشێکە لەئابووری عێراق، پاش ئەوەی رێکخراوی تیرۆرستی داعش هێرشی کردەسەر چەند ناوچەیەک لەعێراق و گەورەترین پارێزگای عێراقی داگیرکرد، هەروەها لەسەرەتاکانی ساڵی ٢٠١٥دا نرخی نەوت دابەزی بەمەش ئابووری عێراق و هەرێمی کوردستان تووشی کێشەیەکی دوو لایەنە بوون ئەوانیش هاتنی رێکخراوێکی تیرۆرستی و دابەزاندنی نردخی نەوت کە ئەمەش داهاتی نیشتیمانی کەم کردەوە، کەئەمەش هۆکارێکە بۆ بەرزبوونەوەی رێژەی هەژاری و زیادبوونی رێژەی بێکاری. ئەو ئابووریناسە باسی لەوەشکرد کە لەهەرێمی کوردستانیشدا لەپاش ساڵی ٢٠١٤وە رێژەی هەژاری و بێکاری زیادی کردووە هەرچەندە داتایەکی فەرمیمان لەبەردەستدا نییە ئەو داتایەی کە هەمانە دەڵیت رێژەی هەژاری ١٢.٥٪ لەساڵی ٢٠١٨دا بەڵام ئەم رێژەیە بەفەرمی ئاماژەی پێکراوە بەڵام بەپێی لێکۆڵینەوەکان و بڵاوکراوەکانی رێکخخراوی بانکی نێودەوڵەتی بەپێی داتاکانی عێراق رێژەی هەژاری زۆر بەرزبووەتەوەو لەئێستادا نزیکەی یەک ملیۆن کەس لەژێر هێڵی هەژاریدان، واتە عێراق ٢٣٪ی دانیشتوانەکەی هەژارن و هەرێمی کوردستانیش لەئێستادا نزیکبووەتەوە لە ١٤.٧٪ هەرچەندە داتاکە فەرمی نییەو هی رێکخراوە نێودەوڵەتییەکانە. «لەهەر کۆمەڵگایەکدا رێژەی هەژاری و بێکاری زیادی کرد واتە حکومەتی ئەو وڵاتە نەیتوانیوە داهاتی ئەو وڵاتە بەشێوەیەکی رێکوپێک دابەشبکات بەسەر تاکەکانی کۆمەڵگادا، هەرکاتێک هەژاری لەناو کۆمەڵگادا بڵاوبووەوە توندوتیژی زیاد دەبێت لەناو خێزان و دەرەوەی خێزانیشدا، تەنانەت دەگوازرێتەوە بۆ کایە سیاسییەکانیش کە هەر توندوتیژییەک لەرزینە بۆ بنەمای دیموکراسی و هەو کۆمەڵگایەک رێژەی هەژاری تیادا بەزربووەوە شیرازەی خێزان و پێکهاتە ئابوورییەکان تێکدەچیت. « ماردین مەعسووم وای وت. ئەو مامۆستایەی زانکۆ گرنگترین هۆکارەکانی هەژاری لەهەرێمی کوردستاندا خستەڕوو گەڕاندییەوە بۆ دابەشنەکردن و دواکەوتنی مووچە هەروەها دەستنەکەوتنی داهاتێک بۆ دابینکردنی بژێوی ژیان کەئەمەش بووەتە هۆی زیادبوونی نەخۆشانی دەروونی، چونکە کاتێک سەرۆکی خێزانێک ناتوانێت داهاتێکی شایستەو گونجاو بۆ چواردەورەکەی دابین بکات تووشی خەمۆکی دەبێت و بیر لەخۆکوشتن دەکاتەوە کەئەمەش راستەوخۆ شیرازەی ئەو خێزانە تێکدەدات، بۆیە هۆکاری هەژاری لەهەرێمی کوردستاندا هۆکارێکی دارایی هەیە. فاتیمە عەبدوڵا، موچەخۆرێکی حکومەتی هەرێمی کوردستانەو مانگانە بڕی ٤٠٠ هەزار دینار مووچەی خانەنشینی هاوسەرەکەی وەردەگرێت لەلێدوانێکدا بەهاوڵاتی وت: چوار مانگە موچەم وەرنەگرتووەو هیچ شتێک لەماڵەکەمدا نییەو تەنانەت ئامادەکاریشم بۆ جەژن نەکردووەو ناشزانم ئەو مووچەیەی دوو رۆژە وەرمگرتووە بیدەمەوە بەچ قەرزێکدا و بڕی ٢٠٠ هەزاری مارکێت و ١٥٠ هەزاری نەخۆشخانە قەرزارم. هەژار ئەو کەسەیە کە خزمەتگوزاری پەروەردەو فێرکردنی پێویستی لەبەردەستدا نییە، ئاوو ئاوەڕۆیەکی رێکوپێکی نییە، بێبەشە لەخزمەتگوزاری کارەبا، ئەو کەسەیە کەناتوانێت داهاتێکی شایستە بۆ خۆی و خێزانەکەی دابین بکات. بەپێی ئامارێکی بەشی یاسایی لەبەڕێوەبەرایەتی گشتیی كارو دەستەبەری كۆمەڵایەتی رێژەی بێكاری لەهەرێمی كوردستان ١٦،٥٪ـە، ئەمە لەکاتێکدایە بەزانكۆ ئەهلی و حكومییەكانەوە ساڵانە زیاتر ٤٨ هەزار كەس لەهەرێمی كوردستان بڕوانامەی بەكالۆریۆس بەدەستدەهێنن، بەڵام كەمترینی ئەوانە بەهۆی بڕوانامەكانیانەوە كاری دڵخوازی خۆیانیان دەستدەكەوێت. بەپێی رای پسپۆڕان و شارەزایان هۆکاری سەرەکی هەژاری و بەرزبوونەوەی رێژەکەی قەیرانی دارایی و دابەشنەکردن و دواکەوتنی مووچەی فەرمانبەرانە کەئەمڕۆ سێی نیسانە فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان مووچەی مانگی ئاداریان وەرنەگرتووە، ئەمە سەرەڕای فەوتانی مووچەی مانگەکانی ١٠ و ١١ و ١٢ی ساڵی ٢٠٢٣. لەهەرێمی کوردستاندا ملیۆنێک و ٢٥١ هەزارو ٤٥١ موچەخۆر هەیەو تەنها ٧٥١ هەزاریان فەرمانبەری راستەقینەن، واتە ٥٠٠ هەزار کەس مانگانە موچە وەردەگرن بەبێ ئەوەی هیچ ئەرکێک جێبەجێ بکەن. لەکۆی ئەو ملیۆن و ٢٥١ هەزارو ٤٥١ مووچە خۆرە، تەنها ٧٥١ هەزاریان فەرمانبەری راستەقینەن کە لەوەزارەتەکان و دەستەو دامەزراوە حکومییەکان بەشارستانی و سەربازییەوە رۆژانە دەوام دەکەن، ٩٨ هەزارو ٩٣٧ کەسیش مانگانە مووچەی شەهیدانەو ئەنفالکراوان وەردەگرن هەروەها ١٥٩ هەزارو ١٦٩ کەسیش مانگانە مووچەی خاوەن پێداویستی تایبەت وەردەگرن، ٢٤٢ هەزار کەسیش بەناوی خانەنشینی سەربازی و شارستانی مووچە وەردەگرن کە هەندێکیان بەمافی خۆیان و هەندێکیشیان بە نایاسایی خانەنشینکراون و مانگانەش ئەو ژمارەیە زیاد دەکات. هەروەها لەکۆی ئەو ملیۆن و ٢٥١ هەزار و ١٠٦ کەسەی کەمانگانە مووچە وەردەگرن، ٥٠٠ هەزارو ١٠٦ کەس مووچە خۆرن و مانگانە بەبێ ئەوەی هیچ ئەرکێکیان هەبێت مووچە وەردەگرن بەجۆرێک یان خانەنشینکراون یان خاوەن پێداویستی تایبەت یاخود مووچەی کەسوکاری شەهیدان و ئەنفالکراوان وەردرەگرن کەدەگاتە نزیکەی ٥٠٪ی کۆی گشتی مووچەخۆرانی هەرێم.
.jpg)
هاوڵاتی ئەمرۆ دادگاى فیدراڵى لەبارەى سکاڵاى مستەفا جەبار سەند، کۆبوەوە کە دژى ناردنى 618 ملیار دینارەکە بۆ هەرێمى کوردستان تۆمارى کردبو، هەر لە کۆبونەوەى ئەمڕۆیشدا دادگاکە بڕیارى کۆتایی لەوبارەیەوە دەرکرد. بەپێی بڕیارى کۆتایی کە لە ماڵپەڕى تایبەت بە دادگاى فیدراڵى عێراق بڵاوکراوەتەوە؛ دادگاکە بڕیاریداوە کە ناردنى بڕى 618 ملیار دینار بۆ هەرێمى کوردستان سیفاتى یاسایی نییە و هەربۆیە نایاساییبونى ناردنى ئەو پارەیە بۆ هەرێمى کوردستان بە نایاسایی نەناسێنرا. مستەفا سهنهد لە سکاڵاکەیدا داوای لە دادگای فیدڕاڵی کردبوو بڕیار لەسهر نادروستیی بڕیاری ژمارە 24037ی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بدات، کە لە رۆژی 14-1-2024 تایبەت بە ناردنی 618 ملیار و 587 ملیۆن دینار بۆ هەرێمی کوردستان بەپێی یاسای بودجەی گشتیی عێراق ژمارە 13ی ساڵی 2023 دەریکردبوو. بۆ سكاڵای دووهمیش مستهفا سهنهد، داوای له دادگای فیدراڵی كردبوو (وهزیری دارایی عێراق پابهند بكات به جێبهجێكردنی یاسای بودجهی گشتی سێ ساڵه بهشێوهیهكی دروست و ئهگهر وای نهكرد، ئهمه بهپێچهوانهی دهستور بناسرێت).
سازدانی: سازگار ئەحمەد دڵشاد نامیق، چاودێری سیاسی لەچاوپێکەوتنێکی تایبەت بەڕۆژنامەی هاوڵاتی تیشکی خستەسەر ململانێ بەردەوامەکانی نێوان پارتی کرێکارانی کوردستان «پەکەکە» و تورکیا لەسەر خاکی هەرێم، ئاماژە بەوەدەکات ئەرکی پەکەکە ئەوەیە بەرژوەندییەکانی باڵاکانی هەرێم رەچاوبکات لەسیاسەتی خۆیدا. هاوڵاتی: ئایندەی سیاسی و دۆخی کورد لە رووە نەتەوەییەکەوە لە تورکیا چۆن دەبینیت؟ دڵشاد نامیق: دۆزی نەتەوەیی كورد لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی گرێدراوی یەكترە لەهەر چوار پارچەكەی كوردستاندا، بۆیە بەرەوپێشچوون لەبەدەستهێنانی مافەكان لەهەر پارچەیەكی كوردستاندا بێتە ئاراوە كاریگەریی دەبێت لەسەر دۆخی كورد لەپارچەكانی تری كوردستان، لەباكووری كوردستان لەساڵی 2014 بەدواوە پاشەكشەیەكی زۆر هاتە ئاراوە لەچارەسەركردنی پرسی كوردو بەرپاكردنی ئاشتی كەپێشتر پرۆسەی ئاشتی قۆناغی باشی بڕیبوو و تاڕادەیەكی زۆریش ئومێدی لەسەر هەڵچنرابوو، بەڵام پاشەكشەی دەوڵەت لەدابینكردنی مافەكانی گەلی كوردو داننان بەناسنامەی نەتەوەیی كورددا لەتوركیا وایكرد دۆخەكە ئاڵۆزببێت و روانگەی ئەمنی ببێتەوە بەمیكانیزمی دەوڵەت بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ دۆزی كورددا، لەڕاستیدا لەتوركیا كولتوورێكی سیاسی خراپ هاتووتەكایەوە هەر حزب و رێكخراوێكی سیاسی بۆ دژایەتی كوردو مافە نەتەوەییەكانی كورد بكات لەسەر ئاستی شەقامی توركی جەماوەری زیاددەكات و لەهەڵبژاردنەكانیشدا ئاستی بەرزدەبێتەوە، بۆیە پارتی دادو گەشەپێدانیش وەك پارتەكانی پێش خۆی هەوڵیداوە لەڕێگەی دژایەتیكردنی كوردەوە شەقامی شۆڤێنی تورك لەخۆی رازی بكات و دەنگیان بەدەستبهێنێت، بەڵام بێگومان ئەوە چارەسەر نییە بۆ دۆزی كوردو سەقامگیری هەمیشەیی لەتوركیا ناهێنێتەدی، بەڵكو دەبێتە مایەی زیاتر بێ ئومێدبوون لەچارەسەری ئاشتیانەو وادەكات پێداگریی لەسەر مافە نەتەوەییەكان زۆرتربێت، كورد بەهەموو شێوەیەك هەوڵی ئەوە بدات لەو هێزو لایەنانە نزیك ببێتەوە كەئەگەری هەیە پرۆژەی چارەسەریان بۆ دۆزی كورد هەبێت و پارتی دادو گەشەپێدان لەبەر رۆشنایی ئەو ئەنجامەی لەهەڵبژاردنی شارەوانییەكان كەوتنەوە فرسەتێكی باشی لەبەردەستایە بۆ ئەوەی پرۆژەیەكی راستەقینەو گشتگیری هەبێت بۆ چارەسەری دۆزی كورد، ئەو هێزەشی هەیە كەئەوە بكات و ئەگەر ئیرادەی هەبێت دەتوانێت ئەو متمانەیە لەنێوان خۆی و هێزە كوردییەكان دروستبكاتەوەو ببێتە سەرپەرشتیاری چارەسەری دۆزی كورد، ئەگەر ئەوەنەکات كورد لەباكووری كوردستان رەنگە بەدوای ئەلتەرناتیڤی تردا بگەڕێن. هاوڵاتی: تا چەند هەرێمی کوردستان بووەتە مەیدانی یەکلاکردنەوەی ململانێکانی نێوان تورکیاو پەکەکە؟ دڵشاد نامیق: لە راستیدا هەرێمی كوردستان هەر لەسەرەتای دروستبوونیەوە لەساڵی 1991وە باجی ململانێكانی نێوان توركیاو پەكەكە دەدات، هەرێمی كوردستان هەر لەسەرەتاوە سیاسەتێكی روونی هەبووە كەدەیەوێت لەگەڵ دراوسێكانیدا دراوسێییەكی باش بێت و نەبێتە مەترسی بۆ سەر ئاسایشی دەوڵەتانی دراوسێ، لەگەڵ ئەوەشدا داوای چارەسەری ئاشتیانەی دۆزی كورد دەكات لەپارچەكانی تری كوردستان، بەڵام لەڕاستییدا پەكەكە رەچاوی ئەم دۆخەی هەرێمی كوردستانی نەكردووە، هەندێکجار دەستتێوەردانی هەبووە لەسیاسەتی ناوخۆیی هەرێمدا، لە رابردوودا بەداخەوە رووبەڕووبوونەوەی خوێناوییش هەبوو لەنێوان پەكەكەو پارتە دەسەڵاتدارەكانی كوردستان، زۆرجار پەكەكە وەك فەرمانڕەوا یان بەشێك لەفەرمانڕەوایی لەهەرێمی كوردستاندا مامەڵە دەكات، ئەمە بۆ دۆخی هەرێمی كوردستان ناگونجێت و پەیوەندیە دیبلۆماسیەكانی هەرێم دەخاتە مەترسییەوە ئەگەر حكومەت و دەسەڵاتی هەرێمی كوردستان دان بەو بابەتەدا بنێنن، هەربۆیە هەبوونی هێزی چەكدارو ناوچەی دابڕاو لەلایەن پەكەكەوە وایكردووە بیانوو بەدەست توركیاوە بێت بۆئەوەی هێرش و دەستوەردان بكات لەناو هەرێمی كوردستاندا و وابكات سەروەری عێراق و هەرێمی كوردستان پێشێلبكات، تەنانەت هێرش و پەلاماری سەربازیی توركیا ساڵانە زیانی گەورە لەدانیشتووان و گوندنشینانی هەرێمی كوردستان دەدەن، هەروەها تورکیا لەم دواییانەدا بەبیانووی هەبوونی پەکەکەوە زیانی بەئابووری بەشێک لەناوچەکانی هەرێم داوەو تائێستا هێرشە درۆنییەكانی توركیا بۆ سەر ناوچە ئاوەدانەكانی هەرێمی كوردستان بەردەوامەو زۆرجار خەڵكی مەدەنی دەبنە قوربانی. هاوڵاتی: ئەرکی پەکەکە چییە لەهەرێمی کوردستان؟ دڵشاد نامیق: ئەركی پەكەكە لەڕووی نیشتمانی و نەتەوەییەوە ئەوەیە كە پشتیوانی قەوارەی سیاسی هەرێمی كوردستان بێت و بەرژوەندییە باڵاکانی هەرێم رەچاوبکات لەسیاسەتی خۆیدا و بیانوو نەداتە دەست توركیا بۆ پەلامارو فشار دروستكردن لەسەر هەرێمی كوردستان، هەروەها نابێت پەكەكە وەك دەوڵەتێكی سەربەخۆ تەماشای هەرێمی كوردستان بكات و چاوەڕوانی ئەوەی لێبكات میسرو قەتەر چۆن مامەڵە لەگەڵ فەلەستین و ئیسرائیل دەكەن هەرێمیش بەو ئاستە مامەڵە لەگەڵ توركیاو پەكەكە بكات، چونكە وەك وتم قەوارەی هەرێمی كوردستان دەوڵەت نییەو تەنها هەرێمێكی ناو دەوڵەتێكی فیدراڵییە. بەبڕوای من هەرێمی كوردستان پەیوەندیە دیبلۆماسی و ئابوورییەكانیشی لەگەڵ وڵاتانی دەوربەرو بەتایبەتی لەگەڵ توركیا لەسەر حسابی پەكەكەو كوردستانی باكوور نییە، چونكە بوژانەوەی هەرێمی كوردستان هێزێكی مەعنەوییە بۆ گشت پارچەكانی كوردستان و دەستكەوتێكی گەورەیە لەسەر ئاستی نەتەوەیی، بۆیە دۆزی رەوای كورد لەباکووری كوردستان كەململانێكانی پەكەكە لەگەڵ دەوڵەتی توركیا بۆ سەرخستنی ئەو دۆزیە وەك پەكەكە خۆیان دەڵێن، ئەمە وادەخوازێت دۆزو پرسی باشووری كوردستان نەبێتە قوربانی. هاوڵاتی: ئەو مەترسیانە چین کە شەڕی نێوان توركیاو پەکەکە لەسەر هەرێم دروستیانکردووە؟ دڵشاد نامیق: گومان لەوەدا نییە كەكورد خاوەنی ماف و پرسێكی رەوایە لەتوركیا و ئەو مافانەش تائێستا نەهاتوونەتەدی و زەوتكراون، بۆیە شەڕی چەكداری لەپێناو وەرگرتنەوەی ماف و سەرخستنی پرسی رەوای نەتەوەیی رێگەیەكی رەوایەو كورد هەمیشە وەك دوا رێگە پەنای بۆ بردووە كاتێك كە رێگەچارە ئاشتیخوازییەكان ئەنجامیان نەبووە، شەڕی پەكەكەو توركیایش دەچێتە ئەو چوارچێوەیەوە، بەڵام ئەوەی پەیوەندی بەباشووری كوردستانەوە هەیە جیاوازە، بەداخەوە بەشێكی زۆری ئەو شەڕە لەسەر خاكی هەرێمی كوردستان دەكرێت، ئەمە وایكردووە ناسەقامگیری لەو ناوچانە دروست ببێت، ژمارەیەكی زۆر گوند لەهەرێمی كوردستان هەر ئاوەدان نەبوونەتەوە ئەوانەشی ئاوەدان بوونەتەوە بەشێكیان ئاوارە بوونەتەوە، هەروەها ژمارەیەكی زۆریش قوربانی مەدەنی كەوتووتەوە، لەلایەكی ترەوە هەبوونی ئەو شەڕە لەناو سنووری هەرێمی كوردستان دەبیتە پاساو بەدەست توركیاوە كەهەمیشە هەڕەشەی بەزاندنی سنوورو داگیركردنی ناوچەكانی هەرێمی كوردستان بكات لەو شوێنانەی كە پەكەكەی تێدایە، ئەمە دەبێتە مەترسی گەورە لەسەر ئایندەی هەرێمی كوردستان و لەسەر پرسی كورد لەباشووری كوردستاندا، چونكە ئێستا عێراقیش لەو ئاستەدا نییە بتوانێت رێگە لەهەڕەشەكانی توركیاو ئێران بگرێت، رەنگە هەر بەمەبەستیش رێگە نەگرێت و ئاسایی بێت لای كەئەو دەوڵەتانە لەهەرێمی كوردستانەوە دەستوەردان بكەن و ئارامی و سەقامگیری هەرێم و ناوچەكە بشێوێنن، بۆیە شەڕی نێوان ئەو دوو لایەنە كاریگەری خراپی هەبووە لەسەر هەرێمی كوردستان، بەو ئومێدەی دوای ئەو ئەنجامە باشەی كورد لەهەڵبژاردنی شارەوانییەكانی توركیادا بەدەستیهێناوە دەوڵەتی توركیا بیر لەپرۆژەیەكی گشتگیری راستەقینە بۆ ئاشتی بكاتەوەو پەكەكەش ئامادەیی دانوستان و بەدەمەوەچوونی هەبیت. هاوڵاتی: ئەنجامی هەڵبژاردنی شارەوانییەكانی توركیاو باكووری كوردستان شەڕی نێوان پەکەکەو تورکیا دەخاتە چ قۆناغێکەوە؟ دڵشاد نامیق: هەڵبژاردنی شارەوانییەكان لەتوركیاو لەباكووری كوردستان ئەگەرچی بۆ دانانی بەرپرسانی خزمەتگوزاری و پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییە ناوچەییەكانە، بەڵام روویەكی گرنگی سیاسیشی هەیە كەسەنگی لایەنەكانی دەرخست، دەرەنجامەكان پێمان دەڵین پارتی دادو گەشەپێدان لەسەر ئاستی دەنگدەر پاشەكشەی كردووە، ئەمەش واتا خەڵك لەسیاسەتەكانی ئەو حزبە رازی نین، رەنگە ئەمە دەستپێكێكی باش بێت كە ئیتر خەڵك لەسەر بنەمای دژایەتیكردنی كوردو ئۆپەراسیۆنی دەرەوەی سنووری دەنگ بەحزبەكان نەدەن، بەڵكو خزمەتگوزاری و سیاسەتی ئابووری و دارایی ببێتە پێوەری سەرەكی، بۆیە سەرەڕای ئەوەی كەهێشتا هێزە كوردییەكان بەتەواوی كۆنترۆڵی گشت ناوچەكانی باكووری كوردستانیان نەكردووە، بەڵام پێگەیەكی باشیان بۆ خۆیان بەدەستهێناوە كە وادەكات پێگەی دانوستان و هاوپەیمانیان لەگەڵ حزبەكانی تری توركیا بەهێزبكات، بۆیە ئێستا كورد بووە بەهێزێكی یەكلاكەرەوە لەدروستكەری دەسەڵاتداردا لەتوركیاو لەهەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی كۆماردا دەتوانێت ئەم رۆڵە وازی بكات، بۆیە ئەگەری زۆر هەیە هەم حزبی دەسەڵاتدارو هەمیش ركابەرەكانی زیاتر بەلای دۆزی كورددا بشكێنەوەو بیانەوێت خاوەنداریی لەپرۆژەی چارەسەری بكەن، ئەمە ئەگەر رووبدات پەكەكە دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی مێژوویی كەهیچ دەرفەتێك لەدەستنەدات بەپرۆژەیەكی نەتەوەیی دوور لەئایدۆلۆژیاییەوە بچێتە پێشەوە و وەڵامگۆی ئەو دەستپێشخەریانەبێت كەئەگەری زۆرە بێنە كایەوە، بۆیە لەو بڕوایەدام دەرفەت خەریكە بڕەخسێ بۆ چارەسەری ئاشتیانە، بەڵام لەلایەكی تریشەوە نەزعەیەكی سەربازیی هەیە بۆ یەكلاكردنەوەی گشت كێشەكان بەڕێگەی سەربازی و هێرشی دەرەوەی سنووری، كە باس لەهەماهەنگی هەریەك لەئێران و عێراق و توركیا هەیە بۆ كۆتایی هێنان بەهەبوونی سەربازیی پەكەكە، كەئەمە ئەگەر بێتەدی دەبیتە گرژیەكی درێژخایەن و هیچ هیوایەك بۆ چارەسەری ئاشتیانە ناهێڵێتەوەو رەنگە لەناوخۆی باكووری كوردستانیش كاریگەری نەرێنی دابنێ لەسەر پێگەی حزبە كوردییەكان.
هاوڵاتی دوای ئەوەی بە بڕیاری دادگا عەبدوڵا زێدان بەربژێرە سەرکەوتووەکەی شاری وان پۆستی سەرۆکی شارەوانی وانی لێسەندرایەوەو کاندیدەکەی ئاک پارتی لە شوێنی دانرا خۆپیشاندان و مانگرتن لە باکوری کوردستان و بەتایبەت شاری وان دەستی پێکرد ، وەزیری ناوخۆی تورکیاش دەڵێت: تا ئێستا ٨٩ خۆپیشاندەر دەستگیرکراون . ئەمڕۆ چوارشەممە وەزیری ناوخۆی تورکیا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس بڵاویکردەوە،دوێنێ 89 خۆپێشاندەر لە وان و شەش پارێزگای دیکە دەستگیر کراون و ژمارەی دەستگیرکراوەکانی بەسەر شارەکانی باکوری کوردستان بەم شێوەیە دابەشکرد: وان: 26 کەس جۆلەمێرگ - گەڤەر: 29 کەس جۆلەمێرگ- ناوەند: 9 کەس سێرت: 4 کەس ئێلیهـ: 5 کەس شرنەخ: 10 کەس ئیزمیر: 6 کەس کۆی گشتی: 89 کەس دەستگیرکراون عەبدوڵڵا زێدان، بەربژێری دەم پارتی بە ڕێژەی 55%ـی دەنگەکان، لە هەڵبژاردنی شارەوانی وان سەرکەوتنی بەسەر ڕکابەرەکەی عەبدولحەت ئەرڤاس، بەربژێری ئاکپارتی بەدەست هێنا، بەڵام دادگای تورکیا لەسەر سکاڵایەکی ئەرڤاس؛ بڕیاریدا بەربژێرکردنی زێدان بۆ پۆستی سەرۆکی شارەوانی هەڵبوەشێنتەوە. دواتر لقی وانی کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا پۆستی سەرۆکی شارەوانیی وانی ڕادەستی بەربژێرەکەی ئاکپارتی کرد. هەر لەم بارەیەوە عەبدوڵڵا زێدان، بەربژێری سەرکەوتووی دەم پارتی بۆ شارەوانیی وان رایگەیاند، لە دژی بڕیارەکەی دادگای تورکیا، لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی تورکیا سکاڵایان تۆمارکردووە تاوەکو مافەکانیا بەدەستبهێننەوە. هاوکات لای خۆیەوە سەڵاحەددین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووتری دەم پارتی پەیامێکی ناڕەزایەتی لە باری بڕیارەکەی وەزارەتی داد بڵاوکردەوە و گوتی: ئەوانەی کە ڕێز لە ئیرادەی خەڵک ناگرن وانەیان لە ساڵی ڕابردوو وەرنەگرتووە. هەروەها دەمیرتاش داوا لە رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا دەکات پابەندی قسەکانی بێت کە لە شەوی هەڵبژاردندا کردی و دان بە ئیرادەی خەڵکی واندا بنێت.
هاوڵاتی بهرهبهیانی ئهمڕۆ چوارشهممه هێزێكی سهر به عهبدوڵا حاجی مهحمود برای محهمهدی حاجی مهحمود سهرۆكی سۆسیال دیموكراتی كوردستان بهسهرۆكایهتی دابان عهبدوڵای کوڕی ، چوه گوڵهخانه بهمهبهستی وهرگرتنهوهی ڤێلاكهی باوكی و بهوهۆیهوه شهڕ و پێكدادان دروستبوو،عەبدوڵای حاجی مەحمودیش دەڵێت: کەس هەیە ماڵەکەی خۆی چۆڵبکات. عەبدوڵای حاجی مەحمود لە لێدوانێکی تایبەتدا بە هاوڵاتی وت، بەرەبەیانی ئهمڕۆ ژمارەیەک لە پاسەوانە تایبەتەکانی خۆی بهسهرۆكایهتی دابانی كوڕی چونە ته گوڵهخانه، بە مەبەستی وەرگرتنەوەو پاکردنەوەی خانووەکەیان. وتیشی، دوای ئەوەی کوڕەکەی چۆتە گوڵە خانە لەلایەن هێزێکی محەمەدی حاجی مەحمودەوە تەقەی لێکراوەو ئەویش بە مەبەستی بەرگریکردن لە خۆی وەڵامی داونەتەوە و لە ئێستاشدا ماڵەکە لەژێر دەستی خۆیاندایەو لە لایەن کوڕەکەیەوە وەرگیراوەتەوە بەڵآم تا ئێستا چواردەوری ماڵەکە بە هێزی سەربازی دەور دراوە. باسی لەوەشکرد ، ئەو خانووە بە شێوەیەکی نایاسایی داستیبەسەردا گیرابوو و ئەوان پێشتر لە ڕێگەی سکاڵاکردن لە پۆلیسی خوڕماڵ و دادگای هەڵەبجە و بوونی شایەتحاڵ و بە بڕیاری دادگا ماڵەکەیان وەرگرتۆتەوە و بریاری دەستگیرکردنیش بۆ ئەو کەسانە دەرچووە کە ماڵەکەیان داگیرکردووە. ئەوەشی ڕونکردەوە، لە ئێستادا کوڕەکەی لەگەڵ ئەو پێشمەرگانەدا لە ماڵەکەدان و خۆشبەختانە بەهۆی ڕوداوەکەوە هیچ کەسێک بریندار نەبووە و چۆڵی ناکەن چونکە "کەس نییە ماڵی خۆی چۆڵبکات." هاوکات عەبدوڵای حاجی مەحمود سەبارەت بە دەنگۆی دەرکردنی لە پارتی سۆسیال دیموكراتی كوردستان لە کۆنگرەکەی بەیانیدا بە هاوڵاتی وت، "ئەوان لە ئێستادا ئامادەکاری دەکەن بۆ کۆنگرەو گەر بڕیارێکی واش هەبێت کەواتە ئەوەی بەیانی کۆنگرە نییە بەڵکو بەرنامەیەکی داڕێژراوی پێشوەختەیە." سەبارەت بە دورخستنەوەشی لە وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراوان عەبدوڵای حاجی مەحمود بە هاوڵآتی وت ، "وەزارەت پەرلەمان نییە تا خەڵکی تێدا دوربخرێتەوە و ئەو قسەیە قسەیەکی لۆژیکی نییە". لەبارەی ئەو دەستپێشخەرییانەش کە تا ئێستا کراون بۆ دانیشتنی نێوان خۆی و محەمەدی حاجی مەحمودی برای وتی، " هەوڵ هەیە بەڵام تا ئێستا هیچ دەستپێشخەرییەکی ئەوتۆ نییە ". مانگی (شوبات/2) ناكۆكیهكانی ناو پارتی سۆسیالیست تهقینهوه و كێشه و ململانێی زۆر لهنێوان محهمهد حاجی مهحمود سهرۆكی پارتهكه و عهبدوڵا حاجی مهحمودی جێگری و برای دروستبون. دوای ململانێ و كێشه و ئاڵۆزی لهنێوان ههردو براكه، دواجار لهكۆبونهوهی مهكتهبی سیاسی پارتی سۆسیال دیموكراتی كوردستاندا بڕیاردرا بهدورخستنهوهی عهبدوڵا حاجی مهحمود لهپۆستی جێگری سهرۆكی حزبهكه و ئهندامێتی له پارتی سۆسیال دیموكرات.
شوان عەباس بەدری دوای زیاتر لەیەک مانگ بەسەر دەرچوونی بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراق سەبارەت بەناردنی موچەو شایستە داراییەکانی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، بەڵام هێشتا ئەم پرسە بەتەواوی چارەسەرنەکراوەو حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەران دوو رای تەواو جیاوازیان هەیە، وەزارەتی دارایی عێراق پێیوایە دەبێت مووچەی فەرمانبەران لەبانکە حکومییەکانەوە «تەوتین»بکرێت و هەرچی حکومەتی هەرێمیشە پێی وایە کەدەبێت مووچە لەڕێی هەژماری منەوەو لەڕێی (هەژماری من)ەوە دابەش بکرێت. دوابەدوای ئەم بڕیارو پێداگرییەی حکومەتی هەرێمیش فەرمانبەران بەسەر دوو بەرەی دژ بەیەک دابەش بوون و لەزۆربەی ناوچەکانی زۆنی سەوزو بەتایبەتیش لەشاری سلێمانی فەرمانبەران و مامۆستایان و موچەخۆران کەمپینێکی یەک هەفتەییان لەدژی «هەژماری من» راگەیاند و دەستیان کرد بەکۆکردنەوەی ئیمزا لەدژی ئەم «هەژمارە» و لەئێستاشدا کۆمەڵێک مامۆستاو فەرمانبەری زۆنی زەرد بەنیازن کەمپینی بەڵێ بۆ «هەژماری من» رابگەیەنن . هەر سەبارەت بەم بابەتە مامۆستا «دڵشاد موحەمەد» لەدەستەی داکۆکی مامۆستایان بەهاوڵاتی ووت:»ئێمە هەموو هەنگاوێکی مەدەنیمان پێ باشە بەڵام بەمەرجێک بەدوور بێت لەفشاری لایەنەکان، هەرچەندە بە بڕوای ئێمە ئەوان لەمونافسەی ئێمەدا هەستاون بەو کارەو دڵنیام خەڵک بەو کەمپینە رازی نابێت، یان ناتوانن رێژەیەکی بەرچاو واژوو کۆبکەنەوە گەر بێتوو بە راست و دروستی کەمپینەکەیان بەڕێوەبەرن». لەبارەی ئاخۆ لایەنێکی دیاریکراو هانی ئەو کەسانەی دابێت بۆ راگەیاندنی ئەو کەمپینی پشتگیرییە، ئەم مامۆستایە وتی:»بەتەئکید داوایان لێکراوە ، چونکە ئەو کەسانە هەمویان کادێری دیاری حزبێکن و کادێری حزبی هەستاون بەو کارە». ئەم مامۆستایە پێی وایە کەئەم دوو کەمپینە دەبێتە کلاسیکۆیەکی تووندو هەریەکەو هەموو هەوڵێکی خۆی دەخاتەگەڕ بۆ سەرخستنی داواکەی. «بیگومان هەر دەبێتە کلاسیکۆ بەڵام گرنگ ئەوەیە بە رۆحێکی وەرزشییەوە وەریبگرین» مامۆستا دڵشاد وا دەڵێت. سەبارەت بەبردنی کەمپینی «نەخێر بۆ هەژماری من « بۆ ناوچەکانی هەولێرو دهۆک مامۆستا دڵشاد بە «هاوڵاتی» وت:» ئەگەر بۆمان بکرێت و ئازاد بین زۆر ئاساییە بیبەین ، بەڵام ئایا ئازادی ئەوەمان هەیە؟». هەر لەبارەی کەمپینی «بەڵێ بۆ هەژماری من» لەلایەن خۆیەوە مامۆستا»ئاوات ئازاد» لەدەستەی داکۆکیکاری مامۆستایان بەهاوڵاتی راگەیاند:» پارتی دیموکراتی کوردستان بەو هەموو پارەو ئیمکانییەتە زۆرەوە، بەمەبەستی پشتگیری کردنی هەژمارەکەی کۆمەڵێک مامۆستای راسپاردووە بۆ دروستکردنی کەمپینێک بەناوی «بەڵێ بۆ هەژماری من»، واتە حزبێکی 78 ساڵە بەهەموو ئیمکانییەت و توانایەکییەوە هاتووە کلاسیکۆیەکی ئەنجام داوە بۆ چەسپاندنی ئیرادەی خۆی لەڕێی «هەژماری منەوە» کەجۆرێکی ترە لەدزیکردن لەگیرفانی هاووڵاتییان». بۆ دەستکەوتنی زانیاری زیاتر سەبارەت بەکەمپینی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێم لەهەولێر، « هاوڵاتی» پەیوەندی کرد بەمامۆستا «ئالان عەلی» لەکەمپینی بەڵێ بۆ «هەژماری من» و وتی» ئێمە لەدژی کەس ئەم کەمپینەمان رانەگەیاندووەو بەدژایەتیش وەریناگرین، ئێمە تەنها ئەو حاڵەتەی لەسلێمانی و ناوچەکانی تردا هەیە بەنەبوونی زانیاری راست و دروست سەبارەت بە «هەژماری من» دەزانین و لەبەرئەوەی ئێمە بمانەوێت و نەمانەوێت ئێستا گرفتی هەڵبژاردن و ماوەیەکی تر ئەکەوینە ناو بانگەشەو هەر کەسەو بەلایەنێک و هەرکەسە لەپێناوی بەرژەوەندی خۆیدا بەکاری دەهێنێت». سەبارەت بەسوودەکانی «هەژماری من» ئەم مامۆستایە وتی:» ئەم «هەژماری منە» بابەتێکە کەقازانجی هەموومانی تیایە، بۆ نموونە هەژماری من رێگری لەدوو مووچەیی دەکات، رێگری لەگەندەڵی دەکات، بڕی مووچەکەت لەناو کارتێکی بانکیدایەو پێویست ناکات هەموو پارەکەت لەگیرفاندا بێت و لەکاتی پێویست ئەو بڕە پارەیەی پێویستتە رایدەکێشیت». ئەم مامۆستایە رەتیدەکاتەوە کە لەلایەن هیچ پارت و لایەنێکی سیاسییەوە هاندرابن بۆ راگەیاندنی ئەم کەمپینە . «ئێمە کۆمەڵێک مامۆستاین لەلایەن هیچ پارت و لایەنێکی سیاسییەوە هان نەدراوین بۆ راگەیاندنی ئەم کەمپینەو ئێمە دەمانەوێ لەدەرگای هەموو حزب و لایەن و کەسایەتییەک بدەین بۆ ئەوەی ئەم بابەتە ببێتە بابەتێکی نیشتمانی» مامۆستا ئالان وا دەڵێت. هەروەها ئەم مامۆستایە وتی:» ئێمە تەنها لەسەر بابەتی پشتگیری بۆ هەژماری من کارناکەین بەڵکو بەنیازین لەگەڵ حکومەتی هەرێمیش سەبارەت بەپلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران و هاوتاکردنی مووچەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی هەرێم لەگەڵ عێراق و پرسی مامۆستایانی وانەبێژ دابنیشین، هەروەک چۆن بەنیازین بۆ راگەیاندنی کەمپینەکەمان لەگەڵ کاربەدەستانی هەولێر دابنیشین». سەبارەت بەدەسپێکی کەمپینەکەش ئەم مامۆستایە بە «هاوڵاتی» وت:» هێشتا گفتۆگۆی لەسەر دەکەین و لەداهاتوویەکی نزیکدا کەمپینەکە رادەگەیەنین». سەبارەت بەگواستنەوەی کەمپینەکەیان لەشاری هەولێرەوە بۆ شارەکانی دیکەی کوردستان ئەم مامۆستایە رایگەیاند:»بەڵێ بەنیازین ئەم کەمپینە لەڕێی نوێنەرەکانمان بەرینە شارەکانی دیکەی هەرێم و تا بەو جۆرە زۆرترین رێژەی خەڵک بەشداری تێدا بکات لەناوچەکانی هەولێرو سلێمانی و هەڵەبجەو دهۆک تا بەو جۆرە هۆشیارکردنەوەیەک بێت بۆیان، چونکە بەداخەوە ساتی راگەیاندنی «هەژماری من» لە ساتێکی خراپدا بوو و گەر لەکاتێکی تردا بوایە بەدڵنیاییەوە سەرجەم چین و تووێژەکان رازی دەبوون لەسەری، بەڵام بەهۆی بەکارهێنانی وەک بانگەشەو کۆکردنەوەی دەنگی هەڵبژاردن تۆزێ کێشەی بۆ دروست بووە». سەبارەت بەئەگەری رەتکردنەوەی «هەژماری من» لەلایەن حکومەتی فیدراڵی بەغدادەوە وتی:»ئەم بابەتە وەک بابەتێکی سیاسی لێهاتووەو تائێستاش یەکلانەبووەتەوە کەئاخۆ حکومەتی بەغداد قبوڵی دەکات یان خود نا و ئێمە دەبێت بەتەواوی کار لەسەر ئەوە بکەین کەهەم خەڵک و هەم لایەنەکانی تر قەناعەتیان پێبێنین کەئەم هەژمارە لەقازانجی هەموومانە». مامۆستا «ئالان» پێی وایە کەئەم دوو کەمپینە دژ بەیەکە نابێتە کلاسیکۆیەک و بە «هاوڵاتی»وت:» لەزۆنی سەوزیشدا ئێمە خەڵکمان لەگەڵدایە، نامانەوێ بیخەینە ئەو قاڵبەوەو پێویستە چ رای رازی و چ رای دژ پێکەوە گفتۆگۆ لەسەر ئەم بابەتە بکەن». لەبارەی ئاخۆ بۆچی پێشتر بیر لە راگەیاندنی ئەم کەمپینە نەکراوەتەوەو تەنها دوای راگەیاندنی کەمپینەکەی مامۆستاو فەرمانبەرانی سلێمانی، زۆنی زەرد بەنیازی راگەیاندنی کەمپینێکی بەم جۆرەیە ئەم مامۆستایە وتی:»ئێمە دەمێکە ئەم بڕیارەمان دابوو بەڵام لەبەرئەوەی بەنیازین زۆرترین دەنگ کۆبکەینەوە پەلەمان نەکرد تا بەو جۆرە کەمپینەکەمان سەرکەوتوو بێت».
هاوڵاتی ئەندامێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایدەگەیەنێت لە هەمواری یاسای زیندانییانی سیاسی عێراق دوو بڕگەی لە بەرژەوەندیی هەرێمی کوردستان تێدایە. موسەننا ئەمین، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی بە میدیاکانی راگەیاندووە "یاسای زیندانییانی سیاسی عێراق هەموار دەکرێتەوە، ئێستا هەموارکردنەوەکە لە ئەنجومەنی شورای دەوڵەتە، دوو بڕگەی تێدایە لە بەرژەوەندی هەرێمی کوردستانە". ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ئاماژەی بەوەداوە "هەمواری یەکەم ئەوەیە زیندانییانی سیاسی هەرێمی کوردستان بخرێنە سەر بەغدا و ماف و ئیمتیازاتەکانیان هاوتای زیندانییانی سیاسیی عێراق بکرێت". هەروەها وتیشی "دووەمیان هەموو ئاوارەکانی هەڵەبجە، شارەزوور و هەورامان کە لە لەدوای کیمیابارانەکە ئاوارەی ئێران بوون، هەمان ماف و ئیمتیازاتی کەمپی رەفحا بیانگرێتەوە".
.png)
هاوڵاتی وەزارەتی دادی تورکیا مافی خۆهەڵبژاردنی لە عەبدوڵا زێدان کاندیدی سەرکەوتوی دەم پارتی سەندەوەو ڕێگەینەدا دەستبەکاربێت لە کاتێکدا ٪٥٥ ی دەنگەکانی بەدەستهێنابوو. هەڵبژاردنی شارەوانییەکانی تورکیا رۆژی یەکشەممە، 31-3-2024، بەڕێوەچوو و تێیدا عەبدوڵڵا زێدان، کاندیدی دەم پارتی بۆ سەرۆکی گەورەشارەوانیی وان 55.48 ٪ـی دەنگەکانی بەدەستهێنا؛ لە پلەی دووەم عەبدولئاهات ئاڤراس، کاندیدی ئاکپارتی بۆ هەمان پۆست هات و رێژەی 27.15٪ـی دەنگەکانی بردەوە. سەرەڕای بەدەستهێنانی زۆرینەی دەنگەکانی گەورە شارەوانی وان کاندیدەکەی دەم پارتی ڕێگەیپێنەدرا دەستبەکاربێت و لە شوێنی ئەودا کاندیدەکەی ئاکپارتی دانرا. لەم بارەیەوە وتەبێژی دەم پارتی ئەمڕۆ سێشەممە، 2ـی نیسانی 2024 لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە ئەنقەرە رایگەیاند، ئەو مافانەی درابوونە عەبدوڵڵا زێدان دوای ئەوەی لە زیندان ئازادکرا، رۆژی هەینی، 29ـی ئادار، پێنج خولەک پێش کۆتاییهاتنی دەوام وەرگیرانەوە. وتیشی ،"داواکاری گشتیی لەسەر بنەمای تانەکەی وەزارەتی داد، جارێکی دیکە دۆسییەکەی رەوانەی دادگا کردووە. دادگاش هەمان رۆژ بڕیارەکەی پێشووتری تایبەت بە پێدانەوەی مافە قەدەغەکراوەکان لە زێدان هەڵوەشاندووەتەوە و مافەکانی لە عەبدوڵڵا زێدان وەرگرتووەتەوە. بڕیارەکە بێ ئەوەی حوکمی کۆتایی وەربگرێت، واتە بەرلەوەی تەمیز بکرێتەوە، راستەوخۆ ئاڕاستەی دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنی تورکیا کراوە". ئەمە لە کاتێکدایە پێشتر دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردنی تورکیا مافی بەربژێربوونی عەبدوڵڵا زێدانی پەسەندکردووە و هیچ لایەنێک تانەی لە بەربژێربوونی ناوبراو نەداوە لەو ماوە یاساییەی لەلایەن دامەزراوەی باڵای هەڵبژاردن بۆ تانەدان لە بەربژێری پارتە سیاسییەکان دیارییکرابوو. گەورە شارەوانی وان لە 13 شارۆچکە پێکهاتووە و لە سەرجەمیاندا پارتی دەم سەرکەوتنی بەدەستهێناوە. عەبدوڵڵا زێدان کاندیدی پارتی دەم بۆ سەرۆکایەتی گەورەشارەوانی وان 55٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە، لەبەرامبەردا عەبدوڵڵاهات ئارڤاس کاندیدی ئاک پارتی بۆ سەرۆکایەتی گەورەشارەوانی وان، 27٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە.
هاوڵاتی کەمێک لەمەوبەر لەهێرشێکی ئاسمانیدا فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا لەچیای شنگال ئۆتۆمبێلێکیان کردە ئامانج . سەرچاوەیەک لە شانگال بە هاوڵاتی وت، لەبەیانی ئەمڕۆوە سوپای تورکیا ناوچەی سەردەشت-ی لە چیای شنگال سێ جار بۆردومان کردوە . وتیشی، لە بۆردومانەکەدا ئۆتۆمبێلێکی جۆری تۆیۆیا هایلۆکس کراوەتە ئامانج و تا ئێستاش زیانە گیانییەکانى ئەم بۆردومانە ئاشکرا نەکراوە. ئاماژهی بهوهشكرد، هێرشەکە لە نزیک کەمپی سەردەشتی سەر چیای شنگال بوە کە بەشێک لە ئاوارەکانی شنگال تێدا نیشتەجێن .
.png)
هاوڵاتی ئەمڕۆ مەکتەبی سیاسیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە سلێمانى کۆدەبێتەوە و تەوەرى سەرەکى کۆبوونەوەکەش پرسى هەڵبژاردنەکانى پەرلەمانى کوردستانە و تێیدا هەڵوێستى خۆى لەبارەی بەشدارینەکردنی پارتی، ئەگەری دواخستنی هەڵبژاردن رادەگەیەنێت. وتەبێژی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان سەعدی ئەحمەد پیرە بە میدیا یەکێتی ڕاگەیاند، ئەمڕۆ سێشەممە مەکتەبی سیاسی یەکێتی لە سلێمانی سەبارەت بە پرسی دواخستنی هەڵبژاردن کۆدەبێتەوە. ئەو میدیایە بڵآویشیکردۆتەوە کە کۆبونەوەکە تایبهت دهبێت بە گفتوگۆکردن لهسهر پرسى بهشدارینهكردنى پارتى دیموکراتی کوردستان له هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان و ئهو دهستپێشخهرییانهى لهبارهى دواخستنى ههڵبژاردنى پهرلهمانى كوردستان خراونهتهڕوو. هاوکات کۆبوونەوەکەی مەکتەبی سیاسیی یەکێتی دوای چەند دەستپێشخەرییەک دێت بە ئاگاداری ئەمریکا و یۆنامی لەبارەی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانەوە. جێگەیباسە ڕۆژی 18 ی مانگی 3 ی 2024، مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان بەشداری نەکردنی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ڕاگەیاند، هۆکارەکەشی بۆ ئەوە گێڕایەوە کە نایانەوێت بەشداربن لە پرۆسەیەکدا کە نایاسایی، نادەستوری و لە سایەی سیستمێکی سەپێنراودا بێت. ڕۆژی 10 ی مانگی 6 ی 2024، وەکو وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاریکراوەو هەڵبژاردنەکە لەلایەن کۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراقەوە سەرپەرشتی دەکرێت.
هاوڵاتی له بهردهم بنكهی 5ی دابهشكردنی موچهی خانهنشینانی پێشمهرگه قهرهباڵغی دروسبتوه و خانهنشینان لهسهرهی وهرگرتنی موچهدان و دهوترێت، بانك پارهی تیادا نییه. ئەمڕۆ سێشەممە بڕیارە مووچەی مانگی شوباتی مووچهی سێ وهزارهت و خانهنشینی پێشمهرگه دابهش بكرێت بەڵآم بەگوێرەی زانیارییەکان تا کاتژمێر دە هیچ بڕە پارەیەک بەسەر خانەنشیناندا دابەشنەکراوەو پێیان گوتون کە بانک پارەی تێدا نییە. یەکێک لەو موچەخۆرانەی لەو بنکەیە مووچە وەردەگرن بە هاوڵاتی وت، لەگەڵ ئەوەی کاتژمێر هەشت و نیو دەوامی فەرمانگەکان دەستپێدەکات بەڵآم کاتژمێر ١٠ تێپەڕیوەو هێشتا مووچەکانمان نەدراوەپێ. وتیشی ، لە ئێستادا قەرەباڵخییەکی زۆر لەبەردەم بنکەکانی پێنج و شەشی دابەشکردنی موچەی خانەنشینان دروست بووە و پێیان وتوین دەچین پارە دەهێنین. بە پێی خشتەی وەزارەتی دارایی و ئابووری كه پێشتر بڵاویكردهوه، ئەمڕۆ سێشەممە 2ی نیسانی 2024، مووچەی مانگی شوباتی وەزارەتهكانی کارەبا، خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی و کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان. هاوكات هەر ئەمڕۆ کەسوکاری شەهیدان و ئەنفالکراوان، زیندانە سیاسیەکان و خانەنشینی پێشمەرگە مووچەی مانگی شوبات وەردەگرن و بڕیارە سبەینێش مووچەی سەرۆکایەتییەکانی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران دابەش بکرێت.
هاوڵاتی مەحمود محەمەد، وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ئەگەر هەڵبژاردنیش دوابخرێت، هەر دەبێت ئەو راستكردنەوە دەستووری و یاسایی و تەکنیکیانە ئەنجام بدرێن كە بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد پێویستە. ئاماژەی بەوەشکرد، دواخستنی هەڵبژاردن وەک بژاردەیەک لەگەڵ پارتی باس کراوە بو ئەوەی پارتی بەشداریی هەڵبژاردن بکات و لێرەوە دووپاتی دەکەینەوە کە پارتی هەمیشە لە گەڵ هەڵبژاردنێکی دەستووری و شەفاف و بێگەردە. دەقی پەیامەکەی پارتی دیموکراتی کوردستان: ئێوارەی ئەمڕۆ لە دەزگایەكی میدیایی هەواڵێك بڵاوكراوەتەوە كە گوایە پارتی داوای دواخستنی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی بۆ كاتێكی تر كردووە بۆ ئەوەی بە هەمان مەرج و ڕێوشوێن و یاساکانی ئێستا، بەشداری لە هەڵبژاردن بکات. لێرەدا ڕایدەگەیێنین كە ئەم هەواڵە هیچ بنەمایەكی نیە و پارتی لە سەر هەڵوێستی خۆی پێداگرە و هیچ جۆرە دەستوەردانێكی نایاسایی لە هەڵبژاردنەکان قبوڵ ناکات و بە پێویستی دەزانێ هەموو كەموكوڕییە تەكنیكی و پێشێلكارییە دەستووری و یاساییەكان لە شێوازی ئەنجامدانی هەڵبژاردن چارەسەر بكرێن و ڕاست بكرێنەوە، بۆ ئەوەی هەڵبژاردنێکی پاک و ئازاد و دەستووری بەڕێوە بچێت و سەرجەم هاووڵاتیانی کوردستان بە هەموو پێکهاتەکانەوە مافی دەنگدانیان هەبێت و ئەنجامەکانی هەڵبژاردنیش دەستکاری نەکرێن. دواخستنی هەڵبژاردن وەک بژاردەیەک لەگەڵ پارتی باس کراوە بو ئەوەی پارتی بەشداریی هەڵبژاردن بکات و لێرەوە دووپاتی دەکەینەوە کە پارتی هەمیشە لە گەڵ هەڵبژاردنێکی دەستووری و شەفاف و بێگەردە و ئەگەر هەڵبژاردن بۆ كاتێكی تریش دوابخرێت دەبێ ئەو ڕاستكردنەوە دەستووری و یاسایی و تەکنیکیانە ئەنجام بدرێن كە بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد پێویستە. مەحمود محەمەد وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان ١ـی نیسانی ٢٠٢٤
