پارتی: چاوەڕوانیمان لە خەڵک ئەوەیە پشتیوانیمان بکات

هاوڵاتی  سەرچاوەیەک ئەمنی بە هاوڵاتی راگەیاند کچەمۆدێل سانای مام یوسف دەستگیرکراوە و لەئێستادا بەپێی فەرمانی دادوەر لە ئاسایشی سلێمانی راگیراوە بەهۆی فرۆشتنی کاڵای جوانکاری ماوەبەسەرچوو. بەپێی وتەی سەرچاوەکە سانای مام یوسف چوار بۆ پێنج رۆژە لە ئاسایشی سلێمانی راگیراوە لەسەر فرۆشتنی کاڵای جوانکاری ماوەبەسەرچوو و نەپاراستنی مافی کڕیاران لە گەیشتنیان بە کاڵای دروست کە بەپێی ماددەی 10 لە یاسای پاراستنی مافی بەکاربەر لە یاسای سزادانی عێراقی سزادەدرێت. بەپێی ماددەکە هەر بازرگان و بەرهەمهێن و هاوردەکار و فرۆشیارێک "فرت و فیڵ و ساختەکاری و شاردنەوەی راستی دەربارەی ئەو ماددانە بخاتە ڕوو، ئەگەر هێز بەرامبەر لیژنەکانی چاودێری بەکار بهێنێت، یان رێگری بکات لە پشکنین، ئەگەر کەلوپەل و خزمەتگوزاری پێچەوانەی سیستم و ئادابی گشتی بەرهەمبهێنێت یان بفرۆشێت یان نماییشی بکات بۆ فرۆشتن یان رێکلامی بۆ بکات، فرۆشتن و بەرهەمهێنان و خستنەڕوو و رێکلامکردن بۆ هەر کاڵایەک کە لەنێو زەرفێکی بێ زانیاریدان یان مێژووی دروستکردن و بەسەرچوونی لەسەر نەنووسرابێت، ئەگەر مێژووی بەسەرچوون بگۆڕێت یان لاببات یان بیشارێتەوە یان بیشێوێنێت، ئەگەر کەلوپەلی ماوەبەسەرچوو دووبارە لەنێو بەرگی دیکەدا بفرۆشێت و دووبارە بیخاتەوە نێو بەرگێکی نوێ بە مێژووێکی نوێوە" ئەوا کەسی تۆمەتبار بەندەکرێت کە ماوەکەی لە سێ مانگ کەمتر نەبێت یان پێبژاردن لە 100 هەزار دینارەوە بۆ ملیۆنێک یاخود هەردوو سزاکە دەیگرێتەوە. سانای مام یوسف کچەمۆدێلیکی دیاری شاری سلێمانییەوە و خاوەنی ئارایشتگایەکە لە شارەکە.

هاوڵاتی  مامۆستایەکی خەڵکی شاری پیرانشاری رۆژهەڵاتی کوردستان بەتۆمەتی پشتگیرکردنی خۆپیشاندانەکانی ساڵی رابردووی ئێران بە سێ ساڵ زیندانی سزادرا.  رێکخراوی هەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ رایگەیاند، مامۆستا ئیبراهیم سەلیمی کە پیشنوێژی مزگەوتی جوار یار نەبییە لە شاری پیرانشار لەلایەن دادگای تایبەت بە مامۆستایانی ئایینی لە ورمێ سزاکەی بەسەردا سەپێنراوە.  رێکخراوەکە دەڵێت سزای سێ ساڵ زیندانی بەسەر ئیبراهیم سەلیمی بەتۆمەتی "پشتیوانی لە بزووتنەوەی ژن، ژیان، ئازادی و راگەیاندنی پشتیوانی خۆی بۆ خۆپیشاندەرانی ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکانی ساڵی رابردوو" بووە. پێشتر ئیبراهیم سەلیمی لە سەرەتایی ئەم ساڵەوە لەلایەن هێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە دەستگیرکرا و دوای مانگێک بە دانانی بارمتەی 500 ملیۆن تمەن ئازادکرا. ئەمە یەکمجار نییە کە مامۆستایی ئایینی لە پیرانشار سزای زیندانی بەسەردا بسەپێنرێت و پێشتریش چوار مامۆستایی ئایینی شارەکە بە 11 ساڵ زیدانی سزادران کە پشتگیری خۆیان بۆ خۆپیشاندانەکانی ساڵی رابردووی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران دەربڕیبوو و بەتۆمەتی "تێکدانی ئاسایشی نیشتمانی" دادگایی کرابوون.

شەنای فاتیح لەگەڵ هاتنی وەرزی پایزو زستان رۆژگار کورت و شەوگار درێژ دەبێت، شەوی ٢١ لەسەر ٢٢ی کانوونی یەکەم کەبەرامبەرە بە ٣٠ی سەرماوەرز لەسەر یەکی بەفرانباری ساڵنامەی کوردی، شەوی نێوەندگیری پایزو زستانەو بەدرێژترین شەوی ساڵ دادەنرێت و ناونراوە (شەوی یەڵدا). (شەوی یەڵدا) یان (شەوی چلە) ئەو شەوەیە کەتیایدا دەستپێکی زستان تیایدا روودەدات، لەکوردیدا وشەی یەڵدا زیاتر بەکاردێت،  لەنیوەگۆی باکوری زەویداو لەجوگرافیای کوردستانی گەورەدا شەوی ٢١ لەسەر ٢٢ی کانوونی یەکەم  درێژترین شەو دەبێت. بەپێی گێڕانەوە مێژووویەكان لەفەرهەنگی ئێراندا یەڵدا یان شەوی ژانویە شەوی لەدایکبوونی خۆشەویستی و بەزەییە،  رۆژئاواییەکان لەگەڵ جەژنی کریسمسدا یەڵدایان پێکەوە گرێداوەو رۆمییەکان وشەی ناتالیسیان بۆ لەدایکبوون بەکارهێناوە. مەسیحییەکانی سوریا وشەی یەڵدایان هێنایە ئێران و لەوکاتەوە وەک خۆی ماوەتەوە، هەروەها لەئاینی زەردەشتیشدا  نەریتی درێژترین و تاریکترین شەوی ساڵ رۆژێکی ناخۆشی تایبەت بوو، پراکتیزەکانی ئەو رۆژەی ئێستا بە  «شەب-ی چەللە/یەڵدا»  ناسراوە لەبنەڕەتدا دابونەریتێک بوون کەمەبەست لێی پاراستنی مرۆڤەکان بوو لەخراپە. سەبارەت بەشەوی یەڵدا هونەرمەند حەمید بانەیی، بەهاوڵاتی وت: ئەو بۆچوونانەی لەسەر مێژووی شەوی یەڵدا هەن جیاوازن و کەس نازانێت کامەیان راستە، بەڵام ئەوەی کەهەیە وشەی یەڵدا وشەیەکی سریانییە بەواتای لەدایکبوون دێت. حەمید بانەیی وتیشی: یەڵدا زیاتر لەناو ئەو میللەتانەی لەم ناوچەیەدا دەژین، بەتایبەت ئەو نەتەوانەی لەناوچە ساردەکان و ناوچە گەرمەکاندا دەژین گرنگی پێدەدرێت، کۆتا شەوی پایز بەتایبەت ئەو شەوەی دەبێتە ناوەند لەنێوان پایزو زستاندا لای هەندێک لەمیللەتان شەوێکی درێژ دەردەچێت، لای هەندێکی دیکەش وەک زەردەشتییەکان وەک شەوێکی تاریک باسی دەکەن. «ئەوەی هەیە وەک پێوەرێکی زانستی درێژترین شەوی ساڵە بەتایبەت لای ئەو میللەتانەی لەنێوان ناوچە گەرم و ساردەکاندا دەژین واتە زستانیان ساردەو هاوینیان گەرمە، وەک میللەتانی چواردەوری ئێمەو میللەتی فارس کە لەو شەوەدا هەندێک چالاکی تایبەت بەخۆیان ئەنجامدەدەن. هونەرمەند حەمید بانەیی وای وت. سەبارەت بەشەوی یەڵدا لەئەدەبیاتی کوردیدا حەمید بانەیی وتی: لەناو ئەدەبیاتی کوردیشدا شەوی یەڵدا باسکراوە وەک مەبەستێک بەتایبەت لەشیعری شاعیرە کلاسیکییەکاندا، یەکێک لەشیعرە مەشهورەکان شیعرەکەی نالییە کەدەڵێت: شەوی یەڵدایە، یا دەیجوورە ئەم شەو كەدیدەم دوورلە تۆ بێ نورە ئەمشەو دڵم وەك حاكمی مەعزولە، قوربان خەڵاتی وەسڵی تۆی مەنزوورە ئەمشەو بەپێی سەرچاوەکان لەکوردستان و ئێران و ئازەربایجان و ئەفغانستان و  تاجیکستان و پاکستان و کوردانی وڵاتانی ئەوروپاو ئەمریکا گرنگی بەشەوی یەڵدا دەدەن و ئەم بۆنەیە یەکێکە لەجەژن و بۆنە مێژووییە کۆنەکانی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هاوبەشە لەنێوان نەتەوەکانی هیندو ئاری نەتەوەکانی میزۆپۆتامیا، خەڵک لەو شەوەدا لەلای یەک کۆدەبنەوەو بەخواردن و خواردنەوەو گۆرانی وتن و هەڵپەڕکێ شەوەکە تێدەپەڕینن.

هاوڵاتی دوای سێ ساڵ لەگفتوگۆو راگۆڕینەوە ئەنجومەنی یاسادانانی رۆژئاوای كوردستان لەشاری رەققە دەستوری پەسەندكردو بەپێی دەستورەكە هەرێمێك بەناوی (هەرێمی باكورو رۆژهەڵاتی سوریا) پێكهێندرا، بەرپرسێكی رۆژئاوا دەڵێت بەشێكی دەستورەكە سیاسییە و بەشێكی پەیوەندی بەئاوەدانكردنەوەی ناوچەكەوە هەیە، پارێزەرێكیش پێی وایە ئەو دەستورەی لەڕۆژئاوای کوردستان نووسرایەوە دەستورێکی تا ئاستێکی زۆر دیموکراسییە. رۆژی 12-12-2023 لەشاری رەققە ئەنجوومەنی گشتی بەڕێوەبەرایەتی خۆبەڕێوەبەری باكوورو رۆژهەڵاتی سووریا كۆبوونەوەی ژمارە 90ی خۆی ئەنجامداو ئەو رێككەوتنە كۆمەڵایەتییەی پەسەند كرد، كە لەلایەن لیژنەی بەرفراوان بۆ دامەزراندنی هاوپەیمانێتییەكە پێشكەش كرا. یاسر سولەیمانی، جێگری هاوسەرۆكی كۆمەڵەی گشتی بەڕێوەبەرایەتی خۆبەڕێوەبەری لەڕەققە، ١٣٤ ماددەی لەسەر رەشنووسی دەستوور خوێندەوەو لەلایەن بەشداربووانەوە هەڵسەنگاندنیان بۆ كراو لەكۆتایی كۆبوونەوەكەدا، بەكۆی دەنگی ئەندامانی ئەنجوومەنی یاسادانان پرۆژەی دەستوور پەسەند كرا. بەگوێرەی دەستوورەكە هەرێمێك بەناوی “هەرێمی باكوورو رۆژهەڵاتی سووریا” پێكدەهێنرێت، ئەو هەرێمەش ئەنجوومەنی نوێنەران و حكومەت و دەسەڵاتی دادوەری دەبێت. رۆژی هەشتی ئەم مانگەش لیژنەی نووسینەوەی دەستوور كە لە ١٥٨ ئەندام پێكهاتبوو، پێشنیازی چین و تووێژەكانی لەچوارچێوەی رەشنووسی دەستووردا پەسەند كردو رەوانەی ئەنجوومەنی یاسادانانی كرد بۆ پەسەندكردنی كۆتایی. بەرپرسێكی رۆژئاوای كوردستان باس لەناوەڕۆكی دەستورەكەو ئامانجەكەی بۆ هاوڵاتی دەكات نورشان حسێن، ئەندامی نوێنەرایەتی خۆبەڕێوبەری دیموكراتی رۆژئاوای كوردستان لەهەرێمی كوردستان، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» بەڵێ راستە لە ١٢ی مانگ پەسەندكردنی هاوپەیمانی کۆمەڵگای باکوری رۆژهەڵاتی سوریا راگەیەندراو کارو خەبات بۆ ئەو هاوپەیمانییە کاتێکی زۆری ویست بۆ نووسینەوەی ئەو هاوپەیمانێتییە، ئەم هاوپەیمانییە دوو لایەنی هەیە، لایەنێکیان پڕۆژەیەکی سیاسییەو بەڕێوبەرایەتی خۆسەر باکورو رۆژهەڵاتی سوریا بەشێوەیەکی روون بۆ خەڵکی سوریاو دەرەوەش پێشکەشیان کردووە». ئەو بەرپرسەی رۆژئاوای كوردستان وتیشی:»هەروەها لایەنی ئاوەدانکردنەوەی بەڕێوەبەرایەتی خۆسەر هەرسێ مەجلیسی قەزایی و تەنفیزی و مەجلیسی گەل بابەتەکان شرۆڤە دەکەن و پەیوەندییەکان لەنێوان ئەو مەجلیسانەدا چۆنە، ئەم سیستەمە بەگوێرەی ئەو هاوپەیمانییەی کۆمەڵگایە کەچۆن زیاتر دیموکراسی بێت و چۆن مافەکان بپارێزرێن بەشێوەیەکی باشتر، ئێمە ماوەیەکی زۆرە گفتوگۆ لەسەر ئەم دەستورە ئەنجامدەدەین بەشێوەیەکی کۆبوونەوەو رەشنووسی ئەو هاوپەیمانێتییە نیشانی خەڵک دراوەو رای خۆیان لەسەر داوە». «تائێستا بەشێوەیەکی ئاشکرا ناڕەزایەتی نەبووە، لەدەرەوەش تائێستا کاردانەوەیەکی نەرێنی لەسەر ئەم هاوپەیمانێتییە نییە، نووسینی ئەم هاوپەیمانێتییە جیاوازە لەنووسینی دەستورێک کە تۆ بەسەر هاووڵاتیانی فەرز بکەیت، ئەم هاوپەیمانێتییە زیاتر لەسەر شێوەی رێککەوتنێکە بۆ ئەو نەتەوەو ئاینە جیاوازانەی لەباکورو رۆژهەڵاتی سوریادا دەژین، بۆیە تائێستا ئەو کاردانەوانەی ئێمە دیومانە ئەرێنی بوون هەروەها کاردانەوەکانی باشووری کوردستانیش ئەرێنی بوون» نورشان حسێن وای وت. پارێزەرێك باس لەوەدەكات «ئەو دەستورەی لەڕۆژئاوای کوردستان نووسرایەوە دەستورێکی تائاستێکی زۆر دیموکراسییە» هاوكات نەریمان ئەحمەد، پارێزەر لەبارەی دەستوری رۆژئاوای كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» دەستور لەجیهاندا دایکی یاساکانە، هەر یاسایەک دەربچێت خیلافی دەستوری هەبێت ئەو یاسایە بەتاڵە ئەفزەڵیەتی هەیە بەسەر هەموو ئەو یاسایەی لەناو وڵاتداو لەناو هەموو هەرێمە جیاوازەکاندا دەردەچێت، هەموو ئەو وڵاتانەی کەدیموکراسین لەهەوڵدان کەخاوەنی دەستوربن». ئەو پارێزەرە وتیشی:»دەستور دەکرێت بەپێی کات و شوێن گۆڕانکاری بەسەردابێت، زۆر کەسیش بەشێوەیەک سەیری دەستور دەکەن کە بنەمایەکە بۆ ئەوەی کەوڵات بخرێتە سەر سکەی خۆی و بۆ ئەوەی دەسەڵاتداران کۆت و بەند بکات و بتوانێت لەڕووی کارگێڕی و سیاسی و کۆمەڵایەتییەوە وڵات رێکبخات».  «دەتوانین بڵێین کاتێک وڵاتێک دەستورێکی هەبێت بەتایبەت ئەگەر دەستورێکی دیموکراسی هەبێت وڵاتیكی سەرکەوتووە، بەشێکی زۆری وڵاتان دەستور بەشێوەیەکی دیموکراسی دەنووسنەوە بەڵام عیبرەت لەجێبەجێکردنیدایە، واتە وڵات تەنیا بەنووسینی دەستور ناکەوێتەسەر سکەی خۆی و ئەوکاتە وڵات لەسەر سکەی خۆیەتی کەئەو دەستورەی نووسیویەتی جێبەجێی بکات». نەریمان ئەحمەد وادەڵێت. نەریمان ئەحمەد دەشڵێـت:» لەچەند رۆژی رابردوودا لەڕۆژئاوای کوردستان دەستورێک نووسرایەوە وەک گرێبەستێکی کۆمەڵایەتی تەماشای دەکەن، ئەو دەستورەی لەڕۆژئاوای کوردستان نووسرایەوە دەستورێکی تائاستێکی زۆر دیموکراسییە، لەو هەلومەرجی شەڕو ئاڵۆزییەو هەبوونی هێزی جۆراوجۆر کەڕۆژئاوای کوردستانی تێکەوتووە لەگەڵ ئەو کێشمەکێشمەی کەهەیە لەڕابردوودا توانیان یاسای باری خێزانی بنووسنەوەو لەئێستاشدا توانیان دەستور بنووسنەوە کەتیایدا مافی هەموو نەتەوەو ئاین و گرووپ و پێکهاتەکانی تێدایەو هەموو پێکهاتەکانی رۆژئاوای کوردستان هاوبەشبوون لەنووسینەوەی ئەو دەستورەدا». ئەو پارێزەرە زیاتر باس لەدەستوری رۆژئاوای كوردستان دەكات و دەڵێت: «ئەم دەستورە پێکهاتووە لەدیباجەیەک و ١٣٤ ماددە، لەناو ماددەکانیشدا بڕگەی جیاواز هەیە، هەر ماددەیەک لەچەند بڕگەیەک پێکهاتووە، بەشیوەیەکی گشتی دڵنیایی لەسەر ئەوە دراوە کەدەستورێکی دیموکراسیانە بنووسرێت، لەهەمان کاتدا ئەوە کەموکورتییە کەهەرێمی کوردستان نزیک دەبێتەوە لە٣٣ساڵ حوکمڕانی لەگەڵ ئەوەی ساڵانێکی زۆرە لەڕووی ئەمنی و سەربازییەوە هەرێمی کوردستان سەقامگیرە بەڵام نەتوانراوە دەستورێک بنووسرێتەوە، لەئێستادا رەشنووسێک هەیە بەڵام نەتوانراوە بکرێتە دەستورێکی هەمیشەیی، هەرچەندە دەستوری عێراق ناکۆک نییە لەگەڵ نووسینەوەی دەستورێک بۆ هەرێم کەئەمە کەموکورتییەکە دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان نایانەوێت دەستور لەهەرێمدا بنووسرێتەوە، چونکە دەستور بنووسرێتەوە دەسەڵاتەکانی ئەوان کۆت و بەند دەکات و رێگر دەبێت سەرپێچی یاسایی و سیاسی بکەن، بەڵام سەرنجم لەسەر دەستوری رۆژهەڵاتی کوردستان بەحوکمی ئوەی کەئەزمونێکی گەورە نەبووە لەنووسینی دەستوردا دەکرا دەستورێکی دەوڵەمەندتر بووایە». بەوتەی نەریمان ئەحمەد «لەم کاتەداو لەم سەروبەندەدا نووسینەوەی دەستورێکی بەو رەنگە سەرکەوتنێکی گەورەیە بۆ رۆژئاوای کوردستان و بڕواموایە ئەم دەستورە دەبێتە هۆی بەرەوپێشتربردنی رۆژئاوای کوردستان و لەهەمان کاتدا پوچەڵکردنەوەی پلانی دەوڵەتانی هەرێمییە بەتایبەتی ئەو دەوڵەتانەی نزیکن لەڕۆژئاوای کوردستان و سوریا، بڕوام وایە چۆن سەرکەوتنە سەربازییەکانیان کاریگەری هەبوو لەسەر رۆژئاوای کوردستان ئەم دەستورەش کاریگەری گەورەی دەبێت و وردە وردە رۆژئاوای کوردستان بەرەو سەقامگیری زیاتر دەڕوات». 

هاوڵاتی  عزەت سابیر، بریکاری وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، حکومەتی عێراق بڕیاریداوە نەوت بەسەر هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستان دابەش بکرێت بە نرخی 50 هەزار دینار بۆ هەر بەرمیلێک و دەبێت لەماوەی دە رۆژدا حکومەتی هەرێم ئامادەکاری بۆ وەرگرتنی نەوتەکە بکات.  عزەت سابیر بە میدیای یەکێتی راگەیاندووە حکومەتی عێراق بڕیاریداوە بەرمیلێک نەوت بە نرخی 50 هەزار دینار بەسەر هاوڵاتییانی هەرێمی کوردستان دابەش بکرێت و ئەو بڕیارەش لەسەر داواکاری ئەو بووە. بریکاری وەزارەتی نەوتی عێراق وتیشی، حکومەتی ھەرێم دەبێت لە ماوەی دە رۆژدا ئامادەکاری بۆ وەرگرتنی نەوتی سپی بکات و حکومەتی عێراقیش ئامادەیە ھاوکاری حکومەتی ھەرێم بکات بۆ ناردنی نەوتەکەو دابەشکردنی بەسەر ھاوڵاتییاندا. ئەمە لەکاتێکدایە کە لەماوەی رابردوودا حکومەتی هەرێم بەرمیلێک نەوتی بە 103 هەزار دینار بەسەر هاوڵاتییانەدا دابەش دەکرد.

هاوڵاتی  ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم لە کۆبونەوەی ئاسایی ئەنجامدا و رایگەیاند چاوەروانیی لە بەغدا هەیە مووچەی مووظەخۆرانی هەرێم لە ساڵی نوێندا بەشێویەکی "بنەڕەتی" چارەسەر بکات و تێکەڵی ململانێ سیاسییەکانی نەکات، دەشڵێت، هەوڵەکان بەردەوامن بۆ هەموارکردنەوەی یاسای بودجە. ئەمڕۆ چوارشەممە 20ی کانونی یەکەمی 2023 بە سەرپەرشتی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێم و بە ئامادەبوونی قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجامدا و تێیدا باس لە هەموارکردنەوەی یاسای بودجە و  و نەوت و گاز و مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم کرا.  بەپێی راگەیاندراوێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە بڕگەی یەکەمدا باس لە هەوڵەکان کراوە بۆ هەموارکردنەوەی یاسای بودجە و نەوت و گاز "تاکوو ڕەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران بکرێت بۆ پەسەندکردنی بە ئاراستەی خەرجکردنی شایستەی دارایی هەرێمی کوردستان لەپێش هەموویانەوە، شایستەی مووچەخۆرانی هەرێم، لەبەرانبەریشدا هەرێمی کوردستان، پابەندییەکانی خۆی ڕاپەڕاندووە."  لە بەشێکی تری کۆبوونەوەکە ئەنجومەنی وەزیرانی جەختی لەوە کردووەتەوە کە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم "تێکەڵی ناکۆکییە سیاسیی و پابەندییەکانی دیکە" نەکرێت و مووچەخۆرانی هەرێم وەک ناوچەکانی تری عێراق مووچە لەکاتی خۆیان وەربگرن. ئەنجومەنی وەزیران چاوەڕوانی ئەوەی لە حکومەتی عێراق هەیە کە بەشێوەیەکی "بنەڕەتی" کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لە ساڵی نوێدا چارەسەر بکرێت. "ئەنجومەنی وەزیران جەختی لەوە کردەوە کە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم، شایستەی دارایی مووچەخۆرانە و چاوەڕوانیمان لە حکومەتی فیدڕاڵە لە ساڵی نوێی 2024 ئەم کێشەیە لە بنەڕەتەوە چارەسەر بکات"، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم وادەڵێت. ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەشڵێت، بەرپرسیارییەتی حکومەتی عێراقە کە مووچەی سێ مانگی کۆتایی ئەمساڵ دابین بکات چونکە "بەداخەوە بەهۆی نەناردنی بەشە بودجەی هەرێم، مووچەی سێ مانگی ئەمساڵ خەرج نەکراوە و بارگرانیی دارایی و ئابووری بۆ مووچەخۆران و هاووڵاتییانی هەرێم دروست کردووە."

هاوڵاتی تورکمانەکان لەسەر کورسی کۆتاکان هاتنە دەنگ و دەڵێن، پێشتر یەکێتی  خۆی رەتیکردووەتەوە، کە کورسی کۆتا بۆ تورکمانەکانی سلێمانی دیاری بکرێت. ئەحمەد یەعقوب وتەبێژی پارتی ئیرادەی نیشتمانی تورکمان، ئەمڕۆ چوارشەممە لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا گوتی: "پێویستە سیستەمێکی رێک و پێک بۆ کورسی کۆتای پێکهاتەکان دابنرێت، ئێمە دڵنیاین هیچ حزب و لایەنێک لەگەڵ نەمانی کورسی کۆتاکان یان دابەشکاری سیاسیی نین". وتیشی، "کاتێک لەساڵی 2013  کە کورسی کۆتا دیاریدەکرا، نوێنەری لیستی تورکمان لەهەولێر داوای کورسی کۆتای بۆ تورکمانەکانی سلێمانی کرد، ئەوکات پەرلەمانتارانی یەکێتی وتیان: ئێمە کورسی کۆتامان بۆ تورکمانەکانی سلێمانی ناوێت، چونکە تەنها چەند فەرمانبەرێکی تورکمان لەسلێمانی هەن كه‌ لەشارۆچکەی کفرین، بۆیە لەو سنورە پێویستمان بەکورسی کۆتا نییە، ئێمە دڵنیایین یەکێتی ئەمڕۆش لەگەڵ دابەشکردنی کورسی کۆتای تورکمان نییە لەسەر پارێزگاکانی هەرێم، چونکە یەکێتی‌و لایەنەکانی دیکەش دەزانن تورکمان لەسلێمانی‌و دهۆک ژمارەیان وەک هەولێر نییە". قسەکانی وتەبێژی پارتی ئیرادەی نیشتیمانی تورکمان لە کاتێکدایە لە ئێستادا دوو سکاڵ لەسەر کورسی کۆتاکان و هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی کوردستان لەلە دادگای فیدڕاڵی عێراق تۆمارکراوە. سکاڵاکان لەلایەن زیاد جەبار سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لەخولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان‌و ئامانج نەجیب شەمعون ئەندامى کریستیانەکان لەئەنجومەنى پارێزگاى سلێمانى تۆمارکراون کە لەدژی پێنج مادەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانە کە تایبەتن بەژمارەى کورسییەکانی پەرلەمان، یەک بازنەیی‌و فرە بازنەیی هەڵبژاردن‌و ژمارەی کورسی کۆتاکان لەپەرلەمانى کوردستان‌. بەگوێرەى مادەى 36ـی یاساى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، پێنج کورسیی کۆتا لە پەرلەمانى کوردستان بۆ کلدان، سریان و ئاشووری تەرخان دەکرێن، لەگەڵ یەک کورسی بۆ پێکهاتەى ئەرمەن، هەروەها پێنج کورسی بۆ تورکمانەکان.  

شەنای فاتیح زیاتر لەسێ مانگ و بەدیاریکراوی ٩٧ رۆژ بەسەر وادەی دەستپێکردنەوەی وەرزی خوێندنی ٢٠٢٣-٢٠٢٤ تێپەڕدەبێت، بەڵام تائێستا لەپارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەکانی راپەڕین و گەرمیان دەرگای ناوەندەکانی خوێندن نەکراونەتەوەو مامۆستایان ئامادەنین بایکۆت بشکێنن، وەزیری پەروەردەش دەڵێت هەموو هەوڵێکیان بۆ ئەوەیە خوێندنی ئەمساڵ لەسلێمانی و هەڵەبجە نەفەوتێت. بەپێی ساڵنامەی وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان رۆژی ١٣ی ئەیلولی ٢٠٢٣ بەیەکەم رۆژی دەسپێکردنەوەی ساڵی نوێی خوێندن دیاریکرا، بەڵام بەهۆی دواکەوتنی موچەکانیانەوە مامۆستایانی سنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەکانی راپەڕین و گەرمیان بایکۆتی هۆڵەکانی خوێندنیان کردو تائێستاش چارەنووسی پڕۆسەکە نادیارە، ئەمە لەکاتێکدا کە لەسنووری پارێزگای هەولێرو دهۆک پڕۆسەی خوێندن ئاساییەو مامۆستایان و خوێندکاران لە١٣ی ئەیلولەوە دەوام دەکەن و تەنها ١٠ رۆژیان ماوە تاوەزرێکی خوێندن تەواوبکەن. بەهۆی چارەسەرنەکردنی کێشەکانی نێوان هەولێرو بەغدا دابەشکردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دواکەوتنێکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە بەجۆرێک، تائێستاش چارەنووسی موچەی مانگەکانی تشرینی یەکەم و تشرینی دووەم و کانوونی یەکەم نادیارە، بەهۆی ئەم دواکەوتنەشەوە مامۆستایان نەچوونەوە هۆڵەکانی خوێندن و بەپێی بەدواداچوونەكانی هاوڵاتی بەنیازن وەزری دووەمیش درێژە بەبایکۆت دەدەن، بەو هۆیەشەوە لەسنووری سلێمانیدا خوێندن لەهەزارو ٣٩٠ ناوەندی خوێندندا پەکیکەوتووە بەم شێوەیە دابەشبوون: ١٠٦ باخچەو هەزار قوتابخانەی بنەڕەتی و ٢١ دواناوەندی و ٢١٧ ئامادەیی و ٢٣ ناوەندی فێرکردنی خێراو ١٦ ناوەندی پیشەیی و دوو کۆمەڵگەو پێنج ناوەندی نەهێشتنی نەخوێندەواری. رۆژی ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣، ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەقوتابخانەی «نالی بنەڕەتی تێکەڵاو» لەهەولێر بەبۆنەی رۆی ئاڵاوە وتەیەكی پێشكەشكردو وتی: هەموو هەوڵێکی ئێمە ئەوەیە کە خوێندنی ئەمساڵی ئەو ناوچانە نەفەوتێت، ئەوەی پێویست بێت لەسەر شانی ئێمە وەک وەزارەتی پەروەردە لەڕووی تەکنیکییەوە ئامادەین بۆ ئەوەی بتوانین هاوکاری بەڕێوبەرایەتییە گشتییەکانی سلێمانی  و هەڵەبجەو راپەڕین و گەرمیان بین. وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێم وتیشی: ئومێدەوارین مامۆستایان بگەڕێنەوە ناوەندەکانی خوێندن و دەستبکەنەوە بەپڕۆسەکە، چونکە کاتێکی زۆر رۆیشتووە، دەستپێنەکردنی دەوام کاریگەریی لەسەر پڕۆسەی خوێندنی ئەو ناوچانە هەبووە کەدەوامیان تێدا نەکراوە، بەڵام ساڵی خوێندن دواناخرێت. مامۆستایانی ناڕازیی هێشتا سورن لەسەر هەڵوێستەكەیان  محەمەد کەمال، مامۆستا لەنوێنەرایەتی مامۆستایانی وانەبێژ لەسلێمانی لەلێدوانێکدا بەهاوڵاتی وت: وەرزی دووەمیش بایکۆتکردن بەردەوام دەبێت، دەرگای ناوەندەکانی خوێندنیش ئەو کاتە دەکرێتەوە کەهەر چوار داواکاری مامۆستایان جێبەجێبکرێت. وتیشی: ئێمەی وانەبێژانیش شایستەی دارایی مانگی ئەیلولمان وەرگرتووە ئەویش پاش موچەی مامۆستایان دابەشکرا. سەبارەت بەخۆپیشاندانی مامۆستایانی وانەبێژ، محەمەد کەمال وتی: ئێمەی وانەبێژان خۆپیشاندانمان نییەو  تاسەرەتای وەرزی دووەم تەنها بایکۆتی ناوەندەکانی خوێندن دەکەین. بەهۆی داخستنی ناوەندەکانی خوێندنەوە، ٣٧٩ هەزارو ٨٠٧ قوتابی لەناوەندەکانی سنووری پەروەردەی سلێمانیدا لەخوێندن دابڕاون کە بەم شێوەیە دابەشبوون: ١٦ هەزارو ٤٠٦ قوتابی باخچە، ٢٨٤ هەزارو ١٥٤ قوتابی بنەڕەتی، چوار هەزارو ٨٦٦ قوتابی دواناوەندی، ٦٨ هەزارو ٨٦٧ قوتابی ئامادەیی، ٩٥١ قوتابی فێرکردنی خێرا، سێ هەزارو ٦٣١ قوتابی پیشەیی، ٥٤٥ قوتابی کۆمەڵگەکان و ٣٨٧ قوتابی نەهێشتنی نەخوێندەواری. پێشتر عەتا ئەحمەد جێگری سەرۆکی یەکێتی مامۆستایانی کوردستان لەلێدوانێکدا بەهاوڵاتی وت: حكومەت هیچ هەنگاوێكی نەناوە و ئامادەش نییە لەگەڵ مامۆستایان کۆببێتەوە بەو هۆیەشەوە بایكۆت لەسنوری پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارە سەربەخۆكانی گەرمیان و راپەڕین بەردەوامە. وتیشی:  ئەوەی جێگەی مەترسییە پۆلی ١٢یە چونكە لەبەشێك لەشوێنەكان ئەوانیش دەوام ناكەن كەئەوەش كێشەیەكی گەورەیەو دواتر تاقیكردنەوەی وزاری قەرەبوو ناكرێتەوە، پرۆسەكە لەتونێلێكی تاریكدایەو ئەوسەری دیار نییە. «حكومەت ئەگەر ناشتوانێت چارەسەری مووچەی مامۆستایان بكات دەبێت رازی بێت مووچەی مامۆستایان بچێتە سەر بەغداو حكومەتی عێراقیش ئامادەیی تێدایە بۆیە دەبێت ئەم كێشەیە چارەسەربكرێت و دواتریش رێگەچارەیەك دابنرێت بۆ قەرەبووكردنەوەی خوێندن تا ئەو زیانەی بەر خوێندن كەوتووە ئەگەر هەمووشی قەرەبوو نەكرێتەوە بەشێكی قەرەبوو بكرێتەوە.» عەتا ئەحمەد وای وت. ئانا عەبدوڵا، خوێندکارێکی پۆلی ١٠ی ئامادەییە لەشاری سلێمانی و لەلێدوانێکدا بەهاوڵاتی وت: زۆرم پێناخۆشە ئەمساڵ دەرگای قوتابخانەکان داخراون و تەنها پۆلی ١٢ دەوام دەکەن و پۆلەکانی دیکە دەوامیان نییە، لەپۆلی نۆ هەندێک بابەتمان دەخوێند مامۆستا پێی دەوتین لەپۆلی ١٠ باشتر دەیخوێنن، بەڵام هاتینە پۆلی ١٠و دەرگای قوتابخانە داخرا، قوتابخانەش بکرێتەوە بابەتەکان بەخێرایی دەخوێنین و سودێکی ئەوتۆی نابێت بۆمان. ئەو خوێندكارە وتیشی: کاتەکانم بەکتێب خوێندنەوە بەسەردەبەم، جاروباریش کتێبەکانی قوتابخانە دەخوێنمەوەو تەماشای بابەتەکان دەکەم بەڵام بەشێوەیەکی گشتی لەکتێبەکانی قوتابخانە ساردبوومەتەوە.  

هاوڵاتی وته‌بێژی یه‌كێتی خانه‌نشینانی هه‌رێمی كوردستان رایگه‌یاند كه‌ دوای 13 مانگ له‌ جێبه‌جێنه‌كردنی بڕیاری دادگای فیدڕاڵی عێراق په‌یوه‌ست به‌ جێبه‌جێنه‌كردنی یاسای یه‌كگرتوی خانه‌نشینی له‌ هه‌رێم، جارێكی دیكه‌ په‌نا بۆ به‌غدا ده‌به‌نه‌وه‌. سادق عوسمان، وتەبێژی یەکێتی خانەنشینانی هه‌رێمی كوردستان ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه‌ له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند، دوای تێپه‌ڕبونی 13 مانگ به‌سه‌ر بڕیاری دادگای فیدڕاڵی بۆ هاوتاكردنی موچه‌ی خانه‌نشینیانی هه‌رێم له‌گه‌ڵ به‌غدا و جێبه‌جێكردنی یاسای خانه‌نشینی یه‌كگرتو، "ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كمان داوه‌ته‌ حكومه‌تی هه‌رێم به‌ڵام ئه‌و هه‌فته‌یه‌ش ته‌واوبوه‌ و وه‌ڵامیان نه‌بوه‌، ناچارین جارێكی دیكه‌ روبكه‌ینه‌وه‌ به‌غدا و ئێمه‌ به‌شێكین له‌ عێراق و مافمان هه‌یه‌ به‌سه‌ر عێراقدا وه‌ك چۆن مافمان هه‌یه‌ به‌سه‌ر هه‌رێمه‌وه‌". لە کۆنگرە ڕۆژنامەنووسییەکەدا، سادق عوسمان، وتەبێژی یەکێتی خانەنشینانی کوردستان باسی لە هەوڵەکانیان کرد و وتی: مانگێک  پێش ئێستا کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسیمان سەبارەت بە تێپەڕبوونی یەک ساڵ بەسەر بڕیاری دادگای باڵای فێدڕاڵی عێراق بۆ پابەندکردنی حکومەتی هەرێم بە هاوتاکردنی مووچەی خانەنشینانی هەرێم لەگەڵ عێراقدا، پاش ئەوەی کە حەفتەیەک مۆڵەتمان بە حکومەتدا، بەڵام هیچ دەستپێشخەرییەکیان نەبوو، بۆیە دوو جار سەردانی بەغدامان کرد. باسی لە سەردانی یەکەمیان کرد و وتی: لەگەڵ سەرۆکی یەکەی خانەنشینانی عێراق کۆبووینەوە، باسمان لە بارودۆخی یاسایی خانەنشینان و مووچەخۆرانی دیکەی هەرێممان کرد، پێی ڕاگەیاندین کە دەتوانن شایستە داراییەکانی خانەنشنانی هەرێم بخەنە سەر یەکەکەی خۆیان و لە هەمواری بودجەی ساڵی نوێدا ئەو پێشنیارە دەکەن. وتەبێژی یەکێتی خانەنشینانی هه‌رێم باسی له‌وه‌شكرد، هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ زێدان فایه‌ق، سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی دادوه‌ری عێراق كۆبونه‌ته‌وه‌ و داخوازیه‌كانی ئێمه‌ی یاداشت كرد و له‌ هه‌ندێك شتیش بێئاگابو، له‌ راپۆرتێكدا هه‌مو ورده‌كاریه‌كانمان داوه‌ته‌ ده‌ستیان و واژۆی نزیكه‌ی 13 هه‌زار خانه‌نشینمان راده‌ستكرد و وتی، هیچ لایه‌نێك له‌ عێراقدا بۆی نییه‌ كه‌ بڕیاری دادگای فیدڕاڵی جێبه‌جێ نه‌كات و ئێمه‌ پشتگیریتان ده‌كه‌ین، ئومێدی زیاتری پێبه‌خشین". لە ٢٢ی تشرینی دووەمی ساڵی ٢٠٢٢، دادگای باڵای فیدڕاڵیی عێراقی، بڕیاری ژمارە ٢١٢ی تایبەت بە خانەنشینانی هەرێمی کوردستان دەرکرد، ئەم بڕیارە حکومەتی هەرێم پابەند دەکات بە جێبەجێکردنی یاسای خانەنشینی یەکگرتووەی عێراقی ژمارە ٩ی ساڵی ٢٠١٤، وەک سەرجەم ناوچەکانی دیکەی عێراق، بەڵام تا ئێستا ئەو بڕیارە جێبەجێ نەکراوە.  

سەركۆ جەمال لەسەر ئاستی پارێزگای كەركوك، كورد زۆرترین دەنگی بەدەستهێنا، بەرپرسێكی یەكێتی دەڵێت هەر پارێزگارێك دابنێن دەبێتە پارێزگار بۆ هەموو لایەنەكان بەپارتی و نەوەی نوێشەوە، شارەزایەكی هەڵبژاردنیش پێی وایە ئەمجارە كورد بەتاك لایەنە ناتوانێت پارێزگاری كەركوك دابنێت، پەرلەمانتارێكی پێشووش دەڵێت حزبەكان لەكەركوك وایانكردووە متمانە لەنێوان پێكهاتەكان نەمێنێت و ترسیان هەبێت لایەنی بەرامبەر بیانسڕێتەوە بۆیە هیچ لایەنێك نییە گوتاری بۆ هەموو پێكهاتەكان بێت. رۆژی 18-12-2023 هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عێراق بەڕێوەچوو، تێكڕای ژمارەی كورسییەكانی ئەنجوومەنی پارێزگاكان لەو 15 پارێزگایەی هەڵبژاردنی تێدا كرا 285 كورسییە؛ 75 كورسی كۆتای ژنن، 10 كۆتای پێكهاتەكانی كریستیان، كوردی شەبەك، كوردی ئێزدی، كوردی فەیلی و سائیبەی مەندایین.  206 هەزارو 429 فەرمانبەر سەرپەرشتیی پڕۆسەی دەنگدانی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكانیان كردو 111 هەزارو 714 كامێرای چاودێریش لە بنكەو ناوەندەكانی دەنگدان دانرابوون بۆ چاودێریكردنی پڕۆسەی دەنگدان.   كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق، لەدوای 24 كاتژمێر ئەنجامی بەرایی راگەیاند كە بەمشێوەیەیە لیستی یەكێتی و شیوعی بەناوی كەركوك هێزو ئیرادەمانە 139 هەزارو 373 دەنگی هێناوەو لیستی یەكەمە لەسەر ئاستی پارێزگاكە، هاوپەیمانی عەرەبی كەركوك كەعەرەبە سوننەكانن، 98 هەزار و 174 دەنگیان هێناوەو هێزی دووەمن، بەرەی توركمانی بە 72 هەزارو 281 دەنگ بووە لیستی سێیەمی پارێزگای كەركوك، لیستی قیادەی عەرەبی 59 هەزارو 430 دەنگی هێناوەو پلەی چوارەمی هەیە، پارتی دیموكراتی كوردستان 46 هەزارو 749 دەنگی هێناوەو پێنجەم لیستە، هاوپەیمانی عەرەبی شەشەم لیستەو 46 هەزارو 65 دەنگی هێناوە، نەوەی نوێ حەوتەم لیستە و 24 هەزارو 620 دەنگی هێناوە، لیستی كەركوكنا پلەی هەشتەمی هەیەو 21 هەزارو 114 دەنگی هێناوە، چەند كاندیدو لیستێكی دیكەش هەرچەندە دەنگیان هێناوە بەڵام نەیانتوانیوە كورسی بەدەستبهێنن، جگە لەكورسی كۆتای مەسیحیەكان كە لەنێوان زۆرترین دەنگدا كاندیدەكانیان هەڵدەبژێردرێت. بەپێی ئەنجامی بەرایی 94% دەنگە جیاكراوەكان، لەپارێزگای كەركووك هاوپەیمانیی كەركووك هێزو ئیرادەمانە زۆرترینی دەنگەكانی بەدەستهێناوەو پێنج كورسی مسۆگەر كردووە، پارتی دیموكراتی كوردستانیش دوو كورسیی بەدەستهێناوە، بەڵام نەوەی نوێ هیچ كورسییەكی بەدەستنەهێناوە. بەپێی ئاماری کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق رێژەی بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی گشتی و تایبەت بڵاوکردەوە و رایگەیاند %41 بووە. ژمارەی دەنگدەرانی ئەو ١٥ پارێزگایە زیاتر بوون لە ١٥ ملیۆن کەس، بەمەش کەمتر لەنیوەی ژمارەی دەنگدەران بەشدارییان لە هەڵبژاردن کردووە. بەپێی ئەو ئامارەی کۆمسیۆنی عێراق بڵایوکردووەتەوە زۆرترین رێژەی بەشداری دەنگدان لەسەر ئاستی پارێزگاکان، لە پارێزگای کەرکوک بووە بە رێژەی %66. لەكەركوك تادرەنگانی 18-12-2023 رێژەی بەشداری كورد لەدەنگدان كەم بوو، بەڵام دواتر رێژەكە بەرزبووەوە، بەوتەی نێردراوی هاوڵاتی بۆ شارەكە، لەبنكەی 11ی ئازار لەكۆی سێ هەزارو 351 كەس تەنها دوو هەزارو 35 كەس تاكاتژمێر پێنج و نیوی ئێوارە دەنگیان داوە، بەوەش دەردەكەوێت رێژەی بەشداری لەئێوارەدا زیاتر بووە لەكاتێكدا تاكاتژمێر 12ی نیوەڕۆ 30٪ی تێپەڕاندبوو، بەڵام لەسەرلەئێوارەدا لەو بنكەیە ئەگەر بەنموونە وەربگیرێت گەیشتووەتە نزیكەی   70٪ هەرچەندە زیاتر لە 50 كەسیش نەیانتوانیوە دەنگ بدەن، لەكۆی ئەو دەنگانەی كەدراون هەزارو 150ی بۆ یەكێتی و 343ی بۆ پارتی و 264 ی بۆ نەوەی نوێ بووە.   سەرەكیترین كێشەی دەنگدەرانی كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان  بەپێی بەدواداچوونی نێردراوی هاوڵاتی، لەكەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان سەرەكیترین كێشەی بەردەم دەنگدەران نەخوێندنەوەی پەنجەمۆر بووە كە بەهۆیەوە سەدان دەنگدەر لەناوچە جیاوازەكان لەدەنگدان بێبەشبوون. یەكێك لەدەنگدەرانی كەركوك كە نەیتوانیبوو دەنگ بدات، بەتوڕەییەوە قسەی كردو بەهاوڵاتی وت:»لەهەر بنكەیەك 40 بۆ 50 كورد نەیتوانیوە دەنگ بدات ئەگەرنا كورد بەگەرم و گوڕییەوە چووە بۆ دەنگدان، ئەمە بەبەرنامە كراوەو تەنها لەگەڕەكە كوردیەكان روویداوە». ژنێكی كورد كە ئەویش بۆ دەنگدان چوبووە یەكێك لەبنكەكانی دەنگدان لەكەركوك، بەنێردراوی هاوڵاتی وت:»پێیان وتم پەنجەمۆرت دەرناچێت چەند جارێك هەوڵیاندا، لەكاتێكدا پێشتر لەهیچ دامودەزگایەك نەبووە كە پەنجەمۆرم نەخوێنرێتەوە جگە لەوەش كە ئامێرەكە نایخوێنێتەوە». ژنێكی دیكە بەتوڕەییەوە بۆ میدیاكان قسەیكرد كەنێردراوی هاوڵاتیش ئامادەیبوو، ئەو وتی:»لەهەر بنكەیەك نزیكەی 40 كەس ئەو كێشەیە هەبووەو كارتەكەم نەیخوێندەوە ئەمەش بەپلان كراوە لەگەڕەكە كوردیەكان بۆ ئەوەی دەنگی كورد كەم ببێتەوە». سەعدی ئەحمەد پیرە، وتەبێژی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەبارەی هەڵبژاردنەكەوە وتی:»هەڵبژاردنی ئەمجارەی ئەنجومەنی پارێزگاكان جیاوازبوو، پێموایە لەكەركوك مەسەلە تەنها ركابەرییەكی سیاسی نەبوو، بەڵكو مەسەلە خاك بوو». وتیشی:»دانیشتوانی كەركوك بەهەموو ئەو كەسانەیان وت كە لەدەرەوە فەرمان وەردەگرن كە خۆیان بڕیاردەدەن لەبارەی چارەنووسی شارەكەیان، پێموایە كورد شایەنی ئەوەیە لەناوچە جێناكۆكەكان پێگەی خۆیان بەدەستبهێننەوە». لەلایەن خۆشیەوە كەمال كەركوكی، بەرپرسی مەكتەبی رێكخستنی كەركوك – گەرمیانی پارتی دیموكراتی كوردستان بەمیدیای حزبەكەی راگەیاند: هەندێك گیروگرفت هەبوو لەكارەكانی كۆمسیۆن هیوادارین بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چارەسەر بكرێن. وتیشی: بەداخەوە كە ئەنجامی دەنگدانی تایبەت دواخران دەبوو هەر ئەو رۆژە ئاشكرابكرێن، ئومێدەوارین گومانەكان بڕەوێنرێنەوەو ئومێدەواریشین كۆمسیۆن سەربەرز لەپڕۆسەكە دەربچێت و نەكەوێتە ژێر گلەیی و گازندەوە.   پێكهاتەكانی كەركوك سەرجەمیان بەفرەلیستی چوونە هەڵبژاردنەوە یەكەمجارە لەدوای ساڵی 2013، هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان لە 14 پارێزگای عێراق بكرێت، یەكەمجاریشە لەدوای ساڵی 2005 هەمان هەڵبژاردن لەكەركووك دەكرێت. ململانێی پێكهاتەكان لەكەركوك لەسەر بەدەستهێنانی زۆرترین كورسییە لەكۆی 16 كورسی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك، ئەویش بەمەبەستی بەهێزكردنی پێگەكانیان لەئیدارەی داهاتووی شارەكە. لەم هەڵبژاردنەدا حزبە كوردیەكان بەچوار لیست بەشدارییان كرد، سێ لیستیان هاوپەیمانین و لیستێكیشیان بەتەنها لەلایەن حزبێكەوە، یەكێتی و حزبی شیوعی پێكەوە لەژێر ناوی «هاوپەیمانی كەركوك هێزو ئیرادەمانە» ، یەكێتی لەهەڵبژاردنی ساڵی 2022 نزیكەی 85 هەزار دەنگی بەدەستهێنابوو، واتە خاوەنی سێ كورسی بوو. پارتی كە نزیكەی مانگێك دەبێت بارەگاكانی لەكەركوك كردووەتەوە، لەگەڵ پارتی گەلی توركمانی یەك لیستیان هەبوو، پارتی لەهەڵبژاردنی 2021 لەو شارە نزیكەی 50 هەزار دەنگی هێناو دوو كەسی لەكەركوكەوە ناردە پەرلەمانی عێراق. هەریەك لەیەكگرتووی ئیسلامی و كۆمەڵی دادگەری لیستی «هاوپەیمانێتی مەشخەڵی كەركوك» یان پێكهێنا، نەوەی نوێش بەجیا بەشداری هەڵبژاردنەكەی كرد،  بانگەشەی ئەوەی دەكرد ركابەری پارتی و یەكێتی دەكات لەشارەكە لەكاتێكدا لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەو شارەوە تەنها یەك كاندیدی چووە پەرلەمانی عێراق. ململانێی نێوان حزبە كوردیەكان لەكەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان لەكاتێكدایە، لەدوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری ساڵی 2017 ەوە كورد پێگەی لەوشارە لاواز بووەو زیاتر لە 100 پۆستی ئیداری و ئەمنیی لەدەستداوە. هەر كورد نییە كە یەك لیست نیە لەكەركوك، بەڵكو عەرەبی سوننەش بەسێ هاوپەیمانێتی و چەند كاندیدێكی سەربەخۆ چوونە ناو هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان،  كە دیارترینیان لیستی هاوپەیمانێتی عەرەبییە كە راكان جبوری پارێزگاری بەوەكالەتی كەركوك سەرۆكایەتی دەكات، لیستەكانی دیكەش هاوپەیمانێتی قیادەو لیستی عروبەیە، ئەوانیش لەهەڵبژاردنی مانگی 10ی 2021ی پەرلەمانی عێراق بەهەرسێ لیستەكە سێ كورسییان هێنا. لایەنە توركمانیەكانی كەركوك دابەشبوون بۆ دوو لیست، لیستی بەرەی توركمانی كە لە نۆ لایەنی سیاسی پێكهاتووە، هەروەها لیستی «كركوكنا» كە لیستی هێزە شیعە توركمانەكانە، توركمانەكان لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەساڵی 2021 دا دوو كورسییان بەدەستهێنا. ئەوەی دەمێنێتەوە كورسی كۆتاكانە، كە بۆ مەسیحیەكان دانراوەو دوو هاوپەیمانێـی و سێ كاندید ركابەرایەتییان لەسەركرد.   هەستی نەتەوەیی وەك كارتێكی فشار بۆ دەنگدان ئەوەی جێگەی سەرنجە لەهەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی عێراق، بەدیاریكراوی لەكەركوك، سەرجەم لایەنەكان بەكوردو عەرەب و توركمانەوە، بانگەشەكانیان لەسەر ئاستی پێكهاتەیەكی دیاریكراو بوو،  هەر حزبێك لەپێكهاتەیەك پێكهاتەیەكی دیكەی وەك كارتی فشار بۆسەر دەنگدەرانی بەكاردەهێنا، واتە هەستی نەتەوەیی وەك كارتێك بەكارهێندرا تا لایەنگرانیان بەگەرموگوڕییەوە بەشداری هەڵبژاردن بكەن، لەكاتێكدا هیچ لیستێك نەبوو بەگشتی و بەبێ جیاكاری بانگەشە لەسەر ئاستی هەموو پێكهاتەكان بكات. پەرلەمانتارێكی پێشووی عێراق پێی وایە حزبەكان وایانكردووە متمانە لەنێوان پێكهاتەكان نەمێنێت شوان داودی، پەرلەمانتاری پێشووی عێراق لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» لەنێوان پێكهاتە جیاوازەكانی كەركوكدا تائێستا ململانێكە سیاسی و ئیداری و حزبی نیە ململانێكە زیاتر نەتەوەییە ، ململانێی حزبی لەناو یەك پێكهاتەدا بوونی هەیە». وتیشی: «تائێستا دەنگدان لەكەركوك نەتەوەییە حزبی نیە، یەكەم جار هەموو كەسێك دەنگی بۆ پێكهاتەكەی خۆیەتی ئەوە بڕاوەتەوەو گفتوگۆی لەسەر نیە، لەناو خودی هەر پێكهاتەیەكدا ململانێی حزبی دەكرێت». ئەو پەرلەمانتارەی پێشووی عێراق ئەوەشی خستەڕوو: «ئەمە یەكێكە لەگرفتە سیاسیە جەوهەرییەكان بۆ پێكەوە ژیان كەنەتوانراوە گوتارێكی نیشتمانی لەئاستی شارەكەدا بێتە كایەوە  هیچ حزبێك هاوپەیمانیەك كەسێك ناتوانێت ئەوە بكات چونكە تەخوین دەكرێت». « هیچ كەسێكیش لەهەر نەتەوەیەك ناتوانێ بەئاشكرا پشتوانی لایەنێك یان كەسێك لەپێكهاتەیەكی جیاواز لەپێكهاتەكەی خۆی بكات ئەویش هەر تەخوین دەكرێت، هۆكارەكەش ئەو سیاسەتە ناجۆرانەی دەسەڵاتەكانە كە پەیڕەو كراوە، هەمووی ترسی لەوی تر هەیە كەبیسڕێتەوەو متمانەش بەیەكتر  لەنێوان پێكهاتەكاندا بوونی نیە». شوان داودی وادەڵێت. لەساڵی 2005ەوە تا 2017 پۆستی پارێزگاری كەركوك لای كورد بوو، ئەمجارەش بۆ بەدەستهێنانی پارێزگاری ئەو شارە پێویستی بەڕێككەوتن هەیە هەرچەندە دەنگی زۆرینەی بەدەستهێناوە لەئەنجومەنی پارێزگا. سەعید كاكەیی، شارەزای هەڵبژاردن و ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنی عێراق، لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» لەماددەی 13 ی هەمواری سێیەمی یاسای ژمارە 12 ی ساڵی 2008 لەبڕگەی دووەمدا دەڵێت ئەنجامی هەڵبژاردنەكان نابنە بناغەیەك بۆ هەر دۆخێكی یاسایی یاخود ئیداری لەدەستنیشان كردنی داهاتووی پارێزگای كەركوك، لەبڕگەی سێیەمدا دەڵێـت بنەماكانی ئەم ماددەیە بۆ خولی هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەران و خولی ئەنجومەنی پارێزگا بەرقەرارە». وتیشی:»لەبڕگەی چوارەمدا دەڵێت دابەشكردنی دەسەڵات بەشێوەیەكی دادپەروەرانە لەنێوان پێكهاتەكانی پارێزگاكەدا بەكاردەهێنرێت بەدەر لەئەنجامی هەڵبژاردن، بەڵام لەئەگەری بەدەستهێنانی زۆرینەی كورسیەكان لەلایەن كوردەوە لەكاتی بڕیارداندا لەناو ئەنجومەن زۆرینە رۆڵی خۆی دەبینێت بەو مەرجەی كە بناغەی پێكهاتەكان نەشێوێندرێت، مەبەست ئەوەیە پشك پشكێنەی پێكهاتەكان تێكنەدات». ئەو شارەزایەی هەڵبژاردن دەشڵێت:»پێشتر هەڵبژاردنی پارێزگاری كەركوك بەشێوەی پەنجا كۆیەك بووە، كورد ئەمجارە بەتاك لایەنە ناتوانێت پارێزگاری كەركوك دابنێت، پێشبینی من ئەوەیە بە كورسی مەسیحیەكانەوە كورد زۆرینەیە بەڵام بۆ دابەشكردنی پۆستەكان دەبێت بەڕێككەوتن بكرێت، دەبێت كوردیش لەناوخۆیدا رێكبكەوێت و یەكدەنگ بێت پاش ئەوە لەگەڵ عەرەب و توركمان رێككەوتن بكەن ئەگەرنا ناتوانن پارێزگارو پۆستەكانی دیكە دەستنیشان بكەن».   یەكێتی سەرەڕای ئەوەی زۆرترین دەنگی لەسەر ئاستی پارێزگاكە هێناوە بەڵام پێی وایە دەبێت بەڕێككەوتن پۆستی پارێزگار یەكلایی بكرێتەوە رزگار حاجی حەمە، بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»لەهەموو عێراق وایە دەبێت پۆستەكان بەڕێككەوتن یەكلایی بكرێنەوە، بەڵام بەپێی دەنگەكانی هەڵبژاردنیش پۆستی یەكەم بۆ ئەو قەوارەیە دەبێت كەزۆرترین دەنگی هێناوە، ئەویش بۆ ئەوەیە پۆستەكانی دیكە دابنرێن، ئیتر لەعێراق وایەو لەبەسرەو كەربەلاش هەروایە». بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی وتیشی:»پێشتر زۆرینەش بووین كورد 26 كورسی هەبوو بەڵام بەڕێككەوتن پۆستەكان دابەشكران، بەڵام لایەنی زۆرینە واتە دەنگی یەكەمی هەیە پۆستی باڵا وەردەگرێت، بەڵام كەركوك لەبەرئەوەی پێكهاتەی جیاوازی تێدایە نابێت هیچ لایەنێك فەرامۆش بكرێت». سەبارەت بەدیاریكردنی كەسێك لەلایەن یەكێتییەوە بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك، رزگار حاجی حەمە وتی:»دوای راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی دەنگدانی ئەنجومەنی پارێزگاكان ئەوە لەلایەن یەكێتییەوە یەكلایی دەكرێـتەوە، دواتریش چاوەڕێی یەكەم كۆبوونەوەی ئەنجومەنی پارێزگا دەكرێت تا ئەو پرسە یەكلایی بكرێتەوە». «تائێستا یەكێتی پێنج كورسی بۆ یەكلایی بووەتەوەو رەنگە بچێتە شەش كورسی و پارتیش كورسییەك دەهێنێت و نەوەی نوێش هێشتا یەكلایی نەبووەتەوە، هەر پارێزگارێك دابنێین لەكەركوك دەبێتە پارێزگار بۆ هەموو لایەنەكان بەنەوەی نوێ و پارتیشەوە». رزگار حاجی حەمە وادەڵێت.

هاوڵاتی كۆمسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ئه‌نجامی فه‌رمی و به‌رایی هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی بڵاوكرده‌وه‌ و له‌ كه‌ركوك كۆی لایه‌نه‌ كوردستانییه‌كان 217 هه‌زار و 774 ده‌نگیان به‌ده‌ستهێنا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، لە شاری كەركوك رێژەی بەشداریكردنی هاوڵاتیان لە (66%) بوە.  بە گوێرەی ئەنجامەکان؛ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە نەینەوا 45939 دەنگ، لە کەرکووک 139373 و لە دیالە 23715 دەنگی بەدەستهێناوە. نەوەی نوێش لە کەرکووک 24620 دەنگی بەدەستهێناوە و پارتی لە نەینەوا 127938 دەنگ، لە کەرکووک 46749 دەنگ و لە دیالە 6804 دەنگی بەدەستهێناوە. كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق رایگه‌یاند، لایه‌نه‌كانی كورد لە کەرکوک  7 كورسیان مسۆگه‌ر كردوه‌ كه‌ 5 كورسی بۆ یه‌كێتی و 2 كورسی بۆ پارتی، لایه‌نه‌كانی عه‌ره‌بیش 6 كورسی و لایه‌نه‌كانی توركمانیش 2 كورسیان مسۆگه‌ر كردوه‌. هاوکات لە پارێزگای نەینەوا پارتی: چوار کورسی و ئەهلی نەینەوا +یەکێتی  5 کورسییان مسۆگەر کردووە سەبارەت بە پارێزگای دیالەش، یەکێتی یەک کورسی بەدەستهێناوە. بە شێوەیەکی گشتی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق بەمشێوەیەیە: لە پارێزگای کەرکوک:  یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان: پێنج کورسی هاوپەیمانیی عەرەبی: سێ کورسی بەرەی تورکمانی: دوو کورسی پارتی دیموکراتی کوردستان: دوو کورسی عروبە: یەک کورسی قیادە: دوو کورسی    لە پارێزگای نەینەوا : نەینەوا لیئەهلیها: پێنج کورسی پارتی: چوار کورسی ئەهلی نەینەوا +یەکێتی : 5 کورسی تەقەدووم: دوو کورسی سیادە: دوو کورسی حەدبا: دوو کورسی عەقدی وەتەنی: سێ کورسی هەویە وەتەنی: دوو کورسی وەتەنی لیتەجدید: یەک کورسی حەسم: دوو کورسی عەزم: یەک کورسی    لە پارێزگای دیالە: دیالەتونا: چوار کورسی تەقەدووم: سێ کورسی سیادە: سێ کورسی عەزم: دوو کورسی ئیستحقاق: یەک کورسی ئەساس: یەک کورسی یەکێتی: یەک کورسی    لە پارێزگای سەلاحەدین: عەزمی مەدەنی: دوو کورسی ئیتاری وەتەنی: دوو کورسی سیادە: دوو کورسی حەسم +یەکێتی: دوو کورسی  جەماهیر: پێنج کورسی  تەقەدوم: دوو کورسی

هاوڵاتی لاهور شێخ جەنگی رایگەیاند "كەركوكییە خۆشەویستەكان، جەماوەری خۆڕاگری كەركوك و ناوچە كێشەلەسەرەكان لە ناخی دڵمەوە پیرۆزباییەكی گەرمتان ئاراستە دەكەم بۆ ئەو سەركەوتنە مەزنەی بۆ كورد و دیاریكردنی شوناس و سەنگ و پێگەی خۆتان تۆمارتان كرد". لاهور شێخ جەنگی لە پەیامێكدا تایبەت بە هەڵبژاردنەكانی كەركوك دەڵێت "سوپاسی یەكە بە یەكەتان دەكەم كە زۆر لە خۆبوردووانە و بە جۆشوخرۆشی كوردانەوە بەشداریی فراوان و كاراتان كرد لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكاندا، سەرباری ئەو فەرامۆشكردنەی لەلایەن دەسەڵاتی سیاسیی كوردەوە بەرامبەرتان كرا لە ڕابردوودا، بەڵام هەستتان بە بەرپرسیارێتی كرد و بە دەنگەكانتان مێژوویەكی پڕ لە شكۆ و شانازیتان بۆ خۆتان و شاری كەركوك و ناوچە كێشەلەسەرەكان تۆمار كرد". ئاماژە بەوەش دەكات "پیرۆزبایی لە كاندیدە سەركەوتووەكانی كورد دەكەم، هیوادارم لەجیاتی حیزبایەتی كوردایەتی بكەنە ئەركی لەپێشینەیان و لایەنە سیاسییەكانیش بەخۆیاندابچنەوە و لە گرنگی ئەو دەنگانە تێبگەن، كە بە پەنجەی كەركوكییەكان و تەواوی دەنگدەرانی كوردی ناوچە كێشەلەسەرەكان بەدەستیانهێناوە، پێكەوە بە هاوبەشی بێ گوێدانە بەرژەوەندیی كەسی و حیزبی كاربكەن و یەكە یەكەی ئەو دەنگانە بكەنە خزمەتگوزاری و خۆشگوزەرانی و ئاوەدانی بۆ ئەو خەڵكە دڵسۆز و تێكۆشەرە. لەگەڵ كاندیدە براوەكانی سەرجەم پێكهاتە و نەتەوەكاندا رۆحی ئاشتی و پێكەوەژیان قووڵبكەنەوە و لە ئەنجوومەنێكی بەهێز و كارادا خزمەتی پارێزگای كەركوك بكەن". هەروەها دەڵێت "هەمووتان ئاگاداربوون كە ئێمە پرۆژەیەكی سیاسیی ستراتیژیمان هەبوو بۆ ئەوەی هەموو حیزب و لایەنە كوردستانییەكان بە یەك لیستی بەهێزی نیشتمانییەوە بەشداربین لەو هەڵبژاردنە گرنگە، بەڵام بەشێك لە لایەنە كوردستانییەكان لەبەر بەرژەوەندیی حیزبی ئامادەنەبوون بۆ پێكهێنانی یەك لیستی كوردی، ئێمەش لە پێناو پەرتنەبوونی دەنگی كورد بڕیارماندا بەشداری لەو هەڵبژاردنەدا نەكەین، هەوڵماندا لە جیاتی درووشمبازی و ململانێی سیاسی، خەڵكە خۆشەویستەكەمان لە كەركوك و ناوچە كێشەلەسەرەكان هانبدەین بۆ ئەوەی بە فراوانی بچنە سەر سندووقەكانی دەنگدان، هەر ئەوەشمان لێ چاوەڕوان كردن كە ئەنجامیاندا".

هاوڵاتی كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق ئه‌نجامی فه‌رمی به‌رایی ده‌نگدانی گشتی له‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان بڵاودەکاتەوە و رێژه‌ی به‌شداری گشتی له‌ ته‌واوی پارێزگاكان 41% بوه‌، لە کەرکوکیش رێژەی بەشداری 66% بوە، تائێستاش توانراوه‌ 94.4%ی ئه‌نجامه‌كان جیابكرێنه‌وه‌. كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند،ئەنجامی ٪94ـی دەنگەکان بڵاودەکەنەوە و لە هەڵبژاردنەکەدا 143 حزب و هاوپەیمانی بەشدارییان کردووە. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوه‌، 16 ملیۆن و 887 كه‌س مافی ده‌نگدانیان هه‌بوه‌ و كارتی بایۆمه‌تریان ته‌واوكردوه‌ و رێژه‌ی به‌شداریش 41% بوه‌ له‌ سه‌رانسه‌ری عێراقدا، ده‌نگده‌رانیش به‌سه‌ر 38 هه‌زار و زیاتر له‌ 500 وێستگه‌دا دابه‌شكراون و تا ئێستا ئه‌نجامی 36 هه‌زار وێستگه‌ گه‌یشتوه‌ته‌ كۆمسیۆن و ئه‌نجامه‌كانی ده‌ستی و ئه‌لیكترۆنی به‌راورد كراون و هاوتابون.    ئەنجامی دەنگەکان لە کەرکووک  بەمشێوەیەن:  پارتی: 46 هەزار و 749 دەنگ یەکێتی: 139 هەزار و 373 دەنگ مەشخەڵی کەرکووک: 6655 دەنگ نەوەی نوێ: 24 هەزار و 620 دەنگ بەرەی تورکمانی: 72 هەزار و 281 دەنگ قیادە: 59 هەزار و 430 دەنگ عروبە: 46 هەزار و 65 دەنگ کەرکووکنا: 21 هەزار و 114 دەنگ   ئەنجامی دەنگەکان لە پارێزگای واست: - واست ئەجمەل: 93 هەزار و 837 دەنگ - هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا:  - هاوپەیمانێتیی نەبنی: 31 هەزار و 124 دەنگ بووە - هاوپەیمانی هێزەکانی دەوڵەتی نیشتمانی: 29 هەزار و 250 دەنگ   ئەنجامی دەنگەکان لە دیالە: یەکێتی: 23715 پارتی: 6804 دیالەی نیشتمانی: 97185 هاوپەیمانیی تەقەدووم: 75928 سەروەریی: 70690 هاوپەیمانیی عەزم: 41807 ئیستیحقاق دیالە: 41190 سابیتوون: 14187 ئیشراقەی کانوون: 3897 سۆسیالیست: 397   ئەنجامی دەنگی لایەنەکان لە سەلاحەدین:  هاوپەیمانیی جەماهیری وەتەنی (بەربژێرەکەی یەکێتیی لەنێودایە) 122305 دەنگ حەسمی وەتەنی (بەربژێرەکەی پارتی لەنێودایە) 40187 دەنگ  هاوپەیمانیی سیادە 47136 دەنگ   هاوپەیمانیی تەقەدوومی وەتەنی 48875 دەنگ  هاوپەیمانی ئیتاڕی وەتەنی: 65210  هاوپەیمانی عەزمی مەدەنی: 61561   حیزبی سیقە: 4192   هاوپەیمانی ریئاسە: 3730   هاوپەیمانی زەمیری عێراقی: 1496 لە نەجەف هاوپەیمانی (نبنی) پلەی یەكەم و، هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا (نوری مالكی) دووەمی دەنگەكانیان بەدەستهێناوە.   لە قادسیە هاوپەیمانی (نبنی) پلەی یەكەم و، هاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا (نوری مالكی) دووەمی دەنگەكانیان بەدەستهێناوە.

هاوڵاتی باڵێۆزی ئەمریکا لە بەغدا لە پەیامێکدا دوای پیرۆزبای کردن لە عێراق و هاوڵاتیان بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان ڕایگەیاند، هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانی ئه‌م هه‌فته‌یه‌ تیشكده‌خاته‌ سه‌ر پابه‌ندبونی عێراقییه‌كان به‌ دیموكراسی". ئالینا ڕۆمانسكی باڵیۆزی ئه‌مریكا له‌ به‌غدا له‌ پۆستێكدا له‌سه‌ر پلاتفۆرمی ئێكس (تویته‌ری پێشو) نوسیویه‌تی، "پیرۆزبایی و ده‌ستخۆشی له‌ گه‌لی عێراق و حكومه‌تی عێراق ده‌كه‌ین كه‌ پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌لامه‌ت و هێمنانه‌ و پارێزراویان ئه‌نجامدا". باڵیۆزی ئه‌مریكا پێی وایه‌، هه‌ڵبژاردنی ئازاد و بێگه‌رد، بۆ كۆمه‌ڵگه‌ی دیموكراتی پێویسته‌ تا داهاتووی خۆی پێ دیاری بكات، هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكانیش ده‌ریخست كه‌ عێراقییه‌كان پابه‌ندن به‌ دیموكراسیه‌ته‌وه‌. رۆمانۆسكی وتیشی: چاوه‌ڕوانی كاركردنین له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ هه‌ڵبژێردراوه‌ خۆجێییه‌كان بۆپته‌وكردنی شه‌راكه‌تی سه‌رتاسه‌رییی ئه‌مریكا و عێراق له‌ سه‌رجه‌م ناوچه‌كانی وڵاتدا. رۆژی شەممە (16ـی کانوونی یەکەمی 2023) پرۆسەی دەنگدانی تایبەت بۆ هێزە چەکدارەکان و دەزگا ئەمنییەکان و ئاوارەکان بۆ هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاكان بەڕێوەچوو، کە ملیۆنێک و 50 هەزار و 653 کەس مافی دەنگدانیان هەبوو و 600 بنکەی دەنگدانیان بۆ ئامادەکرابوو کە دوو هەزار و 477 وێستگەی دەنگدان لەخۆدەگرێت. دوێنێ دووشەممە (18ـی کانوونی یەکەمی 2023) كاتژمێر حه‌وتی به‌یانی پرۆسەی دەنگدانی گشتی بۆ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق بەڕێوەچوو و کورد لە پارێزگاکانی کەرکووک، نەینەوا، دیالە، سەڵاحەددین و بەغدا بەشدارە و 15 ملیۆن و 150 هەزار دەنگدەر مافی ده‌نگدانی هه‌بوو‌.

هاوڵاتی  کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق رێژەی بەشداریکردنی کۆتایی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراقی بڵاوکردەوە و زۆرترین رێژەی بەشداریش لە پارێزگای کەرکوک بووە.  ئەمڕۆ سێشەممە 19ی کانونی یەکەمی 2023 کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی عێراق دواین ئاماری رێژەی بەشداریکردنی لە هەڵبژاردنی گشتی و تایبەت بڵاوکردەوە و رایگەیاند کە رێژەی بەشداریکردن گەیشتووەتە %41.  بەپێی ئەو ئامارەی کۆمسیۆنی عێراق بڵایوکردووەتەوە زۆرترین رێژەی بەشداری دەنگدان لەسەر ئاستی پارێزگاکان، لە پارێزگای کەرکوک بووە بە رێژەی %66.  بەشداری لە دەنگداندا لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق بەپێی ئاماری کۆمسیۆنی عێراق: کەرکوک: 66% سەڵاحەددین: 59% ئەنبار: 57% نەینەوا: 53% موسەننا: 45% دیالە: 43% بەسرە: 43% کەربەلا: 40% بابل: 40% قادسییە: 38% واست: 37% نەجەف: 32% زیقار: 31% میسان: 29% بەغدا-کەرخ: 32% بەغدا-رەسافە: 21%