هەسەدە: هێرشێکى چەکدارانی سوپای سوریامان تێکشکاند

هاوڵاتی  تورکیا بەردەوامە لە هێرشەکانی بۆ سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا. لە هێرشەکانی 48 کاتژمێری ڕابردوو بۆ سەر شاری قامیشلۆی سەر بە کانتۆنی جەزیرە، ٩ هاووڵاتی شەهید بوون و لە کانتۆنی فورات لە کۆبانێ ٢ هاووڵاتی بریندار بوون. بەرەبەیانی ٢٥ی کانوونی دووەم، بۆردومانەکان لە کۆبانێ دەستی پێکرد، پاشان لە قامیشلۆوە. لە درەنگانی شەوی هەمان ڕۆژدا بۆردومانەکە وەستا. بەڵام  تورکیا پاشنیوەڕۆی دوێنێ جارێکی دیکە دەستی بە بۆردومان کرد. لە یەکەم ڕۆژی هێرشەکاندا ٢٥ شوێن و ناوەندی ستراتیژی و خزمەتگوزاری و بازرگانی بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی چەکدار بۆردومان کران. لە ڕۆژی دووەمدا دەیان خاڵی پشکنین لە نێویاندا ٢٢ ناوەندی خزمەتگوزاری بۆردومان کران. بەگشتی ٥١ جار هێرش روویداوە ئاماری هێرشەکان لە ماوەی ٤٨ کاتژمێردا بەم شێوەیەی خوارەوەیە: فڕۆکەی بێ فرۆکەوانی بە چەکی دەوڵەتی داگیرکەری تورکیا ئەم ناوچەیەیان بۆردومان کرد: گەراجی ئۆتۆمبێل و کۆمپانیایەک لە کۆبانێ کارگەیەک لە گەڕەکی ئەلایە لە قامیشلۆ، ناوەندێکی بیناسازی لە پشتێنی باکووری شاری قامیشلۆ. چاپخانەی سیماڤ لە پشتێنەی لە ڕۆژهەڵاتی قامیشلۆ. لە هەمان کاتدا کارگەی زەیتونی رۆهلات لە قەزای عامود بۆردومان کرا. کارگەیەکی جەزیرە لە گەڕەکی مەیسەلون لە قامیشلۆ. 2 ناوەندی دروێنە لە گەڕەکی مەیسەلونی قامیشلۆ. هۆڵێکی ئاهەنگی هاوسەرگیری لە قەزای عامود. گەڕەکەکانی شاری کۆبانێ و نەخۆشخانەی مشتەنور. ئاش و کۆگای پەمبوو لە گوندی ئوم ئەلفورسان لە ڕۆژهەڵاتی قامیشلۆ. ناوەندی بیناسازی لە گەڕەکی ئەنتەریە لە قامیشلۆ. وێستگەی بەنزینی بۆتان و وێستگەی "جووتیاران". تاکە کارگەی ئۆکسجین لە قامیشلۆ. خانوو لە گەڕەکەکانی ڕۆژئاوای کۆبانێ و دەوروبەری کۆبانێ. کۆگاو و مریشکخانەی کۆبانێ-حەلەب. کۆمپانیای خواردنەوەی ئەل نەبیل لە قامیشلۆ. ناوچەی تەنیشت بارەگای کۆمپانیای ئەل نەبیل لە قامیشلۆ. ئاشخانەی دانەوێڵەی بنەماڵەی بەرەکات لە قامیشلۆ. خاڵێکی پشکنینی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ لە قامیشلۆ. کۆمپانیایەکی بیناسازی لە ڕۆژئاوای قامیشلۆ. 7 خاڵی پشکنینی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ لە ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا و باشووری کۆبانێ. دەوروبەری کۆگاکانی دانەوێڵە لە گوندی گیرێ زیادە کولی (توبیە)، خاڵی پشکنینی ڕۆژئاوای ناحیەی گرکێ لەگێ لە کانتۆنی جەزیرە. کارگەی ساوەر لە باشووری قامیشلۆ. بازگەی نیئمەتلی لەسەر ڕێگای قامیشلۆ- ترباسپی. 2 کۆگای جل و بەرگ و سۆپا لە گەڕەکی ئەلایە لە ڕۆژهەڵاتی قامیشلۆ کە 300 مەتر لە زیندانی ئەلایە دوورە کە زیندانیانی داعشی تێدایە 2 بازگە لە ڕۆژهەڵات و باشووری قەزای عامودا. گوندی تاویلێ لە بەشی ڕۆژئاوای ناحیەی تیل تەمیر سەر بە شاری حەسەک لە کانتۆنی جەزیرە. 2 خانووی هاووڵاتیان حاکم حاج بەکر و ئەشرەف ئەلکیا لە ناحیەی دربێسی سەر بە شاری حەسەکە. ئەو شوێن و ناوەندانەی باس کران چەندین جار بۆردومان کران. هاوکات لە هێرشەکانی ڕۆژی دووەمدا هیچ زیانێکی گیانی نەبووە و نوێترین ئامار ژمارەی شەهیدەکان بوون بە ٩ ئەمڕۆ یەکێک لە بریندارەکان بەهۆی سەختی برینەوە گیانی لەدەستدا. ژمارەی گشتی بریندارەکان بە گوێرەی ئامارە نافەرمییەکان ٢٨ بریندار بەنزیکەی خەمڵێنراوە،  زەرەری ماددیش بە ٢٠هەزار دۆلار لە ٤٨ کاتژمێردا هەژمارکراوە.

هاوڵاتی فەرماندەیی گشتی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ - باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا هێرشەکانی تورکیای بۆ سەر ڕۆژئاوای کوردستان بە تاوانی جەنگ ناساند و ڕایگەیاند تورکیا ژێرخانی ئابوری تەواوی ناوچەکەی کردۆتە ئامانج و دەڵێت ئەم  بەئامانجکردنە هەوڵێکی ڕوونە بۆ بڵاوکردنەوەی پشێوی لە سەرانسەری ناوچەکانماندا. وەک لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، لەچوارچێوەی پەرەسەندن و هێرشە یەک لە دوایەکەکانی تورکیادا تەنها لە  ڕۆژی سێشەممەدا 26ی کانونی یەکەم، 4 خاڵی پشکنینی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ لە دەروازە سەرەکییەکانی شاری قامیشلۆ، 6 خاڵی پشکنین لە دەروازەکانی ڕێگاوبانەکانی شاری قامیشلۆ کراونەتە ئامانج هاوکات هێرشکراوەتە سەرکۆبانی و لادێکانی. هاوکات لەگەڵ سەرکۆنەکردنی هێرشەکانی تورکیادا ئەوەشڕونکراوەتەوە کە ئەم بەئامانجکردنە هەوڵێکی ڕوونە بۆ بڵاوکردنەوەی پشێوی لە سەرانسەری ناوچەکەدا. دەقی ڕاگەیەندراوەکەی فەرماندەیی گشتی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ - باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا: لە 23ی کانونی یەکەمدا داگیرکاری تورکیا لە ڕێگەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانەوە هێرشەکانی بۆ سەر هەموو ناوچەکانی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا دەستیپێکرد، ژێرخانی، دامەزراوە خزمەتگوزارییەکان، نەخۆشخانەکان، دامەزراوە تەندروستییەکان، کارگە و تاقیگەکانی کردە ئامانج، کە ژمارەیەک شەهید و برینداری مەدەنیی لێکەوتەوە. ئەم هێرشە بەربەرییانە بەپێی یاسا و نۆرمە نێودەوڵەتییەکان دەگەنە تاوانی جەنگ. لەچوارچێوەی پەرەسەندن و هێرشە یەک لە دوایەکەکانی، داگیرکاری تورکیا، ڕۆژی سێشەممە 26ی کانونی یەکەم، 4 خاڵی پشکنینی هێزەکانمان لە دەروازە سەرەکییەکانی شاری قامیشلۆ، 6 خاڵی پشکنین لە دەروازەکانی ڕێگاوبانەکانی شاری قامیشلۆ، کردە ئامانج ولەکۆبانی و لادێکانی، و بازگەیەکی هێزەکانمان زیاتر لە ٢ جار کرایە ئامانج و لەسەر ڕێگایەکی سەرەکی کە بەرەو شارۆچکەی عامودا دەڕوات هەم لە دەروازەی دەرچوون و هەم لە دەروازەی دەربازبوون بنکەی پشکنین کرانە ئامانج . ئەم هێرشانە بووە هۆی برینداربوونی سێ ئەندامی هێزەکانمان بە برینداری جۆراوجۆر و زیانێکی ماددی بەرچاو بە بازگەکان. ئەم بەئامانجکردنە هەوڵێکی ڕوونە بۆ بڵاوکردنەوەی پشێوی لە سەرانسەری ناوچەکانماندا، چونکە هێزەکانمان بەرپرسیارن لە ئاسایش و پاراستنی ئەندامانی کۆمەڵگا و گەیشتن بە سەقامگیری و ڕێگریکردن لە هەموو جۆرە تاوانێک، هەروەها بەرپرسیارن لە ڕووبەڕووبوونەوەی هەموو بەکرێگیراوان کە هەوڵی بڵاوکردنەوەی ئاژاوە و ململانێ دەدەن. ئەم بەئامانجگرتنی خاڵە پشکنینەکانی هێزەکانمان تەنها بۆ کردنەوەی ڕێگایە بۆ ئەوەی شانە خەوتووەکانی تیرۆریستان و گروپە تاوانکارەکان بە ئاسانی بجوڵێن و ئاژاوە بڵاوبکەنەوە لەم ڕۆژانەی جەژنی نوێڵ و سەری ساڵدا. گەلەکەمان دڵنیا دەکەینەوە کە پابەند دەبین بەو بەڵێنەی کە پێمان دابوو گیانمان بەخت بکەین بۆ پاراستنیان و بەرقەرارکردنی ئاسایش و سەقامگیری لە ناوچەکانماندا، ئەم هێرشە بەربەرییانە ئیرادە و باوڕمان ناشکێنن و ئەرکی خۆمان زیاتر لە پێشوو پێکدێنین و هەرگیز بۆ پاراستنی گەلەکەمان دوودڵی ژیان ناکەین __________ فەرماندەیی گشتی هێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ - باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ٢٧-١٢-٢٠٢٣

هاوڵاتی سەرچاوەیەکی باڵا لە کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردنەکانی عێراق بە میدیای یەکێتی راگەیاندوە، کۆمیسیۆنەکەیان ناتوانێت لە کاتی خۆیدا ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ئەنجام بدات، بەو ھۆکارەش ھەڵبژاردنەکە بۆ کاتێکی تر دوادەخرێت. دادگای باڵای فیدراڵی عێراق ئەمڕۆ جارێكیتر دانیشتنەكەی لەبارەی یاسای هەڵبژاردنی هەرێمی كوردستانەوە دواخست بۆ رۆژی 21ی كانونی دووەمی 2024 ئەو كاتیش بڕیار نادات چونكە تا ئێستا كۆتایی نەهێناوە بە دادبینی، واتا ئەگەر لە دانیشتنی رۆژی 21ی كانونی دووەمی 2024 دادبینی كۆتایی پێبهێنێت لە كۆبوونەوەی دواتریدا بڕیار دەدات.   کۆمسیۆنی باڵای ھەڵبژاردنەکانی عێراق کە ئەرکی بەڕێوەبردنی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانی لە ئەستۆ گرتووە، سەرچاوەیەکی باڵایان بۆ میدیای یەکێتی ئاشکرای کردوە، بڕیارەکەی ئەمڕۆی دادگای فیدراڵی، ھێندەی تر ئامادەکارییەکانی کۆمیسیۆنی قورس تر کرد و بە دووریشی دەزانێت بەو ماوە کەمەی لە بەردەمیاندا ماوە، ئامادەکارییەکان تەواو بکات بۆ ئەنجامدانی پڕۆسەکە لە کاتی خۆیدا، بەو ھۆکارەش ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دوادەکەوێت. یەكێتیی نیشتمانی كوردستان لەرێگەی (زیاد جەبار) سەرۆكی فراكسیۆنی حزبەكەی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان (ئێستا بەرپرسی مەڵبەندی یەكێتییە لە سلێمانی) سكاڵای لەسەر (5) ماددەی یاسای هەڵبژاردنەكان تۆماركردوە. لە سکاڵایەدا، سکاڵاکار داوای کرد دادگای فیدڕاڵی ماددەکانی ١ و ٩ و ١٥ و ٢٢ و ٣٦ لە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە نادەستوری دابنێت کە پەیوەندیدارن بە کورسی کۆتاکان و دانانی ھەرێم بە یەک بازنەی ھەڵبژاردن. هاوکات بەپێی زانیاریەكانی هاوڵاتی لەدانیشتنەكەی دادگای فیدراڵیدا پارێزگای هەڵەبجە وەك بازنەی چوارەم بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیاریكراوەو دادگاش داوای لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان كردوە تا 21ی مانگی داهاتوو بەنوسراوێك ژمارەی دانیشتوانی پارێزگای هەڵەبجەو چۆنیەتی دابەشكردنی كورسی پێكهاتەكان بەسەر پارێزگاكانی هەرێمدا دیاری بكات. سەرچاوەیەكیش لەكۆمیسۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق بە هاوڵاتی وت: كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان لەبارەی دابەشكردنی كورسی پێكهاتەكان زیاتر لە 20 رۆژە بەنوسراوی فەرمی وەڵامی دادگای فیدراڵی داوەتەوە. سەرچاوەكە وتیشی كۆمسیۆن لەنزیكترین كاتدا داتای تۆماری دەنگدەرانی هەڵەبجە رەوانەی دادگای فیدراڵی دەكات.

هاوڵاتی لە رێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە هێرشی ئاسمانی کرایە سەر فڕۆکەخانەی هەولێر، بەڵام فڕۆکەکە ئامانجی نەپێکاوە و کەوتوەتە خوارەوە. گروپێکی چەکداری سەر بە "المقاومة الاسلامیة فی العراق" لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، لە رێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە هێرشیان کردوەتە سەر بنکەی هێزە ئەمریکییەکان لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر. بە گوێرەی زانیارییەکان درۆنەکە بەرەو فڕۆکەخانەی هەولێر ئاراستە کراوە، بەڵام بەرلەوەی بگاتە ئامانجەکەی لە نزیک گوندی ئاشۆکان، لە باکووری فڕۆکەخانەی هەولێر کەوتووەتە خوارەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە رۆژی (25)ی ئەم مانگەش جارێکی تر هەمان گروپ لەرێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە هێرشیان کردە سەر بنکەی هێزەکانی هاوپەیمانان لە فڕۆکەخانەی هەولێر و بەهۆیەوە ژمارەیەک سەرباز برینداربون.

هاوڵاتی دادگای فیدراڵی تاوتوێكردنی سكاڵایەكی تایبەت بەهەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دواخست و داوای لەكۆمسیۆن كرد ژمارەی دەنگدەرانی پارێزگای هەڵەبجەو چۆنیەتی دابەشكردنی كورسی پێكهاتەكان بەسەر پارێزگاكانی هەرێم بۆ دادگا دیاری بكات. دادگای فیدڕاڵی  ئەمڕۆ 27-12-2023 بۆ بڕیاردان لەسەر سكاڵایەك كۆبوویەوە كە دژی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تۆماركراوە، بەڵام لەكۆبوونەوەكەدا بڕیاردانی بۆ 21-1-2024 دواخست. بەپێی زانیارییەكان لەدانیشتنەكەی دادگای فیدراڵیدا پارێزگای هەڵەبجە وەك بازنەی چوارەم بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیاریكراوەو دادگاش داوای لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان كردوە تا 21ی مانگی داهاتوو بەنوسراوێك ژمارەی دانیشتوانی پارێزگای هەڵەبجەو چۆنیەتی دابەشكردنی كورسی پێكهاتەكان بەسەر پارێزگاكانی هەرێمدا دیاری بكات. لەو دانیشتنەی دادگای فیدراڵیدا نوێنەری كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عیراق داوای كردوە بۆ وەڵامدانەوەی داواكارییەكەی دادگای فیدراڵی كاتیان پێبدرێت. سەرچاوەیەكیش لەكۆمیسۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق بە هاوڵاتی وت: كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان لەبارەی دابەشكردنی كورسی پێكهاتەكان زیاتر لە 20 رۆژە بەنوسراوی فەرمی وەڵامی دادگای فیدراڵی داوەتەوە. "بۆ پارێزگای هەڵەبجەش كە یەكێك دەبێت لە چوار بازنەكەی هەڵبژاردن لەهەرێم و داواكاری دادگای فیدراڵی بۆ ژمارەی دەنگدەرانی ئەو پارێزگایە، كۆمسیۆن لەنزیكترین كاتدا داتای تۆماری دەنگدەرانی هەڵەبجە رەوانەی دادگای فیدراڵی دەكات" سەرچاوەكەی كۆمسیۆن وای وت. هەر ئەمڕۆ لەدانیشتنەكەدا نوێنەری پێكهاتەكانی توركمان و ئاشور ئامادەبوون و دادگاش رەتیكردوەتەوە وەك لایەنی سێیەم گوێیان لێ بگیرێت.

هاوڵاتی  وا بڕیارە دوای سەری ساڵ مامۆستایانی ناڕازی لەگەڵ محەمەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆببنەوە و داواكاریەكانیانی پێ بدەن. دڵشاد میرانی ئەندامی دەستەی مامۆستایانی ناڕازی بەهاوڵاتی وت: بەهۆی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكانی عێراقەوە كۆبوونەوەمان لەگەڵ سوودانی دواكەوت. وتیشی: بەهۆی هەندێك كێشەوە كۆبوونەوەكان لەگەڵ محەمەد شیاع سوودانی و عەممار حەكیم و محەمەد حەلبووسی بۆ جاری یەكەم دوا كەوت. ئەندامەكەی دەستەی مامۆستایانی ناڕازیی دەشڵێت: دواكەوتنی جاری دوویەم بەهۆی هاتنەپێشەوەی بانگەشە و هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكانی عێراقەوە بوو. میرانی باسی لەوەش كرد، بڕیار وایە دوای سەری ساڵ سەردانی بەغدا بكەن و لەگەڵ ئەو سێ بەرپرسە كۆببنەوە و داواكارییەكانیان بگەیەنن.  ١٠٠ ڕۆژ زیاترە بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندن لە پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و ڕاپەڕین و شارۆچكەی كۆیە بەردەوامی هەیە، تا ئێستا حكوومەتی هەرێمی كوردستان وەڵامی هیچ داواكارییەكی مامۆستایانی ناڕازی نەداوەتەوە.

هاوڵاتی ئەمڕۆ، یەكێتی كەمئەندامان لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا نیگەرانیی و سەختیی ژیانی خاوەن پێداویستی تایبەتی خستەڕوو و هۆشدارییان دا، كە لە ساڵی ٢٠٢٤ بارودۆخی ژیانیان خراپتر دەبێت، لە كاتێكدا بەرپرسان هەزاران دۆلار لە گەشتی سەری ساڵدا خەرج دەكەن. ئەمڕۆ، لە بەردەم ڕێكخراوی یەكێتی كەمئەندامانی كوردستان لە شاری سلێمانی، خاوەن پێداویستیی تایبەتەكان گردبوونەوەیەكیان لەبارەی بارودۆخ و سەختی ژیانیان ڕێكخست و پاشان كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەنووسییان ئەنجامدا. لە كۆنگرە ڕۆژنامەنووسییەكەدا كە پەیامنێری هاوڵاتی ئامادەیبوو، سامان حسێن، سەرۆكی یەكێتی كەم ئەندامانی كوردستان وتی: ساڵی ٢٠٢٣ ساڵێكی ڕەش و پڕ ناخۆشیی و خەفەت بوو بۆمان، بۆ ساڵی نوێش هیچ هیوایەكمان نییە، لەوە دەترسین لەم ساڵ خراپتر بێت. ئاماژەی بەوەشدا، لە كاتێكدا كەمئەندامان دینارێك لە گیرفانیاندا نییە و قەترەیەك نەوت لە ماڵەكانیاندا نییە لەم زستانەدا خۆیانی پێ گەرم بكەنەوە، كەچی بەرپرسان تكتی فڕۆكە بۆ گەشتی سەری ساڵ دەبڕن و هەزاران دۆلار خەرج دەكەن. سەرۆكی یەكێتی كەم ئەندامانی كوردستان وتیشی: نزیكەی ٨٠ هەزار كەمئەندام لە ژێر هێڵی هەژارییەوەن، ئەوەی ئێمە تێیداین ژیان نییە، كاتێك لە دەرگای لایەنە پەیوەندییدارەكان دەدەین، سەدان دەرگامان بەڕوودا دادەخەن، فەرزە لەسەریان كە خزمەتی كەم ئەندامان بكەن، ژیانی كەم ئەندامان زۆر خراپترە لە ساڵانی نەوەدەكان.  

هاوڵاتی  لەماوەی 48 كاتژمێردا توركیا 44 ناوەندی خزمەتگوزاری و بازرگانی و ئەمنیی لەڕۆژئاڤای كوردستان بەئامانج گرتووە. بەپێی ئامارێك كە میدیاكانی ڕۆژئاڤای كوردستان بڵاویانكردووەتەوە: دەوڵەتی توركیا لەماوەی 48 كاتژمێری ڕابردوودا لەڕێگەی درۆنەوە، 44 پێگەی خزمەتگوزاری و ژیانیی و دامودەزگای بازرگانی و ئەمنیی لەهەرێمی باكور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بۆردوومانكردووە، بەهۆیەوە هەشت هاوڵاتی شەهیدبوون و دەیان هاوڵاتی دیكەش بەتایبەت لەشارەكانی قامیشلۆ و كۆبانی برینداربوون، هاوكات بووەتە هۆی زیانێكی ماددی زۆر لەو شوێنانە. هێرشەكان سەرەتا لەشاری كۆبانی لەڕۆژی 25 ی ئەم مانگەوە دەستیان پێكرد، دواتر هەندێك هێرشی دیكەی لەقامیشلۆ بەدواداهات، هەر لەڕۆژی یەكەمی بۆردوومانەكەدا فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی توركیا 22 پێگەی لەو دوو شارە كردە ئامانج، لەڕۆژی دووەمیشدا 22 پێگەی دیكە لەو شارانە كرانە ئامانج كە 10 پێگەیان ئەمنیی بوون.  

هاوڵاتی بەیانی ئەمڕۆ فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوان شوێنێكی لە نزیك گوندی توتەقەڵەی بناری خاڵخاڵان لە سنووری شارەدێی ئاغجەلەری بۆردوومان كردووە ، دانیشتوانی ناوچەكەش دەڵێن تائێستاش فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان بەسەر ئاسمانی ناوچەكەدا دەسوڕێتەوە و تائێستاش زیانی بۆردوومانەكە نەزانراون. بەوتەی شایەتحاڵێك فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان دوو جار بۆردوومانی ئەو شوێنەی كردووە كە دەكەوێتە سەر شاخەكانی سنووری گوندی تووتەقەڵەی ئاغجەلەرەوە. هەرچەندە تا ئێستا دیار نییە ئەو فڕۆكە بێ فڕۆكەوانە هی چی وڵاتێك بووە، بەڵام گوومان دەكرێت بۆردوومانەكە فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی توركیا ئەنجامی دابێت، چونكە پێشتر و لە ماوەكانی ڕابردوودا چەند جارێك دەوڵەتی تورك ناوچەكەی بۆردوومان كردووە. شاخی خاڵخاڵان دەكەوێتە سنووری شارەدێی ئاغجەلەری سەر بەقەزای چەمچەماڵ  لەپارێزگای سلێمانی لەهەرێمی كوردستان، ئەو شاخە هاوسنووریشە لەگەڵ شارۆچكەی كۆیە و تەقتەق.  

هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕایدەگەیەنێت، لە دەستپێکی ساڵی نوێدا شاندی حکومەتی هەرێم دەگاتە بەغداد، بەڵام سەردانی ئەمجارەیان جیاوازە و ئامانجیانە دەر ئەنجامی هەموو ئەو کۆبوونەوانە بچننەوە کە لە ساڵی 2023 زۆرترین هەوڵیان بۆ داوە. پێشەوا هەورامانی، وتەبێژی حکومەتی هەرێم بۆ دەنگی ئەمریکا ڕایگەیاند، ئێمە لە سەرەتای ساڵی تازە لە 6ی مانگ تا 10 کۆبوونەوەمان دەبێت و شاندی هەرێم دەچێتە بەغداد بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵی. وتیشی "پشوودرێژی ئێمە لە ساڵی 2023 لە پێناو گەشتن بوو بە ڕێگە چارەسەر، بەڵام ئیتر هیچ مانایەک نەماوەتەوە بۆ کۆبونەوە و دانیشتن ئەگەر بێت و نەزانین دەرئەنجامەکەی چارەسەرە". بەوتەی هەورامانی "پێویستە ئەمساڵ کێشەکانی نێوانمان چارەسەر ببن و ڕێکەوتنەکان ڕێزیان لێبگیرێت، ئەگەر بێتو هەمان نیەت بەدی نەکەین لە حکومەتی فیدڕاڵ حکومەتی هەرێم بەدوای چارەسەری دیکەدا دەگەڕێت". باسی لەوەشکردووە، " ساڵی 2024 وەک ساڵی دەر ئەنجامی ئەو کۆبوونەوانە سەیر دەکەین، وە ئەو هەموو کاتەی بە کۆبوونەوە کوشتمان بە نیەتی دۆزینەوەی ڕێگە چارە، پێم وانیە ئەمساڵ ئەوەندە کات بدرێت بە کۆبوونەوەکان، چونکە ئەوەی پێویست بوو کردمان."

هاوڵاتی  نوسینگەی رزگاركردنی رفێنراوانی ئێزدی ڕایگەیاند، گەنجێكی تری ئێزدی تەمەن 19ساڵ لەژێر دەستی داعش رزگاركراوە وهەر ئەمرۆ بەكەسوكاری خۆی شادبووەتەوە. خەیری بۆزانی، سەرپەرشتیاری دۆسیەی رزگاركردنی رفێنراوانی ئێزدی بە هاوڵاتی وت: ئەوگەنجە تەمەنی 19ساڵە، خەڵكی كۆمەڵگای سیبا شێخ خدرە سەر بەقەزای شنگال، ئەمرۆ  بەكەسوكاری خۆی شاد دەبێتەوە ئەوەش دوای زیاتر لە نۆ ساڵ مانەوە لەژێر دەستی داعش. لەكۆی شەش هەزار  417 رفێنراوی ئێزدی ،  تاوەكو ئێستا سێ هەزار 576 كەس رزگاركراون، سەرووی دوو هەزار كەسی تر تا ئێستا چارەنوسیان دیارنیە.

هاوڵاتی دادگای باڵای فیدراڵی بۆ بڕیاردان لەبارەی سكاڵایەكی تایبەت بە یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كۆدەبێتەوە، وتەبێژی یەكێتیش دەڵێت دادگای فیدراڵی هەر بڕ‌‌یارێك بدات یەكێتی رێزی لێدەگرێت.  بەگوێرەی خشتەی كۆبوونەوەكانی دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق، بڕیارە رۆژی چوارشەممە 27-12-2023 دادگەكە بۆ بڕیاردان لەبارەی سكاڵایەك، كە پێشتر دوو سكاڵا بوون و یەكخراون، لە دژی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ژمارە یەكـی ساڵی 1992ـی هەمواركراو تۆماركراوە، كۆببێتەوە.  سكاڵاكە دوایینجار لە رۆژی 3-12-2023 دواخرا، ژمارە 83ـی فیدراڵی /2023ـی هەیە و لەلایەن زیاد جەبار، سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە خولی پێنجەمی پەرلەمان كوردستان و ئامانج نەجیب شەمعوون، سەرۆكی فراكسیۆنی رافیدەینی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی تۆماركراوە، تێیدا سكاڵاكاران داوای نادەستووریبوونی مادەكانی (1، 9، 12، 15 و 36)ـی یاسای هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستانیان كردووە.  سكاڵاكان پەیوەندییان بە ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان، كورسیی كۆتاكان، تۆماری دەنگدەران و بازنەكانی هەڵبژاردنەوە هەیە.  ئەو مادانەی یاسای هەڵبژاردن كە سكاڵاكەیان لەسەر تۆماركراوە:  مادەی یەكەم: پەرلەمانی كوردستان - عێراق لە 111 ئەندام پێكدێت. مادەی نۆیەم: هەرێمی كوردستانی عێراق بە یەك بازنەی دەنگدان دادەنرێت. مادەی 15: بۆ هەرێمی كوردستان تۆمار بە ناوی دەنگدەران بۆ دەنگدان، بەپێی سەنتەرەكانی هەڵبژاردن ئامادە دەكرێن، بەپێی ریزبەندیی پیتە ئەبجەدییەكان. مادەی 22: هەر كیانێكی سیاسی لە هەرێمی كوردستان مافی هەیە لیستێكی تایبەت بە بەربژێرەكانی خۆی لەسەر ئاستی كوردستانی عێراق پێشكێش بكات، كە رێژەیەك ئافرەتی تێدابێت رێژەیان 30٪ كەمتر نەبێت. مادەی 36: یەكەم: پێنج كورسی بۆ كلدان، سریان و ئاشووری تەرخان دەكرێت؛ كاندیدەكانی ئەو پێكهاتەیە كێبڕكێیان لەسەر دەكەن. دووەم: پێنج كورسی بۆ توركمان تەرخان دەكرێن؛ كاندیدانی ئەو پێكهاتەیە كێبڕكێیان لەسەر دەكەن. سێیەم: یەك كورسی بۆ ئەرمەن تەرخان دەكرێت؛ كاندیدانی ئەو پێكهاتەیە كێبڕكێی لەسەر دەكەن.  لەوبارەیەوە سەعدی ئەحمەد پیرە، وتەبێژی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ سایتی فەرمی حزبەكەی ڕایگەیاندووە: یەكێتیی ئامادەیی تەواوی هەیە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، یەكێتیی لەدوای هەر هەڵبژاردنێكیش ئامادەبووە بۆ هەڵبژاردنێكی دیكە. وتیشی: لەلایەن سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانەوە لەخولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان، سكاڵایەكمان پێشكەش بە دادگای فیدراڵی كردوەو یەكێتی داوایكردووە پێنج ماددەی یاسای هەڵبژاردن لەهەرێم بە نادەستووری دابنرێت. سەعدی پیرە دەشڵێت: پێمانوایە ئەو بڕ‌‌یارە بدات قازانجە، چونكە هەر بڕ‌‌یارێكی تر نادادپەروەرییەو راستییەكەی ئەوەیە كە یەكێتی داوای دەكات، هاوكات دادگای فیدراڵی هەر بڕ‌‌یارێك بدات یەكێتی رێزی لێدەگرێت، پێویستە لەهەرێمی كوردستان كۆتایی بەوە بهێنرێت، كە كەسێك یان لایەنێك بەناوێك خۆی كاندید دەكات و بۆ ناوێكی تر ئیش دەكات.  رۆژی 30ـی ئایاری 2023، دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی كوردستانی بە نادەستووری دانا و رایگەیاند، بەگوێرەی بڕیارەكە، هەموو ئەو بڕیارانەی لەدوای درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی كوردستانەوە دراون (واتە دوای 6ـی 11ـی 2022)، بە پووچەڵ دەژمێردرێن، لەنێویاندا شەش یاسا و بڕیاری ژمارە 10ـی پەرلەمان، كە بەپێی بڕیارەكە، پارتی دەیوت كۆمیسیۆن كاراكراوەتەوە، یەكێتیش رەتیكردەوە و ناكۆكی لەنێوان هەردوولادا دروستكرد.  لە كۆبوونەوەی رۆژی 9-10-2022ـی پەرلەمانی كوردستان، بە دەنگی زۆرینەی پەرلەمانتاران، خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بۆ 31-12-2023 درێژكرایەوە، لە كاتێكدا 6-11-2022 تەمەنی خولەكە كۆتایی دەهات.  رۆژی 3ـی ئابی 2023، دڵشاد شەهاب، وتەبێژی سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، سەرۆكی هەرێمی كوردستان بڕیاری دا بە دیاریكردنی 25ـی شوباتی 2024 وەكو رۆژی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان.

هاوڵاتی پۆلیسی سلێمانی ئاشكرایكرد لەسەر سكاڵای هاوڵاتییەك و لەلایەن مەفرەزەكانی بنكەی پۆلیسی ئەزمەڕەوە تۆمەتبارێك دەستگیركراو دەستگیراوە بەسەر ئۆتۆمبێلێكی نەفەرهەڵگر (پاس)دا . پۆلیسی سلێمانی بڵاویكردەوە: دوای ئەوەی هاوڵاتییەك سكاڵای تۆماركرد كە ئۆتۆمبێلە نەفەرهەڵگرەكەی لای كەسێك داناوە لەئێستادا نایداتەوە و شاردویەتییەوە، هێزەكانی پۆلیس لێكۆڵینەوەو بەدواداچوونەكانیان دەستپێكردوو دوای وەرگرتنی بڕیاری داوەری لێكۆڵینەوە توانرا لەلایەن بنكەی پۆلیسی ئەزمەڕەوە تۆمەتبار بدۆزرێتەوەو دەستگیربكرێت و دەستیش بگیرێت بەسەر ئۆتۆمبێلەكەدا . پۆلیسی سلێمانی ئەوەشی خستووەتەڕوو: تۆمەتبار ( أ،م،ق لەدایكبووی 1983 ) بەبڕیاری دادوەر ڕاگیراوەو لێكۆڵینەوەلەگەڵیدا بەردەوامە.  

هاوڵاتی  وەفدێكی وەزارەتی ناوخۆی عێراق بۆ تەواوكردنی رێكارەكانی رادەستكردنی دۆسییەی ئەمنیی پارێزگای كەركووك بە پۆلیسی فیدراڵی لە كەركووكن، بڕیارە لە سێ مانگی یەكەمی ساڵی داهاتوودا ئەو دۆسیە لە سوپاوە بدرێتە دەستی پۆلیس. موقەدەم عامر نووری،  وتەبێژی پۆلیسی پارێزگای كەركوك بەمیدیای پارتی وتووە: ماوەی سێ رۆژ دەبێت وەفدێكی وەزارەتی ناوخۆی عێراق هاتوونەتە شاری كەركووك بەمەبەستی ئامادەكردنی راپۆرتێك لەبارەی رێكارەكانی گواستنەوەی دۆسییەی ئەمنیی لە سوپاوە بۆ پۆلیسی كەركووك وەكو ئەوەی لە كارنامەی حكومەتی عێراقدا هاتووە.  وتیشی: سێ لیژنە بۆ ئەو مەبەستە پێكهێنراون  لیژنەی پڕچەككردن و پێداویستییەكانی چەك و تەقەمەنی لەوە دەكۆڵێتەوە چەند چەكمان هەیە و چیمان پێویستە، لیژنەی فریاكەوتن كە پێویستییەكانی پۆلیسی فریاكەوتن تاوتوێ دەكات، لەگەڵ لیژنەی تایبەت بە پۆلیسی نەهێشتنی تاوان، ئەو لیژنانە راپۆرتێك بۆ فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكان و سەرۆكوەزیران ئامادە دەكەن،  دواتر رەزامەندی لەسەر دەدات بۆ گواستنەوەی دۆسیەی ئەمنیی بۆ پۆلیس. لەدوای تێكشكاندنی داعش، دۆسیەی ئەمنی شەش پارێزگای عێراق لە سوپاوە رادەستی پۆلیس كراوەتەوە. سەبارەت بە كاتی رادەستكردنەوەی دۆسیەی ئەمنیی كەركووك بە هێزەكانی پۆلیس، پۆلیسی پارێزگای كەركووك دەڵێت چاوەڕوان دەكەین لە سێ مانگی یەكەمی ساڵی داهاتوودا دۆسیەی ئەمنیی كەركووك بكەوێتە دەستی پۆلیس، چونكە 80٪ـی رێكارەكان تەواوبوون."  لە ساڵی 2003ـوە تاوەكو ساڵی 2017 دۆسیەی ئەمنیی كەركووك بەدەستی پۆلیسەوە بوو، بەڵام دوای هێرشەكانی 16ـی ئۆكتۆبەری 2017 بۆ سەر شاری كەركووك، دۆسیەكە رادەستی سوپا كرایەوە.    

هاوڵاتی زیاتر لە 100 ڕۆژە هۆڵەكانی خوێندن لەسنوری پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و ڕاپەڕین بەداخراوی ماونەتەوە، نوێنەری مامۆستایانی ناڕازیش دەڵێت ئاسۆیەكی ڕوون بەڕێوەیە بۆ وەرگرتنەوەی مافی مامۆستایان، نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژیش دەڵێت داوای مووچەكانیان لەژمارەیەك مامۆستای وانەبێژ كردووەتەوە. دڵشاد میرانی نوێنەری دەستەی داكۆكیكار لە مامۆستایانی ناڕازی ڕایگەیاند: "بەنوێنەرایەتی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی كوردستان ڕۆژی ٢٤ی مانگ ئامادەبووین لە دووەم دانیشتنی دادگایكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەدادگای فیدراڵی عێراق لەسەر ئەوەی كە ئەم حكومەتە بەشێوەیەكی نایاسایی پلە بەرزكردنەوە كە مافی هەموو فەرمانبەرێكی میریە وەستاندووە، هاوكاتی ئەوەش بەبێ بوونی هیچ بنەمایەكی یاسای مووچەی مووچەخۆران نادات ". دڵشاد میرانی وتیشی :" لە دانیشتنەكەدا كە حكومەتی هەرێم بە دوو پارێزەر بەشداربوو، بۆمان ڕونبوویەوە كەوا ئاسۆیەكی ڕوون بەڕێوەیە بۆ وەرگرتنەوەی مافە خوراوەكانمان ، چۆن لە شەقام بەڵێنمان پێدان مافەكانتان وەردەگرینەوە، دڵنیاتان دەكەینەوە ٢١ی مانگی داهاتوو كە دانیشتنی سێهەمی دادگایە دادگا ئەم كەیسە لە سودی مامۆستایان و فەرمانبەران یەكلایی دەكاتەوە، هەموومان دڵخۆش دەبین و بەمافی ڕەوای چەند ساڵەمان دەگەین". نوێنەری دەستەی داكۆكیكار لە مامۆستایانی ناڕازی ڕاشیگەیاند : "لێرەوە پەیاممان ئەوەیە كە هەموومان بەتاسەوە چاوەڕیی ئەو سەركەوتنە بكەین لەمانگی داهاتوو كە حكومەت ناچار دەكەین مل بۆ داوا ڕەواكانمان بدات، دڵنیابن تاسەندنەوەی مافەكانمان هەرگیز كۆلنادەین و پشوونادەین" . هاوكات، كارزان فیزیك، نوێنەری مامۆستایانی وانەبێژ لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:"لەپاش وەرگرتنی شایستەی دارایی ژمارەیەك مامۆستای وانەبێژ لەسلێمانی لەلایەن پەروەردەوە داوایان لێكراوە پارەكە بگەڕێننەوە بۆ خەزێنە". وتیشی:"بەو مامۆستایانەیان وتووە كەمتر لە 12 بەشە وانەتان هەبووە و بەوهۆیەوە دەبێت ئەو پارەیەی وەرتان گرتووە بیگەڕێننەوە بۆ خەزێنە، لەكاتێكدا وەزیری پەروەردە خۆی وتوویەتی مامۆستایانی وانەبێژ كەمتر لە 12 وانەش بڵێنەوە جگە لەو پارە جێگیرەی بۆیان دانراوە پارەی وانەكانیان بۆ هەژمار دەكرێت". كارزان فیزیك دەشڵێت:"لەكاتێكدا وەزارەتی پەروەردە داوای پارەی بەشە وانەكان لەمامۆستایان دەكاتەوە هێشتا داواكاری مامۆستایانی جێبەجێنەكردووە كە خۆی لەپێدانی مووچە لەكاتی خۆیدا و پلەبەرزكردنەوە و ڕێگرینەكردن لەچوونە سەر بەغدای مووچەی مامۆستایان دەبینێتەوە". هاوڵاتی لەسەر ئەو پرسە پەیوەندی بەچەند بەرپرسێكی وەزارەتی پەروەردەوە كرد بەڵام پەیوەندیەكانیان بەردەست نەبوون. زیاتر لەسێ مانگ و بەدیاریكراوی 103 رۆژ بەسەر وادەی دەستپێكردنەوەی وەرزی خوێندنی ٢٠٢٣-٢٠٢٤ تێپەڕدەبێت، بەڵام تائێستا لەپارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەكانی راپەڕین و گەرمیان دەرگای ناوەندەكانی خوێندن نەكراونەتەوەو مامۆستایان ئامادەنین بایكۆت بشكێنن، وەزیری پەروەردەش دەڵێت هەموو هەوڵێكیان بۆ ئەوەیە خوێندنی ئەمساڵ لەسلێمانی و هەڵەبجە نەفەوتێت. بەپێی ساڵنامەی وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژی ١٣ی ئەیلولی ٢٠٢٣ بەیەكەم رۆژی دەسپێكردنەوەی ساڵی نوێی خوێندن دیاریكرا، بەڵام بەهۆی دواكەوتنی موچەكانیانەوە مامۆستایانی سنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەكانی راپەڕین و گەرمیان بایكۆتی هۆڵەكانی خوێندنیان كردو تائێستاش چارەنووسی پڕۆسەكە نادیارە. بەهۆی چارەسەرنەكردنی كێشەكانی نێوان هەولێرو بەغدا دابەشكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان دواكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە بەجۆرێك، تائێستاش چارەنووسی موچەی مانگەكانی تشرینی یەكەم و تشرینی دووەم و كانوونی یەكەم نادیارە، بەهۆی ئەم دواكەوتنەشەوە مامۆستایان نەچوونەوە هۆڵەكانی خوێندن و بەپێی بەدواداچوونەكانی هاوڵاتی بەنیازن وەزری دووەمیش درێژە بەبایكۆت دەدەن، بەو هۆیەشەوە لەسنووری سلێمانیدا خوێندن لەهەزارو ٣٩٠ ناوەندی خوێندندا پەكیكەوتووە بەم شێوەیە دابەشبوون: ١٠٦ باخچەو هەزار قوتابخانەی بنەڕەتی و ٢١ دواناوەندی و ٢١٧ ئامادەیی و ٢٣ ناوەندی فێركردنی خێراو ١٦ ناوەندی پیشەیی و دوو كۆمەڵگەو پێنج ناوەندی نەهێشتنی نەخوێندەواری. رۆژی ١٧ی كانوونی یەكەمی ٢٠٢٣، ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەقوتابخانەی «نالی بنەڕەتی تێكەڵاو» لەهەولێر بەبۆنەی رۆی ئاڵاوە وتەیەكی پێشكەشكردو وتی: هەموو هەوڵێكی ئێمە ئەوەیە كە خوێندنی ئەمساڵی ئەو ناوچانە نەفەوتێت، ئەوەی پێویست بێت لەسەر شانی ئێمە وەك وەزارەتی پەروەردە لەڕووی تەكنیكییەوە ئامادەین بۆ ئەوەی بتوانین هاوكاری بەڕێوبەرایەتییە گشتییەكانی سلێمانی  و هەڵەبجەو راپەڕین و گەرمیان بین. وەزیری پەروەردەی حكومەتی هەرێم وتیشی: ئومێدەوارین مامۆستایان بگەڕێنەوە ناوەندەكانی خوێندن و دەستبكەنەوە بەپڕۆسەكە، چونكە كاتێكی زۆر رۆیشتووە، دەستپێنەكردنی دەوام كاریگەریی لەسەر پڕۆسەی خوێندنی ئەو ناوچانە هەبووە كەدەوامیان تێدا نەكراوە، بەڵام ساڵی خوێندن دواناخرێت.