ناوەڕۆکى کۆبونەوەکەى ئەنجومەنى وەزیران بڵاوکرایەوە

بارزانی پێشوازی لە هەڵسووڕێنەری کاروباری کۆنسووڵخانەی دەوڵەتی ئیمارات لە هەولێر دەکات؛ ئەمەش یەکەم دەرکەوتنیەتى لەدواى ئەوەى هەینى ڕابردوو ئیسرائیل هێرشى کردە سەر ئێران. بەپێى ڕاگەیەندراوێکى بارەگای بارزانی، رۆژی سێشەممە 17ی حوزەیرانی 2025 لە سەلاحەددین مەسعود بارزانی پێشوازی لە خاتوو شەیخە بەشیر فەرحان، هەڵسووڕێنەری کاروباری کۆنسووڵخانەی دەوڵەتی ئیمارات لە هەولێر کرد.   بەپێی راگەیێندراوەکە، لە دیدارەکەدا هەردوولا جەختیان لە دۆستایەتی و پەیوەندیی نێوان هەرێمی کوردستان و ئیمارات کردەوە.  هەروەها لەو دیدارەدا بارزانی سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ هەڵوێستی سەرکردایەتیی ئیمارات راگەیاند لە پاڵپشتیکردنی هەرێمی کوردستان لە قۆناخە جیاجیاکاندا.   ئەوەش هاتووە کە بارودۆخی سیاسی و دوایین پێشهاتەکانی ناوچەکە تەوەرێکی دیکەی دیدارەکە بووە. زۆرینەى بەرپرس و سەرکردە سیاسى و حکومیە باڵاکانى هەرێمى کوردستان، لەدواى هێرشەکەى ئیسرائیل بۆ سەرئێران کەمترین دەرکەوتن و لێدوانیان هەبوە لەبەرچاوى کامێراکان دووربوون جموجوڵ و دیدارو کۆبونەوەیان ئەنجامدنەداوە. بەرەبەیانیی ڕۆژى هەینی ئیسرائیل هێرشێکی بەرفراوانی کردە سەر ئیران، لە هێرشەکەدا ژمارەیەک زانای ئەتۆمی و فەرماندەی سەربازیی وڵاتەکە کوژراون و ئێران لە وەڵامدا، بە درۆن و مووشەک هێرشی پێچەوانەی بۆ سەر ئیسرائیل دەستپێکردووە.

  سەرۆکی هەرێمی کوردستان و وەزیری دەرەوەی ئێران شەوی رابردوو بە تەلەفۆن قسەیان کرد. سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، هەردوو لا جەختیان لەوە کردەوە "كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى رۆڵى خۆى بگێڕێت بۆ وەستاندنی كرداره‌ سه‌ربازييه‌كان و چاره‌سه‌ركردنى ئاشتييانه‌ى ناكۆكييه‌كان."   سەۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەشڵێت، لە پەیوەندییەکەدا "دوايين پێشهاته‌كانى ئۆپه‌راسيۆن و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه سه‌ربازييه‌كانى نێوان كۆمارى ئيسلاميى ئێران و ئيسرائيليان تاوتوێ كرد و ده‌رباره‌ى كاريگه‌رى و لێكه‌وته‌كانى له‌سه‌ر ناوچه‌كه‌، بيروڕايان گۆڕييه‌وه‌."   شەوى ڕابردوو ئاژانسى تەنسیمى ئێرانى، بڵاویکردەوە ئەمشەو عەباس عێراقچى وەزیرى دەرەوە بەتەلەفۆن لەگەڵ  لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان قسەیکردوە. بەپێى ڕاپۆرتى ئاژانسەکە ناوەرۆکى پەیوەندیە تەلەفۆنیەکە باسى ئەوەکراوە بارودۆخی نائاسایی ئێستا وا دەخوازێت حکوومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان بڕگەکانی ڕێککەوتنی ئەمنی نێوان هەردوو وڵات بە تەواوی جێبەجێ بکەن بۆ ڕێگریکردن لە هەر جۆرە خراپ بەکارهێنانێک لەلایەن کەسانی تێکدەر لە دوو وڵاتەوە بۆ تێکدانی سەقامگیری ناوچە سنوورییەکان. نێچیرڤان بارزانی داوای گرتنەبەری رێوشوێنی بەپەلە و کاریگەری لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە کرد، بۆ رێگریکردن لە پەرەسەندنی زیاتری نائارامی لە ناوچەکەدا. دەقی راگەیێندراوەکەى سەرۆکایەتى هەرێم شه‌وی ڕابردوو، دووشه‌ممه‌ 2025/6/16 به‌ڕێز نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان و به‌ڕێز عه‌باس عراقچى، وه‌زيرى ده‌ره‌وه‌ى كۆمارى ئيسلاميى ئێران، په‌يوه‌ندييه‌كى ته‌له‌فۆنييان ئه‌نجام دا. تیایدا دوايين پێشهاته‌كانى ئۆپه‌راسيۆن و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه سه‌ربازييه‌كانى نێوان كۆمارى ئيسلاميى ئێران و ئيسرائيليان تاوتوێ كرد و ده‌رباره‌ى كاريگه‌رى و لێكه‌وته‌كانى له‌سه‌ر ناوچه‌كه‌، بيروڕايان گۆڕييه‌وه‌. هه‌ردوولا هاوڕا بوون له‌سه‌ر گرنگيى پاراستنى ئارامى و سه‌قامگيرى و دوورخستنه‌وه‌ى ناوچه‌كه‌ له‌ ئاڵۆزيى زياتر، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش جه‌ختيان له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى ڕۆڵى خۆى بگێڕێت بۆ ڕاوه‌ستاندنى كرداره‌ سه‌ربازييه‌كان و چاره‌سه‌ركردنى ئاشتييانه‌ى ناكۆكييه‌كان. له‌ به‌شێكى ديكه‌ى په‌يوه‌ندييه‌كه‌دا، هه‌ردوولا تيشكيان خسته‌ سەر ڕێككه‌وتنى ئه‌منيى نێوان عێراق و كۆمارى ئيسلاميى ئێران و له‌مباره‌يه‌وه‌ به‌ڕێز سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان، پابه‌نديى هه‌رێمى به‌ ڕێككه‌وتنه‌که‌وه، دووپات كرده‌وه‌.‌ مه‌ترسييه‌كانى ئه‌گه‌رى په‌ره‌سه‌ندنى زياترى پێشهاته‌كان و چه‌ند پرسێكى ديكه‌ى جێى بايه‌خى هاوبه‌ش، ته‌وه‌رێكى ديكه‌ى په‌يوه‌ندييه‌كه‌ ته‌له‌فۆنييه‌كه‌ بوو.

  بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاسایش - سلێمانی ڕایدەگەیەنێت ئەو هەواڵانەی باس لەبۆردومانکردنی ئەو ناوچەیە دەکەن دوورن لە ڕاستیەوە، بەهۆکاری کەوتنەوەی ئاگرەکە و تەقینەوەی مین هەستیان بەدەنگی تەقینەوە کردووە. لەڕونکردنەوەیەکدا  دەزگای ئاسایشی هەرێم دەڵێت ئەمڕۆ بەهۆی کەوتنەوەی ئاگر لەبناری (چیای سورێن) چەند پاشماوەیەکی جەنگی (مین)تەقینەوە، بەڵام خۆشبەختانە هیچ زیانێکی گیانی نەبووە. ڕوونکردنەوەیەک لە دەزگای ئاسایشی هەرێم  کاتژمێر ٢:١٠ ی نیوەڕۆی ئەمڕۆ ٢٠٢٥/٦/١٥ لەنزیک گوندی(هۆمەرقەوم )، بەرزبونەوەی پلەکانی گەرما دەبێتە هۆکاری کەوتنەوەی ئاگر لەپوش و پاوانی ناوچەکە، دەستبەجێ هێزە ئەمنییەکانی ناوچەکە و تیمەکانی بەرگری شارستانی گەیشتنە شوێنەکە بەمەبەستی کۆنتڕۆڵکردنی ئاگرەکە. هەر ئەمڕۆ ٢٠٢٥/٦/١٥ کاتژمێر ٢:٣٥ نیوەڕۆ، بەهۆی کەوتنەوەی ئاگر لەبناری ( چیای سورێن ) چەند پاشماوەیەکی جەنگی ( مین )تەقینەوە ، بەڵام خۆشبەختانە هیچ زیانێکی گیانی نەبووە. دەزگای ئاسایشی هەرێم بە هەماهەنگی بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی و سەرجەم هێزەئەمنییەکان بەمەبەستی بەدواداچوون و لێکۆڵینەوە گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە و لەهەوڵی کۆنترۆڵکردنی ئاگرەکەن بەمەبەستی پاراستنی ژینگەی ناوچەکە. دەزگای ئاسایشی هەرێم دڵنیایی دەداتە هاوڵاتیان، ئەو هەواڵانەی باس لەبۆردومانکردنی ئەو ناوچەیە دەکەن دوورن لە ڕاستیەوە، بەهۆکاری کەوتنەوەی ئاگرەکە و تەقینەوەی مین هەستیان بەدەنگی تەقینەوە کردووە. بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئاسایش - سلێمانی دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان

  نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆک کۆماری کۆمار لە بەیاننامەیەکدا، ڕایدەگەیەنێت ئەمڕۆ سەرۆک کۆماری عێراق و سەرۆکی دادگای فیدراڵی کۆبونەتەوەو باسی چارەسەری کۆتایی کێشەی مووچەیان کردوە. بەپێى بەیاننامەکە  عەبدول لەتیف ڕەشید، سەرۆکی کۆمار، لە بەغدا پێشوازیکردوە لە دادوەر جاسم محەمەد عەبود سەرۆکی دادوەری دادگای باڵای فیدراڵی، لە میانی دیدارەکەدا باسیان لە ڕێگاکانی پاراستنی هەماهەنگی و هاوکاری هاوبەشی نێوان سەرۆکایەتی کۆمار و دادگای فیدراڵی کردوە بۆ بەدیهێنانی یەکگرتوویی نێوان سەرۆکایەتی کۆماری کۆمار و دادگای فیدراڵی".  وەک لە راگەیێندراوی سەرۆکایەتیی کۆماری عێراقدا هاتووە: "لە دیدارەکەدا تاوتوێی رێگەکانی بەردەوامیدان بە هاوئاهەنگی و هاوکاریی هاوبەشی نێوان سەرۆکایەتیی کۆمار و دادگای باڵای فیدراڵی کرا بۆ گەیشتن بە تەواوکاری لەنێوان دەسەڵاتەکان و بەهێزکردنی سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری کە بە گەرەنتیی چارەسەرکردنی هەموو ناکۆکییەکان دادەنرێت".    سەرۆکایەتیی کۆماری عێراق دەڵێت: "سەرۆککۆمار جەختی لە پێویستیی دۆزینەوەی چارەسەرێکی کۆتایی بۆ خەرجکردنی شایستە داراییەکانی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان و یەکلاییکردنەوەی ئەم دۆسیە مرۆییە کردەوە، بەپێی دەستوور و یاسا و بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی".    لای خۆیەوە دادوەر جاسم ئەلعەمێری جەختی لەوە کردەوە، دادگای فیدراڵی ئەرکەکانی بەپێی دەستوور و یاسا جێبەجێ دەکات، بە شێوەیەک کە بەرژەوەندی و مافەکانی گەل مسۆگەر بکات و یەکڕیزیی نیشتمانی پتەوتر بکات؛ هەروەها دووپاتیکردەوە کە "پێویستە قەیرانی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بەپێی یاسا چارەسەر بکرێت".    کۆبوونەوەکە لە کاتێکدایە، تاوەکو ئێستا مووچەی مانگی ئایاری فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان خەرج نەکراوە.     28-05-2025 تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق نووسراوێکی ئاراستەی حکومەتی هەرێمی کوردستان کرد و تێیدا هاتبوو: "وەزارەت ناتوانێت لە ناردنی پارە بۆ هەرێمی کوردستان بەردەوام بێت، بەهۆی تێپەڕاندنی پشکەکەی (12.67%) کە لە یاسای بودجەی فیدراڵیدا دیاریکراوە."  

  پارتی ژیانی ئازادی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت ئەم شەڕە شەڕی دەسەڵات و ململانێی بەرژەوەندییەکانی نێوان هێزەکانە نەک شەڕی ڕزگارییخوازی بۆ کۆمەڵگە و گەلان. لەڕاگەیەندراوێکیدا لەسەر شەڕى نێوان ئیسرائیل و ئێران، پژاک ئەوە دەخاتە ڕوو ئێمە داوای هاوکاری هەموو هێز و پارت و ڕێکخراوە مەدەنییەکان دەکەین بە سەرکردایەتی ژنانی ئێران بۆ دەستپێکردنی قۆناغێکی نوێی شۆڕشی “ژن، ژیان، ئازادی” و لەم ڕووەشەوە ئامادەیی خۆمان بۆ ئەم دەستپێکردنە ڕادەگەیەنین. دەقی ڕاگەیاندراوەکەی پژاک بەمشێوەیەیە: “وتارێک بۆ ڕای گشتیی لە دوێنێوە ١٣ـی حوزەیرانی ٢٠٢٥ ئیسرائیل هێرشی قورسی بۆ سەر ناوەندە ئەتۆمی، سەربازی و فەرماندەییەکانی ئێران دەستپێکردووە، بەتایبەتی بۆ سەر ناوەند و کەسایەتییەکانی سەر بە سوپای پاسداران. هێرشە پێچەوانەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل لە ئاستێکدا نییە بتوانێت ڕۆڵی بەربەست لە  بەرامبەر گورزە کوشندەکانی ئیسرائیلدا بێت. ئەم شەڕە کۆتا گورزی سیستەمی دەسەڵاتی جیهانییە دژی دەسەڵاتی ئێران و بەردەوام دەبێت تا ئەو کاتەی بەتەواوی مەترسی و کاریگەرییە ئەگەرییەکانی ڕژێمەکە کۆتایی پێدێت. بێ گومان ئەمە پرۆسەیەکی کورتخایەن نییە و بەشی سەرەکییە لە جێبەجێکردنی پرۆژەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ، کە دەرئەنجامی سیاسەتەکانی سێدارە، سەرکوتکردن، هەڵاواردن، گەندەڵی و ڕووتاندنەوە، بێهیوایی و ڕق و کینەی کۆمەڵگە و خەڵکی ئێرانە بۆ ئەو سیستەمە کە ئەوانی ناچار بە دژایەتیکردنێکی تەواو ڕادیکاڵ و ڕەتکردنەوەی ڕژێمەکە کردووە.  دەربڕینی خۆشحاڵی گەلی ئێران بۆ لاوازبوونی ئەو جۆرە دەسەڵاتە بەو مانایە نییە کە کۆمەڵگەی ئێرانی هەموو هیواکانیان لەسەر ئەنجامی شەڕێکی لەو شێوەیە هەڵچنیوە. ئەم شەڕە شەڕی دەسەڵات و ململانێی بەرژەوەندییەکانی نێوان هێزەکانە نەک شەڕی ڕزگارییخوازی بۆ کۆمەڵگە و گەلان. ئەم جەنگە ململانێی دەسەڵات و بەرژەوەندییە ناکۆکەکانی هێزەکانە نەک شەڕی ئازادی کۆمەڵگە و نەتەوەکان. ئەم جەنگە لە ئەنجامی سیاسەتی شەڕانگێزی و فراوانخوازانەی کۆماری ئیسلامی سەریهەڵدا، بەبێ گوێدانە ئازارەکانی گەلی ئێران.  باجی شەڕخوازی فەرمانڕەواکانی کۆماری ئیسلامی لە ئەستۆی ئەو کەسانەیە کە لە قەیرانی کۆمەڵایەتی و ئابوورییدا تێوەگلاون، ژمارەی زۆری قوربانییانی مەدەنی بەتایبەتی ژن و منداڵ لە ئێران و ئیسرائیل لەو هێرشانەدا ئەو ڕاستییە دەردەخات کە ژیانی خەڵک لە ڕوانگەی حکومەتەوە بایەخ پێنادرێت. گەلان و کۆمەڵگەکانی ئێران ناچار نین لە نێوان دوو بژاردەی شەڕ و قبوڵکردنی دەسەڵاتی دیکتاتۆری.  پارتی ژیانی ئازادی کوردستان وێڕای دژایەتی سەپاندنی شەڕ بەسەر گەلی ئێراندا، جەخت لەسەر تێکۆشانی دیموکراتیکی ئەو گەلانە دەکاتەوە. ئەوەی ئازادی دەخاتە ئاسۆی داهاتووی گەلی ئێرانەوە، تێکۆشانی دیموکراتیک و شۆڕشی ناوازەی ژن، ژیان، ئازادییە.  بێگومان بۆ بەدیهێنانی شۆڕشی دیموکراسی گەلەکەمان یەکگرتن و هاوکاری سەرجەم تاکەکانی ئازادیخواز و هێزە دیموکراتییەکان و تێکۆشەرانی گەلان و ژنان و ناسنامەکان پێویستە. زۆر گرنگە هاوکاری حزبە کوردییەکان و گواستنەوە لە چەمکی حوکمڕانی حزبییەوە بۆ بەڕێوەبردنی جەماوەری کوردستان، بەئەرکێکی مێژوویی دەزانین لەم قۆناغە هەستیار و یەکلاکەرەوەیەدا، ئێمە داوای هاوکاری هەموو هێز و پارت و ڕێکخراوە مەدەنییەکان دەکەین بە سەرکردایەتی ژنانی ئێران بۆ دەستپێکردنی قۆناغێکی نوێی شۆڕشی “ژن، ژیان، ئازادی” و لەم ڕووەشەوە ئامادەیی خۆمان بۆ ئەم دەستپێکردنە ڕادەگەیەنین. ئێمە پێمانوایە گواستنەوە بۆ کۆماری دیموکراتی ئێران لە ئەنجامی گۆڕانی تێڕوانین و دوورکەوتنەوە لە دەسەڵاتخوازی و ناسیۆنالیزم و پیاوسالاریی و مەرکەزیەت دەگونجێت و تاکە بژاردەیە بۆ ئایندەیەکی سەقامگیر و دیموکراسی بۆ وڵاتی ئێران.  هەروەها ڕایدەگەیەنین کە بەرگریکردن لە گەلەکەمان و گەلانی دیکەی ئێران لە بەرامبەر هەر جۆرە سەرکوتکردن و هەڕەشەی کۆمەڵکوژی بە ئەرکی خۆمان دەزانین و لە چوارچێوەی بەرگری ڕەوادا بەرگری لە ماف و بوونی خۆمان دەکەین داوا لە سەرجەم خەڵکی ئێران و بەتایبەتی خەڵکی کوردستان دەکەین کە خۆیان لە شێوەی ڕێکخراوی جەماوەری دیموکراتیدا ڕێکبخەن و کاریگەرییە وێرانکەرەکانی جەنگ لەسەر یەکتر کەم بکەنەوە و هاوپشتی تەواویان هەبێت پێکهێنانی گرووپی پشتیوانی بۆ قوربانییانی جەنگ، کۆمیتەی خۆجێی بۆ یارمەتیدانی زیانلێکەوتووان، کۆمیتەی هاوکاری دارایی و هەروەها بە دامەزراندنی بەڕێوبەرایەتی خۆجێی و دوورخستنەوەی بەکرێگیراوانی دەوڵەت لە کاریگەری لەسەر خەڵک دەتوانێت هەنگاوێکی گرنگ بێت بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی خۆبەڕێوەبردن و دیموکراسی. لەم ڕووەشەوە داوا لە سەرجەم وڵاتپارێزان و ئازادیخوازان و ئەندامانی پارتەکەمان دەکەین هاوکاری بکەن.

  كۆمەڵی دادگەریی كوردستان ڕایدەگەیەنێت ڕووی داوامان دەكەینە كۆمەڵی نێودەوڵەتی و ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، كە هەڵوێستیان هەبێ و سنوورێك بۆ سەركێشییەكانی ئیسڕائیل دابنێن، لەپێناو دوورخستنەوەی تەواوی ناوچەكە لە شەڕێكی نەخوازراوی ماڵوێرانكەر. ئەنجومەنی باڵاى كۆمەڵی دادگەریی كوردستان راگەیەندراوێکى سەبارەت بە شەڕی نیوان ئیسرائیل و ئێران بڵاوکردەو، نیگەرانیی خۆیان دەردەبڕن بەرانبەر شەڕ و ئاڵۆزییەكان. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. بەناوی خودای بەخشندەی میهرەبان بەداخەوە جارێكی دیكە ناوچەكە ڕووبەڕووی ناسەقامگیری و هێرش و پەلامار بووەتەوە، ئەمجارەش دەوڵەتی زایۆنی دەستپێشخەریی كردووە و هێرشی لەناكاوی بۆ سەر كۆماری ئیسلامیی ئێران ئەنجام دا، ئەم پەلامارانەش ناوچەكە بەرەو ئاڵۆزیی زیاتر دەبات و ئەگەری گەورەبوونی بارگرژییەكانیش لەئارادایە. ئێمە لە كۆمەڵی دادگەریی كوردستان، نیگەرانیی خۆمان دەردەبڕین بەرانبەر شەڕ و ئاڵۆزییەكان و وای دەبینین دەوڵەتی زایۆنی بە هێرش و پەلاماری بۆ سەرغەززە و وڵاتانی وەك لوبنان و سووریا و یەمەن و ئێران ئاڵۆزی زیاتر و فراوانكردنی بەرەی شەڕ و ڕووبەڕوبوونەوەكان لە ناوچەكە زیاتر دەكات،  بۆیە ڕووی داوامان دەكەینە كۆمەڵی نێودەوڵەتی و ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، كە هەڵوێستیان هەبێ و سنوورێك بۆ سەركێشییەكانی ئیسڕائیل دابنێن، لەپێناو دوورخستنەوەی تەواوی ناوچەكە لە شەڕێكی نەخوازراوی ماڵوێرانكەر. هیوادارین بەگشتی عێراق دووربێ لە پریشكی ئاگری شەڕ، بەتایبەت هەرێمی كوردستان و گەلی كوردی ستەمدیدە.. كۆمەڵی دادگەریی كوردستان  ئەنجومەنی باڵا

  لەڕاگەیەندراوێکیدا سه‌رۆكايه‌تيى هه‌رێمى كوردستان، دەڵێت: سه‌ركۆنه‌ى هێرشه‌كه‌ى ئيسرائيل بۆ سه‌ر كۆمارى ئيسلاميى ئێران و به‌كارهێنانى هێزى سه‌ربازى له‌ يه‌كلاكردنه‌وه‌ى ناكۆكييه‌كاندا ده‌كه‌ين. ئه‌م پێشهاتانه‌ ئارامى و سه‌قامگيريى ناوچه‌كه‌ ئاڵۆزتر ده‌كه‌ن و ده‌بنه‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌ سه‌ر ئاسايش و سه‌قامگيريى ناوچه‌يى و نێوده‌وڵه‌تى. لەبەشێکى دیکەى ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بۆ ئەوەدەکات ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ و ڕێكارى سه‌ربازى، ڕه‌وشه‌كه‌ خراپتر ده‌كات.  هەروەها دەشڵێت: له‌م كاته‌‌ هه‌ستياره‌دا، ئه‌ركى كۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تييه‌ كه‌ كاردانه‌وه‌ى خێرا و به‌په‌له‌ى هه‌بێت و كار بۆ ئه‌وه‌ بكات ئاڵۆزى و پشێوييه‌كان له‌وه‌ زياتر په‌ره‌ نه‌ستێنن و تا زووتره‌ ڕێ له‌ ته‌شه‌نه‌سه‌ندنى زياترى دۆخه‌كه‌ بگيرێت. بەرەبەیانیی ئەمڕۆ هەینی چەند تەقینەوەیەکی گەورە تارانی پایتەخت و چەندین شاری دیکەی ئێران و رۆژهەڵاتی کوردستانیان هەژاند، دوای ئەوەی ئیسرائیل هێرشێکی بەرفراوانی کردە سەر ئەو وڵاتە کە بە گوتەی بەرپرسانی ئیسرائیل، ئامانج لێی پەکخستنی پرۆگرامی ئەتۆمیی ئێران بووە.   لە هێرشەکەدا ژمارەیەک زانای ئەتۆمی و فەرماندەی سەربازیی وڵاتەکە کوژراون و ئێران لە وەڵامدا، بە درۆن و مووشەک هێرشی پێچەوانەی بۆ سەر ئیسرائیل دەستپێکردووە.

  سکرتێرى پارتی سۆسیال دیموکراتی کوردستان ڕایدەگەیەنێت، شەڕ فرۆشتن لەبەرژەوەندی هیچ کەس و لایەک نییە و ئێمە دژی هێرش و پەلاماردانە ناڕەواکەی ئیسرائیلین بۆ سەر کۆماری ئیسلامی ئێران، کە دەبێتە مایەی جەنگێکی درێژخایەن. لەدواى هێرشەکەى ئیسرائیل بۆ سەر ئێران، محەمەد حاجى مەحمود پەیامێکى بڵاوکردەوەو تیایدا دەڵیت: بەتوندی سەرکۆنەی ئەو هێرش و پەلاماردانە دەکات بۆ سەر خاکی کۆماری ئیسلامی ئێران، کە ئەبێتە هۆکاری ئاژاوە و نائارامی و ناسەقامگیری زیاتر لە ناوچەکەدا.    دەقى پەیامەکە بەناوی خوای گەورە و میهرەبان لەکاتێکدا کۆماری ئیسلامی ئێران و ئەمریکا لەهەوڵی گفتوگۆ و دانوستاندابوون، سەرلەبەیانی ڕۆژی هەینی ۲٠۲٥/٦/۱۳ جارێکی تر ئیسرائیل هێرشێکی ناڕەوای کردە سەر کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ نانەوەی ئاژاوە و شەڕ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەواوی ناوچەکەدا. حزبی سۆسیال دیموکراتی کوردستان بەتوندی سەرکۆنەی ئەو هێرش و پەلاماردانە دەکات بۆ سەر خاکی کۆماری ئیسلامی ئێران، کە ئەبێتە هۆکاری ئاژاوە و نائارامی و ناسەقامگیری زیاتر لە ناوچەکەدا. وێڕای تەئکید کردنەوەمان لە پێویستی و گرنگی گفتوگۆ و دیالۆگ بۆ چارەسەری گرفتەکان لە ناوچەکە، ڕایدەگەیەنین؛ شەڕفرۆشتن لەبەرژەوەندی هیچ کەس و لایەک نییە و ئێمە دژی هێرش و پەلاماردانە ناڕەواکەی ئیسرائیلین بۆ سەر کۆماری ئیسلامی ئێران، کە دەبێتە مایەی جەنگێکی درێژخایەن و زیانگەیاندن بە گەلانی موسوڵمانی ناوچەکە. محەمەد حاجی مەحمود ۲٠۲٥/٦/۱۳ گوڵەخانە

  ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) سەبارەت بە هێرشە بەردەوامەکانی سوپای داگیرکەری تورک بۆسەر تونێل و گۆرەپانەکانی گەریلا ڕاگەیاندراوێکی بڵاو کردەوە. لە ڕاگەیاندراوەکەی هەپەگەدا هاتووە، “وەک ئەوەی لای ڕای گشتی ئاشكرایە، هێزەکانمان بە پرۆسەی ئاگربەستی ١ـی ئادارەوە پەڕینەوە بۆ پێگەیەکی جیاواز، بەڵام لە هەرێمەکانی زاپ و مەتینا هێزەکانی سوپای تورک بە دوای دەرفەتدا دەگەڕێن، ڕاگرتنی چالاکی هێزەکانمانیان وەک فرسەتێک بۆخۆیان دەبینین، بۆیە بە ئاسوودەیی دەجوڵێنەوە و هەوڵدەدەن گۆرەپانەکانی گەریلا گەمارۆ بدەن، بەم شێوەیە بە قێزەونترین شێوە پێگەی ئاگربەست بۆخۆیان بەکار دەهێنن و دەیەوێت بەرخۆدێرانی تونێلەکانمان لەناوبەرێت، ئەم هێرشانە کە ڕۆژانە لە ڕاگەیاندراوەکانمانەوە زانیارییان لەبارەوە دەدەین، نیشانی دەدات هێزەکانی سوپای تورک بە تەقەمەنی بەهێز، گازی کیمیایی، درۆنی بۆمبڕێژکراو، حەفارەی زەوی کونکەر، حەفارەی ئاساییەوە هەوڵدەدات تونێلەکانمان بڕوخێنێت و بە چەکی قورس هێرش دەکاتە سەرتونێلەکانمان، لەگەڵ بڕیارەکانی کۆنگرەی ١٢ـیەمینی پەکەکەش سوپای تورک بە تایبەت لە گوندی سگیرێ و گردی ئامێدی نزیکی ناوچەی ئامێدی و گوندی شێلازێی مەتینا لە باشووری کوردستان، لەسەر گۆڕەپانەکانمان لەم چەند ڕۆژەی کۆتاییدا گازی کیمیایی بەکاردەهێنێت، سوپای تورک ئامانجێتی بە تایبەت لەو سێ ناوچەیەدا هێزەکانی گەریلا بە گازی کیمیایی لەناوبەرێت. ئاشکرایە مەیلێکی کرێخۆرەی شەڕ لەوێ وا دەجوڵێتەوە دەیەوێت شکست بە بڕیارەکانی کۆنگرەی ١٢ـیەمینی تەڤگەرمان و خواستەکانی ڕێبەر ئاپۆ بهێنێت، ئەم هەوڵدانەی عەقڵییەتی کۆمەڵکوژیی لایەنگر بەشەڕ کە هەوڵدەدات بە سوودوەرگرتن لە هەلومەرجی ئاگربەست لەو سێ جێگەیەدا گەریلا لەناوبەرێت، نزیکایەتییەکی نامەردانەیە. هەم دەیەوێت ئەم کارەی بە چەکی قەدەغەکراو لە ئاستی نێونەتەوەییدا ئەنجام بدات، هەمیش پرۆسەی ئاشتی تێکبدات. بەم شێوەیە جەخت لە هێرشەکانی دەکاتەوە. با پاڵنەرانی ئەم هێرشە باش ئەوە بزانن؛ گەر ئەم هێرشە قێزەونانەیان نەوەستێنن، ئەوا هێزەکانی گەریلایش مافی خۆیان بەکاردەهێنن بۆ گۆڕێن بۆ پێگەی کرداری و بەشێوەی جیاواز وەڵامی هێرشەکان دەدەنەوە. بۆئەوەی دۆخێکی لەم شێوەیەش ڕوونەدات، دەبێت ئەم عەقڵییەتە کرێ خۆرەیەی شەڕ کە بە دوای قارەمانێتی هەرزان، فرسەت، نامەردی و هێرشی قێزونەوەیە ڕاوەستێندرێت. ئاشکرایە گەر پێگەی ئاگربەست نەبوایە نەیادەتوانی بەم شێوەیە گەمارۆ ئەنجام بدەن. ڕوونە دەیەوێت سوود لەو دۆخە وەرگرێت و ئەنجام بەدەست بهێنێت. هەر کەس و لایەنێک کە لایەنگری ئاشتی و چارەسەرییە، بانگەوازیتان لێدەکەین لەم بابەتەدا دەستپێشخەریی بکەن. هەروەها بانگەوازیی لە هەموو ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ دەکەین دژی بەکارهێنانی چەکی قەدەغەکراو بووەستنەوە، داوا لە هەموو لایەنگرێکی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراسی دەکەین ببنە ڕێگر لە بەرانبەر دەوڵەتی تورکدا کە لە مەتینا و ڕۆژئاوای زاپ بە شێوەیەکی دژە مرۆڤانە چەکی کیمیایی بەکاردەهێنێت.” هەپەگە لە ڕاگەیاندراوەکەیدا پەیوەستە بە هێرشە بەردەوامەکانی سوپای تورک و وەڵامدانەوەی هێرشەکان ئەم زانیارانەی بڵاوکردەوە: “هێرشەکانی سوپای تورک؛ ٩ـی حوزەیران، تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ دوو جار بە تەقەمەنی قەدەغەکراو بۆردوومان کراون. ١٠ـی حوزەیران، تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ نۆ جار بە گازی کیمیایی بۆردوومان کراون. ٥، ٦، ٩، ١٠ و ١١ـی حوزەیران، تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ ١١ جار بە درۆنی بۆمبڕێژکراو و بەکارهێنانی گازی کیمیایی بۆردوومان کراون. ٧ و ٨ـی حوزەیران، تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانێ شێلازێ لە هەرێمی مەتینا، پێنج جار بە درۆنی بۆمبڕێژکراو و بەکارهێنانی گازی کیمیایی بۆردوومان کراون. ١٠ـی حوزەیران گۆڕەپانی دەشتی کافیەیی هەرێمی گارە جارێک بە فڕۆکەی جەنگی بۆردوومان کرا. ٥، ٦، ٩، ١٠، ١١ و ١٢ـی حوزەیران سوپای تورک ٢٥ جار هەوڵیداوە بە حەفارە و حەفارەی زەوی کونکەر تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ داڕووخێنێت. لە نێوان ٥-١١ـی حوزەیراندا گۆڕەپانەکانمان لە هەرێمەکانی گارە، مەتینا و زاپ بە چەکی قورس، تۆپ و هاوەن بۆردوومان کراون. وەڵامدانەوەی هێزەکانمان؛ ٦ـی حوزەیران لە کاتژمێر ٠١:٤٥ خولەکی پاشنیوەڕ، هێزەکانی یەژا ستارمان بە تەکنیک گورزیان لە ئامانجێکدا کە لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی لە زاپ لە پێگەی هێرشکردندا بوو، کامێرایەک تێکشکێندرا. ٩ـی حوزەیران لە کاتژمێر ٠١:٤٦ خولەکی بە تەکتیکی تێکدان و لەناوبردن گورز لە داگیرکەران وەشێندرا کە هەوڵیان دەدا بە حەفارەی زەوی کونکەر تونێلەکانمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئامێدی لە زاپ کون بکەن و بیڕوخێین.

  حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕاگەیەنراوێکی لەبارەی پێشێلکارییە یاسایی و دەستوورییەکانی حکوومەتی فیدراڵی بڵاو کردەوەو دەڵێت: بەغدا بۆ ماوەی 11 ساڵە بودجەی كوردستانی بڕیوە و بەوهۆیەوە پرۆژە و گەشەی شارەكانی وەستاندووە، سەرەڕای پەسندكردنی بودجە بۆ ساڵی 2023، 2024 و 2025. ئەمە جگە لەوەی بەغدا هیچ قەرەبوویەكی خەڵكی كیمیابارانكراو و جینۆسایدكراو و ئەنفالكراوی كوردستانی نەكردووەتەوە. ئەمڕۆ پێنجشەممە، 12-06-2025، حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، 11 ساڵە بەغدا "بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستانی بڕیوە. لە بەرانبەردا هەموو مانگێک بیانووی جۆراوجۆری بۆ نەناردنی مووچە دروست كردووە. سەرباری ئەوەی دادگەی فیدراڵی بڕیاری داوە مووچەی خەڵكی كوردستان بێ دواکەوتن خەرج بکرێت و بە هیچ بابەتێكەوە نەبەسترێتەوە".   لە بەشێکی دیکەی راگەیێندراوەکەدا، حکومەت ئاماژەی بەوە کردووە، هەولێر هەموو مانگێک پابەندییەکانی خۆی جێبەجێ کردووە، بەڵام بەغدا "هەموو مانگێک مووچەی مووچەخۆرانی دواخستووە و هیچ ساڵێكیش هەر 12 مووچەكەی بۆ هەرێمی کوردستان نەناردووە، ئەمە جگە لە پیادەنەكردنی دادپەروەری لە دامەزراندن و پلەبەرزكردنەوە بەراورد بە ناوچەكانی دیكەی عێراق". دەقى ڕاگەیەندراوەکە لە چەند ساڵی رابردوودا، حكومەتی فیدراڵیی عێراق، لەسەر ئاستە سیاسی و ئابووری و داراییەكان، گەمارۆی خستووەتە سەر خەڵكی هەرێمی كوردستان و فشاری بەردەوامی بۆ بچووككردنەوە و لاوازكردنی هەرێمی كوردستان كردووە. لەگەڵ ئەوەی پێشكەوتنی هەرێمی كوردستان، فاكتەری ئارامی و گەشەی ناوچەكەیە و لە شەڕی تیرۆریستانی داعشدا رۆڵی لە گێڕانەوەی سەقامگیری و لەخۆگرتنی ئاوارەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراقدا بینیوە، بەڵام حكومەتی فیدراڵی لە جیاتی هاوبەشی و رێككەوتن، هەموو ئامرازێكی بۆ سزادانی هەرێمی کوردستان خستووەتە گەڕ. بڕینی مووچە خەڵكی كوردستان بۆ ماوەی 11 ساڵە حكومەتی فیدراڵی بودجە و مووچەی خەڵكی كوردستانی بڕیوە. لە بەرانبەردا هەموو مانگێک بیانووی جۆراوجۆری بۆ نەناردنی مووچە دروست كردووە. سەرباری ئەوەی دادگای فیدراڵی بڕیاری داوە مووچەی خەڵكی كوردستان بێ دواکەوتن خەرج بکرێت و بە هیچ بابەتێكەوە نەبەسترێتەوە. حكومەتی هەرێمی کوردستان هەموو مانگێک بیانووەكانی بەغدای بڕیوە و كێشەكانی لیستی مووچەی چارەسەر كردووە، بۆ ئەمەش سیستەمی پەیرۆڵی دامەزراند و یاسای یەكگرتووی خانەنشینیی عێراق و سیستەمی بەبانكیكردنی مووچەی جێبەجێ كرد و لەسەر داوای حکومەتی فیدڕاڵ دامەزراندنی هەمیشەیی و گرێبەست و لەجێدانانی فەرمانبەرانی بە هەموو شێوەیەک راگرت، بەڵام حكومەتی فیدراڵی هەموو مانگێک مووچەی مووچەخۆرانی دوا خستووە و هیچ ساڵێكیش هەر 12 مووچەكەی بۆ هەرێمی کوردستان نەناردووە، ئەمە جگە لە پیادەنەكردنی دادپەروەری لە دامەزران و پلەبەرزكردنەوە بەراورد بە ناوچەكانی دیكەی عێراق. لە دوابڕیاری ستەمكارانە و سزادانێكی نوێدا، وەزارەتی دارایی عێراق بڕیاری دا مووچەی 8 مانگی ساڵی 2025 نەنێرێ لە كاتێكدا لە 13 تریلیۆن دیناری پشكی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی 2025، تەنیا 4 تریلیۆن دینار نێردراوە. گەمارۆكانی بەغدا لە بواری بودجەدا بەغدا لەڕێگەی سكاڵای نێودەوڵەتییەوە لە 25ی ئاداری 2023 ناردنەدەرەوەی نەوتی هەرێمی كوردستانی راگرت، كە بە هۆیەوە عێراق و هەرێمی كوردستان 25 ملیار دۆلار زیانیان بەركەوتووە. حکومەتی هەرێمی کوردستان لە 4ی نیسانی 2023 لەگەڵ عێراق رێکكەوتنی ئیمزا کرد کە نەوتی هەرێمی کوردستان لەڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە بفرۆشرێت. هەرێمی کوردستان 11 ملیۆن بەرمیل نەوتی رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ كردووە، بەڵام عێراق هیچ تێچوویەكی ئەو بەرهەمهێنانەی خەرج نەكردووە. جگە لەوەی 50%ی داهاتی نانەوتیی رادەست كردووە، بەڵام بەغدا بۆ ماوەی 11 ساڵە بودجەی كوردستانی بڕیوە و بەوهۆیەوە پرۆژە و گەشەی شارەكانی وەستاندووە، سەرەڕای پەسندكردنی بودجە بۆ ساڵی 2023، 2024 و 2025. ئەمە جگە لەوەی بەغدا هیچ قەرەبوویەكی خەڵكی كیمیابارانكراو و جینۆسایدكراو و ئەنفالكراوی كوردستانی نەكردووەتەوە، كە ماددەی 132ی دەستوور ئاماژەی پێداوە. رێگری لە هەناردەكردنەوەی نەوت عێراق جگە لەوەی مووچە و بودجە بۆ هەرێمی كوردستان نانێرێ، ئاستەنگیش لەبەردەم هەناردەكردنەوەی نەوت دروستدەكات، تاكو نەتوانێت ئابوورییەكەی ببووژێنێتەوە و مووچە دابین بكات. لە كاتێكدا مادده‌ی 111 و 112ی ده‌ستووری عێراق مافی وەبەرهێنانی وزە بۆ كوردستان دەستەبەر دەكات، هەرێمی کوردستان هەموو ئاسانكارییەكی بۆ مەرجەكانی عێراق و رێككەوتن لەگەڵ كۆمپانیاكان كردووە و گرێبەستەكانی نێوان هەرێمی کوردستان و كۆمپانیاكان بەپێی بڕیاری دادگاكانی عێراق یاسایین، بەڵام حكومەتی عێراق ئاستەنگی نوێ لەبەردەم پرۆسەكە دروست دەكات، تاكو هەرێمی کوردستان لەڕووی ئابوورییەوە لاواز بکات و توانای خۆبژێویی نەبێت وەک لە سەرەتای 2014ەوە رووی داوە. سەرباری ئەوەی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەموو پاساوەكانی بەغدای لە بواری دارایی و نەوتدا بڕیوە، هاوكات ئامادەیی خۆی بۆ گفتوگۆ و كاركردن بە دەستوور و بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی پیشان داوە، بەڵام سزادان و گەمارۆكانی بەغدا بۆ سەر خەڵكی كوردستان بەردەوامن و نیازی حكومەتی فیدراڵی لە دژایەتیی قووڵی هەرێمی كوردستان و خەڵكەكەیدا بۆ ناوخۆ و دەرەوە روون بووەتەوە، ئەمەش ناڕەزایەتییەكی تووندی حزبەكانی كوردستان و عێراق و سەرۆكایەتیی پەرلەمانی عێراق و سیاسەتمەدار و چاودێرانی دەرەوەی لێكەوتووەتەوە.

  گوتەبێژی دەم پارتی ڕایدەگەیەنێت، عەبدوڵلا ئۆجەلان داوای کردووە لەبارەی پرۆسەی نوێی ئاشتی لەگەڵ سەرکردە سیاسیەکانى کورد وەک مەزڵوم عەبدى و بارزانی کۆببێتەوە.  ئەمڕۆ چوارشەممە، 11-06-2025، ئایشەگوڵ دۆغان، گوتەبێژی پارتی یەکسانی و دیموکراسیی گەلان (دەم پارتی) لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا باسی لە پرۆسەی نوێی ئاشتی لە تورکیا و باکووری کوردستان و دیداریان لەگەڵ عەبدوڵلا ئۆجەلان، ڕێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان، کرد.  گوتەبێژی دەم پارتی رایدەگەیێنێت، عەبدوڵڵا ئۆجەلان داوای بینینی هەر یەکە لە مەزڵووم عەبدی و مەسعود بارزانی، نێچیرڤان بارزانی، بافڵ تاڵەبانی و قوباد تاڵەبانی کردووە.  وتەبێژی دەم پارتی گوتی: "ئامادەکاری دەکەین لە ماوەیەکی نزیکدا سەردانی ئیمرالی بکەین و لەگەڵ بەرێز ئۆجەلان باس لە قۆناغی داهاتووی پرۆسەی ئاشتی بکەین." ئایشەگوڵ دۆغان، گوتەبێژی دەم پارتی لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانیدا لەبارەی نێوەڕۆکی کۆبوونەوەی ئەمڕۆی دەم پارتی رایگەیاند: پێویستە عەبدوڵڵا ئۆجەلان لەگەڵ نوێنەرانی پارتە سیاسییەکان کۆببێتەوە. ئایشەگوڵ دۆغان رایگەیاند، داوای کۆبوونەوە لەگەڵ ئەو سەرکردانەی کورد، "داواکاریی خودی ئۆجەلانە."   گوتەبێژی دەم پارتی دەڵێت، دەبێت ئەم دیدارانە دەستبەجێ ئەنجام بدرێن و سوودی لێ وەربگیرێت. لە یەکی تشرینی یەکەمی پار هەنگاوێک بۆ پرۆسەی چارەسەری لەلایەن حکومەتی تورکیاوە نرا. ئەم پرۆسەیە لەلایەن تورکیا بە "تورکیایەکی بێ تیرۆر" لەلایەن دەم پارتیشەوە بە "چارەسەرکردنی پرسی کورد" ناودەبرێت.   شاندی ئیمراڵیی دەم پارتی پێنج جار سەردانی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکەی کردووە و پەیامەکانی ئەویان بە رای گشتی راگەیاندووە.   ئۆجەلان 27ـی شوباتی ئەم ساڵ، داوای لە پەکەکە کرد کۆنگرە ببەستێت، خۆی هەڵبوەشێنێتەوە و چەک دابنێت.   رۆژی 12ـی ئایاری 2025، پەکەکە ئەنجامی کۆنگرەی 12ـی خۆی راگەیاند کە لە 5-7ـی ئایار بەڕێوەچوو. پەکەکە بڕیاری خۆهەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنان بە خەباتی چەکداری دا.

  کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، ژمارەی ناوەند و وێستگەکانی دەنگدانی بۆ هەڵبژاردنی گشتیی پەرلەمانی عێراق راگەیاند و زیاتر لە 230 هەزار کەسیش داواکارییان بۆ سەر سندووقەکانی دەنگدان پێشکێش کردووە. کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ڕایگەیاند، ژمارەی بنکەکانی دەنگدانی گشتیی گەیشتووەتە زیاتر لە هەشت هەزار بنکە. چوارشەممە، 11ـی حوزەیرانی 2025، کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاشکرای کرد، بەپێی ڕەزامەندی دادوەر عامر حوسێنی، بەرپرسی فەرمانگەی هەڵبژاردن، ژمارەی وێستگەکانی دەنگدان گەیشتووەتە 42819 وێستگە، کە بەسەر هەشت هەزار 788 بنکەی دەنگداندا دابەش کراون. ئاماژە بەوەش کراوە، کۆمیسیۆن پێویستی بە نزیکەی 250 هەزار کارمەندی سەر سندوقەکانی دەنگدان هەیە، کە تا ئێستا ژمارەی ئەو کارمەندانەی فۆڕمیان پێشکەش کردووە، 231 هەزار و 16 کەسە، ڕوونیشی کردەوە، تاوەکوو 9-7-2025، دەرگای پێشکەش کردن کراوە دەبێت کە پێویستیان بە نزیکەی 20 هەزار کارمەندی دیکە دەبێت. بڕیارە 11-11-2025 هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بکرێت. گوتەبێژی کۆمیسیۆن دەڵێت، بۆ رۆژی هەڵبژاردن کۆمیسیۆن پێویستی بە 250 هەزار کارمەندە، تاوەکو ئێستا 231 هەزار و 16 کەس داواکارییان پێشکێش کردووە، پێشکێشکردنی داواکاری تاوەکو 9ی مانگی تەممووز بەردەوام دەبێت.    بوونە کارمەندی سەر سندووقەکانی دەنگدان سەرجەم فەرمانبەرانی دەوڵەت (جگە لە هێزە سەربازی و ئەمنییەکان) دەگرێتەوە، بە مەرجێک لانیکەم بڕوانامەی ئامادەییان هەبێت مەرجەکانی دیکە:   - هەبوونی کارتی دەنگدانی درێژمەودا.   - پێشکێشکار دانیشتووی هەمان ئەو پارێزگایە بێت کە داواکاری تێدا پێشکێش دەکات و پێشکێشکردنەکە لەسەر بنەمای دابەشبوونی جوگرافی دەبێت.   - نابێت لە رابردوودا لەلایەن کۆمیسیۆنەوە هیچ سزایەک درابێت.   - نابێت خزمی نزیکی هیچ کام لە بەربژێرانی هەمان پارێزگا بێت.   - پێویستە بەڵێننامەیەکی دەستنووس پڕبکاتەوە کە تێیدا دووپاتی دەکاتەوە رێکارەکانی لێپرسینەوە و دادپەروەری نایگرێتەوە، تاوانبار نەکراوە، ئەندامی هێزە ئەمنییەکان نییە، سەربەخۆیە و پابەندی بنەما ئەخلاقییەکان دەبێت. 9ـی نیسانی 2025، نووسینگەی ڕۆژنامەوانیی محەممەد شیاع سوودانی، بڵاوی کردەوە‌، ئەنجوومەنی وەزیران بە زۆرینەی دەنگ، 11-11-2025ـی وەکوو ڕۆژی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق دیاریی کرد.

  مەسعود بارزانی ڕایدەگەیەنێت کەریم شنگالی بەڕاستی پیاوی رۆژانی تەنگانە بوو. من شاهیدم، شاهیدی تێکۆشان، دڵسۆزی و وەفاداری ئەو برایەم. کەریم شنگالی بەرپرسی نووسینگەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان رۆژی 10-6-2025، بەهۆی نەخۆشییەوە لە تەمەنی 75 ساڵیدا کۆچی دواییکرد. ئەمڕۆ چوارشەممە لەڕێگەى فرۆکەخانەى هەولێرەوە، تەرمی کەریم شنگالی، وەزیری پیشووترى ناوخۆی هەرێمی کوردستان و بەڕێوەبەری پێشووی نووسینگەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان گەڕێندرایەوە کوردستان بارزانی لە رێوڕەسمی پێشوازیکردنیدا گوتی، "بەڕاستی پیاوی رۆژانی تەنگانە بوو".   بارزانی وتارێکی پێشکەش کرد و رایگەیاند، "لەم رۆژەدا زۆر ئەستەمە مرۆڤ بتوانێت قسە بکات، چونکە هەڤاڵێکی زۆر نزیک، برایەکی زۆر خۆشەویستمان لە دەست دا". هەروەها باسی لە مێژووی کەریم شنگالی کرد، "کاک کەریم هەر لە تەمەنی منداڵییەوە، لە خانەوادەیەکی کوردپەروەر پێگەیشتووە. کە قوتابی بوو لە کۆلێژی یاسا لە بەغدا، لەو کاتەوە کەریم ئەندامێکی چالاک بوو لە پارتی دیموکراتی کوردستان. دوای رێککەوتنی 11ـی ئازاریش، زۆر گەنج بوو، بەڵام کە دەرچوو لە زانکۆ، سەرپەرشتیی ئەو پرۆسەیەی کرد، شەهیدانی شۆڕشی ئەیلوول".   عەبدولکەریم سوڵتان عەبدوڵڵا، ناسراو بە کەریم شنگالی، ساڵی 1950 لەدایکبووە و پێشمەرگەی شۆڕشەکانی ئەیلوول و گوڵان بووە.   لە ساڵی 2022دا کەریم شنگالی بە مەبەستی وەرگرتنی چارەسەری پزیشکی چووە دەرەوە و لە حوزەیرانی 2022دا گەڕایەوە، لەو کاتەوە لەژێر چاودێریی پزیشکیدا بوو.   لەبارەی کەسایەتی کەریم شنگالییەوە دەڵێت، "لە رۆژانی تەنگانەدا، بەڕاستی پیاوی رۆژانی تەنگانە بوو. من شاهیدم، شاهیدی تێکۆشان، دڵسۆزی و وەفاداری ئەو برایەم. سەرەخۆشی لە کەسوکاری دەکەم، بەڵام بەر لەوە سەرەخۆشی لە خۆم دەکەم، جێگەی بەهەشتە ئینشائەڵڵا و مردن رێگایەکی حەقە. هەر کەسمان بە رۆژی خۆی دەگات و ئینشائەڵڵا خوا ئەم میللەتە بپارێزێت و کوردستان بەختەور بێت و ئاوەدان بێت و رۆڵەی دڵسۆزی وەکو کاک کەریمیش ئینشائەڵڵا هەمیشە هەر لە خزمەتی ئەم وڵاتەدا بن". بارزانی ئاماژەی بەوە دا: "هەڤاڵێکی زۆر نزیک، برایەکی زۆر خۆشەویستمان لە دەست دا. کاک کەریم هەر لە تەمەنی منداڵییەوە، لە خانەودایەکی کوردپەروەرە پێگەیشتووە.. لەو کاتەی قوبابی کۆلێژی یاسا بوو لە بەغدا، ئەندامێکی کارای پارتی دیموکراتی کوردستان بوو." کەریم شنگالی پێشمەرگەی هەردوو شۆڕشی گوڵان و ئەیلوولیش بوو. بارزانی لەوبارەوە گوتی: "دوای ڕێککەوتنی 11ـی ئازار، کاک کەریم زۆر گەنج بوو، بەڵام کە لە زانکۆ دەرچوو، سەرپەرشتیی پرۆسەی شەهیدانی شۆڕشی ئەیلوولی کرد. بە ڕاستی پیاوی ڕۆژانی تەنگانە بوو. من شاهیدم، شاهیدی تێکۆشان، دڵسۆزی و وەفاداری ئەو برایەم."

  بەهۆی دواکەوتن و دیارنەبوونی وادەی دابەشکردنی مووچەی مانگی پێنج، بەشێک لە فەرمانگەکانی پارێزگای سلێمانی دوو رۆژە بایکۆتی دەوامیان کردووە. پەیامنێرى هاوڵاتى لەسلێمانى ڕایدەگەیەنێت فەرمانبەرانی بەشێک لە فەرمانگەکانی پارێزگای سلێمانی بایکۆتی دەوامیان کردووە و دەڵێن، دەوام ناکەن، لەبەرئەوەی بەرچاویان روون نییە کەی مووچەکانیان وەردەگرن. هەروەها وتیشى: فەرمانبەرانى فەرمانگەکانى ئاو و شارەوانى رۆژهەڵات و رۆژئاوا و بەڕێوبەرایەتیى گشتیى شارەوانییەکانى سلێمانى و کارەبا و سەرۆکایەتیى زانکۆى سلێمانى بایکۆتیان کردووە. بەگوێرەی زانیارییەکان، بەڕێوەبەری فەرمانگەکان باس لەوەدەکەن، بایکۆت نەکراوە و فەرمانبەران بەشێوەی نۆرە، دەوام دەکەن، بەڵام فەرمانبەران ئەو زانیارییە رەتدەکەنەوە و دەڵێن، بایکۆتیان کردووە و ناچنەوە دەوام تا مووچەکانیان وەردەگرن. ئەمە لەکاتێکدایە چەند رۆژى ڕابردوو سەرچاوەیەك لە هەرێمی كوردستان بە پێگەی (بغداد اليوم)ـی راگەیاندبوو كە حكومەتی عێراق رادەستكردنی تەواوی داهاتەكانی كردوەتە مەرج بەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە و تا ئەوكاتەش ئامادەنییە هیچ دانوستان و گفتوگۆیەك لەبارەی موچەی مانگی ئایار ئەنجام بدرێت. سەرچاوەكە ئەوەشی ئاشكرا كردوە كە بەغداد پێشوازیكردنی لە شاندی هەرێمی كوردستان رەت كردوەتەوە لەكاتێكدا چەندین ناكۆكی بونیان هەیە لەبارەی مەلەفی نەوت و داهاتە نانەوتییەكان.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، داوای لە حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان دەكات، کار بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بکەن، لە ڕێگەی دیالۆگێكی بونیانەرەوە، هۆشداریشیدا لەوەی بەردەوامبونی قەیرانەکە رەنگە کاریگەری نەرێنی لەسەر کەشی وەبەرهێنانی عێراق هەبێت. تامی بروس، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا وتی: ئەمریکا لە نزیکەوە چاودێری قەیرانی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان دەکات. جەختیشیكرد: چارەسەرکردنی ناکۆکی نێوان بەغدادو هەولێر سەبارەت بەم دۆسیەیە دەبێت لە رێگەی گفتوگۆی بونیادنەرەوە ئەنجام بدرێت، کە هاوتەریبێت لەگەڵ بەرپرسیارێتییە دەستورییەکان. وتیشی: چارەسەرکردنی قەیرانی مووچە ئاماژەیەکی ڕوون دەنێرێت بەوەی عێراق کەشێکی لەبار بۆ راکێشانی وەبەرهێنان دەخولقێنێت، لەنێویاندا کۆمپانیا ئەمریکییەکان، سەرکەوتنیش لەم پرۆسەیەدا یارمەتیدەر دەبێت بۆ بەهێزکردنی هاوکاری فراوانتر لە نێوان هەردوولا، لە نمونەی، دووبارە کردنەوەی بۆری عێراق-تورکیا و فراوانکردنی پرۆسەكانی گەڕان بەدوای وزەدا.