مووچەی مامۆستایانى گرێبەست دابەش دەکرێت

  کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق رایگەیاند، دەرگای تۆماركردنی حزب و هاوپەیمانێتی داخرا، لە هەرێمی كوردستان هیچ هاوپەیمانێتییەك تۆمار نەكراوە. هەریەك لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان گفتوگۆیان كرد لەسەر هاوپەیمانێتی و لیستی هاوبەش لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم بەڵام سەركەوتوونەبوون. هەریەك لە ( نەوەی نوێ، كۆمەڵ، یەكگرتوو، هەڵوێست، بەرەی گەل، د. یوسف) چەندین كۆبوونەوەیان كرد بەڵام نەیان توانی بگەنە رێككەوتن بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانێتی بەڵام سەركەوتنی بەدەستهێنا. ئەو پارتە سیاسییانەی کە ناوی خۆیان بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق تۆمار کردووە، پێویستە لە 25ـی ئایارەوە تاوەکو 14ـی حوزەیران ناوی بەربژێرانیان پێشکێشی کۆمیسیۆن بکەن. تائێستا لە كۆمسیۆن (343) حزب تۆماركراوە، 116 حزب ئارەزوویان نیشانداوە بۆ بەشداری لە هەڵبژاردن، 20 هاوپەیمانێتی تۆماركراوە. لە عێراقدا نزیکەی 29 ملیۆن کەس مافی دەنگدان و بەشداریکردنیان لە هەڵبژاردنی پەرلەماندا هەیە کە بەگوتەی سەرۆکی لقی دهۆکی کۆمیسیۆن، نزیکەی 944 هەزاریان دەکەونە سنووری ئەو پارێزگایە.   بەگوێرەی زانیارییەکانی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بۆ رووداو، تاوەکو دوێنێ،21ـی ئایار، لە کۆی 339 پارتی مۆڵەتپێدراو، 114 پارت ئامادەیی خۆیان بۆ بەشداریکردن نیشانداوە و 60 پارتی نوێش لە قۆناخی پێکهێناندان. هەروەها لەکۆی 66 هاوپەیمانێتیی تۆمارکراو لە عێراق، 18یان خواستی بەشدارییان دەربڕیوە، هەشت هاوپەیمانێتیی نوێش داواکارییان پێشکەشکردووە و دوو هاوپەیمانێتی نوێش بە فەرمی پەسندکراون. بە گوێرەی بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 11ـی تشرینی دووەمی 2025 دەکرێت.

وەزارەتی دارایی عێراق، بۆ دەستپێکردنەوەی پلەبەرزکردنەوە و سەرەمووچەی فەرمانبەرانی عێراق نووسراوێک ئاڕاستەى فەرمانگەکانى وەزارەتەکەى دەکات. ئەندامێکی لیژنەی دارایی لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایگەیاند، ناوەڕۆکی ئەو نووسراوە تەنیا بۆ ئەوەیە بزانرێت لە پەسەندکردنی خشتەکانی بودجەی 2025 تێچووی پلەبەرزکردنەوە و سەرەمووچەی فەرمانبەران چەند دەبێت. نەرمین مەعروف، ئەندامى لیژنەى دارایى لە ئەنجوومەنى نوێنەرانى عێراق، ڕاگەیاند، "ئێستا پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران لە عێراق و هەرێمی کوردستان راگیراوە تاوەکو پەسەندکردنی خشتەکانى بودجەی 2025، هەرکات ئەنجوومەنی نوێنەران خشتەکانى بودجەی 2025 پەسەندکرد پلەبەرزکردنەوە دەستپێدەکاتەوە و پێویستە فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانیش بگرێتەوە". سەبارەت بەو نووسراوە فەرمییەی لەلایەن وەزارەتی دارایی عێراقەوە دەرچووە، نەرمین مەعروف گوتی، "ئەوە تەنیا بۆ هەژمارکردنی تێچووی دەستپێکردنەوەی پرۆسەکەیە، تاوەکو بزانرێت لە بودجەی ئەمساڵدا چەندی بۆ تەرخانبکرێت". ئەوە لە کاتێکدایە لەساڵی 2016ەوە پلەبەرزكردنەوەی فەرمانبەران بۆ راژەى شارستانى لە هەرێمى کوردستان راگیراوە. زۆربەى مامۆستایان و فەرمانبەرانى شارستانی کە 2/3یان دوو پلە و 1/3یان یەک پلە بەرزکردنەوەیان لاى حکومەتى هەرێمی کوردستانە، کە خەرجیى مانگانەى 45 ملیار و 750 ملیۆن دینارە تاوەکو پلەکانیان بەرزبکرێتەوە. هەروەها حکومەتى هەرێمى کوردستان لە سەرەتاى ساڵى 2020 پلەبەرزکردنەوەى سەرجەم هێزە ئەمنییەکان کە پێکهاتوون لە (پێشمەرگە و هێزەکانى ناوخۆ) دەستپێکردووەتەوە و پلەکانیان بەرزکراوەتەوە. نەرمین مەعروف: تاوەکو پەسەندکردنی خشتەکانى بودجە پلەبەرزکردنەوە راگیراوە  

  سەرۆكی توركیا ڕایدەگەیەنێت، ئێمە دەستوری نوێمان بۆ وڵاتەكەمان دەوێت نەک بۆ خۆمان، من هیچ نیازێکم نییە دووبارە هەڵبژێردرێمەوە یان جارێکی دیکە خۆم کاندید بکەمەوە. لە وتەیەكدا بۆ رۆژنامەنوسان لەكاتی گەڕانەوەیدا لە گەشتەكەی هەنگاریا، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا دەڵێت: توركیا چیتر ناتوانێت بەدەستورێكەوە بەرەو ئایندە بڕوات كە كودەتاچییەكان نوسیبێتیانەوە، ئێمە ئێستا پێویستمان بە دەستورێكە مەدەنییەكان بینوسنەوە نەك كودەتاچییەكان. ناوبراو ئەوەشى خستە پرسیارەكە ئەوەیە ئایا پارتی گەلی كۆماریش (جەهەپە) لە گەشتی نوسینەوەی دەستوریكی مەدەنیدا لەگەڵمان بەشدار دەبێت؟ ئەمە شتێكی گرنگەو ئێمە دەڵێین با دەست لەناودەست بین. ئەردۆغان ئەوەشى خستەڕوو با لیژنەكان دروست بكەین و دەستورێكی مەدەنی لەزووترین كاتدا بخەینە بەردەم گەلەكەمان، وتیشى: لەنزیكەوە چاودێریی پرسی (یەپەگە) دەكەین و گرنگە ئیدارەی دیمەشق سەرەنجی خۆی لەسەر ئەم پرسە لانەدات.  رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا راشیگەیاند، بڕیاری خۆھەڵوەشاندنەوەی پەکەکە گرووپەکانی سوریاش دەگرێتەوە، رۆژانی داهاتووش هەستیار و یەکلاکەرەوە دەبن. ئەردۆغان لە گوتەیەکدا ئاماژەی بەوەکرد، ئەنقەرە لە رێگەی دامەزراوەکانییەوە چاودێری رێککەوتنی دیمەشق و هەسەدە و تێکەڵبوونی گرووپە چەکدارەکان بە سوپای سوریا دەکات، پێویستیشە حکومەتی سوریا هۆشیار بێت و  سەرنجی لەسەر ئەو پرسە لانەبات. بەگوتەی ئەردۆغان، تورکیا و ئەمریکا و سوریا و عێراق لیژنەیان هەیە بۆ یەکلاکردنەوەی چارەنووسی ئەو چەکدارانەی داعش کە ئێستا لە زیندان و گرتووخانەکانن. لەبارەی دۆخی نێوخۆی تورکیاش، ئەردۆغان گوتی، تورکیا پێویستی بە هەڵبژاردنی پێشوەختە نیە و خۆی ناخاتە نێو ئەو قەیرانەوە. بەڵام لیژنەیەک بۆ هەموارکردنەوەی دەستوور پێکدەهێنرێت، ئەوەش بۆ بەرژەوەندی گەلی تورکیا دەبێت،نەک تاکە کەسێک.

  پەرلەمانتارێک، دەستەی پەیوەندییەکانی عێراق بە کەمتەرخەمی و چاوپۆشیکردن لە وەرگرتنەوەی قەرزەکانی کۆمپانیای کۆڕەک تێلێکۆم تۆمەتباردەکات و داوای روونکردنەوە لە دەستەکە دەکات. سعود ساعدی سەرۆکی فراکسیۆنی حقوق لە پەرلەمانی عێراق نووسراوێکی ئاڕاستەی دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەکان کردووە و تیایدا هاتووە، وەرنەگرتنەوەی قەرزەکانی کۆمپانیای کۆڕەک، پێشیلکردنی مادەی حەڤدەی یاسای بودجەی گشتییە کە دەستەی پەیوەندییەکانی پابەندکردووە بە وەرگرتنەوەی قەرزی کۆمپانیاکانی پەیوەندیی، پێش 31ی 12ی ساڵی 2023. بەگوێرەی یاسای بودجە، قەرزی کۆمپانیاکانی پەیوەندی دەخرێتە سەر خەزێنەی گشتیی، هەر کۆمپانیایەکیش قەرزەکانی نەداتەوە، رێکاری یاسایی بەرامبەر دەگیرێتەبەر، تا ئاستی وەرگرتنەوەی مۆڵەتی کارکردن لە کۆمپانیاکە. ساعدی داوای لە دەستەی پەیوەندییەکان کردووە، روونیبکاتەوە بەچی یاسایەک چاوپۆشی لە قەرزەکانی کۆڕەک دەکات، لەکاتێکدا ئەنجومەنی وەزیران چەندینجار داوای لێکردووە قەرزەکە وەربگرێتەوە کە بڕەکەی زیاتر یەک ملیار و 300 ملیۆن دۆلارە. هەروەها روونیبکاتەوە، پاساوی دەستەی پەیوەندییەکان بۆ بەردەوامبوونی کارکردنی کۆڕەک چییە لەکاتێکدا لە 30 مانگی هەشتی ساڵی 2022ەوە مۆڵەتی کارکردنی کۆمپانیاکە تەواوبووە.

  ێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێشوازی لە ئەحمەد داودئۆغڵو، سەرۆکی پارتی داهاتووی تورکیا و شاندێکی یاوەری کرد. "هه‌ردوولا پرۆسه‌ى ئاشتييان له‌ توركيا به‌ هه‌نگاو و ده‌رفه‌تێكى مێژوويى له‌ قه‌ڵه‌م دا."   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە راگەیێندراوێکدا لەبارەی نێوەڕۆکی کۆبوونەوەکە رایگەیاند، "هه‌ردوولا پرۆسه‌ى ئاشتييان له‌ توركيا به‌ هه‌نگاو و ده‌رفه‌تێكى مێژوويى له‌ قه‌ڵه‌م دا كه‌ ده‌بێ لەده‌ست نه‌درێت و هه‌مووان هاريكار بن بۆ سه‌رخستنى پرۆسه‌كه‌ و به‌دیهاتنى ئاشتى." و داكۆكييان له‌ رۆڵى يارمه‌تيدەرانه‌ى هه‌رێمى كوردستان بۆ سه‌رخستنى پرۆسه‌كه‌ كرده‌وه‌".   بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، نێچیرڤان بارزانى "هه‌ڵوێستى هه‌رێمى كوردستانى بۆ پشتگيريى ته‌واو له‌ پرۆسه‌كه‌ و سه‌رخستنى دووپات كرده‌وه‌ و ئاماده‌يى نيشان دا بۆ هه‌موو هاوكارييه‌كى پێويست له‌پێناو سه‌رخستنى ئاشتيدا." سەرۆکی هەرێمی کوردستان هەروەها باسى له‌ گرنگيى ئاشتى و لێكه‌وته‌ ئه‌رێنييه‌كانى بۆ توركيا و ته‌واوى ناوچه‌كه‌ كرد.   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان دەڵێت، ئەحمەد داودئۆغڵو "ستايش"ـی په‌يوه‌ندييه‌كانى توركياى له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان كرد و بره‌ودانى په‌يوه‌ندييه‌كان و فراوانكردنى هاريكاريى هاوبه‌شى نێوانيانى بە گرنگ زانی.   وەک لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە، په‌يوه‌ندييه‌كانى توركيا له‌گه‌ڵ عێراق و هه‌رێمى كوردستان، پرۆسه‌ى ئاشتى له‌ توركيا، سه‌ردانى داودئۆغڵو بۆ ناوچه‌ جياكانى عێراق و هه‌رێمى كوردستان و دۆخى ناو‌چه‌كه‌يان به‌گشتى، لە کۆبوونەوەکە تاوتوێ کراون.

  لەبارەی كاردانەوەكانی وەزارەتی نەوتی عێراق، سەبارەت بەو دوو گرێبەستەی لەم رۆژانەدا بەرپرسانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ دوو كۆمپانیای ئەمریكی واژۆیان كرد، بۆ پێشخستنی چەند كێڵگەیەكی نەوت و غاز،  بەرپرسێکی پێشوی نەوت دەڵێت: پێدەچێت بەغداد تەنها بەیاننامەی رەتکردنەوە دەربکات و نەتوانێت گرێبەستەکانی هەرێم رابگرێت. ئەو بەرپرسە كە قسەی بۆ رۆژنامەی (الشرق الاوسط) كردووە، وتویەتی: ناکۆکییەکان لەگەڵ هەرێم بەردەوام دەبن لە نەبوونی یاسایەکی روون و ئاشکرای تایبەت بە نەوت. راشیگەیاندووە: ئەو گرێبەستە نوێیانەی هەرێم ئەنجامی داوە پێدەچێت مەبەست لێی پڕکردنەوەی کورتهێنانی ناوخۆ بێت، بەتایبەتی لە پەیوەست بە غاز، كە وڵات زۆر پێویستی پێیەتی، مەبەست لێی هەناردەکردنی دەرەوەی وڵات نییە، لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو بابەتە پێویستی بە رێککەوتنی روون و شەفاف هەیە لەنێوان بەغداد و هەولێر. ناكۆكییە نوێكان لەكاتێكدایە، بەهۆی وەستانی نزیکەی دوو ساڵەی هەناردەکردنی نەوتی کەرکوک و کێڵگە نەوتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە، زیانەکانی عێراق بە نزیکەی (١٥)ملیار دۆلار دەخەمڵنێرێت، سەرەڕای چەندین لێدوانی وەزارەتی نەوتی فیدراڵی سەبارەت بە دەستپێکردنەوەی نزیکبوونەوەی هەناردەکردن، بەڵام تائێستا هەناردەكردنی نەوت راگیراوە. ئەو بەرپرسە نەوتییە ئاماژە بەوە دەکات:  لە بەرژەوەندی دارایی عێراقدایە کە هەناردەکردنی نەوتی کورد لە رێگەی جەیهانەوە رابگیرێت؛ بە لەبەرچاوگرتنی تێچوی زۆری بە بەراورد بە نرخی نەوت لە کێڵگەکانی باشووری وڵات.  بەدووریشی دەزانێت بەغداد و هەولێر بگەنە رێككەوتن بۆ  دەستپێکردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت لە ماوەی تەمەنی ئەم حکومەتەی ئێستادا، کە بەرەو كۆتایی دەچێت و رەنگە ئەو پرسە بگوازرێتەوە بۆ حکومەتی داهاتوو. دادگاکانی عێراق پێشتر دانیان بە شەرعیەت و یاسایبونی ئەو گرێبەستانەدا ناوە و هیچ کەموکوڕییەکی یاساییان لەسەر نییە، تاکە گۆڕانکارییەک کە روویداوە، سنوردارە بەو کۆمپانیایە کە ئەو گرێبەستانە بەڕێوەدەبات و، گرێبەستیان لەگەڵدا کراوە بەپێی ئەو رێکارە یاسایی و گرێبەستيانەی کە لە رێککەوتنە واژۆکراوەکانی پێشودا دیاریکراون. ئەو دوو کۆمپانیای ئەمریکییەی کە رێککەوتنەکەیان لەگەڵدا واژۆ کراوە، چەند ساڵێکە سەرقاڵی پەرەپێدانی وەبەرهێنانن لە کەرتی نەوت و غازو لە بەرهەمهێنەرە سەرەكییەكانی نەوتن لە هەرێمی کوردستان و وەبەرهێنەری نوێ نین.

  عەلا حەیدەری، ئەندامی لیژنەی نەوت و غاز لە پەرلەمانی عێراق دەڵێت: ئەو گرێبەستانەی هەرێمی کوردستان لەگەڵ کۆمپانیا ئەمریکیەکان لە واشنتۆن ئەنجامی داوە، پوچەڵ و پێشێلکردنی دەستوری عێراقە. ڕۆژی دووشەممە 19ـی ئایاری 2025،  مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی سەردانە فەرمییەکەیدا بۆ ئەمەریکا، لە ڕێورەسمێکدا لە ژووری بازرگانیی ئەمەریکا لە واشنتن، سەرپەرشتی و چاودێريی ڕێوڕەسمی ئیمزاکردنی دوو ڕێککەوتننامەی گرنگ لە بواری وزەدا کرد. حەیدەری، لە لێدوانێكدا بۆ كەناڵی "العهد" رایگەیاند: بەپێی یاسا قەدەغەیە هەرێمی كوردستان هیچ گرێبەستێکی دەرەکی بەبێ راوێژکردن بە حکومەتی فیدراڵی واژۆبكات. ئاماژەی بەوەشکرد: رێککەوتنی غازی ئەم دواییەی نێوان هەولێر و واشنتۆن هیچ بەهایەكی یاسایی نییە، گرێبەستەکە پەیوەندی بە کێڵگەیەکی غازی کەرکوکەوە هەیە، كە  لەلایەن سەرۆکی حکومەتی هەرێمەوە لە کافێیەک واژۆکراوە. جەختیشكرد: بەرپرسی کوردی مافی ئەوەی نییە گەشت بکات یان گرێبەست واژۆ بکات بەبێ رەزامەندی بەغداد. سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: ڕێککەوتنەکانی دوێنێ لە بەرژەوەندیی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان و عێراقیشە، بەڵام هەر کەسێک دژایەتی هەوڵەکان بکات، ئەوا پرۆژەیەکی سیاسییە و نایەوێت هەرێمەکە پیادەی دەسەڵاتی دەستووریی خۆی بکات لە پێشخستنی کەرتی وزە. مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا: کاتی ئەوەیە بەیەکەوە بتوانین کارێک بکەین زیاتر ئاشتی و بووژانەوەی ئابووری لە وڵاتەکەمان هەبێت، کە لە بەرژەوەندیی هەموو خەڵکی هەرێمی کوردستانە. وتیشى: بە داخەوە ئاراستەیەکی دیکە لەنێو خودی عێراق، هەندێک لێکدانەوەی بۆ ڕێککەوتنەکانی دوێنێ کرد، ئەو کارانەش بە هیچ جۆرێک ڕەوا نییە، ئەوەی هەرێمی کوردستان کردوویەتی دەگونجێت لەگەڵ ئەو مافە دەستوورییانەی کە دەستووری فیدراڵی عێراق بە هەرێمەکەی داوە.

لە دووەمین رۆژی سێیەمین گەڕی کۆبوونەوەی هاوبەشی پارێزگارەکانی سنە، ورمێ و کرماشانی رۆژهەڵاتی کوردستان و 4 پارێزگاکەی هەرێمی کوردستان، 12 یاداشتی لێکتێگەیشتن لە بوارەکانی بازرگانی، گەشتیاری، زانستی و کولتووری واژۆکران.   ئەمڕۆ چوارشەممە، 21ـی ئایاری 2025، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەڤانیی هاوبەشدا لە شوێنی بەڕێوەچوونی کۆبوونەوە هاوبەشەکە لە شاری سنە، ئۆمێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر رایگەیاند: "دوای چەندین کۆبوونەوە و دیدار لەنێوان پارێزگارەکانی سلێمانی، دهۆک، هەڵەبجە و هەولێر بە ئامادەبوونی ژوورە بازرگانییەکانی هەولێر، دهۆک، سلێمانی و هەڵەبجە لەگەڵ بەڕێوەبەرانی دەروازە سنوورییەکانی باشماخ و حاجی ئۆمەران-تەمەرچین، ئەمڕۆ بە خۆشحاڵییەوە چەند یاداشتێکی لێکتێگەیشتن لەنێوان پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ پارێزگاکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران واژۆکران."   ئۆمێد خۆشناو جەختی لە پەیوەندیی قووڵ و مێژوویی نێوان کۆماری ئیسلامیی ئێران و هەرێمی کوردستان کردەوە و گوتی: "هیوادارین ئەم رێککەوتن و لێکتێگەیشتنانە ببنە نەخشەرێگایەک بۆ باشترکردنی پەیوەندییەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لەگەڵ هەرێمی کوردستان کە هەموو رەهەندەکانی کۆمەڵایەتی، ئابووری، ئایینی، سنووری، ئەمنی و کولتووری لەخۆدەگرێت."   پارێزگاری هەولێر گوتیشی: "دڵخۆشین بەو بڕگە و بابەتانەی لە رێککەوتنەکاندا ئەنجامماندان و هیوادارین ببنە هەنگاوی دیکەی گرنگ لە داهاتوودا. لە رابردووشدا ئەزموونی سەرکەوتوومان هەبووە، ئەو رێککەوتنانەی لەنێوان پارێزگارەکاندا هەبووە، بە قازانجی هاووڵاتییانی هەردوو وڵات بووە."   پارێزگاری هەولێر سوپاسی بەرپرسانی کۆماری ئیسلامیی ئێران و پارێزگای سنەی کرد بۆ رێکخستن و میوانداریکردنی سێیەمین کۆبوونەوەی هاوبەشی پارێزگاکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و هەرێمی کوردستان و رایگەیاند: "بڕیارە کۆبوونەوەی چوارەمی پارێزگارەکان لە هەرێمی کوردستان و لە شاری سلێمانی بەڕێوەبچێت."   بە گوتەی ئۆمێد خۆشناو، ئەمڕۆ کۆبوونەوە فەرمییەکانی نێوان هەردوولا دوای واژۆکردنی ئەو یاداشتانە تەواو دەبن؛ جەختیشی کردەوە کە "بەیانیش شاندەکەمان دەچێتە تاران و لەوێش بە دڵنیاییەوە کۆبوونەوەی گرنگمان دەبێت."   پارێزگاری هەولێر ئامادەیی پارێزگارانی هەرێمی کوردستانیشی پیشاندا بۆ هەر ئاسانکارییەک لە پەیوەندییەکان لەگەڵ سێ پارێزگاکەی رۆژهەڵاتی کوردستان و گوتی: "ئێمە جەختی لێ دەکەینەوە و خوازیاریشین. ئەوەی لە تواناماندا بێت لە هەردوولایەنەوە ئاسانکاری زیاتر دەکەین بۆ قازانجی هاووڵاتییانمان، بە تایبەتی لە بواری ئابووریدا و هیوادارین جێبەجێکردنی پرۆژەکان بە تایبەت لە رێگەوبانەکان ببێتە هۆکاری زیاتر خزمەتگەیاندن بە بازرگانان."    ئارەش لهۆنی، پارێزگاری سنە لە سەرەتای قسەکانیدا سوپاسی ئامادەبوونی پارێزگارانی هەرێمی کوردستان لە سێیەمین کۆبوونەوەی پارێزگاکان کرد، هەروەها دەستخۆشی لە هەوڵەکانی فەرامەرز ئەسەدی، سەرکۆنسووڵی ئێران لە هەولێر و محەممەد مەحموودیان، سەرکۆنسووڵی ئێران لە سلێمانی بۆ بەڕێوەچوون و سەرخستنی کۆبوونەوەکە لە شاری سنە کرد.   ئارەش لهۆنی رایگەیاند، بەهۆی سەردانی ساڵی رابردووی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بۆ ئێران و دیداری لەگەڵ عەلی خامنەیی، رێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران و دواتر سەردانی مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران بۆ هەرێمی کوردستان، بەڕێوەچوونی سێیەمین کۆبوونەوەی هاوبەشی پارێزگا سنوورییەکانی ئێران و هەرێمی کوردستان گرنگییەکی تایبەتی هەیە.

   وەزیری نەوتی عێراق لەبارەی گرێبەستەكانی حكومەتی هەرێم ڕایدەگەیەنێت ئەمجۆرە گرێبەست و رێككەوتنانە دەبێت بەتەنیا لەلایەن حكومەتی فیدرالییەوە بكرێن؛ بەوپێیەی دۆسیەی بەڕێوەبردنی سامانی نەوت بەتەنیا لە دەسەڵاتی ئەودایە. رۆژی دووشەممە، 19-05-2025 لە رێوڕەسمێکی تایبەتدا لە واشنتن، بە ئامادەبوونی مەسرور بارزانی، حکومەتی هەرێمی کوردستان دوو گرێبەستی گەورەی لە بواری وزەدا بە بەهای زیاتر لە 100 ملیار دۆلار، لەگەڵ دوو کۆمپانیای ناسراوی ئەمریکی، وێسترن زاگرۆس و HKN Energy، واژۆ کرد، هەردوو کۆمپانیای وێسترن زاگرۆس و HKN Energy پێشینەی کاریان لە هەرێمی کوردستان هەیە و خاوەنی وەبەرهێنانن. حەیان عەبدولغەنی وەزیری نەوتی عێراق لەوبارەیەوە دەڵێت: وەزارەتی نەوتی عێراق تێبینی خۆی لەبارەی ئەو رێككەوتنە تۆماركردووە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كۆمپانیا ئەمریكییەكان كردویەتی بۆ وەبەرهێنان لە چەند كێڵگەیەك لەناوخۆی هەرێمدا.  ئەوەش دەخاتەڕوو ئەمجۆرە گرێبەست و رێككەوتنانە دەبێت بەتەنیا لەلایەن حكومەتی فیدرالییەوە بكرێن؛ بەوپێیەی دۆسیەی بەڕێوەبردنی سامانی نەوت بەتەنیا لە دەسەڵاتی ئەودایە. ئەمە لەکاتێکدایە رۆژی چوارشەممە 21ی ئایاری 2025 وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس نووسی، "دڵخۆشین دەبینین کە پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان ئەمریکا و هەرێمی کوردستانی عێراق فراوانتر دەبن بە واژۆکردنی رێککەوتننامەکان لەگەڵ کۆمپانیا ئەمریکییەکان." هەروەها وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ئاماژە بەوەش دەکات، "ئەم جۆرە هاوبەشییان بەرهەمهێنانی گاز لە عێراق فراوانتر دەکەن و سوود بە گەلی هەردوولامان دەگەیێنن. کەمال محەممەد، وەزیری سامانە سرووشتییەکانی هەرێمی کوردستان، لە لێدوانێکدا ئاماژەی بەوەدا کە ئەو دوو گرێبەستە، بەتایبەتی گرێبەستی تایبەت بە کەرتی گاز، دەبنە هۆی زیادکردنی بەرچاوی ئاستی بەرهەمهێنانی گاز. وەزیری سامانە سرووشتییەکان جەختیشی کردەوە کە "بەهۆی زیادبوونی بەرهەمی گازەوە، بەرهەمی کارەباش زیاد دەکات،" ئەمەش وادەکات ژێرخانی کارەبای هەرێمی کوردستان و عێراقیش بەهێزتر بکرێت. لەلایەکى دیکەوە سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: ڕێککەوتنەکانی دوێنێ لە بەرژەوەندیی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان و عێراقیشە، بەڵام هەر کەسێک دژایەتی هەوڵەکان بکات، ئەوا پرۆژەیەکی سیاسییە و نایەوێت هەرێمەکە پیادەی دەسەڵاتی دەستووریی خۆی بکات لە پێشخستنی کەرتی وزە. مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا: کاتی ئەوەیە بەیەکەوە بتوانین کارێک بکەین زیاتر ئاشتی و بووژانەوەی ئابووری لە وڵاتەکەمان هەبێت، کە لە بەرژەوەندیی هەموو خەڵکی هەرێمی کوردستانە.

  کۆنگرەی ١٢ـەمینی پەکەکە لە ڕۆژانی ٥-٧ـی ئایاردا لە دوو گۆڕەپانی هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا هاوتەریب بە یەکدی ئەنجام درا، لە کۆنگرەکەدا بڕیاری کۆتایهێنان بە ڕێبازی تێکۆشانی چەکداری درا، لە کۆنگرەکەدا موراد قەرەیلان ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەریی پەکەکە لەسەر چەندین بابەتی گرنگ هەڵسەنگاندنی کرد. هەڵسەنگاندنەکانی موراد قەرەیلان بەم شێوەیەیە: “شتی هەرە باش لەم قۆناغە گرنگەدا یەکدەستی و یەکهەڵوێستییە، وانەمان لە ئەزموونەکانی ساڵانی ٢٠٠٢-٢٠٠٤ وەرگرتووە، وێڕای کەموکوڕییەکان بە گوێرەی هێڵی ڕێبەر ئاپۆ نزیکبوونەوەیەک لەئارادایە، لە سەردەمی نوێدا دەمەوێت زیاتر تێبگەم، لەو باوەڕەدام ڕووناکی هێڵی ڕێبەر ئاپۆ دەمانگەیەنێت بە ئامانج، دەبینین ڕێبەر ئاپۆ بەوپەڕی مۆراڵ بەرزی و بڕیاردارییەوە دەستی داوەتێ، ئەوکاتە شتەکان لە جێگەی خۆیەتی، لە هەر ساتێکی تێکۆشانماندا زۆر باش دەزانم گەر ڕێبەر ئاپۆ لە بابەتێکدا دڵنیایەتی نەبێت، ئەوە ناچێتە ئەو کارەوە، بۆیە ڕێبەر ئاپۆ لەم پرۆسەیەدا دڵنیایە، کەواتا مسۆگەرە، هەربۆیە ئێمەش باوەڕمان پێیەتی، پەیوەست بە دەوڵەتی تورکەوە ناتوانین باسی باوەڕ و متمانە پێبوون بکەین، پراکتیکی دەوڵەتی تورک لەبەرچاوە، بەڵام بە هەموو جۆرێک باوەڕمان بە ڕێ و ڕێبازی ڕێبەر ئاپۆیە. هۆکاری یەکەم بارودۆخی کۆنژونکتوورییە، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لەسەر خاکی کوردستان شەڕێکی چەکداری بەڕێوەدەچێت بۆ؟ هەڤاڵانیش ئەوەیان هێنایە سەرزمان، ڕێبەرێتیش ڕایگەیاند، چونکە شەڕی سێهەمی جیهانی لە هەرێمەکدا دەگێڕدرێت، لە ناوەڕۆکی خۆییدا ناوەندی ئەم شەڕەش کوردستانە، لەسەر خاکی کوردستان هیچ هێزێکی هاوشێوەی پەکەکە نییە، کە ئەوەندە ساڵ شەڕی کردبێت و بەرفروان بووبێت، دەرفەتی ئەمە هەیە، بە پوختی کەس ناتوانێت گەمارۆمان بدات، سەرکوتمان بکات و لەناومان بەرێت. هۆکاری دووەم لە مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵدا کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی فەرماندەیی ڕێکخرا، ماوەی نۆ ڕۆژ بەردەوام بوو، لەم کۆبوونەوەیەدا گەیشتینە بڕیار و عەقیدە (شێوازی شەڕی تایبەتی خۆپاراستن)، هەموومان باوەڕمان بەمەیە، ئەم عەقیدەیە شتێکی ئاسایی نییە، ڕوانگەکانی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕی ڕێبەر ئاپۆیە، هەروەها بە ئەزموونی ٤١ ساڵەی شەڕکردنمان ڕەخسێندراوە. زۆر باوەڕمان بەو هەنگاوەیە کە ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێداوە، بەڵام گەر ناچاربین، بە عەقیدەی شەڕی نوێ باوەڕیشمان بە ئامادەکارییە، ئەمە دەمانگەیەنێت بە ئەنجام، بەڕاستی درەنگ دەکەوین، بەڵام گەر درەنگیش بێت، لە ئاستێکی کاریگەردا خاوەن هێزیین، ئیدی شەڕ بە ژمارە نییە، شەڕ بە تەکنیک و تاکتیک دەکرێت، هەموو ئەم تایبەتمەندییانەمان هەیە، لە پەکەکە و گەریلاکانی ئازادیی کوردستاندا تەکنیک و تاکتیک هەیە. لە تاکتیکی داهێنانی شەڕی تونێلدا پسپۆی تەواومان هەیە، پێنج ساڵە هەڤاڵانمان بەڕێوەی دەبەن، شارەزایی هەیە، ئەزموونمان هەیە و قوربانی زۆمان داوە، واتە ئەم موعجیزەیەمان لە ئاڤاشین، مامڕەشۆ، گردی سوور؛ واتە لەو کاتانەوە بە ئەزموونمان گەیشتووین بە ئێستا، ئەزموونمان بونیادناوە. لەلایەکی ترەوە لە هێزەکانماندا ڕۆحی فیدایی و ئاپۆچێتی بەهێزتربووە، نەک تەنها هەندێک لە هەڤاڵانی فیدایی و هێزە تایبەتەکان چالاکییەکی وەها دەکەن؛ وەک هەڤاڵان ڕووکەن و ساریا، ڕۆژهات و ئەرداڵ، ئاسیا و ڕۆژگەر، بەڵکو هەموو هەڤاڵێک لە گۆڕەپانەکانی شەڕی فیداییدان، ئەو چالاکییەی کە شەهید باگەر گەڤەر و ئەڤزەم لەگەڵ چوار هەڤاڵدا ئەنجامیان دا، بڕیاری فیداکارییە، شەڕزان و ئارینیش لەگەڵیان بوون، چوار هەڤاڵ بوون، ئەو ڕۆحە هەیە، ڕۆحییەت بڵند بووتەوە. لە فەرماندەییدا دەتوانین نموونەی گابار بۆتان نیشان بدەین، فەرماندەی بەرخۆدانی قەڵای شەهید مونزور، واتە پێکەوە بەکارهێنانی تاکتیک و تەکنیک، چاودێری دووژمن بە پێی ئەو تاکتیکە پەرەی پێدراوە، واتە ئەم ئاستە لە هەڤاڵاندا دروست بووە، پەکەکە تەنها گەریلا نییە، پەکەکە گەلە، ملیۆنان کەسە، پەکەکە ئێستا لە سەردەمی زۆر بە هێزی خۆیدایە. خاڵیکی دیکە دەستنیشان دەکەم، دووژمن بە تەکنیکە ئاسمانییەکان، دۆخی خۆی بەهێز کرد، بەڵام لە سەردەمی نوێدا بۆ پوچەڵکردنەوەی تەکنیک و هەواڵگری دووژمن، گەشتووین بە ئاستێک، هەم ئاستێکی تەکنیکی پەرەی سەند، بۆ نموونە خستنەخوارەوەی فڕۆکەی سیخوڕیی، بەوپێیەی ئێمە دەیزانین لە هەرێمەکە ئێران، تورکیا، ئیسرائیل دەتوانن ئەو کارە بکەن و ئێمەش چوارەمین، لە هەرێمەکەدا دەوڵەت هەیە ئەم تەکنیکەیان نییە و ناتوانن، بابەتی ئەوەی کە کێ داوویەتی و کێ نەیداوە شتێکی بێ بنەمایە، گەیشتوینەتە ئاستێک کە بتوانین لە تەکنەلۆژیای سەردەم بکۆڵینەوە، زیرەکی دەستکرد بخەینە خزمەتی شەڕەوە. کچان و کوڕانی کوردی ئاپۆیی، ڕۆحی ئاپۆچێتی نەک تەنها لە فیداکارییدا بەڵکو لە ئافراندنیشدا گەیشتووەتە ئاستێکی کاریگەر، ئێستا دەتوانن پەرە بە تەکنەلۆژیای سەردەم بدەن، ئەمەش ڕاستییەکەیە، لە ساڵی ڕابردوودا بۆ شەڕی درۆن، درۆنی جۆراوجۆر کە دەتوانن ئامانجە دوورەکان بپێکن، ئاستێک بە دەستهێنراوە، هەموو ئەمانە لە کۆتاییەکاندا بەدی هاتوون، بێگومان ئەمە جێی ڕەخنەیە، دوو ساڵ لەمەوبەر ئەمەمان بە هەڤاڵانی پەیوەندیدار وت؛ ‘هەڤاڵ، دوای ئەوەی هەموومان شەهید دەبین، ئینجا پەرە بە تەکنەلۆژیا دەدەن!.’ چونکە زۆر درەنگ کەوت، بەڵام ئێستا ئەم دەرفەتە هەیە، پێشتر شەڕی ژێر زەوییمان نەبوو، لەسەر زەوی شەڕمان دەکرد. پێشتر شەڕ فیدایانەی تیمە پسپۆرییەکان بەم ڕۆحییەت و تێگەیشتنەوە لە ئارادا نەبوو، پێشتر تەکنیکی ئاسمانی نەبوو دەشتوانین زیاتر پەرەی پێبدەین، پێشتر هێزەکانمان ئەزموونیان لەم ئاستەدا نەبوو، بەڵام ئێستا هەمانە، بەم پێیە دەتوانین لە سەرەمی نوێدا بە گوێرەی سەردەمی نوێ پەرە بە شەڕی گەریلایەتی سەدەی ٢١ بدەین. ئێمە پابەندین بە هێڵ و ڕوانگەکانی ڕێبەر ئاپۆوە، هێڵی ڕێبەر ئاپۆ جێبەجێ دەکەین، ئەم کۆنگرەیە ئەم بڕیارە دەدات، بەڵام ئەگەر دەوڵەتی تورک سەرەڕای ئەمەش، پێداگری لەسەر توندوتیژی بکات ئەوا دەتوانین بەو زمانەی کە لێی تێدەگات وەڵامی پێویستی بدەینەوە، پێویستە هەمووکەسێک ئەمە بزانێت.

پارێزگاری پارێزگای هەڵەبجە ڕایگەیاند: ئەمڕۆ هەڵەبجە پێویستی بە هاوکاری و پاڵپشتی کۆماری ئیسلامی ئێران هەیە بۆ خۆشگوزەرانی و گەشەسەندنە. نوخشە ناسح لە کۆبوونەوەی هاوبەشی پارێزگارانی پارێزگاکانی هاوسنووری کۆماری ئیسلامی ئێران و هەرێمی کوردستانی ئێراق لە شاری سنە ڕایگەیاند: 38 ساڵ لەمەوبەر کۆماری ئیسلامی ئێران دەرگاى خۆی بەڕووی بنەماڵە و بریندارەکانی کیمیابارانی هەڵەبجەدا کردەوە، داواش لە حکومەتی ئێران دەکەین هاوکاریمان بکات بۆ پەرەپێدانی ئەم پارێزگایە. ناوبراو زیادی کرد: پارێزگای هەڵەبچە لە ڕووی گەشتیاری و کشتوکاڵەوە توانایەکی زۆری هەیە و هیوادارین لە داهاتوودا کاری گەورە لەو بوارەدا بکرێت بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێران. پارێزگاری هەڵەبجە بە ئاماژە بە سنووری 118 کیلۆمەتری نێوان پارێزگای هەڵەبجە و ئێران دەشڵێت: هەڵەبجە پارێزگایەکی بچووکە، بەڵام ئەمڕۆ ناوەندی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و ئابوری نێوان هەردوو وڵاتە. ناسح ئاماژەی بە هاتوچۆی حەوت هەزار گەشتیار لە سنووری هەڵەبجە لەگەڵ ئێران لە مانگی ڕابردوودا و ڕایگەیاند: ئێران زیاتر لە 60 ملیۆن دۆلاری بۆ باشترکردنی ڕێگاوبانەکانی هەرێمی کوردستان خەرجکردووە، ئەمەش جێگەی پێزانینە. ناوبراو ئاماژەی بەوەدا: هیوادارین کۆماری ئیسلامی ئێران وەک پارێزگایەکی نوێ هاوکارمان بێت بۆ کردنەوەی ئاڵوگۆڕە سنوورییەکان. هەر چوار پارێزگارەکەی هەرێمی کوردستان، بە سەردانێکی فەرمی گەیشتنە شاری سنەی رۆژهەڵاتی کوردستان و بڕیارە چەند کۆبوونەوەیەک بکەن. پارێزگاری سلێمانی دەڵێت، پرسی کولتووری و بازرگانیی تاوتوێ دەکەن.   شاندەکە بە سەرۆکایەتیی ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر و ئەندامێتی هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگاری سلێمانی، نوخشە ناسیح، پارێزگاری هەڵەبجە، عەلی تەتەر، پارێزگاری دهۆک و شاکر حوسێن، بەڕێوەبەری کاروباری ئێران لە فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستانە.   هەڤاڵ ئەبوبەکر، پارێزگاری سلێمانی، وتى: ژمارەیەک کۆبوونەوە دەکەن و پەیوەندییە ئابووری، بازرگانی و کولتورییەکان تاوتوێ دەکەن.   شاندەکە لەسەر بانگهێشتی ئارەش لهۆنی، پارێزگاری سنە بووە. هەڤاڵ ئەبوبەکر رایگەیاند: "ئامانجی سەردانەکە کۆبوونەوەی خولیی پارێزگا هاوسنورییەکانی هەرێمی کوردستان و رۆژهەڵاتی کوردستانە لە کۆماری ئیسلامیی ئێران؛ سنە، کرماشان و ورمێ".   لە پارێزگاکانی رۆژهەڵاتی کوردستانیش، رەحمان رەزایی، پارێزگاری ورمێ، مەنووچێهر حەبیبی، پارێزگاری کرماشان و ئارەش لهۆنی، پارێزگاری سنە لە کۆبوونەوەکەدا ئامادە دەبن.  

  سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند: ڕێککەوتنەکانی دوێنێ لە بەرژەوەندیی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان و عێراقیشە، بەڵام هەر کەسێک دژایەتی هەوڵەکان بکات، ئەوا پرۆژەیەکی سیاسییە و نایەوێت هەرێمەکە پیادەی دەسەڵاتی دەستووریی خۆی بکات لە پێشخستنی کەرتی وزە. مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا: کاتی ئەوەیە بەیەکەوە بتوانین کارێک بکەین زیاتر ئاشتی و بووژانەوەی ئابووری لە وڵاتەکەمان هەبێت، کە لە بەرژەوەندیی هەموو خەڵکی هەرێمی کوردستانە. وتیشى: بە داخەوە ئاراستەیەکی دیکە لەنێو خودی عێراق، هەندێک لێکدانەوەی بۆ ڕێککەوتنەکانی دوێنێ کرد، ئەو کارانەش بە هیچ جۆرێک ڕەوا نییە، ئەوەی هەرێمی کوردستان کردوویەتی دەگونجێت لەگەڵ ئەو مافە دەستوورییانەی کە دەستووری فیدراڵی عێراق بە هەرێمەکەی داوە. سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، ئاماژەی بەوە دا، لە جێبەجێکردنی مافە دەستوورییەکانمان بەردەوام دەبین. گوتیشی: لە ئەمەریکا پێشوازییەکی زۆر لەم هەوڵانە دەکرێت کە مەبەست لێی پێشخستنی کەرتی وزە و بووژانەوەی ئابوورییە. ئەوەش دەخاتەڕوو ڕێککەوتنەکان دەرفەتە بۆ خەڵکی ناوچەکە و لە بەرژەوەندی عێراقیش دایە, هەر کەسێک دژایەتی هەوڵەکان بکات، ئەوا پرۆژەیەکی سیاسییە و نایەوێت هەرێمەکە پیادەی دەسەڵاتی دەستووریی خۆی بکات لە پێشخستنی کەرتی وزە هەم لە هەرێمەکە هەم لە عێراقیش. ڕۆژی دووشەممە 19ـی ئایاری 2025،  مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی سەردانە فەرمییەکەیدا بۆ ئەمەریکا، لە ڕێورەسمێکدا لە ژووری بازرگانیی ئەمەریکا لە واشنتن، سەرپەرشتی و چاودێريی ڕێوڕەسمی ئیمزاکردنی دوو ڕێککەوتننامەی گرنگ لە بواری وزەدا کرد. هەردوو کۆمپانیای نەوتی ئەمەریکی ئێچ کەی ئێن ئێنێرجی HKN Energy و وێستێرن زاگرۆس WesternZagros، بە جیا دوو ڕێککەوتننامەی گەورە و گرنگ لە بواری پەرەپێدانی کەرتی نەوتی هەرێمی کوردستان، لەگەڵ حکوومەتی هەرێمی کوردستان ئیمزا کرد، کە بەهای ڕێککەوتننەکان دەگاتە دەیان ملیار دۆلار و کاریگەرییەکی دیار و ئەرێنیيان لەسەر پێشخستنی کەرتی نەوت و وزە و ژێرخانی ئابووريی هەرێمی کوردستان دەبێت.

  هەپەگە ڕایگەیاند، سوپای تورک بە چەکی قەدەغەکراو، تۆپ، هاوەن لە ئاسمانەوە هێرش دەکاتە سەر هەرێمەکانی زاپ، خواکورك، مەتینا و گارە. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە)، سەبارەت بە هێرشەکانی سوپای تورک بۆ سەر هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا سەرەڕای ڕاگەیاندنی ئاگربەست و کۆنگرەی پەکەکە، ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە. هەپەگە لە ڕاگەیاندراوەکەیدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە ١٧ و ١٨ـی ئایار تونێلەکانی گەریلا لە گۆڕەپانەکانی بەرخۆدانی هەرێمی مەتینا جارێک بە تەقەمەنی قەدەغەکراو و هەرێمی گارە جارێک بە فڕۆکەی جەنگی بۆردوومان کراون. باسی لەوەشکردوە، لە ١٣ تا ١٨ـی ئایار تونێلەکانی گەریلا لە هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ دوو جار و لە هەرێمی مەتینا سێ جار، هەوڵی هێرشکردنیان داوە بە حەفارە و هەوڵەکانیان تێکشکێندراوە. دەشڵێن، ڕۆژانی ١٤ و ١٨ـی ئایار، گۆڕەپانەکانی هەرێمی خواکورک، هەرێمی گارە، هەرێمی مەتینا و هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە بە هاوەن تۆپباران کراون. لە بەردەوامیدا باسی لەوەشکردووە، لە نێوان ١٥ و ١٨ـی ئایار لە هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ و هەرێمی مەتینا، سوپای تورک هەوڵیاندا شەڕبگێڕن بە هێزەکانمان و بەم ئامانجە بانگەوازییان دەکرد، گەریلاکانی ئازادیی کوردستان لە چوارچێوەی مافی پاراستینی ڕەوادا بە تەکنیکی تایبەتی خۆی وەڵامی هێرشەکانیان دایەوە. زانیاریی بەرفراوانی وەڵامدانەوەی گەریلا بەم شێوەیە؛ ١٦ـی ئایار لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی بەهاریی هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ بە تەکنیک گورز لە ئامانجێک درا، کە لە پێگەی هێرشکردندا بوو؛ ئۆتۆمیبلێکی زرێپۆش و سیستەمێکی چەکی کۆرکووت لەناوبردران؛ گورزیش لە ئۆتۆمبێلێکی جۆری کریپی درا. ١٦ـی ئایار لە هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ بە تەکنیک گورز لەو ئامانجانە درا، کە لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی سەرگەلێ لە پێگەی هێرشکردندا بوون و هاوکات گورز لە حەشارگەیەک درا. ١٨ـی ئایار لە هەرێمی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ بە تەکنیک گورز لە حەفارەیەک، تۆپهاوێژێک و چەکێکی قورس درا، کە لە هێرشکردنە سەر تونێلەکانماندا بوون لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی گردی ئامێدی. هەروەها هەپەگە لە کۆتاییشدا دەڵێت: لە ٢٩ـی ئایاری ٢٠٢٥دا لە دەوروبەری گوندی موسی لە سنووری ماکوی، وڵاتپارێزی هێژا تاهیر ئاشرون لە ماڵی حوسەین بەکی لە هۆزی ساکی بەهۆکاری ڕوداوێک گیانی لە دەستدا، بەهۆی ئەوەی تاهیر ئاشرونی هێژا بە هەڵە و لە ئەنجامی ڕوداوێکدا گیانی لە دەستدا، زۆر نیگەران بووین، هاوخەمی خۆمان بۆ بنەماڵەی دڵسوتاویان دەردەبڕین، با گەلەکەمان، هۆزی ساکی وڵاتپاریز و بنەماڵەی هێژای ئاشرونمان بزانن هیچ دژایەتی و نەیارێتییەک لە نێوان ئێمە و تاهیر ئاشرودا نییە و بە هیچ جۆرێک بە ئامانج نەگیراوە، شتەکە لە ئەنجامی ڕوداوێکەوە ڕوویدا، جارێکی دیکە سەرەخۆشی خۆمان لە بنەماڵەی ئاشرون، کە ڕۆڵەکەیان لە دەستدا و ماڵی حوسەین بەکی دەکەین.

  وەزارەتی نەوتی عێراق رایدەگەیەنێت: ژمارەیەك لە میدیاكانی هەرێم هەواڵێكیان لەسەر وەرهێنان لە بواری نەوت و غازدا بڵاوكردوەتەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان گرێبەستێكی نوێی واژۆ كردوە، ئەوەش پێچەوانەی بڕیارەكانی دادگای باڵای فیدراڵە. لە رونکردنەوەیەکدا وەزارەتی نەوتی عێراق بڵاویكردوەتەوە؛ ئەو گرێبەستانەی لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە كە بۆ وەبەرهێنان لە کێڵگەی میران و کێڵگەی تۆپخانە-کوردمیر لە پارێزگای سلێمانی پێشێلکردنی ئەو بڕیارانەیە کە لەلایەن دادگای فیدڕاڵیی عێراق دەرچوە و گرێبەستەكان پوچەڵن. رونیكردوەتەوە، سەرباری پێویستی عێراق بۆ وەبەرهێنان لە غاز و دابینکردنی پێداویستی بۆ وێستگەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا، بەڵام خاوەندارێتی سامانی نەوت بۆ عێراقییەكان دەگەڕێتەوە و هەر وەبەرهێنانێک لەم سامانەدا دەبێت لەڕێگەی حکومەتی فیدراڵیەوە ئەنجام بدرێت. وەزارەتی نەوتی عێراق ئاماژەی بۆ ئەوەشكردوە، ئەو رێوشوێنانەی حکومەتی هەرێم گرتویەتیەبەر، پێشێلکارییەکی ئاشکرای یاسای عێراقە، بۆیە وەزارەتەكە بە پشتبەستن بە دەستوری عێراق و بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی جەخت لە پوچەڵبونەوەی گرێبەستەكان دەکاتەوە. رۆژی دووشەممە، 19-5-2025، لە رێوڕەسمێکی تایبەتدا لە واشنتن، بە ئامادەبوونی مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان، حکومەتی هەرێمی کوردستان دوو گرێبەستی گەورەی لە بواری وزەدا، بە بەهای زیاتر لە 100 ملیار دۆلار، لەگەڵ دوو کۆمپانیای ناسراوی ئەمریکی، وێسترن زاگرۆس و HKN Energy، واژۆ کرد.

  رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی پرۆسەی ئاشتی و چەکدانانی پەکەکە رایگەیاند، بابەتەکە پێویستی بە گفتوگۆی زیاترە چونکە هێشتا نازارێت چۆن و کەی پەکەکە چەکدادەنێت. رێبەر ئەحمەد لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا گوتی، “تاوەکو ئێستا هیچ هەنگاوێکی کرداری لەلایەن تورکیا و پەکەکەوە بۆ پرۆسەی ئاشتی نەنراوە، هەروەها رێکارەکانی چەکدانانیش بۆ هیچ لایەنێکیان روون نییە،کە لەکوێ و چۆن چەک دادەنرێت، بۆیە پێویستیان بە گفتوگۆی زیاترە.” بەگوتەی رێبەر ئەحمەد، هەرێمی هەرێمی کوردستان لە ئێستا و رابردووشدا رۆڵی هەبووە لە نزیککردنەوەی هەردوولا و گەیشتن بە ئاشتی. هەفتەی رابردوو پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) ئەنجامەکانی 12ـهەمین کۆنگرەی خۆی راگەیاند و گوتی، بڕیاریان داوە پارتەکە هەڵبوەشێننەوە و خەباتی چەکداریش کۆتایی پێدەهێنن. بڕیارەکەی پەکەکە لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان، عێراق و تورکیا و جیهانیش پێشوازییەکی گەورەی لێکرا. دوای چوار رۆژ لە راگەیاندراوەکەی پەکەکە، زاگرۆس هیوا، گوتەبێژی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ستێرک تیڤی رایگەیاند، پەکەکە بڕیاری چەکدانانی نەداوە، بەڵکو تەنها بڕیاردراوە کۆتایی بە خەباتی چەکداری بهێنرێت، گوتیشی، هێشتا هیچ پرۆسەیەک بەناوی ئاشتی دەستیپێنەکردووە چونکە تورکیا و پەکەکە لەسەر ناوی پرۆسەکە هاوڕا نین و تورکیا پرۆسەکە بە “تورکیای بێ تیرۆر” ناو دەبات.