سێ وڵات داوا لە حـ.ـە.ما.س دەکەن پلانەکەى ترەمپ قبوڵ بکات

یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، ئەمڕۆ هەینی، هەڕەشەی لە عەبدولمەلیک حوسی، رابەڕی  حوسییەکانی یەمەن كردو وتی: نۆرەی تۆش دێت. کاتز راشیگەیاند: ئاڵای ئیسرائیل بەسەر سەنعای پایتەختی یەمەندا دەشەكێتنەوە. وەزیری بەرگری ئیسرائیل، لە سەكۆی "ئێكس" نوسیوتی: ئاڵای حوسییەکان بە ئاڵای شین و سپی ئیسرائیل دەگۆڕدرێت، کە بەسەر پایتەختی یەمەندا دەشەكێتەوە. راشیگەیاندووە: عەبدولمەلیک حوسی، نۆرەی تۆش دێت، دەنێردرێیت بۆ دیداری تەواوی ئەندامی حکومەتەکەت و هەموو ئەو ئەندامە شکستخواردوانەی بەرەی شەڕانگێز کە لە تاریكایی دۆزەخدا چاوەڕوانن. سوپای ئیسرائیل لەم دواییانەدا هێرشەکانی بۆ سەر حوسییەکان چڕتر کردۆتەوە و هەفتەی ڕابردوو بە دەیان کەس لە شاری سەنعای پایتەخت کوژران، ئەمەش دوای تیرۆرکردنی سەرۆک وەزیرانیان و نۆ وەزیر و بەرپرسی دیکەی حکومەت لە مانگی ئابدا. لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕی غەززەوە، حوسییەکان هێرشەکانیان بە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بۆ سەر ئیسرائیل چڕتر کردووەتەوە، هەروەها هێرش بۆ سەر ئەو کەشتییە بازرگانییانەی کە بانگەشەی ئەوە دەکەن پەیوەندییان پێوە هەیە لە کەناراوەکانی یەمەن، چڕتر کردووەتەوە. سوپای ئیسرائیل ڕۆژی پێنجشەممە ڕایگەیاند کە مووشەکێک کە لە یەمەنەوە هەڵدرابوو، ڕێگریان کردووە، هاوکات فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوان شاری ئیلاتی داوە. حوسییەکان ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنیان لەدژی ئیسرائیل پشتڕاستکردەوە. سوپا لە بەیاننامەیەکدا ئاماژەی بەوەکردووە، هێزی ئاسمانی ڕێگری لە "مووشەکێک کردووە کە لە یەمەنەوە هاویشتووە و لە چەند ناوچەیەک زەنگی ئاگادارکردنەوەی لێکەوتەوە". ئەمەش دوای ماوەیەکی کەم لە دوای ئەوە هات کە پۆلیسی ئیسرائیل پشتڕاستی کردەوە کە هێزەکانی "شوێنی کاریگەری" فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوان کە لە ڕۆژهەڵاتەوە لە شاری ئیلات لە باشووری ئیسرائیل هەڵدرابوو و ڕووی لە دەریای سوور کردووە. لە بەیاننامەیەکی جیادا، سوپا ڕایگەیاندووە، "تیمەکانی گەڕان و فریاگوزاری لەو ناوچەیە کاردەکەن کە ڕاپۆرتی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکەیان پێگەیشتووە"، ئاماژەی بەوەشکردووە، هێزی ئاسمانی ڕێگری لە فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی دووەمی کردووە کە لە ڕۆژهەڵاتەوە دێت.

هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەى تورکیا لە میانی بەرنامەیەکی تەلەفزیۆنیدا کە لە میسر بەشداریی کرد، لەسەر سوریاو ئیسرائیل قسەیکردو بانگەشەی ئەوەی کرد کە ئیسرائیل گەورەترین مەترسییە و یەپەگە بە زۆرەملێ یەک لەسەر سێی سوریای داگیرکردووە. لە لێدوانێکیدا بۆ کەناڵی ئێم بی سی میسر،  هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا ڕایگەیاند، ئیدارەی نوێی سوریا هەستیارە بەرامبەر بە پرسگەلێکی وەک نەبوونی هەڕەشە بۆ سەر وڵاتانی دراوسێ و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر. فیدان ئاماژەی بەوەدا کە ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە دەرفەتیان بە ئیدارە نوێیەکە داوە و دەڵێت "گەورەترین مەترسی لەسەر سەقامگیری سوریا ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی ئەگەری ئیسرائیلە".  وەزیری دەرەوەی تورکیا ڕایگەیاند کە ئیدارەی نوێی سوریا بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع پەیامی ئەرێنی سەبارەت بە پرسە ناوچەییەکان ناردووە، ئەو ڕوونیشیکردەوە، تورکیا پەیوەندی لەگەڵ ژمارەیەک وڵاتی ناوچەکەدا کردووە، لەوانە میسر، سعودیە، ئوردن، عێراق، قەتەر، و ئیمارات و هاوڕابوون لەسەر دیدگایەکی هاوبەش سەبارەت بەوەی چاوەڕوانی چی لە ئیدارەی نوێی سوریا دەکرێت. فیدان بە ئاماژەدان بەوەی کە گەورەترین مەترسی لەسەر سەقامگیری سوریا "ئۆپەراسیۆنی سەربازیی ئیسرائیلە"، هۆشداریدا لەوەی کە سیاسەتە فراوانخوازییەکانی ئیسرائیل دەتوانێت دەرگای ناسەقامگیری لە ناوچەکەدا بکاتەوە و هێزەکانی SDF/YPGی تۆمەتبارکرد بە داگیرکردنی سوریا.، ئاماژەی بەوەشکرد، قەیرانی سوریا تەنها کێشەی تورکیا نییە، بەڵکو پرسێکی ناوچەییە بە لەبەرچاوگرتنی سنوورەکانی لەگەڵ عێراق و ئوردن و لوبنان. ئەو فیدان ڕایگەیاند کە هێزەکانى یەپەگە و هەسەدە"بە چەک و هێز" یەک لەسەر سێی وڵاتەکەی داگیرکردووە و پێویستە هەموو کێشەکان بە شێوەیەکی ئاشتیانە و لە بەرژەوەندی سوورییەکان چارەسەر بکرێن. هەروەها وەزیرى دەرەوەى تورکیا باسی لە شەڕی غەززە کرد و ڕایگەیاند کە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان لە چارەسەرکردنی قەیرانەکاندا هەنگاوى پێوستى نەناوەو کارى کەمی کردووە. فیدان بە جەختکردنەوە لەسەر پێویستی پێکهاتەیەکی گشتگیرتر و بەشدارتر لە نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند کە لە کاتێکدا هاوپەیمانییەکانی ئێستا خۆشگوزەرانی بۆ گەلی خۆیان دابین دەکەن، بەڵام شکست دەهێنن لە چارەسەرکردنی کێشە جیهانییەکان. ڕوونی کردەوە کە هەر لەبەر ئەمەشە ئەکتەرە نوێیەکانی وەک بریکس و ڕێکخراوی هاریکاری شەنگەهای سەریان هەڵداوە.  وەزیری دەرەوەی تورکیا ستایشی پەیوەندییەکانی وڵاتەکەی لەگەڵ میسر کرد و جەختی لەوە کردەوە کە ئێستا گەیشتوونەتە "باشترین ئاست لە مێژووی نوێدا". وه زیری ده ڕه وه ئاماژه ی به وه شدا، په یوه ندییه برایه تییه کانی نێوان هه ڕدوو وڵات و په یوه ندییه کانی نێوان گه ڵه کانیان هه میشه نایاب بووه . ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەو دوو گەلە لە بنەڕەتدا لەیەک دەچن و جیاناکرێنەوە. بەڵام پەیوەندی نێوان نوخبە سیاسییەکان- چ لەسەر ئاستی بیرۆکراسی و چ لەسەر ئاستی حکومەت- پێشتر گەیشتووەتە ئاستێکی نایاب، بەو پێیەی توانیومانە هەموو پرسەکان تاوتوێ بکەین".

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، بایکۆتکردنی هەڵبژاردن چارەسەر نییە و تەنیا خزمەت بە گەندەڵکاران دەکات و گوتی، عێراق بە گۆڕانکارییەکی ئابووریی گەورەدا تێدەپەڕێت و وەبەرهێنان تیایدا گەیشتووەتە 100 ملیار دۆلار. سەرۆکوەزیرانی عێراق لە دیدارێکیدا لەگەڵ سەرۆکهۆزەکان، کەسایەتییەکان و دەستەبژێری ئەکادیمیی دانیشتووی ناوچەی کەڕادەى بەغداد، جەختی لە بەدیهێاننی دۆخی سەقامگیر و ئاسایش لە عێراق لە رێگای دەزگا ئەمنییەکانەوە کردەوە، هاوکات باسی لە پێویستیی بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق کرد و جەختی لە گرنگیی تێپەڕاندنی هەڵەکانی رابردوو کردەوە، لەرێگەی پێشخستنی بەرژەوەندییە نیشتمانییەکان و گوتی، "ئێستا نیوەی رێگەکەمان بڕیوە، بۆ ئەو ئاسایش و سەقامگیری و گەشەپێدانەی بەدوایدا دەگەڕێین". هەروەها سەرۆکوەزیرانی عێراق باسی ئەوەیکرد، بایکۆتکردنی هەڵبژاردن خزمەت بە گەندەڵکاران و ئەو کەسانە دەکات کە هیچ کارنامەیەکیان نییە بۆ خزمەتکردنی وڵات، بەڵام "وڵاتانی جیهان بە رێز و پێزانینەوە تەماشای عێراق دەکەن بۆ ئەو دەستکەوتانەی لە زۆر بواردا بەدەستیهێناون". سەرۆکوەزیرانی عێراق باسى لەوەشکرد، بوونی کۆمپانیا نێودەوڵەتییە گەورەکان لە عێراق نیشانەی بوژانەوەیەتی و ئاماژەیە بۆ ئەوەی گۆڕانکارییەکی گەورەی ئابووری بەسەر وڵاتەکەدا دێت و گەیشتنی قەبارەی وەبەرهێنان بە 100 ملیار دۆلار بەو مانایەیە کە عێراق وڵاتێکی سەلامەت و سەقامگیرە بۆ وەبەرهێنان.

کۆنسەی ئەورووپا داوای ئازادکردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش دەکات و داوا لە تورکیاش کرد، تاکوو حوزەیرانی 2026، دەربارەی پێدانی مافی هیواش بە ئۆجەلان، زانیارییان پێ بدەن. لێژنەی وەزیرانی کۆنسەی ئەورووپا لە کۆبوونەوەی ئاسایی خۆیدا، خەباتی سەڵاحەدین دەمیرتاشی بەرزنرخاند و ئاماژەی بەوە کرد، دەمیرتاش و سیاسییەکانی دیکە کە بە دەنگی جەماوەر و خەڵک هەڵبژێردران، بێ هیچ بەڵگەیەک، بەهۆکاری سیاسی زیندانیی کراون. کۆنسەی ئەورووپا ڕەخنەی لە دادگای دەستووری تورکیا گرت کە هیچ لێکۆڵینەوەیەکی لەبارەی پرۆسەی سەردانیکردنی دەمیرتاش نەکردووە، داوایان کرد تورکیا دەستبەجێ داوای ئەورووپا جێبەجێ بکەن و دەمیرتاش و سیاسییەکانی دیکە ئازاد بکات. لەبارەی پێدانی مافی هیوا بە عەبدوڵڵا ئۆجەلان داوای لە تورکیا کرد، تاکوو حوزەیرانی 2026، زانیاری بە کۆنسەی ئەورووپا بدەن. جێی باسە،"مافی هیوا" یاسایەکە یان مافێکە کە لەلایەن دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپاوە دەرچووە. بەپێی ئەم یاسایە، هەر بەندکراوێک کە سزای زیندانیی هەتاهەتایی بەسەردا سەپێنرابێت، دوای تێپەڕبوونی 25 ساڵ لە زیندانیکردن، مافی ئەوەی دەبێت کە داوای پێداچوونەوە بە بڕیاری سزادانەکەیدا بکات، یان ئازاد بکرێت، یان مەرجدار بەربدرێت.

سه‌رۆكی فه‌ره‌نسا پێشبینی دەکات، پێش کۆتایی ئه‌م مانگه‌، گەمارۆ نێودەوڵەتییەکان به‌سەر ئێراندا بسه‌پێنرێنه‌وه‌؛ ده‌شڵێت، ئێران له‌ دانوستانه‌كان جیددی نییه‌. پێنجشه‌ممه‌، 18ـی ئه‌یلوولی 2025، ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵێکی تەلەفزیۆنی ئیسرائیل پێشبینی كرد، پێش کۆتایی ئه‌م مانگه‌، گەمارۆ نێودەوڵەتییەکان به‌سەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێراندا بسه‌پێنرێنه‌وه‌. سه‌رۆكی فه‌ره‌نسا گوتووشیه‌تی، پێشبینییه‌كه‌ی له‌جێ خۆیه‌تی و پێی وایه‌ هۆكاره‌كه‌ی بۆ ئێران ده‌گه‌ڕێته‌وه‌، كه‌ له‌م باره‌وه‌ جیددی نه‌بووه‌ به‌تایبه‌تی له‌ كۆبوونه‌وه‌كانی له‌گه‌ڵ وڵاتانی ترۆیكا؛ به‌ریتانیا، فه‌ره‌نسا و ئه‌ڵمانیا له‌ باره‌ی پرسی به‌رنامه‌ ئه‌تۆمییه‌كه‌ی.                چوارشه‌ممه‌، 17ـی ئه‌یلوولی 2025، وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا، لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی  ئێکس ڕایگەیاند، وەزیرانی دەرەوەی سێ وڵاتە ئەورووپییەکە و بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتیی ئەورووپا، بە تەلەفۆن گفتوگۆیان لەگەڵ هاوتا ئێرانییەکەیان کرد، بۆ ئەوەی بەردەوامی بە هەوڵە دیپلۆماسییەکان بدەن. لە پەیامەکەی وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیادا هاتبوو "لایەنە ئەورووپییەکان، لە گفتوگۆکەدا جەختیان کردووەتەوە، ئێران هێشتا ئەو هەنگاوی لۆجیکی و وردی نەناوە کە بۆ درێژکردنەوەی بڕیارنامەی 2231 پێویستن. پێویستە ئێران دەست بە گفتوگۆکان بکاتەوە، ڕێگە بدات پشکنین بۆ دامەزراوە هەستیارەکان بکرێت و پرسی یەدەگی یۆرانیۆمی پیتێنراو بە ڕێژەی بەرز، یەکلا بکاتەوە. " وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا هەروەها ڕایگەیاندبوو "سێ وڵاتە ئەورووپییەکە، جارێکی دیکە جەختیان لە په‌له‌كردن له‌ بابەتەکە و سووربوونیان بۆ دووبارە سەپاندنەوەی گەمارۆکان، لە ئەگەری نەگرتنەبەری هەنگاوی کردەیی لە ڕۆژانی داهاتوودا، کردەوە." هەر دوێنێ چوارشه‌ممه‌، ئاژانسی هەواڵی 'ئیرنا، بڵاوی کردەوە، عه‌باس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لە گفتوگۆکەیدا لەگەڵ هاوتا ئەورووپییەکانیدا، ئاماژەی بە هەڵوێستی بنەڕەتیی ئێران کرد، کە بریتییە لە گرنگیی پاراستنی کەشی گفتوگۆ و دیپلۆماسی بۆ ڕێگریی لە زیادبوونی گرژییەکان. هەروەها هەنگاوی سێ وڵاتە ئەورووپاییەکەی بۆ گەڕاندنەوەی ئەو گەمارۆیانەی ئەنجوومەنی ئاسایش هەڵیوەشاندبوونەوە، بە بێ هیچ پاساوێکی یاسایی و لۆجیکی زانی."

مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات، جەختدەكات لە بەردەوامی گفتوگۆکان لەگەڵ حکومەتی سوریا لە چوارچێوەی رێککەوتنی 10ی ئازار. لە میانی کۆبونەوەی ئەنجومەنی سەربازی هێزەکانی سوریای دیموکرات، عەبدی باسی لە گرنگی پاراستنی ئاگربەستی هەمیشەیی و گرتنەبەری رێوشوێنی پێویست كردووە لە دژی ئەو دەستدرێژییانەی هەوڵی راکێشانی ناوچەکە دەدەن بۆ شەڕێکی نوێ. ئاژانسی "هاوار نیوز" بڵاويكردووەتەوە، ئەنجومەنی سەربازیی هێزەكانی سوریای دیموكرات، ئاماژەی بەوەشكردووە، تێکەڵبون لەگەڵ سوپای سوریا لەسەر مێزە بۆ گفتوگۆکردن و هەسەدە ئامادەیە بۆ گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق و هەماهەنگی لەگەڵ لیژنە پەیوەندیدارەکان دەکات. پێداگريشى لەسەر پرسی چارەسەری سیاسی کردووەتەوە، ئەم بژاردەیەی بە هەمیشەیی بۆ دەستەبەرکردنی ئاسایشی سوریا و پاراستنی گەلەکەی ناوبردووە. هاوکات ئەنجومەنی سەربازیی هێزەکانی سووریای دیموکراتیک کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی بە ئامادەبوونی هەموو ئەندامانی فەرماندەیی گشتی و فەرماندەی ئەنجومەنە سەربازییەکانی هەرێم و دامەزراوەکانی پەیوەست پێیانەوە ئەنجام دا. کۆبوونەوەکە تیشکی خستە سەر دوایین پێشهاتە سیاسی و سەربازییەکانی سووریا، تێیدا فەرماندەی گشتیی قەسەدە مەزڵوم عەبدی، جەختی لەسەر بەردەوامبوونی دانوستانەکان لەگەڵ دیمەشق بەپێی ڕێککەوتنی ١٠ـی ئازار کردەوە، هەروەها گرنگیی پابەندبوون بە ئاگربەست دووپات کردەوە. ئامادەبووان پرۆژەی یەکگرتن لەگەڵ "سوپای سووریا"ـیان تاوتوێ کرد و ئامادەیی خۆیان بۆ گفتوگۆ و هەماهەنگی لەگەڵ لیژنە پەیوەندیدارەکان دووپات کردەوە. سەبارەت بە شەڕی دژی چەتەکانی داعش، کۆبوونەوەکە ئاماژەی بە "زیادبوونی کردەوە تیرۆریستییەکانی چەکداران لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا" کرد و پابەندبوونی خۆی بۆ بەردەوامبوون لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕێکخراوەکە و پتەوکردنی هاوکاری لەگەڵ هاوپەیمانیی نێونەتەوەیی دووپاتکردەوە، لەگەڵ بەرزکردنەوەی ئاستی پاراستنی ئەو زیندانانەی کە ئەندامانی داعش تێیدا دەستبەسەرن. لەسەر ئاستی ناوخۆیی، بڕیاری دەرکردنی لێبووردنێکی گشتی بۆ ئەو کەسانە درا کە پابەندی ئامادەبوون نەبوون لە شوێنە سەربازییەکانیان  و دەرفەتییان پێدرا کە بارودۆخیان ئاسایی بکەنەوە،  لەگەڵ تاوتوێکردنی چەند دۆسیەیەکی پەیوەست بە بەرزکردنەوەی توانا و ڕاهێنانی هێزەکان.

 بەهۆی تەقەکردن لە دەروازەی سنووری پردی شا حسێن لە نێوان ئیسرائیل و ئوردن، دوو کارمەندی ئەمنی ئیسرائیلی کوژراون، میدیا عەرەبیەکان ئاماژەیان بەوەشکردووە، دەستبەجێ دوای ڕووداوەکە دەروازەکە داخراوە. دەزگای تەندروستى  ئیسرائیل  بڵاویکردەوە لە ئەنجامی تەقەکردنەکەدا ئەو دوو سەربازە بەسەختى برینداربوون و لەکاتى گواستنەوەیان بۆ نەخۆشخانە گیانیان لەدەستداوەو ئەو دوو قوربانییەش ئەندامی هێزە ئەمنییەکانی ئیسرائیل بوون. میدیا ئیسرائیلیەکان دەڵێن بەپێی زانیارییەکان، دامەزراوە ئەمنییەکان بەدواداچوونیانکردوەو بەپێى لێکۆڵینەوەى سەرەتایی دەرکەوتووە ئەوانەى هێرشەکەیان ئەنجامداوە، یەکێکیان شۆفێری ئۆتۆمبێلێکی بارهەڵگری فریاگوزاری مرۆیی بووە کە لە ئوردنەوە گەیشتووە و بڕیاربووە ڕێگەی خۆی بۆ کەرتی غەززە بکاتەوە.   سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە، ئەو چەکدارانەى کە تەقەکانیانکردوە لە دیوی ئوردنەوە گەیشتوون و ئۆپەراسیۆنەکەیان لە دەروازە سنوورییەکان ئەنجامداوە. ڕوونیشیکردووەتەوە، سێ چەکداربوون و  لە ناوچەی کەشتیوانی پردی شا حسێن ئەنجامداوەو دوانیان کوژراون. هێزە ئەمنییەکان بەردەوامن لە گەڕان و پشکنینی ناوچەکەو ترسیان لەوەهەیە دووبارە هێرشیان بکرێتەوە سەر. لەلایەکی دیکەوە، وەزیری دەوڵەت بۆ کاروباری ڕاگەیاندن و وتەبێژی فەرمی حکوومەت، د.محەمەد مومانی، وتی: بەدواداچوون بۆ ئەو هەواڵە بڵاوبووانە دەکەین کە باس لە ڕووداوێکی ئەمنی لە دیوەکەی تری دەروازەی سنووری کەرەمە دەکەن. مومانی زیادی کرد: لایەنە پەیوەندیدارەکانمان چاودێری ئەو بابەتە دەکەن، هەر وردەکارییەکیش هەر کە زانیارییەکیان پێگەیشت ڕایدەگەیەنین.

لیژنەی وەزیرانی ئەنجومەنی ئەوروپا، جارێکی دیکە داوا لە تورکیا دەکات کە "مافی هیوا" بە عەبدوڵا ئۆجەلان، رێبەری پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) و هاوڕێکانی بدات. لەمبارەیەوە ئەنجومەنەکە ماوەی هەشت مانگی دیکەی وەک مۆڵەت بە ئەنقەرە داوە، کە ئەمەش دوای کۆبوونەوەکانی رۆژانی 17 تا 19ی ئەیلولی 2025 دێت. کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجوومەنی ئەوروپا کۆبوونەوەی سێ مانگانەی خۆی سەبارەت بە مافەکانی مرۆڤ لە ١٥-١٧ی ئەیلول ئەنجامدا. کۆمیتەکە لە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٤دا وادەی ساڵێکی بۆ تورکیا دیاریکردبوو بۆ جێبەجێکردنی "مافی هیوا" بۆ ڕێبەر ئاپۆ، حەیاتی کایتان، ئەمین گوربان و جڤیان بۆڵتان. لەم کۆبوونەوە نوێیەییدا، کۆمیتەکە بڕیارەکەی بەپێی مادەی ٤٦ بڕگەی ٢ی ڕێککەوتننامەی ؛داکۆکی لە مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە بنەڕەتییەکان'دەرکرد، کە کۆمیتەکە ئەرکی چاودێریکردنی جێبەجێکردنی بڕیارە کۆتاییەکانی دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپای داوە.   کە "لەم چوارچێوەیەدا، ئەگەری ئەوە هەیە کەسێک ئازاد نەکرێت ئەگەر مەرجەکانی سزا و ڕێگریکردن بە تەواوی جێبەجێ نەکرابێت یان ئەگەر کەسەکە هێشتا مەترسی لەسەر کۆمەڵگا دروست بکات". لە بڕیارەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە "یاسای نێونەتەوەیی مەیلێک نیشان دەدات بۆ دامەزراندنی میکانیزمی پێداچوونەوە کە لە ٢٥ ساڵ زیاتر نەبێت دوای سەپاندنی سزای هەتاهەتایی." کۆمیتەکە جەختی لەوە کردەوە کە هەموو دەوڵەتێک بەپێی مادەی ٤٦ بڕگەی یەکەمی ڕێککەوتننامەکە پابەندە بە پابەندبوون بە تەواوی و کاریگەر و خێرا بە بڕیارە کۆتاییەکانی دادگا لەو کەیسانەی کە لایەنگرییە. سوود لە پرۆسەی کۆمیسیۆنی پەیوەست بە پرسی کورد وەربگیرێت؛ هەنگاوی پێویست بە پەلە بنێن کۆمیتەکە بە دەربڕینی پەشیمانی قووڵی خۆی ئاماژەی بەوەدا کە "رێوشوێنی یاسایی یان ڕێوشوێنی گونجاوی دیکە بۆ گونجاندنی یاساکانی تورکیا لەگەڵ مەرجەکانی ڕێککەوتننامەکەدا وەک لەو بڕگانەدا هاتووە، هێشتا پەسەند نەکراون."  لە بڕیارەکەییدا کۆمیتەکە داوای لە دەسەڵاتداران کرد کە هەنگاوی پێویست بەپەلە بنێن. کۆمیتەکە لە بارەی بڕیارەکەیەوە ئەمەی گوت: "بۆئەوەی ئەم دۆسییە گرووپییە بە خێرای جێبەجێ بکرێت، با سوود لە جێگرەوە جیاوازەکانی بەردەستان وەربگرن؛ گۆڕانکاری یاساییەکان کە لە چوارچێوەی 'پلانی نوێی چالاکی مافەکانی مرۆڤدایە' بە گوێرەی سەرلەنوێ هەڵسەنگاندنەوەی سزای قورسی هەتاهەتای؛ سوودوەرگرتن لە هەوڵدانەکانی 'تورکیای بێ شەڕ' کە پێشنیارکردنی گۆڕانکاری یاسایی لە پەرلەماندا ئەرکدارە، سوودوەرگرتن لە کۆمیسیۆنی دیموکراستی، خوشک-برایەتی، یەکگرتنی نەتەوەیی'؛ یان پەسەندکردنی ڕەشنووسی یاسایی لە دۆخی ئێستادا لەسەر ئەم بابەتە لە لایەن پەرلەمانتارانەوە پێشنیارکراوە لە نێو ئەم جێگرەوانەیەدایە." پێدانەوەی هەشت مانگ بە تورکیا؛ پێویستە تا مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٦ زانیاری بدات کۆمیتەکە لە کۆتاییدا وتی: "با سوود لە ئەزموونی وڵاتانی ئەندامی دیکە وەربگرن کە میکانیزمی پێداچوونەوەی لەو جۆرەیان دامەزراندووە."، کۆمیتەکە ئەم داوایەیی لە دەسەڵاتداری تورکیا کرد: " دەسەڵاتداران بۆ ئەوەی پێشکەوتنی خێرا لە جێبەجێکردنی داواکاریی ئەم گرووپەدا بەدەستبهێنن، پێویستە لە دوایین کاتدا ڕاپۆرت لەسەر ئەو ڕێوشوێنانە بدات کە تا مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٦ گیراونەتەبەر."

ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەم خولەیدا ژمارەیەکی پێوانەیی لە هەڵوەشاندنەوەی دانیشتنەکانی تۆمار کردووە، ئەمەش بووەتە هۆی خەرجکردنی بڕێکی زۆری پارە لە مووچە و دەرماڵەی پەرلەمانتاران، لە کاتێکدا ماوەیەکی زۆر بێ کار بوون. پەرلەمانی ئێستا- لە یەکەم کۆبوونەوەى لە 9ی کانونى دووەمى 2022ەوە- تەنیا توانیویەتی 149 کۆبوونەوە لە کۆی نزیکەی 265 کۆبوونەوە ئەنجام بدات. پەرلەمانى عێراق لەم خولەیدا شکستیهێناوە لە ئەنجامدانى 100 کۆبوونەوە کە 12 یان لە 11 مانگى رابردوودا بووە، لەکاتێکدا مووچە و شایستەى دارایی پەرلەمانتاران بۆ ئەو ماوەیە زیاتر لە 122 ملیار دینار بووە و شایستەى ساڵانەش 400 ملیار دینارى تێپەڕاندووە. بەهۆى ئەو رۆڵە لاوازەوە، پێدەچێت ئەم مانگە ویلایەتى خولى پێنجەمى پەرلەمان کۆتایی بێت، ئەوەش لەگەڵ بەردەوامى شکستهێنانى پەرلەمان لە کۆبوونەوەکانى، ئەوەش بەپێی رۆژنامەى مەداى عێراقى. لە مانگی ئابی رابردووەوە، ئەنجومەنی نوێنەران سزای ملیۆنێک دیناری بۆ ئامادەنەبوونی هەر پەرلەمانتارێک لە دانیشتنەکاندا دیاریکردووە. بەڵام زۆرێک لە پەرلەمانتاران بۆ خۆرزگارکردن لەو سزایە ئامادەی دەوام دەبن، بەڵام لەجیاتی ئەوەی بچنە ناو دانیشتنەکان، لە کافێتریای پەرلەمان دەمێننەوە. یاسر حسەینى ئەندامى پەرلەمانى عێراق پێیوایە، ناکۆکییە سیاسییەکان لەبارەى یاسا گرنگەکان هۆکارى پەکخستنى پەرلەمانە، لەناویاندا یاساکانى تایبەت بە وەبەرهێنانى سعودیە لە عێراق، سەربارى سەرقاڵبوونى پەرلەمانتاران بە کاروبارى تایبەت بە هەڵبژاردنەوە کە بڕیارە لە 11 ى تشرینى دووەم بەرێوەبچێت. سەرۆکایەتی پەرلەمان لە بەیاننامەیەکدا کە دوای کۆبوونەوەی رۆژی سێشەممەی ڕابردوو بڵاویکردەوە، ئامادەبوونی پەرلەمانتاران لە دانیشتنەکاندا بە "ئەرکێکی نیشتمانی کە ناتوانرێت دوابخرێت" دادەنێت، ئەوەش دوای شکستی ئەنجامدانى دوو کۆبوونەوەى یەک لەدواى یەک. بەگوێرەی بەدواداچوونەکان، تێچووی ساڵانەی مووچە و دەرماڵەی سەرجەم 329 پەرلەمانتارەکەی عێراق دەگاتە 426 ملیار دینار، کە دەکاتە نزیکەی 300 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی. بۆ ماوەی چوار ساڵی خولی پەرلەمانیش، ئەم خەرجییە دەگاتە یەک ملیار و 200 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی. لە ماوەی 14 مانگی بێکاربوونی ئەنجومەنەکەدا، زیاتر لە 525 ملیۆن دۆلار بە مووچە و دەرماڵە خەرج کراوە. هەر خولێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە چوار ساڵ پێکدێت. هەر ساڵێکیش بەسەر دوو بەشدا دابەش دەبێت، کە هەر بەشێکیان لە چوار مانگ پێکدێت و چوار مانگ پشووی دەکەوێتە نێوانیانەوە. هەر پەرلەمانتارێک مانگانە 8 ملیۆن دینار مووچە وەردەگرێت، ئەمە جگە لەوەی 16 ملیۆن دینار وەک بۆ پاسەوان و 3 ملیۆن دینار وەک دەرماڵەی کرێ بۆ ئەو پەرلەمانتارانەی نیشتەجێی بەغداد نین، بەمەش کۆی مووچەی مانگانەی هەر پەرلەمانتارێک دەگاتە 27 ملیۆن دینار. کۆی تێچووی ساڵانەی مووچە و دەرماڵەی هەر ٣٢٩ پەرلەمانتارەکە زیاتر لە ٤٢٦ ملیار دینارە.

رۆژنامەی "یەدیعۆت ئەحرۆنۆت"ی ئیسرائیلی، ئەمڕۆ پێنجشەممە، لە زاری بەرپرسێکی هەواڵگرییەوە بڵاویکردەوە کە پڕۆسەی گەمارۆدان و داگیرکردنی تەواوەتی شاری غەززە و چۆڵکردنی دانیشتووانەکەی، تا رۆژی شەشی ئۆکتۆبەری داهاتوو تەواو دەبێت. هەمان بەرپرسی هەواڵگری ئاماژەی بەوەشکردووە کە بەپێی خەمڵاندنەکان، نزیکەی 7500 چەکدار لەناو شاری غەززەدا بوونیان هەیە. هاوکات، سەرچاوە فەڵەستینییەکان رایانگەیاند کە سوپای ئیسرائیل بە تەواوەتی هێڵەکانی پەیوەندی لە شاری غەززە پچڕاندووە. پەیامنێری کەناڵەکانی "العربیة" و "الحدث" رایگەیاند کە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانی ئیسرائیل لە باکووری رۆژئاوای شاری غەززەوە لە پێشڕەویدان و سوپای ئیسرائیل لە ناوچەکانی باکووری کەرتەکەدا "رۆبۆتی بۆمبڕێژکراو" دەتەقێنێتەوە. لەلایەکی دیکەوە، سەرچاوە پزیشکییەکان ئاشکرایان کرد کە لەماوەی بیست و چوار کاتژمێری رابردوودا، 99 فەڵەستینی لە ئەنجامی هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە گیانیان لەدەستداوە، کە 77 کەسیان لە باکووری کەرتەکە بوون، ئەمەش بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی "وەفا". ئەم پێشهاتانە لە کاتێکدایە کە یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، هەڕەشەی لە بزووتنەوەی حەماس کرد و بەڵێنی هێرشی گەورەتری لە غەززە دا ئەگەر بێت و حەماس پابەندی مەرجەکانی ئیسرائیل نەبێت. کاتز رۆژی چوارشەممە لە راگەیەندراوێکدا وتی: "ئەگەر حەماس بارمتەکان ئازاد نەکات و چەکەکانی دانەماڵێت، ئەوا غەززە وێران دەکرێت و دەبێتە مۆنۆمێنتێک بۆ یادەوەریی ئەو ئەندامانەی حەماس کە دەستدرێژی و کوشتاریان ئەنجامداوە." سوپای ئیسرائیل دەستی بە فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە زەمینییەکانی کردووە، لە کاتێکدا هۆشدارییە نێودەوڵەتییەکان لەبارەی کارەساتێکی مرۆیی نزیک لە کەرتەکەدا بەردەوامن. لەم هەفتانەی دواییدا سوپا هۆشدارییەکانی بۆ دانیشتووانی شاری غەززە چڕکردووەتەوە و داوایان لێدەکات شارەکە جێبهێڵن و بەرەو "ناوچەی مرۆیی" لە باشووری کەرتەکە بڕۆن. لە بەرامبەردا، بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند کە فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئیسرائیل "بەشێکی نوێیە لە شەڕی کۆمەڵکوژی و پاکتاوی رەگەزیی سیستماتیک دژی خەڵکی غەززە." هێرشە بەردەوامەکانی ئیسرائیل زۆربەی شاری غەززەیان کردووەتە وێرانە و بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی لە غەززە، هێرشە سەربازییەکەی ئیسرائیل بووەتە هۆی گیانلەدەستدانی لانیکەم 64,964 کەس، کە زۆربەیان هاوڵاتی مەدەنین.

ئەمڕۆ پێنجشەممە، 18ـی ئەیلوولی 2025، کۆمیسیۆنی ئاشتیی پەرلەمانی تورکیا، کە تایبەت بە پرۆسەی ئاشتی دامەزراوە، کۆدەبێتەوە و گوێ لە نوێنەرانی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی باکووری کوردستان دەگرێت. کۆمیسیۆنەکە گوێ لە نوێنەری فیدراسیۆنی عەشیرەتەکان، کۆنفیدراسیۆنی گوندپارێز و کەسوکاری سەربازە کوژراوەکان، و فیدراسیۆنی کارسازانی باکووری کوردستان دەگرێت. هاوکات، کۆمیسیۆنەکە دوێنێ چوارشەممەش کۆبوویەوە و میوانداریی کەسانی ئەکادیمی کرد و گوێی لە بۆچوونەکانیان گرت لەبارەی پرۆسەی ئاشتی وڵاتەکە. لە دانیشتنی دووەمیشدا، ئەندامانی کۆمیسیۆن گوێبیستی دوو باڵیۆزی پێشووتری تورکیا بوون کە وەک نێوەندگیر بەشدار بوون لە کۆتاییهێنان بە ململانێی 40 ساڵەی نێوان موسڵمانانی مۆرۆ و حکوومەتی فلیپین. ململانێی نێوان بەرەی ئازادیخوازی ئیسلامی مۆرۆ و فلیپین لە ساڵانی 70ـی سەدەی ڕابردوودا بەردەوام بوو، و دواتر لە ساڵی 2014 ڕێککەوتنی ئاشتی واژۆ کرا.

حیکمەت هیجری، شێخى یەکتاپەرستانی دروزەكان لە پارێزگای سوەیدا لە باشوری سوریا، دانوستان لەگەڵ دیمەشق رەتدەكاتەوەو دەڵێت: چارەسەرکردنی قەیرانی پارێزگارەكەیان پێویستی بە گۆڕانکاری ریشەیی هەیەو ئەوەی روویدا پێویستی بە لێکۆڵینەوەیەکی نێودەوڵەتی هەیە. هیجری، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی (الحدث)، وتی: هەست بە ئازارێکی قوڵ دەکەم بەهۆی شەرمەزارنەکردنی ئەوەی لە سوەیدا روویاندا. ئاماژەی بەوەشکرد: سوپاسی ئیسرائیلم کرد لەبەر ئەوەی بەرگرییان لێکردین و پارێزگارییان بۆ فەراهەم کردین. راشیگەیاند: ئێمە تووشی پێشێلکاری بووین و ناچاریان کردین هاوپەیمانی هەر لایەنێک بکەین بۆ رزگارکردنمان، جەختیشكرد لەوەی، مەحاڵە لەگەڵ خوێنڕشتن ئاشت ببنەوە. هیجری، داوای دەستورێکی نوێ و حکومەتێکی كرد کە هەموو سوورییەکان بپارێزێت، وتیشی: حکومەت لە رووداوەکانی ئەم دواییەدا هەموو پردەکانی متمانەی لەناوبردووە. 

سەرۆکایەتی کۆماری سوریا ڕایگەیاند، لە دیمەشق، ئەحمەد شەرع، سەرۆک کۆمار  پێشوازی لە ئیبراهیم کالکان، سەرۆکی دەزگای هەواڵگری تورکیا و شاندێکى ئەو وڵاتە کردوە، لەو دیدارەدا  پێشهاتەکانی ڕێککەوتنەکەیان لەگەڵ هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) تاوتوێ کردوە هەروەها جەختیان لەسەر یەکگرتوویی و یەکپارچەیی خاکی سوریا کردەوە. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، لە کۆبوونەوەکەدا باس لە پێشهاتەکانی ناوچەکەش کراوە. ئاژانسی ئانادۆڵو پێشتر بڵاویکردبووەوە کە کاڵکان بەمەبەستی ئەنجامدانی کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی سوریا بە سەرۆکایەتی شەرع گەیشتووەتە دیمەشق بۆ تاوتوێکردنی پرسەکانی ئەمنی دووقۆڵی و ناوچەکە. ڕۆژی 10ی ئادار، سەرۆک کۆماری سوریا و فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات، مەزڵوم عەبدی، ڕێککەوتنێکیان واژۆکرد بۆ تێکەڵکردنی سەرجەم دامودەزگا مەدەنی و سەربازییەکانی سەر بە ئیدارەی خۆسەری کورد لە دەوڵەتی سوریادا. سەردانەکەی سەرۆکى میتى تورکیا لەرۆژی چوارشەممە بۆ دیمەشق بۆ دیدار لەگەڵ شەرع دوای ڕۆژێک لە ڕاگەیاندنی نەخشەڕێگایەک بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکانی پارێزگای سوەیدا لە باشووری سوریا، کە سوریا و ئوردن و ئەمریکا گەیشتنە دیمەشق. سەردانەکەی کالکان دوو ڕۆژ دوای کۆبوونەوەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە پەراوێزی لوتکەی بەپەلەی عەرەبی و ئیسلامی لە دەوحە لەگەڵ شەراع هات بۆ تاوتوێکردنی هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر قەتەر. بەگوێرەی سەرچاوەکانی تورکیا، گفتوگۆکانی نێوان کالکان و شەرع لەسەر پێشهاتەکانی سوریا، هەوڵەکان بۆ گەیشتن بە سەقامگیری و پاراستنی یەکگرتوویی سوریا و یەکپارچەیی خاکی سوریا، هەروەها پێشهاتەکانی ناوچەکە لە نێوان پەرەسەندنی دەستدرێژیی ئیسرائیل.

ئیلهام ئەحمەد، هاوسەرۆکی پەیوەندییەکانی دەرەوەی ئیدارەی خۆسەر رایگەیاند: دانوستانەکان لەگەڵ حکومەتی سوریا تا ئێستا ئەنجامێکی کەمی بەدیهێناوە، هۆکاری خاوی جێبەجێکردنی بڕگەكانی  رێککەوتنی (10)ی ئازاریشی خستە ئەستۆی دیمەشق. ئیلهام ئەحمەد، رەخنەی لە حکومەتی سوریا گرت و وتى: حکومەتی راگوزەر بەنیازە تاکڕەوانە کۆنترۆڵی بەسەر هەموو شتێکدا هەبێت، سوریای نوێش پێویستی بە سیستمێکی نا ناوەندییە، وتیشی: لەگەڵ حکومەتی راگوزەر لە گفتوگۆداین، بەڵام پێشکەوتنێکی کەممان بەدەستدەهێناوە، چونکە حکومەت دەستی دەستی دەكات لە گفتوگۆکان. باسی لەوەشكردووە: یەکێک لەو کێشانەی کە لە گفتوگۆ لەگەڵ حکومەتدا روبەڕومان دەبێتەوە، دەستوەردانی تورکیایە لە سوریا، جەختیشكردووە، سوریا پێویستی بە دەستورێکی نوێ هەیەو دەبێت دەستوری ئێستا نوێ بکرێتەوە. ئەو وتانەی ئیلهام ئەحمەد، لە میانی کۆنفرانسی "ئاسۆی سوریا و عێراق"دا هات، کە نوێنەرایەتی بادن-ڤرتمبێرگی ئەڵمانیا لە شارى بەرلین بەڕێوەی برد، بە ئامادەبونی تۆبیاس تونکڵ، بەڕێوەبەری کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و رۆژهەڵاتی نزیک و باکوری ئەفریقا لە وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا. ئیلهام ئەحمەد لە لێدوانیشكدا بۆ "ئینديپدنت عەرەبیە" لەبارەی فشارەکانی ئیدارەی ئەمریکا لەسەریان، وتویەتی: هەموو ئەو شتانەی سەبارەت بە گفتوگۆکان لەگەڵ دیمەشق روودەدەن، لە قوڵایی ئیرادە و بڕیاری خۆیاندایە، بڕوایان بە پێویستی وتوێژێکی ناوخۆیی سوریا هەیە. ئاماژەی بەوەشکردووە: خاڵە هاوبەشەکانی نێوان ئەوان و لایەنی ئەمریکی یان لایەنە نێودەوڵەتییەکان کە گەرەنتی پرۆسەی سیاسی لە سوریا دەکەن ئەوەیە، دەبێت سوریا یەکگرتوو بێت، دەبێت دانپێدانانی هاوبەش هەبێت بە مافی پێکهاتەکانی سوریا بە هەمەرەنگی كلتوری ئایینی و نەتەوەیی، ئەمە جگە لە دەستەبەرکردنی شەفافیەت لە ناوەندەکانی بڕیاردان.

ئەندامی مەکتەبی سیاسی بزووتنەوەی ئیسلامی ( حەماس ) ڕایگەیاند، شاندی دانوستانکار لەگەڵ بەشێک لە ڕاوێژکارەکانیدا خەریکی لێکۆڵینەوەو ئامادەکاری بوون بۆ وەمدانەوەى پێشنیازی ئەمریکا ئیسرائیل هێرشى کردوەتەسەریان و هەوڵیداوە ( تیرۆر)یان یکات لە دەحەی پایتەختی قەتەر هەفتەی ڕابردوو.  لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی جەزیرە غازى حەمەد پشتڕاستیکردەوە، هێرشەکە دوای کەمتر لە کاتژمێرێک لە دەستپێکردنی کۆبوونەوەکە ڕوویداوە و کاتێک ئامادەبووان دەنگی موشەکەکانیان بیستووە، بۆیان دەرکەوتووە کە هەوڵی تیرۆرکردنیان دەدرێت. ئەم سەرکردانە خوویان بە دەنگی بۆردومانەکانی ئیسرائیل گرتبوو، ئەمەش وایکرد کاردانەوەی خێرایان هەبێت بەرامبەر بەو دۆخە و بەخێرایی ناوچەکە بەجێبهێڵن، کە لە ماوەی کەمتر لە خولەکێکدا بە نزیکەی ١٢ مووشەک بەر شوێنەکە کەوتوە ئەمەش بەوتە ئەو سەرکردەیەى حەماس کە ئامادەی کۆبوونەوەکە بووە. عازى حەمەد دۆخەکەی بەزۆر سەخت ناوبردو وتی: سەرکردە بەئامانج گیراوەکان توانیان بە خێرایی شوێنى بۆردومان و کۆبوونەوەکە بەجێبهێڵن. ئاماژەی بەوەشکرد، حەماس سەرەڕای ئەم پێشهاتانە، هاوبەشی ئەمریکا لە لەناوبردنی شاری غەززە لەلایەن داگیرکاری ئیسرائیل و لەناوبردنی ژیان لە کەرتی و پاکتاوکردنی نەتەوەیی بۆ گەیشتن بە ئامانجە خوێناوییەکانی ڕەتناکاتەوە، جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەمانە "ئێستا هەمووان ناسراون". ئەو سەرکردەیەى حەماس ڕایگەیاند کە پایتەختی عەرەبی و ئیسلامی "ئێستا کۆبوونەتەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم دەستدرێژییە بەربەری و فاشیستە. ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی لە دەحە ڕوویدا "دووپاتیدەکاتەوە کە قاهیرە، ڕیاز ، بەغدا و عەمان دوور نین لەم ئاژاوە شێتانەیەی ئیسرائیل کە لەلایەن ئەمریکاوە پشتگیری دەکرێت". ئەو ئەم دۆخەی بە "تاقیکردنەوەی ئاسایش و کەرامەتی گەلانی عەرەبی و ئیسلامی" زانیوە و ڕایگەیاندووە "پێویستە وڵاتان هەڵوێستیان هەبێت لە وەڵامی خۆبەزلزانینی بنیامین ناتانیاهۆ، کە لەلایەن دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکانەوە داواکراوە، کە بە ئاشکرا باس لە گۆڕینی ڕووخساری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات ، بەیروت و دیمەشق بۆردومان دەکات و بە ئاشکرا هەڕەشەی بۆردومانکردنی هەموو پایتەختێکی عەرەبی دەکات". داوای لە عەرەب و موسڵمانان و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد نەک تەنها فەلەستینییەکان بەرپرسیارێتی خۆیان بخەنە سەر شانی خۆیان و هەنگاوی جددی بگرنەبەر بۆ ڕاگرتنی ئەم خۆبەزلزانین و بێڕێزییە، دوای ئەوەی ئیسرائیل چیتر لە هیچ هێڵێکی سووردا نەوەستا و بە بۆردومانکردنی دۆحە سەلماندی کە ئاشتی و پێکەوەژیانی ناوێت، بەڵکو "هەوڵدەدات ئاشتی بە زۆر و قسەی ناشرین بسەپێنێت". غازى حەمەد جەختی لەوە کردەوە کە ئەمریکییەکان بەشێوەیەکی جددی ڕۆڵی نێوەندگیرییان نەگێڕاوە، بە ئاماژەدان بە بەردەوامی خۆدزینەوەیان لە بەرپرسیارێتی، هاوبەشییان لەگەڵ داگیرکەران لە ئەنجامدانی جینۆساید و کوشتنی دانوستانکاران و دابینکردنی چەکیان بۆ داگیرکەران بۆ کوشتنی فەلەستینییەکان، باسی قسەی بەردەوامی ترەمپ لە کردنەوەی دەروازەکانی دۆزەخ بەسەر غەززەدا ناکرێت. بە پشتبەستن بەو ڕاستیانە، حەمەد ئاماژەی بەوەدا کە ئەمریکا نەبوونی متمانەی خۆی لەم نێوەندگیرییەدا پشتڕاستکردووەتەوە و هیچ بوارێکی بۆ عەرەبەکان نەهێشتۆتەوە کە وەک نێوەندگیرییەکی ڕاستگۆیانە پەیوەندییان پێوە بکات و خۆی بە "هاوبەش لەگەڵ ئیسرائیل لە کۆمەڵکوژی فەلەستینییەکان" حوکم داوە. لە وەڵامی هەڕەشەکانی ترەمپ لە دژی زیانگەیاندن بە زیندانیانی ئیسرائیل، حەمەد وتی بزووتنەوەکە "رێنمایی لە ترەمپ وەرناگرێت و گرنگی بە هەڕەشەکانی نادات، بەڵکو لە چوارچێوەیەکی ئایینی و یاساییدا کاردەکات". جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەوانەی بە شێوەیەکی دڕندانە بۆردومانی غەززە دەکەن، ئەوانەن کە مەترسی لەسەر ژیانی زیندانییەکان دروست دەکەن. جەختیشی لەوە کردەوە کە ترەمپ هەمیشە لە لایەنی هەڵەدا بووە، چونکە پاڵنانی ئیسرائیلی نەکردووە بۆ وەرگرتنەوەی دیلەکانی بە شێوەیەکی دروست، بەڵکو پاڵی پێواوە بۆ ئەوەی بەردەوام بێت لە شەڕەکە. ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمە هاوبەشی لایەنی ئەمریکی لەم شەڕەدا و جددی نەبوونی لە هەوڵەکانی بۆ وەستاندنی ئەو شەڕە پشتڕاست دەکاتەوە. ئەمە یەکەم دەرکەوتنی حەمەد لە دوای ئەو هێرشەی کە شاندی دانوستانکاری بزووتنەوەی حەماس لە دەوحە لە ٩ی ئەم مانگە کردە ئامانج و لە ئەنجامدا سەربازێکی قەتەری و پێنج فەلەستینی کوژران.