حزبوڵا: چەک ڕادەست ناکەین تا هێرشی ئیسرائیل بەردەوام بێت

موراد قەرەیلان، فەرماندەی هێزەکانی پاراستنی گەل "هەپەگە"، سەرکەوتنى پرۆسەى چارەسەریى دەبەستێتەوە بە ئازادکردنى عەبدوڵا ئۆجەلان و دەشڵێت، پابەندن بە بڕیارەکانى کۆنگرەى پەکەکە و لیژنە پەرلەمانییەکەى تورکیاش بە هەنگاوێکى "گرنگ" ناودەبات. موراد قەرەیلان، بەبۆنەى 41هەمین ساڵەى دەستپێکى خەباتى چەکداریى پەکەکە، لە هەرێمەکانی پاراستنی میدیا وتارێکى پێشکەش کرد و رایگەیاند، پابەندن بە بڕیارەکانی کۆنگرەی 12ـى پەکەکە و بانگەوازی 19ـی حوزەیرانی ئۆجەلان. قەرەیلان دەشڵێت، "بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، بەرپرسیارێتی خۆیان جێبەجێ دەکەن، بەڵام کۆتری ئاشتی بە باڵێک نافڕێت. پێویستی بە دوو باڵە". باسیلەوەشکردووە، تێکەڵبوونى دیموکراتی و یاساکانی ئازادی گرنگن، بەڵام ئەگەر تەنیا وەک چەکدانان و گەڕانەوەی گەریلا ببینرێت، ئەوا کەم دەهێنێت. قەرەیلان مەرجى ئازادکردنى ئۆجەلان بۆ سەرکەوتنى پرۆسەکە دادەنێت و لەو بارەیەوە دەڵێت، "گەریلا ئەوە قبوڵ ناکات. گەریلا تەنیا لەپێناو خۆیدا نەهاتە سەر چیا. پێش هەموو شتێک دەبێت ئەندازیاری ئاشتی و خوشک_برایەتیی گەلان، رێبەر ئاپۆ، بەشێوەی جەستەیی ئازاد ببێت. دەبێت هەڵوەستە بکرێت بۆ دەرکردنی ئەم یاسایە. ئەگەر وا نەبێت، قبوڵ ناکرێت". قەرەیلان روونکردنەوەى زیاتر دەدات و دەڵێت، "ئەوە تەنیا گوتەی فەرماندە و بەڕێوەبەران نییە. گوتەی هاوبەشی هەموو شەڕڤان و گەریلاکانە. یاسا بۆ گەریلا دەربکرێت، گەریلا دەست لە چەک هەڵبگرێت و بە ئازادی بگەڕێتەوە ماڵەوە، کەچی رێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بە زیندانیکراوی بمێنێتەوە! ئەمە قبوڵ ناکرێت". لەبارەى هەنگاوەکانى پرۆسەى چارەسەرییەوە، قەرەیلان ئاماژەى بەوەکردووە، "ئێستا لە پەرلەمان لیژنە پێکهێنراوە، بێگومان، ئەوە هەنگاوێکی گرنگە. دەبێت دەوڵەتی تورک ئەو راستییە لەبەرچاو بگرن. ئەگەر لەم سەردەمە مێژووییەدا، لەو رووەوە هەنگاو بنرێت، پرسی 100 ساڵەی کورد چارەسەر بکرێت، ئەوا لەنێوان گەلانی کورد و تورکدا، خوشک_برایەتییەکی راستەقینە دێتەئاراوە". جەختیشدەکاتەوە، بۆ چارەسەری بنەڕەتی پرسەکە و ئاشتییەکی درێژخایەن، دەبێت هەڵوێستی قایلکەر پیشانبدرێت. دەڵێت،  "ئەوان بەشێوەیەکی ستراتیجیی نزیکی ئەو خاڵە دەبنەوە. هیچ رێبازێکی تاکتیکی و فێڵبازانە لای ئەوان نییە". وتەکانی موراد قەرەیلان بەم جۆرەیە: "هاوڕێیانی هێژا، گەلی وڵاتپارێزمان! جەژنی ژیانەوە لە هەمووتان پیرۆزبێت. ٤١هەمین ساڵیادی هەڵمەتی ١٥ـی ئاب، جەژنی ژیانەوە، لە ڕێبەر ئاپۆ پیرۆزبێت. سڵاو و ڕێز و دڵسۆزیی خۆمان پێشکەش دەکەین. جەژنی ژیانەوە لە گەلەکەمان و گەلانی هەرێمەکە و دۆستانی گەلەکەمان و دایکانی شەهیدان و بنەماڵەی شەهیدان و هەموو هاوڕێیان و خەباتکاران پیرۆز بێت. لە کەسێتی فەرماندەی نەمر، عەگید_مەعسوم کۆرکماز، هاوڕێ عەلی حەیدەر قەیتان، ڕەزا ئاڵتون، نوورەدین سۆفی، کۆچەرۆ ئورفا، دەلال ئامەد و زیلاندا، هەموو شەهیدانی شۆڕش بە ڕێزەوە بیردەهێنمەوە و سەری ڕێز بۆ یادیان دادەنەوێنم. بەڵێنەکەمان بۆ شەهیدان دووپات دەکەینەوە. هاوکات لە کەسێتی شۆڕشگێڕیی هێژا فەرماندە زەکی شەنگالی، ئاتاکان ماهیر و ڕێزان جاوید، هەموو شەهیدانی مانگی ئاب بیردەهێنینەوە و سەری ڕێزیان بۆ دادەنەوێنین. بەڵێنەکانمان بۆ شەهیدان دووپات دەکەنەوە. بۆ هەموو شەهیدە قارەمانەکانمان دەڵێین؛ ئەی شەهید ڕۆحتان شاد و ئاسوودە بێت، ئاڵاکەتان هەمیشە شەکاوە دەبێت و دۆزەکەتان سەردەکەوێت! هاوڕێیانی هێژا، گەلی وڵاتپارێزمان! هەڵمەتی ١٥ی ئاب لە مێژووی گەلەکەماندا، لەدایکبوونەوەیە. شکاندنی زنجیرەکانی کۆیلایەتییە. سەرهەڵدانە دژی کۆیلایەتی و داگیرکاری. لە تاریکی ئەو سەردەمەدا، ڕاپەڕینێکی مێژوویی لەم جۆرە ڕێگای بۆ گۆڕانکاری جددی لەناو کۆمەڵگای کوردستان کردەوە. ڕاستە هەڵمەتەکە بە چالاکی چەکداری دەستی پێکرد، بەڵام تەنها سەربازی نەبووە. لایەنی ئایدیۆلۆژی و سیاسی و کۆمەڵایەتی و کولتووری خۆی هەبوو. کۆمەڵگا گەڕایەوە سەر جەوهەری خۆی، پرسیاری لە خۆی کرد. بەم شێوەیە شۆڕشێکی فیکری و شۆڕشێکی کۆمەڵایەتی و شۆڕشێکی کولتووری و شۆڕشێکی ژنانی لە ناو خۆیدا ئەنجامدا. هەڵمەتی ١٥ی ئاب بۆ گەلەکەمان گۆڕا بۆ پرۆسەی خۆبنیاتنانەوە. ژیانەوە بەم جۆرە ڕوویدا. بەم جۆرە گۆڕا بۆ شۆڕشی ژیانەوە و هەبوون و ئازادیی. ئەم هەڵمەتە مێژووییە ڕۆحێکی نەتەوەیی لەنێو گەلی کوردستاندا ئافراند. لە کوردستان و هەرێمەکەدا، ئاڵای ئازادی و دیموکراسیی بڵندتر کردەوە. بۆیە ڕۆژێکی مێژووییە و دەبێت هەردەم بەلای گەلەکەمانەوە بە دڵخۆشی پێشوازیی لێ بکرێت. گەلی هێژامان، هاوڕێیانی شکۆمەند! وەک دەزانرێت بە بانگەوازی ٢٧ـی شوباتی ڕێبەر ئاپۆ، پرۆسەکەمان پێی نایە قۆناغێکی نوێوە. ئێمە پابەندین بە بڕیارەکانی کۆنگرەی ١٢هەمینی پەکەکە. هاوکات پابەندین بە بانگەوازی ١٩ـی حوزەیرانی ڕێبەر ئاپۆوە. بۆ سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ دەکەین. بەڵام کۆتری ئاشتی بە باڵێک نافڕێت. پێویستی بە دوو باڵە. هۆکاری بەشداربوونی هەموو هەڤاڵان لە ڕیزەکانی گەریلادا، ئازادیی ڕێبەر ئاپۆیە، ئەمە ڕاستییە. بێگومان، ئینتیگراسیۆنی دیموکراتیک و یاساکانی ئازادیی گرنگن. بەڵام ئەگەر تەنها وەک چەکدانان و گەڕانەوەی گەریلا ببینرێت، ئەوا کەم دەهێنێت. گەریلا ئەمە قبووڵ ناکات. گەریلا تەنها لەپێناو خۆیدا نەهاتە سەر چیا. پێش هەموو شتێک دەبێت ئەندازیاری ئاشتی و خوشک_برایەتیی گەلان، ڕێبەر ئاپۆ، بەشێوەی جەستەیی ئازاد ببێت. دەبێت هەڵوەستە بکرێت بۆ دەرکردنی ئەم یاسایە. ئەگەر وا نەبێت، قبووڵ ناکرێت. ئەمە تەنها وتەی فەرماندە و بەڕێوەبەران نییە. وتەی هاوبەشی هەموو شەڕڤان و گەریلاکانە. یاسا بۆ گەریلا دەربکرێت، گەریلا دەست لە چەک هەڵبگرێت و بە ئازادیی بگەڕێتەوە ماڵەوە، کەچی ڕێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بە زیندانیکراوی بمێنێتەوە! ئەمە قبووڵ ناکرێت! بابەتێکی تر، مەسەلەی متمانەیە. ئافراندنی متمانەیە. دەبێت ئەم پێویستییە ببینرێت. ئێستە لە پەرلەمان کۆمیسیۆن پێکهێنراوە، بێگومان ئەمە هەنگاوێکی گرنگە. دەبێت دەوڵەتی تورک ئەم ڕاستییە لەبەرچاو بگرن. ئەگەر لەم سەردەمە مێژووییەدا، لەم ڕووەوە هەنگاوبنرێت، پرسی سەد ساڵەی کورد چارەسەر بکرێت، ئەوا لەنێوان گەلانی کورد و تورکدا، خوشک_برایەتییەکی ڕاستەقینە دێتەئاراوە. بۆ چارەسەری بنەڕەتی پرسەکە و ئاشتییەکی درێژخایەن، دەبێت هەڵوێستی قایلکەر نیشان بدرێت. ئێمە بەشێوەیەکی ستراتیژیی نزیکی ئەم خاڵە دەبینەوە. هیچ ڕێبازێکی تاکتیکی و فێڵبازانە لای ئێمە نییە. باوەڕمان بە ڕێبەر ئاپۆیە، بەشێوەیەکی جددیی و ستراتیژی لە پرۆسەکە نزیک دەبینەوە. هەڵبەتە ڕێوشوێنی خۆشمان دەگرینەبەر، بەڵام هەڵوێست و نزیکایەتییمان بەم جۆرەیە. ئەگەر بەرانبەرەکانیشمان وەها نزیک ببنەوە و متمانە ببەخشن، یاسای باوەڕپێکراو ئامادە بکەن، ئێمەش بەرپرسیارێتی خۆمان جێبەجێ دەکەین. بۆ بنیاتنانی کۆمارێکی دیموکراتیک لە تورکیا، ئێمە هەموو ئەرکەکانمان جێبەجێ دەکەین. بەشداردەبین لە کۆماری دیموکراتیک. هەڤاڵانی هێژا و گەلە شکۆمەندەکەمان! ئێمە بە ڕۆحی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، پێشوازیی لە ٤١هەمین ساڵیادی هەڵمەتی ١٥ـی ئاب دەکەین. ئەمە هەڵمەتێکە. هەڵمەتی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک. بەم ڕۆحییەتەوە، پێشوازیی لە ١٥ـی ئاب دەکەین. بێگومان ئەمە ئەنجامێکە و سەرەتایەکی نوێیە. لەسەر بناغەی ١٥ـی ئاب دەست بە قۆناغی نوێ دەکەین. بڕوامان وایە، بەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ، لە کوردستان و تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و تەواوی جیهان، پێشکەوتنی گرنگ ڕوودەدەن. لە چوارچێوەی مۆدێرنیتەی دیموکراتیکدا، تێکۆشانی نەتەوەی دیموکراتیک و سۆسیالیزمی کۆمەڵگەی دیموکراتیک لە هەموو جێگەیەک مەزنتر  و بەهێزتر دەبێت. ڕێگە بۆ تورکیایەکی دیموکراتیک و کۆمارێکی دیموکراتیک دەکرێتەوە. هاوکات ئەمە زەمینەی مەزنکردنی یەکێتیی نەتەوەیی و دۆزی ئازادییە لە کوردستان. بۆیە ڕێبەر ئاپۆ بانگەوازی کرد بۆ یەکێتیی نەتەوەیی. ئێمە بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ دووبارە دەکەینەوە. لە قۆناغە مێژووییەدا، دەبێت یەکێتیی نەتەوەیی کوردان بئافرێنین. دەبێت ئەم سەردەمە، بە یەکێتیی دیموکراتیک و نەتەوەیی تاجدار بکەین. ئەمە چاوەڕوانی و هیوای گەلەکەمانە. هاوکات لەسەر بناغەی دیدگای نەتەوەی دیموکراتیک، لەگەڵ گەلانی دراوسێدا ئاشتی و خوشک_برایەتیی ڕاستەقینە دەئافرێنین. ١٥ـی ئاب، ئەنجامی وەها گرنگی ئافراند. لەسەر ئەم بناغەیە، لەسەر بناغەی نەتەوەی دیموکراتیک، دەبێت ستراتیژی سیاسەتی دیموکراتیکی نوێ سەربخەین. بۆ ئەمەش ڕۆحی ١٥ـی ئاب پێویستە. ڕۆحی ١٥ـی ئاب، ڕۆحی سەرکەوتن و فیداکارییە. لەم کاتەدا، پێویستمان بەم ڕۆحەیە. دەبێت گەلەکەمان، هەموو وڵاتپارێزان بەم جۆرە ئەم قۆناغە بخوێننەوە و بەشداری تێدا بکەن. دیسانەوە لەسەر ئەم بناغەیە جەژنی ژیانەوە لە هەمووان پیرۆز دەکەین، هیوای سەرکەوتن بۆ تێکۆشانی ئەم قۆناغە دەخوازین، سڵاو و ڕێزی خۆمان پێشکەش دەکەین. بژی، بژی ڕۆحی ١٥ـی ئاب بژی، بژی سەرۆک ئاپۆ! بە گیان بە خوێن، لەگەڵتین ئەی سەرۆک! بێ سەرۆک ژیان نابێ! شەهید نامرن! ژن، ژیان، ئازادی!".

بەرپرسێکى باڵاى پۆلیسى سنورى ئێران ڕایدەگەیەنێت نزیکەى شەش ملیۆن  زیارەتكارى ئەو وڵاتە سەردانی عێراقیان كردووە بۆ بەشداریكردن لە رێورەسمی چلەو نیوەى زیاتر ئەو کەسان گەڕاونەتەوە. فەریق ئەحمەد ڕەزا ڕەدان، فەرماندەی پۆلیسی ئێران، بە  ئاژانسی هەواڵی تەسنیمى ڕاگەیاندووە، دوایین ئاماری جموجۆڵی زیارەتكاران (حاجیانی عەربەین) تا ئێستا زیاتر لە سێ ملیۆن و ٦٠٠ هەزار کەس لە سنوورەکانی وڵاتەوە بۆ بەشداریکردن ڕوویان لە عێراق کردووە. ئاماژەی بەوەشکرد، هێشتا ژمارەیەک حاجی بەنیازن وڵات بەجێبهێڵن بۆ ئەوەی بگەنە ڕۆژی دوای عەربەعین لە عێراق، دەشڵێت: "لە کۆی گشتیی ئەو حاجیانەی وڵاتەکەیان بەجێهێشتووە، تا ئێستا زیاتر لە دوو ملیۆن و 700 هەزار حاجیان گەڕاونەتەوە بۆ ئێران. وتیشى: لە ئێستادا نزیکەی 900 هەزار حاجی هێشتا لە عێراقن و لە شارەکانی کەربەلا، نەجەف، کازمیە و سامەرادان". فەرماندەی ئاسایشی گشتی وڵات پێشبینی کرد کە شەپۆلی گەڕانەوەی ئەم کۆمەڵە حاجییە ئەمشەو یان سبەی شەو دەست پێ بکات. سەرۆکی پۆلیسی ئێۆان ئاماژەی بە کارەکانی وەزارەتی ڕێگاوبان و گەشەپێدانی شارەکان کرد و وتی: تا ئێستا وەزارەتی ڕێگاوبان زیاتر لە هەزار و ٢٠٠ پاس و ئۆتۆمبێلی بۆ گواستنەوەی حاجیان ڕەوانە کردووە و بڕیارە زیاتریش ڕەوانە بکرێن. لەلایەکى دیکەوە، ئەمڕۆ وەزارەتی ناوخۆی عێراق رایگەیاند: زیاتر لە (4) ملیۆن زیارەتكار سەردانی عێراقیان كردووە بۆ بەشداریكردن لە رێورەسمی چلە. لیژنەی باڵای ئەمنی وەزارەتى ناوبراویش ئەوەى خستەڕوو، تۆمارکردنی 44 هەزار سەرپێچیی خێرایی لە ماوەی زیارەتە ملیۆنییەکەدا ڕاگەیاند و جەختی کردەوە کە بەڕێوەبەرایەتیی هاتووچۆ بەردەوامە لە چاودێریکردن و تۆمارکردنی سەرپێچییەکان و گرتنەبەری ڕێکاری یاسایی پێویست بەرامبەر سەرپێچیکاران. یادی چلەی ئیمام حوسێن یەکێکە لە گەورەترین بۆنە ئایینییەکانی موسڵمانانی شیعە لە جیهاندا کە 40 ڕۆژ دوای عاشورا بەڕێوەدەچێت. ساڵانە ملیۆنان زیارەتکار لە ناوخۆی عێراق و وڵاتانی جیهانەوە بەرەو شاری کەربەلا بەڕێدەکەون بۆ نوێکردنەوەی ماتەمینی و بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمەکاندا لە مەزارگەی ئیمام حوسێن و حەزرەتی عەباس.

بەرپرسێکى باڵا لە کۆمپانیاى سۆمۆ ڕاگەیاند، دەستپێکردنى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان هێشتا دوو هەنگاوى گرنگى ماوە، یەکەم رازیبوونى کۆمپانیاکانە، دووەمیش ئامادەیی تورکیا بۆ دەستپێکردنەوەى. دوێنێ، وەزارەتى سامانە سروشتییەکان رایگەیاند، لەگەڵ وەزارەتى نەوتى عێراق لەسەر چۆنێتى دەستپێکردنەوەى هاردەى نەوت رێککەوتوین و کۆنووسی رێککەوتنەکە 23 کەس لە هەردوولا واژۆیان کردووە، کە 17 کەسیان لە شاندى وەزارەتى نەوت بوون. ئەو بەرپرسەى لە کۆمپانیاى سۆمۆ زانیارى خستەروو، دەڵێت، لەو رێککەوتنەدا نوێنەرى کۆمپانیا نەوتییەکانى هەرێمى کوردستان ئامادەنەبوون، هێشتا نازانین رازین نەوت بکەنە نێو بۆرییەکەوە یان نا. دەڵێت، کۆمپانیاکان هێشتا سوورن لەسەر زیادکردنى تێچوونى بەرهەمهێنانى نەوت، ئامادەنین بەو 16 دۆلارەى بۆ هەر بەرمیلێک دیاریکراوە نەوت هەناردە بکەن. بەرپرسەکەى کۆمپانیاى سۆمۆ دەڵێت، ئەگەر کۆمپانیاکانیش رازی بن بە هەناردەکردنەوەى نەوت، هەنگاوى دووەم دەمێنێ، ئەویش تورکیایە، پێشتر تورکیا بە ئامادەیی دەربڕیوە بۆ وەرگرتنى نەوتەکە، بەڵام دەبێت بە فەرمى عێراق ئاگاداربکاتەوە و بڵێ، ئامادەین بۆ وەرگرتنى نەوت، ئەوکات نەوت دەکرێتە خەزانەکان لە بەندەرى جەیهان و ئێمەش وەکو کۆمپانیای سۆمۆ وەریدەگرین.

ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور ڕایدەگەیەنێت چوار چەکداری ئەنجوومەنی سەربازیی دێرەزوور، لە ئەرکێکی ناسەربازیدا بوون، لە لایەن گرووپێکەوە کە پێدەچێت داعشبن ڕووبەڕووی هێرشێکی تیرۆریستی بوونەوە. فەرمانگەی ڕاگەیاندنی ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور لەبەشێکى دیکەى ڕاگەیەندراوەکەیدا دەڵێت یەخێرایی هێزەکان ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی وردیان ئەنجامدا کە لە ئەنجامدا یەکێک لە ڕفێنەرەکان کوژرا و سێ کەسی دیکەش برینداربوون. ئۆپەراسیۆنەکە بە پێی پلان بەردەوامە و جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەر هێرشێک بۆ سەر کارمەندەکانمان یان گەلەکەمان لە ناوچەکە بێ سزا و یەکلاکەرەوە ناڕوات. دەقى ڕاگەیەندراوەکەى هەسەدە بەیاننامەیەک سەبارەت بە ئۆپەراسیۆنی ئەمنی دژی شانە تیرۆریستییەکان لە ڕۆژهەڵاتی دێرەزوور دوێنێ ئێوارە، ئێوارەی چوارشەممە، گرووپێک لە چوار چەکداری ئەنجوومەنی سەربازیی دێرەزوور، کە لە دەرەوەی ئەرکە فەرمییەکانیان لە ئەرکێکی ناسەربازیدا بوون، لە یەکێک لە دەرمانخانەکانی شارۆچکەی ئەلحەوایج لە ڕۆژهەڵاتی دێرەزوور چارەسەری پزیشکییان بۆ دەکرا و لە لایەن گرووپێکەوە کە پێدەچێت پەیوەندی بە ڕێکخراوی تیرۆریستی داعشەوە هەبێت، ڕووبەڕووی هێرشێکی تیرۆریستی بوون. هێزەکانمان ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی وردیان ئەنجامدا کە لە ئەنجامدا یەکێک لە ڕفێنەرەکان کوژرا و سێ کەسی دیکەش برینداربوون. ئۆپەراسیۆنەکە بە پێی پلان بەردەوامە و جەخت لەوە دەکاتەوە کە هەر هێرشێک بۆ سەر کارمەندەکانمان یان گەلەکەمان لە ناوچەکە بێ سزا و یەکلاکەرەوە ناڕوات. کردنەوەی لێکۆڵینەوەیەکی دەستبەجێ و هەمەلایەنە ڕادەگەیەنین بۆ دیاریکردنی بارودۆخی ڕووداوەکە و دیاریکردنی بەرپرسیارێتی. جەخت لەوە دەکەینەوە کە هەموو زانیاری و وردەکارییەکانی پەیوەست بەو ڕووداوە دەهێڵرێنەوە تا ئەو کاتەی لێکۆڵینەوەکان تەواو دەبن و ڕێکارە پێویستەکان تەواو دەبن. هێزەکانی ئەنجوومەنی سەربازی دێرەزوور هەر هەوڵێک بۆ دەستکاریکردنی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە ڕەتدەکەنەوە و ئیرادەی خۆیان بۆ بەدواداچوونی تیرۆر لە هەر شوێنێک بێت و پەرەپێدانی ئۆپەراسیۆنەکان دژی هەموو ئەو کەسانە دووپات دەکەنەوە کە مەترسی لەسەر گیانی منداڵەکانمان و دەستکەوتەکانی گەلەکەمان دروست دەکەن. فەرمانگەی ڕاگەیاندنی ئەنجومەنی سەربازی دێرەزوور ١٤ی ئابی ٢٠٢٥

مەزلوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئاشکرای کرد: شەهید نورەدین سۆفی رۆڵێکی یەکلاکەرەوەی هەبوو لە ئۆپەراسیۆنی سەر ئەبـ.ـوبـ.ـەکر بەغدادی ئەمیری داعـ.ـش، بە وردی چاودێری راپۆرتە هەواڵگرییەکانی کرد و پێداگری لەسەر بڕیاردان لەسەر ئۆپەراسیۆنەکە. نورەدین سۆفی، فەرماندەی باڵا و دامەزرێنەری یەکینەکانی پاراستنی گەل، ساڵی 2021 بووە ئامانجی هێرشێکی ئاسمانی سوپای تورکیا بۆ سەر چیای گارا. رۆژی سێشەممە (12ـی ئابی 2025) لە مەراسیمێکی گەورەی جەماریدا و بەبەشداریی دەیان هەزار کەس تەرمەکەی لە قامیشلۆ بە خاکسپێردرا. فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات، مەزلوم عەبدی، کە ساڵانێک خوێندن و کاری شۆڕشگێڕانەی هاوبەشی لەگەڵ شەهید نور ئەلدین سۆفی لە سوریادا ئەنجامداوە، باسی لە کارەکتەری هاوڕێکەی و تێکۆشانی درێژخایەنی بۆ ئازادی کرد.  ئاماژەی بەوەشکرد، لە ڕۆژانی خوێندنەوە پەیوەندی نێوانیان قووڵتر بووەتەوە، هەروەها ئەو دوو خێزانە پێشتر یەکتریان ناسیوە، چ لە ڕێگەی کاری نیشتمانی و چ لە ڕێگەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانەوە.. مەزلوم عەبدی ڕۆڵێکی گرنگی تری نورەدینى ئاشکرا دەکات و دەڵێت "ئەو ڕۆڵێکی سەرەکی لە ئۆپەراسیۆنی کوشتنی ئەبوبەکر بەغدادی سەرکردەی داعشدا بینی، زانیاریمان لەسەر شوێنەکەی پێگەیشت، بەڵام هەندێک لە هەڤاڵان گومانیان لە ڕەسەنایەتی هەبوو، هەڤاڵ نورئەلدین بە پەرۆشەوە بەدواداچوونی بۆ کرد، خۆی پشتڕاستی کردەوە، دواتر بڕیارەکەی بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزەکانی سوریای دیموکرات بەجێهێشت". ئەو تەلارسازێکی سەرکەوتنی ئۆپەراسیۆنەکە بوو و لە ژێر فەرماندەیی ئێمەدا سەرکردایەتی کرد”.. مەزلوم عەبدی ئاماژەی بەوەشکرد، شەهید نورەدینیش بەشداری لە سەرکردایەتیکردنی شەڕەکانی عەفرین و سەرێکانیە و تەل ئەبیاد/ گیرە سپی کردووە و لە هەموویاندا ڕۆڵێکی دیار و بەرچاوی هەبووە . مەزلوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە کۆتایی قسەکانیدا بە ئاماژەدان بە بارودۆخی شەهیدبوونی هەڤاڵەکەی وتی، "لە ئەنجامی هێرشێکی ئاسمانی تورکیا شەهید بوو، شەهیدبوونی خەسارەتێکی گەورەیە بۆ بزووتنەوەی کورد لە ڕۆژاڤا و بۆ هەموو پێکهاتەکانی سوریا. ئەم ڕووداوە کاریگەرییەکی قووڵی دەبێت، بەڵام ئێمە، ئێمە، لە ئەنجامی هێرشێکی ئاسمانی تورکیا شەهید بوو. هەڤاڵانی، بەردەوام دەبن لە خەبات و بە ئامانجەکەی دەگەن”. مەزلوم عەبدی ئاماژەی بە لایەنی فەرهەنگی کەسایەتی شەهید کرد و گوتی: "ئەو کەسایەتییە ڕۆشنبیری بوو و بە سۆزەوە حەزی لە نووسین بوو. لە ساڵی ١٩٩١ زیاتر لە ساڵێک پێکەوە کارمان لە گۆڤاری 'دەنکی ولات' کرد، هەروەها لەبارەی شۆڕشەوە نووسیبووی، ئەم بەرهەمە کاریگەرییەکی زۆری لەسەر ژیانی شۆڕشگێڕانەی هەبوو. حەزی لە فیکری و پەروەردەیی و ئەدەبی و زانستی بوو". بابەتەکان، و وەک شۆڕشگێڕێکی ڕۆشنبیر ناسرابوو تەنانەت لە سەردەمی شۆڕشی ڕۆژاڤاشدا هەوڵیدا ڕۆمانێکی لەسەر بنووسێت و بەرهەم و بەرهەمەکانی ئامادەیە.". فەرماندە نورەدین سۆفی لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٦ و سەرەتای ساڵی ٢٠١٧ پەیوەندی بە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانەوە کرد و ڕۆڵێکی کارای لە شەڕی بەکرێگیراوانی داعشدا بینی. مەزلوم عەبدی دەڵێت، "هەمیشە ڕۆڵی سەرەکی بینیوە لە هەڵمەتەکانماندا دژی داعش، هەڵمەتی ڕزگارکردنی ڕەقە یەکێک بوو لە قورسترین ئۆپەراسیۆنەکان، بەو پێیەی قەڵا و پایتەختی ئەو گروپە بوو، داعشیش لەو ماوەیەدا ڕێوشوێنی خۆپارێزی زۆری گرتەبەر، لەو هەڵمەتەدا ئیرادەی هەڤاڵ نورەدین یەکلاکەرەوە بوو لە بەڕێوەبردنی شەڕەکەدا. هەرکاتێک ڕووبەڕووی بەربەستێک بووینەوە، چارەسەری بۆ دەدۆزیەوە. ئەویش سەرکردایەتی شەڕی شکستپێهێنانی داعشی کرد لە باغۆز، دێرەزۆر، جێپەنجەیەکی ڕوونی لە نەهێشتنی داعش بەجێهێشت گەلەکەمان، لە هەموو پێکهاتەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، سوپاسگوزاری ئەون کە لە تیرۆریزمی داعش ڕزگاری کردوون..

راوێژکارێتی ئاسایشی نیشتمانی عێراق دەڵێت: ئەوەی ئەم دواییە لەگەڵ ئێران واژۆ کراوە، "یاداشتێکی لێکتێگەیشتنە" نەک "رێککەوتن"،  پێش شەڕی ئیسرائیل لە دژی کۆماری ئیسلامی ئامادەکراوە. راشیدەگەیەنێت: هەندێك لە دەزگاکانی راگەیاندن باسیان لەوە كردووە گوایە لە سەردانەکەی عەلی لاریجانی ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێران بۆ بەغداد، رێککەوتنێکی ئەمنی لە نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران واژۆ کراوە. راوێژکارێتی ئاسایشی نیشتمانی لە بەیاننامیەكدا ئاماژەی بەوەشداوە: دەیەوێت راستییەکان روونبکاتەوە بەوەی : عێراق كۆنوسێكی ئەمنیی لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران هەیە، لە 19ی ئازاری 2023 واژۆکراوە، کە ناسراوە بە رێککەوتنی هاوبەشی تایبەت بە ئاسایشی سنورەکان و رێوشوێنەکانی  تایبەت بە نەهێشتنی ئۆپۆزسیۆنی کوردی ئێران لە هەرێم. ئاماژە بەوەشدەكات: هەماهەنگی کراوە بۆ گۆڕینی ئەو كۆنوسە یان یاداشتی لێكگەیشتنە ئەمنییە، بۆ هەمان ناوەرۆك  بە ئاسایشی سنورەكان و هاوكاری ئەمنیی و ئەوەی پەیوەستە بە ئۆپۆزسیۆنی کوردی ئێران بە هەر پێنج حزبەكەیەوە. جەختیشدەكات: یاداشتنامەی لێکتێگەیشتنی ئەمنی کە واژۆ کرابوو، پێش دەستدرێژیی زایۆنیەکان بۆ سەر ئێران ئامادەکرابوو، کاتێکی پێویستی پێدراوەو لە کاتی سەردانەکەدا واژۆ کرا، پێداگریشدەكات لەوەی، هیچ رێککەوتنێکی ئەمنی لە نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران بوونی نییە، بەڵکو یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی ئەمنییە.

شاندێکی بزووتنەوەی حەماس ڕۆژی چوارشەممە لە قاهیرە لەگەڵ بەرپرسی هەواڵگری گشتی میسر کۆبووەوە و ڕێگاکانی پێشخستنی دانوستانەکانی ئاگربەست لە کەرتی غەززەیان تاوتوێ کرد. میدیاکانی میسر لە زاری سەرچاوەیەکەوە ڕایانگەیاندووە، حەماس ئارەزووى خۆی بۆ گەڕانەوەی خێرا بۆ دانوستانەکانی ئاگربەست بۆ بەرپرسی هەواڵگری میسر دەربڕیوەو سوپاسى ئەو وڵاتەیانکردوە کە هەوڵى هێنانى هاوکاری مرۆییانداوە بۆ ناو غەززە. سەرچاوەیەکی سیاسی بە تەلەفزیۆنى ١٢ى ئیسرائیلى ڕاگەیاندوە، ئیسرائیل بەنیازی نوێکردنەوەی دانوستانەکان نییە لەسەر ڕێککەوتنێکی بەشەکی. "تاکە پرسێک کە لە بەرنامەی کاردایە، ئازادکردنی هەر ٥٠ بارمتەیە بەیەکجار بە مەرجەکانی ئیسرائیل بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ، لەوانەش داماڵینی چەک لە حەماس و داماڵینی چەک لە کەرتی غەززەو نەمانى ڕیکخراوەکەیە لەو کەرتە".  سەرچاوە ئەمنییەکانمان بڵاوکردەوە، بەپێی ئەو هۆشدارییە ڕەنگە مەرجەکانی ئیسرائیل بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە توند بن - بە شێوەیەک کە ڕێگری بکات لە گەیشتن بە ڕێککەوتنێکی هەمەلایەنە.  لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا بنەماڵەی ڕفێندراوەکان لەگەڵ بەرپرسێکی باڵای ئەمنی قسەیان کردووە کە ئاشنای وردەکاریی دانوستانەکانە. خێزانەکان هەوڵیاندا لەوە تێبگەن کە بۆچی پلانی ویتکۆف شکستى هێناوە ئایا چانسی گرێبەستێکی گشتگیر هەیە یان نا.  ئەو بەرپرسە باڵایە ئەمنییە دەڵێت: "ئێمە بەرەوپێشچوونی بەرچاومان بینیەوە، بەڵام کۆنفڕانسی پارتە سیاسییەکە سەبارەت بە ڕێککەوتنێکی گشتگیر زیانی بەو دانوستانانە گەیاندوەو ئێستا ئەو مەرجە بەربەستەی کە ئەنجومەنی وەزیران بڕیاری لەسەر داوە بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕ کارپێناکرێت و نابێتە هۆی ڕێککەوتن.  میسر پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەموو لایەنەکان چڕتر دەکاتەوە بۆ ئەوەی بگەنە ئاگربەست، ئەمەش وەک پێشەکییەک بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە. هاوکات، سوپای ئیسرائیل بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە و تیایدا ئاماژەی بەوەکرد، ئیال زەمیر، سەرۆکی ئەرکانی سوپای ئیسرائیل ڕۆژی چوارشەممە لە میانی کۆبوونەوەیەکدا کە کۆڕبەندی ئەرکانی گشتی و سەرکردەکانی ڕێکخراوی شین بێت (خزمەتگوزاری ئاسایشی ناوخۆ) و دەزگاکانی دیکە ئامادەیبوون، "بیرۆکەی ناوەندی" پلانی هێرشی غەززەی پەسەندکردووە.

سەرۆکی هاوپەیمانیی عەزم، موسەننا سەمەڕائی سکاڵایەکی فەرمی ئاراستەی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراقی کردووە و داوای دوورخستنەوەی محەممەد ڕێکان حەلبووسی، سەرۆکی پارتی تەقەدوم، لە بەشداریکردن لە هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمان دەکات، دەڵێت: "ئەو کەسە دەستپاک نیەو هەڵسوکەوتی باشی نییە". بەگوێرەی ئەو بەڵگەنامانەی میدیا عێراقیەکان بڵاویانکردوەتەوە سکاڵاکە ڕۆژی 12ـی ئاب بە فەرمی پێشکەش بە ئەنجوومەنی کۆمیسیاران کراوە. سامەڕائی لە سکاڵاکەیدا پشتی بە بڕیاری پێشووتری دادگای باڵای فیدراڵی ژمارە (9/فیدراڵی/2023) بەستووە، بەهۆیەوە ئەندامێتیی حەلبووسی لە ئەنجوومەنی نوێنەران هەڵوەشێنرایەوە. لە سکاڵاکەدا ئاماژە بەوە دەکات کە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی سەلماندوویەتی، حەلبووسی مەرجە سەرەکییەکانی کاندیدبوونی لەدەستداوە، بەتایبەتی مەرجی "ڕەوشت و ناوبانگی باش" و "ئەمین و دەستپاک بوون" کە لە ماددەی (7/سێیەم)ی یاسای هەڵبژاردنەکاندا هاتووە.  بەگوێرەی بەڵگەنامەیەک کە لەلایەن کۆمیسیۆنەوە دەرچووە، ئاماژە بەوە دەکات، ئەوان وەرگرتنی (سکاڵایەک) پشتڕاست دەکەنەوە کە پێشکەش بە کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان کراوە لەلایەن موسەننا عەبدولسەمەد سامەڕائی، دژی سکاڵالێکراو (محەممەد ڕیکان حەدید).

ئەمڕۆ چوارشەممە شاندێکی باڵای سوریا بە سەردانێکی فەرمی گەیشتە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا بە ئامانجی ئەنجامدانی دانوستان لەگەڵ بەرپرسانى ئەو وڵاتە. بەگوێرەی ڕاپۆرتی ئاژانسی هەواڵی عەرەبی سوریا (سانا)، شاندەکە پێکهاتووە لە ئەسعەد حەسەن شەیبانی، وەزیری دەرەوە و تاراوگەنشینان، مەحەف ئەبو قەسرە، مەیجر جەنەڕاڵ، وەزیری بەرگری و حسێن سەلام، بەرپرسی دەزگاى هەواڵگر حکومەتى سوریا. پێشتر وەزارەتی دەرەوەی تورکیا لە بەیاننامەیەکی کورتدا ڕایگەیاندبوو کە ئەسعەد حەسەن ئەلشەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا لە ١٣ی ئابی ٢٠٢٥ سەردانی تورکیا دەکات، بەبێ ئەوەی وردەکاری زیاتر بخاتەڕوو. بەگوێرەی ئاکسیۆس، بڕیاربوو شەیبانی ڕۆژی چوارشەممە بە ئامادەبوونی تۆم باراک، نوێنەری ئەمریکا لەگەڵ بەرپرسانی ئیسرائیلی سەردانی پاریس بکات، بەڵام کۆبوونەوەکە دواخراوە. هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا ڕۆژی پێنجشەممەی ڕابردوو سەردانی دیمەشقی کرد و لەگەڵ ئەحمەد شەرع سەرۆک کۆماری سوریا و ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا کۆبووەوە. ئەمە سێیەم سەردانی بوو لە دوای ڕووخانی ڕژێمی بەشار ئەسەدی سەرۆکی لەکارلادراو. دوابەدوای سەردانەکە، فیدان لە تویتێکدا ئاماژەی بەوە کرد کە دانوستانەکان بە تایبەتی باس لە پرسە ئەمنییەکان کراوە، لەوانە ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشە ناوخۆیی و دەرەکییەکان بۆ سەر سەروەری سوریا و یەکێتی سیاسی. ناوبراو پشتیوانی بەردەوامی وڵاتەکەی بۆ هەوڵەکانی دیمەشق بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان دووپات کردەوە. ئاماژه ی به ئاماده یی ئه نقه ڕه کرد بۆ پێشکه شکردنی هاوکاری به حکومه تی سوریا له به ڕێوه بردن و ئاسایشی ئه و که مپانه ی که ده که وێته باکووری ڕۆژهه ڵاتی وڵاته که ، به م شێوه یه به شداری ده کات له به ڕزکردنه وه ی سه قامگیری له و ناوچانه .

مارکۆ روبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، ئەمریکا کار لەسەر ئەوە دەکات کە ئیخوان موسلیمین وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی دەستنیشان بکات. روبیۆ ئاماژەی بەوەشکردووە، وڵاتەکەی سەرقاڵی پڕۆسەیەکە بۆ دەستنیشانکردنی ئیخوان موسلیمین وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی و بەچڕی کار لەسەر ئەوە دەکەن، وتیشی پرۆسەکە "درێژ و ئاڵۆزە، بەڵام کارەکان بەردەوامن". ئاماژەی بەوەشکرد، "روونە کە لقی جیاوازی ئیخوان موسلیمین هەیە، بۆیە دەبێت هەر لقێک دەستنیشان بکرێت"دەشڵێت، "بەردەوام پێداچوونەوە بە گروپەکاندا دەکەین بۆ ئەوەی دەستنیشانیان بکەین بەو جۆرەی کە هەن، لەڕووی، "لایەنگرانی تیرۆریستان، رەنگە خۆیان تیرۆریست بن". بەپێی وتەی روبیۆ، پڕۆسەکە "پێداچوونەوەیەکی وردی هەر لقێکی گروپەکە بە تاک لەخۆدەگرێت، لەگەڵ بەڵگەی روون بۆ دڵنیابوون لەوەی بڕیارەکە بەرگەی تەحەددای یاسایی دەگرێت یان نا". مانگی رابردوو تێد کروز سیناتۆری کۆمارییەکان پڕۆژە یاسایەکی پێشکەش بە کۆنگرێس کرد بۆ ئەوەی ئیخوان موسلیمین وەک گرووپێکی تیرۆریستی دەستنیشان بکات. کروز ئیخوان موسلیمینی بە "رێکخراوی تیرۆریستی" زانی و رایگەیاند، " ئیخوان پشتیوانی لە لایەنە تیرۆریستییەکانی وەک حەماس دەکات". بە وتەی کروز، ئیخوانەکان "مەترسییەکی جددی لەسەر بەرژەوەندییەکانی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا دروست دەکات".

ئیدارەی ڕۆژئاوای کوردستان پشتیوانی خۆی بۆ بەیاننامەکەی ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دووپاتکردەوە، ئامادەیی خۆیشی بۆ بەشداریکردن لە پێکهێنانی دەستەیەکی کاتی بۆ حکومڕانی سووریا، نووسینەوەی دەستوورێکی نوێ و ئەنجامدانی هەڵبژاردن بە سەرپەرشتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەربڕی. ئیدارەی خۆسەری باکورو رۆژهەڵاتی سوریا جەخت لەسەر پێویستی بەشداریکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات دەكاتەوە وەک لایەنێكی سەرەکی لە هەر پرۆسەیەکی سیاسیدا. ئیدارەی خۆسەری لە بەیاننامەیەکدا، ئامادەیی خۆی نیشانداوە بۆ بەشداریکردن لە جێبەجێکردنی بڕیارنامەی ٢٢٥٤ی ئەنجومەنی ئاسایش و پێکهێنانی دەستەیەکی حوکمڕانی راگوزەری گشتگیر. ئاماژەی بەوەشکرووە: پەراوێزخستنی ئەو هێزە چالاکانەی نوێنەرایەتی ملیۆنان هاوڵاتی سوری دەکەن، دەبێتە هۆی شکستی پرۆسەی سیاسی. لە بەیاننامەكەدا هاتووە: ئێمە بڕیارنامەی ٢٢٥٤ی ئەنجومەنی ئاسایش بە تاکە چوارچێوە بۆ گەیشتن بە قۆناغی گواستنەوەی سیاسی راستەقینە لە سوریا دەزانین، داوای راگرتنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان و هەڕەشەکان دەكەین لە هەر لایەنێکەوە بێت، ئامادەشین لە هەر هەوڵێکی نێودەوڵەتی بەشداری بکەین، بۆ پاراستنی هاوڵاتیانی مەدەنی و لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی تاوانەکان.

کۆمپانیای سۆمۆ دەڵێت، تاوەکو ئەمڕۆ نەوتی هەرێمی کوردستانیان رادەست نەکراوە، ئەگەر رادەستیان بکرێت، ئامادەن بۆ فرۆشتنی. وەزارەتی نەوتیش باس لە نزیکبوونەوە لە رێککەوتنی کۆتایی لەنێوان هەولێر و بەغدا دەکات.   عەلی نزار فایەق، بەڕێوەبەری گشتیی کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) راگەیاند، "ئێمە تەنیا لایەنی فرۆشیارین. سەرجەم ئەو رێکار و ئامادەکارییانەی پێویستن بۆ وەرگرتن و فرۆشتنی نەوتی هەرێمی کوردستان تەواوکراون، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ بڕە نەوتێکمان رادەستنەکراوە بۆ فرۆشتن."   لەبارەی هەناردەی نەوت لە رێگەی بۆری تورکیاوە عەلی نزار گوتی، "خەریکی چاوخشاندنەوەین بەو پێشنیازانەی حکومەتی تورکیا بۆ رێککەوتنی نوێ ناردوونی. بابەتەکە تەنیا پەیوەندی بە نەوتەوە نییە و چەندین وەزارەتی دیکەش پەیوەستن بەو رێککەوتنەوە کە پێویستە ئەوانیش سەرنجی خۆیانی لەسەر بڵێن، بەڵام بەدڵنیاییەوە پێش تەواوبوونی وادەکەی دەگەینە رێککەوتن."   سەبارەت بە فرۆشتنی نەوتی کەرکووک، بەڕێوەبەری گشتیی سۆمۆ ئاماژەی بەوە کرد، "مانگانە بەشێکی نەوتی کەرکووک هەناردەی ئوردن دەکرێ و نەوتی کێڵگەی گەیارەش لە نەینەوا لە رێگەی بەندەرەکانی باشوورەوە هاوشێوەی نەوتی بەسرە هەناردە دەکرێت." عەلی نزار لەسەر داهاتی نەوت باسی لەوە کرد کە "داهاتی نەوت راستەوخۆ لەو کۆمپانیا و لایەنانە وەردەگرین کە لێمان دەکڕن و هیچ دواکەوتنێک لە وەرگرتنی داهاتەکەدا نییە."   هاوکات سەرچاوەیەکی باڵا لە وەزارەتی نەوتی عێراق وتى، "تاوەکو ئەمڕۆ هیچ بڕیارێکی یەکلاییکەرەوە لەسەر پرسی نەوتی هەرێمی کوردستان نەدراوە، بەڵام بەم نزیکانە رێککەوتنی کۆتایی دەکرێ و هەناردەکردنەوە دەستپێدەکاتەوە."   ئەو سەرچاوەیە راشیگەیاند، "لەدۆخی هەناردەکردنەوەیدا، نەوتی هەرێمی کوردستان تەنیا لە رێگەی کۆمپانیای سۆمۆوە دەفرۆشرێت."   بەگوێرەی بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق تایبەت بە رێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا، پێویستە 230 هەزار بەرمیل نەوت بۆ هەناردەکردن رادەستی کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بکرێت، 50 هەزار بەرمیلی دیکەش بۆ نێوخۆی هەرێمی کوردستان تەرخان بکرێت.

ئاژانسى فرانس پرێس لەڕاپۆرتێکدا بڵاویکردەوە، حکومەتى ئیسرائیل لە دانوستاندایە بۆ ئەوەی فەلەستینییەکان لە غەززە بگوازێتەوە بۆ باشووری سودان و لەوێ نیشتەجێیان بکات و بۆ ئەو مەبەستەش شاندێک سەردانى ئەو وڵاتە دەکات. شەش کەسی ئاگادار لەو بابەتە گفتوگۆکانیان لەگەڵ ئەسۆشێتد پرێس کردوەو زانیاریەکانیان پشتڕاستکردەوە، بەڵام ئەوە ڕووننەکراوەتەوە تا ئێستا گفتوگۆکان چەند پێشکەوتوون، بەڵام ئەگەر جێبەجێ بکرێن، پلانەکان دەچنە سەر گواستنەوەی خەڵک لە خاکێکی وێرانکراوی شەڕەوە کە مەترسی برسێتییان لەسەرە بۆ خاکێکی دیکە، هەروەها نیگەرانییەکانی مافەکانی مرۆڤ دەوروژێنن. ئیسرائیلیەکان لە گفتوگۆدان سەبارەت بە ئەگەری نیشتەجێکردنی فەلەستینییەکانى کەرتى غەززە لە باشوری سودان ڕۆژهەڵاتی ئەفریقای جەنگاوی، ئەمەش بەشێکە لە هەوڵە بەرفراوانەکانی ئیسرائیل بۆ ئاسانکاری بۆ کۆچی بەکۆمەڵ لەو خاکەی کە بەهۆی هێرشە ٢٢ مانگەکەیەوە بۆ سەر حەماس وێران بووە. بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەڵێت، دەیەوێت دیدگای دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا بۆ گواستنەوەی بەشێکی زۆری دانیشتوانی غەززە لە ڕێگەی ئەو شتەوە بەدیبهێنێت کە ناتانیاهۆ بە "کۆچی خۆبەخشانە" ناوی دەبات. ئیسرائیل پێشنیاری هاوشێوەی نیشتەجێکردنی لەگەڵ وڵاتانی دیکەی ئەفریقادا خستۆتە ڕوو. نەتانیاهۆ لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ i24، و کەناڵی تەلەفزیۆنی ئیسرائیل وتی: پێموایە کارێکی دروست، تەنانەت بەپێی یاساکانی جەنگیش وەک من دەیانناسم، ئەوەیە ڕێگە بە دانیشتووان بدەیت بچنە دەرەوە، دواتر بە هەموو هێزەوە دەچیتە ژوورەوە دژی ئەو دوژمنەی کە لەوێ دەمێنێتەوە. ئاماژەی بە باشووری سودان نەکردووە. فەلەستینییەکان و گرووپە چەکدارەکانى وەک حەماس و بەشێکی زۆری کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئەو پێشنیارانەیان وەک نەخشەیەک بۆ دەرکردنی زۆرەملێ بە پێشێلکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکان ڕەتکردووەتەوە. بۆ باشووری سودان، ڕێککەوتنێکی لەو شێوەیە دەتوانێت یارمەتی بدات بۆ دروستکردنی پەیوەندی نزیکتر لەگەڵ ئیسرائیل، کە ئێستا دەسەڵاتی سەربازی هەیە لەتەواوى ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.  دۆناڵد ترەمپ لە مانگی شوباتدا بیرۆکەی نیشتەجێکردنی دانیشتوانی غەززەی خستەڕوو بەڵام پێدەچێت لەم چەند مانگەی ڕابردوودا پاشەکشەی لەو بیرۆکەیە کردبێت. وەزارەتی دەرەوەی ئیسرائیل ئامادەنەبوو هیچ لێدوانێک بدات و وەزیری دەرەوەی سودانی باشووریش وەڵامی پرسیارەکانی سەبارەت بە دانوستانەکان نەدایەوە. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریکا ڕایگەیاند، هیچ لێدوانێک لەسەر گفتوگۆ دیپلۆماسییە تایبەتەکان نادات. میسر دژایەتی پێشنیارەکانی نیشتەجێکردنی فەلەستینییەکان لە دەرەوەی غەززە دەکات. جۆ سزلاڤیک، دامەزرێنەری کۆمپانیایەکی لۆبیکردنی ئەمریکی کە لەگەڵ باشووری سوودان کاردەکات، ڕایگەیاندووە، لەلایەن بەرپرسانی باشووری سودانەوە کورتەیەک لەبارەی گفتوگۆکانەوە ئاگادارکراونەتەوە.  ئەو ئاماژەی بەوەشکرد، شاندێکی ئیسرائیل بەنیازە سەردانی ئەو وڵاتە بکات بۆ ئەوەی بەدواداچوون بۆ ئەگەری دانانی کەمپ بۆ فەلەستینییەکان لەوێ بکات. تا ئێستا هیچ وادەیەکی دیاریکراو بۆ سەردانەکە دیاری نەکراوە. ئیسرائیل دەستبەجێ وەڵامی داواکارییەکی بۆ پشتڕاستکردنەوەی سەردانەکەی نەدایەوە. سزلاڤیک وتی پێدەچێت ئیسرائیل پارەی کەمپە کاتییەکان بدات.

ئاژانسی هەواڵی میهر، لە زاری عەمید مونتەزیر ئەلمەهدی، گوتەبێژی پۆلیسی ئێران، سەبارەت بە کارەکانی پۆلیسی پسپۆڕ لە ماوەی جەنگی 12 ڕۆژەدا، بڵاوی کردەوە "لەم ڕۆژانەدا جیھانی سایبەری بووەتە بەرەیەکی گرنگی شەڕ و پۆلیسی سایبەریی ئێران، بە لێکۆڵینەوە لە زیاتر لە پێنج هەزار و 700 دۆسیەی تاوانی ئەلیکترۆنی، لەوانە ساختەکاری ئۆنلاین و بردنی نایاسایی، ڕۆڵێکی کاریگەری گێڕاوە." گوتەبێژی پۆلیسی ئێران، سەبارەت بە بەرەنگاربوونەوەی ئاژاوەگێڕان گوتی: پۆلیسی ئاسایشی گشتی بە دامەزراندنی گرووپی وەڵامدانەوەی خێرا، ڕۆژانە، 105 یەکەی بۆ ناوچە ئاڵۆزەکان ناردووە و لەم ماوەیەدا 30 کەس لە ئاژاوەگێڕان دەستگیر کراون. هەروەها 147 پەیجی پەیوەندیدار بە ئاژاوەگێڕان لە جیھانی سایبەریدا ناسێنراونەتەوە. گوتیشی: یەکێک لە سەرکەوتنە هەرە دیارەکانمان پووچەڵکردنەوەی پیلانی کۆبوونەوەیەک بوو لە گۆڕەپانی فەلەستینی تاران، کە بە هەماهەنگی ‌هێزەکانمان لە کاتی خۆیدا، نەخشەی دوژمن شکستی هێنا." گوتەبێژی پۆلیس، سەبارەت بە ڕووداوی زیندانی ئێڤین جەختی کردەوە "یەکەی ئاسایشی باکوور لە کەمتر لە 5 خولەکدا لە شوێنی ڕووداوەکە ئامادە بوو و توانی 127 زیندانیی هەڵاتوو دەستگیر بکاتەوە. سەرەڕای ئەوەش، بۆمبە نەتەقیوەکان دەستنیشان کران و زیاتر لە 15 بریندار بۆ نەخۆشخانە گوێزرانەوە." مونتەزیر ئەلمەهدی، سەبارەت بە ئاسایشی نیشتمانی گوتی: هێزەکانی پۆلیس دوو هەزار 776 هاووڵاتی نایاساییان کۆکردەوە و دوای پشکنینی مۆبایلەکانیان، 30 حاڵەتی تایبەتی ئەمنی دۆزرایەوە. هەروەها 261 گومانلێکراوی سیخوڕی و 172 تۆمەتباری وێنەگرتنی نایاسایی دەستگیرکران. گوتەبێژی پۆلیس، لە کۆتاییدا ڕایگەیاند "زیادبوونی %41ی پەیوەندییەکانی خەڵک و دەستگیرکردنی 21 هەزار گومانلێکراو لە جەنگی 12 ڕۆژەدا نیشانەی وریایی و بەشداریی بەرزی خەڵکە لە دابینکردنی ئاسایشی نیشتمانیدا."

ئاژانسی فرانس پرێس، لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاند، نوێنەرانی ئیدارەی خۆسەری کورد و حکومەتی سوریا لە دیمەشق بۆ درێژەدان بە دانوستانە بەردەوامەکانی نێوان هەردوولا کۆبوونەتەوە. ئەمەش دوای ڕاگەیاندنی حکومەت دێت کە بایکۆتی کۆبوونەوەکانی نێوان هەردوولا دەکات کە بڕیارە لە پاریس بەڕێوەبچێت . ئەمڕۆ سێ شەممە فرانس پرێس لەزارى سەرچاوەیەکى کوردەوە بڵاویکردەوە  کۆبوونەوەکە لەنێوان ئیلهام ئەحمەد و ئەسعەد شەیبانی وەزیرى دەرەوەى سوریا ئێوارەی دووشەممە بەڕێوەچووەو کۆبوونەوەکەش لەسەر داوای دیمەشق بووە. بەپێى ڕاپۆرتى ئاژانسەکە کە لەسەرچاوەیەکى کوردەوە وەریگرتوە، دەڵێت: ئیلهام ئەحمەد و شەیبانی گفتوگۆیان لەبارەی داڕشتەیەکی گونجاوی لامەرکەزی کردووەو هەردوولا رێککەوتوون لەسەر دوورخستنەوەی بژاردەی سەربازی. هەروەها رۆژاڤا و دیمەشق بەردەوامیی دانوستانیان بە سەرپەرشتیی نێودەوڵەتی دووپاتکردووەتەوە. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات کە ئیدارەی خۆسەری کورد ڕۆژی هەینی  ڕابردوو کۆبوونەوەیەکی فراوانکراوی بێ وێنەی لە شاری حەسەکە ئەنجامدا، کە بۆ یەکەمجار نوێنەری کەمینەکانی دروز و عەلەوی لەخۆگرتبوو. لە بەیاننامەی کۆتاییدا، ئامادەبووان داوای دەستوورێکیان کرد کە "دەوڵەتێکی لامەرکەزی دامەزرێنێت". دیمەشق ڕەخنەی لە کۆبوونەوەکە گرت و بە "تێکدانی پڕۆسەی دیالۆگ"ی زانی و بایکۆتکردنی "هەر کۆبوونەوەیەک کە بڕیارە لە پاریس ئەنجام بدرێت" ڕاگەیاند، کە پێشەنگی هەوڵەکانی نێوەندگیری نێوان هەردوولا لەگەڵ واشنتۆنە. سەرچاوەیەکی حکومەتی سوریا بۆ ئاژانسی فرانس پرێس پشتڕاستی کردەوە کە دیدارەکەی نێوان ئیلهام ئەحمەد و شەیبانی ئەنجامدراوە، بەبێ ئەوەی وردەکاری زیاتر بخاتەڕوو. بڕیاربوو ناوەڕاستی ئەم مانگە هەردوولا لە پاریس کۆببنەوە، ئەمەش بە پشتبەستن بە ڕێککەوتنی وەزیرانی دەرەوەی سوریا و فەرەنسا و نوێنەری ئەمریکا لە دیمەشق. ئەم ڕێککەوتنە دوای کۆبوونەوەی کۆتایی مانگی ڕابردوو لە پاریس هات بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی ڕێککەوتنی دوو قۆڵی کە لەلایەن ئەحمەد ئەلشەرا سەرۆک کۆماری سوریا و مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە 10ی ئازار بە سەرپەرشتی ئەمریکا واژۆ کرابوو.