حزبوڵا: چەک ڕادەست ناکەین تا هێرشی ئیسرائیل بەردەوام بێت

ماڵپەرى العالم جدید ڕاپۆرتێکى لەسەر ناکۆکیەکانى نێوان سەرۆکى پەرلەمانى عێراق و جێگرەکەى بڵاوکردوەتەوەو تیایدا ئەوەدەخاتەڕوو چاودێران پێیان وایە ڕووداواکانى چەند ڕۆژى ڕابردوو متمانەی عێراقییەکانیان بە پڕۆسەی دیموکراسی لاوازدەکات و ئەمەش وادەکات ئومێدى زۆریان بەهەڵبژاردنی داهاتووش نەمێنێت.  پێکدادان و سووکایەتی و هێرش و لێدانەکانى کۆتا دانیشتنی پەرلەمان لەنێوان چەند پەرلەمنتارێکى عێراق کە بۆ بڕیاردان لەسەر چارەنووسی هەشت پرۆژە یاسا کۆبوبونەوە بۆتە باسوخواسێکى گەرم لەشەقامى عێراق. بەپێى قسەى ئەو چاودێرانەى قسەیان بۆ ماڵپەرەکە کردووە ئەو کەش و هەوایە ڕەنگدانەوەی ململانێی سیاسی و دووبەرەکی بووە دانیشتنی ئێستای پەرلەمانی خستوەتە خراپترین قۆتاغەوە و ئایندەکى پڕ گێژاو چاوەڕوانى دەکات. ئیستا ئەنجوومەنی نوێنەران بەدەست قەیرانە دووبارەبووەکانی پەیوەست تەواونەکردنى ڕێژەى تەواوى ئامادەبوونى پەرلەمانتارانەوە دەناڵێنێت، ئەمەش لە کاتێکدایە لایەنە سیاسییە توندەکان و هەڵوێستە ناکۆکەکانیان لەسەر ئەولەویەتەکانی پرۆژە یاساکان دابەشبووە، چەندین ڕەشنووسی یاسای پەیوەست بە پرسە هەستیارەکان، وەک حەشدى شەعبى و چاکسازی لە وەزارەتی پەروەردە، چارەسەرنەکراون. ئەحمەد یاسیری بەڕێوەبەری سەنتەری عەرەبی – ئوسترالی بۆ لێکۆڵینەوە ستراتیژییەکان بە ئەلعالم الجدید-ی ڕاگەیاند، "پەرلەمانی عێراق یەکێک لە خراپترین دانیشتنەکانی یاسادانان لەدوای دەسەڵاتی پاشایەتییەوە بەخۆوە دەبینێت، پەرلەمان بە ساتێکی زۆر گرینگدا تێدەپەڕێت، هەوڵ دەدات هەندێک یاسای مشتومڕاوی لە کۆتایی خولەکەیدا دەربکات، هەوڵدەدات خۆی لە بەرپرسیارێتی بدزێتەوە. ئەو چاودێرە سیاسیە دەشڵێت: ئاژاوەگێڕییەکانی نێوان مەشهەدانی سەرۆکی پەرلەمان و جێگرەکەى هەوڵێکە بۆ خۆدزینەوە لە دەرکردنی ئەو یاسایانەی کە نایەوێت دەریان بکات، بەتایبەتی کە دیدێکی سیاسی یەکگرتووی نییە ئەمەش وادەکات زمانی گرژی و ئاژاوەگێڕی لەناو پەرلەمان زاڵ بێت. لە خولی یەکەمی یاسادانان، پەرلەمان شایەتحاڵی ماوەیەک پچڕانی دانیشتنەکان بوو، بەهۆی ئامادەنەبوونی پەرلەمانتاران تەنها نۆ دانیشتن بەڕێوەچوو. سەرۆکایەتی پەرلەمان ڕەخنەی زۆری لێگیرا کە نەیتوانیوە پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان جێبەجێ بکات و ڕێوشوێنی توندی بۆ مسۆگەرکردنی ڕێکوپێکی بەڕێوەچوونی دانیشتنەکان و ڕێگریکردن لە پەکخستنی بانگهێشتکردنی پەرلەمان بگرێتە بەر.

سەرۆکی ئەرکانی گشتیی هێزە چەکدارەکانی ئێران، ڕایگەیاند: لە سیاسەتمەدارانی ئەمەریکا دەپرسم، ئایا بەڕاستی دەتانەوێت چارەنووسی وڵات و نەوەی داهاتووتان بکەنە قوربانیی ڕزگارکردنی ناتانیاهۆ؟ گەلی ئێران، برینی خیانەت و تاوانەکانی ئەمەریکا لەبیر ناکات. ئەمڕۆ پێنجشەممە، 7ـی ئابی 2025، سوپاسالار سەیید عەبدولڕەحیم مەوسەوی، سەرۆکی ئەرکانی گشتیی هێزە چەکدارەکانی ئێران،  لە ڕێوڕەسمی چلەی (شەهیدانی جەنگی 12 ڕۆژەدا)، بە ئاماژەدان بە پێگەی بەرزیان، ئەوانی بە کۆڵەکە پتەوەکانی ئاسایشی ئەمڕۆ و دواڕۆژی ئێران زانی. سەرۆکی ئەرکانی گشتیی هێزە چەکدارەکانی ئێران، لە درێژەی قسەکانیدا گوتی: جەنگی 12  ڕۆژە ئەو ڕاستییەی دەرخست کە دوژمنانی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە بناغە سەرەکییەکانی وڵات، واتە خێزان و نەوەی داهاتووسازی ئێران، ترسێکی زۆریان هەیە. مەوسەوی هەروا گوتی: گەلی ئێران ئەمڕۆ لە بەرەی جیاوازدا بەرانبەر دوژمنان ڕاوەستاوە.. ئێمە دەبێت بۆ هەموو مەیدانەکان ئامادە بین؛ مەیدانی شەڕی سەربازی، هزری، میدیایی، کولتووری و ئابووری. لەم ڕێگایەدا، هەموومان ئاگەداری کێشەکانی خەڵکین و دەزانین بەرپرسان بەرانبەر بژێوی و ئارامیی گەل، ئەرکێکی قورسیان لەسەرشانە. بەڵام دەبێت وریابین لەوەی دوژمن بە شەڕی هەمەلایەنە، پەلاماری یەکێتی و ورەی نیشتمانیمان دەدات. سەرۆکی ئەرکانی گشتیی هێزە چەکدارەکانی ئێران، ئاماژەی بە ڕۆڵی ئیسرائیل لە ڕووداوەکانی ئەم دواییە دا و گوتی: ڕووداوەکانی ئەم دواییە بە ڕوونی نیشانیان دا بانگەشە ناڕاستەکانی ئیسرائیل هیچ بەهایەکیان نییە و ئامانجی سەرەکییان، ڕاکێشانی ئێرانە بەرەو ئاژاوە و شەڕ. بەڵام ئەوان نازانن ئەگەر داگیرکەران لە خاکی ئێران نزیک ببنەوە، ئێرانییەکان سەرباری جیاوازیی بیروباوەڕ، لە بەرانبەریدا یەکگرتوو دەبن. مەوسەوی، هۆشداری بە بەرپرسانی باڵای ئەمەریکی و ڕۆژئاوایی دا و گوتی: لە سیاسەتمەدارانی ئەمەریکا دەپرسم، ئایا بەڕاستی دەتانەوێت چارەنووسی وڵات و نەوەی داهاتووتان بکەنە قوربانیی ڕزگارکردنی ناتانیاهۆ؟ گەلی ئێران، برینی خیانەت و تاوانەکانی ئەمەریکا لەبیر ناکات و نەوەکانی داهاتووش بە دەنگی بەرز هاواری تۆڵەی دەستدرێژییەکانتان بۆ سەر ئەم گەلە دەکەن."

وەزارەتی کارەباى حکومەتى عێراق پێشبینی دەکات لە ماوەی مانگی ئابدا بەرهەمهێنانی کارەبا بگاتە 28 هەزار مێگاوات، بەمەرجێک پێدانی سوتەمەنی بۆ هەموو وێستگەکانی کارەبا دابین بکرێت. ئەمڕۆ پێنجشەممە نوسینگەی ڕاگەیاندنی وەزیر زیاد عەلی فازڵ، وەزیری کارەباى عێراق پشتڕاستی کردەوە کە ژمارەیەکی پێوانەیی بێ وێنەیان بەدەسهێناوە لەبوارى وزەدا، 28 هەزار مێگاوات بەرهەمهێنانی وزەیان بەدەست هێناوە، ئەمەش بۆ یەکەمجارە لە مێژووی عێراقدا ڕوبدات. هەر لەو ڕاگەیەندراوەى نوسینگەى وەزیرى کارەبادا، ئاماژە بەوەشکراوەسەرەڕای ئاستەنگەکان، ئێمە گەیشتوینە لوتکەی بەرهەمهێنان بەهۆی پلانێکی باش بیرکردنەوە کە گرێبەستی چاککردنەوەی درێژخایەن، نوێکردنەوەی وێستگەکان، دانانی سیستەمی ساردکردنەوەی پێشکەوتوو، بەکارهێنانی بەشێکی سووتەمەنی هاوردەکراو. وەزیری کارەبا ئەوش باسدەکاترێککەوتن لەگەڵ کۆمپانیای جەنەراڵ ئێلیکتریکی هەیە بۆ دروستکردنی وێستگەی کارەبا بە توانای 24 هەزار مێگاوات، هەروەها لەگەڵ کۆمپانیای سیمێنس بە توانای 14 هەزار مێگاوات. وتیشى: وەزارەتەکە بەم زووانە ڕێککەوتنێک لەگەڵ کۆمپانیای شەنگەهای پاوەر بە توانای 10 هەزار مێگاوات واژۆ دەکات، بە ئامانجی پڕکردنەوەی کەمیەتى و بۆشایی لە زیادبوونى خواست لەسەر وزەى کارەبا. هاوکات وتەبێژی فەرمی وەزارەتەکە، ئەحمەد موسا، لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، "پێشبینی دەکرێت کۆی بەرهەمهێنانی کارەبای عێراق لە ماوەی مانگی ئابی ئێستادا بگاتە 28 هەزار مێگاوات"، ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەو بڕە پارەیەی کە پێشتر ئاماژەمان پێکرد بەدی دەهێنرێت ئەگەر بڕی پێویستی سووتەمەنی و غاز بۆ وێستگەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا بە تەواوی دابینبکرێت. ئاماژەی بەوەشکرد، "لایەنە پەیوەندیدارەکان و دامەزراوە پەیوەندیدارەکان کاریان کردووە بۆ ڕەوانەکردنی ژمارەیەکی زۆر لە کێڵگە غازە نیشتمانییەکان بۆ وەزارەتی وزە بۆ ڕاگرتنی سووتانی غازی پەیوەندیدار، بەمەبەستی هەمەچەشنکردنی سەرچاوەکانی بەرهەمهێنانی وزە و وەبەرهێنانی بە شێوەیەکی دروست بۆ سوودی وێستگەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا".

رۆژنامەی سەباحی نیمچە فەرمی لە ژمارەی ئەمڕۆیدا بڵاوی کردەوە؛ دانوستانەکان گەیشتونەتە قۆناغی کۆتایی بەمنزیکانە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە دەست پێدەکاتەوە. سەرچاوەیەکی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە رۆژنامەکەی راگەیاندووە: دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە هێشتا یەکلایی نەبووەتەوە، بەڵام دانوستانەکانی گەیشتوەتە قۆناغی پێشکەوتووی باش، تەنها چەند وردەکارییەکی بچووک ماوەتەوە.  هەر لەوبارەیەوە رۆژنامەکە لە سەر زاری سەرچاوەیەکی وەزارەتی نەوتەوە، ناوەڕۆکی ئەو کۆبونەوەیەی ئاشکرا کردووە کە بە سەرۆکایەتی محەمەد شیاع سودانی لەبارەی کەرتی وزەوە ئەنجامدراوە و بڵاوی کردوەتەوە، وەزارەتی نەوت بەرەو رێککەوتنێکی ئەرێنی هەنگاو دەبێت، لەم ماوەیەدا سەرجەم لێکتێگەیشتنە هونەریی و لۆجستییەکانی پەیوەست بە هەناردەی نەوت یەکلایی دەکاتەوە. بەپێی سەرچاوەکە؛ کۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوت (سۆمۆ) لە رووی هونەریی و لۆجستییەوە ئامادەیە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوت و کارەکان بە ئاڕاستەیەکی ئەرێنی دەڕۆن. لەلایەکى دیکەوە دوێنێ (چوارشەممە) لە کەرکووک حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند، لە ماوەی "سبەی و دوو سبەی" هەنگاوەکان بۆ هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستپێدەکەنەوە.

ئەنجوومەنی نیشتیمانی کورد لە سووریا (ئەنەکەسە) دەڵێت، پێویستە لە دەستووری نوێی سووریادا دان بە مافە نەتەوەییەکانی کورد بنرێت، داواش لە دیمەشق دەکات لەگەڵ شاندی هاوبەشی کورد دەست بە دانوستانی جددی بکات. لە شاری قامشلۆ ئەنجوومەنی نیشتمانیی کورد لە سووریا کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی  کرد لە راگەیێندراوێکدا، هەڵوێستی خۆی لەبارەی دوایین پێشهاتەکانی سووریاوە خستەڕوو. ئەنەکەسە لە راگەیێندراوەکەیدا سەرکۆنەی ئەو رووداوە "دڵتەزێنانەی" کرد کە لە ناوچەکانی کەناراوەکان و سوەیدا روویانداوە، هەروەها تەقاندنەوەی کەنیسەی مار ئەلیاسی لە دیمەشق بە تووندی سەرکونە کرد. ئەنەکەسە، دەسەڵاتی راگوزەری سووریای بە بەرپرسیار زانی لە "کەمتەرخەمی لە گرتنەبەری رێکاری پێویست بۆ رێگریکردن لەو رووداوانە". ئەنجوومەنەکە ناڕەزایەتیی خۆی بەرامبەر ئەو "رێچکەی پەراوێزخستن و تاکڕەوییە" دەربڕی، کە باڵی بەسەر ئامادەکارییەکانی کۆنفرانسی دیالۆگی نیشتمانی، پێکهێنانی حکومەت و ئەنجوومەنی گەلدا کێشاوە. ئەنەکەسە ئاماژەی بە پێکهێنانی شاندی هاوبەشی کوردی کردووە و داوای لە دەسەڵاتی راگوزەر لە دیمەشق کردووە کە "بێتە نێو دیالۆگێکی جدی و بەرپرسیارانە لەگەڵ شاندی هاوبەشی کورد." جەختی لە گرنگیی کاراکردنی رۆڵی ئەو شاندە و پێویستیی بنیاتنانی "مەرجەعیەتێکی یەکگرتووی کوردی" کردووەتەوە. سەبارەت بە چارەسەری پرسی کورد لە سووریا، ئەنەکەسە چەند داواکارییەکی خستووەتەڕوو: دانپێدانانی دەستووری: دەستووری نوێی سووریا دەبێت "دەقی روون و ئاشکرا لەخۆبگرێت کە دان بە مافە نەتەوەییە رەواکانی گەلی کورد دا بنێت، لەنێویاندا ناسنامە و زمانی کوردی."   هەڵوەشاندنەوەی سیاسەتی جیاکاری: داوای هەڵوەشاندنەوەی سەرجەم ئەو سیاسەتە جیاکارییانە دەکات کە لە رابردوودا دژی کورد پەیڕەو کراون.   قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتووان: پێویستە قەرەبووی دادپەروەرانەی ئەو کەسانە بکرێتەوە کە بەهۆی ئەو سیاسەتانەوە زیانیان بەرکەوتووە.   ئەنەکەسە ئەو تۆمەتانە رەتدەکاتەوە کە کورد بە "ئەجێندای دابەشکاری یان جیابوونەوە"وە دەبەستنەوە و دەڵێت، ئەوە درێژکراوەی "هزری پەراوێزخستنی سەردەمی رژێمی پێشوو"ە.   لە کۆتایی راگەیێندراوەکەدا، ئەنجوومەنەکە باسی لە ئامادەکارییەکانی کردووە بۆ بەستنی پێنجەمین کۆنگرەی نیشتمانیی خۆی لە کاتێکی گونجاودا.

لەگەڵ تێکچوونی دۆخی مرۆیی غەززە، زۆرێک لە دانیشتووانەکەی کە بەهۆی برسێتیەوە شەکەت و ماندوو بوون، ڕۆژانە ناچارن مەودایەکى دوور و درێژ بەسەر ناوچە وێرانبووەکاندا بڕۆن بۆ دەستکەتنى ئاوێکى پاک و خاوێن بۆ خواردنەوە. لە کاتێکدا سەرنجی جیهانی ڕووی لە برسێتی لە غەززە کردووە، کە پۆلێنبەندی قۆناغی ئاسایشی خۆراکی یەکگرتوو (IPC) کە چاودێری برسێتی جیهانییە، ئاماژەی بەوە کردووە کە برسێتییەک لە ژێر قورسایی شەڕی 22 مانگەی ئیسرائیلدا ڕوودەدات، قەیرانی ئاو هیچى کەمتر نیە لەو برسیەتیە ترسناکەى ڕودەدات ئەمەش بەپێی ڕێکخراوە فریاگوزاریەکان. هەرچەندە هەندێک ئاو لە وێستگە بچووکەکان لەلایەن ڕێکخراوە فریاگوزارییەکانەوە بەڕێوەدەبرێن دەدرێتە هاوڵاتیان، بەڵام زۆربەیان لە بیرەکانی ناو ئاوی ژێرزەوییەکی زۆر خوێیەوە ئاو پەیدادەکەن، ئەمەش تادێت پیستر دەبێت بەهۆی ئاوەڕۆ و ماددە کیمیاییەکان کە لە داروپەردووەکانەوە دەڕژێنەوە ناو ئەو بیرانە، ئەمەش بۆتە هۆى سکچوون و هەوکردنی جگەری بەربڵاو لەناو هاوڵاتیان و منداڵان. هاوکات، زۆربەى سەرچاوەکانى ئاوى خواردنەوەو دابەشکردت لە ڕێگەی بۆری ئاوی ئیسرائیلەوە کە زۆربەی ئاوی پاکی غەززەیان دابین دەکرد، لە سەرەتای شەڕەکەدا وەستێنراوەو زۆربەی ژێرخانی ئاوى خاوێن لەناوچووە، جگەلەوەش زۆربەى پەمپەکانی ئاوی ژێر زەوی پشت بە کارەبای مۆلیدە بچووکەکان دەبەستن، کە سووتەمەنی بۆ کارپێکردنى کەم بۆتەوە. لەو چوارچێوەیەدا، موئاز موخەیمەر، تەمەن 23 ساڵ، کە پێش شەڕ خوێندکاری زانکۆ بووە، دەڵێت، بۆ وەرگرتنی ئاو ناچار بووە نزیکەی کیلۆمەترێک بە پێ ببڕێت و بۆ ماوەی دوو کاتژمێر لە ڕیزدا بوەستێت. هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە زۆرجار دەبێت ڕۆژانە سێ جار هەمان ئەرک ئەنجام بدات. ئاوەکە دەخاتە سەر عەرەبانەیەکی بچووکی کانزایی و دەگەڕێتەوە بۆ چادرەکەی خێزانەکە لەسەر زەوییە وێرانەکە. "تا کەی دەبێت بەم شێوەیە بمێنینەوە؟" موخەیمەر پرسیاری کرد، بەو پێیەی دوو دەفری گەورەی ئاوی زۆر خوێی بۆ پاککردنەوە و دوو دەفری بچووکتر ئاوی پاکی بۆ خواردنەوە هەڵگرتبوو. نەتەوە یەکگرتووەکان لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاند کە کەمترین بەکارهێنانی ئاوی هەر تاکێک لە حاڵەتە نائاساییەکاندا ١٥ لیترە لە ڕۆژێکدا بۆ خواردنەوە و چێشت لێنان و پاککردنەوە و شۆردن. هاوکات ڕێکخراوی مافی مرۆڤی ئیسرائیلی بی'تسێلم ئاشکرایکردووە، تێکڕای بەکارهێنانی ڕۆژانە لە ئیسرائیل نزیکەی ٢٤٧ لیترە لە ڕۆژێکدا.

لە ماوەی سێ ڕۆژی ڕابردوودا هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەردەوام بوون لە بەهێزکردنی پێگەى سەربازیى خۆیان لە ڕۆژئاواى کوردستان و  بە سێ کاروانی یەک لە دوای یەک کەرەستەى لۆجستیی و چەک و پێداویستى سەربازیى لە هەرێمی کوردستانەوە گەیەندراوەتە سەربازگەی قەسرەک لە لادێکانی حەسەکە. ڕوانگەى سوریی بۆ مافەکانى مرۆڤ، بڵاویکردەوە بەپێی زانیارییەکانى ئەوان کاروانى یەکەم ڕۆژی یەکشەممەبووەو 37 بارهەڵگر کەرەستەی سەربازی و چەک و تۆپخانەیان تێدابووە، جگە لە بارهەڵگری داخراو داپۆشراو. کاروانى دووەم رؤژى سێ شەمە براوتە ڕۆژئاواى کوردستان پێکهاتووە لە 15 بارهەڵگری زرێپۆشی ئەمریکی، کاروانى سێیەمیش ئەمڕۆ گەیشتوە کە 20 بارهەڵگر بوو هەندێکیان تانکەری سووتەمەنییشیان هەڵگرتبوو. ئەم جموجۆڵانەو گواستنەوەى کەلوپەلى سەربازییە لە چوارچێوەی ئەو پاڵپشتییە لۆجستییە بەردەوامانەی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پێشکەش بە بنکەکانیان دەکەن کە لە ڕۆژئاواى کوردستان. ڕۆژی 24ی تەمموز، ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ چاودێری هاتنی کاروانێکی هاوپەیمانی بە سەرۆکایەتی ئەمریکای کرد کە 37 بارهەڵگر پێکهاتبوو بۆ ناو خاکی سوریا لە ڕێگەی دەروازەی وەلیدى سنورییەوە و لە هەرێمى کوردستانەوە رەوانەى بنکەى قەسرک لە دەوروبەرى حەسەکە کراوە. کاروانە سەربازییەکە کە لەلایەن هەلیکۆپتەرەکانى هاوپەیمانانەوە پارێزگارى لێدەکرا، لە رێگەى دەروازەى وەلیدى سنورییەوە و لە هەرێمى کوردستانەوە رەوانەى بنکەى قەسرک لە دەوروبەرى حەسەکە کراوە. بەپێی ئامارەکانى روانگەى سورى، بەگشتى لە مانگى تەمموزدا، هاوپەیمانان لە رێگەى 244 بارهەڵگر و حەوت فڕۆکەوە هاوکاریی سەربازیان گەیاندووەتە بنکەکانیان، هەروەها 11 ئۆپراسیۆنى دابەزینیان لە ئاسمانەوە ئەنجامداوە. مانگی تەمموز پەرەسەندنێکی بێ وێنەى بەخۆوە بینى لە چالاکییەکانی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمەریکا لە ناو خاکی سوریادا، چ لە ڕووی قەبارەی جموجۆڵە سەربازییەکان و چ لە ڕووی پانتایی ئۆپەراسیۆنە ئەمنییەکان کە شانەکانی داعشیان کردە ئامانج لە سەرانسەری وڵاتدا. ئەم جموجۆڵانە بریتی بوون لە بەهێزکردنی بنکە سەربازییەکانی هاوپەیمانان لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، لەگەڵ زنجیرەیەک هەڵمەتی ئەمنی و هێرشی ئاسمانی، کە هەندێکیان ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی حکومەتی سوریا و گروپەکانى سوپای نیشتیمانییان کردە ئامانج. ئەمەش ئاماژەیە بۆ فراوانبوونی بازنەی ئۆپەراسیۆنەکان و چڕبوونەوەی هەوڵەکان بۆ گەڕان بەدواى شانە نوستووەکانى داعش.

وەزیری نەوتی عێراق ڕایدەگەیەنێت هەرێمی کوردستان ئێستا ڕۆژانە 130 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەم دەهێنێت، ، 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکاربردنی رۆژانەیە و رێککەتووین 80 هەزار بەرمیلیان لێوەربگرین. ئەمڕۆ چوارشەممە، حەیان عەبدولغەنیوەزیری نەوتی عێراق سەردانی کۆمپانیای نەوتی باکووری کرد لە کەرکووک و رایگەیاند، وەبەرهێنان لە کەرتی سووتەمەنی کەرکووک زیاتر دەکەین. هەروەها گوتی، هەرێمی کوردستان 130 هەزار بەرمیل بەرهەم دەهێنێت و 50 هەزار لەو بڕە بۆ نێوخۆیە. وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند: ئێستا بەرهەمهێنان لە کێڵگەکان بەردەوامەو ڕۆژانەى نزیکەی 130 هەزار بەرمیل نەوت بەرهەمدێت 50 هەزار بەرمیل نەوت بۆ بەکاربردنی رۆژانەیە. ئەو وتیشى: رێککەتووین لەگەڵ هەرێمی کوردستان 80 هەزار بەرمیلەکەی دیکە وەری دەگرین و لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە هەناردەی دەکەین. حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق بەیاوەرى شاندێکى باڵاى وەزارەتەکەى ئەمڕۆ گەیشتە کەرکووک و لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی پارێزگاکە لەلایەن بەرپرسانەوە پێشوازیی لێکرا.   بەپێی زانیارییەکان، یەکێک لە مەبەستەکانی سەردانەکەی وەزیری نەوت، کردنەوەی وێستگەی نەوتی شێدارە، کە بۆ جیاکردنەوەی ئەو نەوتەیە تێکەڵ بە ئاو بووە.   مەبەستێکی دیکەی سەردانەکەی وەزیر، کۆبوونەوەیەتی لەگەڵ کۆمپانیای BPی بەریتانی، کە ئێستا ئەو کۆمپانیایە خەریکی پەرەپێدانی بەرهەمە نەوتییەکانی کەرکووکە.   هەروەها حەیان عەبدولغەنی پاڵاوگەی بەرهەم لە گورگەچاڵ و باڵەخانەیەکیش لەنێو کۆمپانیای نەوتی باکوور دەکاتەوە.

سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەمنی کۆبووەوە بۆ ئەوەی پلانەکانی جەنگی غەززە بەهێرشکردن کۆتایی پێبهێنێت. بەپێی زانیارییەکانى میدیا ئیسرائیلیەکان ڕۆژی سێشەممە کەئەو کۆبونەوەیە کراوە بنیامین ناتانیاهۆ لە کۆبونەوەکەدا لەگەڵ ئەو بۆچونەدا بووە کە کۆنتڕۆڵکردنی تەواوی ناوچەکانی غەززەیە لەلایەن سوپاى وڵاتەکەیەوە، تەنانەت ئەگەر بەو مانایەش بێت کە ئەو بارمتانەى ماون زیانیان پێ بگات یان لەلایەن حەماسەوە لەسێدارە بدرێن و بکوژرێن. ئەم کۆبوونەوەیە لە کاتێکدا بوو کە چەندین ڕاپۆرت بڵاوکراونەتەوە کە باس لە زیادبوونى گرژییەکانی نێوان سەرۆک وەزیران و لیوا ئیال زەمیر سەرۆکی ئەرکانی سوپای ئیسرائیل دەکەن سەبارەت بە ئاسۆی داگیرکردنی تەواوی ئەو ناوچەیە لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە. نووسینگەی سەرۆک وەزیران لە بەیاننامەیەکی کورتدا ئاماژەی بەوەکردووە، نەتانیاهۆ “ئەمڕۆ گفتوگۆیەکی ئەمنی سنوورداری ئەنجامدا کە نزیکەی 3 کاتژمێری خایاند، تیایدا سەرۆکی ئەرکان بژاردەکانی درێژەدان بە هەڵمەتەکە لە غەززە خستەڕوو”. لە بەیاننامەکەدا ئاماژە بەوەشکراووە، سوپاو هێزەکانى دیکەى ئاسایش ئامادەن بۆ جێبەجێکردنی هەر بڕیارێک کە لەلایەن کابینەی ئەمنیەوە بدرێت، ئەمەش ئاماژەیەکی دیارە بۆ دژایەتییە هەواڵییەکانی سەرۆکی ئیسرائیل بۆ پلانەکانی داگیرکردنەوەی غەززە، ئەمەش دوای تێکچوونی دانوستانەکانی ئاگربەستی بارمتەکان لەگەڵ حەماس لە چەند هەفتەی ڕابردوودا. ئەوانەی کە بەشداری کۆبوونەوەی ڕۆژی سێشەممەیان کردبوو بریتی بوون لە وەزیری بەرگری ئیسرائیل کاتز، وەزیری کاروباری ستراتیژی ڕۆن دێرمر و سەرۆکی بەڕێوەبەرایەتی ئۆپەراسیۆنەکانی IDF مەیجر جەنەڕاڵ ئیتزیک کۆهین. ئیسرائیل هایۆم بڵاویکردەوە، ئیتامار بن گڤیر وەزیری ئاسایشی نیشتمانی ڕاستڕەوی توندڕەو و بیزالیل سمۆتریچ وەزیری دارایی - هەردووکیان داکۆکیکاری سەرسەختی دەستبەسەرداگرتنی تەواوەتی غەززە لەلایەن ئیسرائیلەوە - لە کۆبوونەوەکە دوورخرانەوە. بەپێی زانیارییەکان، ناتانیاهۆ لەم هەفتەیەدا بە وەزیرەکانی ڕاگەیاندووە، سەرەڕای ناڕەزایەتییەکانی ناو یەکێتیی نێودەوڵەتیی ئیسرائیل، داوای پشتیوانی لە کابینەی حکومەت دەکات بۆ پلانێک بۆ داگیرکردنی کەرتی غەززە بە تەواوی.  دەوترێت زەمیر دژایەتی ئەو پلانە بووە، بەرپرسانی باڵای نزیک لە نەتانیاهۆ کە ناویان نەهێنراوە داوای دەستلەکارکێشانەوەی لێدەکەن ئەگەر فەرمانەکانی بەدڵ نەبوو. كەناڵی ١٢ى ئیسرائیل ئەمشەو بڵاویکردەوە بەرپرسێکی باڵا لە نوسینگەی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاندووە: لەکۆبوونەوەى ئەمڕۆدا بڕیارەکە دراوەو لەچەند رۆژى داهاتوو کەرتی غەززە بەتەواوى داگیر دەکەین. بەوتەى بەرپرسە باڵاکە حەماس هیچ بارمتەیەک بەبێ تەسلیمبوونی تەواوى ئیسرائیل ئازاد ناکات، ئێمەش تەسلیمى حەماس نابین، ئەمەش بە واتاى ئەوەدێت سوپا دەچنە ئەو ناوچانەش تا ئێستا ئیسرائیل خۆی بەدوور گرتووە لەوەى چالاکیی سەربازی تێدا ئەنجامبدات. کەناڵە لەزارى نوسینگەى ناتانیاهۆوە ئەوەشى گواستوەتەوە کە بڕیارى ئەوەدراوە کە ئەگەر ئێستا هەڵسوکەوت و دەستپێشخەرى نەکەین، بارمتەکان لە برسێتیدا دەمرن و غەززە لە ژێر کۆنترۆڵی حەماسدا دەمێنێتەوە. هاوكات کەناڵی (١٢)ی ئیسرائیل ئاشکرایکردووە: ناتانیاهۆ خواستی لە فراوانکردنی هێرشەكان و دەستبەسەرداگرتنی تەواوی کەرتی غەززەیە. لای خۆیەوە، رۆژنامەی "یەدیعۆت ئەحرانۆت" لە زاری بەرپرسانی ئیسرائیلەوە بڵاویكردووەتەوە: ئەگەر داگیرکردنی کەرتی غەززە بۆ سەرۆکی ئەرکانی سوپای ئيسرائيل (ئیال زامیر) گونجاو نییە، با دەست لەکاربکێشێتەوە، وەك وەڵامێك بۆ زامیر، كە دژی داگیركردنی تەواوەتی كەرتی غەززەیە. ئەو بەرپرسانە ئاماژەیان بەوەشکردووە: ئۆپەراسیۆنەكان ئەو ناوچانەش دەگرێتەوە کە بارمتەکانی لێیە.

لە كۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیران بڕیاریدا ماوەی (1 هەفتە) مۆڵەتی كاركردنی لیژنە هاوبەشەكانی نێوان بەغدادو هەولێر درێژبكاتەوە بۆ ئەوەی كارەكانیان بۆ دیاریكردنی بەرهەمهێنانی نەوت و داهاتی نانەوتیی هەرێم دیاری بكەن.  لەدوای ئەم ماوەیەو تەواوبوونی كاری لیژنەكان، سودانی بڕیار لەسەر ناردنی موچەی مانگی شەش و حەوتی فەرمانبەرانی هەرێم دەدات. هەرچەندە سەرەتا پرسی نەوت و داهاتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان لە کارنامەی کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقدا نەبوو، بەڵام دواتر بڕیاردا لە پەراوێزی کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆی لەبارەوە بکرێت. بەپێى وتەى چەند سەرچاوەیەک پێش تەواوبوونی کۆبوونەوەکە بڕیادرا، لە پەراوێزی کۆبوونەوەی ئەمڕۆی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق پرسی نەوت و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان باس بکرێت. لیژنەکانی نەوت و داهاتی ناوخۆ تاوەکو ئێستا راپۆرتەکانیان تەواونەکردووە بەڵام پێشنیاری خۆیان بۆ سودانی خستووەتەڕوو. بەگوێرەی زانیارییەکان، ئەگەر سودانی رازیبێت بەو بڕە نەوتەی لیژنەکان بۆیان دیاریکردووە لەگەڵ داهاتی ناوخۆ ئەوا بەم نزیکانە پرسی ناردنی مووچەی حوزەیران یەکلادەبێتەوە.

پاشنیوەڕۆى ئەمڕۆ پەرلەمانى عێراق کۆبوویەوە، بەڵام دواى تەنها ٢٥ خولەک گرژى دروستبوو بەوهۆیەوە دانیشتنەکە تەواونەکراو دواخرا بۆ سبەینێ. بڕیار ڕەشید ئەندامى پەرلەمانى عێراق لەسەر فراکسیۆنى یەکێتى لەوبارەیەوە وتى: لەئەنجومەنی نوێنەران گرژی دروستبوو، بۆیە جەلسە هەڵگیراو تەواو نەکرا، گرژیەکەش بەهۆى زیادکردنى چەند بڕگەیەکەوەبووە بۆ دانیشتنەکەى ئەمڕۆى پەرلەمان.  لەلایەکى دیکەوە،  محەمەد زیادی، ئەندامی پەرلەمان، وردەکاری دواخستنی دانیشتنی پەرلەمانی ئاشکراکردوەو وتى: دوای کەمتر لە نیوکاتژمێر لە دەستپێکردنی دانیشتنەکە گرژى و ناوکۆکى ناکۆکی نێوان مەحمود مەشهەدانی سەرۆکی پەرلەمان و هەردوو جێگرەكەی (موحسین مەندەلاوی)و (شاخەوان عەبدوڵا) دروستبووەو بەوهۆیەوە دانیشتنەكە هەڵگیرا. ئەو پەرلەمانتارە بەکەناڵى دیجلە نیوزی ڕاگەیاندوە، "سەرۆکی پەرلەمان لەگەڵ هەندێک گروپ و فراکسیۆن گفتوگۆی لەسەر ئەگەری پەیوەستبوون بە دانیشتنەکە دەکرد، بەڵام سەری سوڕما لە خستنەڕووی بڕگەیەک لەلایەن مەندەلاوی بۆ دەنگدان. سەرباری ناكۆكی و دەمەقاڵیی دەستەی سەرۆكایەتیی، لە خواریشەوە لەناو پەرلەمانتاراندا دەمەقاڵێ و شەڕە دەست روویداوە.  لە دانیشتنەكەدا پەرلەمان دەنگیدا لەسەر زیادكردنی بڕگەیەك بۆ بەرناممەی كاری خۆی كە ئەویش بڕگەی "دەنگدان لەسەر سەرۆك و ئەندامانی ئەنجومەنی راژەی فیدراڵ"و دەنگدان لەسەر "سەرۆكی ئەنجومەنی دەوڵەت" بوو، مەحمود مەشهەدانی سەرۆكی پەرلەمان دژی زیادكردنی ئەم بڕگەیە بوو. هەروەها ئەوەش دەڵێت: ئەو بابەت و بڕگانە کە بڕیاربوو زیادبکرێت پێشتر لە نێوان فراکسیۆنە سیاسییەکانەوە هیچ ڕێککەوتنێکى لەسەر نەکراوە، ئەمەش بووە هۆی دروستبوونی ناکۆکی زارەکی لەنێوان مەشهەدانی و مەندلاوی، کە دواتر تەشەنەی کرد بۆ ئەندامانی پەرلەمان و لە ئەنجامدا دانیشتنەکە دواخرا. هاوکات هەر ئەمڕۆ لیژنەى مافى مرۆڤیش دەلێن پرۆژە یاساى ئازادى گربوونەوەو خۆپیشاندان کشێنراوەتەوە. بەشی ڕاگەیاندنی ئەنجومەیش دەڵێن ئەنجومەنی نوێنەران بڕیاریدا دانیشتنەکەى ئەمڕۆ دوابخرێت.

ئێران جارێکى دبکە ئەو تۆمەتانەى باسکردەوە کە ئەمریکا یە تێکدانی دانوستانەکان تۆمەتبار دەکات کە چەند مانگێک لەمەوبەر لە نێوان هەردوو وڵاتدا دەستی پێکردبوو. محەممەد ڕەزا عارف یاریدەدەری یەکەمی سەرۆک کۆماری ئێران، لە میانەی کۆنفڕانسێکدا سەبارەت بە وڵاتانی تازەپێگەیشتوو لە تورکمانستان وتی: هەندێک وڵات پشتیوانی ئیسرائیلیان کردووە لە هێرشەکانی بۆ سەر وڵاتەکەمان، لەبری ئەوەی ئەم دەستدرێژییە شەرمەزار بکەن. هەروەها ئەمریکای بە پاڵپشتیکردنی کیانی ئیسرائیل و دەستێوەردانی ڕاستەوخۆی لە هێرش بۆ سەر دامەزراوە ناوەکییە ئاشتییەکانی ئێران" تۆمەتبار کرد. ئەو بەرپرسە باڵایەى ئێران جەختی لەوەش کردەوە کە واشنتۆن مێزی دانوستانی لە کاتێکدا لەناوبرد کە ڕێکخستن بۆ گەڕی شەشەمی دانوستانە ئەتۆمییەکانی نێوان هەردوو وڵات دەکرا، ئەمەش جارێکی دیکە بێمتمانەیی جیهانی بە بەڵێنەکانی ئەمریکا بەهێزتر کرد. لەلایەکى دیکەوە سەعید خەتیب زادە جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران چەند ڕۆژ لەمەوبەر ئاماژەی بەوەدا کە تاران هیچ پەلەیەکی نییە بۆ بەشداریکردن لە هەر جۆرە پەیوەندییەکی ناڕاستەوخۆ یان دانوستان لەگەڵ واشنتۆن. ئێران و ئەمریکا پێنج خولی دانوستانیان بە نێوەندگیری سوڵتانییەتی عومان ئەنجامدا، بەڵام لە ئەنجامی شەڕی ١٢ ڕۆژەی نێوان ئێران و ئیسرائیل لە مانگی حوزەیرانی ڕابردوودا، کە ئەمریکا بە ئامانجگرتنی دامەزراوە ئەتۆمییەکان بەشداریی تێدا کرد، دانوستانەکان ڕاگیرا.

ئیسرائیل وردە وردە ڕێگە بە چوونە ژوورەوەی کاڵاکان دەدات بۆ ناو کەرتی غەززە لە ڕێگەی کەرتی بازرگانی تایبەتەوە، لە ژێر میکانیزمێکی نوێدا، ئەمەش دواى ئەوەدێت نزیکەى ساڵێکە ڕێگەى لەوکارەگرتووە. کۆمپانیای کۆگات دەڵێت ئامانجی ئەم هەنگاوە "زیادکردنی قەبارەی یارمەتییەکانی چوونە ناو کەرتی غەززە، لە هەمان کاتدا کەمکردنەوەی پشتبەستن بە کۆکردنەوەی یارمەتی لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان." کۆگات دەڵێت: "وەک بەشێک لە داڕشتنی ئەم میکانیزمە، ژمارەیەکی سنووردار لە بازرگانانی ناوخۆیی لەلایەن دامەزراوەی بەرگرییەوە پەسەندکران، بە مەرجی پێوەرە تایبەتەکان و پشکنینی وردی ئەمنی." دەشڵێت، کاڵا پەسەندکراوەکان بریتین لە بەرهەمە خۆراکییە سەرەتاییەکان، خۆراکی منداڵان، سەوزە و میوە، و پێداویستی پاکوخاوێنی و “پارەدان بۆ کڕینی ئەو کاڵایانە تەنها لە ڕێگەی حەواڵەی بانکییەوە ئەنجام دەدرێت، لەژێر میکانیزمێکی چاودێری وردى ئیسرائیلدا”. ئەمەش لەکاتێکدایە، تەندروستیی غەزە هۆشدارى لە بڵاوبوونەوەى نەخۆشییە مەترسیدارەکان دەدات لە کەرتەکە و دەڵێ، کارەساتێکى راستەقینە بەڕێوەیە. ئەیمەن ئەبو رەحمە بەڕێوەبەری بەشى خۆپارێزی لە تەندروستیی غەزە بە رۆژنامەى شەرقلئەوسەتی رایگەیاندووە، حاڵەتەکانى توشبوون بە نەخۆشى (گیلان باریە) ساڵانە لە پێنج حاڵەت تێنەپەڕیووە، بەڵام تەنها لە ماوەى دوو مانگى رابردوودا 64حاڵەتى توشبوون تۆمارکراوە. تەندروستیی غەزە ئاماژەی بەوەشکردووە، دوو منداڵ و ژنێکى بە تەمەن بەو نەخۆشییە گیانیان لەدەستداوە کە دووچارى دەمارەخانەکان دەبێتەوە و جوڵەى پەلەکان لەکاردەخات. لە ماوەى 24کاتژمێرى رابردوودا، شەش حاڵەتى دیکەى گیانلەدەستدان بەهۆى برسێتییەوە لە غەزە تۆمارکراوە، بەمەش ژمارەى گیانلەدەستدان بەهۆى برسێتییەوە بۆ 180کەس بەرزبوەتەوە کە 93یان منداڵن. ئەو کاڵایانەى کە بڕیارە رێگەیان پێدەدرێت پێش چوونە ناو کەرتی غەززە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئیسرائیلەوە لە دەروازە سنوورییەکان لەگەڵ غەززە پشکنینیان بۆ دەکرێت. لە ساڵی ڕابردوودا تەنیا ئەو یارمەتییانەی کە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکان یان ڕێکخراوە مرۆییە نێودەوڵەتییەکانی دیکەوە دابینکراون، ڕێگەیان پێدراوە بچنە غەززە. لە بەیاننامەکەدا دەشڵێت: "سوپای نێودەوڵەتی لە ڕێگەی کۆگات و بە هاوکاری لەگەڵ دەزگا ئەمنییەکان، بەردەوام دەبێت لە کارپێکردنی میکانیزمەکانی چاودێری و چاودێری بۆ چوونە ناو کەرتی غەززە، هاوکات هەموو ڕێوشوێنێکی ئەمنى توند دەگرنەبەر بۆ ڕێگریکردن لە دەستێوەردانى ڕێکخراوی حەماس لە پرۆسەکانی هێنانە ناوەوە و دابەشکردنی هاوکارییەکاندا". ئیسرائیل پێشتر لە نێوان مانگەکانی ئایار و تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤دا ڕێگەی بە کاڵاکان لە ڕێگەی کەرتی تایبەتەوە دابوو بۆ غەززە. لە وەڵامێکی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤دا بۆ تانەیەکی دادگای باڵا لەلایەن گروپەکانی مافی مرۆڤەوە، کۆمپانیای کۆگات وتی کە "ئاماژە پشتڕاستکراوەکان نیشان دەدەن کە ڕێکخراوی تیرۆریستی حەماس هاتنە ژوورەوەی کاڵاکان بۆ کۆکردنەوەی ئابووری و سەربازی دەقۆزێتەوە." بۆیە بڕیاردرا لە ٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤، ڕێگە نەدرێت بەردەوامبوونی چوونە ژوورەوەی کاڵاکان بۆ ناو غەززە لە ڕێگەی کەرتی تایبەتەوە.

چوارچێوەى هەماهەنگى شیعەکان لەڕێی راسپاردەیەکەوە کە پێشکەشى چوار سەرۆکایەتییەکەى عێراقى دەکات، داواى بەڕێوەچوونى هەڵبژاردنێکى پاک و بێگەرد دەکات. چوارچێوەى هەماهەنگى لە راگەیەنراوێکدا دەڵێت، کۆبوونەوەی ئاساییان لە نوسینگەى عەبد سادە فەریجى ئەمینداری گشتیی هاوپەیمانێتى نەهجى نیشتمانى ئەنجامداوە بەمەبەستى گفتوگۆکردنى دوایین پێشهاتە نیشتمانی و هەرێمییەکان. ئاماژە بۆ ئەوەشکراوە، لە کۆبوونەوەکەدا باس لە ئامادەکارییەکان کراوە بۆ بەڕێوەچونى هەڵبژاردنی پەرلەمان و جەختیان لە ئەنجامدانى تەواوى پشتگیرییەکان و گرتنەبەرى رێکارى پێویست کردووەتەوە. ئەوەش هاتووە بڕیاریانداوە کە راسپاردەیەک بۆ هەر چوار سەرۆکایەتییەکەى عێراق بەرزبکەنەوە بۆ پەسەندکرنى چەند یاسایەک تا لەڕێیەوە گەرەنتى بەڕێوەچونى هەڵبژاردنێکى پاک و بێگەرد بکرێت. هەروەها گفتوگۆ لەبارەی ئامادەکارییەکانی دامەزراوەکانی دەوڵەت بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانیی داهاتوو کرا و جەخت لە گرنگیی دابینکردنی پشتیوانیی پێویست و تەواوکردنی سەرجەم رێکارەکان کراوەتەوە.   وەک لە راگەیێندراوەکەدا هاتووە : "چوارچێوەی هەماهەنگی بڕیاری داوە راسپاردە پێشکەش بە چوار سەرۆکایەتییەکە بکات بۆ پەسندکردنی رێنماییەکانی گەرەنتیی پاکی هەڵبژاردنی پەرلەمان، دوای وەرگرتنی تێبینیی سەرجەم ئەندامان."   بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 11ی 11ی ئەم ساڵ بکرێت. پەرلەمانی عێراق لە 329 کورسی پێکدێ کە 320یان گشتی و 9یەکەی دیکە کۆتان.   لە عێراق نزیکەی 29 ملیۆن کەس مافی دەنگدانیان هەیە، زیاتر لە 21 ملیۆن کەس کارتی بایۆمەتریی دەنگدانیان هەیە و دەتوانن دەنگبدەن.

فەرماندەی گشتی هێزەکانی هەسەدە، ڕایدەگەیەنێت  پێویستە هەموو گەلانی سوریا بگەنە ڕێککەوتن، مافی هەموو گروپەکان لە دەستووردا پارێزراو بێت و سوریایەکی لامەرکەزی دامەزرێت تا بتوانێت بگەڕێتەوە ناو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی. سوریایەکی بەهێز دەتوانێت وەک وڵاتێکی بەهێز سەرهەڵبدات. لەچاوپێکەوتنێکى رۆژنامەوانیدا، مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات هەسەدە باس لەچەند پرسێکى جیاوازدەکات. ئەو دەڵێت: دوای 14 ساڵ شەڕی ناوخۆ، مەحاڵە سوریا بگەڕێتەوە بۆ دۆخی پێشووی. ناکرێ وەک سەردەمی بەعس مەرکەزی و تۆتالیتاری بێت. چونکە سیستەمی مەرکەزی هۆکاری بنەڕەتی شەڕی ناوخۆ بوو. کێشەکانی سوریا سیستماتیکی بوون نەک تاکەکەسی.  جەختى لەسەر ئەوەکردەوە کە ئێستا بۆ ئەوەی ئێمە لەسەر ئەم بنەمایە کێشەی سوریا چارەسەر بکەین، پێویستە سوریایەکی لامەرکەزی هەبێت. پێویستە هەموو گروپە سیاسی و ڕۆشنبیرییەکان مافی خۆبەڕێوەبەرییان هەبێت و هەموو پارێزگاکانی سوریاش بتوانن لەڕێگەی حکومەتە خۆجێییەکانەوە خۆیان بەڕێوەببەن.  فەرماندەى هەسەدە ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات کە ناوی سوریا لە سەردەمی بەعسەوە کۆماری عەرەبی سوریا بووە. ئەم ناوە ڕەنگدانەوەی واقیعی سوریا نییە. دەبێت وشەی "عەرەب" لاببرێت. سوریا تەنها هی عەرەب نییە. سەر بە هەموو گروپەکانە. دەبێت گۆڕانکاری ڕیشەیی لەم جۆرە لە سوریادا بکرێت. ئەگەر دروست نەکرێن ئەستەمە. مەزڵوم عەبدى وتیشى: ماوەی هەشت مانگی دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس دەریخست کە سوریا بە ئاسانی یەک ناگرێتەوە. پێویستە هەموو گەلانی سوریا بگەنە ڕێککەوتن، مافی هەموو گروپەکان لە دەستووردا پارێزراو بێت و سوریایەکی لامەرکەزی دامەزرێت تا بتوانێت بگەڕێتەوە ناو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی. سوریایەکی بەهێز دەتوانێت وەک وڵاتێکی بەهێز سەرهەڵبدات. لەبارەى ڕێککەوتنەکەیان لەگەڵ حکومەتى دیمشق، فەرماندەى هێزەکانى هەسەدە هێما بۆ ئەوەدەکات کە لە ئێستادا دوو هێز لە سوریا هەن، یەکێکیان هێزەکانی حکومەتی دیمەشقە، ئەوی تریان هێزەکانی سوریای دیموکرات. ئەگەر ئەم دوو هێزە پێکەوە کۆببنەوە، دەتوانرێت ڕێککەوتن بکرێت. لەسەر ئاستی دەرەوەش دەوڵەتانی وەک ئەوروپا و ئەمریکا کە سزایان بەسەر سوریادا سەپاندووە، قسەیان هەیە.  ئەو پێى وایە ئەو بڕیارانەی ئەمریکا دەیدەن لەلایەن زلهێزەکانی دیکەوە لەبەرچاو دەگیرێن. لە ئێستادا ئیرادەیەکی بەهێزی نێودەوڵەتی هەیە کە کاریگەری لەسەر هەم ئێمە و هەم لەسەر حکومەتی دیمەشق هەیە. دوو هێزی تریش لەسەر زەوی هەن: SDF و HTS.  وتیشى: ئەگەر بگەینە ڕێککەوتن، سەردەکەوین. دیسانەوە پەیوەستە بە نیەتەوە. ئەگەر حکومەتی دیمەشق وەک حکومەتی بەعس بیەوێت بۆ کات بوەستێت و هەنگاوی دروست بۆ یەکگرتنی ڕاستەقینە هەڵنەگرێت، ئەوا ئەو هەوڵانە سەرناگرن. بەڵام لە بارودۆخی ئێستادا، ئەو هەلومەرج و هەلومەرجەی کە وا دەکات ئەم هەوڵانە سەرکەوتوو بن، لەوەش گەورەترن. چونکە سوریا پێویستی بە گەڕانەوەیە بۆ دۆخی سروشتی خۆی و دەبێت سزاکان هەڵبگیرێن.  سەبارەت بەمەرجانى یەکگرتنەکەش عەبدى دەڵێت: مەرجەکانی یەکگرتن لەگەڵ دەوڵەتەکان دانراون. من پێم وایە حکومەتی دیمەشق دەیەوێت ئەم پرۆسەیە سەرکەوتوو بێت و ئێمەش سەرکەوتوو دەبین. ئەم پرۆسەیە چانسی سەرکەوتنی زیاتری هەیە. لەبارەی کۆبوونەوەکە دواخراوەکەی پاریسەوە زانیارى نوێى خستەڕوو،وتی: بڕیاربوو کۆبوونەوەکە لە ٢٥ی مانگ بەڕێوەبچێت، ئینگلیزەکان، فەرەنسییەکان، ئەمریکییەکان، ئێمە، حکومەتی سوریاش ئامادەکارییەکان بۆ کۆبوونەوەکە کرابوو و تەواو بوو، بەڵام لە کۆتا خولەکدا دواخرا. ئەو وتیشى: دواتر بارۆت وەزیری دەرەوەی فەرەنسا پەیوەندی پێوەکردم، ئێمەش قسەمان کرد، باڵیۆزی ئەمریکا باراکیش تەلەفۆنی بۆ کرد، پەشیمانی خۆی دەربڕی و سوپاسی ئێمەی کرد بۆ ئامادەییمان بۆ کۆبوونەوەکە ئێمە بۆ ئەم کۆبوونەوەیە ئامادە بووین. پێم وتن کە حکومەتی سوریا داوای کردووە کە کۆبوونەوەکە دوابخەن، چونکە خەمی پرسی سوەیدایان هەیە. بەڵام ئەوان پێداگریان لەسەر ئەوە کرد کە جارێکی دیکە کۆبوونەوەکە ئەنجام بدات.  ئەو پێى وایە حکومەتی ئینتقالی سووریا ئامادە نەبووە بۆ ئەم کۆبوونەوەیە. وتى:  هۆکارەکەی نازانم؛ دەبێت خۆیان ڕوونی بکەنەوە. ئەوان ئامادە نەبوون چونکە شایبانی هاتبووە پاریس. بەڵام ئامادە نەبوون بۆ ئەم کۆبوونەوەیە. لەگەڵ ئیسرائیل دانیشتن و ئەمریکا بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانیان لە نێوان خۆیاندا ئێستا ئامادەکارییەکان بۆ کۆبوونەوەکە بەردەوامن و کۆبوونەوەکەش ئەنجام دەدرێت.