هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی گشتی كارهبای سلێمانی رایگهیاند، بۆ مانگی رابردو لهبهرامبهر ههر ئهمپێرێك كارهبای مۆلیده لهنێوان شهش ههزار و 500 بۆ حهوت ههزار دینار له هاوڵاتیان وهردهگیرێت، لهمهودواش خشتهی پێدانی كارهبای مۆلیده گۆڕانكاری تێدا دهكرێت. ئهمڕۆ چوارشهممه، لیژنهی دیاریكردنی نرخی موهلیده ئههلییهكان کۆبونەوە و بهپێی نرخی سوتهمهنی له بازاڕهكاندا نرخی ههر كاتژمێرێك بۆ یهك ئهمپێڕ بە (45) دینار دیاریکرد، بهمهش نرخی یهك ئهمپێڕ كارهبای موهلیدهی ئههلی له ناوشاری سلێمانی لهنێوان (6.500) بۆ (7.000) دیناره. بههۆی جیاوازی كارکردنى موهلیدهكان له گهڕهكێك بۆ گهڕهكێكی دیكه، نرخی ئهمپێڕێك كارهبای موهلیدهی گهڕهكێك بۆ گهڕهكێكی دیكه جیاواز دهبێت. خشتهی كارپێكردنی مۆلیدهكان بۆ مانگی گۆڕانكاری تێدا دهكرێت و مۆلیدهكان تهنیان له نێوان 12:00ی نیوهڕۆ تا 1:00ی شهو ئهگهر كارهبای نیشتیمانی كوژایهوه كار دهكهن واته له 1:00ی بهرهبهیان تاوهكو 12:00ی نیوهڕۆ كار ناكهن جگه له بهیانیان كه 6:30 تا 8:00ی بهیانی كاردهكهن، کارەبای سلێمانی باسی لهوهشكردوه، رۆژانی ههینی و پشوه فهرمییهكان بهیانیان كارناكهن لهبری ئهوه كاتژمێر 11:00ی پێشنیوهڕۆ كاردهكهن. هاوکات لە دهۆک نرخی ئەمپێرێک کارەبا بۆ مانگی 10 بڕی 9هەزار و 500 دینارە و هەکار هروری ، نوێنەری موەلیدەکانی دهۆک بە هاوڵاتی وت"نرخی یەک ئەمپێر کارەبا بۆ مانگی 10لەسەنتەری دهۆک 9 و هەزار و500 دینارە، بۆ قەزا وشوێنەکانی تر بەپێی کارکردنی کاتژمێرەکانی کارەبای موەلیدە و کارەبای نیشتیمانی دیاریدەکرێت" لیژنهی دیاریكردنی نرخی موهلیده ئههلییهكان، له كۆنوسهكهدا جهختیان لهوه كردوهتهوه كه لهكاتی كوژاندنهوهی كارهبای نیشتیمانی نابێت كارپێكردنی موهلیده و پێدانی كارهبا بههاوڵاتیان له (10) خولهك زیاتر بخایهنێت، بهپێچهوانهوه خاوهن موهلیدهكه سزا دهدرێت.
سەركۆ جەمال وەزارەتی دارایی عێراق داوای كردووە وەفدەكەی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدا نەكات، بۆیە چوونی وەفدەكە بۆ بەغدا شكستیهێناوە، وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش دەڵێت «لەم هەفتەیەدا هەرێم داواكاریەكانی بەغدا جێبەجێ دەكات لەبەر ئەوەش چوونی وەفدەكە دواكەوتووە»، پەرلەمانتارێكی پارتیش لەپەرلەمانی عێراق پێی وایە «حكومەتی عێراق حسابی داعشیش بۆ هەرێمی كوردستان ناكات، چونكە لەكاتی شەڕی داعشدا بەهێلیكۆپتەر مووچەی بۆ موسڵ و ئەو ناوچانە دەنارد كە لەژێر دەسەڵاتیاندا نەبوون». بڕیاربوو رۆژی دووشەممە 30-10-2023 وەفدێكی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدا بكاتەوە، دوای ئەوەی ناردنی 700 ملیارە قەرزەكە لەلایەن بەغداوە دواكەوت. سەبارەت بەدواكەوتنی ئەو قەرزە، پێشەوا هەورامانی، وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» وەفدەكە نەچوونەتە بەغدا هەندێك داواكارییان هەبووە ناردوویانە بۆ وەفدی هەرێم بەپێی بڕیارەكەشیان دەبێت لەم هەفتەیەدا داواكاریەكانیان لەلایەن وەفدی هەرێمەوە جێبەجێ بكرێت و بنێردرێتەوە بۆ بەغدا». وتیشی:» ئەگەر بیانوویەكی دیكەی بۆ نەدۆزرێتەوە، ئەم هەفتەیە 700 ملیار دینار بۆ هەرێمی كوردستان دەنێردرێت». سەرچاوەیەك لە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم بۆ هاوڵاتی ئەوەی ئاشكراكرد «ئەو وەفدەی بڕیاربوو سەردانی بەغدا بكەن، سەردانەكەیان هەڵوەشاوەتەوەو سەردانەكە ئەنجامنادەن». سەرچاوەكە وتیشی «وەزارەتی دارایی بە بەرپرسانی هەرێمیان راگەیاندووە، پێویست بەچوونی وەفد بۆ بەغداد ناكات، چونكە ئەوان داوای راپۆرتی خەرجی مانگەكانی حەوت و هەشت و نۆ-یان كردووەو ئێوەش ناردووتانە، بۆیە پێویست ناكات سەردانی بەغدا بكەن». سەرچاوەكە لەبارەی 700 ملیارەكە وتی:» رێكارەكانی ناردنی پارەكە لە وەزارەتی دارایی تەواو بووەو بانكەكانیش لە 31-10-2023 ەوە دەست بەناردنی دەكەن، كە رەنگە ئەمڕۆ یان سبەی، یەكێك لەبانكەكانی رەشیدو رافیدەین گوژمەی یەكەمی پارەكە بنێرن». هاوكات سەرچاوەیەك لەوەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم ئەوەی بۆ هاوڵاتی ئاشكراكرد «هەركات 700 ملیارەكەی بەغدا بگاتە دەست وەزارەتی دارایی لیستی مووچە رادەگەیەنرێت و دەست بەدابەشكردنی مووچەی مانگی ئاب دەكرێت». پەرلەمانتارێكی پارتی لەپەرلەمانی عێراق پێی وایە حكومەتی هەرێم هەموو داواكاریەكانی جێبەجێكردووەو لەڕووی یاساییەوە هیچ پاساوێك نییە بۆ نەناردنی پارە بۆ هەرێمی كوردستان. شوان محەمەد پەرلەمانتاری كورد لەپەرلەمانی عێراق بەهاوڵاتی وت:»ئەوەی من زانیاریم هەبێت شتێك نییە بەغدا داوای كردبێت و هەرێمی كوردستان جێبەجێی نەكردبێت، تەسفیەی حساباتی ئەم سێ مانگەی دوایشیان كردووەو چاودێری دارایی عێراق رەزامەندی لەسەر داوە». وتیشی:»نەوت رادەست كراوەو چۆن دەیبەن یاخودنا ئەوە كێشەی هەرێم نییە، ئەوە پەیوەندی بەدەوڵەتی عێراقەوە هەیەو بودجەش پەسەندكراوەو رێنمایی بۆ دەرچووە، بەوتەی هەموو پسپۆڕان ساڵی 16 ترلیۆن و نیو بۆ هەرێمی كوردستان دەمێنێتەوە، بەڵام تائێستا بەو قەرزانەی كە داویشیانە چوار ترلیۆنمان وەرنەگرتووە، ئێستا 12 ترلیۆنمان لای عێراقە». ئەو پەرلەمانتارە دەشڵێت:»ئەمانە هەر مەبەستیان ماندووكردنی خەڵكی كوردستانەو بەهانەیەكی یاساییان نەماوە بۆ نەناردنی پارە بۆ هەرێمی كوردستان چییان وتووە حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەنجامیداوە رێككەوتنی سیاسیش كراوەو هەردوو حكومەتیش رێككەوتنیان هەیە، لەهەموو جیهان دەوڵەتێك نییە مووچەی فەرمانبەرەكانی لەسەر «نەفەقاتی فیعلی» بدات بەڵام ئیتر ئەمە عێراقەو وڵاتێكی گەندەڵە دەیان پرۆژە هەیە هەر نەكراوەو پارەكەشی خوراوە». سەبارەت بەناردنی قەرز لەلایەن عێراقەوە بۆ هەرێم شوان محەمەد دەڵێت:»ئەو پارەیەی بەغدا دەینێرێت قەرزەو گرەنتییە كەدەدرێتەوە چونكە پارەیەكی زۆرمان لای عێراقە كە ناشیدەن ئەوەیە دەیانەوێت لەنێوان حكومەتی هەرێم و فەرمانبەراندا كێشە دروست ببێت دەشیانەوێت پرۆسەی خوێندن پەكبخەن و پێشمەرگە و ئاسایش و فەرمانبەران بێ مووچەبن و حزبەكان لەناوخۆیاندا یەك نەبن ئەمەش دەستی دەرەكی تێدایە». «ئەوان دەزانن كەمووچەیان نەدا پرۆسەی خوێندن و ئیدارەدان پەكی دەكەوێت و خەڵك دێتە سەرشەقام و ئەوكاتەش كێشە دروست دەبێت، بۆ بودجەی 2024 یش دەبێت دیسان رێككەوتنی سیاسی بكرێت چونكە بەزۆرینە و كەمینە هەموو فراكسیۆنە كوردییەكانیش 63 ئەندامیان هەیە و ناتوانین هیچ پرۆژەیەك تێپەڕێنین، ئەوان لەسەرەتاوە ئێمە بەكەسی پلە دوو دەبینن ئەگەرنا ناوێرن 10 رۆژ مووچەی فەرمانبەرانی خۆیان نەدەن، كاتی شەڕی داعش موسڵ لەژێر دەسەڵاتی ئەواندا نەبوو بەڵام مووچەیان بۆ دەنارد بەهێلیكۆپتەر و داعش دەیپاراست، كەواتە حسابی داعشیش بۆ هەرێمی كوردستان ناكەن». حكومەتی هەرێم باس لەوەدەكات ئەوكاتی نەوتیان سەربەخۆ فرۆشتووە مانگانە لەكاتی خۆیدا مووچەیان دابەشكردووە، بەڵام داتاكان شتێكی دیكە دەڵێن رۆژی 30-10-2023 جوتیار عادل سەرۆكی فەرمانگەی میدیاو زانیاری هەرێم رایگەیاند: كاتێك نەوت هەناردە دەكرا حكومەتی هەرێمی كوردستان مانگانە لەكاتی خۆیدا مووچەی دابەش دەكرد. وتەكانی جوتیار عادل لەكاتێكدایە، رۆژی ٣ی شوباتی ٢٠١٦، ئەنجومەنی وەزیرانی ھەرێمی كورستان بڕیاری لەپاشەكەوتكردنی مووچەی فەرمانبەران دا، كەپاشەكەوتكردنەكە لە ١٥% دەستی پێدەكرد تاوەكو ٧٥%، بەڵام لە ئاداری ٢٠١٨دا حكومەت رایگەیاند پاشەكەوتی مووچەی فەرمانبەرانی بەڕێژەیەكی زۆر، كەمكردووەتەوە. دوای ھەڵگرتنی پاشەكەوتیش حكومەتی هەرێم رایگەیاند، وەزارەتی دارایی مانگانە ٧٢٥ ملیار دینار بۆ مووچە خەرج دەكات، لەكاتێكدا دوای راگەیاندنی پرۆژەی چاكسازی لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە خەرجی مووچە بۆ زیاتر لە 900 ملیار بەرزبووەوە. لەھەرێمی كوردستان، نزیكەی یەك ملیۆن و 300 ھەزار كەس مووچە وەردەگرن، كە ٦٨٣ ھەزاریان فەرمانبەرن. هاوڵاتی بەداتا قۆناغەكانی لێبڕین و پاشەكەوت و نەدانی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم دەخاتەڕوو: یەكەم: پاشەکەوتی مووچە، ئەم قۆناغە لەسەردەمی کابینەی هەشتەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەسەرۆکایەتی نێچیرڤان بارزانی بەڕێوەچوو، لەماوەی نێوان ساڵانی (2015 - 2018) مووچەخۆران (5) موچەی تەواویان پێنەدراوە (23) مانگیش چارەکە مووچەو (11) مانگیش بەشێک لەم موچەکانیان پاشەکەوت کرا، ئەوكات نێچیرڤان بارزانی بەموچەخۆرانی راگەیاند کەئەوە قەرزەو لەکاتێکدا کە باردۆخی ئابووری هەرێم باش بوو دەدرێتەوە. دووەم: لێبڕینی موچە ئەم قۆناغە لەسەردەمی کابینەی نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان داهێنرا، لەم قۆناغەدا لەماوەی ساڵی (2020 - 2021) موچەخۆران (8) موچەی تەواویان بڕاو (10) موچەشیان بەلێبڕینی (18%) و (21%) بۆ خەرجکراوە، بەڵگەش بۆ ئەوە سەرۆکی حکومەتی هەرێم (مەسرور بارزانی) لەدانیشتنی رۆژی 5/10/2020 لەپەرلەمان ئەم لێبڕینانەی بەقەرز لەسەر حکومەتەکەی هەژمار نەکردووە. بەشێوەیەكی گشتی لەکابینەی هەشتەم و نۆیەم) 10 مووچەی بەلێبرینەوە داوەو 12 مووچەی هەر نەداوەو 34 مووچەی فەرمانبەرانیش لێی پاشەكەوت كراوە. حكومەتی هەرێم زیاتر لە (23 ترلیۆن و 209 ملیارو 502 ملیۆن ) دینار قەرزاری موچەی فەرمانبەرانە بەڵام قەرزەكەی خستووەتە سەر حكومەتی عێراق، لەكاتێكدا لەپەرلەمانی عێراقیش پرۆژەیاسای پێدانەوەی پاشەكەوتی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بەشێوەیەكی مانگانە شكستیهێنا. بەهۆی ناكۆكی و رێكنەكەوتنی نێوان هەرێم و بەغدا لەسەر بەشە بودجەی هەرێم و حساباتی نێوانیان، فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان تائێستا مووچەی مانگی هەشتیان وەرنەگرتووە، لەكاتێكدا ئەمڕۆ چوارشەممە 1-11-20-2023 یە، واتە فەرمانبەرانی هەرێم مووچەی سێ مانگیان پێنەدراوە. حكومەتی هەرێمی كوردستان لەكۆتایی ساڵی 2013ەوە بەشێوەیەكی فەرمی ئابوری سەربەخۆی راگەیاندو دەستی بەفرۆشتنی نەوت كرد، سەرئەنجام لەساڵی 2014 حكومەتی عێراق بەشە بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی، بەڵام دوای زیاتر لە10 ساڵ لەئابوری سەربەخۆ سەرئەنجام بەهۆی بڕیارێكی دادگای ناوبژیوانی پاریس لە 25-3-2023 هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان راگیراو حكومەتی هەرێم دەستیكرد بەدانوستان بۆ ناردنی بەشە بودجەی هەرێم لەلایەن حكومەتی عێراقەوە، هەرچەندە لە 4-4-2023 حكومەتی عێراق و هەرێم رێككەوتن لەسەر دووبارە هەناردەكردنەوەی 400 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەی هەرێم، بەڵام تائێستا هەناردەی نەوتی هەرێم دەستیپێنەكردووەتەوە، هەرچەندە حكومەتی توركیا رایگەیاندووە بۆرییەكان كە نەوت بۆ بەندەری جەیهان دەگوازنەوە نۆژەنكراونەتەوەو ئامادەن بۆ هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێم.
هاوڵاتی پزیشکانی نیشتەجێی خولاو و پلەبەند لە سلێمانى بەهۆى دواکەوتنى دابەشکردنى موچەوە بایکۆتیان ڕاگەیاند و دەڵێن: تا شایستە داراییەکانمان دابەش دەکرێت بەردەوام دەبین لەسەر هەڵوێستی خۆمان . لە یاداشتێدا کە ئاراستەى وەزارەتى تەندروستى و بەڕێوەبەرایەتى تەندروستى سلێمانى و هەڵەبجە و گەرمیانیان کردووە، پزیشکانی نیشتەجێی خولاو و پلەبەند لە سلێمانى دەڵێن: بۆ زیاتر لە سێ مانگ دەچێت کە مووچەی فەرمانبەران دابەش نەکراوە و تا ئێستا ڕوون نیە وادەی دابەش کردنی مووچە کەی دەبێت . ئاشكراشیانكردوه، "ئێمهی پزیشكانی گهنج بهدهر له موچهكانمان سهرچاوهیهكی دیكهی داهاتمان نیه و بۆ بهردهوام بونمان پێویستمان به پێدانی شایسته داراییهكانمان ههیه، له ئهگهری زیاتر دواكهوتنی موچهكانمان ناتوانین چیتر بهردهوامی بدهین به بونمان له ناو نهخۆشخانهكان، ئهگهرچی ئهم ههڵوێسته له بهرژهوهندی هاوڵاتیان و نهخۆشهكانمان نیه، بهڵام ئێمه به ناچاری و به هۆی ئهو بارگرانیهی هاتۆته ئهستۆمان چیتر ناتوانین بهردهوام بین له خزمهتكردن و له ئهمڕۆ چوارشهممهوه بڕیاری بایكۆتكردنی سهرتاسهریمان داوه تاوهكو شایسته داراییهكانمان دابهشدهكرێت بهردهوام دهبین لهسهر ههڵوێستی خۆمان". جەختیش دەکەنەوە کە هەتا شایستە داراییەکانیان دابەش نەکرێت، بەردەوام دەبن لەسەر هەڵوێستى خۆیان و بایکۆت ناشکێنن. ئەمەش لە کاتێکدایە نزیکەى 49 رۆژ بەسەر وادەى کردنەوەى دەرگاى قوتابخانەکاندا تێدەپەڕێت، بەڵام بەشێکى زۆرى مامۆستایان بەهۆى پێنەدانى شایستە داراییەکانیان و مامۆستایانى وانەبێژیش بۆ داواى دامەزراندن بایکۆتیان راگەیاندوە و ئامادەنین تا جێبەجێکردنى داواکارییەکانیان بچنەوە هۆڵەکانى خوێندن.
هاوڵاتی دوای 10 ساڵ چاوەڕوانی و سەرەڕای قبوڵکردنی دۆسیەکەیان لە لایەن ئاژانسی پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان، داواکاری پەنابەری شاهرام ئەلیاسی و خێزانەکەی لە لایەن بەڕێوەبەرایەتی کۆچ و کۆچبەرانی تورکیاوە ڕەتکرایەوە و دە ڕۆژ مۆلەتیان پێدراوە بۆ ئەوەی ناڕەزایی خۆیان لە بەرامبەر بڕیارەکە دەرببڕن پێش ئەوەی دیپۆرتی ئێران بکرێنەوە. شاهرام ئەلیاسی، زیندانی سیاسی کوردی ئێران و چالاکوانی سیاسی کە لە سالی 2007 لە بۆکان دەستگیرکرا و بە تاوانی هەڕەشە لەسەر ئاسایشی نیشتمانی و سیخوڕی، حوکمی 11 ساڵ زیندان بەسەردا سەپێنرا، بەڵام دوای شهش ساڵ بە کەفالەت ئازادکرا، لە ساڵی 2014 پەنای بۆ تورکیا برد. شەهرام ئەلیاسی پێیوایە کە مەترسی لە سەر ژیانی هەیە ئەگەر دیپۆرتی ئێران بکرێتەوە چونکە "پێشتر لە ئێران زیندانی سیاسی بووە و ئێستاش لە تورکیا کاری ڕۆژنامەوانی دەکات و بەڕێوەبەری کەمپەینی بەرگریکردنە لە زیندانیانی سیاسی و مەدەنی و ئەندامی سازمانی مافی مرۆڤ و دژی لە سێدارەدانە." ئەو خانمە سەبارەت بە هۆکاریی مانەوەی لە تورکیا بە دەنگی ئەمریکایی وتووە، لە ساڵی 2015 لەلایەن ئۆفیسی نەتەوە یەکگرتوەکان لە تورکیا مافی پەنابەریان پێدرا و چاوەڕوانی گواستنەوەبون بۆ ئەمریکا، بەڵام بەهۆی ئەوەی ژمارەیەکی زۆری پەنابەرانی سوریا ڕویان لە تورکیا کرد، دوای بڕیارێکی سەرۆکی پێشوی ئەمریکاش سەبارەت بە پەنابەران خۆی و خێزانەکەی لە تورکیا مانەوە تا لە ساڵی 2018 کاروباری پەنابەران بە بەڕێوبەرایەتی پەنابەرانی تورکیا سەپێنڕا، دوای چەندین چاوپێکەوتن، هەفتەی رابردو دۆسیهكهی خۆی و خێزانەکەی ڕەتکرایەوە. تەیمور ئەلیاسی، نوێنەری کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان لە نەتەوە یەکگرتوەکان لە ژنێڤ لە بارەی کەیسی ئەو چالاکوانە رایگهیاندوە،" پەیوەندیمان بە بەڕێوەبەرایەتی کاروباری پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتوەکانەوە کردوە و نامەمان بۆ ئۆفیسەکانیان لە تورکیا و ژنێڤ ناردوە و نیگەرانی خۆمان لەسەر بڕیاری بەڕێوهبەرایەتی پەنابەرانی تورکیا دەربڕیوە، نایشارمەوە کە هێشتا ئێمە نیگەرانین چونکە تورکیا لە ڕابردودا چەند کەسێکی ناردوتەوە".
هاوڵاتی ئیسپانیا پەرە بە پرۆژەی ھێڵی شەمەندەفەر لە ھەرێمی کوردستان دەدات و بڕیارە و لە مانگی داھاتووش ھەردوو وەزیری ئاوەدان کردنەوە و گواستنەوە و گەیاندنی ھەرێم سەردانی ئیسپانیا بکەن. میدیای یەکێتی بڵاویکردەوە، دارەوان حاجی حامد نوێنەری حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە ئیسپانیا ئەمڕۆ سێشەممە دواین مۆری لە سەر پڕۆژەی تۆڕی شەمەندەفەرەکە بە یاسایی کرد کە ئیسپانیەکان نەخشەکەیان کردوە لە ھەرێمی کوردستان و لەلایەن کۆمپانیایەکی ئیسپانییەوە پەرەی پێدەدرێت. هاوکات بڕیارە ھەردوو وەزیری ئاوەدان کردنەوە و گواستنەوە و گەیاندنی ھەرێمی کوردستان بەمەبەستی تاوتوێی ھەنگاوەکانی داھاتووی پەرەپێدانی پڕۆژەی ھێڵی ئاسن سەردانی ئیسپانیا بکەن. هەروەها بەگوێرەی زانیارییەکانی بڵاوکراوەتەوە، تا ئەمڕۆش توێژینەوەی ئیمکانی ئەو پڕۆژەیەی کە بڕیارە لە ھەرێمی کوردستان پەرەی پێبدرێت تەواو بووە، دوایین توێژینەوەکان لەلایەن تیمی پەرەپێدانی پڕۆژەکە لە ئیسپانیا پێشکەش بە وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەی ھەرێمی کوردستان کرا.
هاوڵاتی سهرۆكی لیژنهی دارایی لهئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق ئهمڕۆ سێشهممه رهتیكردهوه، عهلی عهلاق له پۆستی پارێزگاری بانكی ناوهندی دورخرابێتهوه و راشیگهیاند، پشتگیری ڕێوشوێنهكانی دابهزاندنی بههای دۆلار بهرامبهر بهدیناری عێراقی دهكهین. ئەمڕۆ عهتوان عهتوانی، سهرۆكی لیژنهی دارایی له پهرلهمانی عێراق ڕایگەیاند، لیژنهكهیان پشتگیری خۆی بۆ ڕێوشوێنهكانی بانكی ناوهندی نوێ دوپاتدهكاتهوه، بهمهبهستی كۆنتڕۆڵكردنی بههای دۆلار بهرامبهر بهدیناری عێراقی و چارهسهركردنی ئاستهنگهكان. ڕهتیشیكردهوه، عهلی عهلاق له پۆستی پارێزگاری بانكی ناوهندی دورخرابێتهوه دەشڵێت” تاوهكو ئێستا هیچ نیازێكیش نیه بۆدورخستنهوهی عهلی عهلاق، له پۆستهكهی بههۆی بهرزبونهوهی بههای دۆلار بهرامبهر بهدینار”. لەم پەیوەندەدا ئهمڕۆ سێشهممه جارێكی دیكه بههای دۆلار بهرامبهر بهدیناری عێراقی لهبازاڕهكانی ناوخۆ بهرزبونهوهی بهخۆوه بینی و بههای 100 دۆلار گهیشته 162 ههزار دینار، لهكاتێكدا بانكی ناوهندی 100 دۆلار به 131 ههزار دینار دهخاتهبازاڕهوه. هماوهكانی رابردودا بانكی ناوهندی ژمارهیهك پاكێج و بڕیاری بۆ كۆنتڕۆڵكردنی بههای دۆلار بهرامبهر بهدیناری عێراقی دهركرد، بهڵام هیچكام لهبڕیار و پاكێجهكان سودێکی وایان نەبوو لە دابەزاندن و جێگیرکردنی نرخی دۆلار.
هاوڵاتی ئاسایشی دهۆک بڵاویکردەوە دەستگیرکردنی سلێمانی ئەحمەد، رۆژنامەنوسی رۆژنیوز، پەیوەندی کاری رۆژنامنەوانییەوە نییە و "کاری نایاسایی" کردووە، رۆژنیوزیش ئەو تۆمەتە رەتدەکاتەوە. ئاسایشی دهۆک راگەیاندراوێکی لەسەر دەستگیرکردنی سلێمان ئەحمەد، هەواڵسازی بەشی عەرەبی رۆژنیوز، بڵاوکردەوە و دەڵێت، "هێزەکانی ئاسایش، کادیرێکی پەکەکەیان بە ناوی سلێمان ئەحمەد دەستگیرکرد کە نابراو بۆ کاری نهێنی و نایاسایی بۆ پەکەکە هاتوچۆی کردووە و بۆیە ڕاگیراوە و لە لێکۆڵینەوەکەشدا دانی بە کارەکانی خۆیدا ناوە." ئاسایشی دهۆک باس لەوەش دەکات لەسەر ئەو بابەتە سلێمان ئەحمەد "رووبەڕووی دادگا دەکرێتەوە و بە پێی یاسا مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت، راگرتنەکەی هیچ پەیوەندییەکی بە کاری رۆژنامەنووسییەوە نییە." دەزگای میدیایی رۆژنیوز وەڵامی راگەیاندراوەکەی پارتی دایەوە و دەڵێت، سەرلەبەری تۆمەتەکان رەتدەکەنەوە و و ئەمەش "هەوڵێکی دیکەی پارتییە بۆ بێدەنگکردنی رۆژنامەنووسان و دەیەوێت وەک دۆسیەی شێروان شێروانی بە لاڕێیدا بەرێت." پێشتر رۆژنیوز بڵاویکردەوە سلێمان ئەحمەد لە مانگی ئەیلوولەوە، بۆ سەردانی خێزانەکەی چووبووە ڕۆژئاوای کوردستان، دوای گەڕانەوەی بۆ باشووری کوردستان، لە دەروازەی فەرمیی فیشخاپوور، لەلایەن هێزەکانی پارتییەوە بەبێ هیچ هۆکارێکی یاسایی و هیچ ڕوونکردنەوەیەکدەستگیرکراوە.
هاوڵاتی وەزارەتی سامانە سرووشتیەکانی حکومەتی هەرێم ڕایگەیاند، تا ئێستا نزیکەی 203 هەزار و 935 خێزان نەوتی سپییان وەرگرتووە و زیاتر لە 73 ملیۆن لیتر نەوتیان بەسەر هاوڵاتیاندا دابەشكردووە. لە ڕاگەیەندراوێكدا، وەزارەتی سامانە سرووشتیەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان بڵاویكردەوە، تا ئێستا نزیکەی 203 هەزار و 935 خێزان لە پرۆسەی دابەشکردنی نەوتی سپی لە پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان سوودمەندبوونە. ئەوەشخراوەتەڕوو، لە ماوەی تەنیا 10 رۆژدا، تواندراوە 73 ملیۆن و 448 هەزار و 662 لیتر نەوتی سپی بۆ ماڵان دابین بکرێت و لە ناوچە شاخاویەکاندا 40 ملیۆن و 782 هەزار لیتر نەوتی سپی دابەشکراوە و 203 هەزار و 935 خێزان لێی سوودمەند بوونە. ساڵانە حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرمیلێك یان دوو بەرمیل نەوت بەرامبەر بڕێك پارە بەهەر خێزانێك داوە لەوەرزی زستاندا، بەڵام ماوەی چەند ساڵێكە بەهۆكاری قەیرانی داراییەوە پڕۆسەكە خاو بووەتەوەو زۆرجار هاووڵاتیان ناچارن لەوەرزی زستاندا نەوتی بازرگانی بكڕن كەهەندێكجار بەسێ هێندەی نرخی راستی كڕیویانە.
هاوڵاتی ھەرچەندە شەش رۆژ بەسەر دەستبەسەرکردنی سلێمان ئەحمەد، ڕۆژنامەنووس و هەواڵسازی ئاژانسی ڕۆژنیوز لە لایەن پەدەکەوە تێدەپەڕێت، ھێشتا چارەنووسی نادیارە و ھیچ زانیارییەک لەبارەیەوە بەردەست نییە و ڕیکخراویکی ئەمریکی داوای ئاشکراکردنی شوێنی ئەو ڕۆژنامەنوسە دەکات. سلێمان ئەحمەد، ڕۆژنامەنووس و هەواڵسازی بەشی عەرەبی ئاژانسی ڕۆژنیوز، لە مانگی ئەیلوولەوە، بۆ سەردانی خێزانەکەی چووبووە ڕۆژئاوای کوردستان، دوای گەڕانەوەی بۆ باشووری کوردستان، لە دەروازەی فەرمیی فیشخاپوور، لەلایەن هێزەکانی پەدەکەوە دەستگیر کرابوو. ئەو ڕۆژنامەنووسە بەبێ هیچ هۆکارێکی یاسای و هیچ ڕوونکردنەوەیەک، ماوەی شەش ڕۆژە بێسەروشوێنە و پەیوەندی لەگەڵیدا پچڕاوە. لەم بارەیەوە لە ڕاگەیەنراوێکدا تیمی کوردستانی عێراقی ڕێکخراوی سی پی تی لەسەر ڕفاندن و بێسەروشوێنکردنى ڕۆژنامەنووسەکەى ئاژانسی ڕۆژنیوز بڵاویکردەوە، تیمی ڕێکخراوەکەمان ئاگادارکراوەتەوە کە لە ڕۆژی ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣وە، سلێمان ئەحمەد ڕۆژنامەوانی کوردی-سوریی کە بۆ سەردانی خانەوادەکەی لە باکووری ڕۆژئاوای سوریا بوو، لە کاتی گەڕانەوەی بۆ پارێزگای سلێمانی کە شوێنی کارەکەی لەو پارێزگایەیە، لە دەروازەی سنوری فیشخابور دەستگیرکراوە. ڕێکخراوەکە دەشڵێت: بە گوێرەی یاسا بەرکارەکان، پێویستە لەسەر بەرپرسانی حکومەتی هەرێم شوێنی دەستبەسەرکردن و هۆکارەکانی دەستگیرکردنی سلێمان بۆ خانەوادەکەی ئاشکرا بکەن.. هەر لەبارەی بێسەروشوێنکردنی ئەو ڕۆژنامەنووسە د. ئەرادە جبوری، بەرپرس لە سەندیكای ڕۆژنامەنووسانی عێراق ڕایگەیاندبوو، ڕفاندنی ڕۆژنامەنووس سلێمان ئەحمەد، كە هەواڵسازی بەشی عەرەبییە لە ئاژانسی ڕۆژنیوز ئیدانە دەكەین، داواش لە لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەین چارەنووسی ئاشكرا بكەن. ئاماژەی بەوەشكردبوو، هەوڵەكان بۆ بێدەنگ كردن و ڕاوەدوونانی ڕۆژنامەنووسان لە هەولێر و دەروازە سنوورییەكانی ژێر دەسەڵاتی پەدەكە زیادی كردووە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی ڕفاندنی سلێمان ئەحمەد سیستماتیك و نایاساییە. ھاوکات سەنتەری میترۆ، بۆ داکۆکی لە مافی ڕۆژنامەنووسان لەبارەی دەستگیرکردنی رۆژنامەنووس، سلێمان ئەحمەد ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە و تێیدا داوای لە حكومەتی هەرێمی كوردستان کرد، چارەنووسی ئەو ڕۆژنامەنووسە ئاشكرا بكات. لە بەشێکی دیکەی ڕاگەیەندراوەکەدا هاتبوو، سەنتەری میترۆ راوێژكاری یاسایی خۆی راسپاردووە بە مەبەستى بەدواداچوونی كەیسی (سلێمان ئەحمەد)، هەواڵسازی بەشی عەرەبی ئاژانسی رۆژنیوز، لەگەڵ هەر پێشكەوتنێك لە كەیسەكەدا ڕای گشتی ئاگادار دەكەینەوە. تا ئێستا هیچ زانیارییەک لەبارەی شوێنی ئەو ڕۆژنامەنوسەوە نییە و هیچ لایەنێکیش لەم بارەیەوە هیچ زانیارییەکی بڵاونەکردۆتەوە.
هاوڵاتی خواردنەوە کحولییەکان بەبڕیار لە عێراق قەدەغەکراوە، بەڵام هێشتا ئازادانە لە بازاڕەکاندا دەفرۆشرێت بەهۆی ئەوەی هیچ لایەنێکی فەرمی داوای داخستنی فرۆشگاکانی نەکردووە. وەزارەتی دادی عێراق لە مانگی شوباتدا بە فەرمی قەدەغەکردنی هاوردەکردن و خواردنەوە وفرۆشتنی خواردنەوە کحولییەکانی راگەیاند و ئەمەش لە ڕۆژنامەی فەرمی عێراقدا بڵاوکرایەوە، بەهۆیەوە ناڕەزایی زۆرێک لە عێراقیەکانی لێکەوتەوە، بەتایبەت کریستیان و یەزیدیەکان. هەرچەندە ئەو بڕیارە تانەی لێدرا بەڵام لە کۆتایی مانگی ئابی ئەمساڵ، دادگای فیدڕاڵی عێراق سەرجەم سکاڵاکانی رەتکردەوە و بە تەواوى دەرگای لەبەردەم هاردەکردنى خواردنەوە کحولییەکان داخست. ئەحمەد وەسام کە خاوەنی فرۆشگایەکی خواردنەوە کحولیەکانە لە بەغدادی پایتەختی عێراق، لەبارەی فرۆشتن و بازرگانیکردنی خواردنەوە کحولیەکانەوە بە هاوڵاتی وت، "راستە بە بڕیار دەرچووە، بەڵام هێشتا ئێمە هیچ لایەنێک بە فەرمی داوای قەدەغەکردنی لێنەکردووین." پیشتر ساڵانە زیاتر لە دوو ملیۆن و 223 هەزار لیتر خواردنەوەى کحولى هاوردەکراوە و ئێستا فرۆشیاران ناچارن بە رێگەى قاچاخ خواردنەوە کحولییەکانیان دەست بکەوێت کە بەگرانتر لە پێشوو دەیدەنە کڕیارانیان. ئەسوان کلدانی، پەرلەمانتاری کەمینەی کریستیانەکان لە عێراق لەبارەی بڕیارەکەوە لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی رۆیتەرز ئاماژەی بەوەدا کە بڕیارەکە دژی ئەو ئازادیانەیە کە لە دەستوری عێراقدا هاتووە. بڕیاری قەدەغەکردنی خواردنەوە کحولییەکان لە ساڵی 2016 دا لە لایەن پەرلەمانەوە بە یاسا دەرچوو، هەرزوو بەشێکی زۆری ئەو کەسانەی کارەکانیان لەسەر فرۆشتن و بازرگانیکردن بوو بە خواردنەوە کحولیەکانەوە داخران و مەترسی بێکاربوونی سەدانی کەسی دروستکرد. هاوکات بەشێکی زۆری عێراقیەکانیش ترسی ئەوەیان هەیە عێراقیش وەک وڵاتانی دراوسێیان و ئێران لە ناویاندا ببێتە کۆمارێکی ئیسلامی.
هاوڵاتی مەسعود حەیدەر، بریکاری وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراق رایگەیاند لەم هەفتەیەدا 700 ملیار دینارەکە دەگاتە هەرێمی کوردستان. محەسحود حەیدەر لە هەژماری خۆی لە تۆڕی کۆمەڵەتی فەیسبووک رایگەیاند، "لەم هەفتەیە 700 ملیار دینار تەمویلی حیسابی وەزارەتی دارایی حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەکرێت بۆ پێدانی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان." پێشتر وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم لە راگەیاندراوێکدا بڵاویکردەوە، "رێکارەکانی ناردنی 700 ملیار دینارەکە لەلایەن وەزارەتی دارایی عێراقەوە بۆ هەرێمی کوردستان دەستی پێکرد." لە راگەیاندراوەکەدا ئەوەش هاتووە کە "دوای تەواوکردنی ڕێکارەکان بڕیارە لەنزیکترین کاتدا بڕی ئەو 700 ملیار دینارە لە ڕێی بانکەکانی رەشید و ڕافیدەین و بانکی بازرگانی عێراقیەوە بخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان." ئەمە لەکاتێکدایە کە شاندێکی هەرێم ئەمڕۆ لە بەغدایە بۆ تاووتوێکردنی راپۆرتی خەرجی و داهاتی سێ مانگی تەمووز و ئابو و ئەیلول لەگەڵ وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراق.
هاوڵاتی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم رایگەیاند ڕێکارەکانی ناردنی 700 ملیار دینارەکە لە بەغداوە دەستی پێکرد و لە نزیکترین کاتدا لە رێی سێ بانکی عێراقییەوە دەخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەت. ئەمڕۆ دووشەممە 30ی تشرینی یەکەمی 2023، وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم لە راگەیاندراوێکدا بڵاویکردەوە، "رێکارەکانی ناردنی 700 ملیار دینارەکە لەلایەن وەزارەتی دارایی عێراقەوە بۆ هەرێمی کوردستان دەستی پێکرد. لە راگەیاندراوەکەدا ئەوەش هاتووە کە "دوای تەواوکردنی ڕێکارەکان بڕیارە لەنزیکترین کاتدا بڕی ئەو 700 ملیار دینارە لە ڕێی بانکەکانی رەشید و ڕافیدەین و بانکی بازرگانی عێراقیەوە بخرێتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێمی کوردستان." ئەمە لەکاتێکدایە کە شاندێکی هەرێم ئەمڕۆ لە بەغدایە بۆ تاووتوێکردنی راپۆرتی خەرجی و داهاتی سێ مانگی تەمووز و ئابو و ئەیلول لەگەڵ وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراق.
هاوڵاتی جەمال کۆچەر، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند، "هیچ کێشەیەک" نییە بۆ ناردنی 700 ملیار دینارەکە بۆ هەرێم، بەڵام ئەگەر تا سبەینێ نەگات ئەوا بە "دواکەوتن هەژمار دەکرێت." جەمال کۆچەر دەڵێت، "پێویستە 700 ملیار دینارەکە ئەمڕۆ یان سبەی بگاتە هەرێمی کوردستان، ئەگەر تا سبەی نەگات، بە دواکەوتن هەژمار دەکرێت." ئەندامەکەی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق لەسەر ناردنی ئەو بڕە پارەیە بۆ هەرێمی کوردستا باسی لەوە کرد، "هیچ کێشەیەکی نییە." بە پێی زانیارییەکانی هاوڵاتی، حکومەتی عێراق داوای کردووە راپۆرتی داهات و خەرجی سێ مانگی تەمموز و ئاب و ئەیلول (مانگەکانی حەوت، هەشت، نۆ) بگات بەدەستی، بۆ ئەوەی گوژمی دووەمی 700 ملیارەکە بۆ هەرێمی کوردستان بنێرێت. دوێنێ یەکشەممە وەزارەتی دارایی و ئابوری هەرێم لەڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، ڕاپۆرتی تەرازوی پێداچونەوە (میزان مراجعە) ی مانگەكانی (تەموز/7، (ئاب/8، ئەیلول/9)ی هەرێمی كورستان ڕەوانەی وەزارەتی دارایی عێراق كرا، كە سەرجەم داهات و خەرجیەكانی سێ مانگی ڕابردوی هەرێمی كوردستانی بەداتاو ژمارە تێدا ڕون كراوەتەوە. لەسەر چوونی شاندەکەی حکومەتی هەرێم بۆ بەغدا کە بڕیارە ئەمڕۆ بەرێبککەون، جەمال کۆچەر دەڵێت، بۆ "هەندێک بابەت دەچنە بەغدا کە لەنێوان هەردوولادا ماون."
هاوڵاتی هەپەگە شەھیدبوونی سێ گەریلای ڕاگەیاند، کە لە ئامەد شەهید بوون و دەشڵێن، "هەڤاڵانمان بەدران، جوان و سەید، بە شێوەیەکی سەرکەوتووانە نوێنەرایەتی ڕۆحی گیانبازی تێکۆشانمانیان لە پێناو ئازادیی لە باکووری کوردستان کرد." ناوەندی راگەیاندن و چاپهمهنیی هێزەکانی پاراستنی گەل - هەپەگە، ناسنامەی ئەو سێ گەریلایانەی بڵاوکردەوە کە لە رۆژی 24ـی تشرینی یەکەمی 2023 لە ئامەدی باکووری کوردستان لە شەڕ و پێکدادان لە دژی هێزەکانی تورکیا، گیانیان لەدەست دابوو. ناسنامەی گەریلاکان بەمشێوەیەن؛ نازم حیکمەت ئولگەن ناسراو بە بەدران مەردان لەدایکبووی ئامەد. ئۆنور کامیلئۆغڵو، ناسراو بە جوان ئامەد، لەدایکبووی ئامەد و محەممەد گۆنیەلی، ناسراو بە سەید برووسک، لە دایکبووی ئێلیە. دەقی ڕاگەیەندراوەکە : لە ٢٤ـی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣، لە گۆڕەپانی لجێ-ی ئامەد لە نێوان هێزەکانمان و سوپای تورک شەڕ ڕوویدا، لەو شەڕەدا هاوڕێیانمان بەدران، جوان و سەید بە ورەیەکی بەرزەوە شەڕیان کرد و تا دوا هەناسەیان بە بەهاکانی ئازادیی پابەند بوون و شەهید بوون. ڕۆڵە قارەمانەکانی گەلی کورد و جەنگاوەرانی پێشەنگی ئاپۆیی، هەڤاڵانمان بەدران، جوان و سەید لە باکووری کوردستان بە شێوەیکی بەنرخ و باش وێنای ڕۆحی گیانبازی تێکۆشانی بێ وچان و بێ پسانەوەی ئازادیان کرد، بوونە نوێترین نوێنەرایەتی ڕۆحی گیانبازی ئاپۆیی، کە بە لەیلا سورخوێنەوە دەستی پێ کرد. هەڤاڵانمان بەدران، جوان و سەید وەک نوێترین نوێنەرانی ڕۆحی گیانبازی ئاپۆیی جێگەی خۆیان لە ناو تێکۆشانی ئازادیی گەلەکەماندا کردەوە و شەهیدبوونیان دەبێتە پاڵنەرێک بۆ ئێمە تا گوڕ بە تێکۆشان بدەین. سەرەخۆشی لە سەرجەم گەلی وڵاتپارێزی کوردستان و بە تایبەتی بنەماڵەی بەنرخ و بەڕێزی هەڤاڵانمان بەدران، جوان و سەید دەکەین و جارێکی دیکە بەڵێن دەدەین، کە تێکۆشانی ئەوان بگەیەنینە سەرکەوتن. زانیاری لەبارەی ناسنامەی ھاوڕێ شەھیدەکانمان بەم شێوەیەیە: ناسناو: بەدران مەردان ناو و پاشناو: نازم حیکمەت ئولگەن شوێنی لەدایکبوون: ئامەد دایک و باوک: شوکران – محەمەد حەنەفی کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ / ئامەد ناسناو: جوان ئامەد ناو و پاشناو: ئۆنور کامیلئۆغڵو شوێنی لەدایکبوون: ئامەد دایک – باوک: هەڤەس – موزەفەر کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ / ئامەد ناسناو: سەید بروسک ناو و پاشناو: محەمەد گۆنیەلی شوێنی لەدایکبوون: ئێلیح ناوی دایک و باوک: یاسەمین – ئەمین کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ / ئامەد
هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی ئاسایشی قهزای ئاكرێ رایگهیاند، دوای كوژرانی كارمهندێكی ئاسایشی بهردهڕهش، توانرا دو تۆمهتبار دهستگیربكرێن و لهكاتی لێكۆڵینهوهشدا دانیان بهتاوانهكهیاندا ناوه. بهڕێوهبهرایهتی ئاسایشی ئاكرێ لهڕاگهیهندراوێكدا بڵاویكردهوه، كاتژمێر 2:20 خولهكی ئێوارهی رۆژی 28ی ئهم مانگه، تهرمی كارمهندێكی ئاسایشی قهزای بهردهڕهش لهناو ماڵهكهی خۆی لهگهڕهكی رزگاری قهزای بهردهڕهش دۆزرایهوه كه به شێوهیهكی دڕندانه كوژرابو. ئهوهشی خستهڕوو كه "له ئهنجامدا دوو تۆمهتبار به ناوهكانی ( م.خ.خ ) و (ه.ر.ق) لهلایهن ئاسایشهوه دهستگیر كران و دانیان به تاوانهكهیاندا ناوه"، هاوکات بە پێی زانیارییەکان، تۆمەتبارەکان ژن و برای کوژراوەکە بوون ئاسایشی ئاكرێ راشیگهیاند كه "به بڕیاری دادوهری لێكۆڵینهوهی قهزای بهردهڕهش ههردوو تۆمهتبار به پێی مادهی 406ی یاسای سزادانی عێراق راگیراون و لێكۆڵینهوهكانیش بهردهوامن". رۆژی شەممە (28ـی تشرینی یەکەمی 2023) تەرمی ئەرکان خەيری حوسێن لەناو ماڵەکەی خۆیدا لە قەزای بەردەڕەش دۆزرایەوە، کە بەشێوەیەکی دڕندانە کوژرابوو.