یەکێتی: میدیاکانی پارتی پەلاماری سلێمانی و یەکێتی دەدەن

  پارێزگارى دێرەزوور رایگەیاند، چاوەڕواندەکرێت هێزەکانى سوریاى دیموکرات و حکومەتى دیمەشق لەدوو هەفتەى داهاتوودا ئاڵوگۆڕى دیل و زیندانی لەنێوانیاندا بکەن، لەگەڵ پێکهێنانى لیژنەیەک بۆ جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوانیان.  غەسان ئیلیاس پارێزگارى دێرەزوور رۆژى پێنج شەممە لەلێدوانێکى ڕۆژنامەوانیدا ئەوەى ئاشکرا کردووە، دەستکراوە بە پێکهێنانى لیژنەیەکى ناوەندى بۆ جێبەجێکردنى رێککەوتنى نێوان هەسەدە و دیمشق. ئەو بەرپرسە وتیشى چوار ئەندامى لیژنەکە لەلایەن حکومەتى سوریاوە دیاریدەکرێن لەچوارچێوەى لیژنە ناوەندییەکە کە بەسەر لیژنەى تایبەتمەندى سەربازى و ئابورى دابەشدەکرێت. پارێزگارى دێرەزوور باسى لەوەشکرد، چاوەڕواندەکرێت پێش کۆتایی هاتنى رەمەزان، ئاڵوگۆڕى دیل و زیندانی لەنێوان هەسەدە و دیمەشق بەڕێوەبچێت. رۆژى 10 ى شوباتى 2025، مەزڵوم عەبدی فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) و ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا رێككەوتنێكی هەشت خاڵیان واژۆكرد، كە تێیدا جەخت لە تێكەڵكردنی دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەكانی ئیدارەی خۆسەر لە گەڵ دیمەشق كراوەتەوە. رێككەوتنەكە لەلایەن هەریەكە لە مەزڵوم عەبدی و ئەحمەد شەرعەوە واژۆكراوە دوای كۆبوونەوەی نێوانیان لەرۆژی 10 ی ئازاری 2025، كە تایبەتە بە تێكەڵكردنی دامەزراوەكانی ئیدارەی خۆسەر لەگەڵ حكومەتی دیمەشق، راگەیاندنی ئاگربەست و مافەكانی كورد لە دەستور، ئەوەش بەپێی دەقی رێككەوتنەكە كە سەرۆكایەتی كۆماری سوریا بڵاویكردووەتەوە. خاڵەکانی ڕێککەوتنەکە خاڵی یەكەمی رێككەوتنەكە تایبەتە بە گرەنتی مافی سەرجەم هاوڵاتییانی سوریا لە نوێنەرایەتی و بەشداریكردنیان لە پڕۆسەی سیاسی و سەرجەم دامەزراوەكانی دەوڵەت، خاڵی دووەمیش تاییەتە بەوەی كە مافە دەستورییەكانی كورد گرەنتی دەكرێت و كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی ڕەسەنە لە دەوڵەتی سوریا. لەخاڵی سێیەمی رێككەوتنەكەدا، جەخت لە راگەیاندنی ئاگربەست لەسەرتاسەری سوریا كراوەتەوە. خاڵی چوارەمیش تایبەتە بە تێكەڵكردنی دامەزراوە سەربازی و مەدەنییەكانی ئیدارەی خۆسەر لەچوارچێوەی سوریا لەناویاندا دەروازە سنورییەكان و فڕۆكەخانە و كێڵگەكانی نەوت و غاز. بەپێی خاڵی پێنجەمی رێككەوتنەكە، پێویستە گرەنتی گەڕانەوەی سەرجەم ئاوارەكان بكرێت بۆ ناوچەكانیان. هەروەها لەخاڵی شەشەمدا جەخت لە پاڵپشتیكردنی دەوڵەت كراوەتەوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی پاشماوەكانی ئەسەد. خاڵی حەوتەمیش تایبەتە بە رەتكردنەوەی دابەشبوونی سوریا. لەخاڵی هەشتەم و كۆتایی رێككەوتنەكەدا ئاماژە بەوەدراوە، كە لیژنە تایبەتمەندەكان پێویستە تا كۆتایی ئەمساڵ رێككەوتنەكە جێبەجێ بكەن.

  ئاژانسى ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، قەتەر بە ڕەزامەندی واشنتۆن دەست دەکات بە دابینکردنی غاز بۆ سوریا لە ڕێگەی ئوردنەوە. ئاژانسەکە، ئاماژەى بۆ ئەوەکردوە سێ کەسی ئاگادار لەو بابەتە ڕایانگەیاند، قەتەر بڕیارە دەست بە دابینکردنی غاز لە سوریا لە ڕێگەی ئوردنەوە بکات بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی کەمی کارەبای وڵاتەکە، ئەمەش لە هەنگاوێکدا کە بەرپرسێکی ئەمریکی ڕایگەیاندووە واشنتۆن ڕەزامەندی  لەسەرداوە. لەلایەکى دیکەوە بەپێی ڕاپۆرتی کەناڵی فەرمى تەلەفزیۆنى سوریا، دەسەڵاتدارانی قەتەر دەستپێشخەرییەکی مرۆیییان ڕاگەیاند کە ئامانج لێی دابینکردنی کارەبایە بۆ سوریا لە ڕێگەی خاکی ئوردنەوە. بەگوێرەی کەناڵەکە، دەستپێشخەرییەکە کە لەژێر ڕێنمایی تەمیم بن حەمەد ئال سانی میری قەتەر دەستیپێکردووە، دابینکردنی غاز لەخۆدەگرێت بۆ یارمەتیدانی بەرهەمهێنانی 400 مێگاوات کارەبا لە قۆناغی سەرەتاییدا، لەگەڵ پلانێک بۆ زیادکردنی وردە وردە ئەم توانایە لە داهاتوودا.

هاوڵاتى سەرچاوەیەکى ئاگادار لە وەزارەتی دارایی و ئابووری حکومەتی هەرێمی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت: تاوەکو ئەمڕۆ هیچ وەزارەتێک لیستی مووچەى مانگى سێى فەرمانبەرانى بۆ نەناردووین. ئەمە لەکاتێکدایە، وەزارەتی دارایی هەوڵەکانی بۆ ئامادەکردنی لیستی مووچەی مانگی سێ چڕکردوەتەوەو دەیەوێت هەفتەى داهاتوو بینێرێت بۆ بەغدا. ڕۆژی 2025-03-12، بەغدا تەمویلی مووچەی مانگی دووی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی کرد، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیران دا، سەرجەم وەزارەتەکانی ڕاسپارد بەپەلە لیستی مووچەی مانگی سێ ئامادە بکەن، بۆ ئەوەی بتوانرێت پێش جەژن دابەش بکرێت. سەرچاوەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری دەڵیت: لە ڕۆژی یەکشەممە و دووشەممەی هەفتەی داهاتوو وەزارەتەکان لیستەکانمان بۆ دەنێرن، هەوڵدەدەین کە ڕۆژی چوارشەممە 2025-03-19، لیستی مووچەی مانگی سێ ببەینە بەغدا. ئەو بڕە پارەیەی وەزارەتی دارایی عێراق وەک تەمویلی مووچەی مانگی دوو خستیە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان بڕی 957 ملیار و 925 ملیۆن و 880 هەزار و 78 دینارە، ئەمڕۆ پێنجشەممە دەست بە دابەشکردنی کرا. بە گوێرەی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان، رۆژی پێنجشەممە، 13-03-2025، مووچەی مانگی دووی خانەنشینی شارستانی، خاوەن پێداویستی تایبەت، زیندانیانی سیاسی و بەرکەوتووانی کیمیاباران دابەش دەکرێت. بە گوێرەی راگەیێندراوی 12ـی ئاداری وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان، تاوەکو 18ـی ئەم مانگە دابەشکردنی مووچەی مانگی شوبات لە هەرێمی کوردستان کۆتایی دێت.   دابەشكردنی مووچەی مانگی یەکی ئەم ساڵ، 5ی مانگی دوو دەستیپێکرد و 10ـی مانگ کۆتایی هات.

بەپێی فەرمانێكی سەرۆكی دادگای تێهەڵچوونەوەی ناوچەی سلێمانی، بۆ لەمەودوا یاسای ڕۆژنامەنووسی 2007 پیادە دەکرێت و دادوەری تایبەت دەبێت بە كەیسی ڕۆژنامەنووسان. دادوەر عومەر ئەحمەد سەرۆکایەتی دادگای تێهەڵچوونەوەی ناوچەی سلێمانی بە نوسراوێك فەرمانێكی كارگێڕی دەردووەو دوو بڕیاری لەبارەی رۆژنامەنووسان و كەیسەكانی رۆژنامەنووسانەوە دەرکردتیایدا هاتووە"لەبەر بەرژەوەندی گشتی و باشتر راپەڕاندنی کارەکان بڕیارماندا بە: یەکەم: دادگای لێکۆڵینەوەی سلێمانی/1 تایبەتمەند دەبێت بە بینینی ئەو سکاڵایانەی کە پەیوەندیدارن بە رۆژنامەنووسان لەناو شاری سلێمانی وە یاسای ژمارە 35ـی ساڵی 2007 یاسای رۆژنامەگەری لە کوردستان بەسەریدا پیادە دەبێت. دووەم: سەرجەم داواکانی سەرەوە لە دوای کۆتایی هاتنی قۆناغەکانی لێکۆڵینەوە، هەواڵەی دادگای کەتنی سلێمانی/6 دەکرێت بۆ یەکلایی کردنەوەیان. ئاماژە بەوەشکراوە، ئەم فەرمانە لە بەرواری دەرچوونیەوە کاری پێدەکرێت. یاسای ژماره‌ (35)ی ساڵی 2007ـی یاسای رۆژنامه‌گه‌ری له‌ كوردستان دەڵێت: یەکەم: رۆژنامه‌گه‌ری ئازاده‌ و هیچ سانسۆرێكی له‌سه‌رنییه‌ و ئازادیی ده‌ربڕین و بڵاوكردنه‌وه‌ بۆ هه‌موو هاووڵاتیان ده‌سته‌ به‌ره‌، له‌ چوارچێوه‌ی رێزگرتنی ماف و ئازادییه‌ تایبه‌تیه‌كانی تاكه‌كان، تایبه‌تمه‌ندیی ژیانیان به‌پێی یاسا پابه‌ند بوون به‌ ئیتیكی رۆژنامه‌گه‌ری به‌پێی به‌لێننامه‌ی فیدراسیۆنی نێوده‌وڵه‌تیی رۆژنامه‌نووسان (ساڵی 1954 هه‌مواركراو) دووه‌م: رۆژنامه‌نووس بۆی هه‌یه‌ له‌ سه‌رچاوه‌ جیاوازه‌كانه‌وه‌ هه‌ر زانیارییه‌ك كه‌ بایه‌خی بۆ هاوڵاتیان هه‌بێت و په‌یوه‌ندییان به‌ به‌رژه‌وه‌ندیی گشتیه‌وه‌ بێت وه‌ده‌ست بێنێت به‌پێی یاسا. سێیه‌م: سه‌باره‌ت به‌و داواكارییانه‌ی ده‌خرێنه‌ به‌رده‌م دادگا رۆژنامه‌نووس بۆی هه‌یه‌ سه‌رچاوه‌ی زانیاری، یان ئه‌و هه‌واڵانه‌ی كه‌ به‌ده‌ستیان دینێ نهێنیان بپارێزێ، مه‌گه‌ر دادگای تایبه‌تمه‌ند به‌ پێچه‌وانه‌ بڕیار بدا. چواره‌م: هه‌ر كه‌سێكی سروشتی یا مه‌عنه‌وی مافی خاوه‌ندارێتیی رۆژنامه‌ی هه‌یه‌ و ده‌توانێ به‌ پێی حوكمه‌كانی ئه‌م یاسایه‌ ده‌ری بكا. پێنجه‌م: رۆژنامه‌ قه‌ده‌غه‌ ناكرێ و ده‌ستی به‌سه‌ردا ناگیرێت.  

ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی سوریای دیموكرات دەڵێت، داگیرکەری تورکیا و گروپە هاوپەیمانەكانی بەردەوامن لە چڕكردنەوەی هێرشەکانیان بۆ سەر ناوچەکانی باکوری رۆژهەڵاتی سوریا و، پێشێلکردنی سەرجەم پەیماننامە و رێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکان، کە تایبەتن بە شەڕ و ململانێکان و رێساکانی شەڕکردن. هەسەدە ئاماژە بەوەدەكات، لە میحوەری بەنداوی تشرین، فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانی تورکیا، دوێنێ چوارشەممە گوندی "خربە ئەلزەمالە"یان لە گوندەواری باشوری رۆژهەڵاتی مەنبەج بۆردومان کردووە، لەگەڵ کردنە ئامانج شوێنی نیشتەجێبونی کرێکارانی بەنداوەکە، هاوکات بە تۆپی قورس تۆپبارانی دەوروبەری بەنداوەکەيان کردووە بە درێژایی شەوی سێشەممە/چوارشەممە بەردەوام بووەو زیانی ماددی لێکەوتووەوە. لە بەشێكی تری بەیاننامەكەدا هاتووە،  گروپە چەكدارەكانی هاوپەیمانی تورکیا، بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی خۆکوژی هێرشیان کردووتە سەر پێگەکانی هێزەکانمان لە دەوروبەری بەنداوەکە و شەڕڤانان توانیویانە سێ فرۆكە بخەنە خوارەوە. لە بەرەی قەرە قۆزاکیش، فڕۆکە جەنگییەکانی توركیا زنجیرەیەک هێرشیان كردووەتە سەر گوندەکانی "غەسق و ئەلتینە"، هاوکات بە تۆپی قورس و تانک و موشەک و هاوەن گوندەکانی "ئەلتینە، جەعدە، بیر حەسو، غەسق، دیکان، مەلحە و ئەلسەنع"یان بۆردومان كردووە،  هەروەها هەردوو گردی "سەیفی و قەرەقۆزەک" بە شێوەیەکی هەڕەمەکی بۆردومان کردوەو زیانی ماددی بە ماڵ و موڵکی دانیشتوان گەیاندووە.

  واشنتۆن ڕێککەوتنێکی رەتکردەوەتەوە بۆ پێدانی پارەو ئاڵوگۆڕی زیندانی، بۆ ئازادکردنی بارمتەیەکی ئیسرائیلی لە عێراق، دوای ئەوەی هەوڵەکانی نێوەندگیری لە پایتەختى وڵاتێكی عەرەبی شكستیهێناوە. تسورکۆڤ، خوێندکاری دکتۆرا لە زانکۆی پرینستۆن و هاوڕێی پەیمانگای نیو لاینز بۆ ستراتیژی و سیاسەت، لە مانگی ئازاری ٢٠٢٣ەوە لە عێراق بێسەروشوێنە. دەسەڵاتدارانی ئیسرائیل دواتر ڕایانگەیاند کە ئەو کچە ڕفێندراوە و گروپێکی لایەنگری ئێرانیان بە هۆکاری دیارنەمانی ئەو کچە تاوانبار کردووە. سەرچاوەکان وردەکاریی پشت پەردەی کۆبونەوەیەکیان ئاشکرا کردووە، کە لە کۆتایی مانگی شوباتی رابردوو، لەنێوان دانوستانکارانی ئەمریکی و عێراقیدا ئەنجامدراوە، بۆ تاوتوێکردنی رێککەوتنێک بۆ ئازادکردنی كچە توێژەر ئەلیزابێس تسورکۆڤ، کە لە مانگی ئازاری (2023) لە بەغداد بێسەروشوێن بووەو، گروپی حزبوڵڵا بە رفاندنی تۆمەتباردەكرێت. بەرپرسانی ئەمەریکا بڕی (200) ملیۆن دۆلار وەك فدیەو ئازادکردنی كەسانی لایەنگری ئێران لە عێراق و لوبنانیان رەتکردوەتەوە، لەنێویاندا کاپتنێکی دەریایی کە بۆ حزبوڵای لوبنانی کاریكردووە. بەگوێرەی ئەو چاوپێكەوتنانەی كە رۆژنامەكە لەگەڵ دەیان کەسی بەشداربوو لە دانوستانەکانی ئازادکردنی تسورکۆڤ ئەنجامیداوە، ئاماژەیان بەوە کردووە، رفێنەرەکان نمونەیەکی بەهێزن بۆ فشۆڵی  پلانەکانی بەغداد بۆ هەڵوەشاندنەوەی گروپە چەكدارەكان. سەرچاوەکان رایانگەیاند، رەتکردنەوەی ئاڵوگۆڕکردنی تسورکۆڤ به دەستگیرکراوان، ئاماژەیه بۆ ئەوەی ئێران له ژێر فشاردایەو هەوڵدەدات خۆی لە لەدەستدانی هەژموونی بپارێزێت له عێراق. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، جەختی لەسەر پێویستی ئەوە كردووەتەوە حکومەتی عێراق بە زووترین کات زامنی ئازادکردنی تسورکۆڤ بكات. بەرپرسێکی عێراقی دووپاتی کردووتەوە، حکومەتى بەغداد بەپێی چوارچێوە یاساییەکان، مامەڵە لەگەڵ دۆسیەی تسورکۆڤ دەکات، هەروەها دەزگایەکی ئەمنی عێراقی ئەرکی پەیوەندیکردن لەگەڵ لایەنە دۆستەکانی پێ سپێردراوە، بۆ ئەوەی بەم نزیکانە ئازادکردنی ژنە رفێندراوەکە مسۆگەر بکات. رۆژی 5ـی تەممووزی 2023، نووسینگەی بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە راگەیێندراوێکدا ئاشکرای کرد، چوار مانگە هاووڵاتییەکی ئیسرائیلی - رووسی بەناوی ئێلیزابێس تسورکۆڤ، لە عێراق بێسەروشوێنە، بەڵام ئێستا بۆیان ئاشکرا بووە کە ئەو ئافرەتە زیندووە و لەلای چەکدارانی کەتائیبی حیزبوڵڵای عێراقەوە دەستبەسەرکراوە.

هاوڵاتى ئەمڕۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی دوو لە هەرێمی کوردستان دەستیپێکرد. بەڕێوەبەری بانکێک لە سلێمانی دەڵێت، پارە گەیشتووە و دابەشکردن بەردەوامە. فەرمانبەرانی سێ وەزارەتیش ئەمڕۆ مووچە وەردەگرن، کە ناویان لە خشتەی دابەشکردنی مووچەی ئەمڕۆدا نییە.   بە گوێرەی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان، رۆژی پێنجشەممە، 13-03-2025، مووچەی مانگی دووی خانەنشینی شارستانی، خاوەن پێداویستی تایبەت، زیندانیانی سیاسی و بەرکەوتووانی کیمیاباران دابەش دەکرێت.   بەڵام ئەمڕۆ بەرپرسێک لە تیمی (هەژماری من) ڕایگەیاند "ئەمڕۆ مووچەخۆرانی تۆمارکراو لە هەژماری من لە وەزارەتەکانی تەندروستی، خوێندنی باڵا و پەروەردە، دوای گەیشتنی نامەی ئاگادارکردنەوە بۆیان، دەتوانن مووچەکانیان وەربگرن".   بە گوێرەی لیستی دابەشکردنی مووچە کە دوێنێ وەزارەتی دارایی بڵاوی کردەوە، کارمەندانی وەزارەتەکانی تەندروستی و پەروەردە رۆژی 17ی ئادار و کارمەندانی وەزارەتی خوێندنی باڵا رۆژی 18ی ئادار نۆرەی وەرگرتنی مووچەیانە.   لە بەشێکی میدیاکان و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکراوەتەوە، بەهۆی قەرەباڵخییەوە ئاستەنگ بۆ دابەشکردنی مووچە لە سلێمانی دروستبووە. لەوبارەیەوە شۆخان عومەر، بەڕێوەبەری بانکی مەڵکەندی لە سلێمانی وتى "ئەمە دوورە لە راستییەوە، ئەمڕۆ خۆم بەسەر هەموو نووسینگەکانی دابەشكردنی مووچەدا گەڕاوم بەبێ کێشە دابەشکردنەکە بەڕێوە دەچێت".   بەڕێوەبەری بانکی مەڵکەندی لە سلێمانی ئەوەشى خستەڕوو شەوی رابردوو پارە لە هەولێرەوە گەیشتە سلێمانی و وەرمانگرت، ئەمڕۆ دابەشکردن دەستپێکردووە و پارەی پێویستیش بەردەستە و پرۆسەکە بە هێمنی بەڕێوەدەچێت.   بە گوێرەی راگەیێندراوی 12ـی ئاداری وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان، تاوەکو 18ـی ئەم مانگە دابەشکردنی مووچەی مانگی شوبات لە هەرێمی کوردستان کۆتایی دێت.   دابەشكردنی مووچەی مانگی یەکی ئەم ساڵ، 5ی مانگی دوو دەستیپێکرد و 10ـی مانگ کۆتایی هات.

  وتەبێژی حکومەتی عێراق دووپاتی کردەوە کە مووچەى سەرجەم وەزارەتەکان و بودجەى تەرخانکراو بۆ سێته‌ره‌كان مسۆگەرە بۆ ئەمساڵ، هاوکات ئاماژەی بەوەدا کە لوتکەی عەرەبی لە بەغدا لە 17ی ئایار بەڕێوەدەچێت. باسم عەوادی وتەبێژی حکومەتی عێراق لە لێدوانێکیدا بۆ کەناڵی عێراقییە ئه‌خبارییه‌، ڕایدەگەیەنێت: بودجەی عێراق بۆ ساڵی ڕابردوو 212 ترلیۆن دینار بووە، لەو بڕە 156 ترلیۆن دینار خەرجکراوە. هاوکات جەختیشی کردەوە "90 ترلیۆن دیناری بودجە بۆ مووچە، 40 ترلیۆن دینار بۆ خەرجی کارکردنی وەزارەتەکان، و 27 ترلیۆن دینار بۆ وەبەرهێنان بووە". وتەبێژەکەى حکومەتى عێراق، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو 12 ترلیۆن دینارەی کە ماوەتەوە لە بودجەی وەبەرهێنانی ساڵی ڕابردوو لەسەر بنەمای نرخی نەوتی 70 بۆ 73 دۆلارە بۆ هەر بەرمیلێکە، ئەو وتیشی "تەرخانکردن بۆ مووچە و سێكته‌ره‌كان و سەرجەم خەرجییەکانی پەیوەست بە حکومەت مسۆگەرکراوە بۆ ئەمساڵ". هاوکات هەر لەو چاوپێکەوتنەدا، باسم عەوادی وتەبێژی حکومەتی عێراق سەبارەت بە لوتکەی عەرەبی کە بڕیارە لە بەغدا بەڕێوەبچێت، ئاماژەی بەوەدا کە "کۆبوونەوەی لوتکەی عەرەبی پەیامی زۆر دەنێرێت، لەوانە سەقامگیری ئەمنی لە وڵاتدا"، جەختیشی لەوە کردەوە کە "کۆبوونەوەی لوتکەی عەرەبی لە بەغدا بۆ ١٧ی ئایار دیاری کراوە". هەروەها ئەوەشى خستەڕوو لە ماوەی داهاتوودا بانگهێشتنامە بۆ سەرکردە عەرەبییەکان دەنێردرێت"، جه‌ختیشی له‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ "کۆبوونەوەی لوتکەی بەپەلە کاریگەری لەسەر ئەنجامدانی لوتکەی عەرەبی لە بەغدا نییە".

سەرچاوەیەک بە تەلەفیزیۆنی سوریای گوتووە، حکومەتی سوریا بە بڕیارێک چوونی هێزە سەربازییەکانی بۆ ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی هێزەکانی سوریای دیموکرات قەدەغەکردووە. بەگوتەی سەرچاوەکە، ئەو بڕیارە لە ترسی هەڵسوکەوتی نەشیاوی تاکەکەسی و رێگری لە روودانی پێشێلکاری دەرچووە. بڕیارەکە بەردەوام دەبێت تا ئەوکاتەی رێککەوتنی رادەستکردنی دامودەزگاکانی دەوڵەت جێبەجێ دەکرێت و هەسەدە بەتەواوی تێکەڵ بە حکومەت دەکرێت. مەزڵوم عەبدى فەرماندەى گشتى هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە) و ئەحمەد شەرع سەرۆکى سوریا رێککەوتنێکى هەشت خاڵیان واژۆکرد، کە تێیدا جەخت لە تێکەڵکردنى دامەزراوە مەدەنى و سەربازییەکانى ئیدارەى خۆسەر لە گەڵ دیمەشق کراوەتەوە. رێککەوتنەکە لەلایەن هەریەکە لە مەزڵوم عەبدى و ئەحمەد شەرعەوە واژۆکراوە دواى کۆبوونەوەى نێوانیان لەرۆژى 10 ى ئازارى 2025، کە تایبەتە بە تێکەڵکردنى دامەزراوەکانى ئیدارەى خۆسەر لەگەڵ حکومەتى دیمەشق، راگەیاندنى ئاگربەست و مافەکانى کورد لە دەستور، ئەوەش بەپێی دەقى رێککەوتنەکە کە سەرۆکایەتى کۆمارى سوریا بڵاویکردووەتەوە.

  ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا ڕایگەیاند، ئەگەر شاندی ئیمراڵی داوای کاتێک بۆ کۆبوونەوە بکات ئەوە ڕێکدەخرێت. دوای کۆبوونەوەیەکی پارتی داد و گەشەپێدان (ئاکەپە)، ئەردۆغان لە وەڵامی پرسیاری ڕۆژنامەنووسان سەبارەت بە ئەگەی کۆبوونەوە لەگەڵ شاندی ئیمراڵی ڕایگەیاند، ئەگەر داوا بکرێت ئەوا لەگەڵ شاندەکە کۆدەبێتەوە. ئەردۆغان ئامادە نەبوو وەڵامی پرسیارێک بداتەوە کە لەبارەی پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی دەولەت باخچەلی، سەرۆکی گشتیی مەهەپە لەگەڵ سەڵاحەدین دەمیرتاش ئاراستەی ئەردۆغان کرا و لێ پرسیرا: "پێشتر دەمیرتاش گوتی دەمەوێت خزمەت بە پرۆسەکە بکەم. ئایا دەمیرتاش بەشداری پێ دەکرێت لە پرۆسەکە؟" سری سورەیە ئۆندەر لەشاندی ئیمراڵی، پەرلەمانتاری پارتی یەکسانی و دیموکراسی گەلان (دەم پارتى)  ڕاگەیاند، شاندەکەیان بە زووترین کات داوای کۆبوونەوەیەک دەکات. عەبدوڵا ئۆجەلان، ڕێبەری پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) کە لە ساڵی 1999 ەوە لە دوورگەی ئیمراڵی زیندانی کراوە، لە نامەیەکدا لە 27ی مانگی دوو داوای لە پەکەکە کرد چەک دابنێت و کۆتایی بە چالاکییەکانی بهێنێت. دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی مەهەپە، کە هاوپەیمانی ئەردۆغانە، سەبارەت بە بانگەوازەکەی ئۆجەلان وتی "لە سەرەتاوە تا کۆتایی بەنرخ و گرنگ بوو". دانوستاندنەکان لە مانگی دەی ڕابردوو بە لێدوانی باخچەلی لە کۆنفرانسی پارتەکەیدا دەستیپێکرد و پێشنیاری کرد ئەگەر ئۆجەلان واز لە توندوتیژی بهێنێت و پەکەکە هەڵبوەشێنێتەوە، ئەوا ئازاد دەکرێت. ئەمە وەرچەرخانێکی گەورە بوو بۆ ئەو سیاسەتمەدارە توندڕەوە کە پێشتر بە توندی پشتگیری لە کردەوەی سەربازی تورکیا دەکرد دژی پەکەکە و هاوپەیمانەکانی لە سوریای دراوسێی و بیرۆکەی دانوستانی ڕەتدەکردەوە. دوابەدوای پەیامەکەی ئۆجەلان، ئەردۆغان ئاماژەی بەوەدا کە ئەوان چوونەتە قۆناغێکی نوێ لە هەوڵەکانیان بۆ دروستکردنی تورکیایەکی دوور لە تیرۆر.

  عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵاى ئێران، ڕایدەگەیەنێت هێشتا نامەکەى ترەمپم پێنەگەیتشتووە، ئێران هیچ دانوستانێکیش ناکات لەکاتێکدا دەزانین لایەنى بەرانبەر کە ئەمریکایە بەڵێنەکانى جێبەجێ ناکات. ئەمڕۆ چوارشەممە لە دیدارێکدا لەگەڵ کۆمەڵێک ڕێکخراوە خوێندکارییەکانى وڵاتەکەى، عەلی خامنەیی، ڕێبەری باڵاى ئێران، قسەیکردو وتى: بۆچی ئێران ئامادە نییە دانوستان بکات، چەند ساڵێک دانیشتین و دانوستانمان کرد و هەر ئەم کەسە دانوستانە تەواو و واژۆکراوەکەی لە سەر مێزەکە فڕێدا و دڕاندى، چۆن دەتوانین دانوستان بکەین لە کاتێکدا دەزانین هیچ کارى پێناکرێت. ئەو وتیشى: دانوستان لەگەڵ ئیدارەی ئێستای ئەمریکا نابێتە هۆی هەڵوەشاندنەوەی گەمارۆکان، بەڵکو تەنها سزاکان هێندەی تر توندتر دەکات، ساڵی ڕابردوو دۆخێکی جیاوازمان هەبوو. شەهید ڕەئیسی لە ژیاندا بوو، شەهید سەید حەسەن نەسروڵڵا  لەگەڵمان بوو، شەهید هانیە، چەند کەسایەتییەکی تری شۆڕشگێڕی دیار لەنێو ئێمەدا ئامادە بوون یان لەگەڵ ئێمەدا، بەڵام ئەمساڵ لێرە نین. لەکۆتایی قسەکانیدا دەشڵیت: ئەوەی کە سەرۆکی ئەمریکا دەڵێت ئێمە ئامادەین بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران و بانگهێشتی دانوستان دەکات، فریودانی بیروڕای گشتی جیهانە. رۆژی چوارشەممە، 12ی ئاداری 2025، ئیسماعیل بەقائی، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ئەنوەر قەرقاش، راوێژکاری سەرۆکی ئیمارات بۆ کاروباری دیپلۆماسی ئەمڕۆ لە تاران لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئێران کۆدەبێتەوە و نامەکەی سەرۆکی ئەمریکا دەگەیێنێتە تاران.  بەپێی هەواڵی میدیای ئێران، دوێنێ سێشەممە نامەی ترەمپ گەیشتووەتە دەست بەرپرسانی ئیمارات تاوەکو بیگەیێننە ئێران.   عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران ئەمڕۆ رایگەیاند، تاران ئامادەیە بۆ دانوستاندن لەسەر پرسی ئەتۆمی و لەو چوارچێوەیەدا تاوەکو ئێستا چوار گەڕی دانوستاندن لەنێوان ئێران و وڵاتانی بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا بەڕێوەچووە و رۆژی هەینیش کۆبوونەوەی سێ قۆڵی ئێران، رووسیا و چین لەبارەی پرسی ئەتۆمی بەڕێوەدەچێت.

ناوەندی هێزەکانی سوریای دیموکراتیک (قەسەدە) ئاماری ٢٤ کاتژمێری ڕابردووی هێرشە داگیرکارییەکانی دەوڵەتی تورک و چەتاکانی، وە بەرپەرچدانەوەی ڕەوای بەرخۆدانی شەڕڤانانیانی بڵاوکردوە و ئاماژەی بەوەکرد لە بەرپرچدانەوەکاندا چوار درۆنی دەوڵەتی تورک خراونەتە خوارەوە، وە ئۆتۆمیبلێکی سەرباز گواستنەوە و دوو سیستەمی ڕادار تێکشکێندراون. ڕاگەیاندراوەکەی قەسەدە بەم شێوەیە: "ماوەی سێ مانگە بە دڕندەرترین شێوە هێرشە داگیرکارییەکانی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر و چەتەکانی لەسەر هەرێمەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووری بەردەوامە، لەو هێرشانەدا هەموو چەکێکی قورس، فڕۆکەی جەنگی و بێفڕۆکەوان بەکاردەهێنن. لە بەرەی بەندوای تشرین؛ دوێنێ (سێ شەممە) سوپای تورکی داگیرکەر و چەتەکانی بە چەکی قورس گوندەکانی دەرووبەری بەنداوی تشرینیان بۆردوومان کرد، هاوکات فڕۆکەی جەنگی گوندی خربەت ئەل زەمالای لە باکووری بەنداوەکە بۆردوومان کرد و لە ئەنجامدا زیانێکی ماددی زۆری لێکەوتەوە. چەتەکانی داگیرکەر لە هەوڵیاندا بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان لە دژی سەنگەری هێزەکانمان هێرش ئەنجام بدەن، لە ئەنجامدا هێزەکانمان چوار لەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەیان خستەخوارەوە. لە بەرەی قەرەقۆزاق؛ فڕۆکەی جەنگی لە دەرووبەری پردی قەرەقۆزاق گوندی خەسەقی بۆردوومان کرد، لە ئەنجامدا زیانێکی ماددی زۆری لێکەوتەوە. هەروەها سوپای تورکی داگیرکەر و چەتەکانی گوندەکانی ئەل تینا، جەدا، بیر حسۆ، خەسەق، دیکان، مەلحە و سەنە و گردی سێڤێ و قەرەقۆزاقی بە زیاتر لە ٨٠ هاوەن تۆپباران کرد و زیانێکی ماددی بەر موڵک و ماڵی گوندنشینان کەوت. لە دژی هێرش و بۆردوومانەکانی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر و چەتەکانییدا، شەڕڤانانمان هێرشی سەر بارەگایەکی سوپای دەوڵەتی تورکی داگیرکەرییان لە دەروبەری پردی قەرەقۆزاق ئەنجامدا، لە ئەنجامدا ئۆئۆمیبلێکی سەربازی تێکشێکندرا، کە بۆ گواستنەوەی سەربازی بەکاردەهێندرا. هەروەها لە دژی بارەگایەکی دیکەی دەوڵەتی تورک لە ڕۆژئاوای پردەکە چالاکییان ئەنجامدا، لەو چالاکییەدا ٤ سەربازی داگیرکەر بریندار بوون و دوو سیستەمی ڕاداریش تێکشێندرا. بە درێژای رۆژ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی سوپای تورک بەسەر ئاسمانی هەرێمی دێر حافردا سوڕاوەتەوە."

بەپێى بەدواداچوونێکى ڕۆژنامەوانى زانیاریی نوێ لەبارەى نرخى پێشنیازکراوى کارەباى 24 کاتژمێرى ئاشکرادەکرێت کە بڕیارە ئەنجوومەنى وەزیران بڕیارى لێبدات. بە گوێرەى بەدواداچوونەکان، نرخەکان بەم شێوەی خوارەوە پێشنیاز کراوە، 400 کیلۆواتى یەکەم، کە بۆ یەکەم جار بەکاردەهێنرێت، نرخەکەى لە نێوان 70 بۆ 80 دینار دەبێت، کە بۆ روونکردنەوەى زیاتر نرخى ناوەندى ئەو بڕە پارەیە (75 دینار) دەبێت. هەروەها 400 کیلۆواتى دووەم، کە هاووڵاتیان بەکاریدەهێنن لەماوەى مانگێک، نرخەکەى لە نێوان 100 بۆ 120 دینار دەبێت و نرخى ناوەندى ئەوەش (110 دینار) هەژمارکراوە. هاوکات لە 800 کیلۆوات بەرەو سەرەوە نرخەکان لە نێوان 120 بۆ 140 دینار دەبێت و نرخى ناوەندیش (130 دینار) ئەژمارکراوە بۆ هەر مانگێک، لە 1200 کیلۆواتیش بەرەو سەرەوە، نرخەکە لە نێوان 140 بۆ 160 دینار دەبێت، کە نرخە ناوەندییەکەى (150 دینار) دەبێت بۆ هەر مانگێک. بە گوێرەى ئەو نرخانەى سەرەوە، ئەگەر ماڵێک 750 کیلۆوات بەکاربهێنێت لە مانگێکدا، ئەوا 400 کیلۆواتى یەکەم، کە بەکاریدەهێنێت، نرخەکەى (30 هەزار دینار) دەبێت، 350 کیلۆواتى دووەمیش نرخەکەى (38 هەزار و 500 دینار) دەبێت، بەم پێیە نرخى ئەو 750 کیلۆواتە دەبێتە 68 هەزار و 500 دینار لە مانگێکدا. هەروەها ئەگەر ماڵێک 1000 کیلۆوات بەکاربهێنێت لە مانگێکدا، نرخى 400 کیلۆواتى یەکەم بە (30 هەزار دینار) ئەژمار دەکرێت، نرخى 400 کیلۆواتى دووەم (44 هەزار دینار) دەبێت و نرخى 200 کیلۆواتەکەى دیکەش (26 هەزار دینار) دەبێت، بەم پێیە کۆى نرخى ئەو 1000 کیلۆواتە دەبێتە 100 هەزار دینار لە مانگێکدا. پرسیارەکە ئەوەیە بەگوێرەى ئەم نرخانە، ئەگەر هاووڵاتى کارەباى 24 کاتژمێری هەبێت لە مانگێکدا چەند پارەى کارەباى بۆ دێتەوە، بۆ ئەوەش پێویستە بزانین ئەو هاووڵاتییە لە مانگێکدا چەند کیلۆوات کارەبا بەکاردەهێنێت. تائێستا داتایەکى فەرمى لە بەردەست نییە هەر ماڵێک لە هەرێمى کوردستان مانگانە چەند کیلۆوات کارەبا بەکاردەهێنێت، بەڵام بەرپرسانى کارەبا دەڵێن پێشبینى دەکەن بەکارهێنانى کارەبا لە پرۆژەى رووناکى لەنێوان 750 بۆ هەزار کیلۆوات بێت لە مانگێکدا، ئەمەش بەگوێرەى وەرزەکان دەگۆڕێت. بە پشتبەستن بەو نرخەى پێشنیازکراوە و ئەگەر ناوەندى نرخەکان وەربگرین، دەردەكەوێت ئەو ماڵەى لە مانگێکدا 750 کیلۆوات کارەبا بەکاردەهێنێت 68 هەزار و 500 دینار پارەى کارەباى بۆ دێتەوە.

  عەباس عێراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران لە لێدوانێکی تەلەفزیۆنیدا ڕایگەیاند، نامەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ دامەزراوەی ڕۆحانییەکانی ئێران "بەم زووانە لەلایەن وڵاتێکی عەرەبییەوە دەگەیەنرێتە تاران". رۆژی هەینی رابردوو دۆناڵد ترەمپ رایگەیاندبوو، نامەیەکی بۆ رێبەری ئێران ناردووە و داوای لێ کردووە بێن گفتوگۆ لەسەر بەرنامەی ئەتۆمی بکەن، ئەگەرنا چاوەڕێی هێرشی سەربازیی ئەمریکا بکەن.  دواتر عەلی خامنەیی، رێبەری ئێران، هەڕەشەکانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکای دژی وڵاتەکەی سەرکۆنەکردن کە هەڕەشەی کردبوو هێرشی سەربازی بکاتە سەر ئێران. وەزیری دەرەوەی ئێرانیش رەتیدەکاتەوە هیچ نامەیەکیان لە ترەمپەوە پێ گەیشتبێت.    خامنەیی گوتی: "هەندێ حکومەتی کەڵەگا پێداگری لەسەر دانوستاندن دەکەن، ئامانجی دانوستاندنیان چارەسەرکردنی کێشەکان نییە، ئامانجیان سەپاندنە." عەباس عێراقچی لە کاردانەوە بە کۆبوونەوەی داخراوی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کە ئەمڕۆ چوارشەممە لە بارەی بەرنامەی ئەتۆمی ئێرانەوە بەڕێوەچوو، وتی گردبوونەوەکە "پرۆسەیەکی نوێ و سەیر و سەمەرەیە کە نیازپاکی ئەو دەوڵەتانە دەخاتە ژێر پرسیارەوە کە داوای دەکەن". ئەم کۆبوونەوەیە لەلایەن شەش ئەندامی ئەنجومەنەکە لە کۆی ١٥ ئەندامی ئەنجومەنەکە - فەرەنسا، یۆنان، پەنەما، کۆریای باشوور، بەریتانیا و ئەمریکا، بەهۆی فراوانکردنی کۆگاکانی یۆرانیۆمی نزیک لە پلەی چەک لەلایەن ئێرانەوە بوو.

بەرپرسێکی وەزارەتی بەرگری تورکیا ڕایگەیاندوە ئۆپەراسیۆنەکانی هێزە چەکدارەکانی تورکیا دژی شەڕڤانانى هەسەدە لەڕۆژئاواى کوردستان بەردەوام دەبێت، دوای ڕێککەوتنی نێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات حکومەتی نوێ لە دیمەشق. ئەو بەرپرسە لەلێدوانێکیدا بۆ ئاژانسى ڕۆیتەرز وردەکارییەکانی شوێنی ئۆپەراسیۆنەکانی نەخستوەتەڕوو. بەڵام جەختى لەسەر بەردەوامبوونى ئۆپراسێۆنەکان کردوەتەوە. ئەنقەرە هێزەکانى هەسەدە وەک تیرۆریست و پەیوەندیدار بە گروپی چەکداری پارتی کرێکارانی کوردستانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) دەڕوانێت کە بەشێکی زۆری باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریای بەدەستەوەیە و چەندین دەستدرێژی سنووربەزێنی بۆ سەریان ئەنجامداوە. واژۆکردنی ڕێککەوتنى نێوان هەسەدەو دیمشق،  دوای ئەوە هات، عەبدوڵا ئۆجەلان، ڕێبەری پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، لە ڕاگەیاندراوێکی مێژووییدا لە 27ی شوباتدا داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەو پارتە و دانانی چەکەکانی کرد، هەنگاوێک کە کوردانی سوریا پێشوازییان لێکرد. مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە هەمان ڕۆژدا ڕایگەیاند: نامانەوێت هێزەکانی سوریای دیموکرات هەڵبوەشێنینەوە، بە پێچەوانەوە پێمان وایە هێزەکانی سوریای دیموکرات سوپای نوێی سوریا بەهێزتر دەکات. ڕێککەوتنەکە کە لەلایەن مەزڵوم عەبدى و ئەحمەد شەرع سەرۆکی حکومەتی ڕاگوزەر لە سوریا واژۆ کراوە و لە هەشت مادە پێکهاتووە، لیژنە هاوبەشەکان کاردەکەن بۆ تەواوکردنی جێبەجێکردنی بەر لە کۆتایی ئەمساڵ. ئاماژە بەوەشکراوە کە دامودەزگاکانی باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا لەگەڵ ئیدارەی دەوڵەتدا، لەوانە دەروازە سنوورییەکان، فڕۆکەخانە، و کێڵگە نەوتی و گازییەکان، لەگەڵ کورد پابەندبوون بە پاڵپشتیکردنی دەوڵەتی سوریا لە شەڕی دژی "پاشماوەکانی ڕژێمی ئەسەد" و هەموو ئەو هەڕەشانەی کە ڕووبەڕووی ئاسایش و یەکگرتووییەکەی دەبنەوە.