هاوڵاتی ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە رایگەیاند ئەمریكا هاوكارییەكانی بۆ مووچەی پێشمەرگە كەمكردوەتەوەو لە ساڵی 2026دا سفر دەبێتەوەو بڕینی هاوكارییەكان كاریگەری زۆری دەبێت لەسەر وەزارەكەیان و دەبێت حكومەتی هەرێم قەرەبووی ئەو كەمكردنەوەیە بكاتەوە. لیوا ڕوكن بەختیار، ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە، بە دەنگی ئەمریكای راگەیاندوە "یاداشتنامەیەكی تێگەشتنمان هەیە لەنێوان پەنتاگۆن (وەزارەتی بەرگری ئەمەریكا) و وەزارەتی پێشمەرگە بە ئاگاداری حكومەتی عێراق بۆ چوار ساڵ و هەر مانگێك 20 ملیۆن دۆلارو چەندین چەك و ئەجهیزات ومەشق و ڕاهێنان لە خۆی دەگرێت، ساڵانە هاوكاریە ماددیەكان كەم دەبێتەوە بەڕێژەی لەسەدا 25، واتە لە 2026دا سفر دەبێتەوە." وتیشی "كەمكردنەوەكە سزا نیە، بەڵكو بەپێی ئەو لێكتێگەشتنەیە كە هەیە لە نێوانماندا." یاداشتنامەی لێكتێگەیشتن لەنێوان وەزارەتی پێشمەرگەو وەزارەتی بەرگری ئەمریكا ساڵی 2016 ئەنجامدراو لە مانگی 10ی 2022 نوێكرایەوە، بەپێی لێكتێگەشتنەكە پەنتاگۆن مانگانە 20 ملیۆن دۆلارو چەندین چەك و ئەجهیزەی جەنگی و مەشق و ڕاهێنان پێشكەش بەهێزە هاوبەشەكانی پێشمەرگە دەكات و هاوكاردەبێت لە یەكگرتنەوەی هێزەكانی 70 و 80 و دروستكردنی هێزی پێشمەرگەیەكی هاوبەش. هاوكارییەكانی ئەمەریكا بەكاردەهێندرێن بۆ دابینكردنی مووچەی نزیكەی 54 هەزار پێشمەرگە كە ڕاستەوخۆ لەژێر فرمانی وەزارەتی پێشمەرگەدان. بەگوێرەی ماڵپەڕی ئەلمۆنیتەر، كەمكردنەوەی ئەو هاوكارییانە لە 20 ملیۆن دۆلارەوە بۆ 15 ملیۆن دۆلار لە مانگی 10ی ساڵی ڕابردوو چوەتە بواری جێبەجێكردنەوە. لیوا ڕوكن بەختیار دەشڵێت " كەمبوونەوەی هاوكاریەكانی هاوپەیمانان بۆ هێزی پێشمەرگە، كاریگەری دەبێت لە تازە بوونەوەی چەك و ئەجهیزاتەكانی پێشمەرگە، بڕینی هاوكارییەكان كاریگەری زۆری دەبێت لەسەر پێشمەرگەو هێزەكانی عێراقیش." ئەمنیداری وەزارەتی پێشمەرگە ئەوەشی خستوەتەڕوو "دەبێت وەزارەتی پێشمەرگەو حكومەتی هەرێم قەرەبووی ئەو كەمبوونەوەیە بكەنەوە و پلانیان هەبێت بۆ پڕكردنەوەی ئەو كەم بوونەوەیە".
.jpg)
هاوڵاتی شارەزایەكی بواری كەشناسی رایگەیاند لەئەمشەوەوە كاریگەری شەپۆلی باران و بەفربارین لەسەر ناوچەكەكانی هەرێمی كوردستان زیاتر دەبێت بۆ سبەینێش لەگەڵ بارینی تاوە بارانی بەخوڕو تەرزە هەورە بروسكەی توند رودەدات. محەمەد كەلاری شارەزا لەبواری كەشناسی لەهەرێمی كوردستان و عێراق بڵاویكردەوە"كاریگەری شەپۆلەكە لە ئەمشەو و سبەی ڕۆژی هەینیدا زیاتر چڕ دەبێتەوەو ئەگەری بارینی باران و بەفری زیاترو ڕوودانی بروسەكەی توند هەیە لەگەڵ بارینی تاوە بارانی بەخوڕو تەرزە لە زۆرێك لە ناوچەكان". رونیشیكردوەتەوە"ئەگەری بەفر زیاتر دەبێت بەتایبەت لە سبەی و درەنگانی سبەی شەوی شەممە كە ئەگەر هەیە بەشێكی لوتكەی چیاكان یەكەم بەفری ئەمساڵیان لێ ببارێت، ئەم بارودۆخەش هەتا ڕۆژی یەكشەمە و بەشێكی دووشەمە لەسەر ناوچەكانمان بەردەوامی هەبێت".
هاوڵاتی – عەمار عەزیز وەزارەتی كۆچ و كۆچبەرانی عێراق بڕیاریداوە تا ناوەڕاستی ئەمساڵ سەرجەم كەمپی ئاوارەكان لەهەرێمی كوردستان دابخات، بەرپرسێكی كۆچ و كۆچبەرانی هەرێمیش دەڵێت لەو بڕوایەدا نین ئاوارەكانی شەنگال لەم قۆناغەدا بگەڕێنەوە شوێنی نیشتەجێبونی خۆیان. دیان جەعفەر بەڕێوەبەری فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەران و وەڵامدانەوەی قەیرانەكانی سەر بە حكومەتی هەرێم لەدهۆك بە هاوڵاتی وت "حكومەتی عێراق بڕیاریداوە لەناوەڕاستی ئەمساڵدا هەموو كەمپەكانی ئاوارەكان دابخات، بەڵام ئەوە دەمێنێتەوە سەر بڕیاری ئاوارەكان، ئەوان سەرپشكن كە ئایا دەگەڕێنەوە یاخود بەپێچەوانەوە". وتیشی "لەو بڕوایەدا نین ئاوارەكانی شەنگال لەم قۆناغەدا بگەڕێنەوە شوێنی نیشتەجێبونی خۆیان، چونكە هێشتا شەنگال ئاوەدان نەكراوەتەوەو كێشەی خزمەتگوزاریان هەیە". ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق رۆژی 30ی حوزەیرانی 2023، بڕیاریدا سەرجەم كەمپەكانی ئاوارەكان دابخات بەهەرێمی كوردستانیشەوە. بەڕێوەبەری فەرمانگەی كۆچ و كۆچبەران و وەڵامدانەوەی قەیرانەكانی هەرێم ئەوەشی خستەڕوو "هیچ ئاوارەیەك بە زۆر ناگەڕێنرێتەوە، ئێمە داوامان نەكردوە كە كەمپەكان دابخرێن، بەڵكو وەزارەتی كۆچ و كۆچبەرانی عێراق بڕیایداوە". زۆرترین ئاوارەی شەنگال لە 15 كەمپی سنوری پارێزگای دهۆكدا نیشتەجێن و ژمارەیان 337 هەزار كەسە، هەروەها 37 هەزار خێزانی دیكەش لەدەرەوەی كەمپەكاندا دەژین.
هاوڵاتی وەزیری دەرەوەی عیراق رایگەیاند ئەو هێرشانەی دەكرێنەسەر هەرێمی كوردستان، هێرشە بۆ سەر حكومەتی ناوەندی و ئەگەر هێرشە درۆنییەكانیش بۆ سەر هەرێم بەردەوام بێت كاریگەری لەسەر ئاسایشی هەموو عێراق دەبێت. فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق لەچاوپێكەوتێكیدا لەگەڵ كەناڵی (العربیە)، وتی "نامانەوێ پەیوەندییەكانمان لەگەڵ ئەمریكادا ئاڵۆز بێت و لەپێش دانوستانەكانمان لەگەڵ لایەنی ئەمریكی بۆ كشانەوەی هێزەكانیان، دەبێت پێش هەموو شتێك ناوخۆی وڵات ئارام بێت و پاشان بەپێی بەرەوپێشچونی دانوستانەكان بڕیار بدرێت لەسەر كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا یان دانانی خشتەیەك بۆ كشانەوەی هێزەكانیان لەناو خاكی عێراقدا". ئەوەشی وتوە "تەنها عیراق دەتوانێت بڕیار لەسەر مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق یا رۆیشتنیان بدات، هێزەكانی هاوپەیمانانیش لەسەر داوای حكومەتی عیراقی لەوڵاتەكەدا بوونیان هەیە". وەزیری دەرەوەی عێراق وتیشی "چەند مانگێك پێش ئێستا وەفدێكی سەربازی عێراقی سەردانی واشنتۆنی ئەمریكایان كردووە، بەڵام لە ئێستادا دانوستانەكان سەبارەت بەم بابەتە ڕاوستاوەو لەداهاتویەكی نزیكدا دووبارە دەستدەكەینەوە بەدانوستانەكانمان لەگەڵ لایەنی ئەمریكیدا". لەبارەی هێرشە درۆنیەكانییشەوە، فوئاد حسێن دەڵێت "بەغداد لەگەڵ ئاشتی و ئارامی وڵاتدایەو ئەم خواستەشمان بە ئەمریكییەكان راگەیاندوە، هەر وەك چۆن ئەوەشمان بە ئەمریكییەكان وتووە كە رووداوەكانی ئەم ماوەیەی پێشوو مایەی قبوڵكردن نین" . وەزیری دەرەوەی عێراق ئەوەشی وتوە "بەشێك لەو كێشانەی كە بەرۆكی عیراقی گرتووە، پەیوەستە بە كێشەكانی نێوان ئەمریكاو ئێران لە ناوچەكەدا، بێگومان ئەو كێشانەش لەناوخۆی عێراقدا رەنگی داوەتەوە، هەروەها بەشێكی دیكەی كێشەكان پەیوەستن بەوڵاتانی دراوسێ و لەمبارەیەوە بەغداد بەمەبەستی گەیشتن بەڕێكەوتنێكی ئەمنی هاوشێوەی ئێران، چەند گفتۆگۆیەكی چڕی لەگەڵ لایەنی توركیدا ئەنجام داوە". وتیشی "بەهیچ شێوەیەك رێگە بە هیچ لایەنێكی ناوخۆیی و دەرەكی نادەین ئاسایشی وڵات بخەنە مەترسییەوە". ماوەیەك لەمەوبەر هێرش و پەلامارەكانی گروپە نزیكەكانی سەر بە ئێران لە عێراق و سووریا بۆ سەر بنكەو سەبازگەكانی هێزەكانی ئەمریكا بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیكردووەو ئەمریكاش لەڕێی بۆردومان و فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە وەڵامی ئەو هێرشانە دەداتەوە و كە دیارترینییان بۆردومانەكەی سەر بنكەیەكی حەشدی شەعبی بوو لە جادەی فەڵەستینی بەغداد.
هاوڵاتی دوو بەرپرسی باڵای یەكێتی رایانگەیاند یەكێتی ئامادەیە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و چاوەڕێی ئەنجامی بڕیاری دادگای فیدراڵیش دەكەن لەسەر ئەو سكاڵایەی لەبارەی 5 مادەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تۆماریان كردوە. تەلار لەتیف، ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند "وەك یەكێتی لەگەڵ ئەنجامدانی هەڵبژاردندان لەوادەی دیاریكراوی خۆیدا، بەڵام بەیاسایەك هەڵبژاردنەكە بەڕێوەبچێت كە لەگەڵ داخوازییەكان و پرۆسەی دیموكراسی یەكبگرێتەوە". " ئەو تێبینیانەی لەسەر یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان هەمانبوە لەدادگای فیدراڵی سكاڵامان تۆماركردوەو چاوەڕێی ئەنجامی بڕیاری دادگای فیدراڵین كە چاوەڕێ دەكرێت رۆژی 21ی ئەم مانگە دادگاكە بڕیاری كۆتایی خۆی بدات" تەلار لەتیف وای وت. هاوكات زیاد جەبار لێپرسراوی مەڵبەندی سلێمانی یەكێتی لەكۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند"یەكێـی هەمووكاتێك ئامادەی هەڵبژاردنە، كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانیش هەركاتێكی بەگونجاو زانی وەك رۆژی هەڵبژاردن، ئەوا یەكێتی ئامادەیە بۆ هەڵبژاردن". لەبارەی بڕیاری دادگای فیدراڵی لەسەر ئەو سكاڵایەكی لەسەر یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تۆماریان كردوە، وتی" چاوەڕێی بڕیاری كۆتایی دادگای فیدراڵی دەكەین لەسەر 5 مادەیەی یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان". دوێنێ 10ی كانونی دووەمی 2024، نوسراوێكی موهەنەد فازل عەباس، یاریدەدەری سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردن بۆ كاروباری تەكنیكی لە كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كە رۆژی 9ی كانونی دووەمی 2024 دەرچووەو ئاڕاستەی سەرۆكی ئەو فەرمانگەكەی كردووە بڵاوكرایەوە كە خشتەیەكی نوێی ئامادەكاری كۆمیسیۆنی ئاڕاستە كردوە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەماوەی ئەمساڵداو كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق سەرقاڵی ئامادەكردنی خشتەیەكی زەمنیە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و بۆ ئەو مەبەستەش رۆژی 30ی ئایاری 2024ی پێشنیار كردوە بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان. هەر بەپێی نوسراوەكە، خشتەی كارەكە بۆ ئەنجومەنی كۆمیسیاران دەنێردرێت بەمەبەستی پەسندكردنی تا لەسەر ئەو بنەمایەش لە چەند رۆژی داهاتوودا لەگەڵ نوێنەرانی هەرێمی كوردستان رۆژی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیاریدەكرێت. رۆژی 3ی ئەم مانگە، كۆمیسیۆن هەڵبژاردنەكانی عێراق نوسراوی فەرمی بۆ هەرێمی كوردستان ناردو رایگەیاند ناتوانێت ئەو وادەیەی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە رۆژی 25ی شوباتی 2024 بوو هەڵبژاردن ئەنجامبدەن، ئەویش بەهۆی یەكلانەبوونەوەی ئەو سكاڵایەی لەدادگای فیدراڵی لەسەر هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تۆماركراوەو هێشتا یەكلا نەكراوەتەوە.
دادگای تێهەڵچوونەوەی ناوچەی كەركوك/گەرمیان رایگەیاند ساڵی رابردوو رێژەی جیابونەوەی هاوسەران بەراورد بەهاوسەرگیری زیاتر بووەو لەكۆی دوو هەزارو 618 حاڵەتی هاوسەرگیری زیاتر لە هەزارو 350 جیابونەوەش تۆماركراوە. بەپێی ئامارێكی دادگای تێهەڵچوونەوەی ناوچەی كەركوك/گەرمیان لەبارەی رێژەی هاوسەرگیریو جیابوونەوە، ئاماژەی بەوەداوە كە رێژەی جیابوونەوە زیاتر بووە، " لەساڵی 2023دا لەدادگای باری كەسێتی كەلار، كفری، رزگاری و دەربەندیخان و خانەقین، دوو هەزارو 618 حاڵەتی مارەبڕین تۆماركراوە، لە بەرامبەریشدا هەزار و 352 حاڵەتی جیابونەوە تۆمار كراون". هەر بەپێی ئامارەكە زۆترین حاڵەتەكانی جیابونەوەش لەسنوری گەرمیان، لەقەزای كەلار بووە كە رێژەكەی دەگاتە 68% بەراورد بەحاڵەتەكانی هاوسەرگیری.
.jpg)
هاوڵاتی بەرپرسی هۆبەی كۆنترۆڵی شێرپەنجە لە نەخۆشخانەی هیوا رایگەیاند ساڵی رابردوو سێ هەزارو 275 توشبوی نوێی شێرپەنجە لەپارێزگای سلێمانی تۆماركراوەو شێرپەنجەی مەمكیش بە پلەی یەكەم دێت. د.محەمەد عەبدولوەهاب بەرپرسی هۆبەی كۆنترۆڵی شێرپەنجە لە نەخۆشخانەی هیوا بەهاوڵاتی رایگەیاند" لەساڵی 2023دا لەسنوری پارێزگای سلێمانی سێ هەزارو 275 توشبوی نوێی شێرپەنجە لەنەخۆشخانەی هیوا تۆماركراوەو بەراورد بە ساڵی 2022 نزیكەی 43 نەخۆش كەمتربووە". "نەخۆشی شێرپەنجەی مەمك بە پلەی یەكەم دێت كە 18%ی هەموو توشبوانی شێرپەنجە پێكدێنێت، دوای ئەویش شێرپەنجەی كۆڵۆن و سییەكان دێت كە باوترین جۆرەكانی شێرپەنجەن لەسلێمانی". د.محەمەد عەبدولوەهاب وای وت. بەرپرسی هۆبەی كۆنترۆڵی شێرپەنجە لە نەخۆشخانەی هیوا ئاماژەی بەوەشكرد " ئەوەی جێی داخە رێژەیەكی زۆری توشبوانی شێرپەنجەی مەمك لە قۆناغەكانی سێ و چوار دیاری دەكرێن، ئەوەش بۆ نەبوونی پرۆگرامێكی سەركەوتوی پێشوەختی شێرپەنجەیەو لەلسێمانی تەنها دوو ئامێری مامۆگرافی بۆ دیاریكردنی پێشوەختی شێرپەنجەی مەمك هەیە". وتیشی "ساڵی رابردوو نزیكەی 7%ی توشبوانی شێرپەنجە مناڵان بوون كە تەمەنیان كەمترە لە 18 ساڵ". د.محەمەد عەبدولوەهاب، لەبارەی گرفتی دەرمانی شێرپەنجەش وتی"نەبونی دەرمان بۆ قۆناغی سەرەتایی شێرپەنجە وا دەكات توشبوەكە بگاتە قۆناغە پێشكەوتوەكان، بەتایبەت كە نرخی دەرمانی شێرپەنجە زۆر گرانەوە لەتوانای دابینكردنی هەموو نەخۆشێكدا نیە". ئەوەشی خستەڕوو "هەندێك جۆری دەرمانی شێرپەنجە هەیە كە بۆ چارەسەری قۆناغە پێشكەوتوەكانی نەخۆشی شێرپەنجە بەكاردەهێنرێت بۆ ماوەی 21 رۆژ بەكارهێنان بگاتە 10 ملیۆن دینار، ئەوەش لەم دۆخە پڕ قەیرانەدا لەتوانای چ نەخۆشێكدا هەیە هەموو 21 رۆژ جارێك بیكڕێت".
هاوڵاتی رێباز حەملان راگەیاند داهاتی نەوتمان نەبێت ناتوانین مووچە دابەش بكەین، بەداهاتی ناوخۆی هەرێميش ناتوانرێت مووچە دابەش بكرێت. رێباز حەملان، یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی هەرێم بە كەناڵی كوردستان 24ی راگەیاند"نەوتی هەرێمی كوردستان راگیراوە، ئێمە داهاتی نەوتمان نەبێت ناتوانین مووچە دابەش بكەین، بەداهاتی ناوخۆی هەرێم ناتوانرێت مووچە دابەش بكرێت، مووچەی خەڵكی كوردستان دەبێت لە بەغدا دابین بكرێت". وتیشی"محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەڵێنیداوە سێشەممەی داهاتوو هەمواری پڕۆژە یاسای بودجە بخاتە ناو كۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیران كە لەلایەن وەفدی هەرێم و حكومەتی عێراقەوە بۆ هەمواركردنەوەی ماددەو بڕگە یاساییەكانی تایبەت بەبوودجەو مووچەی هەرێمی كوردستان ئامادە دەكرێت، بۆ ئەوەی بەزووترین كات دەنگی پێ بدرێت و رەوانەی پەرلەمان بكرێت". یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی هەرێم دەشڵێت"ئەگەر هەمواری یاسای بودجە لەو ماوە كورتەدا ئامادە نەكرێت، حكومەتی هەرێم داوایكردوە سولفەیەك لەسەر بوودجەی ساڵی 2024 كە پەیوەندی بە هەرێمی كوردستان هەیەو تایبەتە بەمووچە، لەگەڵ دەستپێكردنی دابەشكردنی موچەی موچەخۆرانی عێراق بۆ هەرێمی كوردستان رەوانە بكرێت". "ئومێدێكی زۆر هەیە لەگەڵ دەستكردن بە دابەشكردنی مووچەی پاریزگاكانی عێراق، پارە بگاتە هەرێمی كوردستانیش بۆ ئەوەی مووچەی پێ دابەش بكرێت". رێباز حەملان وا دەڵێت.
هاوڵاتی زانكۆی سلێمانی رایگەیاند لەڕێگەی وەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستییەوە داوا لە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەكەین لەم دۆخە دژوارەی مامۆستایان و فەرمانبەران وەك هەستكردنیان بە بەرپرسیارێتی لەزووترین كاتدا بەپێی یاسا بەركارەكان دەست بە پلە بەرزكردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەران بكەنەوە. ئەنجومەنی زانكۆی سلێمانی راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوەو رایگەیاند"وەك هەستكردن بە بەرپرسیارێتی بەرامبەر مامۆستایان و فەرمانبەرانی زانكۆ، وەك هەمیشە كە لە خەمیاندا بووە، لەڕێگەی وەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی داوا لە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەكات لەم دۆخە دژوارەی مامۆستایان و فەرمانبەران، وەك هەستكردنیان بە بەرپرسیارێتی لە بەرامبەر ئەم دۆخە، لە زووترین كاتدا بەپێی یاسا بەركارەكان دەست بە پلە بەرزكردنەوەی مامۆستایان و فەرمانبەران بكەنەوە". "بەمامۆستایان و فەرمانبەرە دڵسۆزەكانمان ڕادەگەیەنین كە ئەنجومەنی زانكۆ هەموو هەوڵێك دەدات بۆ دەستەبەركردنی مافەكانتان و جەختیش دەكەینەوە، كە ئێمە بەشێكی دانەبڕاوین لە ئێوە و هەمووان بەیەكەوە كۆمەڵگەی زانكۆ پێكدەهێنین" ئەنجومەنی زانكۆی سلێمانی وا دەڵێت.
هاوڵاتی حكومەتی هەرێم كۆبوویەوەو بەپێی راگەیەنراوی كۆبوونەوەكەش رایگەیاند حكومەتی فیدڕاڵ دەبێت بەرپرسیارێتی خۆی بەجێ بگەیەنێت بۆ ناردنی ئەو مووچانەی نەدراون. بەپێی راگەیەنراوی كۆبوونەوەكەی ئەمڕۆ 10ی كانونی دووەمی 2024ی حكومەتی هەرێم، ئەنجامی سەردانی وەفدی دانوستانكاری هەرێمی كوردستان بۆ بەغدا لەلایەن ئەندامانی وەفدەكەوە خراوەتەڕوو كە تایبەت بووە بەگفتوگۆكردن لەسەر مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان و هەمواری یاسای بودجەی فیدراڵ و دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان و تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوت و خستنەڕووی پڕۆژەو پێشنیارەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان كە پێشكەش بە حكومەتی فیدراڵ كراوە. ئەنجومەنی وەزیران خۆشحاڵی خۆی دەربڕیوە لەبەرامبەر تێگەیشتنەكانی ئەم دواییەی حكومەتی فیدڕاڵ و بەرەوپێشچوونەكان بە ئاڕاستەی هەمواركردنەوەی یاسای بودجەی فیدڕاڵ و لابردنی ئەو كۆت و بەندانەی یاساكە كە ڕێگرن لە بەرامبەر خەرجكردنی بەشە بودجەو مووچەی هەرێمی كوردستان و بەتایبەتیش مووچە كە شایستەی دارایی مووچەخۆرە و دەبێت تێكەڵی كێشەو بابەتەكانی دیكە نەكرێت. لەبارەی شایستە دواكەوتووەكانی مووچەی مووچەخۆرانیش راگەیەنراوەكە دەڵێت"ئەنجومەنی وەزیران جەخت لە هەڵوێستی خۆی دەكات كە حكومەتی فیدڕاڵ دەبێت بەرپرسیارێتی خۆی بەجێ بگەیەنێت بۆ ناردنی ئەو مووچانەو چاوەڕوانیشمان لە حكومەتی فیدڕاڵە كە بۆ ئەم مانگە، هاوشێوەی ناوچەكانی دیكەی عێراق، مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم خەرج بكات".
هاوڵاتی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق خشتەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئامادە دەكات و ئەو مەبەستەش رۆژی 30ی ئایاری 2024ی پێشنیار كردوە بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان. بەپێی نوسراوێكی موهەنەد فازل عەباس، یاریدەدەری سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردن بۆ كاروباری تەكنیكی لە كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كە رۆژی 9ی كانونی دووەمی 2024 دەرچووەو ئاڕاستەی سەرۆكی ئەو فەرمانگەكەی كردووە، خشتەیەكی نوێی ئامادەكاری كۆمیسیۆنی ئاڕاستە كردوە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەماوەی ئەمساڵداو كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق سەرقاڵی ئامادەكردنی خشتەیەكی زەمنیە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و بۆ ئەو مەبەستەش رۆژی 30ی ئایاری 2024ی پێشنیار كردوە بۆ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان. هەر بەپێی نوسراوەكە، خشتەی كارەكە بۆ ئەنجومەنی كۆمیسیاران دەنێردرێت بەمەبەستی پەسندكردنی تا لەسەر ئەو بنەمایەش لە چەند رۆژی داهاتوودا لەگەڵ نوێنەرانی هەرێمی كوردستان رۆژی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دیاریدەكرێت. رۆژی 3ی ئەم مانگە، كۆمیسیۆن هەڵبژاردنەكانی عێراق نوسراوی فەرمی بۆ هەرێمی كوردستان ناردو رایگەیاند ناتوانێت ئەو وادەیەی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە رۆژی 25ی شوباتی 2024 بوو هەڵبژاردن ئەنجامبدەن، ئەویش بەهۆی یەكلانەبوونەوەی ئەو سكاڵایەی لەدادگای فیدراڵی لەسەر هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تۆماركراوەو هێشتا یەكلا نەكراوەتەوە.
هاوڵاتی كەمێك پێش ئێستا، لە پارێزگای سلێمانی دوو كرێكارى كۆمپانیایەكی پاككەرەوەی خۆڵ و خاشاك لە کاتى کارکردندا برینداربوون و لەکاتى گواستنەوەیان بۆ نەخۆشخانە یەکێک لەوانە گیانى لەدەست دا و برینى ئەوى دیکەشیان سەختە. بەپێی ئەو زانیارییانەی بڵاوكراونەتەوە، لە كۆمپانیای خالید شینكی بۆ كاری پاككەرەوەی خۆڵ و خاشاك، بەهۆی تێكچوونی یەكێك لە ئۆتۆمبێلەكان، دوو كرێكار بریندار دەبن لەکاتى گواستنەوەیان بۆ نەخۆشخانە یەکێک لەوانە گیانى لەدەستدا و برینى ئەوى دیکەشیان سەختە. ڕووداوەكە بەهۆی جەگی ئۆتۆمبێلێكی پاككەرەوە بووە، كاتێك لە كار كەوتووە ئەو دوو كرێكارە پیشەیان فیتەر بووە لەو كۆمپانیایە، ویستوویانە جەگەكە چاك بكەنەوە، بەڵام جەگەكە دەرچووە و بۆدی بارهەڵگرەكە كەوتووە بەسەر كرێكارەكاندا . بە گوێرەی زانیارییەکان یه‌كێك له كرێكاره‌كان به‌ر له‌وه‌ی بگاته نه‌خۆشخانه له شوێنی روداوه‌كه گیانی له‌ده‌ستداوه، دوای ته‌واوبونی رێكاره یاساییه‌كان به ئاماده‌یی كه‌سوكاره‌كه‌ی ره‌وانه‌ی په‌یمانگه‌ی پزیشكی دادوه‌ری سلێمانی ده‌كرێت، كرێكاره‌كه‌ی دیكه‌ش به سه‌ختی بریندار بوه و كاری پێویستی بۆ ده‌كرێت و له ئێستادا له ژێر چاودێڕی چڕدایه. ساڵانه سه‌دان كرێكار له هه‌رێمی كوردستان له‌كاتی كاركردندا گیانله‌ده‌ستده‌ده‌ن به‌هۆى نه‌بونى سه‌لامه‌تى له‌شوێنى كار ده‌بنه قوربانى.
هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا"پنتاگۆن" ئاماری هێرشەکانی سەر بنکە و هێزەکانیان لە عیراق و سووریا ئاشکرا کردو رایگەیاند، تەنها لە دوای 4 ی مانگی کانوونی دووەمەوە تا ئێستا ، واتە لەدوای هێرشەکەی ئەمریکا بۆ سەر بنکەیەکی حەشدی شەعبی لە شەقامی فەڵەستینی بەغداد ، نۆ جار هێرش کراوەتە سەر هێزەکانیان . لەمبارەیەوە " پاتریک رایدەر" وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە میانەی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسیدا وتی: لە ماوەی 4ی کانوونی دووەمەوە تا ئێستا، 9 جار هێرش کراوەتە سەر هێزەکانمان و بەگشتیش کۆی گشتی هێرشەکان 127 هێرش بووە لە ماوەی 83 رۆژدا، کە 52 هێرشیان لە عیراق ئەنجامدراون و 75 هێرشیشیان لەناو خاکی سووریاوە. بە پێی ئەم ئامارەش ئەوا لە ٪41 ی هێرشەکان لە ناو خاکی عیراقەوە کراوەتە سەر هێزەکانی هاوپەیمانان و ئەمریکا و لە ٪59 لە ناو خاکی سووریاوە . هەروەها ناوبراو لە میانەی کۆنگرە رۆژنامەنووسییەکەیدا ئەوەشی ئاشکرا کرد کە لە سەرەتای قەیران و جەنگی نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماسی فەڵەستینی ، گروپ و میلیشیاکانی سەر بە ئێران ، هیرشەکانیان بە مووشەک و فرۆکەی بێفرۆکەوانی بۆمبڕێژکراو بۆ سەر هێزەکانی هاوپەیمانان و بە تایبەتیش هیزەکانی ئەمریکا لە عیراق و سووریا چڕتر کردۆتەوە . جێی ئاماژەیە لە 4/1/2024 دا ، هێزەکانی ئەمریکا لە وەڵامی ئەو هێرشانەی کە دەکرێتە سەر هێزەکانیان ، هێرشێکی ئاسمانی بۆ سەر بنکەیەکی چەکدارەکانی حەشدی شەعبی لە شەقامی فەڵەستینی بەغداد ئەنجامدا و لە ئاکامدا ژمارەیک چەکداری گروپی نوجەبای عیراقی کووژران و بریندار بوون کە لەناو کوژراوەکاندا بەرپرسێکی باڵای گروپی نەجەبای تیا بوو.
هاوڵاتی رۆژنامەی "بۆلیتیکۆ" ی ئەمریکی ئاشکرای کرد ، موحەمەد شیاع سودانی و راوێژکارەکانی چەند برووسکەیەکی نهێنییان بۆ وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ناردووە و داوای مانەوەی هێزەکانی ئەمریکایان لە عیراق کردووە . هەروەها رۆژنامەکە بە پێی ئەو برووسکە نهێنییەی کە دەستی کەوتووە ،ئەوەشی ئاشکرا کردووە، سۆدانی داوای گفتۆگۆی لەبارەی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە ووڵاتەکەیدا کردووە و سەبارەت بەو داوایەش کە وتبووی : "دەبێت هێزەکانی هاوپەیمانان عیراق جێبهێڵن " ، تەنها بۆ رازی کردنی هاوڵاتییانی عیراق بووە . هەروەها جگە لە سۆدانی ،راوێژکارەکانیشی بە بەپرسە ئەمریکییەکانیان وتووە کە سۆدانی لەسەر مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عیراق هیچ جۆرە کاردانەوەیەکی نەرێنی نییە و ئامادەی گفتۆگۆی نهێنییە لەوبارەیەوە و ئەو قسانەشی کە لەبارەی دەرچوونی هێزەکانی ئەو ووڵاتەوە کردوویەتی لە عیراق ، تەنها بۆ ڕاگرتنی دڵی هەندێک لایەن و هاوڵاتییان بووە . ئەم هەواڵە لە کاتێکدایە کە ماوەیەک لەمەوبەر ، سۆدانی سەرۆک وەزیرانی عیراق رایگەیاند کە ئیتر هیج جۆرە بیانوویەک بۆ مانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا لە عیراقدا نەماوەو دەبێت بە زووترین کات کە خاکی عیراق بکشینەوە. لە وەڵامی ئەم داوایەی سۆدانی ئەمریکا وتی لەئێستادا هیچ پلانیکی کشانەوەمان لە عیراقدا نییە. لە لایەن خۆیەوە ئەنجومەنی ئاسایشی ئەمریکا رەتی کردەوە هەرجۆرە لێدوانێک لەنارەی ئەم بروسکە نهێنییەی سەرۆک وەزیرانی عیراق بدات. چاودێرە سیاسی و سەربازییەکان پێیان وایە کە ئەم داوایەی سۆدانی بە نهینی بۆ مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عیراقدا ، گرنگییەکی زۆری بۆ ئیدارەکەی جۆ بایدنی سەرۆکی ئەمریکا هەیە و ئەمریکییەکان پێیان وایە کە گرنگی مانەوەیان لە عیراقدا تەنها بۆ بەرپەرچدانەوەی چەکدارەکانی رێکخراوی تیرۆریستی داعش نییە ، بەڵکو لەوە گرنگتر بۆ رووبەرووبوونەوەی فراوانبوونی دەسەڵاتی ئێرانە لە ناوچەکەدا و عیراقیش ستراتیژیترین شوێنە بۆ ئەو رووبەرووبوونەوەیەی ئێران.
هاوڵاتی خاوه‌ن نانه‌واخانه‌كانی هه‌ولێر ره‌تیده‌كه‌نه‌وه، به‌هۆی فشاره‌وه 10 نان و سه‌مون به هه‌زار دینار به هاوڵاتیان بفرۆشن و زیاتر لە 610 نانەواخانە مانیانگرتووەو و راشیده‌گه‌یه‌نن، "ئه‌مڕۆ هه‌زار و 830 كرێكار كاریان نه‌بوه". لە بەیاننامەیەکدا خاوەن نانەواخانەکانى هەولێر کە ئاڕاستەى سەرۆکى حکومەتى هەرێمیان کردوە دەڵێن: 610 خاوەن نانەواخانەین و بەهۆى ئەو فشارە زۆرەى لەسەرمانە کارمان نەکردوە. ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن کە دەست خراوەتە گیرفانیان و چاو بڕاوەتە نانى دەمیان، داوا لە سەرۆک وەزیراى هەرێم دەکەن بڕیارى هەرزانکردنى نان رابگرێت و دەڵێت: بەرپرسانى هەولێر رێگە نادەن کار بکەین. ئاماژه‌یان به‌وه‌شكردوه، "ئێمه ده‌مانه‌وێت كاری خۆمان بكه‌ین راسته ئێستا ئارد هه‌رزان بوه، به‌ڵام كاتێك شه‌ڕی ئۆكرانیا و روسیا بو فه‌رده‌یه‌كی ئاردمان به 45 هه‌زار دینار ده‌كڕی ئه‌وكات بۆئه‌وه‌ی كاریگه‌ری له‌سه‌ر هاوڵاتیان نه‌كات، ئێمه له فرۆشتنی نان به نرخی خۆی به‌رده‌وام بوین، ئێستاش خاوه‌ن نانه‌واخانه هه‌یه زیاتر له 40 ملیۆن دینار قه‌رزاری ئه‌و كاته‌یه، به نرخی ئاردی ئێستاش نه قازانجه نه زه‌ره‌ره". هەروەک دەڵێن: "بەپێی ئەو بڕیارەی پارێزگاری هەولێر و قائیمقامی هەولێر جێ بەجێ دەكەن دەیانەوێت ئێمە پێشێلی یاسای بكەن، چونكە بەو نرخەی نان دەبێت ئێمە كرێكاری خۆمان دەربكەین و كرێكاری تر بهێنین بۆ شوێنەكانیان ئەمەیش پێشێلی یاسای كار و دەستەبەری كۆمەڵایەتییە كە نازانین بۆچی هێندە دژی كرێكاری خۆمان كار دەكەن و رقیان لێیان دەبێتەوە". هەر لەپەیامەكەیاندا بۆ مەسرور بارزانی باسیان لەوەكردوە، "ئه‌مڕۆ 610 نانه‌واخانه كارمان نه‌كردوه واتا هه‌زار و 830 كرێكار كاریان نه‌بوه، ئێمه دژی شاری خۆمان نین، دژی هیچ كه‌سێك نین، به‌ڵكو قرقرتۆكمان گیراوه ناهێڵن كار بكه‌ین، ئه‌و هه‌مو هه‌ڕه‌شه‌یه‌ی له‌لایه‌ن به‌رپرسانی هه‌ولێر لێمان ده‌كرێت به‌ناوی تۆوە كه خۆمان بڕوا ناكه‌ین ئه‌وه قسه‌ی تۆ بێت و تۆ هێنده له‌گه‌ڵ ئێمه توند بیت بۆیه تكامان وایه خۆت بیانوه‌ستێنه چیتر بێزارمان نه‌كه‌ن".
