هۆشیار زێبارى: هەڵبژاردنی ئەم جارە ساختەکاری دەکرێت

  سەرۆکی مەهەپە لەبارەی پرۆسەی چارەسەری دەڵێت، "پشت بە خودا، بە ئامانجی تورکیایەکی بێ تیرۆر دەگەین." لەبارەی خۆپیشاندانەکانیش رەخنە لە جەهەپە دەگرێت و بە "هەوڵێکی فاشیستانە"ی ناودەبات.  پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی - مەهەپە رۆژی هەینی 28ی ئاداری 2025 لە هەژماری فەرمیی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس راگەیێندراوێکی دەوڵەت باخچەلی، سەرۆکی پارتەکەی بڵاوکردەوە، کە لەبارەی پرۆسەی چارەسەرییەوەیە و دەڵێت، "پشت بە خودا، بە ئامانجی تورکیایەکی بێ تیرۆر دەگەین." باخچەلی پێیوایە سەرکەوتنی پرۆسەی چارەسەری کاریگەریی لەسەر بوارە جیاوازەکانی ژیان لە تورکیا دەبێت، لەوانەش لە بواری ئابوورییەوە، وتیشى: ئەگەر بێتو چەکەکان بنێژرێن تورکیایەک دێتە ئاراوە، هیچ وڵاتێک نابێت شان لەشانى بدات.   ئەو گوتانەی باخچەلی لە کاتێکدان، عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە رۆژی 27ی شوباتی 2025 لە بانگەوازێکدا بۆ پەکەکە گوتی، "کۆنگرەتان ببەستن و بڕیار بدەن. پێویستە چەک دابنێن و پەکەکە خۆی هەڵبوەشێنێتەوە."   دوو رۆژ دواتر، پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە رایگەیاند، پابەندی بانگەوازەکەی ئۆجەلان دەبن، بەڵام دەبێت رێبەری پەکەکە خۆی سەرپەرشتیی کۆنگرەکە بکات.   سەرۆکی مەهەپە لەبارەی خۆپێشاندانەکانی دژی زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو رەخنەی لە جەهەپە گرت و گوتی، "ئەو ناڕەزایەتییە نابەجێیانەی جەهەپە پێشڕەوێتییان دەکات، دوورن لە هەموو بەهایەکی دیموکراسی، زۆر ناهاوسەنگ و هەڕەشەئامێزن."   باخچەلی ئەو خۆپیشاندانانەی بە "بەربەست" لەبەردەم دیموکراسی و برایەتیی خەڵکی تورکیادا ناوبرد و رایگەیاند، "رژاندنی خەڵک بۆ سەر شەقام، بە مەبەستی تێکدانی دۆخی تورکیایە و هەوڵێکی فاشیستانەیە."   دەستبەسەرکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو لە 19ی ئەم مانگە و بڕیاری زیندانیکردنی لە 23ی مانگ، ناڕەزایەتی لە لایەن ئەندام و لایەنگرانی جەهەپە لێکەوتوەتەوە.

  لەلایەن سەرۆکایەتی کۆمارەوە ١٣ داواکاریی بە مەبەستی هەڵگرتنی پارێزبەندی لەسەر تونجەر باقرخان و ١٠ پەرلەمانتاری دیکە پێشکەش بە سەرۆکایەتی پەرلەمانی تورکیا کرا. بە مەبەستی هەڵگرتنی پارێزبەندی ١١ پەرلەمانتار لە فراکسیۆنە جیاوازەکان کە تونجەر باقرخان، هاوسەرۆکی گشتیی پارتی یەکسانیی و دیموکراسیی گەلان (دەمپارتی)ـیشی تێدایە، سەرۆکایەتی کۆماری  تورکیا ١٣ داواکاریی پێشکەشی سەرۆکایەتی ئەنجوومەنی نوێنەرانی تورکیا کرد. سەرۆکایەتی کۆمار داواکارییەکانی بۆ لیژنەی تێهەڵچوون کە لە ئەندامانی لیژنەی دادپەروەری و دەستووری بنەڕەتی پێک دێت، ناردووە. ئەو کەسانەی کە داواکارییەکەیان لە دژ بەرزکراوەتەوە بەمشێوەیەیە: تونجەر باقرخان، هاوسەرۆکی گشتیی دەم پارتی، عەلی ماهیر باشارر، سەرۆکی فراکسیۆنی جەهەپە، گوڵستان کلچ کۆچیغیت، هاوسەرۆکی فراکسیۆنی دەم پارتی، ئەحمەد شک، پارلەمانتاری پارتی کرێکارانی تورکیا (تیپ) سیبەل سوویچمەز، پەرلەمانتاری جەهەپە لە ترابزۆن، نەخلا دەمیر، پەرلەمانتاری دەم پارتی لە ئاگری، جەمال ئەنگینیورت، پەرلەمانتاری جەهەپە لە ئەستەنبوڵ، ماهیر پۆڵات، پەرلەمانتاری جەهەپە لە ئیزمیر، بێریتان گونەش ئاڵتن، پەرلەمانتاری دەم پارتی لە مێردین، کۆرای ئایدن، پەرلەمانتاری سەربەخۆ لە ئەنقەرە، سالیحا ئایدەنیز، پەرلەمانتاری دەم پارتی لە مێردین. زانراوە، هەریەک لە جەمال ئەنگینیورت و سالیحا ئایدەنیز هەریەکی دوو داواکاریی لە دژیان بەرز کراوەتەوە.

  سەرەڕاى رێوشوێنە ئەمنییەکان لەنێوان بەریتانیا و فەرنسا، رۆیشتنی کۆچبەرانی نایاسایی لە فەرنساوە بۆ بەریتانیا زیایکردووە، لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا پێنج هەزار و 844 کۆچبەر گەیشتوونەتە بەریتانیا. بەپێى وتەى چەند سەرچاوەیەک لە لەندەنەوە زانیاریەکان، کۆچبەران بەردەوامن لە هەوڵدان بۆ بەزاندنی کەناڵی ئینگلیز بە بەلەمی بچووک لە کەناراوەکانی باکووری فەرەنساوە بۆ بەریتانیا. دەشڵێت، بەگوێرەى ماڵپەڕى ئینفومایگرنس، کە هەواڵ و زانیارى لەبارەى کۆچبەرانەوە بڵاودەکاتەوە، لە سێ مانگی یەکەمی ئەمساڵدا، پێنج هەزار و 844 کۆچبەر گەیشتوونەتە بەریتانیا، کە ژمارەی ساڵى پێشووی تێپەڕاندووە، کە لە هەمان ماوەی ساڵی رابردوودا پێنج هەزار و 373 کۆچبەر بووە. ‎سەرچاوەکان دەشڵێت، بەگوێرەى داتاکانی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، ئەم زیادبوونە نوێنەرایەتی بەرزترین ئاست دەکات کە بۆ ئەم کاتەی ساڵ تۆمارکراوە، ئەمەش رەنگدانەوەی بەردەوامی رۆیشتنی کۆچبەرانی نایاساییە، سەرەڕای بەرزبوونەوەی رێوشوێنە ئەمنییەکان لە هەردوو دیوی کەناڵی ئینگلیز.

  وەزیری کارەبای عێراق، ڕایگەیاند، ئەگەر سزاکانی ئەمەریکا هاوردەکردنی غازی ئێران بگرێتەوە، ئەوا تووشی هاوینێکی تاقەت پڕوکێن دەبین. زیاد عەلی فازڵ، وەزیری کارەبای عێراق ئەمڕۆ هەینی، 28ـی ئاداری 2025، لە لێدوانێکدا گوتی: "سزاکانی ئەمەریکا هاوردەکردنی کارەبای عێراق لە ئێران دەگرێتەوە، بەڵام سەبارەت بە غاز ڕوون نییە"، ئاماژەی بەوەش کرد "ئەگەر سزاکانی ئەمەریکا هاوردەکردنی غازیش بگرێتەوە، تووشی هاوینێکی گەرم دەبین." وەزیرەکەی کارەبا باسی لەوەش کرد، "تا ئێستا لە واشنتن گفتوگۆکان سەبارەت بە هاوردەکردنی غازی ئێرانی بۆ عێراق بەردەوامە". عەدنان جابری، جێگری سەرۆکی لیژنەی نەوت و غاز لە پەرلەمان، پێشتر ڕایگەیاندبوو "ئەو غازەی لە کێڵگە عێراقییەکانەوە بەرهەم دێت، 60%ی خواستی ناوخۆ پڕناکاتەوە، هەر بۆیە دەبێت حکوومەت کار بۆ ئەوەی بکات ئەمەریکا ڕێگەمان پێ بدات غاز و کارەبا لە ئێرانەوە هاوردە بکەین." سەبارەت بە هاتنی وەرزی هاوین، جابری گوتی، "دەزگا حکوومییەکان کار لەسەر چارەسەرکردنی کەمی پێدانی کاتژمێرەکانی کارەبا دەکەن." عێراق بۆ کارپێکردنی وێستگەکانی کارەبا، پشت بە غازی ئێران دەبەستێت، کە وەزارەتی کارەبا ڕۆژانە بڕی 40 بۆ 50 ملیۆن مەتر سێجا غاز هاوردە دەکەن.

رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ڤلادمیر پوتین، سەرۆكی روسیا، رایگەیاند، وڵاتەكەی پشتیوانی لە هەڵوەشاندنەوەی هەسەدەو تێكەڵكردنی بە حكومەتی ناوەندیی سوریا دەكات. بەپێی راگەیەندراوێكی سەرۆكایەتی كۆماری توركیا، ئەمڕۆ هەینی، ئەردۆغان و پوتین لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا تاوتوێی پەیوەندییە دوقۆڵییەكانی نێوان وڵاتەكانیان و چەند پرسێكی ناوچەكە و جیهانیان كردوە. بەگوێرەی راگەیەندراوەكە، ئەردۆغان وتویەتی، توركیا گرنگییەكی زۆر بە هەماهەنگیكردن لەگەڵ روسیا دەدات لەبارەی پرسی سوریاوەو ئاماژەی بەوەشداوە كە گرنگە توركیاو روسیا پێكەوە كاربكەن لەپێناو مسۆگەركردنی هێنانەدی ئاشتی و سەقامگیریی هەمیشەیی لە سوریا لەسەر بنەمای یەكپارچەیی خاكی ئەو وڵاتە و دەشتوانن پێكەوە كاربكەن لەدژی ئەو هەوڵانەی كە دەدرێن بۆ پەكخستنی یەكێتی سوریا و دەستوپەنجە نەرمكردن لەگەڵ جیاكاری ئەتنیكی و تائیفی و هەروەك دەشتوانن پێكەوە كاربكەن بۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەر سوریا بەتەواوەتی. ئەردۆغان جەختیشی كردۆتەوە كە دەبێت سەرچاوەكانی سوریا بەدەست حكومەتی سوریاوە بن و توركیاش پشتیوانی هەڵوەشاندنەوەی هێزەكانی سوریای دیموكرات-هەسەدە و تێكەڵكردنیان بە ئیدارەی ناوەندیی سوریا دەكات و گرنگترین شتیش بەقسەی ئەردۆغان بۆ سەقامگیری سوریا ئەوەیە رێگەبگیرێت لەوەی سوریا بكرێتە "ناوچەیەكی لەبار بۆ رێكخراوە تیرۆریستییەكان." لە بەشێكی دیكەی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا تاوتوێی پرسی كۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆكرانیا كراوەو لەوبارەیەوە ئەردۆغان وتویەتی، توركیا لە نزیكەوە چاودێری پڕۆسەی كۆتاییهێنان بە شەڕی نێوان روسیاو ئۆكرانیا دەكات و ئامادەیە بۆ هەر جۆرە پشتیوانییەكی پڕۆسەكە لەوانەش میوانداریكردنی دانوستانەكانی ئاشتی نێوان هەردو وڵات. ئاسایشی هاتوچۆی كەشتییەكان لە دەریای رەش یەكێكی تر بوە لەو پرسانەی كە پوتین و ئەردۆغان تاوتوێیان كردوە، ئەردۆغان لەوبارەیەوە وتویەتی، توركیا بەردەوام دەبێت لەسەر رۆڵی خۆی بۆ رێگریی لەوەی كە دەریای رەش ببێتە ناوچەیەكی ململانێ و شەڕ. 

  حکومەتی نوێی سوریا بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع، یەک رەنگ دەبێت، پێکهاتەکانی وەک کورد، دروز و عەلەوی تێدا بەشدار نابن وەک لایەنی سیاسی، بەڵکو مەرجی ئەوەی ئەو کەسانە هاوسۆزی تەحریر شام بن. بەپێی سەرچاوەکان، حکومەتی نوێی سوریا، یەک رەنگ دەبێت، جیهادییەکانی نزیک لە ئەبو محەمەدی جۆلانی رۆڵی کاریگەریان دەبێت لە پێکهاتەی حکومەتەکەدا، کە پێکدێت لە 22 وەزارەت و بڕیارە سبەینێ شەممە 29ـی ئازار رابگەیەنرێت. بەپێی دەستوری نوێی سوریا، حکومەتەکە سەرۆک وەزیرانی تێدا نییە، سیستمی حوکمڕانی سوریا سەرۆکایەتی دەبێت، بەڵکو سکرتێری گشتی سەرۆک وەزیرانی تێدایە. سەبارەت بە رۆڵی پێکهاتەکان لە حکومەتی نوێی سوریا، بەپێی زانیارییە، وەزیرەکانی حکومەتەکەی ئەحمەد شەرع لە روی نەتەوەو مەزهەبەوە ژمارەیەک عەرەب، کورد، مەسیحی، سوننە، عەلەوی و دروزی لە خۆدەگرێت وەک کەسایەتی سەر بە تەحریر شام و نزیک لە ئەحمەد شەرع، نەک نوێنەرایەتی پێکهاتە و لایەنە سیاسییە کاریگەرەکان، بازرگان و دەرچوانی زانکۆکانی رۆژائاواش لە خۆدەگرێت، تەنانەت یەک وەزیری رژێمی بەشار ئەسەد-یش تێدا دەبێت. سەبارەت بە رۆڵی ژنانیش، بەپێی سەرچاوەکان، یەک وەزیری ژن لە خۆدەگرێت. وەزارەتەکانی بەرگری، دەرەوە، داد و ناوخۆ بۆ لایەنی تەحریر شام دەبن. پێشبینی دەکرێت موحەمەد بەشیر، سەرۆک وەزیرانی ئێستا رۆڵی دیکەی وەزاری پێبدرێت. حکومەتەکەی شەرع بلۆکی سیاسی (حزبی سیاسی) تێدا نابێت، ئەو کەسانەشی دەبنە وەزیر دەبێت هاوسۆزی تەحریر شام بن.

  کەشناسیی عێراق پێشبینی بارینی نمەباران لە رۆژانی جەژن دەکات، بەگوێرەی کەشناسیی هەرێمی کوردستانیش، لە ناوچە شاخاوییەکانی هەولێر و دهۆک نمەباران دەبارێت.   ئەمڕۆ هەینى 28ـی ئادارى 2025، عامر جابری، گوتەبێژی دەستەی کەشناسی و بوومەلەرزەزانیی عێراق، ڕاگەیاند، "بەگوێرەی پێشبینییەکانمان لە سبەی شەممەوە، لە ناوچەکانی هەرێمی کوردستان و باشووری عێراق ئەگەری بارینی نمەباران و دابەزینی پلەکانی گەرما هەیە."   عامر جابری گوتی، "لە رۆژی یەکشەممەوە ئاسمانی وڵات هەوری تەواو دەبێت و بارانی پچڕ پچڕ لە بەشێکی زۆری عێراق و هەرێمی کوردستان دەبارێت. شەپۆلەکەش تاوەکو ئێوارەی رۆژی دووشەممە بەردەوام دەبێت."   بەگوێرەی کەشناسیی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ هەینی، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لە ناوچە سنوورییەکانى پارێزگاى هەولێریش هەندێکجار دەگۆرێت بۆ نیمچە هەور.   کەشناسیی هەرێمی کوردستان رایگەیاندووە، سبەی شەممە، لە ناوچە شاخاوییە سنووریەکانى هەردوو پارێزگاى هەولێر و دهۆک هەندێک کات هەورى تەواو دەبێت لەگەڵ بارینی نمەباران.   محەممەد کەمال، شارەزای کەشناسیی دەلێت: پێشبینی ده‌كرێت له‌ ئێوارەی رۆژی شەممە‌ تاوەکو درەنگی شه‌وی یه‌كشەممە، شه‌پۆلێكی نمەبارانی به‌هارە و هه‌وره‌ بروسكه‌ ناوچه‌كانی هه‌رێمی کوردستان بگرێته‌وه‌ و به‌ بڕی جیاواز باران ببارێت."   بە گوتەی محەممەد کەمال، له‌رۆژی دووی مانگی داهاتووەوە ئەگەری شەپۆلێکی دیکەی بارانبارین هەیە، هەروەها خێرایی لە  27 بۆ 35 کیلۆمەتر لە کاژێرێکدا دەبێت.   

لەسەر داوای یەکێتی تۆپی پێی عێراق، یانەی نەورۆز لە یاریی داهاتووەوە چوونەژوورەوەی هاندەران دەکات بە پارە، بەڵام یانەکە پارەیەکى رەمزى لە هاندەران وەردەگرێت. لەو ژمارە یاریەی کە یانەی نەورۆز ماویەتی و لە یاریگای خۆی یاری دەکات، هاندەر بە بلیت دەچێتە یاریگا نێودەوڵەتیەکەی نەورۆزەوە، ئەوەش لەسەر داوای یەکیتی تۆپی پێی عیراق بۆ کەمکردنەوەی پشێوی و رووداوە نەخوازراوەکانی ناو یاریگا، چونکە یاریگاکە جێگەی 15 هەزار هاندەر دەبێتەوە، بەڵام لە هەموو یاریەکاندا سەروو 20 هەزار هاندەر ئامادە دەبن. هێرش کەمال جێگری سەرۆکی یانەی نەورۆز دەڵێت، یەکیتی تۆپی پێی عیراق فشاری لە یانەکەیان کردووە بۆ کۆنترۆڵکردنی یاریگا و باش بەڕێوەچوونی یاریەکان دەبێت هاتنەژوورەوەی هاندەر بکرێت بە پارە. دەشڵێت، ئەم بڕیارە دوای ئەوەهات لەدواین یاری نەورۆز بەرامبەر قوەجەویە، زیاتر لە 25 هەزار هاندەر ئامادەی یارییەکە بوون، بۆیە سەرپەرشتیاری یاریەکە ئەوەی وتبوو ناتوانێت یاریەکە بە باشی بەڕێوەبەرێت، چونکە هاندەرێکی زۆر لە یاریگاکەدایە و ناتوانرێت وەک پێویست کۆنترۆڵ بکرێت. جێگری سەرۆکی یانەی نەورۆز ئاماژەی بەوەشکرد، جگە لە کورسیییە ڤی ئای پییەکان، هەموو کورسییەکانی دیکەی ناو یاریگا هەمان نرخ دەبێت. ئەوەش لەدوای ئەوەدێت کە لە ماوەی رابردوودا، دەستەی هاندەرانی یانەی نەورۆز لەو بارەیەوە راپرسییەکی کردبوو، کە زۆربەی هاندەرانی یانەکە و وەرزشکاران لەگەڵ ئەوەدابوون چوونەژوورەوە بۆ ناو یاریگاکە بکرێت بە بلیت.

  محەمەد كازم ئال سادق، باڵیۆزی ئێران لە عێراق ئاشكرایدەكات، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، لە نامەكەیدا بۆ تاران، داوای هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی و گروپە چەكدارەكانی عێراقی لە ئێران كردووە. باڵیۆزی ئێران، لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی " الشرقیە" وتیشی، حەشدی شەعبی دامەزراوەیەكی ئەمنیی یاسایی عێراقییەو بەغداد بڕیاری لەبارەوە دەدات، ئێران چی پەیوەندیەكی بەوەوە هەیە تا لەگەڵ واشنتۆن گفتوگۆی لەبارەوە بكات. سەبارەت بە داواكەی واشنتۆن لە تاران، ئال سادق وتی، داوای هەڵوەشاندنەوەو تێكەڵاوكردنی حەشدی كردووە بە هێزە ئەمنیەكانی عێراق، جەختیشكرد لەوەی، تاران ئامادەیە تەنها گفتوگۆ لەبارەی دۆسیەی ئەتۆمی لەگەڵ واشنتۆن بكات، ئەوە لەكاتێكدایە، لە دوای دەستبەكاربونی دۆناڵد ترەمپەوە، ئەمریكا داواكارییەكانی لە تاران لە دوو دۆسیەوە زیادكردووە بۆ چوار دۆسیە، كە ئەوانیش: دۆسیەی بەرنامەی ئەتۆمییەكەى، دۆسیەی بەرنامە موشەكییەكانی ئێران، دۆسیەی حەشدی شەعبی، دۆسیەی گروپە چەكدارەكان (كە پێدەچێت تەواوی گروپە هاوپەیمانەكانى ئێران لەناوچەكە بگرێتەوە نەك تەنها گروپەكانی عێراق). قسەكانی باڵیۆزی ئێران لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی لەكاتێدایە، تائێستا چەندین بەرپرسی عێراق لە سەرویانەوە، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیران، لە چەندین بۆنەی جیاوازدا رەتیكردووەتەوە، ئەمریكا هیچ دوایەكی لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی و تێكەڵاوكردنی بە هێزە ئەمنیەكانی عێراق پێشكەش بە عێراق كردبێت.

لە شەوی رابردووەوە هەتا بەرەبەیانی ئەمڕۆ، ئەمریکا زیاتر لە 40 جار پارێزگا جیاجیاکانی یەمەنی بۆردومان کردووە. بەگوێرەی زانیاری میدیا جیهانییەکان، ئەمریکا هێرشی کردووەتەسەر پارێزگاکانی سەنعا، سەعدە، حودەیدە، جەوف و عومران، ئامانجیشی لەم هێرشانە لەناوبردنی پێگەی حوسییەکانە کە لە دوو هەفتەی رابردوودا بە شێوەیەکی چڕ هێرشەکانی لەدژیان چڕکردووەتەوە. لە دیمەنەکانی ئاژانسی فرانس پرێس دەردەکەوێت، بەهۆی هێرشی ئەمریکا بۆسەر سەنعای پایتەختی یەمەن، چەندین شوێنی بازرگانی زیانیان بەرکەوتووە. بەگوێرەی زانیارییەکان، تەنها لەو ماوەیەدا ئەمریکا 100 ئامانجی حوسییەکانی پێکاوە، زۆرترین هێرش کراوەتەسەر عومران، دەنگۆی ئەوەش هەیە چەند سەرکردەیەکی باڵای حوسییەکان کوژرابن.

  ڕێبه‌ری ڕه‌وتی نیشتمانیی شیعه‌، دەڵێت: بەشداریی لە پرۆسەیەکدا ناکەین کە گەندەڵکارانی تێدان و هەژموونی دەرەکی دەستی بەسەر جوومگەکانی دەسەڵاتدا گرتووە. پێنجشەممە 27ـی ئاداری 2025، موقتەدا سەدر، ڕێبه‌ری ڕه‌وتی نیشتمانیی شیعه‌، لە پەیامێکدا ئاماژەی بەوە داوە، ئەم هەڵبژاردنە هیچ گرنگییەکی نییە، تەنیا لەپێناو بەرژەوەندی تائیفی و حزبییە. جەختی لەوەش کردەوە، ئێمە پابەندین بە خواست و  فەرمایشتی بنکەی جەماوەریی خۆمان، هەروەها  پابەندیی قوربانیی و ئەو خۆشەویستییە دەبین کە جەماوەر بۆ ئێمە هەیانە. هەر لەبارەی هەڵبژرادنەوەی پەرلەمانی عێراقە، سەدر، گوتی: سوودی چییە بەشداریی لە پرۆسەیەکدا بکەین کە گەندەڵکاران تێیدان و هەژموونی دەرەکی دەستی بەسەر جوومگەکانی دەسەڵاتدا گرتووە. بڕیارە لە 25ـی تشرینی دووەمی ئەمساڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوە بچێت، ئەمەش لە کاتێکدایە کۆمیسیۆن هەموو ئامادەکارییەکانی تەواو کردووە بۆ ئەوەی هەڵبژاردنی عێراق لە کاتی خۆیدا بکرێت. بە پێی زانیارییەکانی کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق، نزیکەی 28 ملیۆن کەس لەم هەڵبژاردنە مافی دەنگ دانیان هەیە، بە تایبەت بۆ ئەم ساڵ لەدایکبووانی 2007ـیش دەنگ دەدەن کە ئەوانیش ملیۆنێک کەس دەبن.

  سەرۆکی ئۆکرانیا دەڵێت: ڕووسیا ئامانجییتی جەنگەکە درێژ بکاتەوە بۆ ئەوەی خاکی زیاتر لە ئۆکرانیا داگیر بکات و بە وڵاتەکەیەوە بلکێنێت. لای خۆیەوە ماکرۆن گوتی: لووتکەی پاریس بەردەوامی ناردنی هاوکارییە سەربازییەکانی بۆ ئۆکرانیا دووپات کردەوە. پێنجشەممە 27ـی ئاداری 2025، لووتکەی پاریس لە کۆشکی ئەلیزێ، بە ئامادەبوونی نزیکەی 30 سەرکردە و سەرۆکی وڵاتان بەڕێوەچوو، لووتکەکە تایبەت بوو بە ڕێگەکانی پشتیوانییکردنی ئۆکرانیا لە ڕووی سەربازیی و سیاسی لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕووسیا، بە تایبەتی لەژێر ڕۆشنایی کەمبوونەوەی پشتیوانییەکانی ئەمەریکا بۆ کیێڤ. ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا، لە گوتارێکدا لە لووتکەی پاریس ئاماژەی بەوە دا، لێکۆڵینەوە لە پێشنیازەکان دەکەین سەبارەت بە چۆنیەتی چاودێریکردنی ئاگربەستی نێوان ڕووسیا و ئۆکرانیا، جەختی لەوەش کردەوە، لووتکەی پاریس بەردەوامی ناردنی هاوکارییە سەربازییەکانی بۆ کیێڤ دووپات کردەوە. باسی لەوەش کرد، هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا لە کاتێکی وەک ئێستا، لە ڕووی دیپلۆماسییەوە کارەساتێکی گەورەیە. گوتیشی: پارە بلۆککراوەکانی ڕووسیا بە نزیکەی 248 ملیار دۆلار دەخەمڵێندرێت، کە دەبێت لە داهاتوو بۆ ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکە بەکار بهێندرێت لە چوارچێوەی ڕێککەوتنی ئاشتیدا. لەلایەکی دیکەوە ئۆلاف شۆڵز، ڕاوێژکاری ئەڵمانیا، ڕایگەیاند: هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا لەم کاتەدا هەڵەیەکی گەورەیە. جەختی لەوەش کردەوە، هەڵگرتنی سزاکان هیچ سوودێکی نابێت بەر لەوەی ئاشتی ڕاستەقینە لە ئۆکرانیا بەدی بهێنرێت. لای خۆیەوە، کییەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، لە میانەی پێشکەشکردنی گوتارێک لە لووتکەی پاریسدا، گوتی: پشتگیری هەڵگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا ناکەم و هێشتا زووە بۆ ئەو کارە. سەرنجی بۆ ئەوەش ڕاکێشا، لە لووتکەی پاریس ڕێککەوتنێک هەیە بۆ هەڵنەگرتنی سزاکانی سەر ڕووسیا. هەر لە لووتکەکەدا، ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا گوتی: ڕووسیا ئامانجییتی جەنگەکە درێژ بکاتەوە بۆ ئەوەی خاکی ئۆکرانیا زیاتر داگیر بکات و بە وڵاتەکەیەوە بلکێنێت. جەختی لەوەش کردەوە، ڕووسیا ئاشتیی ناوێت.

  عەلی یەرلیکایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا رایگەیاند: لە دەسپێکی خۆپیشاندانەکانەوە تائێستا، هەزار و ٩٠٠ دەستگیر کراون و 260 دەستگیرکراویش زیندانی کراون. هێزە ئەمنییەکانی تورکیا بە توندترین شێوە ڕووبەڕووی ئەو خۆپیشاندەرانە دەبنەوە کە بە مەبەستی دەربڕینی ناڕەزایەتی دژی دەستگیرکردن و زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ ڕژاونەتە سەر شەقام. عەلی یەرلیکایا، وەزیری ناوخۆی تورکیا ئەمڕۆ پێنجشەممە (27ـی ئاداری 2025) ڕایگەیاند: تا ئێستا بە هۆی خۆپیشاندانەکانەوە هەزار و ٩٠٠ کەس لە تورکیا دەستگیر کراون. یەرلیکایا ئاماژەی بەوەداوە 260 لەو دەستگیرکراوانە خراونەتە زیندان و 662یشیان بە دەستگیرکراوی هێڵدراونەتەوە . 468 دەستگیرکراو بە مەرجی دادوەری ئازاد کراون و ڕاییکردنی کاروباری 662 دەستگیرکراوەکەی دیکەیش بەردەوامە. وەزیری ناوخۆی تورکیا بانگەشەی ئەوەی کردووە کە گوایە 12 لە دەستگیرکراوەکان پەیوەندییان بەو ڕێکخراوانە هەیە کە تورکیا بە "تیرۆریست" لەقەڵەمیان دەدات و لەنێو ئەواندا چەند کەسێک بەدی دەکرێن کە پێشتر بە تۆمەتی ئەنجامدانی 12 جۆر تاوانی وەک بەکارهێنانی مادەی هۆشبەر و بریندارکردنی بە ئەنقەست ڕێکاری یاسایییان بەرامبەر گیراوەتە بەر. عەلی یەرلیکایا بانگەشەی ئەوەشی کردووە کە گوایە خۆپیشاندەران 150 پۆلیسیان بریندار کردووە. لە لایەکی دیکەوە ئەمڕۆ بڕیار درا حەوت ڕۆژنامەنووس لە ئیستانبوڵ ئازاد بکرێن کە لە 25ـی ئادار لە کاتی ڕووماڵکردنی خۆپیشاندانەکان دەستگیر کرابوون. هەرچەند دوای دەستگیرکردن و زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو ئەنجامدانی هەر جۆرە چالاکییەکی وەک گردبوونەوە و خۆپیشاندان لە تورکیا قەدەغە کراوە و خۆپیشاندەران بە پاساوی پابەند نەبوون بەو بڕیارانە دەستگیر دەکرێن، بەڵام ئەوە نەک هەر خۆپیشاندەرانی چاوترسێن نەکردووە، جگە لە باکوری کوردستان تەواوی تورکیا خرۆشاوە. ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرکۆماری تورکیا دوو ڕۆژ لەمەوبەر خۆپیشاندانەکانی بە "تیرۆری شەقام" ناوبرد و دوێنێش خۆپیشاندەرانی بە "تیرۆریست" لە قەڵەم دا هەڕەشەی لێ کردن کە بە دەمامکەوە دەستگیر دەکرێن. 19ـی ئاداری 2025، لەسەر دوو دۆسیەی جیاواز و بە تۆمەتی ڕەخساندنی هەلی کار لە دامەزراوەکانی شارەوانی بۆ ئەندامانی پەکەکە و ئەنجامدانی گەندەڵی و بەرتیل وەرگرتن، ئەکرەم ئیمامئۆعڵو کە دوو خولە لەسەریەک بە سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ هەڵدەبژێردرێت دەستگیر کرا. دەستگیرکردنی ناوبراو لە کاتێکدایە ماوەیەکە ناوی ناوبراو پەسەند کراوە وەک کاندیدی کاندیدا بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی سەرکۆماری تورکیا ئەمڕۆیش لە هەڵبژاردنی ناوخۆیی جەهەپە توانی نزیکەی 15 هەزار دەنگ بە دەست بهێنێت. 20ی ئادار “سبەی” بڵاوی کردەوە کە ئەگەری زۆرە 23ـی ئادار کە هەڵبژاردنی ناوخۆیی جەهەپە ئەنجام دەدرێت، ئەکرەم ئیمامئۆغڵو بخرێتە زیندان. 23ـی ئادار دادگا لەسەر داواکاری سەرۆکایەتیی داواکاریی گشتیی ئیستانبوڵ و بە تۆمەتی ئەنجامدانی گەندەڵی بڕیاری زیندانیکردنی بۆ ئەکرەم ئیمامئۆغڵو دەرکرد.  دواتریش وەزارەتی ناوخۆی تورکیا ئیمامئۆغڵوی لە سەرۆکی شارەوانیی گەورەشاری ئیستانبوڵ دوور خستەوە. چاودێرانی سیاسیی ئاماژە بەوەدەدەن ئەردۆغان کە تەواوی دەسەڵاتەکانی تورکیای لە دەستی خۆیدا کۆ کردووەتەوە بە دەسەڵاتی یاسادانان و دادوەریشەوە، سڵ لە هیچ کارێک ناکاتەوە تاکوو ڕێگە لەوە بگرێت ئیمامئۆعڵو ببێت بە ڕکاربەری، چونکە لە هەر کوێیەک ئەکرەم ئیمامئۆغڵو خۆی کاندید کردبێت لەوێ ئاک پارتی شکستنی هێناوە. زیندانیکردنی ئەکرەم ئیمامئۆغڵو'ی تەمەن 54 ساڵ دوای ئەوە دێت لە چەندین ناوچەی تورکیا ڕەتکراوەتەوە هۆڵی دیدار و کۆبوونەوە بە ئیمامئۆغڵو بدرێت تا وەک کاندیدی جەهەپە بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی سەرکۆماری تورکیا، وتاری تێدا بدات و لە نوێترین پێشهاتیشدا  ڕۆژێک بەر لە دەستگیرکردنی، بە گوشاری ئاک پارتیی دەسەڵاتدار سەرۆکایەتیی زانکۆی ئیستانبوڵ بڕیاریدا دانپێدانان بەو بڕوانامەیەی کاتی خۆی بە ئەکرەم ئیمامئۆعڵوی داوە هەڵبوەشێنێتەوە. هۆکاری ئەمەش بۆ ئەوە گەڕێندراوەتەوە کە گوایە هەڵەی زەق کراوە و نەدەبوو بڕوانامە بە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو و 28 قوتابی دیکە بدرێت. 

  سەنتەری میترۆ رایدەگەیەنێت: دەزگای حكومی، كاری ئەوە نییە ئەوە دەستنیشان بكات كام رووداوە بەهای هەواڵی تێدایە، یان ببێتە هۆی كۆتوبەند كردنی میدیاكان لە گەیشتن بە راستی رووداوەكانی یان شاردنەوەی زانیاری لەسەر رێژەی كوشتن لەناو كۆمەڵگادا بە هەر هۆكارێك بن. سەنتەری میترۆ بۆ داکۆکی کردن لە مافی رۆژنامەنووسان بڵاوی کردەوە: رووداوەكانی كوشتن سەرنجی هەمووانی بەلای خۆیدا راكێشاوە، مشتومڕێكی بەرفراوانی دروستكردوە لەبری قسەكردن لەسەر باشترین ڕێگاكانی رووماڵكردنی تاوان كە رێز لە ئەخلاق و ڕێسا و میساقەكانی پیشەكە بگرێت، قسە هاتە سەر كۆتوبەندكردن. رۆژی 26ـی ئاداری 2025، فەرمانگەی داواكاری گشتی سلێمانی، بە نوسراوێك كە بۆ بەڕێوەبەرایەتی رۆشنبیری سلێمانی ناردوە، ئاماژەی بەوەکردووە ناکرێت، چاوپێكەوتن لەگەڵ كەسوكاری تاوانلێكراو بكرێت" بە  پێچەوانەی دەقی مادەی (236) برگە  1 لە یاسای سزادانی عێراقی ژمارە (111)ـی ساڵی 1969 هەمواركراو کە لە هەرێمی کوردستان بەرکارە. ئاماژەی بەوەشکردووە: هەر حاڵەتێك بچێتە خانەی پێشێلكردنی یاسا و رێساكان لە لایەن دەستەی مافی گشتی سەرۆكایەتی داواكاری گشتی رێكاری یاسایی لە بەرامبەر دەگرینەبەر و داوایكردوە سەرجەم كەناڵەكانی راگەیاندن پابەندبكرێن كە خۆیان بەدووربگرن لە روماڵكردنی ئەو جۆرە هەواڵانە رەچاوی یاساو رێنماییەكان بكەن، ئەگەر پابەند نەبن رێكاری یاساییی دەگرێنە بەر. لەوبارەیەوە سەنتەری میترۆ رایگەیاندوە: لەگەڵ ئەوەدا نیین میدیا بچێتە ناو هەندێک وردەكاریی تاوانەكان كە كاریگەرییان لەسەر رێڕەوەی لێكوڵینەوەكاندا هەیە یان شێوازی روماڵكردنەكەی ببێتە مایەی هاندانی توندوتیژی یان كاریگەریی نەرێنی لەسەر ژیانی خێزانی قوربانییەكە هەبێت، یان تایبەتمەندی قوربانییەكە پێشێل بكات، یان لە بری دادگاكان حوكم بدات. جەخت دەکاتەوە کە: دەزگای حكومی، كاری ئەوە نییە كە ئەوە دیاری بكات كام رووداوە بەهای هەواڵی تێدایە، یان ببێتە هۆی كۆتوبەند كردنی میدیاكان لە گەیشتن بە راستی رووداوەكانی یان شاردنەوەی زانیاری لەسەر رێژەی كوشتن لەناو كۆمەڵگادا بە هەر هۆكارێك بن. لە راگەیەندراوەکەیدا کە ئەمڕۆ پێنجشەممە 27ـی ئاداری 2025 بڵاوی کردوەتەوە، سەنتەری میترۆ رایگەیاندوە: تێدەگەین كە لە پرسی روماڵی تاواندا، هەندێ دەزگای میدیا لە پێودانگەی پیشەیی و ئەخلاق و رێسای رەفتاری پیشەكە لایداوە، بەڵام نابێت ببێتە هۆكارێك كە رینمایی لایەنێكی رەسمی ببێتە جێگرەوەی یاسا. راگەیەندراوەکەی سەنتەری میترۆ دوای ئەوەهات کە دوێنێ چوارشەممە، فەرمانگەی داواكاری گشتی سلێمانی، لە نوسراوێكدا كە ئاڕاستەی بەڕێوەبەرایەتی رۆشنبیری كردووە ئاماژەى بەوەکردووە، لەكاتێكدا دادگاو لایەنە پەیوەندارەكان سەرقاڵی كۆكردنەوەی زانیاری و لێكۆڵینەوەن لە هەر تاوانێكی كوشتن كە روودەدات، بەبێ‌ رەچاوكردنی ئیتیكی كاری رۆژنامەوانی و یاسا كارپێكراوەكان، ئەو جۆرە تاوان و روداوانە دەكرێنە هەواڵی بەپەلەو زانیاری ناڕاست و بێ‌ بنەما بڵاودەکرێنەوە. دەشڵێت: لە دەزگاکانى راگەیاندن، لێكدانەوەی نایاسایی و نادروست بۆ روداوەكان دەکرێت و چاوپێكەوتن لەگەڵ كەسوكاری كوژراو دەکرێت، ئەوەش كاریگەری راستەوخۆی دەبێت لەسەر باری دەروونی هاوڵاتییان، بەتایبەت هەرزەكاران و بەلاڕێدابردنی رەوتی لێكۆڵینەوەكان.

  دامەزراوەی پەی ئاشکرای کرد؛ ئەوەی لە دۆخی پەرلەمانی کوردستان گۆڕانی بەسەردا هاتبێت تەنها ئەوەیە ئەو پەرلەمانتارانە لە رۆژی سوێندخواردنیانەوە مووچەیان بۆ بەستراوە و هەریەکە و سێ پاسەوانی بۆ دەستنیشان کراوە خانوو شوقەی نیشتەجێ بونیان بۆ دابین کراوە، تائێستا دوای وەرگرتنی مووچەی مانگی سێ تێکڕای مووچەی پەرلەمانتاران لەو ماوەیەدا دەگاتە 2.240.700  ملیار دینار. دامەزراوەی پەی بۆ پەروەردە و گەشەپێدان راپۆرتی خۆی لە چوارچێوەی پرۆژەی چاودێری و هەڵسەنگاندنی کارەکانی پەرلەمانی کوردستان بڵاوکردەوە و رایگەیاندووە: ئەو رەوشەی لەماوەی پێنج مانگی رابردوودا راگوزەراوە پێچەوانەی ئەو هەموو بەڵێنانەیە کە لە لیستەکان لە سەروبەندی بانگەشەدا بە دەنگدەرانیان داوە، ئۆباڵیشی دەکەوێتە ئەستۆی هەردوو هێزی پارتی و یەکێتی بەرپرسیارن لێی. دامەزراوەی پەی ئاماژەی بەوەکردووە: ئەو هێزانەی بە ئۆپۆزسیۆن ناسراون یەک هەڵوێست نین و دابەش بوون کاریگەرییان بەسەر گۆڕانکارییەکانەوە نییە، هەندێکیان هەڵوێستیان بەرپرسیارانەیە و گوێیان لێ ناگیرێت، هەندێکیان لاوازن، هەندێکیان چاویان لە دەستکەوتە و هەندێکیان یارییەکی قێزەون دەکەن لەنێوان دوو هێزە سەرەکییەکیەکەدا. بەپێی راپۆرتەکەی پەی؛ دوای تێپەڕبوونی پێنج مانگ لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردن و چوار مانگ بەسەر یەکەم دانیشتنی سوێندخواردنی ئەندامانی پەرلەمانی کوردستان، ئەوەی لە دۆخی پەرلەمانی کوردستان گۆڕانی بەسەردا هاتبێت تەنها ئەوەی ئەو پەرلەمانتارانە لە رۆژی سوێندخواردنیانەوە مووچەیان بۆ بەستراوە. ئەو پەرلەمانتارانە هەریەکە و سێ پاسەوانی بۆ دەستنیشان کراوە خانوو شوقەی نیشتەجێ بونیان بۆ دابین کراوە، تائێستا دوای وەرگرتنی مووچەی مانگی سێ تێکڕای مووچەی پەرلەمانتاران لەو ماوەیەدا دەگاتە 2.240.700.000 دوو ملیار دوو سەد و چل ملیۆن و حەوت سەد هەزار دینار. لە راپۆرتەکەدا وردەکاریی زیاتر خراوەتەڕوو، کە تائێستا و دوای وەرگرتنی مووچەی مانگی سێ، هەر پەرلەمانتارێک کە مووچەی مانگانەی 8.200.000 هەشت ملیۆن و دوو سەد هەزار دینارە، بەڵام لەبەرئەوەی لیژنەکان پێکنەهێنراون، بڕی 500 هەزار دینار دەرماڵەی لیژنەکان وەرناگرن بۆیە موچەی مانگانەیان 7.700.000 حەوت ملیۆن و حەوت سەد هەزار دینارە بووە، بەوپێیەش هەر ئەندامێک تێکڕا نزیکەی 23.100.000 بیست و سێ ملیۆن و 100 هەزار دینار موچەی وەرگرتووە. ئەو پەرلەمانتارانەشی کە مووچەیان وەرنەگرتووە، تەنها ئەو پەرلەمانتارانەن کە سوێندی یاساییان نەخواردووە، ئەوانیش (عەبدولستار مەجید، عومەر گوڵپی، لاهور شێخ جەنگی).