شاخەوان عەبدوڵا: موچە نافەوتێت

  کەمێک لەمەوبەر شاندى پارتى و یەکێتى گەیشتنە پیرمام و ئێستا لەکۆبوونەوەدان، بەپێى زانیاریەکان تەوەرەکان بۆقسەکردن و چارەسەری کێشەی مووچەو کێشەکانى نێوان هەولێرو بەغدایە. کۆبوونەوەکەى ئەمڕؤ لەئاستێکى باڵادایەو سەرۆك و جێگرو بەرپرسە باڵاكانی هەردوو حزب بەشدارن، لە پارتی دیموكراتی كوردستان، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی، مەسرور بارزانی، فازڵ میرانی بەرپرسی دەستەی كارگێری پارتی، هۆشیار زێباری ئەندامی مەكتەبی سیاسی و مەحمود محەمەد  وتەبێژی مەكتەبی سیاسی پارتی. شاندى یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش پێکهاتوون لە بافڵ تاڵەبانی  سەرۆكی یەكێتی،  رەفعەت عەبدوڵا جێگری سەرۆكی یەكێتی، قوباد تاڵەبانی، دەرباز كۆسرەت رەسوڵ، خەسرەو گوڵ محەمەد، نزار ئامێدی ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی. دوێنێ به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان، ڕایگەیاند ئەمڕؤ کۆبوونەوەیەکی گرنگ بۆ چارەسەری کێشەی مووچە لەنێوان پارتی و یەکێتی بەڕێوە دەچێت و بارزانیش بەشدار دەبێت. یەپێى زانیاریەکان کۆبوونەوەکە بۆ تاوتوێکردنی دۆخی هەرێمی کوردستان و پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا و پرسی مووچەیە. لەبارەى ناوەڕۆکى ئەو کۆبونەوەیە فازڵ میرانی، به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان، لەلێدوانێکیدا وتى: کۆبوونەوەیەکی گرنگ بۆ چارەسەری کێشەی مووچە لەنێوان پارتی و یەکێتی بەڕێوە دەچێت و سەرۆک بارزانیش بەشدار دەبێت. ئەم کۆبوونەوەیە لەکاتێکدایە، ماوەى دووڕۆژە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتى لەچەند ناوچەیەکى هەرێم دەستیپێکردوەو شەوى ڕابردوو لەناوچەى باڵەکاتى بەهۆى تەقەى هێزەئەمنیەکان لەخۆپیشاندەران هاوڵاتیەک کوژرا.

  وەزارەتی ناوخۆی سوریا، لە بەیاننامەیەکدا رایدەگەیەنێت، هێزەکانیان دەستوەردانی راستەوخۆ دەکەن لە سویدە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و ڕاگرتنی پێکدادانەکان و سەپاندنی ئاسایش، ئاماژەیان بۆ کوژرانی دەیان کەس و برینداربونی زیاتر لە 100 کەسی دیکەش کردوە. بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە، وەزارەتی ناوخۆی سوریا ڕایگەیاند، هێزەکانیان "دەستوەردانی ڕاستەوخۆ لە سویدە (باشوری سوریا) بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و ڕاگرتنی پێکدادانەکان و سەپاندنی ئاسایش" دەستپێدەکەن، دوای ئەو پێکدادانە خوێناویانەی کە بەهۆیەوە دەیان کوژراو و نزیکەی 100 برینداری لێکەوتەوە. هەروەها ئامادەیی تەواویان دوپاتکردوەتەوە بۆ پشتیوانی لە هەر دەستپێشخەرییەک کە ئامانج لێی بەهێزکردنی ئاشتی مەدەنی و چاندنی گیانی هاوڵاتیبون بێت. وەزیری ناوخۆی سوریا ڕاشیدەگەیەێت جگە لە سەپاندنی ئاسایش و چالاککردنی ڕۆڵی دامەزراوەکان بۆ دەستەبەرکردنی ئاشتی مەدەنی هیچ چارەسەرێک نییە. وەزارەتەکە بەڵێنیدا بەدواداچون بۆ روداوەکان دەکات و  ئەو کەسانەی بەرپرسیارن لە ڕوداوەکان، دەدرێنە دادگا، تاوەکو دڵنیا دەبنەوە لەوەی  ئەو جۆرە کارەساتانە دوبارە نەبنەوە، هەوەها بۆ  گەڕاندنەوەی سەقامگیری و چەسپاندنی سەروەری یاسا. لە بەیاننامەکەدا، ئاماژەی بەوەشکراوە هێزی سەربازی زیاتریان ڕەوانەی ناوچەکە کردوە بە مەبەستی  کۆنتڕۆڵکردنی گرژییەکان و سەپاندنی ئاسایش. وەزارەتی ناوخۆی سوریا پشتڕاستی کردەوە کە بەپێی ئامارەسەرەتاییەکان، لانیکەم 30 کەس کوژراون و 100 کەسیش برینداربون، لە ئەنجامی پێکدادانی چەکداری لە نێوان گروپە سەربازییە ناوخۆییەکان و خێڵەکان لە گەڕەکی ئەلمەقوس لە شاری سویدە کە  زۆرینەی دانیشتوانەکەی لە دروزەکانن. ئەمە یەکەم نائارامییە کە ناوچەکە شاهیدی بێت لە دوای توندوتیژییەکانی نێوان چەکداران و هێزە ئەمنییەکان کە لە مانگەکانی نیسان و ئایاردا دەیان کەسی کوشت. پلاتفۆرمی هەواڵی ناوخۆیی سوەیدا 24 پێشتر بە پشتبەستن بە سەرچاوە پزیشکییەکان بڵاویکردبووەوە کە پێکدادانی چەکداری و ئاڵوگۆڕی تۆپباران سەریهەڵداوە و ئاماژەی بەوەدا کە ڕێگای نێودەوڵەتی دیمەشق- سوەیدە پچڕاوە.

وەک ناڕەزایی دەربڕین لە دژى نەبوونى کارەبا، هاونیشتمانییانى سنوورى شارەدێى وەرتێ خۆپیشاندانیان ئەنجامدا، بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە، ناڕەزایەتییەکان گرژىیان تێکەوت و هاوڵاتیەک کوژرا. بە گوێرەى زانیارییەکان، خۆپیشاندانەکە، کاتژمێر 10ـى شەوى رابردوو سەریهەڵداوە، هاونیشتمانییانى شارەدێی وەرتێ  و گوندەکانى رەژووکەریان و سەرنەوس، لەسەر پردى حافز لە نزیک رێگاى هامڵتۆن، خۆپیشاندانیان لە دژى نەبوونى کارەباى نیشتمانى ئەنجامداوە. بەڵام بەهۆى دروستبوونى گرژى لەنێوان خۆپیشاندەران و هێزە ئەمنییەکان، تەقە کراوە و بەهۆیەوە هاونیشتمانییەک بە ناوى حەسەن رەحمان، تەمەن 45 ساڵ کوژراوە و پێنج هاوڵاتى دیکەش برینداربوون. تا ئێستاش لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە هیچ رونکردنەوەیەکی فەرمی بڵاونەکراوەتەوە و بەپێی زانیارییەکان تەقەکەرەکان دەستگیر نەکراون. هاوڵاتیانیش دەڵێن پارتی و یەکێتی بەرپرسن لە نەبوونى موچە و خراپی دۆخی خزمەتگوزاریەکان. هەر بەگوێرەى زانیارییەکان، ئەو گوندانە بەهۆى ئەوەى مۆلیدەیان نییە، تەنیا پشت بە کارەباى نیشتمانى دەبەستن، لە چەند رۆژى رابردوودا بەڵێنیان پێدرابوو، کە کاتژمێرەکانى کارەبایان بۆ زیادبکرێت، بەڵام بەڵێنەکان جێبەجێنەکراون و ئەوانیش هاتوون خۆپیشاندانیان کردووە.

  ماڵپەڕی "بەغداد ئەلیەوم"، لەزاری سەرچاوەیەکی سیاسی ئاگادارەوە بڵاویكردووەتەوە: پارتی دیموکراتی کوردستان پەیامی سیاسی بۆ ژمارەیەک سەرکردەی چوارچێوەی هەماهەنگی ناردووە، داوای لێکردون دەستوەردان بکەن و کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان چارەسەر بکەن. بەوتەی سەرچاوەكە، پارتی پەیامی بۆ نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، هادی عامری، سەرۆکی هاوپەیمانی فەتح، فالح فەیاز، بەرپرسی هێزەکانی حەشدی شەعبی ناردووە، تا رۆڵی نێوەندگیری ببینن لە چارەسەرکردنی کێشەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم. راشیگەیاندووە: پەیامەکان دوای کۆبونەوەی پارتی هاتووە و داوای لە سەرکردەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی كردووە، دەستوەردان بكەن و فشار بخنە سەر حکومەت، بۆ ناردنی مووچەی فەرمانبەران، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو دۆخە ئابورییە کارەساتبارەی هەرێم پێیدا تێپەڕدەبێت. زانیارییەكانی ئەو سەرچاوەیە لەكاتێكدایە، پێشتر بارەگای بارزانی رایگەیاند، لەسەر داوا و بەڵێنی لایەنە سیاسیەكانی عێراق  و لەپێناو  بەردەوامبونی گفتوگۆیەكی هێمنانە و رەچاوکردنی بارودۆخ و بەرژەوەندیی گشتی، پێمان باش بوو دوا دەرفەت بە حكومەتی عێراقی فیدراڵ لە بەغداد بدەین، بۆ ئەوەی رێگەیەک بۆ کۆتایهێنان بەم کێشەیە بدۆزنەوە.

وەزارەتی پەیوەندییەکانی عێراق ڕایگەیاند، تا کۆتایی ساڵی ڕابردوو ژمارەی بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت لە وڵاتدا دوو هێندە زیادی کردووە، هەروەها دەشلێت هەوڵیان هەیە بۆ خێراکردنی خێرایی و گۆڕینی دیجیتاڵی و فراوانکردنی تۆڕی فایبەر ئۆپتیک لە بەغدا و پارێزگاکانى دیکە. وەزارەتەکە لە بەیاننامەیەکدا ئاماژەی بەوەکردووە، "وەزارەتی پەیوەندییەکان ڕێژەی بەکارھێنەرانی ئینتەرنێت لە عێراقدا بەرزبوونەوەی پێوانەیی تۆمارکردووە و تا کۆتایی ساڵی ٢٠٢٤ گەیشتووەتە ٨٢.٩%ی دانیشتوانی عێراق، لەکاتێکدا لە ساڵی ٢٠١٩دا تەنها ٤٤.٣% بووە، بەپێی داتا فەرمییەکانی دەستەى پەیوەندییەکانی نێودەوڵەتی (ITU)". ئاماژەی بەوەشکرد، "وەزارەت ستراتیژێکی تۆکمەی داڕشتووە بۆ خێراکردنی خێرایی گۆڕانکاری دیجیتاڵی و فراوانکردنی تۆڕی فایبەر ئۆپتیک لە بەغدا و پارێزگاکان، جگە لە پەرەپێدانی ژێرخانی دیجیتاڵی و هاندانی ژینگەیەکی کێبڕکێ و پاڵپشت لەنێوان پێشکەشکارانی خزمەتگوزاریدا"، بەگوێرەی ئاژانسی هەواڵی عێراقی (INA). وەزارەت پابەندبوونی خۆی دووپاتکردەوە بۆ بەردەوامبوون لە جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی گەشەپێدان و دەستپێکردنی دەستپێشخەری و پڕۆژەی زیاتری گەشەپێدان بە هاوبەشی لەگەڵ کەرتی گشتی و تایبەت بۆ دامەزراندنی بناغەکانی ژێرخانی پێشکەوتوو و یەکگرتوو کە دیدگای دیجیتاڵی عێراق بەرجەستە دەکات. وەزارەتەکە ئاماژەی بە بازدانەکانی چۆنایەتی بەرچاو کرد کە بەدەست هاتوون، کاریگەری ئەرێنی لەسەر کوالیتی خزمەتگوزارییەکان هەبووە و ژمارەی بەکارهێنەرانی لە ماوەیەکی کورتدا دوو هێندە کردووە بە بەراورد بە ساڵانی پێشوو.

  بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند، حەماس ڕێکەوتنی ئاگربەست و ئاڵوگۆڕی دیلەکانی لە غەززە ڕەتکردووەتەوە، سەرەڕای ئەوەی تەلئەبیب پێشنیارەکەی ویتکۆف و هەموارکردنەوەی نێوەندگیرییەکان قبوڵکردوە. لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا نەتانیاهۆ ڕایگەیاند، بزووتنەوەی حەماس پابەندە بە ڕەتکردنەوەی هەر ڕێککەوتنێک و پێداگری لەسەر بەردەوامبوون لە بنیاتنانی هێزی سەربازی خۆی لە کەرتی غەززە، کە بە تەواوی بە قبوڵنەکراوی دەزانێت. ناتانیاهۆ وتی: حەماس پێشنیارەکانی ڕێککەوتنەکە ڕەتدەکاتەوە و پێداگری لەسەر مانەوە لە غەززە و دووبارە چەکدارکردنەوە دەکات و ئەمەش لای ئێمە قبوڵکراو نییە. ئاماژەى بەوەشدا بڕیارماندا بارمتەکان ئازاد بکەین، بەڵام پابەند دەبین بۆ له ناوبردنی تەواوی حەماس و ڕاگرتنی هەڕه شەکانی. لای خۆیەوە دکتۆر محەمەد ئەبو ئەلروب بەڕێوەبەری ناوەندی پەیوەندییەکانی حکومەتی فەلەستین بە کەناڵى ئەلعەرەبیەی ڕاگەیاندوە، ئەو چارەسەرانەی ئیسرائیل پێشنیاری کردووە ئامانجیان درێژکردنەوەی شەڕە. سەرچاوەکان ڕاگەیاندووە کە حەماس هەڵوێستی خۆی ڕوون کردووەتەوە و بوونی ئیسرائیل لەسەر میحوەری مۆراگ قبوڵ ناکات، هەروەها ناوبژیوانان هەوڵی دۆزینەوەی شێوازێکی یەکگرتوو دەدەن بۆ ئەوەی دانوستانەکان تێکنەچێت و بەردەوامبێت. ئەمەش لەکاتێکدایە ئیسرائیل "نەخشەی نوێی" بۆ دووبارە جێگیرکردنەوەی هێزەکانی لە غەززە پێشکەش کرد، لەوانەش کۆنترۆڵکردنی میحوەری مۆراگ و حەماسیش بە توندی ڕەتیکردەوە. لە نەخشەی "عەقەبە"دا هاتووە کە هێزەکانی ئیسرائیل زیاتر لە 40%ی کەرتی غەززە لە ژێر کۆنترۆڵی خۆیاندا دەمێننەوە، ئەمەش هەڵوێستێکە کە بزووتنەوەی فەلەستین ڕەتدەکاتەوە. سەرچاوەکان بە ئەلعەرەبییەیان ڕاگەیاندووە، حەماس هەڵوێستی خۆی ڕوون کردووەتەوە و بوونی ئیسرائیل لەسەر میحوەری مۆراگ قبوڵ ناکات. ناوبژیوانان هەوڵدەدەن فۆرمولەی یەکگرتوو بدۆزنەوە بۆ ئەوەی دانوستانەکان نەڕووخێن. هه مان سه ڕچاوه کان هه ڕوه ها ڕایانگه یاند که ناوبژیوانان چاوه ڕێی نه خشه ی نوێ له ئیسرائیل ده که ن سه باره ت به سه ڕله جێکردنه وه ی سوپا له ماوه ی 60 ڕۆژه ی ئاگربه ستدا. ئاماژەی بەوەشکردووە، کاتژمێرەکانی داهاتوو زۆر گرنگ دەبن بۆ دڵنیابوون لە پێشکەوتنی ئەرێنی لە دانوستانەکاندا یان گەیشتن بە بنبەست.

ئیدارەى خۆسەر لە رۆژئاواى کوردستان، دووپاتى دەکاتەوە پابەندن بە ئامانجەکانی شۆڕشەکانی ١٥ی ئازار و ١٩ی تەمموز کە داوای دیموکراسی و دادپەروەری و ئازادی دەکەن و بەشداریکردن لە پرۆسەی سیاسیدا هەڵبژاردەی ستراتیژی ئێمەیە.  ئیدارەی خۆسەری دیموکراتی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا سەبارەت بە کۆبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان شاندی ئیدارەکە و حکومەتی کاتى لە سوریا ئەمرۆ یەکشەممە بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە. لەناوەڕۆکى ئەو ڕاگەیەندراوەدا ئاماژە بۆ ئەوەکراوە کە کۆبوونەوەکانی ئەم دواییەی نێوان شاندی ئیدارەی خۆسەری باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا و حکومەتی سوریا بە ئامادەبوونی نوێنەرانی حکومەتی ئەمریکا و فەرەنسا، هەنگاوێکی چارەنووسسازن بۆ دەستپێکردنی پرۆسەی گفتوگۆی جددین لە سوریا، کە لە سەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕشی سوریاوە لە مێژە بەدوایدا دەگەڕێین. ئیدارەى خۆسەر سوپاس و پێزانینی دڵسۆزانەیان ئاراستەی هەردوو ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و کۆماری فەرەنسا دەکەن بۆ ڕۆڵی بنیاتنەر و هەوڵە بەردەوامەکانیان بۆ پشتیوانیکردن لە سەقامگیری و ئاشتی و دیموکراسی لە سوریا. دەقی راگەیەندراوەكە:  بۆ رایگشتیی دیدارەکانی ئەمدواییەی نێوان شاندێکی ئیدارەی خۆسەری باکورو رۆژهەڵاتی سوریاو حکومەتی سوریا بە ئامادەبوونی نوێنەرانی حکومەتەكانی ئەمریکاو فەرەنسا، هەنگاوێکی چارەنوسسازن بۆ دەستپێکردنی پرۆسەیەكی جددی گفتوگۆی سوری- سوری، پرۆسەیەک کە لە سەرەتای سەرهەڵدانی شۆڕشی سوریاوە هەوڵمان بۆ داوە.  لەم چوارچێوەیەدا، سوپاس و پێزانینی دڵسۆزانەمان ئاڕاستەی هەریەكە لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاو کۆماری فەرەنسا دەکەین بۆ ڕۆڵی بنیاتنەر و هەوڵە بەردەوامەکانیان بۆ پشتیوانیکردن لە سەقامگیری و ئاشتی و دیموکراسی لە سوریا. دوای چەندین ساڵ لە ململانێ و دابڕان، دانیشتنی هێزەکانی سوریا لەسەر یەک مێز بۆ تاوتوێکردنی پرسە چارەنوسسازەکان بە شێوەیەکی جددی و شەفاف؛ دەستکەوتێکی سیاسی و مێژووییە. گەڕاندنەوەی متمانە لەنێوان ئەکتەرەکانی سوریا بووەتە پێویستییەکی نیشتمانی و تەنها لەڕێگەی گفتوگۆی بەرپرسیارانە دەتوانرێت تێپەڕێنرێت. کاتی ئەوە هاتووە کە لەم زمانە تێپەڕین کە هەڕەشەی هەڵوەشاندنەوەی تەونی سوریاو قوڵکردنەوەی دابەشکارییە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان دەکات. فرەچەشنی لە سوریادا مەترسی نییە بۆ سەر یەكێتییەكەی، بەڵکو سەرچاوەی هێزێکە کە دەبێت پارێزگاری لێبکرێت و بەهێز بکرێت. بناغەی بنیاتنانی دەوڵەت هاوبەشییە نەک دورخستنەوە. ئێمە بە ڕوونی و بێ دوودڵی رایدەگەیەنین کە یەکگرتوویی خاکی سوریا پرەنسیپێکی سازشی لەسەر ناكرێت و؛ پایەیەکی پتەوە لە دیدگای ئیدارەی خۆسەرو هەموو هێزە سیاسییەکانی پەیوەست بە ئێمە لە پرۆژەی گۆڕانکاری نیشتمانیدا. زیادەڕەوی لەم بابەتەدا تەنها خزمەت بەو کەسانە دەکات کە دەیانەوێت چانسی چارەسەری سیاسی تێکبدەن. ئەو داواکاریانەی ئەمڕۆ دەیخەینەڕوو- بۆ سیستەمێکی دیموکراسی فرەیی، دادپەروەری کۆمەڵایەتی، یەکسانی جێندەری و دەستورێک کە مافی هەموو پێکهاتەکان زامن بکات- شتێکی نوێ نین. بەڵکو كرۆكی ئەو شتانەن کە سورییەکان لە ساڵی 2011ەوە لەپێناویدا هاتنەسەر شەقام، رەتکردنەوەی ئەم داواکاریانەو ناوزەندكردنیان بە جیابوونەوە شێواندنی بە ئەنقەست ڕاستییەکانی خەباتی سوریایە دژ بە ستەمکاریی. دەیان ساڵە سوورییەکان بەدەست سیستەمێکی مەرکەزییەوە دەناڵێنن کە دەسەڵات و سەروەت و سامانی قۆرخ دەکردو ئیرادەی ناوخۆیی سەرکوت دەکرد و وڵاتەکەی بەرەو قەیرانی یەک لە دوای یەک رادەکێشا. ئەمڕۆ ئێمە ئاواتەخوازین هاوبەشی راستەقینە بین لە بنیاتنانی سوریایەکی نوێدا، سوریایەکی لامەرکەزیی کە هەموو گەلەکەی لە باوەش بگرێت و مافەکانیان بە یەکسانی دەستەبەر بکات. ئێمە پابەندین بە ئامانجی شۆڕشەکانی 15ی ئازار و 19ی تەمموز، بۆ دیموکراسی و دادپەروەری و ئازادی و؛ دووپاتی دەکەینەوە کە بەشداریکردن لە پرۆسەی سیاسیدا بژاردەی ستراتیژیمانە. كاری جددی دەكەین بۆ دەستەبەرکردنی سەرکەوتنی دانوستانەکان، هەروەها ئامادەیی تەواوی خۆمان بۆ تێکەڵبوون بە دامەزراوەکانی دەوڵەت لەسەر بنەمای دیموکراسی و بەشداریکردن لە داڕشتنی دەستورێکی نوێ کە ڕەنگدانەوەی خواستەکانی هەموو سورییەکان بێت، دەردەبڕین. بەم پێیە داوا لە هەموو لایەنەکان دەکەین بەرپرسیارێتی نیشتمانی هەڵبگرن و گوتار رق و توند رەتبکەنەوە و ڕووبەڕووی هەموو هەوڵەکان ببنەوە بۆ ڕاکێشانی وڵات بۆ ناو ململانێی ناوخۆیی وێرانکەر. هەروەها داوا لە هەموو هێزە سیاسییە نیشتمانییەکان دەکەین لەم قۆناغە هەستیارەدا یەکبگرن بۆ پاراستنی دیالۆگی سوریا لە هەوڵەکانی لەباربردن و بەدیهێنانی خواستەکانی گەلەکەمان بۆ دەوڵەتێکی دادپەروەر و دیموکراسی و مەدەنی. لەگەڵ ڕێز.. ئیدارەی خۆسەری باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا  

ئاگر بۆ کورد هەرگیز سووتان نەبووە؛ بەمانای بڵێسەی زمانێک، سەرلەنوێ بونیاتنانەوەی گەلێکە. ئەوەی لە بڵێسەی ئەم ئاگرە سەریهەڵداوە، ئیرادەی سیاسی گەلێکە. هەڤاڵانی ڕۆژنامەنووس؛ جوان تونچ، ئامارا هارون، دەنیز غەفور، ڕۆجەر وێستان و نوژیان ئیسیان، ڕووماڵی ساتی ئامادەکارییەکانی گەریلا دەکەن و تۆماری دەکەن. هەموومان نەک تەنها ڕووماڵکردن، تەنانەت دەنووسین و تۆماری دەکەین. ئەوەی ئەمڕۆ لێرەدا دەیبینین تەنها بەڵگەکردن نییە، بەڵکو هەستی پێدەکەین. ئەمە هەواڵ نییە. ئەمە شوێنکەوتنێکە. گەواهیدەری ئەو ساتە دەبین گەلێک چارەنووسی خۆیان دەخەنە دەستی خۆیان.  لە ژێر هەر بەردێکدا زمانێک، لە چڵی هەر دارێکدا ناوێکی شاراوە هەیە. ئێستا لەم چیایە کات بە شێوەیەکی جیاوازتر دەڕوات. هەموو ساتێک نەک هەر ئەمڕۆ، بەڵکو ڕابردوو، سبەینێش لەخۆدەگرێت. ٣٠ گەریلا بەشداری "گرووپی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک" بوون بۆ سووتاندنی چەکەکانیان ئەم دۆڵە بە جێ دەهێڵن. هەریەکەیان خاوەنی ناسنامەی ساڵانێک گەریلایەتین؛ ئێستا خۆیان بۆ ڕێپێوانێکی جیاواز ئامادە دەکەن. ئاراستەی ئەم ڕێپێوانە تەنها لە دەشت نییە؛ ڕووی لە پەڕەیەکی نوێی مێژووییدایە.  لە کەمپەکەدا (شوێنی گەریلاکان) جموجوڵێکی پێوانەکراو هەیە. پەلەکردن و بڵاوەکردن نییە. هەمووشتێک بە دیسپلینەوە بەڕێوەدەچێت. لە بەرەبەیانی ڕۆژی ٩ی تەممووز گەریلاکان سەرەتا تەماشای پەیامە ڤیدۆییەکەی ڕێبەر ئاپۆ دەکەن کە بۆ یەکەمجار لە پاش ٢٦ ساڵ بڵاوکرایەوە. ئەمە تەنها تەماشاکردن نییە، ساتێکی یادەوەرییە، پشتڕاستکردنەوە و دیاریکردنی ڕێگاکەیە.  ئەو دیمەنە تەنها دەنگی ڕێبەرێک نییە؛ شوێنەکە مێژوو جارێکی تر لەگەڵ گەلدا دەدوێت. هەر گوزارشتێک ڕۆحی خاوەندارێتی کردنە لە فکرەکە. ئەم ساتەوەختە کەمپێک نییە لەسەر چیا، ساتەوەختی کردنەوەی دەرگایەک لە ویژدانی سیاسی گەلدا.  گەلی کورد ئەمڕۆ وەک گەلێک بڕیاری خۆی دەدات. وازهێنان لە شەڕ و ڕێپێوان بەرەو سیاسەت، دابەزین نییە لە چیاوە بۆ دەشت، سەرلەنوێ پێناسەکردنەوەی تێکۆشان لە دەشتدایە. ئەمە گۆڕانکاری شێوازی تێکۆشانی ٥٠ ساڵەیە، پاراستنی بەردەوامی ئایدیۆلۆژیایەکە.  سبەی ١١ی تەمموز کاتێک چەکەکان دەسووتێن، تەنها چالاکییەک نییە ئەنجام درابێت، زۆر شت لە مێژوودا بار دەکات.  دەمەو ئێوارە ئامادەکارییەکان تەواو بوون. لە کەمپەکەدا هیچ گرژییەک نییە، هیچ ماڵئاوایییەکی دراماتیک نییە. هەمووکەسێک دەزانێت دەبێت چی بکات. پراکتیزەکردنی ئەزموونی ڕێکخستنی بە ساڵان ئەم ڕۆژەی ئاسایی دەکات.  گەریلاکان بەر لە ڕۆیشتن پشکنینی تەواو دەکەن. هەندێک بە باشی جانتاکانیان ئامادە دەکەن، هەندێک گاڵتە لەگەڵ یەکتر دەکەن. دڵخۆش و بەدیسپلین بەیەکەوەن. ڕۆیشتن هەیە، بەڵام ماڵئاوایی نییە. لەبەرئەوەی ئەم ڕۆیشتنە تەنها بەرەو دەرەوە نییە، هەنگاو بەرەو شێوازی نوێی تێکۆشان دەنرێت.   کەس وا بیر ناکاتەوە کە بۆ دواجار ئەم خەڵکە جێدەهێڵێت. دەڵێن 'دەگەڕێینەوە' و پێدەکەنن. یەکسەر وەڵام دەدرێتەوە. "بەڵام بە چەک نا، بە هەڵگرتنی شتێکی تر'. هەمووان پێدەکەنن،  بەڵام کەس باری سووک نەبووە. لەبەرئەوەی هەر هەنگاوێک لێرەدا کە دەنرێت، تەنها بەرەو شوێنێک نیە، شوێنپێ لە مێژوودا دادەگرێت.   ڕوانین لە ڕابردوودا گیری نەخواردووە. ڕوو لەو سەردەمە کراوە. ئەم مرۆڤانە لە شەڕ ناکشێنەوە، بەرەو شێوەیەکی نوێی تێکۆشان بە ڕێدەکەون. ڕووی ئەم ڕێپێوانە تەنها بەرەو دەرەوەی چیا نییە، تەنها بەرەو  گۆڕەپانێکی مەراسیم نییە. ئەم ڕێپێوانە بەرەو گەیشتنی گەلە بۆ ناو گۆڕەپانی سیاسەت.   هەر گەریلایەک لەنێو ئەم گرووپەدا زمان، دیسپلین و ئەستاتیکی ئەم چیایەی ساڵانێک لەسەر جەستەی خۆی نەخشاندووە. لە ئێستادا هەمان جەستە بەهەمان تێگەیشتن بەرەو جێیەکی تر هەنگاو دەنێت. چەک چیتر لە شان نییە، لەمەودوا فکر لەسەر شانیانە.   ئێمە لێیان نزیک دەبینەوە. قسەکردن کورتە، جەوهەری و ڕوونە. کەس چیتر ناڵێت کە چی دەکات. چونکە بڕیار لە زیادە دراوە. دەنگی گەریلایەکی ژن کە دەڵێت 'ئێمە بە ئەرکێکی مێژوویی هەڵدەستین' بڕیاردارییەکی تاکەکەسی نییە، ویژدانی ڕێکخراوەیی گەلێکە.   ئامادەکاری تەواوە. گەریلا ڕیز دەبەستن. لە گۆڕەپانەکەدا جموجۆڵێکی نائاسایی هەیە. بڕیار ڕوونە، بەڵام هەستەکان نقووم ناکرێن. ئەم ڕێپێوانە تەنها بەرەو  ئەرکێک نییە، بەرەو بەرهەمی ژیانێکی چەند ساڵەیە، بەرەو ڕادەستکردنی فکر لە شێوەیەکی نوێدایە.   پێویست بە قسەی زۆر ناکات. بەڵام لە هەموو سەیرکردن، لەباوەشگرتن و دڵسۆزیی ڕێکخراوەییدا هەستێکی بەهێز هەیە. هیچ شتێک کۆتایی نایەت، بەڵام شتێک شوێنی خۆی دەگۆڕێت. ئەم ساتەوەختە تەنها چالاکییەک نییە، ساتەوەختێکە تێیدا ژیانی هاوبەش لە زەینی کۆمەڵدا جێگیردەکرێت.   لە فەرماندەکانی هەپەگە ئەحمەد مالازگیرت و سەیدخان دەرسیم یەک بەیەک گەریلاکان بەڕێدەکەن. لەباوەشگرتن کورتە بەڵام تێر و پڕە. ئەوانەی بەڕێدەکەون تاکەکەس نین؛ ئاگاییەکن کە ئەرکیان پێ سپێردراوە. ئەوانەی ماونەتەوە بەوە دەزانن، کە ئەمە کشانەوە نییە، گواستنەوەی پێگەیەکی ڕێکخراوەیییە بۆ گۆڕەپانێکی جیاواز.   دۆڵی قەندیل بەجێماوە. بەڵام جێهێشتنەکەی بێ هۆکار نییە، تێکۆشانێکی بەردەوامی بەدواوەیە. هەر هەنگاوێک بەرەو ڕابردوو نییە، بەڵکو وەکو پارچەیەک لە داهاتووی ڕێکخراوەیی دەنرێت.   سەرلەبەیانی ١١ـی تەممووز لە سەرووی گوندی سورداشی شارۆچکەی دووکان لە سلێمانی، ئێمە لەبەردەم ئەشکەوتی جاسەنەین.    گرووپی گەریلای قەندیل بەڕێکەوت، گەیشتە گۆڕەپانەکە. هەریەکەیان ساڵانێکیان لەڕێی چیادا تێپەڕاندووە. بەڵام ئەمڕۆ و ئەمساڵ تەنها ڕابردوویەک نین، بەڵکو زەمینەی پڕۆسەیەکی نوێن. ئەمە پاشەکشەیەک نییە، بەڵکو گەیشتنە بە ستراتیژییەکی کراوە و ڕێکخراوەیی.   دواتر نۆرەی ساتەوەختی هەرە سیمبولیی چالاکییەکەیە.   دوای کۆتاییهاتنی ڕاگەیاندراوەکە، گەریلاکان چەکەکانی دەستیان یەک بە یەک دەخەنە نێو ئاگردانەکە. بەڵام ئەمە دانانێکی ئاسایی نییە. هەموو جووڵەیەک پێوەری خۆی هەیە. نە پەلەی لێدەکەن، نە وەک خۆپیشاندانێکیش دایدەنێن.   چەک بارێک نییە کە ساڵانێک هەڵگیرابێت، وەکو گوزارشت لە بەرپرسارێتیی ڕێکخراوەیی دادەنرێت. وەکو ئەوەی کە هەر یەکێکیان تەنها کانزایەک نین، بەڵکو پارچەیەکن لە مێژوو. کڵاشینکۆف، بی کەی سی، ئاڕ پی جی... هەر یەکەیان بە وریاییەوە دادەنرێت. گەریلا فڕێیان نادات و بڕوات.   گەریلاکان بەر لە ڕۆیشتن پشکنینی تەواو دەکەن. هەندێک بە باشی جانتاکانیان ئامادە دەکەن، هەندێک گاڵتە لەگەڵ یەکتر دەکەن. دڵخۆش و بەدیسپلین بەیەکەوەن. ڕۆیشتن هەیە، بەڵام ماڵئاوایی نییە. لەبەرئەوەی ئەم ڕۆیشتنە تەنها بەرەو دەرەوە نییە، هەنگاو بەرەو شێوازی نوێی تێکۆشان دەنرێت.  کەس وا بیر ناکاتەوە کە بۆ دواجار ئەم خەڵکە جێدەهێڵێت. دەڵێن 'دەگەڕێینەوە' و پێدەکەنن. یەکسەر وەڵام دەدرێتەوە. "بەڵام بە چەک نا، بە هەڵگرتنی شتێکی تر'. هەمووان پێدەکەنن،  بەڵام کەس باری سووک نەبووە. لەبەرئەوەی هەر هەنگاوێک لێرەدا کە دەنرێت، تەنها بەرەو شوێنێک نیە، شوێنپێ لە مێژوودا دادەگرێت.  ڕوانین لە ڕابردوودا گیری نەخواردووە. ڕوو لەو سەردەمە کراوە. ئەم مرۆڤانە لە شەڕ ناکشێنەوە، بەرەو شێوەیەکی نوێی تێکۆشان ڕێدەکەن. ڕووی ئەم ڕێپێوانە تەنها بەرەو دەرەوەی چیا نیە، تەنها بەرەو  گۆڕەپانێکی مەراسیم نیە. ئەم ڕێپێوانە بەرەو گەیشتنی گەلە بۆ ناو گۆڕەپانی سیاسەت.  هەر گەریلایەک لەنێو ئەم گرووپەدا زمان، دیسپلین و ئەستاتیکی ئەم چیایەی ساڵانێک لەسەر جەستەی خۆی نەخشاندووە. لە ئێستادا هەمان جەستە بەهەمان تێگەیشتن بەرەو جێیەکی تر هەنگاو دەنێت. چەک چیتر لە شان نییە، لەمەودوا فکر لەسەر شانیانە.  ئێمە لێیان نزیک دەبینەوە. قسەکردن کورتە، جەوهەری و ڕوونە. کەس چیتر ناڵێت کە چی دەکات. چونکە بڕیار لە زیادە دراوە. دەنگی گەریلایەکی ژن کە دەڵێت 'ئێمە بە ئەرکێکی مێژوویی هەڵدەستین' بڕیاردارییەکی تاکەکەسی نییە، ویژدانی ڕێکخراوەیی گەلێکە.  ئامادەکاری تەواوە. گەریلا ڕیز دەبەستن. لە گۆڕەپانەکەدا جموجۆڵێکی نائاسایی هەیە. بڕیار ڕوونە، بەڵام هەستەکان نقووم ناکرێن. ئەم ڕێپێوانە تەنها بەرەو  ئەرکێک نییە، بەرەو بەرهەمی ژیانێکی چەند ساڵەیە، بەرەو ڕادەستکردنی فکر لە شێوەیەکی نوێدایە.  پێویست بە قسەی زۆر ناکات. بەڵام لە هەموو سەیرکردن، لەباوەشگرتن و دڵسۆزیی ڕێکخراوەییدا هەستێکی بەهێز هەیە. هیچ شتێک کۆتایی نایەت، بەڵام شتێک شوێنی خۆی دەگۆڕێت. ئەم ساتەوەختە تەنها چالاکییەک نییە، ساتەوەختێکە تێیدا ژیانی هاوبەش لە زەینی کۆمەڵدا جێگیردەکرێت.  لە فەرماندەکانی هەپەگە ئەحمەد مالازگیرت و سەیدخان دەرسیم یەک بەیەک گەریلاکان بەڕێدەکەن. لەباوەشگرتن کورتە بەڵام تێر و پڕە. ئەوانەی بەڕێدەکەون تاکەکەس نین؛ ئاگاییەکن کە ئەرکیان پێ سپێردراوە. ئەوانەی ماونەتەوە بەوە دەزانن، کە ئەمە کشانەوە نییە، گواستنەوەی پێگەیەکی ڕێکخراوەیییە بۆ گۆڕەپانێکی جیاواز.  دۆڵی قەندیل بەجێماوە. بەڵام جێهێشتنەکەی بێ هۆکار نییە، تێکۆشانێکی بەردەوامی بەدواوەیە. هەر هەنگاوێک بەرەو ڕابردوو نییە، بەڵکو وەکو پارچەیەک لە داهاتووی ڕێکخراوەیی دەنرێت.  سەرلەبەیانی ١١ـی تەممووز لە سەرووی گوندی سورداشی شارۆچکەی دووکان لە سلێمانی، ئێمە لەبەردەم ئەشکەوتی جاسەنەین.   گرووپی گەریلای قەندیل بەڕێکەوت، گەیشتە گۆڕەپانەکە. هەریەکەیان ساڵانێکیان لەڕێی چیادا تێپەڕاندووە. بەڵام ئەمڕۆ و ئەمساڵ تەنها ڕابردوویەک نین، بەڵکو زەمینەی پڕۆسەیەکی نوێن. ئەمە پاشەکشەیەک نییە، بەڵکو گەیشتنە بە ستراتیژییەکی کراوە و ڕێکخراوەیی.  ڕوانگەیەک، هەڵوێستێک، گواستنەوەیەک. لەم هەڵوێستەدا شەڕ نییە، تێگەیشتنێکی ڕێکخراوەیی، وردبینییەکی سیاسی هەیە. ئەمە چەک نییە، دانانی ڕێزدارانەی سەردەمێکە کە نوێنەرایەتی دەکات. نە خۆشحاڵە و نە ئیدانە دەکات. تەنها جێبەجێکردنی درفەتە کۆتاییەکانی ئاستی تەواوکراوە. ئاگر دەکرێتەوە. کاتێک بڵێسەی ئاگرەکە دەگاتە ئاسنەکە، جەستەکان پاشەکشە ناکەن. چاوەکان لەسەر بڵێسەدانی ئاگرەکەن، بەڵام عەقڵ لە شوێنێکی تردایە، لە داهاتوودا، چونکە ئەوەی دەسوتێنرێت تەنها ئاسن نییە، بەڵکو قورسایی فۆرمێکی تێکۆشانە. ئەو بارگرانییە ئێستا بە شێوەیەکی نوێ هەڵدەگیرێت. نە کردەوەیەکی دراماتیکە، نە زیادەڕەوی، نە ئاماژەیەکی ڕەمزییە. چونکە گەریلا لێرە نمایش ناکات. ئەوەی لێرەدا دەگوزەرێت، خۆڕێکخستنەوەی ئیرادەیەکی جەماوەرییە کە لە جوانناسیی شەڕەوە بۆ جوانناسی سیاسەت دەگوازرێتەوە. بڵێسەی ئاگر بەرز دەبێتەوە. گەریلا ڕوو لەو ئاگرە دەکەن و هیچ ناڵێن. چونکە ئەمە ماڵئاوایی نییە. ئەمە یەکەم وێستگەی ڕێگایەکە کە لە چوارچێوەیەکی تردا بەردەوام دەبێت. لێرە ئەمڕۆ لەبەردەم ئەشکەوتی جاسنە نەک هەر بڕیارێک ڕاگەیەندرا؛ بەڵام بەرخۆدانی گەلێک لە بەرانبەر مێژوودا بوو. بۆ کورد ئەم شاخانە تەنیا ناوچەیەکی بەرگری نەبوون؛ شوێنانێک بوون کە بیرکردنەوە، یادەوەری و ناسنامە تێیدا پەرەی سەندووە و ئێستا ئەو ئیرادەیەی لەم شاخانەدا دروست بووە، نیشانی داوە کە ئامادەیە بە زمانێکی تر قسە بکات، بەڵام بە بانگەوازییەکەی ڕێبەر ئاپۆ. گەلی کورد نەک بەو شتەی کە لەدەستی داوە، بەڵکو بەو شتەی کە دەستبەرداری نەبووە، گەشەی کردووە و ئەمڕۆش، ڕایگەیاند کە ئامادەیە تێکۆشانی خۆی بگۆڕێت، نەک لە سایەی چیا، بەڵکو بە ئیرادەی گەل، لە ژێر هەتاوی سیاسەتدا. گەریلاکان دەگەڕێنەوە. بەڵام لەسەر شانیان چیتر چەک نییە، بەڵکو بارگرانییەکی سیاسییە کە بەناوی گەلەکەیانەوە هەڵدەگیرێت. ئەو ئەرکە هەم دەیان ساڵ بەرخۆدان و هەم ئیرادەی بنیاتنانەوەی لە ساڵانی داهاتوودا لە خۆگرتووە. ئەم شاخانە تا ئێستاش هی ئەوانە. بەڵام ئەمجارە بە پارادایمی گەل کە بە بانگەوازی ڕێبەر ئاپۆدا پێکهاتووە، چیتر بە زمانی شاخ قسە ناکەن، بەڵکو بە زمانی گەل قسە دەکەن. چونکە فۆڕمی نوێی تێکۆشان یانێ بنیاتنان بە وشە، گۆڕانکاری بە سیاسەت، لەگەڵ گەل بنیاتنانەوە. هەروەها ئەو ئاگرەی ئەمڕۆ لێرە داگیرسا نەک تەنها چەکی ڕابردوو، بەڵکو ڕێگای داهاتووش ڕووناک دەکاتەوە. بۆ کورد هەرگیز ئاگر تەنیا سووتان نییە؛ بەڵکو بڵێسەی زمانێکە، زیندووکردنەوەی گەلێک بووە. ئەوەی لەم بڵێسەیە سەریهەڵداوە، ئیرادەی سیاسی گەلێکە کە لەگەڵ خۆڵەمێشی خۆیدا ڕووبەڕوو بووەتەوە. کە ئێستا دەبێتە ڕێگایەک بۆ دابەزین لە شاخەکانەوە بۆ دەشتەکان، بەڵکو بۆ ڕزگارکردنی دەشتە گەورەکان بەقەد چیاکان.

به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت سبەی کۆبوونەوەیەکی گرنگ بۆ چارەسەری کێشەی مووچە لەنێوان پارتی و یەکێتی بەڕێوە دەچێت و بارزانیش بەشدار دەبێت. بڕیارە سبەی کۆبوونەوەیەک لە ئاستی باڵا لەنێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتمانیی کوردستان لە پیرمام بەڕێوەبچێت و هەریەکە لە سەرۆک مەسعود بارزانی و بافڵ تاڵەبانی تێیدا ئامادە بن.   یەپێى زانیاریەکان کۆبوونەوەکە بۆ تاوتوێکردنی دۆخی هەرێمی کوردستان و پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا و پرسی مووچەیە. لەبارەى ناوەڕۆکى ئەو کۆبونەوەیە فازڵ میرانی، به‌رپرسی ده‌سته‌ی كارگێڕیی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان، لەلێدوانێکیدا وتى: سبەی کۆبوونەوەیەکی گرنگ بۆ چارەسەری کێشەی مووچە لەنێوان پارتی و یەکێتی بەڕێوە دەچێت و سەرۆک بارزانیش بەشدار دەبێت. لە کۆبوونەوەکەی سبەی، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستانیش، کە هاوکات جێگرانی سەرۆکی پارتین بەشداری دەکەن، بەگوێرەی زانیارییەکان، لە کۆبوونەوەکەدا تاوتوێی پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستانیش دەکرێت. قووڵبوونەوەی کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغدا، کاردانەوەی لایەنە سەرەکییەکانی کوردستانی بەدوای خۆیدا هێناوە، دوێنێ مەکتەبی سیاسیی پارتی کۆبووەوە و بڕیارە سبەی دووشەممەش پارتی و یەکێتی کۆببنەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە هەر ئەمڕۆ مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەت ڕایگەیاند  ئەمڕۆ بە ئامادەبوونی بەڕێز قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەت، کۆبوونەوەیەکی تایبەتمان سەبارەت بە دوایین هەوڵ و دەرئەنجامەکانی گفتوگۆ و دانوستان لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ تایبەت بە مووچە و شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان و هەرچی زوو دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم کرد. دەشڵێت جەختمان لە چڕکردنەوەی هەموو هەوڵەکان لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ کرد بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە و لەمبارەیەوە کۆدەنگیی و هاوهەڵوێستیی هەیە بۆ دەستەبەرکردنی مووچە و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان کە مافێکی یاسایی و دەستووریی مووچەخۆرانە و حکومەتی هەرێمی کوردستان بەردەوامە لە کاری هاوبەش بۆ کۆتاییهێنان بەم کێشەیە کە بە داخەوە، کاریگەری زۆر خراپی کردووەتە سەر بژێویی و بارودۆخیی ژیانی مووچەخۆران و هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان بە گشتی و  ئەم بابەتەش، کاری لە پێشینە و ئێستای حکومەتە و لەم پێناوەشدا ، لە کاری بەردەوامدایە   بۆ چارەسەرکردنی.

  ئەو لیژنەیە حکومیەی کە لەلایەن محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراقەوە پێکهێنراو، ئەرکی تاوتوێکردنی ناکۆکی نێوان بەغداد و هەولێری پێسپێردراوە، ئەمڕۆ راپۆرتەکەی تەواو دەکات. ماڵپەڕی "بەغداد ئەلیەوم" لەزاری سەرچاوەیەكەوە بڵاویكردووەتەوە: ئەمڕۆ لیژنە وزارییەكە راپۆرتەکەی تەواو دەکات و ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیرانی دەکات، بڕیارە لە دانیشتنی ئەنجومەنی وەزیران تاوتوێ بكرێت، کە سێشەممەی داهاتوو بەڕێوەدەچێت. بەوتەی سەرچاوەكە: پرسی داهاتە ناوخۆییەکان و رادەستکردنی (50%)ی هەرێم بە بەغداد رێککەوتنی لەسەر كراوە، نیمچە رێككەوتنیش لەسەر تەوتینكردن كراوە، هاوكات رێککەوتنیش کراوە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت.  رونیشیکردووەتەوە: تاکە خاڵی ناکۆکی ماوەتەوە، پەیوەندی بەو بڕە هەیە کە هەرێم پێویستی پێیەتی بۆ بەکارهێنانی ناوخۆ، حکومەتی فیدراڵی پێی وایە (46)هەزار بەرمیلە، لەکاتێکدا کوردستان داوای (65) هەزار بەرمیل دەکات، ئەگەری گەیشتن بە سازانیش هەیە پێش دانیشتنی داهاتووی ئەنجومەنی وەزیران. ئەمەش لەکاتێکدایە، ئێوارەى دوێنێ شەممە بارەگای بارزانی ڕایگەیاند لایەن و کەسایەتییە سیاسییەکان و حکوومەتی فیدراڵ، بەڵێنیان داوە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا کێشەی ناردنی مووچە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی كوردستان چارە بکەن. لە ڕاگەیاندراوەکەدا هاتووە، پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی عێراقی فیدڕاڵ، لەسەر یەکلاییکردنەوەی پرسی مووچە، بودجە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ مەکتەبی سیاسیی پارتی بۆ وەرگرتنی هەڵوێستی پێویست کۆبووەوە.

  ئاژانسی هەواڵی فارسی ئێران، وردەکاریی برینداربوونی مەسعود پزشکیان، سەرۆک کۆماری ئێرانی ئاشکرا کردووە، لە هێرشەکەی ئیسرائیل، کە مانگی رابردوو ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی کردە ئامانج. ئاژانسەکە ئاماژەی بەوەکردووە، لە هێرشەکەی ئیسرائیلدا کە لە (١٦)ی حوزەیران، کۆبونەوەی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی ئاسایشی نەتەوەیی کردبووە ئامانج، پزشکیان قاچی بەسوكی برینداربووە. بەگوێرەی ئاژانسەکە، کۆبونەوەکەی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نیشتمانی ئێرانی كاتێك كراوە ئامانج کە هەر سێ‌ سەرۆكایەتیەكەی ئێران و بەرپرسانی باڵا ئامادەی بوون. راشیگەیاندووە: بەرپرسانی ئێران لەكاتی هێرشەكەدا لە نهۆمەکانی خوارەوە بوون، توانیویانە بێنە دەرەوە بە بەکارهێنانی دەرچەیەكی تایبەت بە روودای لەناكاو لە باڵەخانەكە و هەندێکیشیان برینداربوون. فارس نیوز باسی لەوەشكردووە:، بە لەبەرچاوگرتنی وردی ئەو زانیاریانەی كە ئیسرائیل بەدەستی هێناوە سەبارەت بە کۆبونەوەكە، دەسەڵاتدارانی ئێران لێکۆڵینەوە لە بوونى  دزەکار دەکەن. هێرشەكە وا ئەندازە كرابوو، هاوشێوەی كوشتنی حەسەن نەسروڵا، ئەمینداری گشتی پێشوی حزبوڵا بێت لە لوبنان، كە لەكاتی كۆبونەوەیەكی هاوشێەوەیەدا لەگەڵ سەركردەكانی حزبەكەی، لە ژێرزەمینێی ناوچەیەك لە زاحیەی باشوری بەیروت، كرایە ئامانج.

  بەگوێرەى کارنامەکەى بێت، بڕیارە ئەمڕۆ دادگاى فیدڕاڵیی عێراق دادبینى بۆ دوو سکاڵا تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی خولى شەشەمى پەرلەمانی کوردستان بکات. سکاڵاکانى هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان لەلایەن هەریەک لە عومەر عەبدوڵا گوڵپى، بەربژێرى سەرکەوتووى کۆمەڵى دادگەرى بۆ پەرلەمانى کوردستان و سروە عەبدولواحید، سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق تۆمارکرابوون و بەگوێرەى خشتەی دانیشتنەکان ئەمڕۆ یەکشەممە 13ـی تەمموز دادبینیان بۆ دەکرێت، ئەوەش پاش ئەوەى دادبینییەکە لە رۆژى شەشى ئەم مانگەوە بۆ ئەمڕۆ دواخرا. سکاڵای یەکەم لەلایەن عومەر گوڵپییەوە تۆمارکراوە و تیایدا هاتووە، خولی شەشەمی پەرلەمان پاش پەسەندکردنی ئەنجامی هەڵبژاردن لەماوەی 45 رۆژدا نەیتوانیوە دەستەی سەرۆکایەتی هەڵبژێرێت و داوادەکات، هەڵبوەشێندرێتەوە و سەرجەم ئەو مووچە و پاداشتانەی دراون بە پەرلەمانتاران لێیان وەربگیرێتەوە. هەروەها داواشدەکات، کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق، پابەند بکرێت بە زووترین کات ئامادەکاریی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لە نزیکترین کاتدا بکات. سكاڵای دووەمیش لەلایەن سروە عەبدولواحید، سەرۆکی فراکسیۆنی نەوەی نوێ و سێ پەرلەمانتاری دیکەی ئەو حیزبە لە پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراون و تیایدا داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی خولی شەشەمی پەرلەمان دەکەن.

  بارەگای بارزانی ڕایگەیاند لایەن و کەسایەتییە سیاسییەکان و حکوومەتی فیدراڵ، بەڵێنیان داوە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا کێشەی ناردنی مووچە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی كوردستان چارە بکەن. شەممە 12ـی تەممووزی 2025، بارەگای بارزانی لەبارەی کێشەی ناردنی مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان، ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە. لە ڕاگەیاندراوەکەدا هاتووە، پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی عێراقی فیدڕاڵ، لەسەر یەکلاییکردنەوەی پرسی مووچە، بودجە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ مەکتەبی سیاسیی پارتی بۆ وەرگرتنی هەڵوێستی پێویست کۆبووەوە. ڕاگەیێندراوێک لە بارەگای بارزانی بۆ ڕای گشتی بەناوی خودای مەزن و دلۆڤان پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و حکوومەتی عێراقی فیدڕاڵ، لەسەر یەکلاییکردنەوەی پرسی مووچە و بودجە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ مەکتەبی سیاسیی پارتی بۆ وەرگرتنی هەڵوێستی پێویست کۆبوویەوە. بەڵام هەر ئەمڕۆ بەڕێز د.فواد حوسێن دوای گفتوگۆ لەگەڵ لایەنە سیاسیەکانی عێراقی گەڕاوەتەوە کوردستان و بە مەكتەبی سیاسیی پارتی ڕاگەیاندووە كە لایەن و کەسایەتییە سیاسییەکان و حكوومەتی عێڕاقی فیدراڵ بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە بەڵێنی ئەوەیان داوە کە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا پرسی ناردنی مووچە و شاییستە داراییەکانی هەرێمی كوردستان  چارەسەر بکرێت.   هەر لەسەر داوا و بەڵێنی ئەوان و لەپێناو  بەردەوامبوونی گفتوگۆیەكی هێمنانە و ڕەچاوکردنی بارودۆخ و بەرژەوەندیی گشتی، پێمان باش بوو دوا دەرفەت بە حكوومەتی عێراقی فیدراڵ لە بەغدا بدەین بۆ ئەوەی ڕێگەیەک بۆ کۆتایهێنان بەم کێشەیە بدۆزنەوە، و هەمیشە بروامان بەوە هەبووە کە ئەگەر ڕێگەی گفتوگۆ هەبێت ئێمەش پێمان باشە بە لەیەکتر تێگەیشتن كێشەكان چارەسەر بكەین. بارەگای بارزانی 12ی تەممووزی 2025

  ئەو لیژنە وەزارییەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆ چارەسەری کێشەی نەوت و مووچەی هەرێمی کوردستان پێکیهێنا، تەنها یەک کۆبوونەوەی ئەنجامداوە، لەنوێترین پێشهاتدا پیشنیازى ئەوە دەکات مووچەیەک خەرج بکرێت. سەرچاوەیەک لە حکومەتی عێراق ڕایدەگەیەنێت فشارە سیاسییەکان بەو ئاراستەیەن ئەم هەفتەیە مووچەیەک بۆ مووچەخۆرانی کوردستان خەرج بکرێت، ئەو لیژنەیەی لە حکومەتی عێراق پێکهێنراوە پیشنیاز بۆ سوودانی دەکات مووچەیەک خەرج بکرێت تاوەکو هەولێر و بەغدا رێک دەکەون. بڕیارە ئەنجوومەنی وەزیزانی عێراق لە کۆبوونەوەی ئەم سێشەممەیەدا بڕیاری ناردنی مووچە بدات، بەڵام مەرجی هەیە هەرێمی کوردستان ڕێککەوتن لەگەڵ بەغدا بکات لەبارەی هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتی ناوخۆ و ئەمانە. مەکتەبی سیاسی پارتی ئەمڕۆ کۆبووەوە بە مەبەستی تاوتوێ کردنی بژاردەکانی بەردەم کورد بەرامبەر بەغدا، کە کشانەوە لە پرۆسەی سیاسی یەکێک بوو لە بژاردەکان، بەڵام پێش ئەوەی بڕیاری کشانەوە بدرێت، پەیامێک لە سەرکردە شیعەکانەوە گەیشتەوە بارزانی و مەکتەبى سیاسى ئەو حزبەو داوا دەکەن ئەو کارە نەکەن، کێشەکان چارەسەر دەکەن. ئەندامانی لیژنە وەزارییەکە جەختیان لە گرنگی بەردەوامبوونی گفتوگۆكان کردووتەوە بۆ چارەسەری کێشەکان و دەستەبەرکردنی مافی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. لەلایەکى دیکەوە لەکۆبوونەوەکەى ئەمڕۆى پەرلەمانى عێراقدا، سەرۆكی چوار فرۆكسیۆنە كوردستانییەكە لەپەرلەمانی عێراق موداخەلەیان لەسەر موچەی موچەخۆرانی كوردستان كرد و باسیان لەوە كرد كە موچەخۆران زیاتر لە (70) رۆژە موچەیان وەرنەگرتووەو پێویستە موچە بەدووربگیرێت لە ململانێی سیاسی و پێویستە موچە خەرج بكرێت.  لە كۆبوونەوەكەدا فراكسیۆنی پارتی بەشدارنەبووەو هەریەك لە فراكسیۆنەكانی (نەوەی نوێ، یەكێتی، كۆمەڵ، یەكگرتوو) ئامادەی دانیشتنەكەی پەرلەمانی عێراقن.

  دۆناڵد ترەمپ ڕایگەیاند، لە 1ـی ئابەوە بە ڕێژەی 30% باجی گومرگی بەسەر هەموو کەلوپەلە هەناردەکراوه‌كانی يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و مەکسیک بۆ ئەمەریکا دەسەپێنێت، ئەگەر وەڵامی باجەکانیش بدەنەوە، ئەوە ڕێژەکە زیاتر دەبێت. شه‌ممه‌، 12ـی تەممووزی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا لە نامەیەکدا کە بۆ ئورسولا ڤۆن دێر لاين، سه‌رۆكى كۆمسيۆنى يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و کلۆدیا شەینباوم, سەرۆکی مەکسیک ناردووە و تێیدا نووسیویەتی: سەرەڕای ئەو کورتهێنانە ئابوورییە گه‌وره‌یه‌ی لەگەڵ يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و مەکسیک هەمانە، بەڵام لە پەیوەندیی بازرگانی نێوانمان بەردەوام دەبین. ئاماژەشی داوە، بۆ ئەوەی بازرگانییەکی دادپەروەرانە و یەکسان لە نێوانیان هەبێت و لە کورتهێنانی ئابووریی دووربێت، لە 1ـی ئابەوە بە ڕێژەی 30% باجی گومرگی بەسەر هەموو کەلوپەلە هەناردەکراوه‌كانی يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و مەکسیک بۆ ئەمەریکا دەسەپێنێت. سەرۆکی ئەمەریکا باسی لەوەش کردووە، ئەو کۆمپانیانەی يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و مەکسیک کە لە ئەمەریکا وەبەرهێنان دەکەن، هیچ باجێکیان بەسەردا ناسەپێنرێت، بەڵکوو به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ هاوکاریی ئەو کۆمپانیایانە دەکەن. دۆناڵد ترەمپ هۆشداریشی داوە، ئەگەر يه‌كێتيى ئه‌ورووپا و مەکسیک وەڵامی باجە گومرگییەکان بدەنەوە، ڕێژەکە زیاتر دەبێت، چونکە ڕێژەی 30% باجی گومرگی لە ئاست ئەو کورتهێنانە بازرگانییەدا کەمە، باسی لەوەش کردووە، ئەو کەلوپەلانەی کە لە ڕێگەی وڵاتێکی دیکەوە هەناردەی ئەمەریکا دەکرێن، بە هەمان شێوە باجی گومرگییان دەچێتە سەر. دۆناڵد ترەمپ ڕاشیگەیاندووە، ئەو باجە گومرگییانە جیایە لەگەڵ ئەو باجە گومرگییانەی پێشتر لەسەر چەند سێکتەرێک سەپێندرابوون. هاوكات ئورسولا ڤۆن دێر لاين، سه‌رۆكى كۆمسيۆنى يه‌كێتيى ئه‌ورووپا لەم بارەوە گوتی، سەپاندی باجی گومرگی بە ڕێژەی %30  لەسەر هەناردەی یەکێتیی ئەورووپا دەبێتە هۆی پەکخستنی زنجیرەکانی هاورده‌كردن كه‌ زیان به‌ بازرگانان و بەکاربەران و نەخۆشانی هەردوو كه‌ناری زەریای ئەتڵەنتیك ده‌گه‌یه‌نێت. گوتیشی: ئامادەینە لەگەڵ واشنتن کار بکەین، بۆئەوەی بەر لە 1ـی ئاب ڕێکبکەوین، بەڵام لەگەڵ ئەوەیشدا هەموو هەنگاوێک بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانمان دەگرینە بەر، لە نێوانیشدا وەڵامدانەوەی باجە گورمرگییەکانی ئەمەریکا.  هەروەها وەزارەتی دەرەوە و بازرگانیی مەکسیک لە ڕاگەیەندراوێکی هاوبەش دا ئاماژەیان داوە، باجە گومرگییەکانی ئەمەریکا نادادپەروەرانەیە، بە هیچ شێوەیەک پێیەوە ڕازی نابین. باسییان لەوەش کردووە، حکوومەتی مەکسیک لەگەڵ ئەمەریکا لە دانوستاندایە، بۆ ئەوەی ڕێگری لەو باجە گومرگییانە بکەن، پارێزگاری لە بازرگانیی هەردوو وڵات بکەن.  بەگوێرەی میدیاکانی ئەمەریکا، 80%ـی کەلوپەلەکانی مەکسیک دەچێتە ئەمەریکا، کە ئەمەش گەورەترین هاوبەشی بازرگانییە. پێشتر دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بە ڕێژەی جیاواز باجی گومرگی بەسەر هەریەک لە ژاپۆن، عێراق، کەنەدا و بەرازیلدا, کۆریای باشوور، میانمار، لائۆس، باشووری ئەفریقا، مالیزیا، کازاخستان لیبیا، جەزائیر، مۆڵدۆڤا، فلیپین و ژمارەی وڵاتی دیکە سه‌پاندبوو.