باخچەلی داوادەکات ئەحمەد تورک بگەڕێتەوە بۆ پۆستەکەی

هاوڵاتی دوا بەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی سەرۆک کۆماری ئێران و سەرکەوتنی مەسعود پزیشکیان، ییسرائیل کاتێز، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لە پەیامێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسی، "بیروڕای گشتی لە ئێران لەم هەڵبژاردنەدا پەیامێکی روونی گەیاند، ئەویش ئەوەیە خەڵکی ئێران خوازیاری گۆڕانن و دژی حکوومەتی ئایەتوڵڵاکانن". ییسرائیل کاتێز لە پەیامێکدا کە درەنگانی شەوی شەممە 6ی تەموزی 2024 بڵاویکردەوە وتی، "ئێستا دونیا دەبێت سوپای پاسداران وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی بناسنن و داوای هەڵوەشاندنەوەو راگرتنی بەرنامەی ئەتۆمی ئێران و  راگرتنی پشتیوانی ئێران لە رێکخراوە تیرۆریستییەکان بکەن، ئەمە تەنها هەلە بۆ ئەوەی لەم گۆڕانە تێبگەین". کەناڵی 14ی تەلەفیزیۆنی ئیسرائیل کە پشتیوانی لە نتانیاهۆ دەکات لە ماڵپەڕی فەرمی خۆی نووسی. سەرۆک کۆماری هەڵبژێردراوی ئێران روانگەی کۆماری ئیسلامی ئێران بەرامبەر بە ئیسرائیل ناگۆڕێت، بەڵام بە هەموو ئەمانەشەوە ئیسرائیل ئەمە بە "خاڵێکی روون" دەبینێت لە رەوتی رووداوەکان لە ناوخۆی ئێران. ئەم کەناڵە تەلەفیزیۆنییە نووسیویەتی، پاڵێوراوی ریفۆرمخوازەکان کە بووە بە سەرۆک کۆمار هەرچەند دژی حکوومەتی ئیسلامی نییە، بەڵام چاوەڕوانی ئەوەی لێ دەکرێت کە هەوڵ بدات بۆ کەمکردنەوە قەیرانەکان لە دەرەوەو ناوخۆی ئێران و توندووتیژییەکان کەم بکاتەوە. رۆژنامەی "ئیسرائیل هیوم" کە رۆژنامەیەکی پشتیوانی نتانیاهۆیە، سەرکەوتنی پزشکیانی وەک دەرکەوتنی تیشکێکی کەم لە رژێمی تاریکدا ناوبردووە، ئەوی وەک کەسێک ناو بردووە کە بە بەراورد لەگەڵ پاڵێوراوەکانیتر نەرم و نیانترەو رەنگە زیانی کەمتر بێت. بەمەشەوە ئەم رۆژنامەیە نووسیویەتی، ئەگەری ئەوەی پزشکیان کاریگەری لە سەر سیاسەتی دەرەوەی ئێران هەبێت زۆر کەمە. ئیسرائیل هیوم نووسیویەتی، دوای رووداوی 7ی تشرینی یەکەم و و هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل و وەڵامدانەوەی ئیسرائیل، ئەوە روون بۆتەوە کە ئێران سوورە لەسەر ئەوەی هەموو هەوڵێک ئەدات زیان بە ئیسرائیل بگەیەنێت و لاوازی بکات. ئەم رۆژنامەیە نووسیویەتی، رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران چاوەڕوانی ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکایە بۆ ئەوەی ئاخۆ وتووێژەکان لەگەڵ رۆژئاوا دەست پێبکاتەوە بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی یان نا.  ئەم رۆژنامەیە نووسیویەتی، عەلی خامنەیی، رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی ئەگەر بۆی دەرکەوێت ئەمریکا ئامادەیی تیایە بۆ دەستپێکردنەوەی گفتوگۆکان، مۆڵەت بە دەوڵەتی پزشکیان ئەدات دەست بکاتەوە بە گفتوگۆ لەو چوارچێوەیەدا کە خۆی دیاری ئەکات و پزشکیان و دەوڵەتەکەی بۆیان نییە سنوورەکان ببەزێنن. دەنی سێترینۆڤیچ، یەکێک لە ئەفسەرە پلەباڵاکانی پێشتری بەشی هەواڵگری سوپای ئیسرائیل دەربارەی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماری ئێران و سەرکەوتنی پزشکیان نووسییەتی، "دوای کەوتنەخوارەوەی کۆپتەرێک کە ئیبراهیم رەئیسی و وەزیری دەرەوەی ئێرانی پێ بوو، پشتیوانیکردنی ریفۆرمخوازەکان لە پزشکیان، جارێکیتر ریفۆرمخوازەکانی زیندوو کردەوەو پاڵێوراوی بناژۆخوازی توندڕەو کە کە توندڕەوتر لە رەئیسی بوو، شکستی هێنا، بەڵام رێبەری باڵای کۆماری ئیسلامی و پەرلەمان و سوپای پاسداران ناهێڵێن ژیانی سیاسی پزشکیان بە ئاسانی تێپەڕێت". ئەم ئەفسەرە باڵایەی بەشی هەواڵگری سوپای ئیسرائیل نووسیویەتی، دامەزراوە ئایینییەکان و کەسایەتییە ئاینییە شیعەکانی ئێران دژی بۆچوونی نەرمی پزشکیان ئەوەستنەوە، بەڵام پزشکیان لە لایەن کەسانێکی وەک حەسەن رووحانی و جەواد زەریفەوە پشتیوانی ئەکرێت کە مەرگی رەئیسی بۆ ئەوان دیارییەک بوو لە بەهەشتەوەو دەرفەتی بۆ خولقاندوون بگەڕێنەوە بۆ پانتای سیاسەتی ئێران. دەنی سێترینۆڤیچ لە کۆتاییدا نووسیویەتی، بۆ ئیسرائیل باشتر بوو جەلیلی ببوایەت بە سەرۆککۆمار بۆ ئەوەی باشتر سیاسەتی ئێران بخاتەڕوو. ئێستا ئیسرائیل لە باری سیاسییەوە ئالنگارییەکی لەبەردەمدایە، ئەبێ خۆی بۆ ئەم ئالنگارییە ئامادە بکات.

هاوڵاتی بەپێی ئامارە فەرمی و حکومەتییەکان، لە هەڵبژاردنەکانی سەرۆک کۆماری ئێران کە رۆژی هەینی 5ی تەمووزی 2024 بەڕێوەچوو پارێزگای سنە لە ئاستی ئێران کەمترین رێژەی بەشداریکردنی بووە لە هەڵبژاردنەکاندا و تەنها 29% خەڵکی پارێزگای سنە دەنگیان داوە.  دەنگدان لە پارێزگا کوردنشینەکان بەم شێوەیەی خوارەوە بووە: - پارێزگای سنە: 29.24%  - جەلیلی: 75 هەزار و 218  دەنگ. - پزشکیان: 164 هەزار و 905 دەنگ. - کرماشان: 42% - پزشکیان: 477 هەزار و 762 دەنگ - جەلیلی: 193 هەزار و 870  دەنگ - کۆی گشتی: 688  هەزار و 497 دەنگ - ئازەربایجانی رۆژئاوا (ورمێ): 51.3%. - جەلیلی: 191 هەزار دەنگ. -پزشکیان: 1 میلیۆن و 114 هەزار دەنگ. - کۆی گشتی: 1 میلیۆن و 318 هەزار. - پارێزگای لوڕستان 47% - پزشکیان:  395 هەزار و 380  دەنگ - جەلیلی: 362 هەزار و  861 دەنگ. - کۆی گشتی : یەک میلیۆن و 500 دەنگ. - پارێزگای ئیلام 56.78%. - پزشکیان: 180 هەزار و 4 دەنگ. - جەلیلی 84 هەزار و 875 دەنگ. - کۆی گشتی دەنگەکان: 264 هەزار و 879 دەنگ. بەپێی ئامارە فەرمییەکان نزیک 50% خەڵکی ئێران بەشداریان لە گەڕێ دووهەمی هەڵبژاردنەکانی سەرۆککۆماریدا کردووە.

هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە، بەپێی پێشبینییەکان پلەی گەرما لە ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەستبە نزمبوونەوە دەکات و ئەگەری نمە باران هەیە. ئەمڕۆ یەکشەممە 7ی تەموزی 2024، بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "ئەمڕۆ یەکشەممە، کەشی ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ کشانەوەى خۆڵبارین لە شارى سلێمانى وە پلەکانی گەرما یه‌ك بۆ سێ پلە نزم دەبێتەوە بەراورد بە پلە تۆمارکراوەکانی دوێنێ". له‌ باره‌ی كه‌شوهه‌وای سبه‌ینێ دووشه‌ممه‌ 8ی ته‌موزی 2024، ئاماژەی بەوەکراوە، "سبەی ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لە ناوچەکانى باکوورى هەرێمی کوردستان نیمچە هەور دەبێت لەگەڵ ئەگەری بارینى کەمێک نمە باران لە ناوچە سنوورییەکانى باکووری هەرێمی کوردستان". بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی: هەولێر: 42 سلێمانی: 38 دهۆک: 38 کەرکوک: 43 هەڵەبجە: 41 زاخۆ: 38 سۆران: 39 حاجی ئۆمەران: 27 گەرمیان: 44

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد وتەبێژی یەکەکانی 70ی هێزەکانی پێشمەرگە رایدەگەیەنێت، رەنگە ئەم هەفتەیە وردبینی ئەو لیستەی نوێیەی مووچەی هێزەکانی پێشمەرگە کە ناردوومانەتەوە بۆ بەغدا تەواوبێت و مووچەی هێزەکانی پێشمەرگە بێت. ئەمڕۆ یەکشەممە 7ی تەموزی 2024، لە لێدوانێکی تایبەتدا ئەحمەد لەتیف، وتەبێژی یەکەکانی 70ی هێزەکانی پێشمەرگە بە هاوڵاتی راگەیاند، "رەنگە ئەم هەفتەیە وردبینی ئەو لیستەی نوێیەی مووچەی هێزەکانی پێشمەرگە کە ناردوومانەتەوە بۆ بەغدا تەواوبێت و بەغدا پارەی مووچەی هێزی پێشمەرگە بنێرێت". لەبارەی دۆخی دارایی هێزە ئەمنییەکان و خانەنشینانی پێشمەرگە ئەحمەد لەتیف وتی، "هێزە ئەمنییەکان و خانەنشینانی پێشمەرگە ماوەی 68 رۆژ دەبێت مووچەیان وەرنەگرتووە، ئەمەش کاریگەری نەرێنی زۆر خستووەتەسەر دۆخی داراییان". وتیشی، "پێشمەرگە نیگەرانە کە لەلایەن حکومەتەوە مافەکانیان پێشێلدەکرێت، بۆیە ئومێد دەکەین ئەو داواکارییانەی بەغدا داوای کردبوو لە لیستەکەدا هەمووی جێبەجێ کرابێت، بۆ ئەوەی مافی پێشمەرگە وەک مووچەخۆرێک بەبێ کەموکوڕی بدرێت".

هاوڵاتی پێشمەرگەکانی لیوای 9ی پیادە دژی راگرتنی هاوكارییەکانیان و پێنەدانی مووچەکانیان گردبوونەوە و داوادەکەن وەک چۆن ئەوان ئەرکەکانیان جێبەجێ دەکەن حکومەتیش مافی خۆیان بداتێ. بەیانیی ئەمڕۆ یەکشەممە 7ی تەموزی 2024، بەشێک لە پێشمەرگەکانی لیوای 9ی پیادە دژی پێنەدانی مووچەکانیان و راگرتنی ئەو هاوکارییەی کە لەلایەن هێزەکانی هاوپەیمانانەوە بۆیان خەرجکراوە گردبوونەوە. وەک خۆیان ئاماژەی پێدەکەن، ئەوان ئەرکەکانیان بەبێ هیچ کەموکوڕییەک جێبەجێ دەکەن، حکومەتی هەرێمی کوردستان جگە لەوەی مووچەکانیان پێنادات، ئەو هاوکارییەشیان پێنادات کە هاوپەیمانان دەینێرێت. 28 لیوای دیکە ئەو هاوکارییە وەردەگرن کە هێزەکانی هاوپەیمانان ناردوویەتی، بەڵام بەهۆی ئەوەی دەوترێت کێشە لە لیستەکانیان هەیە بەشێک لە لیواکان تائێستا هاوکارییەکانیان وەرنەگرتووە.

هاوڵاتی سەرەڕای پشووی فەرمی ئەمڕۆ دابەشکردنی مووچەی مانگی شەشی بەشێک لە مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەستیپێکرد. ئەمڕۆ یەکشەممە 7ی تەموزی 2024، بەپێی ئەو خشتەی وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان بڵاویکردووەتەوە، بەو بڕە پارەی کە بە‌غدا ناردوویەتی کە بڕەکەی 200 و 31 ملیار و 605 ملیۆن و 531 یەک هەزار دینارە مووچەی کەسوکاری شەهیدان و ئەنفالکراوان و زیندانیانی سیاسی و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان و خانەنشینانی شارستانی و سەربازی دابەشدەکرێت. ئەمەش لە کاتێکدایە بەشێک لە هێزە ئەمنییەکان زیاتر لە 80 رۆژ دەبێت مووچەیان وەرنەگرتووە و تاوەکو ئێستاش هیچ وادەیەک دیارینەکراوە بۆ ناردنی پارە لەلایەن بەغداوە بۆ هێزە ئەمنییەکان.

هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد لەشکرکێشییەکانی تورکیا بۆ سنووری قەزای ئامێدی بەردەوامی هەیە و دانانی بورجەکانی تورکیا لەو سنوورە وایکردووە، ئامێدی ببێتە ناوچەیەکی دەرەوەی هەرێمی کوردستان و عێراق. ئەمڕۆ شەممە 6ی حوزەیرانی 2024، دانیشتوویەکی قەزای ئامێدی کە ناوەکەی لای هاوڵاتی پارێزراوە بە هاوڵاتی راگەیاند، "بەهۆی زیادبوونی بورجەکانی تورکیا لە سنووری ئامێدی کاتێک لە قەزاکە دەردەچیت لەرێگەی کورتەنامەیەکی مۆبایلەوە کە لەلایەن هێڵی کۆڕەک تیلیکۆمەوە دەنێردرێت بەخێرهاتن دەکرێیت بۆ خاکی عێراق، هەروەها کاتێک دەچیتە ناو قەزای ئامێدی لەڕێگەی کورتەنامەیەکەوە دەنووسرێت بەخێرهاتی بۆ خاکی تورکیا". ئەو هاوڵاتییە نەشی شاردەوە، "دانیشتووانی سنوورەکە تەواو بێزاربوون لە دۆخەکە، بەڵام بەهۆی خراپی دۆخی دارایی و گوزەرانیانەوە ناتوانن ناوچەکە چۆڵبکەن، ئەگینا دەمێک بوو ئەو ناوچەیان چۆڵکردبوو". حکومەتی هەرێمی کوردستان و عێراق لە بەرامبەر لەشکرکێشییەکانی تورکیا بۆ سنووری قەزای ئامێدی بێدەنگیان هەڵبژاردووە و رۆژ بە رۆژیش تورکیا هەوڵی زیادکردنی پێگەی خۆی دەدات لە سنوورەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق، لەئێستادا سوپای تورکیا زیاتر لە 35 کیلۆمەتر هاتووەتە ناو خاکی هەرێمی کوردستانەوە و هێزی لە 150 خاڵی سەربازی جێگیرکردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی ئەمڕۆ کیەر ستامەر وەک سەرۆکوەزیرانی نوێی بەریتانیا یەکەم وتاری خۆی لەبەردەم خانووی ژمارە 10ی شەقامی داونینگ پێشکێشی گەلی بەریتانیا کرد. ستامەر باسی لەوەکرد بەردەوامی بە بەرنامەی ناردنی پەناخوازان بۆ رواندا نادات. رۆژی شەممە 6-7-2024، کیەر ستامەر، سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا رایگەیاند، "پلانی رواندا هەر پێش ئەوەی دەستیش پێبکات مردبوو و نێژرابووش". ئاماژەی بەوەشکرد، بەردەوامی بەو پلانە نادات کە دەزانێت هیچ کاریگەرییەکی بۆ راگرتنی چوونی کۆچبەر بۆ بەریتانیا نییە. قسەکانی ستامەر کاریگەریی راستەوخۆی لەسەر تەواوی ئەو کۆچبەرانە دەبێت کە هێشتا مافی پەنابەرێتییان لە بەریتانیا نەدراوەتێ، ئەوەش چونکە لە نیسانی ئەمساڵ پەرلەمان بە شێوەیەکی فەرمی بڕیارەکەی پەسەندکرد و حکومەت لە مانگی ئایاردا دەستی بە دەستگیرکردنی خەڵک بۆ ناردنیان بۆ رواندا کرد. ئەو بڕیارە لە کاتێکدابوو، رێکخراوانی مافی مرۆڤی جیهان و بەریتانیاش بە توندی دژی ئەو بڕیارەی حکومەت وەستانەوە و بە پێشێلکاریی مافەکانی مرۆڤیان دانا. ریشی سووناک، سەرۆکوەزیرانی پێشووی بەریتانیا بەڵێنی بە خەڵکی وڵاتەکەی دابوو، تاوەکو پێش هەڵبژاردن فڕۆکەی ناردنی پەناخوازان بۆ رواندا دەفڕێت. لە پەرلەمانی وڵاتەکەشی گوتی، "هیچ ئەگەرێک و هیچ بەڵامێک مەڵێن، ئەو فڕۆکانە بەرەو رواندا دەفڕن"، مەبەستی فڕۆکەی پەناخوازەکان بوو. ساڵانە ژمارەیەکی زۆر خەڵک لە ئاسیا، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقاوە بە رێگەی مەترسیدار و ئاویدا خۆیان دەگەیێننە ئەوروپا و پاشان بەریتانیا. لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو 27ی حوزەیرانی ئەمساڵ، 13 هەزار و 195 کەس لە فەرەنساوە بە نۆکەندی ئینگلیزدا خۆیان گەیاندووەتە بەریتانیا. هەرچەندە حکومەتی پارێزگارەکان گەورەترین سەرنجیان لەسەر کەمکردنەوەی چوونی کۆچبەر بوو بۆ بەریتانیا، لە 6 مانگی یەکەمی 2024دا  ژمارەکە بەراورد بە 2023، 16٪ زیادیکردووە.

هاوڵاتی لاهور شێخ جەنگی، سەرۆکی بەرەی گەل پەیامێکی پیرۆزبایی ئاڕاستەی مەسعود پزیشکان، سەرۆک کۆماری نوێی ئێران کرد. ئەمڕۆ شەممە 6ی حوزەیرانی 2024، لاهور شێخ جەنگی لە پەیامێکدا رایگەیاند، "لە دڵەوە پیرۆزباییتان لێ دەکەین بە بۆنەی سەرکەوتنتان لە هەڵبژاردنەکان و وەرگرتنی متمانەی گەلانی ئێران وەک سەرۆک کۆماری نوێی کۆماری ئیسلامیی ئێران، هیوای سەرکەوتن و سەلامەتیتان بۆ دەخوازین". ئاماژەی بەوەشدا، "هیوادارین سەرکەوتنی جەنابتان سەرەتای قۆناغێکی نوێ بێت لە پەیوەندیی پتەو و بونیادنەرانەی نێوان کۆماری ئیسلامیی ئێران و گەلی کوردستان بە گشتی و هەرێمی کوردستان بە تایبەتی". لە بەشێکی دیکەی پەیامەکەیدا لاهور شێخ جەنگی وتی، "جەنابی سەرۆک رۆڵ و پێگەی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ناوچەکەدا، رۆڵێکی کاریگەر و یەکلاکەرەوەیە، بۆیە هیوادارین لە سەردەمی ئێوەدا، سەقامگیری بۆ تێکڕای ناوچەکە بگەڕێتەوە و بارگرژییەکان لەسەر هەموو ئاستەکان کۆتاییان پێ بێت و ئاشتییەکی دادپەروەرانە بۆ هەموو گەلانی ناوچەکە بێتە دی". وتیشی، "گەلی کوردستان هیوای گەورەی بەوەیە لە سەردەمی جەنابتاندا قۆناغێکی نوێ لە گەیشتن بە تێکڕای مافە نەتەوەیی و نیشتمانییەکانیدا ببینێت و سەرۆکایەتیی ئێوە ببێتە مایەی ئاشتییەکی قووڵ و دوور مەودا".

هاوڵاتی سەرۆكی رێكخراوی یەكێتیی مامۆستایان کوردستان ئاشکرایکردووە، بڕیاری دابەشکردنی زەوی مامۆستایانش دەگرێتەوە و فۆڕمیان بەسەردا دابەشدەکرێت. ئەمڕۆ شەممە 6ی تەموزی 2024، عەبدولواحید محەمەد، سەرۆكی رێكخراوی یەكێتیی مامۆستایان رایگەیاندووە، "هاوشێوەی فەرمانبەران فۆڕمی دابەشكردنی زەوی بە مامۆستایان دەدرێت و چەند بنەمایەك بۆ پڕكردنەوەی فۆڕمەكان دادەنرێن". ئاماژەی بەوەکردووە، "بەپێی رێنماییەكانی حكومەت بۆ دابەشكردنی زەوی سەرجەم فەرمانبەران و مامۆستایان وەك یەك و لە كاتدا رابگەیەندرێت و جیاوازی نییە كە چەند بنەمایەك دانراوە لەوانە خێزان، ساڵانی خزمەت و پێشتر سوودمەندنەبووبێت، بەڵام لە بەشێك لە فەرمانگەكاندا پێشتر رێوشوێنەكان دەستپێكراوە لە پەروەردە دەبێت سەرەتا لە وەزارەتەوە ئاراستەی پەروەردەكان بكرێت و دواتر بۆ ناوەندەكانی خوێندن". ئەوەشی وتوە، "چاوەڕواندەكرێت زانیارییەكان لە رێگای فۆڕمێكەوە بە مامۆستایان پڕبكرێتەوە یاخود ئەپڵیكەیشنێك دابنرێت و زانیارییەكانی تێدا تۆماربكرێت".

هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەبۆنەی هەڵبژاردنی مەسعود پزشکیان بە سەرۆک کۆماری ئێران پەیامێکی پیرۆزبایی ئاراستە کرد. ئەمڕۆ رۆژی شەممە 6ی حوزەیرانی 2024، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس، پیرۆزبایی لە مەسعود پزشکیان، سەرۆک کۆماری هەڵبژێردراوی نوێی ئێران کرد و رایگەیاند، "به‌بۆنه‌ی هه‌ڵبژاردنییه‌وه‌ به‌ سه‌رۆکی کۆماری ئیسلامیی ئێران، به‌ ناوی خۆم و گه‌لی کوردستانه‌وه‌، پیرۆزبایی له‌ به‌ڕێز مه‌سعود پزشکیان ده‌که‌م، هیوای سه‌رکه‌وتنی بۆ ده‌خوازم". ئەوەشی وت، "له‌ هه‌رێمی کوردستان و عێراق چاومان له‌ بره‌ودان به‌ په‌یوه‌ندیی له‌مێژینه‌ی دۆستانه‌ و به‌رده‌وامیی هاریکاریی هاوبه‌شه‌ له‌گه‌ڵ کۆماری ئیسلامیی ئێراندا له‌سه‌ر بنه‌مای به‌رژه‌وه‌ندیی هاوبه‌ش و دراوسێیه‌تیی باش". بەپێی ئەنجامی کۆتایی گەڕی دووەمی 14یەمین خوولی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریی ئێران، مەسعود پزشکیان وەکو نۆیەمین سەرۆک کۆماری وڵاتەکە هەڵبژێردرا.

هاوڵاتی دوا بە دوای راگەیاندنی گەڕی دووهەمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆماری ئێران لە بەرەبەیانی رۆژی شەممە 6 تەمووزی 2024، لە چواردەیەمین خولی خۆپیشاندانی سەرۆک کۆماری ئێراندا، مەسعوود پزشکیان کە لە لایەن ریفۆرمخوازەکانەوەو لە سەروی هەموویانەوە محەمەد خاتەمییەوە پشتیوانی دەکرا بوو بە سەرۆک کۆمار. بەڵێنەکانی پزشكیان لە سەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردن: • پەیماننامەی ئەتۆمی ناسراو بە (بەرجام): گەڕانەوە بۆ پەیماننامەی ئەتۆمی (بەرجام) یەکێک لە دروشمەکانی پزشکیان بوو. • گەمارۆکان:  کەم کردنەوەی گەمارۆ ئابوورییەکان بۆ باشتر بوونی دۆخی ئابووری ئێران. • FATF : چوونە دەرەوەی ئێران لە لیستی رەشی FATF. • گەشەی ئابووری: بەڵێنی داوە هەموو ساڵێک 200میلیار دۆلار سەرمایەگوزاری بیانی بۆ ناو ئێران رابکێشێت. • ئازادکردنی نرخی دراوەکان: دەوڵەت تەنها دەبێت بۆ دەرمان و کاڵا گرنگەکانی تر دراو بە بەهای دەوڵەتی بدات بە بازرگانەکان. لە بەشەکانیترا ئەبێت بازاڕ نرخی دۆلار دیاری بکات. • بەنزین: بە ڕەزامەندی خەڵک نرخی بەنزین زیاد دەکات. • ئۆتۆمبێل بە ئازادی هاوردەی وڵات بکرێت. • مووچە و حەقدەست: مووچە و حەقدەستی کرێکار و کارمەندەکان زیاد بکرێن. • کەمکردنەوەی باج: باج لەو کەسانە وەرنەگیردرێت کە لە باری ئابوورییەوە لەدۆخێکی باشدا نین. • دامەزراندن: دامەزراندن بکرێتەوە لە کەرتی حکومی. • بۆرسە: بەرگرتن بە دەستێوەردانی حکوومەت لە بازاڕی بۆرسە یەکێک لە بەڵێنەکانی بوو. • خانوو: دروستکردنی خانووبەرە ئەبێت بدرێت بە دەست بازاڕەوە، نەک حکوومەت. • هەڵاوسانی ئابووری: دژی چاپکردنی پارەی بێ پشتیوانەیە لە ئێران. • باڵاپۆشی زۆرەملێ: پێویستە ژنان پەروەدە بکرێن باڵاپۆش بن نەک بە زۆر. • سانسۆر: لایەنگری سانسۆرە، بەڵام ئەبێ یاسای هەبێت. • هونەر: هونەرمەندەکان ئازاد بتوانن کار بکەن • دژی فیلتەرکردنی ئەنتەرنێتە، بەڵام چآودێری هەبێت. • نەمانی هەڵاواردن لە سیستەمی خوێندن و خوێندنی کەرتی تایبەت. • بەرگرتن بە دەرکردنی مامۆستایان و خوێندکاران و گەڕاننەوەیان بۆ زانکۆ. • زیندووکردنەوەی دەریاچە (گۆلی)ورمێ.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی دوای ئەوەی دیبەیتەکەی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ کرد، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لەلایەن دیموکراتەکانەوە داوای لێدەکرێت واز لە خۆ بەربژێرکردنەوە بۆ بوون بە سەرۆکی ئەمریکا بهێنێت. بایدن دەڵێت، "مەگەر تەنیا خوا بتوانێت وام لێبکات وازبهێنم". جۆ بایدن دەڵێت، "من جیهان بەڕێوەدەبەم" و کەسی دیکە لە خۆی بە شایانتر بۆ ئەو ئەرکە نابینێت. ئەمە لەکاتێکدایە، چوار ئەندامی کۆنگرێس کە سەر بە دیموکراتەکانن تاوەکو ئێستا داوایان لە بایدن کردووە واز بهێنێت. مارک وینەر، سەرۆکی ئەنجوومەنی هەواڵگریی ئەنجوومەنی پیران دەڵێت، نیازی وایە گرووپێک لە ناو سیناتۆری دیموکراتەکان دروست بکات کە داوا لە جۆ بایدن بکەن واز لە خۆ بەربژێرکردنەوە بهێنێت. بایدن لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی ئەی بی سی لە وەڵامی ئەو گوشارانەدا دەڵێت، "سەیرکە، ئەگەر خودا بێتە خوارەوە و بڵێت، 'جۆ، لە رکابەرییەکە وەرە دەرەوە'، ئەوە دەهاتمە دەرەوە، بەڵام خودا نایەتە خوارەوە". جۆرج ستیفانۆپۆلۆس، کە لە پێشووتدا راوێژکاری باڵای بیڵ کڵینتن، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا بووە چاوپێکەوتنەکەی لەگەڵدا دەکات و لێی دەپرسێت، نانسی پیڵۆسی، سەرۆکی پێشووی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئەمریکا تواناتی خستووەتە ژێر گومانەوە. بایدن لە وەڵامدا دەڵێت، ئەو دیبەیتە "تەنیا ئەڵقەیەکی خراپ بوو" لە زنجیرەیەک دیبەیتی دیکە. باس لەوەش دەکات، هیچ نەخۆشییەکی جیددی نییە و تەنیا ئەو شەوە هیلاک بووە. 27ی حوزەیرانی ئەمساڵ، یەکەم دیبەیتی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی 2024ی ئەمریکا لە نێوان دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا و جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا بەڕێوەچوو. جۆ بایدن لەو شەوەدا ئاستێکی کارەساتباری پێشکێشکرد و زۆرینەی وەڵامەکانی ناڕوون یان هەڵەبوون. لە دوای دیبەیتەکە راپرسی جۆراوجۆر لە ئەمریکا کرا و زۆربەی راپرسییەکان ئەوەیان نیشانداوە بایدن کەڵکی ئەوەی نییە ببێتەوە بە سەرۆکی ئەمریکا، ئەوەس بەهۆی زۆری تەمەنی و تێکچوونی دۆخی هزر و بیرکردنەوەی. لە راپرسییەکدا ئەوە دەرکەوتووە، 67٪ی ئەمریکییەکان لایان وابووە دۆناڵد ترەمپ دیبەیتەکەی بردووەتەوە و راپرسییەکی دیکەش کە لە ناو دیموکراتەکان کراوە دەڵێت، 1 لە هەر 3 دیموکراتێک لای وایە جۆ بایدن پێویستە وازبهێنێت.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، سلێمانی بزوتنەوەی حەماس دوای 16 رۆژ پێشنیازێکی ئەمریکای بۆ قسەکردن لەسەر ئازدکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان پەسەندکرد. ئەمە بەبێ رازیبوونی ئیسرائیل بۆ راگەیاندنی ئاگربەستی تاهەتایی. لە پێشتردا حەماس مەرجی وابوو، بۆ ئازادکردنی بارمتەکان دەبێت ئیسرائیل بە ئاگربەستی هەمیشەیی رازی بێت. بەرپرسێکی دەسەڵاتی فەڵەستینی کە لە نێوەندگیرانی قەتەری و میسری نزیکە بە رۆیتەرزی گوتووە، ئەم وەڵامەی حەماس بۆ پێشنیازەکەی ئەمریکا، ئەگەر لەلایەن ئیسرائیلەوە پەسەند بکرێت، دەکرێت سەر بۆ ئاگربەستی تەواوەتی و کۆتاییهاتنی جەنگی 9 مانگەی غەززە بکێشێت. لە لای ئیسرائیلەوە، نوسینگەی بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل تاوەکو ئێستا لەم بارەیەوە قسەیان نەکردووە و رۆژی هەینی لە راگەیێنراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، هەفتەی داهاتوو گفتووگۆکان بەردەوام دەبن و هێشتا جیاوازی لە نێوان ئەو دوو لایەدا زۆرە. بە گوێرەی ئەو سەرچاوەیەی حەماس کە قسەی بۆ رۆیتەرز کردووە و داوای کردووە ناوی ئاشکرا نەکرێت، پێشنیازەکە ئاگربەستێکی کاتی، گەیاندنی هاریکاریی مرۆیی بۆ خەڵکی غەززە و کشانەوەی سوپای ئیسرائیل لە چەند بەشێکی غەززە لەخۆدەگرێت. گفتووگۆ و هەوڵەکان بۆ ئاگربەست لە غەززە لە چەند رۆژی رابردوودا زیادیکردووە و حەماس و ئیسرائیلیش لەلای خۆیانەوە باسیان لە گفتووگۆ و بەرەوپێشچوونەکان کردووە. یەکێک لە هۆکارەکانیش ئەوەیە، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا دەیەوێت پێش هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا لە تشرینی دووەمی ئەمساڵ ئاگربەستێک بکات. جەنگی غەززە دوای پەلامارەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل دەستیپێکرد کە تێیدا 1200 کەسی کوشت و 250 کەسی دیکەشی بە بارمتە گرت. لەو کاتەوە تا ئێستا بەهۆی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە 38 هەزار فەڵەستینی کوژراون.

هاوڵاتی سەرۆکی یەکێتی لە پەیامێکدا بە مەسعود پزیشکیان دەڵێت، "پاراستنی بەرژەوەندی و بەها باڵاکانی نێوانمان دووپاتدەکەینەوە". ئەمڕۆ شەممە 6ی تەمووزی 2024، بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، لە تویتێکدا پەیامێکی پیرۆزبایی ئاراستەی مەسعود پزیشکیان کرد بەهۆی سەرکەوتنی لە هەڵبژاردنەکانی ئێراندا و بوونی بە سەرۆک کۆماری ئەو وڵاتە. دەقی پەیامەکەی بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتی نێشتیمانی کوردستان: بەڕێز دکتۆر مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆمارى نوێى ئێران ‏بەبۆنەی هەڵبژاردنتان وەک سەرۆککۆماری نوێی کۆماری ئیسلامیی ئێران، پیرۆزباییەکی گەرمتان ئاڕاستە دەکەم و هیوای سەرکەوتنتان بۆ دەخوازم. ‏لەم دەرفەتەدا پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و برایەتیی لەمێژینەی نێوان گەلی کورد و کۆماری ئیسلامیی ئێران لەچوارچێوەی پاراستنی بەرژەوەندی و بەها باڵاکانی نێوانمان دووپاتدەکەینەوە. ‏ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بەپەرۆشەوە چاوەڕێی هاریکاری و کاری پێکەوەییە لە بوارە جیاوازەکان و گەشەپێدانی هەماهەنگییەکان. ‏ دڵنیاین کۆماری ئیسلامیی ئێران بە سەرکردایەتیی بەڕێزتان رۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لەپێناو پاراستنی سەقامگیریی ناوچەکە و پتەوکردنی پەیوەندییەکان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و دۆست. ‏بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان