سەرۆکایەتى هەرێم: سه‌ركۆنه‌ى هێرشەکەى ئيسرائيل ده‌كه‌ين

عەمار عەزیز   بەڕێوەبەرایەتی گەشەپێدانی دهۆك بڕیاریداوە لەمەودوا هەركەسێك دایك و باوكی خۆی بەخێو نەكات، رووبەڕووی یاسا بكرێتەوە و سزا بدرێت، چونکە خانەی بەساڵاچووانی دهۆک توانای وەرگرتنی بەساڵاجووی تری نییەو شوێنەکەی بچووکە. شێرزاد حەمید، بەڕێوەبەری گشتی گەشەپێدانی كۆمەڵایەتی دهۆك بەهاوڵاتی راگەیاند، «لەئێستادا دەستمان بەدانانی پرۆسەیەكی تازە كردووە بۆ وەرگرتنی كەسانی بەساڵاچوو، بڕیارێكی تازەمان دەركردووە لەمەودوا هەر منداڵێك نەتوانێت دایك و باوكی خۆی بەخێوبكات، سكاڵای یاسایی لەسەر تۆماردەكەین و رووبەڕووی دادگای دەكەینەوە، رێنمایی دیكەش هەن بۆ خانەی بەساڵاچووان كەپێویستە ژنان لەتەمەنی 55 ساڵیداو پیاوان لەتەمەنی 60 ساڵیدا وەربگیرێن». بەپێی یاسای سزادانی عێراق ژمارە 11ی ساڵی 1969 لەسەر منداڵەكانە دایك و باوكیان بەخێوبكەن. «هەركەسێك بیەوێت باوكی یان دایكی ببات بۆ خانەی بەساڵاچووان پێویستە لەڕێگای رێنماییە تازەكان بێت، هەروەها ناتوانین ئەو كەسانە وەربگرین كەنەخۆشی درێژخایەنیان هەیە، وەك ئیفلیجی مێشك و سەرع  و بیركۆڵی» شێرزاد حەمید وای وت. بەهۆی بچووکی شوێنەکەوە، خانەی بەساڵاچووانی دهۆک ناتوانێت بەساڵاچووی تر وەربگرێت، بەڵام ئەگەر رێنماییەکان کەمبکرێنەوە ئەوا بەساڵاچووی زۆر دەهێندرێن بۆ خانەی بەساڵاچووان. بەهۆی بچووكی شوێنەكەو چەند هۆكارێكی تر لەدهۆك مەرجەكانی وەرگرتنی بەساڵاچووان قورسكراون . شێرزاد حەمید لەسەر وەرگرتنی بەساڵاچووی نوێ دەڵێت، «ئێمە تووشی ئیحراجی و كێشەیەكی گەورە بووینەتەوە لەسەر وەرگرتنی بەساڵاچوو، لەئێستادا توانای وەرگرتنی بەساڵاچوومان نەماوە، ئەوەش بەهۆی بچووكی شوێنەكە، ئەگەر دەرگای وەرگرتن بكەینەوە یاخود توزێك ئاسانكاری لەمەرجەكانی وەرگرتنیان بكەین ژمارەیەكی زۆر لەخەڵك داوادەكەن دایك و باوكیان وەربگرین». لەسنوری پارێزگای دهۆك تەنها یەك خانەی بەساڵاچووان هەیە، ئێستا 26 هاووڵاتی بەساڵاچوو لەخانەی بەساڵاچووانی دهۆك دەژین، كە 12 كەسیان ژن و 14شیان پیاون. سەعدی شەعبان، بەڕێوەبەری خانەی بەساڵاچووانی دهۆك بەوەكالەت بەهاوڵاتی راگەیاند، «لەسەرەتای ئەمساڵەوە تائێستا سێ بۆ چوار كەسمان وەرگرتووە، خەڵكێكی زۆر سەردانمان دەكەن، بەڵام ئێمە ناتوانین کەس وەربگرین، ئەوەش بەهۆی نەبوونی شوێن، لەئێستادا شوێنی باوکانمان نەماوەو تەنها توانای وەرگرتنی سێ  بۆ چوار ژنی ترمان هەیە». «رۆژانە سێ‌ ژەم خواردنیان بۆ دابیندەكرێت لەگەڵ كڕینی جلوبەرگ، هاوكات بەردەوام چاودێریی تەندروستییان بۆ دەكرێت و ئەگەر پێویستیش بكات بەئەمبوڵانس دەگوازرێنەوە بۆ نەخۆشخانە، ئەوانەی ئێستا وەرمانگرتوون نیوەیان رەگەزنامەیان پارێزگای موسڵەو بەشەكەی تر خەڵكی سنوری پارێزگای دهۆكن « سەعدی شەعبان وای وت. خزمەتگوزارییەکان تەنها لەلایەن حکومەتەوە دابین ناکرێت، بەڵکو بەشێکی لەلایەن خێرخوازانەوەیە. سەعدی شەعبان لەسەر خزمەتگوزارییەکان دەڵێت، «ئەو خزمەتگوزارییانەی رۆژانە بۆ بەساڵاچووان دابینی دەكەین لەسەدا 35 بۆ 40 خێرخوازان بۆمان دابیندەكەن ئەوەی تر حكومەت، ئەوەی لەتواناماندا بێت بۆیان دەكەین، چونكە هەموویان بەكەسوكاری خۆمان دەزانین، بەڵام وەرنەگرتنی ژمارەیەك بەساڵاچووی تر پەیوەندی بەبیناكەوە هەیە كەزۆر بچووكە». هەڵات حەسەن، پارێزەرێکە لەشاری دهۆك و باس لەوەدەکات بەپێی یاسا دەبێت دەوڵەت مافەکانی بەساڵاچووان دابین بکات. «بەپێی یاسای ژمارە 126ی ساڵی 1980 ئاماژە بەوەكراوە كەدەبێت دەوڵەت مافەكانی بەساڵاچوو و خزمەتگۆزارییەكانی ئابووری و پێداویستییەكان بگرێتەئەستوی خۆی، لەڕووی شەرعی ئایینی ئیسلامیش زۆر گرنگی بەم پرسە دراوە كەدەبێت منداڵەكان بەباشترین شێوە دایك و باوكی خۆیان بەخێوبكەن، بەپێچەوانەوە تووشی گوناهێكی گەورە دەبن «، هەڵات حەسەن وای وت. هەڵات حەسەن دەشڵێت، «تائێستا هیچ كەیسێكم بۆ نەهاتووە كەمنداڵ دایك یان باوكی خۆی بەخێونەكات، یان بەزۆر بیباتە خانەی بەساڵاچووان، چەند هۆكارێك هەن تاوەكو ئەو بە ساڵاچووانە پەنا بۆ خانەی بەساڵاچووان ببەن، یەكەم هەندێكیان لەبنەڕەتدا هیچ منداڵێكیان نیە یان بێ‌ كەسوكارن، دووەم هەندێكیان منداڵەكیان روویان لەدەرەوەی وڵات كردووەو بەتەنیا ماونەتەوە، سێیەم لەوانەیە خێزانی پیاوەكە باوكی یان دایكی هاوسەرەكەی خۆی بەخێونەكات، ئەمانەو چەند هۆكاری تر وادەكەن كەئەو بەساڵاچووانە لەو خانانە بژین «. سەبارەت بەدروستکردنی شوێنی گونجاوترو فراوانتر بۆ بەساڵاچووان شێرزاد حەمید دەڵێت، «پارچە زەویەكمان دابینكردووە بۆ دروستكردنی بینایەكی تازە بۆ بەساڵاچووان، چەند خێرخوازێك هاتوونەتە لای ئێمە تا خۆیان دروستی بكەن، بەڵام هێشتا نەگەیشتووینەتە رێككەوتن، زۆر پێویستمان بەبینایەكی تازەیە چونكە خەڵك بەردەوام سەردانمان دەكەن بۆ وەرگرتنی دایك و باوكیان «.  

هاوڵاتی مانگی رابردوو 16 هەزار و 345 منداڵ بردراونەتە نەخۆشخانەی منداڵانی فێرکاری د.جەمال ئەحمەد رەشید لە سلێمانی و دوو هەزار و 182یان هێڵدراونەوە، لەو رێژەیە بەرزترینی حاڵەتەکانی سکچوون و رشانەوە بووە. تەندروستی سلێمانی ئامارێکی بڵاوکردوەتەوە و ئاماژەی بەوەکردوە، 818 حەڵەتی سکچوون و رشانەوە و وشکبوونەوە و 456 حاڵەتی هەناسەتوندی تۆمار كراوە و 217 منداڵ لە بەشی نەبەكام داخڵ كراون، 232 منداڵ لە بەشی بەدخۆراكی و 311 منداڵ لە بەشی تیشك و دەمار و 239 منداڵ لە بەشی هێنانەوەی چارەسەری خۆراك بینراون. بەپێی ئامارەكە، هەر لەو ماوەیەدا لەنەخۆشخانەی د.جەمال ئەحمەد ڕەشیدی منداڵانی فێركاری 14.731 پشكنینی تاقیگەیی جۆراوجۆر و 230 پشكنینی گەشەی هۆرمۆن و 456 سۆنەر و 88 ئیكۆ ئەنجام دراوە و 378 تیشك گیراوە.    

هاوڵاتی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی پارێزگای كه‌ركوك، له‌نوسراوێكی نوێدا په‌شیمانبونه‌وه‌ی له‌ نوسراوه‌كه‌ی پێشتری ده‌ربڕی كه‌ بڕیاریدابو، پیتی كوردی له‌ نوسینی ناوی خوێندكاران به‌كاربهێندرێت. لە  9-11-2023 ناوەندى پشکنینى خوێندنى سەرەتایی سەر بە بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەى کەرکووک نووسراوێکی ئاراستەى قوتابخانە سەرەتاییەکانى ئەو شارە کرد و ئاماژەى بەوە داوە، بەم نزیکانە دەفتەرى ئەلیکترۆنى بۆ ساڵى خوێندنى 2023-2024 بڵاودەکەنەوە و بۆ ئەو مەبەستە چەند رێنوێنییەکی بۆ تۆمارکردنى ناوى قوتابییانى قۆناخى سەرەتایی ئاراستەکردوون کە جێبەجێى بکەن.  یەکێک لە رێنوێنییەکان ئەوە بوو کە پیتەکانى (پ، ژ، چ، گ، ۆ، ڵ، ڕ، ک) بەکارنەهێنن لە کاتى نووسینی ناوی قوتابییەکاندا و لەبری ئەوە پیتە هاوتاکانى لە زمانى عەرەبیدا بنووسرێت. ئەمڕۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی كه‌ركوك لە بڕیارەکەی پەشیمانبۆوەوە لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویكرده‌وه‌، دوای په‌یوه‌ندی به‌ لایه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان، له‌سه‌ر ده‌فته‌ری تاقیكردنه‌وه‌ی قۆناغی سه‌ره‌تایی بڕیاردرا به‌ به‌كارهێنانی پیته‌كانی (پ، ژ، ڤ، چ، گ، ۆ، ڵ، ێ، ڕ، ك). پێشتر ئەو بڕیارەی  په‌روه‌رده‌ی كه‌ركوك بە لابردنی پیتە کوردییەکان، نیگه‌رانی زۆری لێكه‌وته‌وه‌ و به‌ پێشێلی رونی مافه‌كانی كورد و سوكایه‌تی به‌زمانی كوردی و ته‌عریبێكی وه‌سفكرا، هه‌روه‌ها به‌ هه‌نگاوێكیش دانرا بۆ پێشێلكردنی ده‌ستوری عێراق كه‌ زمانی كوردی هاوشێوه‌ی عه‌ره‌بی زمانێكی فه‌رمیه‌. هەربۆیە دوای رۆژێک لەو نووسراوە و دوای خستنەڕووی کێشەکە ، ئەمڕۆ هەینی، پەروەردەی کەرکووک بڕیارەکەی هەڵوەشاندەوە. بە گوێرەى بڕگەى یەکەمى مادەى چوارى دەستوورى عێراق، زمانى کوردى لە پاڵ عەرەبى زمانى فەرمیی دەوڵەتە و مافى تورکمان و سریان و ئەرمەنەکانیشە کە رۆڵەکانیان بەو زمانانە بخوێنن لە دامەزراوە پەروەردەییە فەرمییەکاندا بە گوێرەى رێنوێنییە پەروەردەییەکانن.

شەنای فاتیح لەگەڵ دەستپێكی وەرزی پایزدا، بارانبارین لەهەرێمی كوردستاندا دەستپێدەكات و هەندێكجاریش دەبێتەهۆی روودانی لافاو، بۆ ئەم مەبەستەش تیمەكانی بەرگری شارستانی هەرسێ پارێزگاكەی هەرێم لەئامادەباشیدان بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر رووداوێكی نەخوازراو. كاروان میراودەلی، وتەبێژی بەرگری شارستانی هەولێر لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ساڵانە لە ١٥ی ئەیلوولەوە بەنووسراوی فەرمی داوا لەشارەوانی و یەكە ئیدارییەكان دەكەین كەهەرچی زووە رێڕەوی ئاوو مەنهۆڵەكان خاوێن بكەنەوە، چونكە مەترسی گیربوون و پەنگخواردنەوە درووستدەبێت. وتیشی: «لەبارانبارینی رۆژی هەینی رابردوودا لەسنوری بەڕێوەبەرایەتیمان كەزیاتر لە نۆ شوێن كێشەی پەنگخواردنەوەی ئاو هەبووەو لەدوو شوێنیشدا بەئەندازەیەك لافاو دروستبوو مەترسی و گرفتی بۆ هاووڵاتیان درووستكرد، بۆ ئەم مەبەستە ١٣تیم لەحەوت بنكە لەبنكەكانی بەرگری شارستانیمان دەرچوون بۆ شوێنی رووداوەكان بەمەبەستی بەهاناوەچوون». «ساڵانی رابردوو بەهۆی لافاوەوە زیانێكی زۆری ماددی درووستبوو، هەروەها چەند زیانێكی گیانیش لەسنووری هەولێردا هەبوون كەبریتیبوون لە ١٢رووداوی خنكان، ئەمەش بووەهۆی درووستبوونی ئەركێكی قورس بۆ كارمەندان و ئەفسەرانمان لەگەڕان و دۆزینەوەی چارەنووسی دوو لەقوربانیەكان لەسنووری ناحیەی قوشتەپەو ناحیەی دارەتوو كە بۆ ماوەی ٥٤رۆژ پڕۆسەی گەڕان بەدوای تەرمەكان بەردەوام بوو»، وتەبێژی بەرگری شارستانی هەولێر وای وت.  هاوكات ئارام عەلی، وتەبێژی بەرگری شارستانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «هەر لەسەرەتای هاتنی وەرزی پایزدا بەڕێوبەرایەتییەكەمان نووسراوێكی ئاڕاستەی پارێزگای سلێمانی كرد بەمەبەستی ئەوەی سەرۆكایەتی شارەوانی و سەرجەم شارەوانییەكان ئاگاداربكاتەوە كەهەستن بەپاككردنەوەی مەنهۆڵ و ئاوەڕۆی ئەو شوێنانەی كەئاویان كۆدەبێتەوە، جگە لەوەش سەرجەم تیمەكانمان لەئامادەباشیدان بۆ هەر رووداوێكی نەخوازراو «. وتیشی:» لەبارانبارینەكەی رۆژی هەینی رابردوو لەیەك دوو شوێن گرفتی لافاو دروستبوو، بەڵام خۆشبەختانە چارەسەرمان كرد، لەساڵانی رابردووشدا هیچ زیانێكی گیانی نەبووەو تەنها زیانی ماددی هەبووە». ساڵانە بەهۆی زۆر بارانبارینەوە لافاو لەچەند شارو شارۆچكەیەكی هەرێمی كوردستاندا دروستدەبێت بەتایبەت ئەو ناوچانەی كەشاخاوی نین، كۆتایی ساڵی ٢٠٢١ یەكێك لەگەورەترین لافاوەكان لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان لەشاری هەولێر روویداو  12 كەس گیانیان لەدەستدا، نزیكەی 200 ماڵ و 50 دووكان ژێرئاو كەوتن و سەدان ئۆتۆمبێلیش زیانیان بەركەوت، یەكێك لەقوربانییەكانیش منداڵێكی تەمەن ١٠ مانگ بوو بەناوی دانەر نەبەز كەتەرمەكەی پاش دوو مانگ دۆزرایەوە. جەوهەر عەلی، قایمقامی  قەزای ناوەندی دهۆك لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: « ساڵانە لەكۆتایی وەرزی پایزداو دەستپێكی بارانباریندا پێشوەختە كۆبوونەوە لەگەڵ بەڕێوبەرایەتییەكانی شارەوانی، رێگاوبان، ئاو، كارەبا، بەرگری شارستانی و بەڕێوبەرایەتی ئاوەڕۆ، ئەنجامدەدەین، هەر یەكێك لەمانە بەرنامەی خۆی هەیە بۆ وەرزی زستان و لەئێستاشدا زۆرجار لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی كەشناسییەوە ئاگادار دەكرێینەوە ئەگەربێت و بارانبارینێكی زۆر ببێت، بەڵام لەگەڵ ئەمانەشدا هەندێكجار رووداوی لەناكاو روودەدات». وتیشی: «ئێمە لەدهۆك رووبارێكمان هەیە پێی دەڵێن هشكەڕۆ، ساڵانە بەڕێوەبەرایەتی ئاوەڕۆ رووبارەكە پاكدەكاتەوە، ئەمساڵیش پاككراوەتەوە بۆ ئەوەی بەرگەی لافاو بگرێت، لەگەڵ ئەوەشدا سەرجەم ئاوەڕۆكان پاكدەكرێنەوە». «بەڕێوەبەراتی رێگاوبانیش تیمەكانیان لەئامادەباشیدان بۆ راماڵینی بەفر، هەروەها خەڵكیش هاوكارمانن داواكارین بەردەوام بن لەهاوكاریكردنمان و خۆبەخشیشمان هەیە، بارانبارینیش لەسەرەتادا بەدەگمەن دەبێتە لافاو  مەگەر لەو شوێنەدا ئاوەڕۆكان كارنەكەن یان رێڕەوەكان گیرابن، واتە دەستی مرۆڤی تێدابێت» قایمقامی قەزای ناوەندی دهۆك وای وت. بێوار عەبدولعەزیز، وتەبێژی بەرگری شارستانی دهۆك لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «تیمەكانمان لەبەرگری شارستانی هەماهەنگن لەگەڵ تیمەكانی بەڕێوەبەرایەتی شارەوانی و ئاوو ئاوەڕۆ، هەر رووداوێكی لافاو رووبدات پێكەوە كاردەكەین بۆ رووبەڕووبوونەوەی». وتیشی: «ئەمساڵ لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتییە پەیوەندیدارەكان كۆبوونەوەیەكمان ئەنجامداوە بۆ هەماهەنگی زیاترو رووبەڕوبوونەوەی هەر رووداوێكی نەخوازراو هەروەها لەیەكی كانوونی دووەمی ئەمساڵەوە تائێستا ٦١ رووداوی لافاو لەسنووری پارێزگای دهۆكدا روویانداوە». لافاو دیاردەیەكی سروشتییەو بریتیە لەهاتن و داپۆشینی ناوچەیەك بەئاوێكی زۆرو بەگشتی بەخێرایی كەئەو بڕە ئاوە زیادە لەتوانای هەڵگرتن و تێپەڕبوونی سروشتی بەناوچەیەكدا زیاترە، كە لەوانەیە لەچەند سانتیمەترێك تاڕادەی داپۆشین و راماڵینی بیناكان بێت یاخود بریتیە لەنوقومبوونی ناوچەیەك بەئاو.

هاوڵاتی لێبرینی مووچە گەڕایەوە؛ دوای سێ مانگ لە دواکەوتنی ژینگە پارێزانی ئاکرێ مووچەکەیان بە لێبرینەوە وەرگرت، هەر ژینگە پارێزەک 40 بۆ50 هەزار لە مووچەکانیان بڕدراوە. ژینگە پارێزیک کە نەیویست ناوەکەی ئاشکرا بکرێت بە هاوڵاتی وت: " بەهۆی دواکەوتنی مووچەکانمان بۆماوەی پێنج رۆژ بایکۆتی دەواممان کرد، بەڵآم دوای سێ مانگ لە وەرنەگرتنی مووچەکانمان بەهۆی بایکۆتکردنمانەوە، 40 بۆ 50هەزار دینارمان لێبڕدراوە." وتیشی، " هەرچەندە بەرپرسانی کۆمپانیای MRF کە ئێمە بە  گرێبەستین لەگەڵیان کاردەکەین داوایان لێکردین گەر  بگەڕێینەوە بۆ دەوام مووچەمان دەدەنێ بەڵام  بەشێکیان لێبڕیبوو". ئەو ژینگەپارێزە ئەوەشی ڕونکردەوە ،" مووچەکەمان 410هەزارە بەڵام بۆئەم مانگە تەنها 375هەزار دیناریان حساب کردوین ، ئەمەش یەکەمجارنیە کە مووچە لەئێمە دەبردرێت " . کاری پاککردنەوەی شەقام و شوێنە گشتیەکان لە هەرسێ قەزای ئاکرێ، بەردەڕەش ، شێخان لەلایەن کۆمپانیای MRFوە بەرێوەدەبرێت

هاوڵاتی بەگوێرەی زانیارییە سەرەتاییەکان، لە فڕۆکەخانەی هەریر درۆنێکی بۆمبڕێژکراو کەوتووەتە خوارەوە و تەقیوەتەوە. ئێوارەی ئەمڕۆ پێنجشەممە بە درۆنێکی بۆمبڕێژکراو هێرشکرایە سەر بنکەی سەربازیی هەریر و بەپێی زانیارییەکان، ئاگر لە ناوچەکە کەوتوەتەوە. بە گوێرەی زانیارییەکان ئاگرەکەی نێو فڕۆکەخانەی هەریر تا دێت گەورە دەبێت و کۆگەی سوتەمەنیی فڕۆکەخانەکە ئاگری گرتووە. ئەوە لە کاتێکدایە بەرەبەیانی رۆژی سێشەممە 7/11/2023، لە ڕێگەی سێ درۆنی بۆمبڕێژکراو هێرشکرایە سەر بنکەی سەربازیی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێر؛ دوانیان لە ئاسماندا تەقێندرانەوە و ئەوەی دیکەشیان بەنەتەقیوی کەوتەخوارەوە.. پێشتریش ماڵپه‌ڕی "ئێن بی سی نیوز"ی ئه‌مریكی له‌ زاری چه‌ند به‌رپرسێكی وه‌زاره‌تی به‌رگری ئه‌مریكا "پێنتاگۆن" بڵاویكرده‌وه‌، به‌هۆی هێرشی گروپه‌ چه‌كدارییه‌كانی عێراق له‌م دواییانه‌دا نزیكه‌ی 45 سه‌ربازی ئه‌مریكی برینداربون، برینی هه‌ندێكیشیان سه‌خته‌.

سەركۆ جەمال چارەنووسی زیاتر لەحەوت ملیۆن بەشداربووی كۆڕەك تیلیكۆم كەكۆمپانیایەكی پەیوەندییە نادیارە، بەهۆی بڕیارێكی دەستەی راگەیاندن و پەیوەندیەكانی عێراق، كۆمپانیاكەش لەیەككاتدا پەنا بۆ یاساو لایەنە سیاسییەكانیش دەبات بۆ چارەسەری ئەو قەرزانەی لەسەری كەڵەكە بووە. وەزارەتی پەیوەندییەكانی عێراق 22ی تشرینی یەكەمی ئەمساڵ، بەهۆی قەرزداریی و بەسەرچوونی مۆڵەتەوە، لەدژی كۆمپانیای كۆڕەك چەند بڕیارێكی دەركرد، بەپێی یەكێك لەبڕیارەكان فرۆشتنی كارتی باڵانس و سیمكارتی ئەو كۆمپانیایە قەدەغە دەكرێت، هەروەها داوا لەهاووڵاتییان دەكەن هیچ سیمكارتێكی نوێی كۆڕەك نەكڕن، كۆڕەك تیلیكۆمیش بڕیارەكە بە نادادپەروەری وەسفدەكات و دەڵێت رێگای یاسایی دەگرنەبەر. كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم راگەیاندراوێكی بڵاوكردووەتەوەو تێیدا روونكردنەوەیەكی بۆ رای گشتی عێراقی، دەسەڵاتی دادوەری، پەرلەمان، حكومەت و مەرجەعە ئاینییەكان داوەو ئاماژەی بەوە كردووە، ئەوەی لەلایەن دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراقی بەرامبەری دەكرێت، نادادپەروەری و نایاساییە. رۆژی دووشەممە 23ـی تشرینی یەكەمی 2023) كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم راگەیاندراوێكی بڵاوكردە‌وەو تێیدا هاتووە:» بەردەوام بەهەموو بڕیارێكی دامەزراوە فەرمییەكان و یاساو رێنماییەكانی عێراق پابەندبووەو هیچ كەمتەرخەمییەكیان لەهەوڵەكانیان لەپێناو دانانی سنوورێك بۆ ئەو ناكۆكییانەی لەنێوان ئەوان و دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراقی هەیە نەكردووە». كۆڕەك تیلیكۆم هەروەها باس لەوەدەكات «سەرەڕای ئەو ستەمە نادادپەروەر و نایاساییەی لەلایەن دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراقییەوە بەرامبەریان دەكرێت، بەڵام بەردەوامن لەپێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكان بەهاووڵاتیان، هاوكات بۆ بەرگریكردن لەمافەكانی پەنای بردووەتەوە بەر دادگا». كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم سەرنجی بۆ ئەوەش راكێشاوە، «‌هیچ لایەن و دامەزراوەیەك بۆی نییە بڕیار لەداخستنی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم بدات، چونكە خاوەنی زیاتر لەحەوت ملیۆن هاوبەشە، باوەڕی بەچارەسەركردنی هەر كێشەو ناكۆكییەك هەیە لەڕێگەی دەزگا فەرمی و دانوستانەكان بۆ گەیشتن بەچارەسەرییەك كەشیاوی جێبەجێكردن بێت، بۆ ئەو مەبەستەش باشترین بژاردە پەنابردنە بەر دادگایە، بەوپێیەی بێلایەن و جێی متمانەیەو پابەندە بەوەی دەیڵێت». كۆمپانیای كۆڕەك لەبەشێكی راگەیاندراوەكەیدا تیشكی خستووەتەسەر ئەوەی، «دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراقی وەكو پێویست پابەندی بڕیارو رێنماییەكانی دادگای عێراقی نەبووە، بەڵكو زێدەڕۆیی بەسەریاندا كردووەو بڕیاری نادادپەروەرانە دەردەكات و بەرامبەر بەكۆڕەك پیادەی هەڵسوكەوێتكی ستەمكارانە دەكات». هەروەها كۆڕەك تیلیكۆم جەخت دەكاتەوە «سەرەڕای ئەوەی لەلایەن دەستەی ناوبراوەوە بەرامبەری دەكرێت، بەڵام پابەندە بەپێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانی بۆ سەرجەم هاووڵاتیانی عێراقی لەچوارچێوەو بەگوێرەی ئەو مۆڵەتەی بۆ كاركردن پێی دراوەو هەیەتی، كۆڕەك هەموو بەڵگەكانی پاراستووە، بەڵام كە بڵاوینەكردووەتەوە، بۆ ئەوە بووە بەخراپ بەكارنەهێندرێت و زیان بەبەرژەوەندییە گشتییەكان نەدات بەتایبەتی نەوەك بۆ سەر زمانە بیانییەكان وەربگێڕدرێت، تێڕوانین و سەرنجی وەبەرهێنەرانی بیانی لەسەر عێراق بەخراپ دەگۆڕێت». كۆڕەك تیلیكۆم لەكۆتاییدا رایگەیاندووە «بۆ ئەوەی چارەسەری هەموو ئەو كێشانە بكرێت كە لەلایەن دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانی عێراقی بەرامبەری دەكرێت، داوای لەسەرۆكوەزیرانی عێراق و سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كردووە، بڕیاربدەن بۆ پێكهێنانی لیژنەیەكی بێلایەن بۆ ئەوەی بەپشتبەستن بەبەڵگەكان، بەدواداچوون بۆ راستییەكان بكات. رۆژی 8ـی ئایاری 2023، سیروان بارزانی خاوەنی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم، لەمیانەی كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، كۆمپانیای كۆڕەك یەكەم كۆمپانیای پەیوەندی بوو، كە لەساڵی 2000 دامەزرا. وتیشی: «لەدوای ئازادكردنی عێراق، بڕیاردرا سێ مۆڵەتی GSM بدرێتە سێ كۆمپانیای عێراقی، ئەوانیش كۆمپانیای ئەسیر، عێراقوناو ئاسیاسێل بوو». خاوەنی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم هەروەها راشیگەیاند»دوای ئەو سێ مۆڵەتە، كۆمپانیای (پرایس وەتەر هاوس كۆپەر)ـی بەریتانی، لەعەممانی پایتەختی ئوردن سەرپەرشتی تەندەرێكی كرد، كەكۆمپانیای كۆڕەك لەگەڵ چەند كۆمپانیایەكی نێودەوڵەتی لەو زیادكردنە ئاشكرایە بەشداربوون، كۆڕەك یەكێك لەمۆڵەتەكانی دانانی كۆمپانیای پەیوەندی بردەوە، وا بڕیاربوو ئەو كۆمپانیایەی كە لەو زیادكردنە ئاشكرایە دەرناچێت، بەشداربووەكان و كۆدەكانی بدرێتە كۆمپانیای براوە، كە كۆڕەك تیلیكۆم بوو». خاوەنی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم، ئەوەشی خستەڕوو: «بڕیاردرا فریكوێنسەكان و لەگەڵ سێ ملیۆن و 200 هەزار بەشداربووی كۆمپانیای عێراقونا بەكۆڕەك بدرێت و دەستبەكاربن، لەیەكەم رۆژەوە دەستەی پەیوەندییەكانی عێراقی فریكوێنسەكانی بۆ كۆڕەك دابین نەكرد، شەش مانگ دوایخست و دواتر بەشێوەیەكی نایاسایی كۆدەكانی 0790 و 0779ی دا بەكۆمپانیای زەین و لەئەنجامدا بازاڕی پەیوەندییەكانی عێراقی بەیەكجاری شێواند». خاوەنی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم، روونیكردەوە «ئەو مۆڵەتەی كەكۆمپانیای كۆڕەك پارەی پێدابوو، بۆ خاتری ئەوەبوو كەئەو بەشداربووانەو  ئەو كۆدانەی پێبدرێت، بەڵام بەنایاسایی سەرۆكی ئەوكاتی دەستەی پەیوەندییەكانی حكومەتی عێراقی، چوو بۆ ئوردن بڕیاریدا بەپێدانی سەرجەم بەشداربووان و كۆدەكان بەكۆمپانیای زەین». سیروان بارزانی، لەدرێژەی قسەكانیشیدا، وتبووی: «لە 2014ـەوە كەمافی خۆمانە، ئەو سێ ملیۆن و 200 هەزار بەشداربووانە لەگەڵ كۆدی 0790 نەگەڕێتەوە بۆ كۆمپانیای كۆڕەك، ئەوا كۆڕەك پابەندنابێت بەوەی 370 ملیۆنی پشكەكان بداتەوە، دەستەی پەیوەندییەكانی حكومەتی عێراق، دوای 10 ساڵ بڕیارەكە جێبەجێ ناكات و مافمان نادەتەوە كەهەقی خۆمان بوو، هەروەها ئێمە چوینە دادگای عێراقی بۆ جێبەجێكردنی بڕیارەكە، كەپێویست بوو جێبەجێبكرێت، بەڵام تائێستا جێبەجێیانن نەكردووە». سیروان بارزانی، باسی لەوەشكردبوو «ئەو 800 ملیۆن دۆلارە، شتێكی ناڕەواو نایاساییە لەسەر كۆمپانیای كۆڕەك سەپێندراوە، كۆمپانیای كۆڕەك لەڕێگەی دادگاو حكومەتەوە پەنای بۆ چارەسەری كێشەكان برد، بەڵام كێشەكانیان چارەسەرنەكراو مافەكان بۆ كۆڕەك نەگەڕایەوە». ‎لەبەرامبەردا وەزارەتی پەیوەندیەكانی عێراق لەڕاگەیەندراوێكدا دەڵێت:»بەهۆی بەسەرچوونی مۆڵەتی كۆمپانیای كۆڕەك، لە 30ـی ئابی 2022ـەوە، هەروەها نەدانەوەی ئەو بڕە پارە زۆرەی كەقەرزە لەسەر كۆمپانیاكە تا ئەم ساتە، سەرەڕای ئەو هەموو دانوستان و دیالۆگانەی لەگەڵ كۆمپانیاكەدا ئەنجامدراوە، رای گشتی عێراق لەم چەند بڕیارەی خوارەوە ئاگادار دەكەینەوە. ‎یەكەم: كۆمسیۆنی پەیوەندییەكان و راگەیاندن لەوەزارەت رێنمایی دا، فرۆشتن و بازرگانی هەر سیمكارتێكی نوێی سەر بەكۆمپانیای پەیوەندییەكانی كۆڕەك رابگیرێت. ‎دووەم: داوا لەهاووڵاتیان دەكەن هیچ سیمكارتێكی نوێی كۆڕەك نەكڕن. ‎سێیەم: دەسەڵات دڵنیایی دەداتە بریكارەكان و خاڵەكانی فرۆشتن كەهیچ پشكێكی نوێی كۆمپانیاكە نەفرۆشن و بازرگانییان پێوە نەكەن، بەپێچەوانەوە لێپرسینەوەی یاساییان لەسەر دەبێت. ‎چوارەم: بۆ رای گشتی رادەگەیەنین كەكۆمسیۆنی پەیوەندییەكان و راگەیاندنی وەزارەت لەپرۆسەی پچڕاندنی پەیوەندی نێوان كۆڕەك تیلیكۆم و كۆمپانیاكانی پەیوەندی لەوڵاتدا كاردەكات، لەدوای دەرچوونی ئەم راگەیاندراوەوە ماوەی 10 رۆژ مۆڵەت دەدرێت بەكۆمپانیاكە بۆ دانەوەی قەرزەكانی. جێگەی ئاماژەیە، لەماوەی رابڕوودا پێگەی ئینتیڵیجێنت ئۆنلاین بڵاویكردبووەوە، دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتیی لەپاریس سكاڵایەكی لەسەر كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم یەكلایی كردەوەو بەپێی بڕیارەكەش، دەبێت هەرێم بڕی یەك ملیار و 650 ملیۆن دۆلار بداتەوە بەكوەیت لەبری قەرزەكانی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم. هاوكات سەرچاوەیەك لەكۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم بەهاوڵاتی وت:»بەهیچ شێوەیەك رێگەمان پێنادرێت لەبارەی ئەو قەرزانەوە لێدوان بدەین كەهاتووەتە سەر كۆمپانیاو تەنانەت ئێستا وتەبێژی فەرمی كۆمپانیاش وەڵامی پەیوەندییەكان ناداتەوە». وتیشی:»لەیەككاتدا كۆمپانیا لەڕێگەی یاسایی و سیاسیشەوە لەگەڵ لایەنەكان لەسەر هێڵە بۆ چارەسەری ئەو كێشەیەی سەریهەڵداوە» و ناکرێت ئەو کێشەیە هەروا بمێنێتەوە کە کۆمپانیایەک خاوەنی عەوت ملیۆن بەشداربووبێت و هێڵەکەی لەگەڵ کۆمپانیاکانی تر بپچڕێت. هاوڵاتی پەیوەندی بەچەندین بەرپرسی كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆمەوە كرد، بەڵام بەهیچ شێوەیەك ئامادەنەبوون لەبارەی قەرزەكان و هەوڵی ناوبژیوانی بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان قسە بكەن.  دادگای ناوبژیوانی بەریتانیا كە  سەر بەژووری بازرگانی نێودەوڵەتیە، لەدۆسیەی ناوبژیوانیكردن لەنێوان كۆمپانیای «تیلیكۆم عێراق» كە كۆمپانیایەكی سەر بەكۆمپانیای «ئەجیلیتی»یەو داواكەی لەسەر كۆمپانیای كۆڕەك تیلیكۆم و سیروان سابر مستەفا بارزانی وەك پشكداری سەرەكی  كۆمپانیاكە تۆماركردووە، بڕیاریداوە (ملیارێك و 650 ملیۆن) دۆلار وەك قەرەبوو بدەن بەكۆمپانیاكە، لەگەڵ بڵاوبوونەوەی هەواڵەكەش چەند میدیایەك ئەوەیان بڵاوكردەوە كەحكومەتی هەرێم لەساڵی 2007ەوە بووە بەكەفیلی كۆمپانیای كۆڕەك، بەڵام هاوڵاتی پەیوەندیكرد بە پێشەوا هەورامانی وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ناوبراو ئامادەنەبوو لەوبارەیەوە لێدوان بدات. لەبارەی ئەگەری زیانی كۆمپانیای ئاسیاسێڵ و كۆمپانیاكانی دیكە بەهۆی راگیرانی پەیوەندی كۆمپانیاكانی دیكە بەكۆڕەكەوە، سەرچاوەیەك لەكۆمپانیای ئاسیاسێڵ بەهاوڵاتی وت:»لەدەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكان نووسراومان بۆ هاتووەتەوە ئەركە لەسەرمان دەبێت فەرمانەكەیان جێبەجێبكەین هەر لەو رۆژەوە یەكسەر جێبەجێمان كرد، پەیوەندی كۆمپانیاكەمان لەگەڵ كۆڕەك پچڕاند». سەرچاوەكە رەتیشیكردەوە  كۆمپانیای ئاسیاسێڵ بەو هۆیەوە هیچ زیانێكی پێگەیشتبێت، لەبەرئەوەی بەشداربووەكانی «خۆمان لەوە زیانمەند نەبوون، لەڕووی بازرگانییەوە هیچ زیانێك بەئاسیا ناكەوێت.»

هاوڵاتی  دادگای دهۆک بریاری لەسێدارەدانی بۆ بکۆژی عەقید سابر ئاکرێی، کە ئەفسەرێکی وەزارەتی پێشمەرگە بوو، دەرکرد. ئەمڕۆ پێنجشەممە 9ی تشرینی دووەمی 2023 دادگای دهۆک بڕیاری لەسێدارەدانی بۆ بکوژی عەقید سابر ئاکرێی دەکرد کە ساڵی رابردوو لەنزیک ماڵەکەی خۆی کوژرا. عەقید سابر ئاکرێی، لە 15ی ئەیلولی 2022 لەسەنتەری ئاکرێ لە نزیک ماڵی خۆی کەسێک تەقەی لێدەکات، بەوهویەوە گیانی لەدەستدا و هاوسەر و کچێکیشی برینداربوون. سەرچاوەیەک لە دادگای دهۆک لەسەر دادگاییەکە بە هاوڵاتی راگەیاند، "ئەمرۆ دادگای دهۆک بڕیاری لەسێدارەدانی بۆ بکوژی ئەفسەری پێشمەرگە عەقید سابر ئاکرێی دەرکرد." ئەو سەرچاوەیە باسی لەوەش کرد، "بریارەکەئاراستەی لایەنی پەیوەندیدار دەکرێت هاوکات بۆ رای گشتی بڵاودەکرێتەوه تا هەموو کەس بزانن مافی هیچ کەسێک وون نابێت، تاوانبار دەگاتە سزایی یاسایی خۆی." وێنەی عەقید سابر ئاکرێی: 

هاوڵاتی  دژەتیرۆری کوردستان-پارتی رایگەیاند شەوی رابردوو بە دوو درۆنی بۆمبڕێژکراو هێرش کرایە سەر بنکەی سەربازیی هەریر و زیانی نەبووە. لە راگەیاندراوێکدا دژەتیرۆری کوردستان-پارتی دەڵێت، "شەوی ڕابردوو لە کاتژمێر 23:30 و کاتژمێر 00:40، لە ڕێگەی دوو درۆنی بۆمبڕێژکراوەوە هێرش کرایە سەر بنکەی سەربازیی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی دژی داعش لە فڕۆکەخانەی هەریر لە پارێزگای هەولێر." هاوکات باس لەوەش کراوە، هێرشەکان هیچ زیانێکی گیانی و ماددیی لێ نەکەوتووەتەوە. ئەمە دووەم جارە هێرش دەکرێتە سەر بنکەی سەربازیی هەریر و لە سەرەتایی ئەم هەفتەیەشدا هێرشێکی هاوشێوە ئەنجامدرا. هێرش بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا لەدوای جەنگی حەماس-ئیسرائیلەوە زیادیکردووە و ئەمریکا دەڵێت، ئەو هێرشانە لەلایەن هێزەکانی نزیک لە ئێرانەوە ئەنجامدەدرێن.  بەپێی وتەی وتەبێژی پنتاگۆن، لەماوەی سێ هەفتەدا 38 جار هێرشکراوەتەسەر سەر ئەو بنکانە و 45 سەرباز و کارمەند برینداربوون.  بەرەبەیانی ئەمڕۆش لوید ئۆستن، وەزیری بەرگریی ئەمریکا لە راگەیاندراوێکدا وتی، هێرشێکیان بە بە دوو فڕۆکەی F-15 ئەنجامداوە بۆ کۆگایەکی چەکی گروپە چەکدارییەکانی نزیک ئێران لە سوریا و هێرشەکە بە فەرمانی راستەوخۆی سەرۆکی ئەمریکا بووە. لۆید ئۆستن لەسەر هێرشەکە باسی لەوە کرد، ''وەڵامێکە بۆ ئەو هێرشانەی کە لەلایەن گروپەکانی سەر بە سوپای پاسدارانی ئێران لە عێراق و سوریا بۆ سەر هێزەکانی ئەمریکا کراون.''

هاوڵاتی  ژنە کوردێک بەناوی هێرۆ مستەفا گارگ وەک باڵیۆزی نوێی ئەمریکا لە قاهیرە دەستبەکاربوو دوای ئەوەی سوێندی یاسایی خوارد. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا بڵاویکردەوە کە هێرۆ مستەفا گارگ سوێندنی یاسایی خوارد لەکاتی وەرگرتنی پۆسە نوێیەکەی کە باڵیۆزی ئەمریکایە لە میسر. هێرپ مستەفا گارگ لە وێنەکەدا دەردەکەوێت کە لەگەڵ دوو کچەکەی سوێندی یاسایی دەخوات. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە بەیاننامەیەکدا دەڵێت، "باڵیۆزی نوێ سەرکردایەتی باڵیۆزخانەی ئەمریکا دەکات لە قاهیرە لەکاتێکی گرنگیی پەیوەندییە ستراتیجیی و هاوبەشەکانی نیوان میسر و ئەمریکا." هاوکات ئەوەش هاتووە کە باڵیۆز گارگ کار دەکات بۆ "بەرەوپێشبردنی هەوڵە هاوبەشەکانمان بۆ سەقامگیری، ئاسایش و گەشەی ناوچەکە." هێرۆ مستەفا لە مانگی ئازاری ئەمساڵ لەلایەن جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا دەستنیشاکرا بۆ ئەرکە نوێیەکەی. پێشتر لە مانگی تشرینی یەکەمی 2019 بۆ مانگی شوباتی 2023، باڵیۆزی ئەمریکا بووە لە بولگاریا.  هێرۆ مستەفا لەساڵی 1973 لە شاری هەولێر لەدایکبووە و لەساڵی 1976 باوکی سەرجەم خێزانەکەی بردووە بۆ ئەمریکا و  داوای مافی پەنابەرێتی کردووە لە وڵاتەکە بەهۆی ئەوەی لەترسی رژێمی بەعس رایکردووە. هێرۆ مستەفا بە دیپلۆماتکارێکی دیاری ئەمریکا ناسراوە و شەش زمان دەزانێت، لەوانە ئینگلیزی، کوردی، تورکی، عەرەبی، ئیسپانی و یۆنانی.  پێشتریش چەند پۆستێکی باڵای هەبووە لە باڵیۆزخانەکانی ئەمریکا لە پورتوگال و هندستان، لەسەر پرسی ئەفغانستان و عێراق و رۆژهەڵاتی ناوەراستیش بە گشتی لە حکومەتی ئەمریکا کاریکردووە.

شەنای فاتیح حكومەتی هەرێمی كوردستان، پاش 32 ساڵ هێشتا نەیتوانیوە كارەبای 24 كاتژمێری بۆ هاوڵاتیان دابین بكات، لەكاتێكدا سیستەمی پریپەید و پێوەری زیرەكی خستووەتەكار، وتەبێژی وەزارەتی كارەبا دەڵێت لەدۆخێكی خراپی داراییدان و بەرچاویان ڕوون نییە ئەم زستانە خواست لەسەر كارەبا چۆن دەبێت. لەگەڵ هاتنی وەرزی پایزو نزیكبوونەوەی زستان، خواستی هاووڵاتیان لەسەر كارەبا زیاد دەكات و كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبای نیشتیمانیش كەمدەبێتەوە،  وتەبێژی وەزارەتی كارەبا دەڵێت بەپێی خواست جیاوازی لەپێدانی كارەبای شارەكاندا هەیە  ئومێد ئەحمەد، وتەبێژی وەزارەتی كارەبا لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبای شارەكان بەپێی خواست جیاوازی هەیەو لە ٤٨ كاتژمێری رابردوودا لەسلێمانی و گەرمیان زۆرترین و لەهەولێریش كەمترین كارەبای نیشتیمانی دراوەتە هاووڵاتیان». وتیشی: »كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبای نیشتیمانیی لە٤٨ كاتژمێری رابردوودا بەم شێوەیە بووە:  لەسلێمانی ١٨ كاتژمێرو ١٥ خولەك، لەگەرمیان ١٧ كاتژمێرو ٢٠ خولەك، لەدهۆك ١٥ كاتژمێرو ٣٠ خولەك و لەهەولێریش ١٤ كاتژمێر». سەبارەت بە پێدانی كارەبای نیشتیمانیی لەوەرزی زستاندا، ئومێد محەمەد وتی: «ئێمە پێشبینی ناكەین و بەداتاو زانیارییەوە قسەدەكەین، هەرچەندە هێشتا زووە بۆ وەزری زستان و مانگێكمان لەبەردەستدایە بۆ ئەوەی بزانین كەئیمكانییەتمان چەندە بۆ پێدانی كارەبا تا بیدەینە هاوبەشەكانمان، بۆیە ناشزانین خواستی كارەبا بۆ وەرزی زستان چۆن دەبێت». «هەروەها بەرهەممان دیار نییەو ئێمە چاوەڕێی سوتەمەنی و پارەین، چونكە لەئێستادا بارودۆخێكی دارایی خراپ هەیە، وەزارەتی كارەبا لەئێستادا لەسەر خەتە لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتییەكان و لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ ئەوەی بارودۆخی سوتەمەنی باشتربێت، هەروەها پارەش دیار نییە كەئێمە بودجەمان دەبێت یان نا، بۆیە نامانەوێت زانیاری هەڵە بدەین، دەمانەوێت شتێك بڵێین ئەگەر لەوە زیاترمان پێنەكرێت كەمترمان پێنەكرێت». وتەبێژی وەزارەتی كارەبا وای وت. ئومێد محەمەد باسی لەوەشكرد «پێوەری زیرەكی كارەبا دانراوە كۆمەڵێك خەسڵەتی هەیە، ئەوانیش پریپەیدو سنورداركردن و خوێندنەوەی وردو كۆتایی هێنان بەسەرپێچییەكان، هەندێ شوێنیش وەك نموونەی ئەزموونی هەڵبژێردراوە بۆ ئەوەی دەربكەوێت كەئایا دەتوانرێت بەو شێوازە خزمەتگوزارییەكانی كارەبا بەرزبكرێتەوە، پاشان فیدباك وەردەگیرێتەوەو بەپێی فیدباكەكە هەنگاوی دواتر دەنرێت بۆ ئەوەی ئایا فراوان بكرێت یاخود نا». وتەبێژی وەزارەتی كارەبای هەرێم وتیشی:»ئەو شوێنانەش كە ئەم سیستەمەیان تێدا جێبەجێكراوە تێیدا كۆتایی بەسەرپێچی هاتووەو راستی و دروستی لەخوێندنەوەدا تۆماركراوە، هەروەها جۆرێك لەپابەندبوون بەپێدانی كارەبا لەلایەنی داهات و ئابوورییەوە بارودۆخەكەی باشتر كردووە، شارۆچكەی ئامێدیش كەبووەتە ٢٤ كاتژمێر جیاوازە،  پریپەید لەگەڵ ٢٤ كاتژمێریی جیاوازەو جیاوازییەكەش ئەوەیە كە پریپەید ٢٤ كاتژمێری نییەو بەپێی بەرنامەی كاری هاووڵاتییەو مەرج نییە ٢٤ كاتژمێر بێت». بەوتەی ئومێد ئەحمەد « هەر یەكەیەكی كارەبا  ١٠٠ دینارەو جێگیرە لەتەواوی ئەو سیستەمانەی كە پریپەیدە، جگە لەهایكۆستەكان نەبێت كە لەڕابردوودا بۆ یەكە نیشتەجێبوونەكان كرا بە ١٥٦ دینار، دواتر ئێمە لەوەزارەتی كارەبا لەڕۆژی ٢١ی ئەیلوول بەتێكڕای دەنگی ئەنجومەنی وەزارەت بڕیارماندا بەكەمكردنەوەی بۆ ١٠٠ دینارو لەئێستادا نێردراوەتە ئەنجومەنی وەزیران و چاوەڕێی رەزامەندین كەگەڕایەوە نرخەكە دادەبەزێت». لە٢٢ی تشرینی یەكەمەوە  قەزای ئامێدی وەك یەكەمین قەزا لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان سیستەمی كارەبای پریپەید تێێدا كەوتەكارو كاركردن بەمۆلیدەكان لەقەزاكەدا راگیراوە، بەڵام هێشتا لەسەرجەم ماڵەكانی ئامێدیدا پێوەرەكە نەبەستراوە. فرۆشیارێكی كەلوپەلی كارەبایی لەبازاڕی شاری سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» تاڕادەیەك زۆربەی دوكانەكانی بازاڕ كراون بەسیستەمی پریپەید، بەڕای من شتێكی زۆرباشەو پارەی كەمتر دەدەم بەكارەبا لەو كاتەوەی ئەم سیستەمە دانراوە.» وتیشی:» مانگانە بڕی ٨٠ هەزار دینار كارەبا سەرف دەكەم كەزۆر كەمترە لەو بڕە پارەیەی كەپێشتر بۆم دەهاتەوە، ئەگەر بێت و سیستەمە كۆنەكە بوایە  من بۆ كارەبای نیشتیمانی و مۆلیدە مانگانە ٣٠٠ هەزار دینارم بەكارەبا دەدا». لەگەڵ نزیكبوونەوەی وەرزی زستان خواستی هاووڵاتیان لەسەر كارەبا زیاد دەبێت و بەمەش كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبای مۆلیدە زیاد دەبن و لەئێستادا بەشێوەیەكی گشتی نزیكەی١٠ كاتژمێر كارەبای مۆلیدە بەهاووڵاتیان دەدرێت. قارەمان مەولود، سەرۆكی لیژنەی بەدواداچوونی كاری مۆلیدە ئەهلییەكانی هەولێر لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:  «بۆ ئەم مانگە دیار نییە كەچەندێك كارەبا دەدرێتە هاووڵاتیان، بەڵام  مانگی رابردوو رۆژانە ١٠ كاتژمێر كارەبای مۆلیدە دراوەتە هاووڵاتیان و نرخی ئەمپێرێك كارەبای مۆلیدە لەشاری هەولێردا لە ١٠ هەزارو ٥٠٠ دینار بۆ ١٣ هەزارو ٧٥٠ دینار بووە.» هاوكات، تاریق سەمین، سەرۆكی كۆمەڵەی مۆلیدە ئەهلییەكانی سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» ئێمە هەموو ساڵێك دوو جۆر بەرنامەمان هەیە، بەرنامەی هاوینەو بەرنامەی زستانە، ئەمساڵ بەرنامەكە لەیەكی تشرینی دووەمەوە بەم شێوازەیە: ٦:٣٠ خولەك بۆ هەشتی بەیانی، پاشان دوانزەی نیوەڕۆ بۆ یەكی شەو هەركاتێك كارەبای نیشتیمانی ببڕێت كارەبای مۆلیدە دەدرێتە هاووڵاتیان.» تاریق سەمین وتیشی:» بۆ مانگی تشرینی یەكەمیش بۆ هەر ئەمپێرێك كارەبا  شەش تا حەوت هەزار دینار لەهاووڵاتیان وەرگیراوە، شوێنیش هەیە كارەبای كەم بڕاوە دوو هەزار دیناریان لێوەرگیراوە». لەلایەكی دیكەوە هەكار هروری، وتەبێژی كۆمەڵەی مۆلیدە ئەهلییەكانی دهۆك لەلێدوانكدا بەهاوڵاتی وت: « لەیەكی تشرینی دووەمەوە كاتژمێرەكانی كارەبای مۆلیدە زیادیان كردووە، لەشاری دهۆكدا رۆژانە نزیكەی ١١ كاتژمێر كارەبا دەدرێتە هاووڵاتیان». وتەبێژی كۆمەڵەی مۆلیدە ئەهلییەكانی دهۆك وتیشی: «مانگی تشرینی یەكەم ٢٠٠ كاتژمێر كارەبای مۆلیدە بەهاووڵاتیان دراوەو بۆ هەر ئەمپێرێكیش  نۆ هەزارو ٥٠٠ دیناریان لێوەرگیراوە.» وەزارەتی كارەبا لەكابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمدا دەستیكرد بەدانانی پێوەری زیرەك بۆ هاوبەشانی كارەبا تا بەوتەی خۆیان دادپەروەری لەدابەشكردنی كارەبادا بێتەدی، جیا لەوەی بەردەوام وەزارەتی كارەبا ناوبەناو هەڵمەتی بڕینی كارەبای زیادەڕەو لەناوچە جیاوازەكان ئەنجامدەدەن كە بەوتەی خۆیان بۆ ئەوەیە زیادەڕەویەكانی سەر كارەبای نیشتیمانی كەمبكەنەوە، بەڵام تائێستا ئەو هەنگاوانە نەبووەتە هۆی زیادكردنی كاتەكانی پێدانی كارەبا، لەكاتێكدا بەوتەی بەرپرسانی وەزارەتی كارەبا زیاتر لە 90٪ی هاوبەشانی كارەبا پێوەری زیرەكیان بۆ بەستراوە.

هاوڵاتی  بەرێوبەرایەتی پۆلیسی سۆران رایگەیاند کەسێکیان دەستگیرکردووە کە بەهۆی کێشەیەکی کۆمەڵایەتییەوە براکەی خۆی کوشتووە. بەرێوبەرایەتی پۆلیسی سۆران لە راگەیاندراوێکدا دەڵێت، لەلایەن هاوڵاتیانی گەڕەکی بارزانی شاری سۆران ئاگادارکراونەتەوە لە روداوێکی کوشتن و دووی گەیشتنی هیزەکانیان بە شوێنی روداوەکە دەرکەوتووە کەسێک براکەی خۆی بە چەکی دەمانچە کوشتووە.  لە راگەیاندراوەکە هاتووە، "دوای ئاگادار کردنەوەمان لە لایەن هاوڵاتیان لە گەرەکی بارزان ی لە شاری سۆران بە هەبوونی ڕووداوێکی کوشتن، دوای گەیشتنی هێزەکانمان لە بەشی پۆلیسی ناوشاری سۆران دەرکەوت کەوا کەسێک بەناوی ( ج . ح . ن ) بەهۆی کێشەیەکی کۆمەڵایەتی لەگەڵ براکەی خۆی بەناوی ( آ . ح . ن ) بە چەکی جۆری دەمانجە تەقەی لێ کردووە و گیانی لەدەست داوە." پۆلیسی سۆران باس لەوەش دەکات تۆمەتبارەکە بەپێی ماددەی (٤٠٦) دەستگیرکراوە. هاوکات لەسەر وردەکاری رووداوەکە مقەدەم شەماڵ دێواری، وتەبێژی پۆلیسی سۆران راگەیاند، بەھۆی کێشەی خێزانییەوە دەمەقاڵێ لە نێوان کوڕ و باوکێک دروستبووە، لە ئەنجامدا کەسێک تەقە لە برایەکی تری دەکات و دەیکوژێت. وتەبێژی پۆلیسی سۆران وتیشی، ئەو کەسەی کوژراوە پیشەی پێشمەرگەیە و ماوەی چەند رۆژێکە ھاوسەرگیری کردووە.

سەركۆ جەمال بەهای دیناری عێراقی بەرامبەر بەدۆلار ناجێگیرە، جیاوازی زۆر هەیە لەنێوان ئەو نرخەی بانكی ناوەندی دیاریكردووە لەگەڵ بازاڕ، ئەمەش وایكردووە هاووڵاتیان و بازرگانان ترسیان لێ بنیشێت، بەتایبەت كەهۆشداری ئەوە دەدرێت ئەگەر بانكی ناوەندی رێوشوێنی نوێ نەگرێتەبەر سەرەتای ساڵی داهاتوو بەهای 100 دۆلار بەرامبەر دەبێت بە 200 هەزار دینار، شارەزایەكی ئابوری پێی وایە حكومەتەكەی سودانی نەیتوانی زاڵ بێت بەسەر بازرگانەكانی دۆلاردا، مامەڵەكارێكی دۆلاریش دەڵێت لەعێراق گروپی تیلیگرام و وەتس ئەپ یاری بەنرخی دۆلار دەكەن. گوڵاڵە سدیق، شارەزای ئابووری و بانك، سەبارەت بەدابەزینی بەردەوامی بەهای دیناری عێراقی بەرامبەر دۆلاری ئەمریكی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» لەڕاستیدا حكومەتەكەی سودانی نەیتوانی زاڵ بێت بەسەر ئەو بازرگانانەی دۆلاردا كەبازاڕیان شێواندووە، راستە سەرەتا هۆكارەكە سیاسی بوو، چونكە عێراق وڵاتێكی خاوەن نەوتەو نەوتەكەش بەدۆلار دەفرۆشێت و دۆلارەكەش دەچێتە بانكی فیدراڵی ئەمریكا». وتیشی:»ئەوەی كەوایكردووە بەهای دۆلار بەبەرزی بمێنێتەوە، مامەڵەكان لەعێراق و هەرێمی كوردستاندا بەدۆلارن، بەڵام بەشێوازێك لەشێوازەكان لەناوەڕاست و خوارووی عێراق دینار زیاتر مامەڵەی پێوەدەكرێت، لەهەرێم هەموو مامەڵەكان بەدۆلارەو حكومەتی هەرێمیش نایەوێت مامەڵە ببێت بەدینار، چونكە لەبەرزی نرخی دۆلار قازانج دەكات، هەرچەندە هۆكاری سەرەكیش سیاسییە چونكە پارەكەی لەژێر دەسەڵاتی ئەمریكادایە، لەلایەكیش گروپە شیعەكان هەڕەشە لەسوپای ئەمریكا دەكەن». «خاڵی دووەمیشیان بەشێك لەبازرگانەكانی دۆلار خاوەنی بانكن و سەرمایەكانیان لەوڵاتانی دراوسێوە بۆ هاتووە، چی ئاڕاستەی شیعە بێت یاخود، بۆیە دەسەڵاتی ئەو خاوەن بانكانە زیاترە لەدەسەڵاتی سەرۆكوەزیران و رۆژانە لەبانكی ناوەندی 100 دۆلار بە 132 هەزار دەكڕن و دەیفرۆشنەوە بەنرخی بازاڕ كەئێستا سەرووی 160 هەزارەو بەوەش قازانجێكی زۆر دەكەن، خۆشیان دۆلار فرۆشەكان دان بەوەدادەنێن كەتەنها دۆلاری كارتەكان دێتە ناو بازاڕەوە». گوڵاڵە سدیق وای وت. وەك ئەو شارەزا ئابورییە دەڵێت:»خاڵێكی دیكەش ئەوەیە ئەو رێوشوێنانەی حكومەتی عێراق گرتوونیەتەبەر رێوشوێنی باش بوون، بەسیستەمكردنی پرۆسەی فرۆشتنی دۆلار، بەڵام گروپەكان رێگرن لەدابەزینی بەهای دۆلار بەرامبەر دیناری عێراقی، سەرەتا زۆر گەشبین بووم بەدابەزینی بەهای دۆلار بەرامبەر دینار، بەڵام ئێستا هیچ گەشبین نیم». سەبارەت بەكاریگەری دابەزینی بەهای دیناری عێراقی بەرامبەر بەدۆلار، گوڵاڵە سدیق دەڵێت:»كاتێك دۆلار بەرزدەبێتەوە ئێمە لەبەرئەوەی وڵاتێكی هاوردەكارین، هەموو ئەو بازرگانانەی لەڕاستیدا بەسەكۆی ئەلكترۆنی دۆلار دەكڕێت بە 132 هەزار، بەڵام كاڵاكان بەنرخی بازاڕ بەهاووڵاتیان بەدۆلار دەشكێننەوە، كاتێكیش مووچەخۆر بەدینار مووچە وەردەگرێت و دۆلار بەرزە هێزی كڕینی لەبازاڕ كەمدەبێتەوە، ئەوەش قەیران تووشی بازاڕ دەكات». د.ئیدریس رەمەزان، شارەزای ئابووری پێی وایە «بەرزبوونەوەی زیاتری بەهای دۆلار لەدەست بانكی ناوەندی عێراق دەرچووە». د.ئیدریس رەمەزان بۆ هاوڵاتی باسی لەوەكرد «بەهۆی ئەو شەڕەوە، خەڵكی زۆر هەوڵی راكێشانی دۆلار دەدەن، بەتایبەتی لەئیمارات و وڵاتانی دیكە، ئەوەش رێژەی داواكاری لەسەر دۆلار بەشێوەیەكی بەرچاو زیادی كردووە، بەراورد بەپێش شەڕەكە، لەناوخۆی عێراقیشدا، سەرەڕای هەوڵەكانی بانكی ناوەندی بۆ دابەزینی بەهای دۆلارو بەرزكردنەوەی بەهای دینار، بەڵام وەكو دەبینین نێوانی نرخی فەرمی لەگەڵ نرخی بازاڕ زیاترە لە 30 هەزار دینار، ئەوەش دەریدەخات، ئەو پرسە لەكۆنتڕۆڵی بانكی ناوەندیدا دەرچووە». بەوتەی ئەو شارەزایەی ئابووری «زەرەرمەندی یەكەم لەدابەزینی بەهای دینار، ئەو چین و تووێژانەن كەسەرچاوەی داهاتیان تەنیا دینارەو سنووردارە، بەتایبەتی مووچەخۆران.   لەڕێكەوتی 19ی تەمموزی 2023 بەهۆی حەواڵەكردنی دۆلار بۆ ئێران و ئەو وڵاتانەی لەلایەن وەزارەتی گەنجینەی ئەمەریكاوە سزادراون، ئەمەریكا سزای بەسەر 14 بانكی عێراقیدا سەپاندو لەدوای بڵاوبوونەوەی ئەو هەواڵە نرخی 100 دۆلار لە 148 هەزار دینارەوە بۆ سەرووی 150 هەزار دینار بەرزبووەوە. بانكی ناوەندیی عێراق رۆژانە دەوروبەری 200 ملیۆن دۆلار دەفرۆشێت و هەر 100 دۆلارێكیش بە 132 هەزار دینار ، دەدات، بەڵام ئاڵوگۆڕكارانی دراو دەڵێن پارەكە بۆ حەواڵەیەو دەچێتە دەرەوە و بۆ ناوخۆ نییەو ئەوەش هۆكاری سەرەكیی نزمیی بەهای دینارە. هاوڵاتی بۆ بەدواداچوونی زیاتری ئەو بابەتە چووە بازاڕی ئاڵوگۆڕی دراو لەسلێمانی و لەچەند ئاڵوگۆڕكارێكی دراویشی لەهەولێر پرسی، بەشێكیان باس لەوەدەكەن ئەو دۆلارەی رۆژانە بانكی ناوەندی بۆ حەواڵە دەیخاتەڕوو تەنها ژمارەیەو بەشێك لەبازرگانان كاتێك دەیانەوێت پارە حەواڵە بكەن ناتوانن، واتە ئەو بڕەی وەك حەواڵە بانكی ناوەندی دەیخاتەڕوو راست نییە. ئیسماعیل محەمەد، یەكێك لەئاڵوگۆڕكارانی دراو لەسلێمانی بەهاوڵاتی وت:»هۆكاری بەرزی بەهای دۆلار بەرامبەر دینار ئەوەیە بانكی ناوەندی لەیەك هەفتەدا بڕی كاشی كەمكردووەتەوە، هەرچەندە حەواڵەی زیادكردووە، بەڵام بازاڕی تێر نەكرد، جگە لەوەش بڵاوبوونەوەی ئەو لێدوانەی لەدوای سەری ساڵەوە پارەی كاش نانێرنە بازاڕەوە نیگەرانی لای ئەو كەسانە دروستكرد كەپارەی عێراقییان هەیە». وتیشی:»بۆ چارەسەری ئەو دەردە پێویستە ئەو كاشەی لەبەردەستیەتی رێگەی پێدراوە بیخاتە بازاڕ دەبێت میكانیزمەكەی بگۆڕێت نەیدات بەو بانكانەی سەر بەبانكی ناوەندین، چونكە لەڕاستیدا ئەو پارەیەی دەدرێتە ئەوان، ناكەوێتە بازاڕ، ئەگەر بشكەوێتە بازاڕ ئەوەندە بەزەحمەت دەیخەنە بازاڕ 20٪ی ناكەوێتە بازاڕەوەو هەڵاوسان دروستدەبێت چونكە داخوازی زۆر دەبێت لەسەر دۆلار». «زیاتر لە 10 مانگە كۆمپانیاكانی ئاڵوگۆڕی دراو پارەیان خەواندووەو بانكی ناوەندی دەبێت پارەی كاشیان پێبدات بەڵام پارەیان پێنادات، ئەمەش وایكردووە بەهای دینار بەردەوام بێت لەدابەزین بەرامبەر دۆلاری ئەمریكی». ئیسماعیل محەمەد لەبازاڕی ئاڵوگۆڕی دراو لەسلێمانی وای وت. بەوتەی ئەو ئاڵوگۆڕكارەی دراو لەبازاڕی دۆلارەكەی سلێمانی»هۆكاری بەرزبوونەوەی بەردەوامیی بەهای دۆلار بەرامبەر دینار ئەوەنییە كەدەچێتە دەرەوە، بەڵكو ئەو گروپانەن كەبەشێكیان لەواتس ئەپ و تێلیگرامەوە شەوان یاری بەنرخی دۆلار دەكەن و سەر بەچەندین دەستەو گروپن». نەبیل مەرسومی، پسپۆڕی ئابووری لەفەیسبووكی خۆی نووسیویەتی:»بانكی ناوەندی عێراقی دەیەوێت پارەی كاش قەدەغە بكات، زیاتر پشتیوانی پارەدانی ئەلكترۆنی بكات، بۆیە بانكە تایبەتەكان ئەو كاشەی لەبانكی ناوەندی دەیكڕن بۆ بازرگانیكردن لەگەڵ ئێران و سوریا بەكاریدەهێنن». سەبارەت بەپێدانی دۆلار بەگەشتیاران، ئەو پسپۆڕە ئابووریە دەڵێت:»پارە نادرێتە گەشتیاران و بەهۆی ئەوەش خواستیان بۆ پارەی كاش زیاتر دەكات، ئێستاش قەیرانی بەهای دۆلار بەرامبەر بەدینار نەختینە نییەو زیاتر تەكنیكیە، كەئەوەش بنەمای قەیرانی سیاسی و ئابورییە». پێشتر ناسر ئەلكنانی پسپۆڕی ئابوری و بانک هۆشداری دابوو لەوەی بەهۆی خواستی زۆر لەسەر دۆلار رەنگە نرخی 100 دۆلاری ئەمریكی لەعێراق لەساڵی داهاتوو بگەیەنێتە 200 هەزار دیناری عێراقی، ئەگەر بەڕاستی رێوشوێنی پێویست تاكۆتایی ئەمساڵ نەگیرێتەبەر. كنانی هۆكاری زیاتر بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار بەرامبەر دیناری عێراقی بۆ ئەوە دەگێڕێتەوە كەبانكی ناوەندی عێراق و حكومەتی عێراق بەبێ لێكۆڵینەوە رێوشوێنی پێشوەختە جێبەجێدەكات. بەوتەی موعین كازمی، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق، بانكی ناوەندی عێراق لەهەوڵدایە تاكۆتایی ئەمساڵ بەنیازن زنجیرەیەك چاكسازی رابگەیەنن بۆ كۆنترۆڵكردنی بەهای دینار بەرامبەر بەدۆلاری ئەمریكی، بەشێوەیەك ئەو نرخەی لەبانكی ناوەندی بۆ دۆلار كە بۆ هەر دۆلارێك هەزارو 320 دینارە جیاوازی زۆر نەبێت لەگەڵ بازاڕەكاندا. عەلی توركی ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق رایەكی جیاوازی هەیە، ئەو پێی وایە سێ هۆكار وایكردووە بەردەوام بەهای دینار بەرامبەر دۆلاری ئەمریكی داببەزێت، ئەو پێشی وایە هۆكاری یەكەم ئەو جەنگە ئابووریەیە كەئیدارەی ئەمریكا لەڕێگەی بانكی فیدراڵییەوە دژ بەحكومەتەكەی محەمەد شیاع سودانی دەستیپێكردووە كە لەلایەن چوارچێوەی هەماهەنگی پێكهێندراوەو دەیەوێت شكستی پێبهێنێت. هۆكاری دووەمیش بەوتەی عەلی توركی شكستی بانكی ناوەندی عێراقە لەو رێوشوێنانەی رایگەیاندووە بەتایبەت بۆ پارەداركردنی بازرگانان كاتێك دوو هەفتە پارەدانیان دوادەخات ئەمەش دەبێتە كێشە بۆ ئەو بازرگانانەو ناچارن لەبازاڕ دۆلار بكڕن چونكە پەیوەستن بەگرێبەستی دارایی و هەر دواكەوتنێك دەبێتەهۆی زیانگەیاندن پێیان. بانكی ناوەندیی عێراق لە 20-12-2020 بڕیاریدا نرخی فرۆشتنی هەر دۆلارێكی ئەمریكی لەهەزارو 180 دینارەوە بۆ هەزارو 460 دینار زیاد بكات، تاوەكو نزیكەی دوو ساڵ بەهای دینار جێگیربوو تاوەكو رۆژی 11-12-2022 نرخی 100 دۆلاری ئەمریكی 150 هەزار دیناری عێراقی تێپەڕاندو دواتر بانكی ناوەندی بڕیاریدا نرخی هەر دۆلارێك لەهەزارو 320 دینار جێگیربكات.  سەرەتا كەنرخی هەر دۆلارێك لەهەزارو 180 دینارەوە بۆ هەزارو 460 دینار زیادكرا، دیناری عێراقی 22٪ی بەهاكەی بەشێوەیەكی فەرمی لەدەستدا، ئێستاش كەبەهای دۆلار بەرامبەر دینار بەهەزارو 320 دینار جێگیركراوە بەڵام لەبازاڕدا هەر دۆلارێك لەسەروو هەزارو 660 دینار مامەڵەی پێوەدەكرێت، دیناری عێراقی زیاتر لە 40٪ی بەهاكەی لەدەستداوە، بەشێوەیەك لەكاتی ئامادەكردنی ئەم راپۆرتەدا 100 دۆلار لەسەرووی 164 هەزار مامەڵەی پێوەدەكرێت.

هاوڵاتی  سۆران عومەر، پەرلەمانتاری کۆمەڵی دادگەری لە عێراق، رایگەیاند چارەنووسی مووچەی سێ مانگی فەرمانبەرانی هەرێم دیار نییە و عێراق یاسای بودجەی ساڵی 2023ی جێبەجێ نەکردووە. لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا سۆران عومەر باسی لە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم کرد و وتی، "عێراق بۆ ساڵی 2023 یاسای بودجه‌ی جێبه‌جێ نه‌كردووه‌ نه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان و نه‌ بۆ پارێزگاكانی دیكه‌، هۆكاره‌كه‌شی تائێستا نازانین كه‌ ئایا بۆچی ئه‌مه‌ ده‌كه‌ن ئایا ترسیان هه‌یه‌ له‌ هه‌رشتێك كه‌ رووده‌دات نازانین، به‌ڵام په‌یوه‌ست به‌ موچه‌ی هه‌رێم یه‌ك 700 ملیار دیناری دیكه‌ ماوه‌ كه‌ به‌قه‌رز وه‌رده‌گیرێت، واتا ده‌چینه‌ ساڵی نوێوه‌ و چاره‌نوسی سێ موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم دیارنییه‌."  تا ئێستا حکومەتی هەرێم دوو جار 700 ملیار دیناری بە قەرز لە حکومەتی عێراق وەرگرتووە لە چوارچێوەی رێککەوتنێکدا کە لە ناوەڕاستی مانگی ئەیلولی ئەمساڵ لەنێوان مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێم و محەممەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق ئەنجامدرا. ئەو بڕە پارەیە لەگەڵ داهاتی ناوخۆ بۆ مووچەی مانگی حەوت و هەشتی ئەمساڵ خەرجکرا. بڕیارە ئەو 700 ملیار دینارەی تریش کە دەنێردرێت بۆ مووچەی مانگی نۆ خەرج بکرێت، واتە تا ئێستا هیچ رێککەوتنیک نییە بۆ دابینکردنی مووچەی مانگی دە، یازدە، دوازدەی ئەمساڵ. سۆران عومەر باسی لەوە کرد لە دوایین دیداریدا لەگەڵ سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق ئەوەی پێوتووە کە پاکتاوی شەش مانگی 2023 دەکەن و ئەگەر دەرکەوت هەرێمی کوردستان پارەی تر مابێت کە پێی بدرێت پێی دەدەن و ئەگەر قەرزاریش بێت ئەوا دەیخەنە بودجەی ساڵی 2024. پەرلەمانتارەکەی کۆمەڵی دادگەری وتیشی، "چاره‌سه‌ری ئه‌م گرفته‌ی كه‌ به‌رۆكی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی گرتوه‌ ته‌عدیلی یاسای بودجه‌یه‌، كه‌ ئه‌مه‌ش یه‌كێكی دیكه‌یه‌ له‌و پرسانه‌ی ده‌بوو شاندی هه‌رێم سەردانی به‌غدای بکردایە و گۆڕانكاریه‌كه‌ پێشكه‌ش بكات و حكومه‌تی عێراقیش خۆشی ته‌عدیلی هه‌یه‌ له‌سه‌ر یاسای بودجه‌ و داوا ده‌كات چه‌ند مادده‌یه‌كی یاسای بودجه‌ بۆ ساڵی 2024 هه‌مواربكرێت یه‌كێك له‌وانه‌ ده‌رهێنانی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێم له‌ ئینفاقی فیعلی كه‌ غه‌درێكه‌ له‌ موچه‌خۆرانی هه‌رێم كراوه‌."  

هاوڵاتی شاندى هەرێم و کۆمیسۆنى باڵاى هەڵبژاردنەکانى عێراق کۆبونەوە و جەختکرایەوە لە ئەنجامدانى هەڵبژاردنى پەرلەمان لەو کاتەى دیاریکراوە، سەرۆکى دیوانى ئەنجومەنى وەزیرانى هەرێمیش دەڵێت: لەبارەى موچەوە سەرۆک وەزیرانى هەرێم دوو نامەى بۆ سودانى ناردووە. لە دواى کۆبونەوەکەى شاندى هەرێم و کۆمیسیۆنى باڵاى هەڵبژاردنەکانى عێراق، هەریەک لە دادوەر عومەر ئەحمە، سەرۆکى کۆمیسیۆنى باڵاى هەڵبژاردنەکان و ئومێد سەباح، سەرۆکى دیوانى ئەنجومەنى وەزیران کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانیان ئەنجامدا. ئومێد سه‌باح سه‌رۆكی دیوانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان له‌كۆنگره‌ ڕۆژنامەوانییەکەدا له‌ به‌غدا كه‌ تایبه‌ت بو به‌ رێكاره‌كانی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان له‌لایه‌ن كۆمسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراقه‌وه‌ رایگه‌یاند،  مه‌سرور بارزانی سه‌رۆك وه‌زیرانی هه‌رێم دو نامه‌ی بۆ محه‌مه‌د شیاع سودانی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ره‌وانه‌ كردوه‌، بۆ ئه‌وه‌ی ره‌زامه‌ند بێت به‌ ناردنی موچه‌ی سێ مانگی كۆتایی ئه‌مساڵ و هه‌مواركردنه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك بڕگه‌ی یاسای بودجه‌ی 2024 و 2025. سەرۆکى کۆمیسیۆن، جەختیکردەوە لە بەڕێوەچونى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان لە وادەیەى لە 25ى 2ى 2024 دیاریکراوە. ئاشکراشى کرد، هەڵبژاردنەکە بە یاساى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان بەڕێوە دەچێت، لەبارەى ئەو سکاڵایەى لەسەر یاساکەش لە دادگاى فیدڕاڵى هەیەـ عومەر ئەحمەد وتى،" بڕیارەکە هەرچۆنێک بێت، گرفت بۆ ئێمە دروست نابێت و بەپێى ئەو خشتەیەى دیاریمان کردووە کارەکانى خۆمان دەکەین". سەبارەت بەو دوو نامەیەی مەسرور بارزانی بۆ سودانی ناردووە ئومێد سه‌باح ئه‌وه‌ی رونكرده‌وه‌،لە نامه‌ی یه‌كه‌م مه‌سرور بارزانی داوا له‌ سه‌رۆك وه‌زیران و ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی فیدڕاڵی ده‌كات كه‌ ئه‌و سێ مانگه‌ی ماوه‌ بۆ موچه‌ی هه‌رێم به‌ هه‌ر میكانیزمێك بێت بنێردرێت، "ئومێد ده‌كه‌ین له‌ كۆبونه‌وه‌كانی داهاتوی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی عێراقدا ده‌نگ له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ بدرێت." وتیشی، نامەی دووەم، لەبارەى گۆڕانکارى لە یاساى بودجە و چۆنییەتى جیاکردنەوە موچە لە بابەتە سیاسییەکان و هەروەها نەوت و رێکخستنەوەى داهاتەکانى تر، بۆچونى هەرێمیان خستووەتەڕو.