له‌ژێر فشاردا دامه‌زراندنى ٥٢ كه‌س له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ڕاگیرا

هاوڵاتى مانگی رابردوو جڤاتی نیشتمانی گۆڕان بڕیاریداوە لەبارەی مانەوەو كشانەوەیان لە حكومەتی هەرێمداو چاوەرێی هەندێ رێكاری تایبەت بە بزوتنەوەكەیانن و تا ئێستا بە هەڵواسراوی ماوەتەوە. سەرچاوەیەكی باڵا لەناو بزوتنەوەی گۆڕان لەلێدوانێكدا بە هاوڵاتى وت:» لە كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانیدا رۆژی 26ی شوباتی مانگی رابردوو زۆرینەی ئامادەبووانی جڤات دەنگیاندا بە كشانەوە لە حكومەتی هەرێمدا». هەروەها وتیشی:» دانگدان بۆ مانەوە یان كشانەوە لە حكومەت بە واژۆ بوو و نوسراو كراو ناوی ئەندامان نوسراو ئەوانەی لەگەڵ كشانەوەدابوون واژۆیان كردووە، كە كۆی ئەندامانی جڤات 45 كەسن، بەڵام 36 ئەندام ئامادەبوو، لەو 36 كەسە 24 ئەندامی جڤات لەگەڵ كشانەوەدابوون لە حكومەتی هەرێم و 12 كەسیان لەگەڵ مانەوەیدا بوون «. هاوكات ئەوەشی دووپاتكردەوە كە ئەو كۆبونەوەیەی جڤاتی نیشتمانی»بەنهێنی» هێڵدراوەتەوە تا ئێستا و نەدراوە بە میدیاكان، چونكە گرفتی دروست كردووە و چاوەرێی هەندێ رێكارین یەكێك لەوانە نوسراوێك ئامادە بكەن بۆ حكومەتی هەرێم. یەكێكی دیكە لە بەرپرسانی بزوتنەوەی گۆڕان ئەوەی دووپاتكردەوە كە تیمی گۆڕان لە حكومەت ئامادەن بڕیاری جڤاتی نیشتمانی جێبەجێ بكەن. ئەو بەرپرسەی گۆڕان كە نەویست ناوی بهێندرێت ئەوەی دووپاتكردەوە كە ئاوات شێخ جەناب ئامادە نییە بچێتەوە وەزارەتی دارایی داوای كردووە كەسی دیكە لە شوێنی دابنێن، وتیشی:» هەندێك كەسیش هەیە لەناو گۆڕان كە حەز دەكەن بمێنینەوە، بەڵام بریاری جڤاتی نیشتمانی دەبێت هەموو لایەك پێوەی پابەند بن».

هاوڵاتى وتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتیی روسیا رایگەیاند: " ئێمە چەمکی ئاسایشی ناوخۆمان هەیە، ئەوەش بۆ هەمووانە. دەکرێت خوێندنەوە بۆ هەموو ئەو هۆکارانە بکرێت کە چەکی ئەتۆمیی بۆی بەکاردێت.. ئەگەر هەڕەشە لەسەر بوونی وڵاتەکەمان هەبێت، دەکرێت چەکی ئەتۆمی بەکاربهێنرێت بەپێی چەمکەکانمان". دیمیتری پێسکۆڤ، وتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتیی رووسیا - کرێملین بە کەناڵی سی ئێن ئێن-ی راگەیاندووە، "ئێمە چەمکی ئاسایشی ناوخۆمان هەیە، ئەوەش بۆ هەمووانە. دەکرێت خوێندنەوە بۆ هەموو ئەو هۆکارانە بکرێت کە چەکی ئەتۆمیی بۆی بەکاردێت.. ئەگەر هەڕەشە لەسەر بوونی وڵاتەکەمان هەبێت، دەکرێت چەکی ئەتۆمی بەکاربهێنرێت بەپێی چەمکەکانمان". دیمیتری پێسکۆڤ دەڵێت، سوپای وڵاتەکەی "تەنیا ئامانجی سەربازی و کەلوپەلی سەربازی لەسەر خاکی ئۆکراینا دەکاتە ئامانج، نەک سڤیل". رووسیا خاوەنی زۆرترین کڵاوەی چەکی ئەتۆمییە لە جیهاندا. لەبارەی لێدوانەکانی گوتەبێژی کۆشکی سەرۆکایەتیی رووسیاشەوە، کیربی دەڵێت، "بە ئەوپەڕی توانامانەوە و هەموو رۆژێک چاودێریی ئەوە دەکەین". ئەمرۆ دەبێتە 29 رۆژ كە سەرۆكی روسیا ئۆپەراسیۆنێكی سەربازی بۆ سەر خاكی ئۆكرانیا دەستپێكردووە و  بەپێی ئامارەی نەتەوە یەكگرتووەكان زیاتر لە سێ ملیۆن و نیو لە هاووڵاتییانی ئۆکراینا ئاوارە بوون و 935 هاووڵاتیی سڤیل کوژراون و هەزار و 496 کەسیش برینداربوون.

هاوڵاتی  بانکی ناوەندی عیراق رایگەیاند:" بە رێژەی 21.13٪ بڕی دۆلاری فرۆشراوی بەرزکردووەتەوە. ئەمڕۆ سێشەممە 22ی ئاداری 2022، بانکی ناوەندی عیراق راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە و تیاید هاتووە، بڕی 335 ملیۆن و 478 هەزار و 795 دۆلاری خستووەتە بازاڕەوە. ئاماژەی بەوەشداوە، بڕی دۆلاری فرۆشراو لەمڕۆدا بەراورد بە دۆلاری فرۆشراوی رۆژی پێنجشەممەی رابردوو کە 194 ملیۆن و 394 هەزار دۆلار بووە بە رێژەی 21.13٪ زیادیکردووە. هەر بە گوێرەی راگەیەنراوەکەی بانکی ناوەندی، نرخی هەر دۆلارێکی بە 1460 دیناری عیراقی فرۆشتووە. بانکی ناوەندی ئاماژەی بەوەشداوە، لەو بڕە دۆلارەی بانکی ناوەندی خستوویەتییە بازاڕاوە، 177 ملیۆن و 288 هەزار و 795 دۆلاری رەوانەی بانکەکانی دەرەوە کراوە بەمەبەستی ئاڵوگۆڕکردنی دراو. دەشڵێت، 64 ملیۆن و 250 هەزار دۆلار بەشیوەی نەختینەیی لەناو خۆیی وڵاتدا مامەڵەی پێوەدەکرێت.  

  سازدانی: شەنای فاتیح پسپۆرێكی مێژوویی و زمانی كوردی دەڵێت:" تەنیا كورد بەخوێن بەرگری لەنەورۆز كردووە و شەهیدی بۆ داوە"، دەشڵێت:" نەورۆز لەسەرەتاوە لەكوردستان سەری هەڵداوەو بەدنیادا بڵاوبووەتەوە". دكتۆر مەولود ئیبراهیم، مامۆستای كۆلێژی زمان لەزانكۆی سەڵاحەدین لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی  ئاماژە بەلایەنە مێژووییەكانی جەژنی نەورۆز دەدات كەكورد چۆن ئەو یادەیان بەرز راگرتووە پێش میللەتانی دیكە. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو كە پڕۆژەی نێوەندی نەورۆز  پڕۆژەی ئەوانەو چەندین ساڵە بڵاوی كردووتەوەو هەوڵێكە بۆ ئەوەی كە بتوانن هاوچەرخانەو زانستیانە سود لەجەژنی نەورۆز ببینن و بیكەن بەپردی پێكەوە بەستنەوەی كوردستان لەگەڵ هەموو ئەم وڵاتانەی لەكۆنەوە ساڵانە نەورۆز پیرۆز دەكەن. هاوڵاتی : وشەی نەورۆز لە چیەوە هاتووە ؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: نەورۆز ناوی جەژنێكی كۆنە، كۆنییەكی دوازدە هەزار ساڵەیی، لەو مێژووە دوورو درێژەدا ناوی ئەو جەژنە گۆڕانێكی زۆری بەسەردا هاتووە و بەزۆر زمان ناونراوە ، بەڵام لەهەموو ناوو زمانەكاندا لەوە دوور نەكەوتووەتەوە كە مەبەست جەژن و سەری ساڵ بێت! لەكۆنترین ناوی كە لەنووسراوە كۆنە سۆمەریەكاندا ناوی هاتووە نزیكەی پێنج هەزار ساڵ دەبێت ، بە زەگموك - ناوی هاتووە ، كە ئەو ناوە بە سۆمەری دەكاتە ..جەژنی سەری ساڵ ، ساڵی نوێ، رۆژی نوێ ، ساڵێ نوێ، لەنوێیشدا مەبەست نوێبوونەوەی ژیان و سروشت و زیندووبوونەوەی دەمموزیە! دەمموزی خوداوەندی داستانی (دەمموزو ئیستار= عەشتارە) كە بەپێی ئەفسانەو ئایینی كۆنی سۆمەریەكان، شەش مانگ دەچیتە ژێر زەوی و لەڕۆژی یەكەمی مانگی یەكەمی ساڵی نوێی سۆمەری دا زیندوو دەبێتەوە . كەدەكاتە ١/١/ساڵی نوێ و دەكاتە رۆژی یەكەمی مانگی نەورۆزی ساڵی نوێی كوردیمان، هەندێ جار لەگەڵ (ئەكیتۆ ) تێكەڵ كراوە، بەڵام  بەڕای من ئەكیتۆ جەژنێكی جیایە لەگەڵ زەگموك، ئەكیتۆ لە یەكی نیساندایە! ئەو جەژنە -نەورۆز- چۆن بەهۆی كۆنیەكەیەوەو وەك بەشێك لەئایین و كلتوری سۆمەریەكان لەگەڵ تەواوی شارستانیەتەكەیان هەرزوو بە چوار دەوردا بڵاوبووەتەوە، لەمیسر بە (شم النسیم) ناسراوە، لەهەندێ وڵات بەجەژنە بەهارە ناو دەبردرێ، لەسەردەمی ئیمپراتۆریەتی  ساسانیە كوردكان بە (نوك ڕۆژ ) دەناسرا ، نوك واتە نوێ، رۆژیش هەر رۆژەكەی خۆمانە، لەشاهنامەی فیردەوسی بە (نوروز ) و باباتاهیری هەمەدانی بە -نەورۆز- ناوی هێناوە ، نەورۆز ناوێكی هاوبەشە لەنێوان  كوردی و فارسیدا ، لەفەرهەنگی فارسیدا نووسراوە : (نەورۆز وشەیەكی زمانی فارسی ناوەڕاستەو ریشەكەی لەئاوێستاوە هاتووە) ئەوەش زانراوە كە ئاوێستا قۆناغێكی زمانی كوردیە! هەروەها لە(زەمانی زوو نەورۆز بەناوەكانی -ناوا سردا- واتە ساڵی نوێ، هەروەها - نوسارد - و نوسارجی - ناوبراوە ، نو نوی كوردیەو- سار- ساڵی كوردیەو جی - یش پاشگرە . ئەگەر بەپێی فەرهەنگی فارسی نەورۆز ریشەكەی ئاوێستایی بێت و لەسەردەمی ساسانیان كە بەشێوە زاری -پەهلەوی ساسانی- دواون و نوك رۆژیان پێ گوتبێ ، كەواتە نەورۆز پتر ناوێكی كوردیە تافارسی! نەورۆز لە -نەو - و -رۆز - پێكهاتووە، نەو و نو- و - رۆزكوردو فارس هەردوكیان بەكاریان دەهێنن، بەڵام ، ئێستا لەهەموو جیهان ئەو جەژنە كۆنە بە ناوی( نەورۆز) ناسراوە . هاوڵاتی : بەڵگە چییە كە نەورۆز كۆنترین جەژنە لەهەموو جیهاندا؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم:  هەموو پسپۆرو شارەزاكان لەمێژووی كۆن و شوێنەوارو شارستانییەتی سۆمەریەكان، لەسەر ئەوە كۆكن كە جەژنی -زەگموك -ی سۆمەریەكان كۆنترین جەژنی مرۆڤایەتیە، هیچ سەرچاوەیەك تائێستا باسی جەژنێكی لەوە كۆنتریان نەكردووە ، ئەو جەژنە لەداستانی -دەمموزو ئیستار، عەشتار- دا باسكراوە ، پسپۆران داستانی دەمموزو ئیستار بۆ سەردەمی كشتوكاڵی ئەشكەوت و سەرهەڵدانی كشتوكاڵ دەگەڕێننەوە، ئەو زەمەنەش دەكاتە (١٠هەزار ساڵ ) پێش زایین، كە ئێستا دەكاتە (١٢ هەزار ساڵ) هەر پسپۆرانی شارستانییەت و كلتوری سۆمەریەكان جەژنی زەگموك بەجەژنی نەورۆز دەزانن، بەهۆی ئەوەی كە باپیرانی سۆمەریەكان لەكوردستان بوون و نەورۆزو زەگموك لەهەمان رۆژی یەكەمی ساڵی نوێی سۆمەری و كوردی دا دەكرێن بەجەژن، زۆرن ئەوانەی كە زەگموك و نەورۆز بەیەك جەژن دەزانن ، بۆ نموونە : هینری فرانكفۆرت شوێنەوارناس لە لێكۆڵینەوەیەكدا بەناوی ( گقوس تموزیە فی كردستان - سروتە دەمموزیەكان لەكوردستان) لەساڵی ١٩٣٢دا دەڵێ: ٠كوردەكان لەنەورۆزدا هەمان شت دەكەن كە سۆمەریەكان لە جەژنی زەگموك دا دەیانكرد ). هەروەها دكتۆر خەزعەل ماجدی لە كتێبی ئایینی سۆمەری دا دەنووسێ: جەژنی نەورۆز هەمان جەژنی زەگموكی سۆمەریەكانە . بۆ نموونە: هەردوو جەژن لەڕۆژی یەكەمی ساڵی نوێیە كە هەردوو ساڵی نوێی سۆمەری و كوردی لەیەك رۆژدا دەستپێدەكەن و سەرەتای بەهارە و كۆتایی زستانە، لەهەردوو جەژن ئاگر دەكرێتەوە و زۆر هۆی تر .  هەروەها ئەو جەژنە لە سۆمەریەكانەوە گەیشتووە بە هەموو نەتەوەكانی تر وەك ئەكەدی و بابلی و ئاشوریەكان، دیسان گوتیەكان و میتانیەكان و هوریەكان و لولوبیەكان و ئیلامیەكان و میدیەكان و كاردۆخیەكان و ساسانیەكان و هەموو ئەوانەی دێنەوە نێو مێژووی كورد جەژنی نەورۆزیان وەك جەژنێكی كۆن بەجەژنی خۆیان زانیوە و هەر بۆیە تائێستاش ئەو جەژنە كۆنە بەردەوامە و جەژنی لەوە كۆنتر تائێستا باس نەكراوە ! هاوڵاتی : چۆن دەیسەلمێنرێت نەورۆز لە كوردستان سەریهەڵداوە؟ ئەی بۆچی دەوترێت نەورۆز تایبەتە بەنەتەوەی فارس؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: پێشتر گوتمان جەژنی  نەورۆز لە جەژنی زەگموكی سۆمەریەوە هاتووە، سۆمەریەكان خۆیان و باپیرانیان لەكوردستان بوون، ئەوە رای زۆربەی هەرە زۆری سۆمەرناسان و شارەزایانی مێژووی كوردستان و دوو رووبارانن، كە سۆمەریەكان لە كوردستان بوون و نەورۆزیش لەجەژنی زەگموكی داستانی دەمموزی و ئیستاری سۆمەریەوە هاتبێ و ئەو داستانەش داستانێكی كۆنی سۆمەریەكان بێت ئەو داستانەش بۆ سەردەمی كشتوكاڵی ئەشكەوت دەگەڕێتەوەو كۆنترین كشتوكاڵیش لەكوردستان سەری هەڵداوە، كەواتە ئەو جەژنە لەكوردستان سەری هەڵداوەو زەمەنەكەشی بۆ زیاتر لە دوازدە هەزار ساڵ دەگەڕێتەوە، ئەو جەژنە لەزیندووبوونەوەو هاتنەوە سەر دنیای دەممووزی  دەستپێدەكات، كە پێشتربە شەش مانگ دەمموزی دەچێتە جیهانی ژێرەوەو بندنیای سۆمەریەكان واتە- عالم السفلی-ی سۆمەریەكان، ئێمە لەدوو ساڵی رابردوو لە لێكۆڵینەویەكی زانستیدا ئەوەم سەلماند كە شاری - دێرینكۆیۆی ژێرزەمینی - كە هەشت چین لەژێر چینەو دەكەوێتە كوردستانی باكوور، ئەو شارە ژێر زەمینیە زۆر لەگەڵ چوونە خوارەوەی دەمموزی و ئیستارو ئیننەنا دەگونجێ، چۆن هەر یەكێك لەوانە كە دەچنە خوارەو، دەبێ - حەوت دەرگا - ببڕن و لە هەر دەرگایەك بەشێك لەپۆشاكەكانیان داكەنن، ئەو شارە هەشت چین لەژێر چینەش، ئەو شوێنەیە كە دەمموزی و ئینەناو ئیستار لێیەوە جوونەتە خوارەوە. كەواتە جەژنی نەورۆز هەمان جەژنی زەگموكی سۆمەریەكانەو ئەو جەژنەش كۆنترین جەژنی جیهانەو سۆمەریەكانیش خۆیان و باپیرانیان لەكوردستان بوون و كەواتە جەژنەكەشیان لەكوردستان سەری هەڵداوەو هەر لەكوردستانیش بەدنیادا بڵاوبووەتەوە . هاوڵاتی : ئایا نەورۆز تایبەتە بە نەتەوەی فارس؟ كە ساڵانە سیانزە بەدەر پەیڕەو دەكەن لەنەورۆزدا؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: راستیەكەی دەگوترێ جەژنێكی ئێرانییە، بەڵام ، نەمبیستووە بڵێن نەورۆز تایبەتە بە نەتەوەی فارس! بەهۆی ئەوەی كە ئێران وەك دەوڵەت و لەمێژە بەفەرمی  ساڵانە یادی ئەو جەژنە دەكاتەوە، ئەمە وای كردووە كە ئێران خۆی بەخاوەنی نەورۆز بزانێ و جیهانیش زۆرتر دەوڵەت دەبینێ تا نەتەوەی بێ دەوڵەت!! هەروەها لەساڵی ٢٠١٠ دا نەتەوەیەكگرتووەكان نەورۆزی وەك جەژنێكی كلتوری ئاشتی  بەجیهان ناساند، ئەمەش لەسەر داوای چەند دەوڵەتیك بوو، لەوانە ئێران، توركیا، ئەفغانستان..و زۆری تر. هەر بۆیە دواجار نەتەوەیەكگرتووەكان نەورۆزی وەك جەژنێكی ئیرانی -فارسی ناوبردو گوتیان تەمەنی (٣٠٠٠) ساڵە و لەڕۆژی ٢١/٣ی هەر ساڵ رۆژی جەژنی نەورۆزە! لەمەدا نەتەوەیەكگرتووەكان لەهەرسێ پێناسە بەهەڵەدا چووە! یەكەم : نەورۆز وەك پێشتر باسم كردو سەلماندمان تەمەنی (١٢) هەزار ساڵە نەك (٣) هەزار ساڵ! ئەو جەژنە ریشەكەی ئێرانی نیە، بەڵكو لەكوردستان سەری هەڵداوە، ئەمەش زۆر لێكۆڵەری ئێرانی ئەم راستیەیان باسكردووە بۆ نموونە (خەیام ) كە ساڵنامەی جەلالی داناوەو ساڵنامەكەی لەڕۆژی نەورۆز دەستپێدەكات، ریشەی نەورۆز دەباتەوە سەر خوداوەندی گیاو سەوزایی و -دەمموزی - دیسان لێكۆڵەر ( دكتۆر ژاڵە ئاموژگار) دەنووسێ: نەورۆز لە زەگموكی سۆمەری هاتووەو تەمەنی ٤٥٠٠ ساڵە . هەروەها (دكتۆر چیا‌و صدر الاشرافی) دەنووسێ : (سۆمەریەكان لەسەرەتای بەهار جەژنێكی گەورەیان هەبوو ١٢ دوازدە  رۆژی دەخایاند، كە دەكاتە نەورۆزی خۆمان ) دیسان لێكۆڵەر (خەسرەو قولی زادە) رێوڕەسمی یادكردنەوەی نەورۆز بەهەمان رێوڕەسمی یادی زیندوو بوونەوەی دەمموزی دەچوێنی و بەیەك جەژنیان دەزانێ ، (میهرداد بەهار) مێژووناسی كوردی ئێرانی  نەورۆز بەجەژنی سۆمەریەكان دەزانێ و تەمەنی بە ٧٥٠٠ ساڵ دەخەمڵێنێ! زۆر لێكۆڵەری تریش! ئەم لێكۆڵەرە ئێرانییانە وەك ئەوەی نەورۆز بەجەژنی سۆمەریەكان دەزانن، ئەوە تەمەنیشی بۆ ٧٥٠٠ ساڵ دەگەڕێننەوە ، نەك (٣٠٠٠) هەزار ساڵ!!. دەمێنێتەوە ئەوەی ئایا نەورۆز لە ٢١/٣ دا دەكرێ ؟ ئەوەی راستی بێت رۆژی ١/١ ساڵی نوێی كوردی و سۆمەری رۆژی جەژنی نەورۆزە ، ٢١/٣ دەكەوێتە بەرامبەر  رۆژی نەورۆز  بەساڵنامەی زایینی ، پێویستە ئێمە نەورۆز لەنێو ساڵ و ساڵنامەی كوردی دا ببینین ، نەك ساڵنامەی زایینی ! هاوڵاتی : بۆچی دەوترێت نەورۆز تایبەتە بەنەتەوە ئاریەكان؟ لەكاتێكدا ئەكەدی و ئاشوری كە لەنەتەوەی سامین یادی نەورۆزیان كردووتەوە؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: نەورۆز هەر لەسەرەتاوە بەچوار دەوری سۆمەریەكاندا بڵاوبووەوەو بەرەو بەجیهانی بوون چوو، هەربۆیە ئێستا لەكۆنیدا زۆر نەتەوە بەهی خۆیان دەزان، ئەكەدی و ئاشوریش لەسەر شارستانیەتی سۆمەریەكانەوە پێگەیشتوون و زۆر سودیان لەسۆمەریەكان بینیوە و جەژنی زەگموك - نەورۆز- یشان بە هەمان شیوە لەسۆمەریەكانیان وەرگرتووە ، جگە لەوان بابیلیەكانیش جەژنی نەورۆزیان وەك جەژنی خۆیان پیرۆزكردووەو هەتا لەمێژوودا بە -نەورۆزی بابیلی- ناسراوە، بۆ ئەوەی كە هەندێ بەجەژنێكی ئاری دەزانن ، ئەمەش لەوەوە هاتوووە كە كوردو هەتا سۆمەریەكانیش هەندێ مێژووناس بە ئاریان دەزانن و ئەمەش دوور نیە لەڕاستی و ئێستاش ئەو میللەت و وڵاتانە زۆرن كە نەورۆز بەهی خۆیان دەزانن   . هاوڵاتی : بۆچی نەتەوە یەكگرتووەكان نەورۆزی بە بۆنەیەكی ئێرانی ناساندووە ؟ تاچەند ئەم ناساندنە پەیوەندی بەنەبوونی دەوڵەتێكی كوردییەوە هەیە؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: پێشتر باسمان كرد، ئێران وەكو دەوڵەت لەگەڵ چەند دەوڵەتێكی تر داوایان لە نەتەوەیەكگرتووەكان كردبوو كە نەورۆز وەك جەژنێكی جیهانی بناسێنن، لەنێو دەوڵەتەكانی داواكردوو، ئیران لەهەمووان لەپێشتر بوو، بەداخەوە دەوڵەتی عێراق لەگەڵ ئەم داواكردنە نەبووە! دەنا لەڕاستیدا كە ئێستا هەرێمی كوردستان بەشێكە لەعێراق، نەورۆزیش جەژنێكی عێراقیە بەپێی جوگرافیایەكەیەوە، ئەوەش زۆر راستە چۆن كورد دەوڵەتی نەبوو دەنا كورد لەهەمووان لە پێشترە بەبەڵگەی مێژوویی و جوگرافی پتر لەهەمووان خاوەنی نەورۆزە .  هاوڵاتی : پەیوەندی نێوان ئایینی زەردەشتی و جەژنی نەورۆز لەچیدایە؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: لەسەرەتاوە جەژنی نەورۆز - زەگموك -ی سۆمەری تەواو جەژنێكی ئایین سۆمەریەكانە! پاشتر هەر میللەت و ئایینێكی كە نەورۆزیان وەرگرتووە ، هەوڵیان داوە وەك جەژنێكی ئایین خۆیان، ئاهەنگی بۆ بگێڕن و پیرۆزی بكەن، بۆ ئایین زەردەشتیش هەروا بوو ، شتێك هەیە نەورۆز لەسەرەتاوە ئاگری بۆ كراوەتەوە و ئاگر رەگەزێكی گرنگ و گەورەی جەژنی نەورۆز بووە، چۆن زەردەشتیەكانیش ئاگریان وەك هێمایەكی گرنگی ئایینەكەی خۆیان زانیوەو لە ئاتەشگەدەی زەردەشتی بەردەوام ئاگر داگیرساوەو وەك روناكی دژی تاریكی و ئەهریمەن و هێمایەك بووە بۆ رۆژ، لێرەوە بوو كە هەندێ كەس زەدەشتیەتیان بەئاگرپەرستی دەزانی و ئاگری نەورۆزیشیان وا لێكدەدایەوە كە ئاگرپەرستیە، دەنا نەورۆز چەند هەزار ساڵێك پێش پەیدابوونی ئایینی زەردەشتیە،  سەرەتا موسڵمانەكانیش نەورۆزیان رەتكردەوە، دواجار لەنەورۆزدا باج و خەراجیان كۆكردەوە  چۆن پاشا ساسانیەكان ئەوانیش لەجەژنی نەورۆزدا دیاری و باج و خەراجیان بۆ دەهات، موسڵمانەكان لەپەراوێزی باوەڕی دینیدا نەورۆزیان بەزۆر مێژووی خۆیانەوە گرێ داوە ، وەك ئەوەی ئەو رۆژەی خودا جیهانی دروستكرد، رۆژی نەررۆز بوو، ئەو رۆژەی خودا ئادەمی دروستكرد رۆژی نەورۆز بوو، ئەو جۆرە باوەڕە ئایین و میللییانە زۆرن كە نەورۆز بەزۆر رووداوی مێژوویی و كەونی دەبەستنەوە. هاوڵاتی : بۆچی تائێستا حكومەتی  هەرێم و حكومەتی عێراق كەمتەرخەم بوون بەرامبەر ئەو هەڵەیەی كە نەتەوەیەكگرتووەكان كردوویەتی  و راستیان نەكردووتەوە؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: ئەوەی راستی بێت تا ئێستا من نەمبیستووە چ حكومەتی عێراق و چ حكومەتی هەرێم باسیان لەم بابەتە كردبێ! من بۆ خۆم ئەمە بۆ سیاسەت دەگێڕمەوە ، چۆن ئێستا نە حكومەتی عێراق و نە حكومەتی هەرێم نایانەوێ ئەم فایلە بكەنەوەو لەگەڵ ئێران رووبەڕووببنەوە! لەكاتێكدا ئەمە مافێكی رەوای عێراق و كوردستانە و بۆ ئەم مافەش هەموو بەڵگەكان لەبەرژەوەندی عێراق و كوردستانەدایە؛ هیوادارم ئەم مافە رەوایە چیتر بێدەنگی لێنەكرێ و بەشیوەیەكی فەرمی هەوڵی جددیانەی بۆ بدرێ و ئێستاش داوابكرێ هەر باشەو چیتر درەنگ نەكەوێ ! بەداخەوە ئێستا ساڵانە نەتەوەیەكگرتووەكان و زۆر وڵات ساڵانە  پیرۆزبایی جەژنی نەورۆز لەئێران دەكەن! لەكاتێكدا دەبوایە لەعێراق و كوردستان بكرێ! راستكردنەوەی ئەم هەڵەیە كە جەژنی نەورۆز ریشەكەی ئێرانی نیەو عێراقی و كوردستانیە! سودی زۆری بۆ كوردستان و عێراق هەیە، لەهەموو روویەكەوە. ئێمە ساڵی ٢٠١٠ پاش ئەوەی نەتەوەیەكگرتووەكان ئەوەی بڵاوكردەوە، كەنەورۆز ریشەكەی ئێرانییەو تەمەنی (٣٠٠٠) ساڵە، نامەیەكم بۆ سكرتێری  گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان نووسی و لەڕۆژنامەكان بڵاومكردەوەو لەكتێبەكەشمدا جارێكی تر راستیە مێژووییەكانم خستە بەرچاو، بەداخەوە چۆن من وەك خۆم ئەمەم كردو هیج نێوەندێكی دەسەڵات پشتگیری ئەم هەوڵەی ئێمەی نەكردو دەنگمان نەگەیشتە نەتەوە یەكگرتووەكان و هەرچەندە لەڕاگەیاندنەكان زۆرمان باسكردو خستمانە بەرچاوو گوێی هەموو لایەك .   هاوڵاتی : هۆی چیە تائێستا (نێوەندی نەورۆز) دانەمەزراوە؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: پڕۆژەی نێوەندی نەورۆز، پڕۆژەی ئێمەیە و چەندین ساڵە بڵاوم كردووتەوەو هەوڵێكە بۆ ئەوەی كەبتوانین هاوچەرخانەو زانستیانە سود لەجەژنی نەورۆز ببینین و بیكەین بەپردی پێكەوە بەستنەوەی كوردستان لەگەڵ هەموو ئەم وڵاتانەی لەكۆنەوە ساڵانە نەورۆز پیرۆز دەكەن و لەگەڵ هەموو جیهان، بتوانین نەورۆز بكەین بە بۆنەیەكی جیهانی و چالاكی هونەری و ئەدەبی و شانۆیی و سینەمایی و ئاهەنگ و گۆرانی و گەشت و گەشتی شوێنەواری وەرزشیی لەكوردستان و بەهاوبەشی هەموو ئەو وڵاتانەی كە مێژوویەكی دوورو درێژیان هەیە لەگەڵ نەورۆزدا،  هەروەها هەموو جیهان، ساڵانە لەنەورۆزدا دوازدە رۆژ ئاهەنگی گەورەو هەمەجۆر لەشارەكانی كوردستان و بەهاوبەشی تیپ و نێوەندە هونەری و ئەدەبیەكان و سازكردنی پێشبڕكێی هەمەجۆرو بەخشینی (خەڵاتی نەورۆزی) بەكەسە براوەو تیپە سەركەوتووەكان، ئەمەش دەبێتە هۆی چالاكیەكی گەورەو دەرگای كارو كاسبی بۆ هەزاران گەنج و بێكار دەكاتەوە ، بەهاتنی تیپە هاوبەشەكانی دەرەوەو گەشتیارەكان، گەرم و گوڕیەكی زۆر دەخاتە نێو وڵات و ئابووری كوردستان دەبوژێنێتەوە لەم سەردەمی بێكاری ئەم هەموو گەنج و دەرچووەی نێوەندەكانی خوێندن . هاوڵاتی : ئەو نەتەوانەی نەورۆز بەموڵكی خۆیان دەزانن كێن ؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: ئێستا زۆر نەتەوە نەورۆز بەجەژنی خۆیان دەزانن، ساڵی ٢٠١٠ كە نەتەوەیەكگرتووەكان جەژنی نەورۆزی كرد بەجەژنێكی جیهانی، لەسەر داوای ئازەربایجان و ئەفغانستان و ئێران و توركمانستان و توركیاو تاجیكستان و قەرەغیزستان و كازاخستان بوو، دواتر وڵاتانی ئەلبانیاو كۆماری مەقدۆنیاو هیند چوونە ناو داواكارانی پرۆژەكە،  واتە ئەم وڵاتانە هەمویان نەورۆزیان بەهی خۆیان دەزانی ، هەتا كە بەناوی ئێران بڵاوكرایەوە وەزیری دەرەوەی ئەفغانستان توڕەبوو دانیشتنەكەی بەجێهێشت  و چووە دەرەوە، ئەوە توركیاش ئەمەی قبول نەبوو كە نەورۆز ریشەی ئێرانیەو نەورۆزی بەهی خۆی دەزانی، لەكاتێكدا بەئاگر رێی لەكورد دەگرت كە نەورۆز پیرۆز بكەن و دەیخستنە بەندیخانە! پێشتر گوتمان نەورۆز هەر لەسەرەتاوە بەرەو جیهانی بوون چوو ، هەربۆیە نەتەویەكی زۆر لەپێش زایین و بەهەزاران ساڵە نەورۆز وەك جەژنی نەتەوەییو وڵاتی خۆیان دەناسن، بەڵام هیچ یەك لەو وڵات و نەتەوانە هێندەی كورد بەڵگەی مێژویی و جوگرافی و كلتوریان لەبەردەستدا نیە! هاوڵاتی : كورد چۆن دەڕوانێتە نەورۆزو جیاوازی نەورۆز چیە لەنێوان كوردو میللەتانی تر كە ئەوانیش لەكۆنەوە نەورۆز پیرۆز دەكەن؟ دكتۆر مەولود ئیبراهیم: نەورۆزی كورد زۆری جیایە لەنەورۆزی میللەتانی تر! لەڕووی مێژووییەوە هەر لەسەرەتاوە لەكوردستان پەیدابووەو ئێستاش بووە بەشێك لە مەرجی نەتەوەیی بوونی كورد، میللەتان نەورۆز وەك بۆنەیەك و گەشت و سەیرانی بەهارە نەورۆز دەبینن و بووە بە جەژنێكی كلتوری لای ئەوان، بەڵام؛ لای كورد جەژنێكی نەتەوەییەو بە خوێن پاراستوویەتی و نەورۆزی تیكەڵ خەباتی نەتەوەیی خۆی كردووەو لەنەورۆزان خەبات و تێكۆشانی كورد گەرم تر دەبێت و داگیركەرانیش توندتر دژایەتی كورد دەكەن و تائێستا بەسەدان كورد لەپێناو گەش ڕگرتنی ئاگری نەورۆز گیانی خۆیان كردووەتە قوربانی و شەهید بوون لەو پێناوە، ئەمەش لەهەموو پارچەكانی كوردستان ئاوایە، بەڵام؛ تائێستا نەمانبیستووە كە جگە لەداگیركەرانی كوردستان هیچ دەسەڵاتێك نەورۆزی لە هاووڵاتیانی خۆی قەدەغە كردبێت! واتە نەورۆز بۆ كورد بەخوێن و خەبات تێكەڵ مێژووەكەی بووە، هەربۆیە -خەباتی نەورۆزی - مێژوویەكی دوورو درێژو بەرهەمێكی ئەدەبی زۆری لێكەوتووەتەوە، بەتایبەت ئەدەبی خەبات و تێكۆشان و قوربانیدان، كە ئەمە لەمێژووی میللەتانی تر نابیندرێ!

  هاوڵاتى  بەڕێوەبەری کۆمپانیای گشتی بازرگانی عیراق رایگەیاند:" وەزارەتی بازرگانی بە پشتبەستن بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران دۆسیەی شایتەداراییەکانی جوتیارانی بەتەواوەتی داخست". ئەمرۆ سێشەممە 22ی ئاداری 2022، محەمەد حەمدون، بەڕێوەبەری کۆمپانیای گشتی بازرگانی عیراق بە ئاژانسی فەرمی هەواڵی وڵاته‌كه‌ی راگەیاند:" وەزارەتی دارایی بڕی 600 ملیار دیناری وەک شایستەی دارایی داوەتە جوتیاران لەبەرامبەر کڕینی بەرهەمی گەنم و جۆدا". ئاماژەی بەوەشدا:" وەزارەتی بازرگانی بە پشتبەستن بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران دۆسیەی شایتەداراییەکانی جوتیارانی بەتەواوەتی داخست". هەروەها، داوای لەسەر جەم جوتیاران کرد بەمەبەستی وەرگرتنی شایستە داراییەکانیان سەردانی لقی کۆمپانیای گشتی بۆ بازرگانی دانەوێڵە لە پارێزگاکانیان بکەن.

  هاوڵاتى  نوری مالیکی رایگەیاند:" دەنگۆ و بابەتی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و دووبارە هەڵبژاردنەوەی جێگەی قەبوڵکردن نییە". دەلێت:" چوارچێوەی هەماهەنگی و هاوپەیمانەکانی پابەندن بە دروستکردنی" سێیەکی گەرەنتیکار"(سێیەکی پەکخەر) لەپێناو سەلامەتی پرۆسەی سیاسی و رێگریکردن لە ئاژەوەی سیاسی و دروستکردنی حکومەتێکی لاواز کە زیان بە بەرژەوەندی هاوڵتیان بگەیەنێت و شکۆی دەوڵەت لاوازبکات". نوری مالیکی، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا لە تویتێکدا کەلەلاپەڕەی تایبەتی خۆی لە تویتەر بڵاویکردوەتەوە رایگەیاندوە، چوارچێوەی هەماهەنگی و هاوپەیمانەکانی پابەندن بە دروستکردنی" سێیەکی گەرەنتیکار"(سێیەکی پەکخەر) لەپێناو سەلامەتی پرۆسەی سیاسی و رێگریکردن لە ئاژەوەی سیاسی و دروستکردنی حکومەتێکی لاواز کە زیان بە بەرژەوەندی هاوڵتیان بگەیەنێت و شکۆی دەوڵەت لاوازبکات. ئاشکراشیکرد، ئامانجمان ئەوە نییە کە پێکهێنانی حکومەت پەکبخەین، بەڵام پێویستە بۆ پێکهێنانی گەورەترین کوتلە و گەورەترین نوێنەرایەتی کە سەرۆک وەزیران رابسپێرێت و حکومەتی نوێ پێکبهێنرێت. جەختیش دەکاتەوە : "هیچ هێزێکی سیاسی ناو چوارچێوەی هەماهەنگی رێگە بەم بابەتەنادات و بەهەموو هێزییەوە دژی دەبنەوە." مالیکی لە تویتەکەیدا دەڵێت، هیچ هێزێکی سیاسی بابەتی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و دووبارەکردنەوەی هەڵبژاردنی پێشنیاز نەکردووە و بڵاوکردنەوەی ئەو دەنگۆیانەش تەنها بۆ دروستکردنی پروپاگەندەیە پێش سازکردنی دانیشتنی داهاتووی پەرلەمان و دروستکردنی ترسە لە دڵی پەرلەمانتارە سەربەخۆکان تا هانیانبدەن ئامادەی دانیشتنەکەبن سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ئەوەشی خستووەتەڕوو، رۆژی 26ی 3ی 2022 رۆژی دانیشتنی پەرلەمان و هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمارە.

هاوڵاتى راكان جبوری داوای له‌ مسته‌فا كازمی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق كرد، سه‌ردانی به‌په‌له‌ی پارێزگای كه‌ركوك بكات به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ری كێشه‌ی به‌نزین و كاره‌با. راكان جبوری پارێزگاری كه‌ركوك به‌وه‌كاله‌ت له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند:" حكومه‌تی فیدڕاڵی و سه‌رجه‌م وه‌زاره‌ته‌كان له‌دابینكردنی خزمه‌تگوزاریه‌كانی سوته‌مه‌نی و كاره‌با جیاوازی له‌نێوان پارێزگاكان ده‌كه‌ن و كه‌ركوك په‌راوێزخراوه‌". وتیشی، "داوا له‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق ده‌كه‌م، سه‌ردانی به‌په‌له‌ی كه‌ركوك بكات به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانی سوته‌مه‌نی و خراپی ره‌وشی كاره‌با، چونكه‌ كه‌ركوك له‌ڕوی كاره‌با و سوته‌مه‌نیه‌وه‌ خراپترین پارێزگای عێراقه‌".  

  هاوڵاتى نوێنەری گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق رایگەیاند:" لایەنە پەیوەندیدارەکان لە هەموو پارتە سیاسییەکان پێویستە ئەم بابەتە بکەنە سەرلیست بەوپێیەی بەرپرسیارێتییەکی هاوبەشە و دۆسییەکی گرنگە و پێویستە بە پەلە و بە جدی چارەسەر بکرێت و ناکۆکییە سیاسییەکان بە لاوەبنرێن". ئەمڕۆ سێشەممە 22ی ئاداری 2022، جێنین پلاسخارت، نوێنەری گشتیی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق، لە رۆژی جیهانی ئاودا پەیامێکی بڵاوکردەوە و وتی: "فەراهەمبوونی و بەڕێوەبردنی سەرچاوەکانی ئاو لە عێراق بەشێوەیەکی دروست گرنگی تایبەتی هەیە، مانگی رابردوو لە باشوور سەردانی زەنگاوەکانی میزۆپۆتامیام کرد ئەو ئاڵنگارییانەم بینی، کە دووچاری عێراق دەبێتەوە".  پلاسخارت وتیشی: "کەمی بارانبارین، کەمبوونەوەی ئاو، سوێربوونی خاوک و ئاو، بەڕێوەبردنی ناکارای سەرچاوەکان و گەشەسەندنی ژمارەی دانیشتووان"، ئەمانە کاریگەرییان لە سەرتاسەری جیهان بە جێهێشتووە، سەرەڕای گۆڕانی کەشوهەواش. بە بڕوای بەرپرسە باڵاکەی یوئێن لە عێراق: "کەمکردنەوەی بەردانەوەی ئاویش لە لایەن وڵاتانی دروسێ یەکێکە لە هەڕەشە مەترسیدارەکان". لە رۆژی جیهانی ئاو، پلاسخارت پەیامێکی ئاراستەی لایەنە پەیوەندیدارەکان لە هەموو پارتە سیاسییەکانی عێراق کردووە و دەڵێت: "لایەنە پەیوەندیدارەکان لە هەموو پارتە سیاسییەکان پێویستە ئەم بابەتە بکەنە سەرلیست بەوپێیەی بەرپرسیارێتییەکی هاوبەشە و دۆسییەکی گرنگە و پێویستە بە پەلە و بە جدی چارەسەر بکرێت و ناکۆکییە سیاسییەکان بە لاوەبنرێن، لەمانە گرنگتر پێویستە وڵاتانی دراوسێ بەشداربن لە گفتوگۆ ئامانجدارەکان دەربارەی بەشکردنی ئاو و بەڕێوەبردنی سەرچاوەکان." لە سەرەتای ئەم مانگەدا دووەمین کۆنفرانسی نێودەوڵەتی بەغدا بۆ ئاو لە عێراق سازکرا، لەو بارەوە پلاسخارت وتی: "لە کۆنفرانسەکەدا چەندین راسپاردەی گرنگ و جۆراوجۆر خرانەڕوو، ئەمەش بە دڵنیاییەوە دەستپێکێکی باشە و دەبێت لە ئێستا بەدواوە بە کرداری پەیڕەو بکرێت".  

ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى ئه‌وه‌ ره‌تده‌کاته‌وه‌ که‌ عه‌لى باپیر 250 هه‌زار دۆلارى له‌ مام جه‌لال وه‌رگرتبێت و ده‌شڵێت:" ناوى من له‌و پرسه‌دا هاتووه‌ که‌ به‌ حساب چووبێتم داواى پاره‌که‌م کردبێته‌وه‌ شتى وا نییه‌". پاش ئه‌وه‌ى چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌کى کتێبى (بیره‌وه‌ریى پێشمه‌رگه‌یه‌ک)ى محه‌مه‌دى حاجى مه‌حموود بڵاوکرایه‌وه‌و تێیدا ئاشکراى کردبوو، عه‌لى باپیر بڕى 250 هه‌زار دۆلارى له‌ جه‌لال تاڵه‌بانی، سکرتێرى یه‌کێتیى وه‌رگرتووه‌ و ناوى حامید حاجى غالى هێنراوه‌ که‌ چووه‌ بۆ لاى عه‌لى باپیر بۆ وه‌رگرتنه‌وه‌ى پاره‌که‌، به‌و هۆیه‌وه‌ گرژى میدیایى که‌وته‌ نێوان حزبى سۆسیالست و کۆمه‌ڵى دادگه‌رى. له‌مباره‌یه‌وه‌، حامیدى حاجى غالى ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان له‌لێدوانێکى تایبه‌تدا به‌ هاوڵاتى وت:" کاکه‌ حه‌مه‌ کتێبى بیره‌وه‌رى پێشمه‌رگه‌یه‌کى بۆ ناردووم و هێشتا نه‌مخوێندووه‌ته‌وه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ى له‌ میدیاکان باس ده‌کرێت ناوى من هاتووه‌ له‌و پرسه‌دا ئاگادارى نیم". هه‌روه‌ها وتیشى:"به‌ حساب من چووبێتم داواى ئه‌و 250 هه‌زار دۆلاره‌م له‌ مامۆستا عه‌لى باپیر کردبێته‌وه‌ شتى وا نییه‌ و ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ى له‌سه‌ر ده‌ڵێم".

هاوڵاتى وتەبێژی جەهەپە رایگەیاند:" دەمیرتاش بە ناحەق و بە مەبەستێکی سیاسی دەستبەسەرە کە ئەمە راستییەکە هەموو کەسێک دەیزانێت". فایەق ئۆزتراک، وتەبێژی جەهەپە لەبارەی دەستبەسەرکردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی پێشووتری هەدەپە رایگەیاند: "دەمیرتاش بە ناحەق و بە مەبەستێکی سیاسی دەستبەسەرە کە ئەمە راستییەکە هەموو کەسێک دەیزانێت... هیچ کەسێک ناتوانێ باسی ئەو مەودایە بکات کە جەهەپە بەڕوونی لە نێوان خۆی و تیرۆر دایناوە. بەتایبەتیش هاوپەیمانیی جمهوور کە ماوەیەک هاوڕێی نامەگۆڕینەوە بوو لەگەڵ ئۆجەلان".   سەلاحەدین دەمیرتاش لە چوارچێوەی ''لێکۆڵینەوەکانی تیرۆر'' لە 4ی تشرینی دووەمی 2016 ەوە لە گرتووخانەی ئەدیرنە زیندانیکراوە.  لە دوایین بڕیاردا، رۆژی 21-02-2022 سزای سێ ساڵ و شەش مانگ بۆ سەلاحەدین دەمیرتاش لە کەیسی "سووکایەتیکردن بە سەرۆککۆمار" لەلایەن دادگەی ئیستەنبووڵەوە پشتڕاستکرایەوە.

هاوڵاتى وەزارەتی بەرگریی ئیسرائیل رایگەیاند:" ئەو دوو درۆنە ئێرانیەی کە مانگی رابردوو لە لایەن هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشەوە لە نزیک شاری هەولێر خرانە خوارەوە، بۆ ئەوە نێردرابوون تاوەکو لە نێو ئیسرائیل بتەقنەوە". هێزی بەرگری ئاسمانیی ئیسرائیل ئاشکرای نەکردووە کە بە دیاریکراوی لە کوێوە درۆنەکان ئاراستە کرابوون، بەلام رایگەیاند "درۆنەکان بە درێژایی گەشتەکەیان لە لایەن یەکینەکانی کۆنتڕۆلی زەوینییەوە دۆزرابوونەوە و شوێنیان کەوتبوون." سوپای ئیسرائیل دەڵێت: "پێش ئەوەی درۆنەکان بگەنە سنووری ئاسمانیی ئیسرائیل، بە هاوئاهەنگیی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ، دۆزرابوونەوە." هەفتەی رابردوو، میدیای نزیک لە حیزبوڵڵای لوبنانی رایگەیاند، هەر لە مانگی شوباتدا ئیسرائیل بە هێرشێکی ئاسمانی سەدان درۆنی ئێرانیی لە بنکەیەکی ئاسمانیی کرماشانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە نێوبردووە. لە دوای ئەو هێرشە، ئێران 12 مووشەکی بالیستی ئاراستەی پایتەختی هەرێمی کوردستان کرد، ئەوەش بە پاساوی بە ئامانجکردنی پێگەیەکی ئیسرائیلی کە بەرپرسانی هەرێمی کوردستان بە دەنگۆیێکی بێ بنەما ناوی دەبەن.   ​​

هاوڵاتى حەشدی شەعبی ئەمرۆ نوسراوێكی بلاوكردۆتەوە بۆ لایەنگرەكانی و تێیدا چەندین بریاری جۆراوجۆری راگەیاند و بەو پێیە لایەنگرەكانی ناچار دەكات پەیرەوی بكەن.  دەستەی حەشدی شەعبی بەپێی نووسراوی ژمارە 134 کە رۆژی 20ی ئاداری 2022 دەرچووە چەند بڕیارێکی بۆ ئەندامانی دەکردووە و بەپێی نووسراوەکە کە لە رۆژی دورچونییەوە جێبەجێدەکرێت، ئەم شتانەی خوارەوەی لە پیاوان قەدەغە کردووە: 1- لەبەرکردنی پانتۆڵی کاوبۆ و کراسی خەتخەت. 2- لەبەرکردنی ئەو جلانەی کە ئاڵا و نووسینی بیانیان لەسەرە. 3- سەرتاشین بەشێوازی رۆژئاوایی. 4- نابێت پێڵاو بەبێ گۆرەوی لەپێبکرێت. 5- نابێت تاتۆی زەق دەربکەوێت. 6- پابەندبوون بە لەبەرکردنی ئەم جۆرە جلانەوە؛ رەنگی سپی، ئاسمانی، رەش، شین و قاوەیی. 7- هەرچی پەیوەندیی بە بەشەکانی ئاسایش، دیزاین، لوجستی، چاککردنەوەوە هەیە دەبێت بەدیاریکراوی جلوبەرگی سەربازی بپۆشن. 8- وێنەگرتن بە مۆبایل قەدەغەیە. ئەوەشی بۆ ئافرەتان لەناو دامەزراوەکانی حەشدی شەعبی و بۆ ئەندامانی قەدەغەیە ئەمانەن: 1- لەبەرکردنی جلی تەسک بەهەموو جۆر و رەنگە زەقەکانییەوە. 2- میکیاژی تۆخ. 3-لەبەرکردنی ئەو جلانەی کە ئاڵا و نووسینی بیانییان لەسەرە. 4-پابەندبوون بە لەبەرکردنی ئەو جلانەی ئەم رەنگانەیان هەیە؛ سپی، نیلی، قاوەیی، رەش، ئاسمانی. 5- وێنەگرتن بە مۆبایل قەدەغەیە. حەشدی شەعبی، لە ساڵی 2014 و بە فەتوای عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعە، بۆ شەڕی دژی داعش دروست بووە. حەشدی شەعبی لە نزیکەی 70 گرووپ پێکدێت و ژمارەیان بە 196 هەزار چەکدار دەخەمڵێندرێت. 

 هاوڵاتى رێبەری رەوتی سەدر رایگەیاند:" ئەمڕۆ بەهۆی چینێک لە پەرلەمانتارانی سەربەخۆ دەتوانین حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی پێکبهێنین بۆئەوەی بیسەلمێنین ئەو حکومەتە سەرکەوتوو دەبێت یاخود نا". موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر رۆژی دووشەممە 21ی ئاداری 2022 لە هەژماری خۆی لە تویتەر رایگەیاند:"هەمووان گومانیان لەو حزبانە هەیە کە لە رووخانی رژێمی پێشووەوە تاوەکو ئەمڕۆ لە پرۆسەی سیاسیدا بەشدارن، ئەوانەی گومانیان هەیە لایەنگری ئەو حزبانە نین و زیاتر چینی سەربەخۆ و بێلایەنی گەلن، بۆیە لە هەڵبژاردنی ئەم دواییەدا زۆر پەرلەمانتاری سەربەخۆ دەرکەوتن و زۆر لە حزبەکان بچووک بوونەوە، بەتایبەت حزبە شیعەکان لە باشووری عێراق". موقتەدا سەدر دەشڵێت: "حکومەتەکانی سازان سوودیان بۆ عێراق و عێراقییەکان نەبوو، بەڵکو وەکو کەسانێک دەڵێن، زیانیان هەبوو، هۆکارەکەش سازانە، لەگەڵ دابەشکردنی کێکەکە لەنێو ئەو حکومەتانەدا، بۆیە لە خولی پێشوودا تاقیمانکردەوە کێکەکەیان لەگەڵدا دابەشنەکەین، بەڵام سوودی نەبوو، لەبەر ئەو هۆیە، ئەمڕۆ دەبێت لە تونێلی سازان و تایفەگەری دەربچین بەرەو دەشتی زۆرینە و نیشتمانی؛ پێشتر بەهۆی حیزبەکانەوە نەماندەتوانی ئەو کارە بکەین، بەڵام ئەمڕۆ بەهۆی چینێک لە پەرلەمانتارانی سەربەخۆ دەتوانین حکومەتی زۆرینەی نیشتمانی پێکبهێنین بۆئەوەی بیسەلمێنین ئەو حکومەتە سەرکەوتوو دەبێت یاخود نا". هاوکات بەو پەرلەمانتارانە دەڵێت، "ئەگەر متمانەتان بە فراکسیۆنی سەدری نییە، ئەوا ئێمە دەرفەتتان دەدەینێ بەشداربن لە بەڕێوەبردنی کاروباری عێراق و ئەمەش دوا هەلە، چونکە ئەگەر لەمەدا سەرکەوتوو نەبم، شکستهێنانی خۆم رادەگەیێنم".  

هاوڵاتى وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزاری هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" لە 15 تاوەکو 20ی ئادار، زیاتر لە 100 هەزار گەشتیار سەردانی شوێنە گەشتیارییەکانی هەولێر و سلێمانییان کردووە، كە زۆربەیان لە ناوەڕاست و باشووری عێراقەوە هاتوون". لە راگەیێندراوەکەی وەزارەتی شارەوانیدا هاتووە: "زیاتر لە 52 هەزار گەشتیار سەردانی شوێنە گەشتیارییەكانی هەولێر و زیاتر لە 50 هەزار گەشتیار سەردانی شوێنە گەشیارییەكانی سلێمانییان كردووە". هەموو ساڵێك لەگەڵ هاتنی وەرزی بەهار و رۆژی نەورۆزی كوردان، ژمارەیەیك بەرچاو گەشتیار روو لە هەرێمی كوردستان دەكەن.

  هاوڵاتى سەرۆكی ئۆكرانیا ئامادەیی خۆی دەربڕی بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ سەرۆكی روسیا و ڕایگەیاند: ئەگەر گفتوگۆ و دانوستان نەكەین لەوانەیە جەنگی جیهانی سێیەم دەسپێبكات. ڤۆلۆدیمیر زێلێنسكی سەرۆكی ئۆكرانیا لەچاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵی سی ئێن ئێن رڕایگەیاند:" ئامادەیە بۆ كۆتاییهێنانی بە جەنگ لە گەڵ هاوتا روسییەكەی دابنیشێت و گفتوگۆ بكات. سەرۆكی ئۆكرانیا ئاماژەی بەوەشکردوە، كە دڵنیایە بە بێ گفتوگۆ ناتوانن لەو بنبەستە ڕزگار بن، بۆیە رێگای راست گفتوگۆکردنە بەبێ سەپاندنى سیاسەت و بریار بەسەر یەکتردا. سەرۆکى ئۆکرانیا ڕاشیگەیاندوە، هەموو دەرفەت و هەڵێك بۆ كۆتاییهێنان بە شەڕ بە هەند وەردەگرن و پێشوازی لە هەموو هەوڵێك دەكەن بۆ كۆتاییهێنان بە جەنگ.  پێشتر چەند گفتوگۆیەکى دوولایەنە لەنێوان روسیاو ئۆکرانیا بەڕێوەچوو، بەڵام لەو گفتوگۆیانە بۆ راگرتنى شەڕ سەرکەوتوو نەبوون