سێ وڵات داوا لە حـ.ـە.ما.س دەکەن پلانەکەى ترەمپ قبوڵ بکات

هەپەگە-نەڕەچە یادی شەش گەریلایی کردەوە کە لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهیدبوون و گوتی: "بەڵێن دەدەین ببینە ڕێچکەگریان و بە دڵنیاییەوە خەون و ئاواتەکانیان دەگەیەنین بە ئامانجی سەرکەووتن." ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە-نەڕەچە)، لە ڕاگەیاندراوێکدا ناسنامەی شەش گەریلای ئازادیی کوردستانی ئاشکرا کرد کە لە ساڵی ٢٠١٩ لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا لە کات و شوێنی جیاوازدا شەهیدبوون. ڕاگەیاندراوەکە بەم شێوەیەیە: "بەڕێز و پێزانینەوە یادی هاورێیانمان ڤەژین زەریان، فلیز دێرسیم، ئارمانج نسێبین، باهۆز ماوا، سمکۆ سەرهەڵدان و تێکۆشەر دۆرشین دەکەینەوە، کە لە تێکۆشانی ساڵی ٢٠١٩دا لە هەرێمەکانی پاراستنی مەدیا شەهیدبوون. هاوڕێیانمان لە دژی هێرشە قڕکارییەکان، بۆ بەرگریکردن و پاراستنی هەبوونی گەلی کورد و بەدیهێنانی ئازادی گەلەکەمان بەشداری نێو ڕێزەکانی گەریلا بوون. لە چیاکانی کوردستان بە پێشکەوتن، بەهێزبوون و پسپۆربوون لە تەکیکی گەریلایادا بوونە میلتینانی عەگید. بۆ ئازادی گەلەمان ڕەنجیان دا و هەوڵیاندا بەوپەڕی شایستییەوە ئەرکی سەرشانیان جێبەجێ بکەن. هاورێیانمان ڤەژین زەریان، فلیز دێرسیم، ئارمانج نسێبین، باهۆز ماوا، سمکۆ سەرهەڵدان و تێکۆشەر دۆرشین پەیوەیست بە بنەماکانیانەوە هیچ فیداکارییەکیان پشتگوێ نەخست و گیانی خۆیان فیدای دۆزی ئازادی گەلەکەمان کرد و بە بوێرییەوە تێکۆشان. هاوڕێییانمان بوونە میلتانانی بژارە، بە هەڵوێست، پراکتیک و ژیانیانەوە تێکۆشانێکیان بەڕێوەبرد کە دەبێت گەنجانی کورد بە نموونەی وەرگرتن. میلیتانانی فیدای ئاپۆیی و ڕۆڵەی عەگیدی گەلی کوردستانمان ڤەژین، فلیز، ئارمانج، باهۆز، سمکۆ و تێکۆشەر، بە نووسینەوەی مێراتێک لە تێکۆشانی مەزن گەیشتن بە شەهادەت. لەسەر ئەم بنەمایە بەڕێزدارییەوە یادی هاوڕێیانمان دەکەینەوە و بەڵێن دەدەین ببینە ڕێچکەگری ئامانجەکانیان و خەون و بە دڵنیاییەوە خەون و ئاواتەکانیان دەگەیەنین بە ئامانجی سەرکەووتن. زانیارییەکان دەربارەی ناسنامەی هاوڕێیانی شەهیدمان بەم جۆرەیە: ناسناو: ڤەژین زەریان ناو و پاشناو: ڕۆژبین چاکماک شوێنی لە دایکبوون: جۆلەمێرگ ناوی دایک و باوک: فەتحیە - موقداد کات و شوێنی شەهیدبوون:١١ـی ئابی ٢٠١٩ / ئاڤاشین     *** ناسناو: فلیز دێرسیم ناو و پاشناو: جەلیلە تورک شوێنی لە دایکبوون: ئامەد ناوی دایک و باوک: زەکیە - داود کات و شوێنی شەهیدبوون: ١٨ـی ئابی ٢٠١٩ / زاپ   *** ناسناو: ئارمانج نسێبین ناو و پاشناو: ئەسرا شاهین شوێنی لە دایکبوون: مەلەتی ناوی دایک و باوک: نوریە - ئیبراهیم کات و شوێنی شەهیدبوون: ١٨ـی ئابی ٢٠١٩ / زاپ   *** ناسناو: باهۆز ماوا ناو و پاشناو: عەزیز تونچ شوێنی لە دایکبوون: مانیسا ناوی دایک و باوک: هاجەرە - سەعید کات و شوێنی شەهیدبوون: ١ـی ئایاری ٢٠١٩ / قەندیل   *** ناسناو: سمکۆ سەرهەڵدان ناو و پاشناو: فەرهاد تورسون شوێنی لە دایکبوون: جۆلەمێرگ ناوی دایک و باوک: حەلیمە – ئیسماعیل کات و شوێنی شەهیدبوون: ١٦ـی ئابی ٢٠١٩ / ئاڤاشین   *** ناسناو: تێکۆشەر دۆرشین ناو و پاشناو: ڕزوان چەلەنک شوێنی لە دایکبوون: ئامەد ناوی دایک و باوک: دڵناز - موحەمەد کات و شوێنی شەهیدبوون: ٢٢ـی تەممووزی ٢٠١٩ / زاپ.

فەرماندەیی پاسەوانی سنووری عێراق ڕایدەگەیەنێت کارەکانی تایبەت بە دانانی دیواری کۆنکرێتی لەلایەن فەرماندەییەکەی ئەوانەوە سەرپەرشتی دەکرێ. دەشڵێت، پلانەکە سەرجەم رووبەری سنووری عێراق – تورکیا – سووریا دەگرێتەوە. ئەمە لەکاتێکدایە میدیای نزیک لە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر دەڵێت، حکومەتی هەرێمی کوردستان دیواری کۆنکرێتی لە سنووری باشوور و رۆژئاوای کوردستان دروست دەکات. ئەمڕۆ دووشەممە، 29ـی ئەیلوولی 2025، عەمید حەیدەر کەرخی، بەڕێوەبەری راگەیاندنی فەرماندەیی پاسەوانی سنووری عێراق راگەیاند، دانانی دیوارە کۆنکرێتییەکان لە سنوورەکانی رۆژئاوای کوردستان و سووریا "لەلایەن فەرماندەیی پاسەوانی سنوورەوە سەرپەرشتی دەکرێ."   بەڕێوەبەری راگەیاندنی فەرماندەیی پاسەوانی سنووری عێراق گوتی: "پلانەکە بەو جۆرەیە کە لە سنووری رەبیعەوە بۆ پێشابوور و سەرجەم سێگۆشەی سنووری نێوان عێراق – تورکیا – سووریا بە دیواری کۆنکرێتی تووند و تۆڵ بکرێ."   عەمید حەیدەر کەرخی ئاماژە بەوە دەکات "بۆ دانانی دیوار و پرۆسەکانی چاودێریکردنی سنوورەکانی تورکیا و بەشێکی سنوورەکانمان لەگەڵ سووریا، هاوئاهەنگی تەواومان لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان هەیە."   ئەمە لە کاتێکدایە، میدیای نزیک لە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر دوێنێ یەکشەممە بڵاویکردەوە، حکومەتی هەرێمی کوردستان خەریکی دانانی دیوارێکە بە بەرزیی 3 مەتر و پانی 75 سانتیمەتر لە سنووری باشووری کوردستان و رۆژئاوای کوردستان.   عێراق لەگەڵ تورکیا 335 کیلۆمەتر، لەگەڵ سووریا 618 کیلۆمەتر و لەگەڵ ئێران بە رووبەری هەزار و 420 کیلۆمەتر سنووری هەیە.

سەرچاوەکان لە بەغداد و وەزارەتی دارایی عێراقەوە رایانگەیاند، تەمویلکردنی مووچەی مانگی تەمموزی هەرێمی کوردستان تا رۆژی سێشەممە دوادەکەوێت، هۆکارەکەشی بۆ سەرقاڵبوونیان بە دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی عێراق و کێشەی نەختینە لە بانکەکاندا دەگەڕێننەوە. بەگوێرەی ئەو سەرچاوانە، دوو هۆکاری سەرەکی لەپشت دواکەوتنی ناردنی پارەکەوە هەن: سەرقاڵبوونی وەزارەتی دارایی عێراق: وەزارەتەکە سەرقاڵی دابەشکردنی مووچەی مانگی ئەیلولی فەرمانبەرانی خۆیەتی، کە لە 21ی مانگەوە دەستیپێکردووە. کێشەی نەختینە: کەمبوونەوەی پارەی کاش (نەختینە) لە بانکەکاندا، پرۆسەی تەمویلکردنی دوخستووە. سەرچاوەکان پشتڕاستیانکردووەتەوە، کە "تاوەکو رۆژی سێشەممە تەمویلی مووچەی مانگی تەمموزی هەرێمی کوردستان دەکرێت." لەلایەن خۆیەوە، وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان هەموو ئامادەکارییەکی کردووە و رایگەیاندووە، هەر کاتێک پارەکە بگات، بە هەمان لیستی مانگی حوزەیران و لە ماوەی سێ رۆژدا مووچەی سەرجەم مووچەخۆران دابەش دەکات. هاوکات، هەر لەم مانگەوە لێبڕینی 3%ی بەشداریی خانەنشینی دەستپێدەکات و سەرجەم فەرمانبەران و خانەنشینان دەگرێتەوە. بەمەش کۆی لێبڕینی خانەنشینی لەسەر مووچەی بنەڕەتی لە 7%ـەوە بۆ 10% بەرزدەبێتەوە و هاوتای سیستمی عێراق دەکرێت. ئەم دواکەوتنە لە کاتێکدایە کە رۆژی شەممە، بۆ یەکەمجار دوای دوو ساڵ و نیو، هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستیپێکردەوە. چاوەڕوان دەکرێت ئەم هەنگاوە ببێتە هۆی چارەسەرکردنی کێشەی مووچە و دابەشکردنی مانگانە لە کاتی خۆیدا.

لیژنەى باڵاى هەڵبژاردنەکانى ئەنجومەنى گەلى سوریا (پەرلەمان) ڕایدەگەیەنێت  ژمارەی کاندیدەکان گەیشتووەتە هەزار و ٥٧٨ کاندید، کە ژنان لەسەدا ١٤یان پێکهێناوە، ئەم ڕێژەیە لە پارێزگایەکەوە بۆ پارێزگایەکی دیکە جیاوازە. سەرۆکی لێژنەی باڵای هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی گەلی سوریا، محمد تەها ئەلئەحمەد، ئێوارەی دوێنێ، داخستنی کاندیدەکانی ئەندامبوون لە ئەنجومەنی گەل لە هەر پەنجا قەزاکەی سەرتاسەری سوریای ڕاگەیاند. ئاماژەی بەوەشکردووە، ژمارەی کاندیدەکان گەیشتووەتە هەزار و ٥٧٨ کاندید، کە ژنان لەسەدا ١٤یان پێکهێناوە، ئەم ڕێژەیە لە پارێزگایەکەوە بۆ پارێزگایەکی دیکە جیاوازە. بە گوتەی ئەلئەحمەد، بەرەبەیانی ئەمڕۆ بانگەشەی هەڵبژاردن دەستپێدەکات و ئێوارەی هەینی داهاتوو کۆتایی دێت، ئەو بۆ سانا ڕوونیکردەوە. ڕۆژی شەممە وەک ڕۆژی بێدەنگی هەڵبژاردن دیاری دەکرێت. سیستمە نوێیەکە جەخت لە پێکهێنانى لیژنەى باڵاى هەڵبژاردن دەکاتەوە کە لەلایەن سەرۆک کۆمارەوە ئەندامەکانى دیارى دەکرێن و سەرپەرشتى پڕۆسەى هەڵبژاردن دەکەن، بە جۆرێک سێیەکى ئەندامەکانى پەرلەمان کە لە 210 ئەندام پێکدێت، لە رێگەى هەڵبژاردنى ناوخۆییەوە هەڵدەبژێردرێن، ئەوەى دیکەشى کە دەمێنێتەوە بەمەرسومى کۆمارى و لەلایەن سەرۆکەوە دیاریدەکرێن. کورسییەکانیش بەپێی ژمارەى دانیشتووانى هەر پارێزگایەک دیاریدەکرێت. بەپێی مەرسومەکە، ئەو کەسانەى خۆیان کاندید دەکەن دەبێت پێش ساڵى 2011 بیسەلمێنن کە هاووڵاتى سورین، هەروەها پشتیوانى رژێمى پێشوو، سەر بە گروپەتیرۆریستییەکان نەبووبن. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو دەنگدان بەیانی یەکشەممە ٥ی تشرینی یەکەم لە کاتژمێر ٩:٠٠ی بەیانی تا داخستنی دەنگدان ئەنجام دەدرێت، دوای ئەوە ژماردنەوەی دەنگەکان کاتژمێر ٤:٠٠ی پاشنیوەڕۆ دەست پێدەکات. دەرکردنی هەندێک ناو لە لیستی کۆتایی ئۆرگانەکانی هەڵبژاردن بۆ ئەنجوومەنی گەل مشتومڕی لە سۆشیال میدیادا دروستکردووە، بەتایبەتی کە کەسانی دەرکراو مەرج و زەمینەی تانەدانیان تێدا نییە. لە ڕوونکردنەوەیەکی فەرمیدا، لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەکانی ئەنجوومەنی گەل دووپاتی کردەوە کە "خستنە ناو ناوەکان لە لیستە بەراییەکان و دەرکردنیان لە لیستە کۆتاییەکان، بە هۆی هۆکاری کەسی و پێگە و ناوبانگەوە نییە ئەو ڕوونیکردەوە کە لابردنی هەندێک ناو بەهۆی "بابەتی تەکنیکی پەیوەست بە دابەشبوونی دانیشتووان، هەمەجۆریی کولتووری و پسپۆڕی ئەکادیمی" بووە. پێشتر لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی پەرلەمانی سووریا   رایگەیاند، بەهۆی "ئاڵنگاریی ئەمنی"، هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجوومەنەکەیان لە پارێزگەکانی حەسەکە، رەقە و سوەیدا دواخستووە.  پەرلەمانى داهاتووى سوریا سێ ئەرکى سەرەکى دەبێت کە بریتین لە، دانانى یاسا، نوێنەرایەتیکردنى گەلى سوریا، لێپرسینەوە و چاودێریکردنى کارەکانى حکومەت.  

حکومەتی ئیسرائیل ڕایگەیاند، دەزانێت ئێران نزیکەی 400 کیلۆگرام یۆرانیۆمی پیتێنراو تا ئاستی نزیک لە پلەی چەک لە کوێدا هەڵدەگرێت. بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بە کەناڵی فۆکس نیوزی ڕاگەیاندووە، "بە دڵنیاییەوە دەزانین لە کوێیە، زانیارییەکەی زۆر باشمان هەیە کە یۆرانیۆمە پیتێنراوەکە لە کوێیە". گوتی: "پێویستە گوشارە دیپلۆماسی و ئابوورییەکان لەسەر ئێران بپارێزین، بۆ ئەوەی ڕوون بێتەوە کە بەرگەی دەستپێکردنەوەی هەوڵەکانی بۆ دروستکردنی بۆمبی ئەتۆمی ناگرین." بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی، ئێران لە سەرەتای هاویندا خاوەنی زیاتر لە 400 کیلۆگرام یۆرانیۆم بووە کە تا 60% پیتێنراوە، پێش دەستپێکردنی ئەو شەڕەی ئیسرائیل لە دژی دەستیپێکردووە.  بەرهەمهێنانی چەکی ئەتۆمی پێویستی بە پیتاندنی زیاتر هەیە لە 90%. ئێران ڕەتیدەکاتەوە بەدوای چەکی ئەتۆمیدا بگەڕێت. هێشتا ڕوون نییە ئێران ئەم کۆگایەی 60%ی یۆرانیۆمی پیتێنراو تا چەند دەهێڵێتەوە و ئایا تواناکانی پیتاندنی ئەو وڵاتە لە دوای هێرشەکانی ئەمەریکا و ئیسرائیل لە مانگی حوزەیران وەک خۆی دەمێنێتەوە. کاتێک پرسیار لە ناتانیاهۆ کرا کە ئایا ئیسرائیل، بە شێوەیەکی بەرفراوان پێیان وایە خاوەنی جبەخانەی ئەتۆمی نهێنی بێت، پلانی دەستبەسەرداگرتنی یۆرانیۆمی هەیە، ئەو وەڵامێکی ڕاستەوخۆی نەدایەوە. لە دوای 10 ساڵ لە ڕێککەوتن دوێنێ یەکشەممە سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سەر تاران سەپێندرانەوە. دوا وادەی گەیشتن بە ڕێککەوتنی نێوان تاران و هاوبەشە دانوستانکارەکانی (ئەڵمانیا، بەریتانیا و فەرەنسا) تێپەڕیبوو. سێ وڵاتی ئەورووپا دەستپێشخەری سەپاندنەوەی سزاکانیان کرد و ئێرانیان تۆمەتبار کرد بە پێشێلکردنی ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکەی ساڵی 2015، بەتایبەتی بە پیتاندنی یۆرانیۆم بۆ ئاستێکی زۆر زیاتر لەوەی کە بۆ مەبەستی مەدەنی پێویستە.

سەرچاویەکى ئاگادار ڕایگەیاند بڕیارە رۆژی دووشەممە، مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان بە سەرپەرشتیی سەرۆک بارزانی کۆبێتەوە؛ بەپێی زانیارییەکان، تاوتوێی ناوەڕۆکی دوایین کۆبوونەوەی سەرۆک بارزانی و بافڵ تاڵەبانی دەکرێت.   کۆبوونەوەکە رۆژێک دوای کۆبوونەوەی مەکتەبی سیاسیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دێت لە رۆژی یەکشەممە، 28-9-2025.   بەپێی ئەو زانیارییانەی هەیە هاوکات مەکتەبی سیاسیی پارتی گفتوگۆ لەبارەی کۆبوونەوە و هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمان و هەنگاوەکانی پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت دەکات.   جگە لەو بابەتانە، ئامادەکارییەکانی پارتی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق تەوەرێکی دیکەی کۆبوونەوەکە دەبێت.   سەرچاوەیەک لە مەکتەبی سیاسیی یەکێتی راگەیاند، زۆرترین کاتی کۆبوونەوەکەی رۆژی یەکشەممەی مەکتەبی سیاسی ئەو حیزبە بۆ ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکەی پیرمام تەرخانکرابوو، "سەرۆکی یەکێتی بەوردیی ناوەڕۆکی کۆبوونەوەکەی بۆ ئەندامانی مەکتەبی سیاسی یەکێتی خستەڕوو، کە تایبەت بوون بە پەیوەندیی نێوان پارتی و یەکێتی، پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەت و هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق".   ئەو سەرچاوەیە گوتی، بافڵ تاڵەبانی لەبارەی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ سەرۆک بارزانی بە ئەندامانی مەکتەبی سیاسی حزبەکەی گوتووە: "کۆبوونەوەکەم لە پیرمام زۆر باش بوو".   سەبارەت بە پێکهێنان یان دواخستنی کابینەی دەیەم بۆ دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، بەپێی زانیارییەکان، ئەمە کەوتووەتە سەر گفتوگۆکانی داهاتووی پارتی و یەکێتی.

جەی دی ڤانس  جێگری سەرۆکی ئەمریکا، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ تۆڕی فۆکس نیوزی ئەمریکی ڕوونیکردەوە، دۆناڵد ترامپ "بە ڕوونی دیدگای خۆی دەربڕیوە و جەختی لەسەر خواستی خۆی کردووەتەوە کە غەززە لە ژێر کۆنترۆڵی ئەو کەسانەدا بێت کە لەوێ دەژین، هەروەها کەناری ڕۆژئاوای داگیرکراو نالکێنرێت بەئیسرائیلىەوە". ڤانس لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ترەمپ هەوڵدەدات تۆڕە تیرۆریستییەکانی دەوروبەری ئیسرائیلییەکان هەڵبوەشێنێتەوە، بۆیە  لە هەموو کاتێک گەشبینترم بە ڕێککەوتنی غەززە. لەلایەکى دیکەوە، رۆژنامەی "یەدیعۆت ئەحرانۆت"ی ئیسرائیلی ئاشکرای کردووە: شڵەژاوییەكی بەرچاو لەناو بازنەی نزیك بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هەیە، پێش دیدارەکەی سبەینێی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە کۆشکی سپی. رۆژنامەکە بڵاویکردووەتەوە: ئەمە چوارەم کۆبونەوەی ناتانیاهۆ دەبێت لە دوای دەستبەكاربونی ترەمپ لە مانگی یەکی ساڵی ئەمساڵ ، بێ گومان گرنگترین و چارەنووسسازترینە لە هەموویان، چونکە ئەمجارە بەڕاستی رەنگە ببێتە هۆی کۆتایی هاتنی شەڕی غەززە و گەڕانەوەی دیلەکان، مەرجیش نییە بە خواستى ئیسرائیل بێت. رۆژنامەکە لە زاری سەرچاوە ئاگادارەکان لە وردەکارییەکان، رایانگەیاندووە: ناتانیاهۆ لە حاڵەتێكی دەرونی خراپدایە " هیستریا" پێش کۆبونەوەکە، پەشۆكاویی دەوروبەرەكەشی لە ترسی ئەوەیە دووچاری ملكەچپێكردن بكرێن لەلایەن ترەمپەوە سەبارەت بە دەستپێشخەرییە (٢١)خاڵییەكەی، لەکاتێکدا گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریکییەکان بەردەوامە بۆ ئەوەی هەندێك دەستكاری بكرێت. رۆژنامە عیبرییەكە ئاماژەی بەوەشکردووە: ترەمپ زۆر پێداگرە لەوەی کۆتایی بە شەڕەکە بهێنێت و پێیوایە ئێستا كاتی یەكلاكردنەوەیەو رێگە نادات نەتانیاهۆ پلانەکەی لەناوببات. ترەمپ بە تەواوی ئەو پلانەی پەسەند کردووە کە لەلایەن جارێد کوشنەری زاوای و ستیڤ ویتکۆفی نوێنەرییەوە داڕێژراوە.  لە ئیسرائیل نیگەرانی ئەوە هەیە،  دەوڵەتانی عەرەبی لەسەرویانەوە  قەتەر، سەرکەوتوو بوبێتن لە هەموارکردنەوە پلانەكە، كە  داواكاری داماڵینی چەکی لە حەماس سوكتر كردبێت، لە ئێستادا تەنها باسی چەکی هێرشكردن دەكرێت نەک هەموو چەکەكان.

ئەمڕۆ یەکشەممە، 28ـی ئەیلوولی 2025، سەرچاوەیەکی باڵا لە پارتی دیموکراتی کوردستان نەیویست ناوەکەی ئاشکرا بکرێت ڕاگەیاند: پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان هەنگاوی زۆر باشیان بۆ پێکهێنانی حکوومەت بڕیوە. هاوکات، هەر ئەمڕۆ مەکتەبی سیاسی یەکێتیی کۆبووەوە و تیایدا باس لە کۆبوونەوەی دوێنێ سەرۆک بارزانی و بافڵ تاڵەبانی کرا. سبەیش مەکتەبی سیاسی پارتی بەسەرۆکایەتی سەرۆک بارزانی کۆدەبێتەوە. سەرچاوەکە وتیشی: بە ئەگەرێکی زۆرەوە لە مانگی داهاتوو و بەتایبەتتر لەم دوو هەفتەی ئایندە پەرلەمانی کوردستان دەست بە کۆبوونەوەکانی دەکاتەوە.  ئەو سەرچاوەیە ئەوەشى خستەڕوو سبەی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان بە سەرۆکایەتی سەرۆک بارزانی کۆدەبێتەوە و بە دڵنیاییەوە باسی پەیوەندییەکانی نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان و پێکهێنانی حکوومەت دەکرێت. ئاماژەی بەوە کرد، هەردوولا پارتی و یەکێتیی زۆر نزیکن لە پێکهێنانی حکوومەت و هەنگاوی باشیان بڕیوە. هاوکات ئەمڕۆش مەکتەبی سیاسی یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان کۆبووەوە. ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی یەکێتی ڕاگەیاند،لە کۆبوونەوەکە دا باس لە کۆبوونەوەکەی دوێنێی سەرۆک بارزانی و بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتیمانی کوردستان کرا، کۆبوونەوەیەکی زۆر ئیجابی باش بووە. گوتی: لەم نزیکانە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتیمانی کوردستان بە مەبەستی پێکهێنانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان کۆدەبنەوە. پێشتر سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی راگەیاندبوو، یەکێتیی دووکاندیدی هەیە بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان، یەکێک لە کاندیدەکان شاڵاو کۆسرەت رەسولە.

ناوەندی "كەشكۆڵ" لە زانكۆی ئەمریكی لە سلێمانی لەبارەی نمایشەكەی شەوی رابردو كە تێیدا چەند كچێك نیقاب و بورقە فڕێ دەدەن و بە جلی كوردییەوە دەردەكەون رونكردنەوە دەدات و دەڵێت،  ئەو نمایشە لەلایەن گروپێكی رۆژاڤای كوردستانەوە پێشكەش كراوەو وەك هێمایەك بوە بۆ رزگاربونی ژنان لە ستەمی داعش. هەروەها ئەوەشدەخەنە ڕوو کە زانکۆ بەرپرسیار نیە لە ناوەڕۆکی باس و نمایشەکان. بە دڵنییاییەوە لەم زانکۆیە ڕێزی تەواومان بۆ بەها ئاینی و کۆمەڵایەتیەکان داناوە، لە دوای دیداری کوردناسی لە زانکۆی ئەمریکی - سلێمانی، شەوی رابردوو سەمایەکی جیاواز لەنێو کۆنسێرتێکی (هونەرگەها وڵات) لە زانکۆکە بەڕێوەچوو، لە بەشێکی کۆنسێرتەکەدا شەش ئافرەت نمایشێکیان کرد، لە نمایشەکەدا جلوبەرگێکی تەواو داپۆشراویان فڕێدا و بە جلوبەرگی کوردییەوە نمایشیان کرد، ئەوەش کاردانەوەی لێکەوتەوە. دەقى روونكردنەوەکە بەناوی خوای بەخشندەی میهرەبان ناوەندئ "كەشكۆڵ"  لە زانكۆی ئەمریكی لە عێراق، سلێمانی ناوەندئ "كەشكۆڵ"  لە زانكۆی ئەمریكی لە عێراق، سلێمانی دیداری كوردناسی سازکرد لە رۆژانی 25 و 26، و 27ی ئەیلولی 2025 بە مەبەستی گفتوگۆ کردنی زانستیانە بۆ ناسین و ناساندنی کەلتوور و مێژووی گەلی كورد و زمان و ئەدەبەکەی. میوانەکان لە هەرچوار پارچەی کوردستان و ئەورپا وئەمریکاوە هاتبون. بە درێژایی مێژوو توێژەرەكانمان بۆ ناسینی میللەتی خۆمان پشتیان بە سەرچاوەی بیانی و رۆژئاوا بەستوە. مەبەستمانە لە ڕێی دیداری کوردناسیەوە ئەم زانستە بە ڕێكاری خۆی بگەڕێنینەوە بۆ کورستان و ڕۆڵی توێژەرانی كوردی تیا دیار بێت. هەروەها لەم زانکۆیەدا شاکارە ئەدەبی و شیعریەكانی شاعیرانی گەورەی كوردی وەک مەحوی و نالی و سالم لە ماوەی پازدە ساڵی رابردوودا وەرگێڕدراونەتە سەر زمانی ئینگلیزی و لە دەرەوەی وڵات بڵاوکراونەتەوە. دەستنوسنی حوجرە و خانەقاو کتێبخانەکان ئەرشیف کراون. لەم دیدارەدا چەندان پانێل سەبارەت بە زمان و وەرگێران و تەسەوف و مانای کوردبوون سازکران سەرەڕای پێشانگای کتێب و نمایشی هونەری.  یەکيک لە میوانەکان گروپی میوزیكی "هونەرگەها وڵات" بوون کە لە ڕۆژاڤای کوردستانەوە ئامادەبوون و لە سێیەم رۆژی ئەو دیدارەدا بە چەند کارێکی موزیک و شانۆ بەشدار بوون. لە بڕگەیەکدا وەک هێمایەک بۆ رزگار بوونی ژنان لە ستەمی داعش "بورقە" دادەکەنن و جلی کوردیەکانیان دەردەکەوێت وەک هێمایەك بۆ كۆتایی هاتنی ئەو رێكخراوە خوێنڕێژە کە دژە بە بەها بەرزەكانی ئایینی پیرۆزی ئیسلام وەک ئازادی و پێکەوەژیان و مرۆڤدۆستی.  ڕۆڵی زانکۆ لەم دیدارەدا کۆکردنەوەی ڕا و دەنگە جیاوازەکانە بە بێ هاندان یان سانسۆر کردن بە پێی یاسا و پاراستنی ئازادی ئەکادیمی، و لەم ڕووەشەوە زانکۆ بەرپرسیار نیە لە ناوەڕۆکی باس و نمایشەکان. بە دڵنییاییەوە لەم زانکۆیە ڕێزی تەواومان بۆ بەها ئاینی و کۆمەڵایەتیەکان داناوە، و بەهاکانی ئایینی پیرۆزی ئیسلام هەمیشە پارێزراو و لەبەرچاوگیراون. ئامانجی دیداری کوردناسیش لەبنەڕەتدا هەر بۆ خزمەت کردنە بەم میللەتە و کۆکردنەوەی شاعر و ڕۆشنبیر و هونەرمەندان

وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان، هەنگاوەکانی خێراتر کردووە بۆ ئەوەی سەرەتاکانی مانگی 10 مووچەی مانگی هەشت خەرج بکرێت، گرفتەکانی تەرازووی پێداچوونەوە (میزان موراجەعە) چاککراونەتەوە و ڕەوانەی وەزارەتی دارایی عێراق دەکرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند، "بە ئەگەری زۆرەوە سبەی دووشەممە تەرازووی پێداچوونەوەی مانگی هەشت بۆ بەغدا دەنێردرێت، بۆ ئەوەی بەزووترین کات مووچەی مانگی هەشتیش خەرج بکرێت." سەبارەت بە لیستی مووچەی مانگی نۆ، ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەکرد کە لیستەکە تەواو بووە و چەند ڕێککارێکی کەمی ماوە ڕۆژی سێشەممە یان چوارشەممە شاندێکی وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان دەچێتە بەغدا و لیستی مووچەی مانگی نۆ دەداتە وەزارەتی دارایی عێراق. دوای ڕێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغدا لەبارەی هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان و دەستپێکردنەوەی پرۆسەکە، حکومەتی هەرێمی کوردستان دەیەوێت جگە لە مووچەی مانگی حەوت کە بڕیارە لەم هەفتەیە خەرج بکرێت، مووچەی مانگەکانی دیکەی ئەمساڵ گەرەنتی بکرێت، بۆ ئەو مەبەستەش وەزارەتی دارایی بەخێرایی کار لەسەر ئامادەکردنی لیستی مووچە و تەرازووی پێداچوونەوە دەکات. تەرازووی پێداچوونەوە، ڕاپۆرتێکی ژمێریارییە کە یەکەی داهات و خەرجکردن هەژمارێک لە تۆمارێکی گشتییدا لەخۆ دەگرێت. ئەم ڕاپۆرتە پشتڕاستی دەکاتەوە کە کۆی هەژماری دامەزراوەکە یەکسان و هاوسەنگە بە کۆی خەرجییەکانی هەمان دامەزراوە.

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان رۆژی یەکشەممە، پێشوازیی لە موسەننا سامەڕائی سەرۆكی هاوپەیمانیی عەزم كرد.   سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە بارەی کۆبوونەوەکە رایگەیاند، لە دیدارێكدا دۆخی سیاسیی عێراق و هەڵبژاردنی گشتیی داهاتووی عێراق، پەیوەندییەكانی هەولێر ـ بەغدا و دۆخی پێكهاتەكان لە عێراق، تاوتوێ كران. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ یەكشەممە 28/9/2025 بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، پێشوازیی لە بەڕێز موسەننا ئەلسامەڕائی سەرۆكی هاوپەیمانیی عەزم كرد. لە دیدارێكدا دۆخی سیاسیی عێراق و هەڵبژاردنی گشتیی داهاتووی عێراق، پەیوەندییەكانی هەولێر ـ بەغدا و دۆخی پێكهاتەكان لە عێراق، تاوتوێ كران. هەردوولا جەختیان لە گرنگیی هاریكاریی هاوبەش و كاری پێكەوەیی لە نێوان تەواوی پێكهاتەكانی عێراق كردەوە كە ئارامی و سەقامگیریی وڵات دەپارێزێت. هەردوولا هەروەها هاوڕا بوون لەسەر گرنگیی چارەسەركردنی كێشەكانی وڵات بەتایبەتی كێشەكانی هەولێر ـ بەغدا. لە تەوەرێكی دیكەی دیدارەكەدا هەردوولا بەشداریی هێز و لایەنە سیاسییەكان و پێكهاتەكانی عێراق لە هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا بە پێویست زانی بۆ سەركەوتنی هەڵبژاردن و پرۆسەی سیاسی لە وڵات.

لە چوارچێوەی کۆبوونەوەکانی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک، نوێنەرانی نووسینگەی پارێزەرانی هەرێمی و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە ئامەد کۆبوونەوە. تونجەر باقرخان هاوسەرۆکی دەم پارتی لە سەرەتای کۆبوونەوەکەدا قسەی کرد. دەبێت پرۆسەکە لەسەر بنەمای گفتوگۆ و دانوستانەکاندا جێبەجێ بکرێت چەند خاڵی سەرەکی لە وتارەکەی باقرخان بەمشێوەیە: "بۆ ئەوەی پرۆسەکە لە گۆڕەپانی ئەمنیەوە بگوازینەوە بۆ سەر گۆڕەپانی دیالۆگ و دانوستان، هەرچی لەدەستمان هات جێبەجێمان کرد. هەنگاوێکی زۆر گرنگە بۆ ئەوەی ئەم گفتوگۆیە لە گۆڕەپانی ئەمنیەوە دوور خرایەوە. "هەروەها دروستکردنی زەمینێکی گفتوگۆ و درێژەدان بەم پرۆسەیە بۆ ماوەی نزیک لە ساڵێک زۆر بەنرخە. بۆ ئێمە زۆر بەنرخە کە بۆ یەکەمجار بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پرسی کورد، کۆمیسیۆنێک لە پەرلەمان دامەزرا. ئەو هەڵوێستەی بەڕێز ئۆجالان و بزووتنەوەکەش کە لە ماوەی ساڵێکدا نیشانیان داوە جێگای سپاس و پیزانینە. ئەوان هۆکار بوون بۆ ئەوەی ئەم هەموو قۆناغە تێپەڕێنرێت. جگە لەوەش دامەزراندنی کۆمیسیۆنی پەرلەمان بە گرنگ دەزانین. بەڵام کاتێک ئاوڕێک لە ساڵی ڕابردوو دەدەینەوە، دەبینین دەکرا لە پێگەیەکی زۆر گرنگتردا بین. دەمانتوانی پێکەوە هەنگاو بنێن کە تورکیا و ناوچەکە بەرەو ئاشتی و ئارامی ببەین. لە بوارەکانی ماف و یاسا، دادپەروەری و دیموکراسی ناوخۆیی، ئەوانەی کە وڵات بەڕێوەدەبەن، بەتایبەتی دەسەڵاتداران، دەیانتوانی بوێرانەتر لەم بارەوە مامەڵە بکەن. بەڵام کەمێک بەلاوازی مامەڵەیان کرد." نەخشەڕێی نوێ  "ئێستا کۆبوونەوە وەک ئەوەی ئامەد لە سەرانسەری تورکیا ئەنجام دەدەین. دۆخێکی نوێ سەریهەڵداوە، بوو بە ساڵێک. تەنها گفتوگۆمان کردووە، کۆبوونەوەمان ئەنجامداوە. کۆمیسیۆن لە پەرلەمان گوێی لە داینامیکەکانی کۆمەڵگا گرت. دەمەوێت بڵێم دەبێت نەخشەڕێیەک ئامادە بکەین، نەخشەڕێیەکی گشتگیرتر درووست بکەین، بەمەش لاپەڕەیەکی نوێ دەکەیەوە."  'ئەوشتانەی لە کۆمیسیۆن باسکران دەبێت جێبەجێ بکرێن'  "ئەگەر بۆچوون، داواکاری، پێشنیاری ئەکادیمییەکان، نوسینگە، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە پەرلەمان باسیانکرد جێبەجێ بکەین، دڵنیابین پرسی کورد لە ئاستێکی باڵادا چارەسەر دەکەین. هەربۆیە پەرلەمان داتای زۆر لەبەردەستدایە."  'دەبێت یاساکانی ئاشتی جێبەجێ بکرێن'  "دەبێت لە پەرلەمان یاساکانی ئاشتی بخرێنە بەرنامەی کارەوە. یاسایەکی وەها دەربکەن کە یاساکانی ئاشتی بخرێنە بواری جێبەجێکردنەوە. ئەمە ئەو قۆناغەیە کە دەربازی بووینە. بۆ ئەوەی پەرلەمان بتوانێت ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک بە سەرکەوتن بگەیەنێت، دەبێت یاسا دەربکات و ژێرخانی بۆ بنیات بنرێت."  ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک  "بەڵێ، کاتێک باس لە ئەنتێگراسیۆن دەکەین، هەندێک بازنە دەڵێن ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک پرۆسەیەکی توانەوەیە. هەندێک ڕادەپەڕن ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک وەک پرۆسەیەکی تەسلیمبوون هەڵدەسەنگێنن. هیچ کامیانیش نییە. ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک فۆرمولەی پێکەوە ژیانە. پەیمانێکی پێکەوە ژیانە کە خۆی بە یاسا دەسپێرێت."  'دەبێت هەلومەرجی پەیوەندی ئازاد و کاری ئازاد بۆ بەڕێز ئۆجالان درووست بکرێت'  "دەبێت هەلومەرجی بەڕێز ئۆجالان ئیدی هەمواربکرێتەوە. ئەوەی گوترا، گوترا. دینامیک و ئەکتەری سەرەکی ئەم پرسە لە ئێستادا لە زیندانی ئیمراڵیدایە. لە ژوورێکی ١٢ مەتر چوارگۆشە دیپلۆماسییەکی زۆرگرنگی ئاشتی بەڕێوەدەبات. ماوەی ٢٦ ساڵە زیندانی کراوە، ٢٦ ساڵە پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵگادا پچڕاوە. بەڕێز ئۆجالان لە پرسی دیپلۆماسی ئاشتییدا بە بەرپرسیارێتییەوە مامەڵە دەکات و ئەمەش زۆر بەهادارە. دەبێت ئیدی هەلومەرجی پەیوەندی ئازاد و کاری ئازاد بۆ بەڕێز ئۆجالان درووست بکرێت. هەروەها لێرەدا دەبێت بۆ 'مافی هیوا' هەنگاوی پێویست بنرێت کە بەڕێز باخچەلی پێش ساڵێک لە ٢٢ی تشرینی یەکەم باسیکرد."  ئاشتی و دیموکراسی  "ئەم پڕۆسەیە لەسەر دوو پێکهاتەی بنەڕەتی دانراوە. یەکەمیان دیموکراسییە، دووەمیان ئاشتییە. لە نێوانیاندا هەڵبژاردن ناکەین. ئەو دووانە بەشێکن لە یەک و بەبێ یەکێکیان ئەویتریان ناتوانێت بوونی هەبێت. جیاواز نیین لە یەکتر، دیموکراسی بەبێ ئاشتی نابێت. ئاشتی بەبێ دیموکراسی دەبێتە خەونێکی کاتی. بە هەنگاوی دیموکراتیک و دادپەروەرانە دەتوانین ئاشتی بنیات بنێین." 

   بەڕێوەبەرایەتی گشتی بانکە بازرگانییەکان لە وەزارەتی دارایی و ئابووری حکوومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند، لە بەرواری 5ـی 10ـی 2025، کە دەکاتە ڕۆژی یەکشەممەی داهاتوو، پڕۆسەی فرۆشتنی زیادکردنی ئاشکرای موڵکەکانی (کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری - هاوپشکی تایبەت) لە بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی بەڕێوە دەچێت. ڕاگەیەندراوێک لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی بانکە بازرگانییەکان / وەزارەتی دارایی و ئابووری لەبەرواری ( ٢٠٢٥/١٠/٥ ) کە دەکاتە ڕۆژی یەکشەممەی داهاتوو پڕۆسەی فرۆشتنی زیادکردنی ئاشکرای موڵکەکانی ( کۆمپانیای چاڤی بۆ وەبەرهێنانی گەشتیاری - هاوپشکی تایبەت ) لەبەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی بەڕێوە دەچێت کە ژمارەیان ( ٦٠ ) موڵکە، بەمەبەستی گەڕانەوەی قەرزەکانی بانکەکانی سەر بەوەزارەتمان کە بڕەکەی ( ٩١،٧٦٠،٦٦٠،٣٥٠ ) نەوەد و یەک ملیار و حەوتسەد و شەست ملیۆن و شەشسەد و شەست هەزار و سێسەد و پەنجا دینارە و سەرجەم موڵکەکانیش بەیەک پاکێج دەفرۆشرێن. بۆ ئەو مەبەستە وەزارەتمان بەشدار دەبێت لە پڕۆسەی زیادکردنەکە، هەر کەس و لایەنێک دەیەوێت بەشداری لە پڕۆسەی زیادکردنەکەدا بکات، دەتوانێت لە نزیکترین کاتدا سەردانی بەڕێوەبەرایەتی جێبەجێکردنی دووەمی سلێمانی بکات بەمەبەستی دەستخستنی زانیاری و ئەنجامدانی ڕێکارە کارگێڕی و یاساییەکان. بەڕێوەبەرایەتی گشتی بانکە بازرگانییەکان / وەزارەتی دارایی و ئابووری  ٢٠٢٥/٩/٢٨  تێبینی؛ لیستی سەرجەم موڵکەکان هاوپێچە کە تیایدا بەخشتەیەک کە ناوی سەرجەم موڵکەکان و ڕوبەروو ژمارەی تۆمارەکانیان ڕوون کراوەتەوە.

ئەمڕۆ، 28ی ئەیلوولی 2025، وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە راگەیەندراوێکدا گەڕانەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکانی بۆ سەر وڵاتەکەی سەرکۆنە کرد و رایگەیاند کە پابەندی نابن. وەزارەتی دەرەوەی کۆماری ئیسلامیی ئێران، لە بەیاننامەیەکدا، هەنگاوی وڵاتانی بەریتانیا، ئەڵمانیا، فەرەنسا و ئەمەریکای بە کاراکردنەوەی میکانیزمی سەپاندنەوەی سزاکان، بە نایاسایی و ناڕەوا ناساندووە. لە بەیاننامەکەدا هاتوووە "بڕیارنامەی 2231 و سنووردارکردنەکانی سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییە ئاشتیخوازەکەی ئێران، دەبێت لە کاتی دیاریکراوی خۆیدا (18ـی ئۆکتۆبەری 2025) بە کۆتاییهاتوو لەقەڵەم بدرێت. ئەو سێ وڵاتە ئەوروپییە، لە کاتێکدا بە هاندانی ئەمەریکا میکانیزمی سەپاندنەوەی سزاکانیان کارا کردۆتەوە کە خۆیان بەهۆی جێبەجێنەکردنی بەردەوامی پابەندییەکانیانەوە، پێشێلکارییەکی زەقی ڕێککەوتنەکەیان کردووە و میکانیزمی چارەسەرکردنی کێشەکانیان بۆ مەبەستی تر بەکارهێناوە."   هەوڵدان بۆ زیندووکردنەوەی بڕیارنامە کۆتاییپێهاتووەکان، نەک تەنها لە ڕووی یاساییەوە بێبنەما و ناڕەوایە، بەڵکو لە ڕووی ئەخلاقی و لۆجیکیشەوە بە تەواوی ڕەت دەکرێتەوە. بەرنامە ئەتۆمییە ئاشتیخوازەکەی ئێران، پێشتر لە بڕیارنامەی 2231ی ئەنجوومەنی ئاسایش و پاشکۆکەیدا، واتە ڕێککەوتنی ئەتۆمی، بە شێوەیەکی گشتگیر چارەسەر کراوە و ماوەی 10 ساڵەی دیاریکراویشی دەبێت لە 18ی ئۆکتۆبەری 2025دا کۆتایی بێت. لەلایەکى دیکەوە محەممەد قالیباف، سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، لە وتاری پێش دەستپێکی کۆبوونەوەی پەرلەمان، لە کاردانەوەیدا بەرانبەر کاراکردنەوەی میکانیزمی سەپاندنەوەی سزاکان، گوتی: کۆماری ئیسلامیی ئێران کاراکردنەوەی میکانیزمی سەپاندنەوەی سزاکان بە نایاسایی دەزانێت، چونکە ڕووسیا و چین وەک دوو ئەندامی هەمیشەیی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوەیەکگرتووەکان، بە ئاشکرا دژایەتیی خۆیان بەرانبەر بەم هەنگاوە ڕاگەیاند. هیچ وڵاتێک ناچار نییە پابەندی جێبەجێکردنی ئەو هەنگاوە بێت. قالیباف، گوتیشی: لەم ڕوانگەیەوە ئێران پابەندی ئەم بڕیارنامە نایاساییە نابێت و دەستبەرداری پیتاندنی یۆرانیۆم  نابێت و وەک هەمیشە لە مافی خۆمان بۆ پیتاندنی یۆرانیۆم بە یاسایی و لە چوارچێوەی یاسا نێودەوڵەتییەکاندا بەردەوام دەبین.  سەرۆکی پەرلەمانی ئێران، لە درێژەی وتارەکەیدا گوتی: وەک پێشتر ڕامانگەیاندووە، ئەم سزایانە بەراورد بە سزاکانی ئەمەریکا، زۆر کەمترن و کاریگەریی ئەوتۆیان نابێت. هەروا لەبەر نایاسایی بوونی بڕیارەکەو دژایەتییکردنی لەلایەن ڕووسیا و چینەوە، بە ئاسانی جێەجێ ناکرێت.

بەرپرسانى بزوتنەوەى حەماس ڕۆژی یەکشەممە ڕایگەیاند کە هیچ پێشنیارێکی نوێیان لە لایەن نێوەندگرانەوە پێنەگەیشتووە سەبارەت بە دانوستانەکانی ئاگربەست لە کەرتی غەززە و جەختی لەوە کردەوە کە لە سەرەتای ئەم مانگەوە هەوڵی تیرۆرکردنی سەرکردەکانی لە دۆحەی پایتەختی قەتەر کردە ئامانج و گفتوگۆکان وەستاون. بزووتنەوەکە لە بەیاننامەیەکدا ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئامادەیی دووپاتدەکاتەوە بۆ ئەوەی هەر پێشنیارێک کە لە برا نێوەندگیرییەکانمانەوە وەریبگرێت بە شێوەیەکی ئەرێنی و بەرپرسیارانە، بە شێوەیەک کە مافە نەتەوەییەکانی گەلەکەمان بپارێزێت، لەبەرچاو بگرێت". ئەمەش دوای ئەوە دێت کە ڕاپۆرتە ڕۆژنامەوانیەکانی ئیسرائیل ئاماژەیان بەوە کردبوو کە حەماس بە شێوەیەکی مەبدەئی ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر ئازادکردنی ئەو بارمتانەی کە لە غەززە بەدەستیەوەیە لە بەرامبەر ئازادکردنی سەدان زیندانی فەلەستینی و کشانەوەی وردە وردەی هێزەکانی ئیسرائیل لە غەززە، ئەمەش بەپێی پلانێک کە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا پێشنیاری کردووە. بڕیارە سبەی دووشەممە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکى ئەمریکا لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل لە واشنتۆن کۆببێتەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە، رەشنووسی پلانی نوێی ئیدارەی ترەمپ لەبارەی کۆتاییهێنان بە جەنگە 23 مانگییەکەی غەززە و ئازادکردنی بارمتەکان و دروستکردنی نەخشەڕێگەیەک بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی فەلەستین ئاشکرا دەکرێت.    پلانەکە 21 خاڵی لە خۆگرتووە و لە کۆبوونەوەی هەفتەی رابردووی نێوان سەرۆکی ئەمریکا و سەرکردەکانی وڵاتانی عەرەبی و ناوچەکە لە پەراوێزی کۆبوونەوەی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە شاری نیویۆرک، باسکراوە.    بەگوێرەی میدیای ئیسرائیلی کە نێوەڕۆکی پلانەکەی بڵاوکردووەتەوە، پلانەکە بە "پێشنیازی ویتکۆف" ناسراوە و لەلایەن ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ئەمریکا، داڕێژراوە، دیدگەیەکی گشتگیری ئیدارەی ترەمپە بۆ ئاشتییەکی درێژخایەن لە ناوچەکەدا باسکردووە. پلانەکە، خاڵی سەرەکیی پێشنیازی دیکەش لەخۆدەگرێت کە لە چەند مانگی رابردوودا لەلایەن لایەنە جیاوازەکانەوە خراونەتەڕوو، لەوانە ئازادکردنی سەرجەم بارمتەکان و دوورخستنەوەی حەماس لە دەسەڵاتی کەرتی غەززە.    خاڵێکی دیار و گرنگی ئەم پلانە ئەوەیە بە ئاشکرا هانی فەلەستینییەکانی غەززە دەدات لە کەرتی غەززە بمێننەوە. ئەمەش گۆڕانکارییەکی گەورەیە لە سیاسەتی ئیدارەی ترەمپ، بەتایبەتی دوای ئەوەی ترەمپ لە شوباتی رابردوودا، رایگەیاند پلانی هەیە غەززە بگرێتەدەست و هەوڵی گواستنەوەی هەمیشەی دانیشتووانەکەی بۆ وڵاتانی ناوچەکە دەدات و ئەمەش کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی تووشی شۆک کرد.    هەروەها، پلانەکە باس لە دروستکردنی نەخشەڕێگەیەک بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی فەلەستین لە داهاتوودا دەکات، ئەمەش لە دوای دەستپێکردنی قۆناخی ئاوەدانکردنەوەی غەززە و تەواوکردنی چاکسازییەکانی دەسەڵاتی فەلەستین. ئەمەش وەک گۆڕانکارییەکی گەورە لە سیاسەتی ئیدارەی ترەمپ دەردەکەوێت، چونکە پێشتر لە دەربڕینی پاڵپشتی بۆ چارەسەری دوو دەوڵەتی خۆی بەدوورگرتبوو.