بۆ ناردنی مووچەی مانگی حوزەیران، حکومەتی فیدراڵی چاوەڕێی رادەستکردنی نەوتی هەرێمی کوردستانە، ئەو رادەستکردنەش لەلایەن هەولێرەوە پەیوەستە بە ناوەڕۆکی راپۆرتێک، کە بڕیارە وەزارەتی دارایی فیدراڵی ئامادەی بکات. هەردوو حکومەتی کوردستان و عێراق بەردەوامن لە گفتوگۆکردن بۆ جێبەجێکردنی ڕێککەوتننامەی نێوانیان لەبارەی مووچە، بودجە، هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتی ناوخۆ، بەو ئامانجەی لیژنە هاوبەشەکان ڕاپۆرتەکانیان تەواو بکەن بۆ کۆبوونەوەی هەفتەی داهاتووی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق. شاندێک بۆ مووچە لە بەغدایە و بڕیارە هەفتەی داهاتوو دوو کێشە چارەسەر بکرێن، ئینجا بڕیار لە ناردنی مووچەی مانگی شەش بدرێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند: ئێستا شاندێکی هەرێمی کوردستان لە بەغدایە و لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان گفتوگۆ لەبارەی مووچە و پرسە هەڵپەسێردراوەکانی دیکە دەکەن، شاندەکە تەکنیکی و هی وەزارەتی دارایی و ئابووری نییە، بەڵکو شاندی حکومەتی کوردستانە. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە، پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی کوردستان نزیکبووەتەوە لە چارەسەر. بڕیارە سەرەتای هەفتەی داهاتوو دوو کێشەی نێوان کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان و حکومەتی عێراق چارەسەر بکرێن، ناکۆکی لەبارەی 16 دۆلارەکەی تێچووی دەرهێنان و گواستنەوەی هەر بەرمیلێک نەوت. هەروەها قەرزی کۆمپانیاکان کە بڕەکەی نزیکەی یەک ملیار دۆلارە، شایستەی دارایی ساڵانی ڕابردووی کۆمپانیاکانە و تاوەکو ئێستا بۆیان خەرج نەکراوە، لیستی مووچەی مانگی حەوت ڕادەستی بەغدا کراوە و دەست بە وردبینیکردن کراوە و تاوەکو ئێستا وەزارەتی دارایی عێڕاق هیچ تێبینییەکی نەبووە. لێکتێگەیشتنەکەی نێوان هەولێر و بەغدا کە 17ی تەممووز لەلایەن ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراقەوە پەسند کرا، باس لەوە دەکات کە تیمێکی کاری هاوبەش لە وەزارەتی دارایی و دیوانی چاودێریی دارایی هەولێر و بەغدا دروست بکرێت، بە مەبەستی پۆلێنکردن و وردبینیکردنی داهاتە نانەوتییەکان و دیاریکردنی پشکی حکومەتی فیدراڵی لەو داهاتانە. ئەو راپۆرتەی وەزارەتی دارایی فیدراڵی ئامادەی دەکات، لەسەر بنەمای کۆبوونەوەی نێوان ئەو تیمانە و پێشنیازەکانیان دەبێت. سەرچاوەیەکی ئاگادار لەو پرسە راگەیاند، "هەرێمی کوردستان پێشنیازی کردووە مانگانە 100 ملیار دینار یان کەمتر دیاری بکرێت وەک داهاتی نانەوتی، کە لە مانگی ئایاردا 120 ملیار دینار بوو، چاوەڕێی ئەوە دەکات بزانێت ئەو پێشنیازانەی لەو راپۆرتەی وەزارەتی دارایی فیدراڵیدا جێبەجێ دەکرێت یان نا." بەگوێرەی زانیارییەکان، ناوەڕۆکی ئەو راپۆرتەی وەزارەتی دارایی فیدراڵی، رادەستکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان یەکلا دەکاتەوە؛ بەوپێیەی هەرێمی کوردستان نایەوێت ئێستا نەوت رادەست بکات، تێبینییەکانی جێبەجێ نەکرێت و دواتر ناچار بێت رادەستکردنی نەوت رابگرێت. پێشنیازی سەرۆکی تیمی هەرێمی کوردستان لەو تیمە هاوبەشەدا ئەوە بووە کە رادەستکردنی داهاتی نانەوتی بەگوێرەی یاسای کارگێریی دارایی بێت، کە 50%ی داهاتی فەرمانگە فیدراڵییەکانە، بەوپێیە بڕەکەی کەمتر دەبێت لەو 120 ملیارەی بەغدا بۆ مانگەکانی ئایار و حوزەیران دیاری کردووە.
ئێوارەى ئەمڕۆ سێ شەممە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا وتووێژێکی تەلەفۆنی لەگەڵ ڤۆڵۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکى ئۆکرانیا ئەنجامدا. میدیاکانى تورکیا بڵاویانکردەوە پەیوەندیە تەلەفۆنیەکە لەسەر داواى سەرۆکى ئۆکرانیابووەو لە میانەی قسەکانیاندا پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان تورکیا و ئۆکرانیا و هەروەها پرسە ناوچەیی و جیهانییەکان تاوتوێ کراوە. ئەردۆغان پێزانینی خۆی بۆ ئەو پێشکەوتنانە دەربڕیوە کە لە دانوستانی ڕاستەوخۆی ئۆکرانیا و ڕووسیا لە ئیستەنبوڵ بەدەست هاتوون و هیوای خۆی دەربڕی کە لە خولەکانی داهاتوودا ئەنجامە مانادارەکان سەبارەت بە ئاگربەستەکە بەدی بهێنرێت و زەمینە بۆ ئاشتییەکی هەمیشەیی خۆش بکات. هەر لەو پەیوەندیە تەلەفۆنیەدا ئەردۆغان ڕایگەیاندوە تورکیا ئامادەیە بۆ میوانداریکردنی کۆبوونەوەى لوتکەیەک لەسەر ئاستی سەرکردایەتی و پێیان وایە دامەزراندنی گروپی کار لە بوارەکانی سەربازی و مرۆیی و سیاسیدا ڕێگا بۆ لوتکەکە خۆش دەکات، جەختى کردەوە کە تورکیا بەردەوامە لە پشتیوانیکردن لە سەروەری و یەکپارچەیی خاکی ئۆکرانیا. ئەم پەیوەندیە تەلەفۆنیە لەکاتێکدایە، رۆژی دووشەممە، 11ـی ئابی 2025، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەڤانیدا لە واشنتن گوتی، "قسە لەگەڵ ڤلادیمیر پووتین دەکەم و پێی دەڵێم، دەبێت کۆتایی بەم جەنگە بهێنیت." هەروەها گوتی: "حەز دەکات زۆر زۆر بەپەلە ئاگربەستێک رابگەیێندرێت." سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەشکرد، راستەوخۆ دوای کۆبوونەوەکەی لەگەڵ پووتین، کە بڕیارە رۆژی هەینی لە ویلایەتی ئالاسکا بەڕێوەبچێت، پەیوەندی بە زیلینسکی و سەرکردەکانی دیکەی ئەورووپاوە دەکات. ترەمپ گوتی: "کۆبوونەوەی داهاتوو لەگەڵ زیلینسکی و پووتین دەبێت، یان زیلینسکی، پووتین و من. ئەگەر پێویستیان بێت، من لەوێ دەبم." ترەمپ نەیشاردەوە کە "کەمێک نیگەران بووە" بەوەی زیلینسکی گووتوویەتی پێویستی بە ڕەزامەندیی دەستووری هەیە بۆ سازشکردن لەسەر خاکی وڵاتەکەی.
ئاژانسی هەواڵی میهر، لە زاری عەمید مونتەزیر ئەلمەهدی، گوتەبێژی پۆلیسی ئێران، سەبارەت بە کارەکانی پۆلیسی پسپۆڕ لە ماوەی جەنگی 12 ڕۆژەدا، بڵاوی کردەوە "لەم ڕۆژانەدا جیھانی سایبەری بووەتە بەرەیەکی گرنگی شەڕ و پۆلیسی سایبەریی ئێران، بە لێکۆڵینەوە لە زیاتر لە پێنج هەزار و 700 دۆسیەی تاوانی ئەلیکترۆنی، لەوانە ساختەکاری ئۆنلاین و بردنی نایاسایی، ڕۆڵێکی کاریگەری گێڕاوە." گوتەبێژی پۆلیسی ئێران، سەبارەت بە بەرەنگاربوونەوەی ئاژاوەگێڕان گوتی: پۆلیسی ئاسایشی گشتی بە دامەزراندنی گرووپی وەڵامدانەوەی خێرا، ڕۆژانە، 105 یەکەی بۆ ناوچە ئاڵۆزەکان ناردووە و لەم ماوەیەدا 30 کەس لە ئاژاوەگێڕان دەستگیر کراون. هەروەها 147 پەیجی پەیوەندیدار بە ئاژاوەگێڕان لە جیھانی سایبەریدا ناسێنراونەتەوە. گوتیشی: یەکێک لە سەرکەوتنە هەرە دیارەکانمان پووچەڵکردنەوەی پیلانی کۆبوونەوەیەک بوو لە گۆڕەپانی فەلەستینی تاران، کە بە هەماهەنگی هێزەکانمان لە کاتی خۆیدا، نەخشەی دوژمن شکستی هێنا." گوتەبێژی پۆلیس، سەبارەت بە ڕووداوی زیندانی ئێڤین جەختی کردەوە "یەکەی ئاسایشی باکوور لە کەمتر لە 5 خولەکدا لە شوێنی ڕووداوەکە ئامادە بوو و توانی 127 زیندانیی هەڵاتوو دەستگیر بکاتەوە. سەرەڕای ئەوەش، بۆمبە نەتەقیوەکان دەستنیشان کران و زیاتر لە 15 بریندار بۆ نەخۆشخانە گوێزرانەوە." مونتەزیر ئەلمەهدی، سەبارەت بە ئاسایشی نیشتمانی گوتی: هێزەکانی پۆلیس دوو هەزار 776 هاووڵاتی نایاساییان کۆکردەوە و دوای پشکنینی مۆبایلەکانیان، 30 حاڵەتی تایبەتی ئەمنی دۆزرایەوە. هەروەها 261 گومانلێکراوی سیخوڕی و 172 تۆمەتباری وێنەگرتنی نایاسایی دەستگیرکران. گوتەبێژی پۆلیس، لە کۆتاییدا ڕایگەیاند "زیادبوونی %41ی پەیوەندییەکانی خەڵک و دەستگیرکردنی 21 هەزار گومانلێکراو لە جەنگی 12 ڕۆژەدا نیشانەی وریایی و بەشداریی بەرزی خەڵکە لە دابینکردنی ئاسایشی نیشتمانیدا."
ئاژانسی فرانس پرێس، لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاند، نوێنەرانی ئیدارەی خۆسەری کورد و حکومەتی سوریا لە دیمەشق بۆ درێژەدان بە دانوستانە بەردەوامەکانی نێوان هەردوولا کۆبوونەتەوە. ئەمەش دوای ڕاگەیاندنی حکومەت دێت کە بایکۆتی کۆبوونەوەکانی نێوان هەردوولا دەکات کە بڕیارە لە پاریس بەڕێوەبچێت . ئەمڕۆ سێ شەممە فرانس پرێس لەزارى سەرچاوەیەکى کوردەوە بڵاویکردەوە کۆبوونەوەکە لەنێوان ئیلهام ئەحمەد و ئەسعەد شەیبانی وەزیرى دەرەوەى سوریا ئێوارەی دووشەممە بەڕێوەچووەو کۆبوونەوەکەش لەسەر داوای دیمەشق بووە. بەپێى ڕاپۆرتى ئاژانسەکە کە لەسەرچاوەیەکى کوردەوە وەریگرتوە، دەڵێت: ئیلهام ئەحمەد و شەیبانی گفتوگۆیان لەبارەی داڕشتەیەکی گونجاوی لامەرکەزی کردووەو هەردوولا رێککەوتوون لەسەر دوورخستنەوەی بژاردەی سەربازی. هەروەها رۆژاڤا و دیمەشق بەردەوامیی دانوستانیان بە سەرپەرشتیی نێودەوڵەتی دووپاتکردووەتەوە. کۆبوونەوەکە دوای ئەوە هات کە ئیدارەی خۆسەری کورد ڕۆژی هەینی ڕابردوو کۆبوونەوەیەکی فراوانکراوی بێ وێنەی لە شاری حەسەکە ئەنجامدا، کە بۆ یەکەمجار نوێنەری کەمینەکانی دروز و عەلەوی لەخۆگرتبوو. لە بەیاننامەی کۆتاییدا، ئامادەبووان داوای دەستوورێکیان کرد کە "دەوڵەتێکی لامەرکەزی دامەزرێنێت". دیمەشق ڕەخنەی لە کۆبوونەوەکە گرت و بە "تێکدانی پڕۆسەی دیالۆگ"ی زانی و بایکۆتکردنی "هەر کۆبوونەوەیەک کە بڕیارە لە پاریس ئەنجام بدرێت" ڕاگەیاند، کە پێشەنگی هەوڵەکانی نێوەندگیری نێوان هەردوولا لەگەڵ واشنتۆنە. سەرچاوەیەکی حکومەتی سوریا بۆ ئاژانسی فرانس پرێس پشتڕاستی کردەوە کە دیدارەکەی نێوان ئیلهام ئەحمەد و شەیبانی ئەنجامدراوە، بەبێ ئەوەی وردەکاری زیاتر بخاتەڕوو. بڕیاربوو ناوەڕاستی ئەم مانگە هەردوولا لە پاریس کۆببنەوە، ئەمەش بە پشتبەستن بە ڕێککەوتنی وەزیرانی دەرەوەی سوریا و فەرەنسا و نوێنەری ئەمریکا لە دیمەشق. ئەم ڕێککەوتنە دوای کۆبوونەوەی کۆتایی مانگی ڕابردوو لە پاریس هات بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی ڕێککەوتنی دوو قۆڵی کە لەلایەن ئەحمەد ئەلشەرا سەرۆک کۆماری سوریا و مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە 10ی ئازار بە سەرپەرشتی ئەمریکا واژۆ کرابوو.
هێشتا بەشێک لەوڵاتانى ئەوروپا پاڵپشتى تەواوى حکومەتى ئیسرائیل دەکەن و هاوکاری پشتیوانى دیپلۆماسی پێشکەش دەکەن و نەچونەتە ئەو بەرەیەى کەپاڵپشتى و داواى دانپێدانانى دەوڵەتى فەلەستین دەکەن. هەریەکە لە هەنگاریا و کۆماری چیک و ڕۆمانیا ئەو سێ وڵاتەن لە ئەوروپا کە لە چەند هەفتەی ڕابردوودا ڕەخنەیان لە هیچ کارو هەڵوێستێکى ئیسرائیل دەرنەبڕیوە. باڵیۆزی چیک بە ماڵپەرى ١٢ى ئیسرائیلى ڕاگەیاندوە، ئێمە بە ڕێوشوێنى خۆمان بە ئیسرائیل شەڕی یەکێتی ئەوروپا دەکەین. بەهێزترین بەرگری ئەتۆمی ئیسرائیل لە یەکێتی ئەوروپا لەسەر دوو وڵاتی بچووک دامەزراوە. هەنگاریا و کۆماری چیک دوو هاوپەیمانی نزیکی ئیسرائیلن لە ئەوروپا، کە پشتیوانی سیاسی پێشکەشی ئیسرائیل دەکەن. لەبەشێکى دیکەى وتووێژەکەیدا، ڤێرۆنیکا کۆچینۆڤا، باڵیۆزی چیک بە ڕوونی ئەوەی خستەڕوو کە کۆماری چیک شانبەشانی ئیسرائیل لە ڕێوشوێنەکانی یەکێتی ئەوروپادا شەڕ دەکات، تەنانەت لە بەرامبەر فشارە نێودەوڵەتییەکانیشدا. تا ئێستا هەر پێنج وڵاتی پێشەنگی یەکێتی ئەوروپا، ئەڵمانیا، فەرەنسا، ئیتالیا، ئیسپانیا و پۆڵەندا، لە چەند هەفتەی ڕابردوودا کارەکانى ئیسرائیلیان ئیدانە کردووە یان ڕەخنەیان لێ گرتووە. ڕەخنە توندەکانی ئیسرائیل زیاتر لەسەر بڕیاری فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنی سەربازی لە کەرتی غەززە و درێژکردنەوەی شەڕ و قەیرانی توندی مرۆیی لە کەرتی غەززە چڕ دەبێتەوە. شانبەشانی ئەو وڵاتە کۆماری چیک هەیە کە بە درێژایی شەڕەکە بە بەردەوامی لە پاڵ ئیسرائیل وەستاوە. ڤێرۆنیکا کۆچینۆڤا، باڵیۆزی چیک لە ئیسرائیل ڕاگەیاندووە، "بە دڵنیاییەوە دژی ڕێوشوێنەکانی یەکێتی ئەوروپا دژی ئیسرائیل دەجەنگین. هێشتا نازانم هەڵوێستی فەرمی لەسەر داگیرکردنەوەی غەززە چییە - پێموایە کۆنترۆڵکردنی کاتی بۆ بنبڕکردنی حەماس و گەڕاندنەوەی بارمتەکان جێگەی قبوڵکردن دەبێت، کۆنترۆڵکردنی هەمیشەیی کەرتی وڵاتەکە دەتوانێت کێشە دروست بکات". هاوکات باڵیۆزی پێشووی ئیسرائیل لە یەکێتی ئەوروپا: "ئەوروپا دەتوانێت ئازارمان بدات".
لەوەزارەتی دەرەوەی ئوردن لە عەممان، ئەیمەن سەفادی، وەزیری دەرەوەی ئوردن و ئەسعەد شیبانی هاوتا سورییەکەی و تۆم باراک، نێردەی تایبەتی ئەمەریکا کۆبونەوەو تاوتوێی پرسە سیاسییەکانی پەیوەست بە سوریا دەکەن. بەپێی سەرچاوە تایبەتەکان بۆ تەلەفزیۆنی سوریا، کۆبوونەوەکە ماوەى کاتژمێرێکە بەردەوامەو پرسى لامەرکەزیش لەسوریا لە لوتکەی بەرنامەی کاردایە. سەرچاوەکان ئاماژە بەوەدەکەن بەهۆى کەمبوونەوەی پشتیوانیەکانى واشنتۆن، ئوردن میوانداری کۆبونەوە هاوبەشەکەى سەبارەت بە رەوشی سوریا کردوەوتێیدا وەفدی سوریا و ئەمریکا بەشدارن. ڕوونیشیدەکەنەوە کە ئامانجی بەشداریی نوێنەری ئەمەریکا پاڵپشتیکردنی ڕێبازێکی باشتر و فراوانترە لەلایەن حکومەتی سوریاوە. ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەشکرد، کۆبوونەوەی عەممان لەسەر ئاستی نوێنەرانی نێودەوڵەتی دەبێت، هەروەها کۆبوونەوەی حکومەتی سوریا لەگەڵ کەسایەتییە دیارەکانی سویدە لەسەر مێزی دانوستان لەسەر مێز بووە، بەڵام پێویستی بە کات و ئامادەکاری دەبێت.
پارێزگاری بانکی ناوەندی ئاشکرای دەکات نزیکەی 80%ـی پارەی کاشی عێراق لەناو ماڵەکاندا هەڵگیراون، پلانیان هەیە متمانە بۆ هاوڵاتیان بگەڕێننەوە بۆ ئەوەی پارەکانیان لە بانک دابنێن. لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆژنامەی ئەلسەباحى عێراقى، عەلی عەلاق، پارێزگاری بانکی ناوەندی عێراق ئاشکرای کرد؛ بەڵگەنامەی چاکسازیی بانکی 2025، پلانێکی ستراتیژی لە خۆی دەگرێت بۆ گەڕانەوەی متمانە بۆ بانکەکان و چارەسەرکردنی کێشەی هاوڵاتیان. بەوتەى ئەو بەرپرسەى حکومەتى عێراق، ئەمەش گوزارشتە لە نەبوونی متمانەی هاووڵاتیان بە سیستەمی بانکی ئێستا. پارێزگاری بانکى ناوەندى پێی وایە ئەم دیاردەیە ئاستەنگێکی گەورە بۆ سەقامگیری سیستەمی دارایی دروست دەکات، ئەمە جگە لەوەی کاریگەری نەرێنی لەسەر نەختینەیی بانکەکان و توانای داراییان بۆ پڕۆژە ئابوورییەکان هەیە. عەلى عەلاق وتیشى: بەڵگەنامەی چاکسازی بانکی ئامانجی نوێکردنەوە سیستمی بانکییە بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەکان و راکێشانی کۆمپانیا جیهانییەکان، تەنها 10%ـی بانکەکان سەرنجیان لەسەر پڕۆژەکە هەیە، 10 بانکیش لە هەڵوەشاندنەوەدا بەهۆی ئەوەی توانایان نییە ئەو پارەیە بگەڕێننەوە کە هاوبەشەکانیان لایان داناون.
تەرمی نورەدین سۆفی، گەیشتەوە رۆژئاوای کوردستان و لە شارۆچکەی دێرکەوە بەرەو قامیشلۆ بەڕێدەکرێت و دواتر لە رێوڕەسمێکی جەماوەریدا بە خاکدەسپێردرێت. نورەدین سۆفی یەکێک لە فەرماندەکانی هەپەگە بوو، کە لە 6ـی نیسانی 2021 و لە کاتی گەڕانەوەی لە رۆژئاوای کوردستان بۆ ناوچە شاخاوییەکانی باشووری کوردستان، لەلایەن فڕۆکەی تورکیاوە کراوەتەئامانج و گیانی لەدەستداوە. هەر لە سەعاتەکانی سەرەتای بەیانییەوە هەزاران کەس لە ناوچە جیاجیاکانی کانتۆنی سیزیرەوە ڕوویان لە نەخۆشخانەی دێریک وێتانی کرد بۆ وەرگرتنی تەرمەکە. بڕیارە کاروانەکە لە گیرکێ لێگێ، چیلەکسە و تیربەسپیێ بەدرێژایی ڕێگاکە لەلایەن خەڵکەوە پێشوازی لێبکرێت. کاتێک تەرمەکە دەگاتە قامیشلۆ، کاتژمێر ١٧:٠٠ لە یاریگای شەهیدانی ١٢ی مارس مەراسیمێک بەڕێوەدەچێت، دوای ئەوە شەهید لە گۆڕستانی شەهیدانی دەلیل سەروکسان بەخاک دەسپێردرێت. دوێنێ ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) هەواڵی گیانلەدەستدانی نورەدین سۆفی و کۆچەرۆ ئورفا بڵاوکردەوە. بەگوێرەی زانیاریەکان، "فەرماندەکانی هەسەدە لە قامیشلۆ لە رۆژئاوای کوردستان، چوونەتە لای بنەماڵەی نورەدین سۆفی و هەواڵی گیانلەدەستدانیان پێڕاگەیاندوون". هەر بەگوێرەی ئەو زانیارییانە، ئۆجەلان داوایکردووە رێوڕەسمێکی تایبەت بۆ بەخاکسپاردنى نورەدین سۆفی رێکبخرێت. نورەدین سۆفى ناوى راستەقینەى خەڵەف محەمەدە، خەڵکى رۆژئاواى کوردستانە و لە ساڵى 1990 پەیوەندى بە ریزەکانى پارتى کرێکارانى کوردستانەوە کردووە، لە ساڵى 2009 بووەتە فەرماندەى ناوەندیى پاراستنى گەل، لەپاش ساڵى 2015 گەڕاوەتە رۆژئاواى کوردستان. کۆچەرۆ ئۆرفا، ناوى راستەقینەى مەتین ئەرسلانە و خزمى عەبدوڵا ئۆجەلان و ئەندامى کۆمیتەى ناوەندیی پارتى کرێکارانى کوردستان بووە، لە چوارى تشرینى دووەمى 2019 گیانی لەدەستداوە و لەبارەی گیانلەدەستدانی کۆچەرۆ، عومەر ئۆجەلان، برازاى ئۆجەلان و پەرلەمانتارى پارتى دەم لە تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان، دڵتەنگى خۆى بە هەواڵى گیانلەدەستدانى کۆچەرۆ ئۆرفا پیشانداوە و ئاشکرایکردووە، کۆچەرۆ ئۆرفا خاڵۆزایەتى.
سەرچاوەیەکی ئەمنی بە رۆژنامەی شەرقلئەوسەتی راگەیاند، سەردانەکەی دوێنێی عەلی لاریجانی ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران بۆ بەغداد کتوپڕ نەبووە وەک ئەوەی بڵاوکراوەتەوە، بەڵکو پێشتر پلانی بۆ دانراوە. ئەو سەرچاوە ئەمنییە ئاماژەی بەوەش کردووە، لەگەڵ بەرپرسانی عێراقیش هیچ رێکەوتنی ئەمنی نەکراوە، ئەوەی کراوە یاداشتی لێکتێگەیشتنە و پێشتر عێراق دەیان یاداشتی لێکتێگەیشتنی هاوشێوەی لەگەڵ وڵاتانی جیاوازدا کردووە. دەشڵێت، سەردانەکە ئاسایی بووە بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات، بەتایبەت ئێستا زیارەتکارێکی زۆری ئێرانی بۆ چلەی ئیمام حسێن لە عێراقن، جگە لەوەش هەڵسەنگاندن بووە بۆ دۆخی ئاسایشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەتایبەت کۆبوونەوەکەی لاریجانی و سودانی و ئەعرەجی. سەرچاوەیەکی دیکەش بە رۆژنامەکەی گوتوە، ئێوارەی دوێنێ لاریجانی چوەتە نەجەف و ئەگەری زۆر هەیە چاوی بە عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەکان بکەوێت، هەرچەندە پێشتر سیستانی ئامادەنەبوو چاوی بە مەسعود پزشکیان سەرۆکۆماری ئێران بکەوێت کاتێک ساڵی رابردوو سەردانی عێراقی کرد. هاوکات د.ئیحسان شەمەری سەرۆکی ناوەندی هزری سیاسی لە عێراق، دەڵێت، سەردانەکەی لاریجانی هاوکاتە لەگەڵ فشارەکانی ئەمریکا بۆ سەر بەغدا و بەیروت سەبارەت بە چەکداماڵینی هێزە چەکدارەکان.
ناوەندى ڕاگەیاندن و چاپەمەنى هێزەکانى سوریاى دیموکرات، دەڵێت: چەند ڕۆژێکە گروپەکانی سەر بە حکومەتی دیمەشق هەوڵی ئیستفزازی هێزەکانمان دەدەن. لە چەند ناوچەیەک بە تایبەتی لە دەوروبەری شارۆچکەی دێر حەفەر و گوندەکانی دەوروبەری دەستیان کردووە بە جموجۆڵی گوماناوی. ڕاگەیەندراوەکەى ئەمشەوى هەسەدە ئاماژە بۆ ئەوەدەکات جموجۆڵی ئیستفزازی لەلایەن هێزەکانی حکومەتی دیمەشق لە دەوروبەری شارۆچکەی دێرحەفەر و گەڕەکی شێخ مەقسوود و ئەشرەفییە دەبینرێت. هەر لەو ڕاگەیەندراوەدا ئەوە دەخەنەڕوو ئەو هێزانە بەردەوامن لە پێشێلکردنی ئاگربەست، هەرچەندە شەڕڤانان و هێزەکانى هەسەدە ئارامیان گرتووەو هیچ وەڵامێکی ئەم ئیستفزازییە بەردەوامانە نادەنەوە. دەڵێن بەڵام ئەگەر بەردەوام بن لە بەئامانجگرتنی هێزەکانمان، ئێمە ناچار دەبین لەسەر بنەمای بەرگری شەرعی وەڵام بدەینەوە. راگەیەندراوەکەى هەسەدە باس لەوەشدەکات، هەروەها چەند ڕۆژێکە گروپەکانی دیکە لە دەوروبەری گەڕەکی شێخ مەقسوود و ئەشرەفیە کۆبوونەتەوە و دەورییەکانیان چڕتر کردووەتەوە. هەروەها فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکانیان نزیکەی بەردەوام بەسەر گەڕەکەکاندا بە ئیستفزازییەکی ڕوون و ئاشکرادا دەفڕن و دەوترێت یەکێکیان لە پەراوێزی گەڕەکەکەدا تەقیوەتەوە. دەشلێن: هەوڵەکانی ئەم گروپانە پێشێلکردنی ئاگربەست پێکدەهێنن و پێچەوانەی ڕۆحی ئەو ڕێککەوتنەیە کە ئەنجومەنی گەڕەکی شێخ مەقسود و ئەشرەفییە لە ١ی نیسان لەگەڵ حکومەتی دیمەشق واژۆیان کردووە و لەلایەن دانیشتوانی هەردوو گەڕەکەوە ئیدانە دەکرێن و سەلامەتی هاوڵاتیانی مەدەنی نیشتەجێی ئەو وڵاتە دەخەنە مەترسییەوە. هەسەدە داوا لە حکومەتی سوریا دەکات دەست بەسەر هەڵسوکەوتی ئەو گروپە بێ ئیدارانەدا بگرێت، نەبنە هۆی شکست و داڕمانی ئەو ڕێککەوتن و لێکتێگەیشتنانەی لە نێوانماندا واژۆ کراون، خۆی لە هەر شتێک بپارێزێت کە گرژی زیاتر بکات و ئاشتی مەدەنی لە سەرتاسەری حەلەب و ناوچەکانی دیکە بپارێزێت.
سەرۆک کۆمارى تورکیا جارێکی دیکە جەختی لەوە کردەوە کە ناتانیاهۆ ناوچەکە بەرەو کارەسات دەبات و وتی، "هەموو کارێکی پێویست دەکەین بۆ وەستاندنی دڕندەیی غەززە و بۆ ئەوەی بەبێ پچڕان هاوکاری مرۆیی بگەیەنینە خوشک و برا برسیەکانمان لە غەززە". ئێوارەى ئەمڕۆ دووشەممە دوای کۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیران، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆمارى تورکیا، لەسەر چەند پرسێکى جیازواز قسەیکرد. لەبارەى لیژنە پەرلەمانیەکەوە کە بۆ چارەسەرى پرسى کورد پێکهێنراوە، وتى: کۆمیسیۆنەکەمان بەگوێرەی چاوەڕوانییەکانی میللەتەکەمان ئەرکەکانی خۆی جێبەجێ دەکات. پشتگیری تەواو بۆ کارەکانی کۆمسیۆن دەکەین. ڕۆژی هەینی وەزیری بەرگریی نیشتمانی و ناوخۆ و بەڕێوەبەری(میت) پشتیوانى و پشتگیریان پێشکەش بە کۆمسیۆنەکە کرد و ئەندامانی کۆمسیۆنیان ئاگادار کردەوە. با هەموومان واز لە خوێنڕشتن بهێنین و کۆتایی بە ئازار بهێنین. هەروەها ئەوەشى خستەڕوو ئەو بڕیارانەی کە لە دوو کۆبوونەوەی یەکەمی کۆمسیۆندا بە کۆی دەنگ گەیشتن، دڵخۆشکەر بوون. هەڵوێستی ئێمە هەر لە یەکەم ڕۆژەوە ڕوون بووە: ئەرکی دامەزراوەی سیاسییە بەرامبەر بە میللەت کە هەڵوێستی نیشتمانی لەبارەی پرسە نیشتمانییەکان بگرێتەبەر. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا ئەردۆغان باسى لەغەززە کرد، وتى: هەرگیز واز لە غەززە ناهێنین. ئێمە هەموو هەوڵێک دەدەین بۆ ڕاگرتنی دڕندەیی لە غەززە. تورکیا ڕوونترین وەڵام بە ئیسرائیل دەداتەوە. سەرۆک کۆمارى تورکیا ئاماژەى بۆ ئەوەکرد، دەمەوێت میللەتی ئازیزم ئەمە بزانێت: تورکیا ئەو وڵاتەیە کە ڕوونترین وڵامی بە دڕندەیی و بەربەرییەتی و کۆمەڵکوژی و ئەشکەنجەدان و ستەمکارییەکانی دەوڵەتی تیرۆری ئیسرائیلی لە دژی خوشک و برا فەلەستینییەکانمان داوە. پاشنیوەڕۆى ئەمرۆ حکومەتی تورکیا بە سەرۆکایەتیی رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری وڵاتەکە کۆبویەوەو یەکێک لە تەوەرەکانی کۆبوونەوەکەش پرۆسەی چارەسەرییە. وەک میدیای فەرمیی ئەو وڵاتە دەڵێت، یەکێک لەبابەتەکانی کۆبوونەوەکەش جەنگی غەززە بووە، لەوانەش گفتوگۆ لەبارەی گەیاندنی هاوکارییە مرۆییەکان بۆ ئەو ناوچەیەی فەلەستین. مژارێکی دیکەی کۆبوونەوەکە رێککەوتنی ئاشتیی نێوان ئازەربایجان و ئەرمینیا و دوایین پێشهاتەکان لەبارەی رێککەوتنەکە گفتوگۆیان لەبارەوە کراوە.
یاسین شەریف حجێمی، کاربەڕێکەری باڵیۆزخانەی عێراق لە سوریا بە ئاژانسی هەواڵی عێراقی راگەیاند، سبەی محەمەد بەشیر، وەزیری وزەی سوریا لەسەر بانگهێشتی فەرمیی حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوتی عێراق دەگاتە بەغداد و ئامانجی سەردانەکەش دۆسیەکانی نەوت و ئاو دەبێت. دەشڵێ، سەردانەکە بۆ لێکتێگەیشتنە لەگەڵ لایەنی عێراقی بۆ گواستنەوەی نەوت بە بۆری لەڕێی سوریاوە بۆ دەریای ناوەڕاست، ئەویش لەڕێی بەندەری بانیاسی سوریاوە. ئاماژەی بەوەشداوە، وەزیرەکەی سوریا لەگەڵ عەون زیاب، وەزیری سەرچاوە ئاوییەکانی عێراق کۆدەبێتەوە بۆ داڕشتنی پلانێک و گەیشتن بە لێکتێگەیشتن لەبارەی پرسی کەمیی ئاو و کەمبوونەوەی رێژەی بەردانەوەی ئاوی فورات، کە لە 500 مەتر سێجا لە چرکەیەکدا بۆ 300 مەتر سێجا دابەزیوە. دوو رۆژ پێش ئێستا محەمەد بەشیر وەزیری وزەی سوریا بە کەناڵی هەواڵی فەرمیی سوریای راگەیاندبوو، لەگەڵ بەرپرسانی عێراقی تاوتوێی نۆژەنکردنەوە و بەگەڕخستنەوەی هێڵی بۆریی کەرکوک بۆ بەندەری بانیاسی وڵاتەکەیان دەکات.
سەرچاوەیەک لە بەغدا ئاشکرای کرد، لە بەشێک لە شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق، کارەبای نیشتمانی تووشی کوژاندنەوەی گشتیی هاتووە. پچڕانی کارەبای نیشتمانی لە کاتێکدایە کە ئێستا پلەی گەرمای بەشێک لە شارەکانی نزیکبووەتەوە لە 50 پلەی سیلیزی و لە هەندێک ناوچە کارەبای مۆلیدە ئەهلییەکانیش نییە. ماڵپەرى بەغدا ئەلیەوم ڕایگەیاند: کارەبا لە تەواوی عێراق پچڕاوە، سیستەمی کارەبای ناوەڕاست و باشووری عێراق تێکچووە بەهۆی هەڵەیەکی تەکنیکییە لە سیستەمی گواستنەوە. هاوکات، محەممەد نووری عەبد رەبە، سەرۆکی لیژنەی کارەبا و وزە لە پەرلەمانی عێراق، لە پۆستێکی فەیسبووکدا رایگەیاند، کوژانەوەی تەواوەتیی سیستمی کارەبا بەهۆی کێشەیەکی تەکنیکییەوە بووە لە هێڵەکانی گواستنەوەی وزەدا. لەلای دیکەوە بەڕێوەبەری دابەشکردنی کارەبای کەرکووک هەواڵەکەی پشتڕاستکردەوەو وتى: کارەبای هەموو عێراق بەهۆکارێکی نادیار کوژاوەتەوە. هەرەوەها ئاماژەی بەوە داوە، کوژانەوەی کارەبا لەهەمووعێراقەو بەلایەنی کەمەوە پێنج کاتژمێری پێویستە. تاوەکوو ئێستا وەزارەتی کارەبای عێراق ڕوونکردنەوەی لەم بارەیەوە بڵاونەکردووەتەوە.
رۆژنامەی عەرەبی جەدید لە زاری چوار سەرچاوەی ئاگادارەوە بڵاویکردەوە، ئەمریکا لەبارەی حەشدی شەعبییەوە، پەیامی نوێی داوەتە عێراق و داوایکردووە هێزەکانی حەشد لە مووشەک و درۆن دابماڵرێن، بە پێچەوانەوە، بەئامانجگرتنی ناوەندە سەربازییەکانیان یەکێک دەبێت لە بژاردەکانی ئەمریکا. یەکێک لە سەرچاوەکان بە عەرەبی جەدیدی گوتووە، ئەمریکا بە پلەی یەکەم گرنگی بە نەهێشتنی ئەو درۆن و مووشەکانە دەدات کە ئێستا لە دەستی گرووپەکانی سەر بە حەشدی شەعبیدان، دوو بژاردەی داوەتە حکومەتی عێراق، یان دەبێت حکومەت درۆن و مووشەکەکانیان لێوەربگرێتەوە، یان سوپای ئەمریکا بە هێرشی ئاسمانی دەیانکاتە ئامانج. بەگوێرەی سەرچاوەکانی ئەو رۆژنامەیە، لەمکاتەدا ئەمریکا مانەوەی حەشد یان تێکەڵبوونی بە سوپای عێراقی بەلاوە گرنگ نییە، بەڵکو سەرنجی لەسەر چەکەکانی دەستی گرووپەکانی سەربە حەشدی شەعبیە، نایەوێت ببنە مەترسی بۆ سەر ئاسایشی ئیسرائیل و بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لە عێراق و ناوچەکە.
تەلەفزیۆنی سوریا لەزارى سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە ئاشکرای کردوە هێزەکانی ڕوسیا بە چەند قۆناغێک بنکەکانى خۆیان لە فڕۆکەخانەی قامیشلۆى ڕۆژئاواى کوردستان بەهێزتر کردووە، لەوانە نۆژەنکردنەوەی ئەو شوێنەی کە فڕۆکە ڕووسیەکانی تێدا جێگیر بووە و فراوانکردنی شوێنی نیشتەجێبوونی سەرباز و ئەفسەرەکانیان لە ناوەندەکانی بەردەم بینای سەرەکی فڕۆکەخانەکە. ڕۆژى دووشەممە تەلەفزیۆنی سوریا گرتە ڤیدیۆییەکى تایبەتی هێزەکانی ڕووسیای دەستکەوتوە کە دەوری فڕۆکەکانیان بەهێزى زیاتر توندەوتۆڵ دەکەن لەنزیک جێگیرکردنی ڕادارەکان لەناو فڕۆکەخانەکەدا. بەربەستیان داناوە و دەروازەی چوونە ژوورەوەیان فراوانتر کردووە و ئاڵای ڕووسیایان بەسەر بینای فڕۆکەخانەکەدا هەڵکردووە. بەگوێرەی ئەو سەرچاوەیە، دوو فڕۆکەی بارهەڵگری ڕووسی بە بەردەوامی لە نێوان فڕۆکەخانەی قامیشلۆ و بنکەی ئاسمانی حمەیمیمدا دەسوڕێنەوە و سەرباز و کەرەستەی لۆجستی و کەرەستەی سەربازی دەگوازنەوە بۆ فڕۆکەخانەی قامیشلۆ. دەشڵێت: ئەم ئۆپەراسیۆنانە بە شێوەیەکی گشتی یان لە بەیانیان یان لە شەودا ئەنجام دەدرێن بۆ ئەوەی سەرنج و چاوی میدیاکان لەسەر جوڵەکانیان نەبێت. سەرچاوەکە باسی لەوەش کردووە، ژمارەی سەربازانی ڕووسیا لە فڕۆکەخانەکە بەراورد بە پێش ڕووخانی ئەسەد، کەمیکردووە، بەڵام ڕووسیا لە مانگی ڕابردووەوە دەستی بەو جوڵانە کردووە. سەرچاوەکە پێشبینی کردووە کە لە ئێستادا نزیکەی 200 سەربازی ڕووسی لە فڕۆکەخانەی قامیشلۆ جێگیر کرابن.
