سەرۆکایەتى هەرێم: سه‌ركۆنه‌ى هێرشەکەى ئيسرائيل ده‌كه‌ين

هاوڵاتی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان سزای ئەو کاندید و لایەنانە دەدات پێش وادەی دیاریكراو دەستیان بە بانگەشە كردووە.  ڕۆژی 20-10-2024 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت و ڕۆژی 16-9-2024 وادەی دەستپێكردنەوەی بانگەشەی هەڵبژاردنە و ژمارەیەك کاندید و حیزب لەئێستاوە دەستیان بە بانگەشە كردووە. كۆمسیۆن لیژنەیەكی باڵای بۆ چاودێریكردن كاندید و هاوپەیمانی و حیزبەكان هەیە بە ناوی تۆماركردنی سەرپێچییەكان، هەر كەس و لایەنێك پێش وادەی دیاریكراو دەست بە بانگەشە بكات، تۆمار دەكرێت و بەپێی ڕێنماییەكان سزای دارایی دەدرێت. جگە لەوە لیژنەیەكی دیكە هەیە بۆ وەرگرتن و تۆماركردنی سكاڵاكان، هەر كەسێك كە سەرپێچییەكی هەڵبژاردن و پرۆسەی بانگەشە دەبینێت دەتوانێت سكاڵاكەی بگەیەنێتە ئەو لیژنەیە.

هاوڵاتی مەکتەبی سیاسی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لە بەیاننامەیەکدا سەبارەت بە تێپەرینی ٢٨ساڵ بەسەر خیانەتی ٣١ی ئابدا ، بەیاننامەیەکی بڵاوکردوە ڕایدەگەیەنێت :پارتی دەستکاری مێژوو و زەوتکردنی سەروەرییەکانی خەباتی هەمەلایەنەی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی گەلی کوردستان دەکات . لە بەیاننامەکەدا هاتووە : بیست و هەشت ساڵی تەواو بەسەر خیانەتی ٣١ی ئاب، کارەساتی هەرە گەورەی ژیانی سیاسیی گەلەکەمان تێپەڕ دەبێت کە پەلاماردانی سوپای فاشستی بەعس بوو بۆ سەر هەولێری پایتەختی کوردستان، لەسەر بانگێشتی رەسمی پارتی دیموکراتی کوردستان. لەبەیاننامەکەدا ئاماژەی بەوە کردوە : دەرەنجامی ئەو خیانەتە هەر زیان گەیاندن بە خەباتگێڕانی کوردستان نەبوو،بەڵکو برینێکی قووڵی لە جەستەی میللەتی جینۆساید دیدە و قوربانیدەری کورد دروستکرد، ناوبانگ و ناوەرۆکی ڕەوا و ئازادیخوازانەی کوردایەتی لە دونیا لەکەدار کرد. لە بەیاننامەکەدا دەڵێت : لە نزیکەی سێ دەیەدا میللەتی بەسەبر و دانبەخۆداگرتووی کوردستان ،لەبەر ئەم ئایندە و ئەم رۆژە ناخۆشەی کوردستانی بە هەڵسەنگاندنی بە مێژوو سپاردووە و لە زۆر مافی خۆی خۆشبووە، بەڵام پارتی لە هەر دەرفەتێکی بچوکی ناکۆکی خۆماڵیدا خوێ بە برینی نەتەوە و نیشتماندا دەکا، پشتبەستوو بە بەڵانسی ناڕەوای هێز و هەژموونی بە دەستهاتوو لە کەینوبەینەکانی دوای 31ی ئاب گەرەکێتی مێزی خیانەت و ناپاکی بەسەر خەڵکی تردا قڵپ بکاتەوە. هەروەها بەیاننامەکەیدا هاتووە : لەم یادەوەرییە خەمناک و تاڵ و پڕ سوێیەی ٣١ی ئابدا ، کە سەرچاوەی ماکی ئەم هەموو ناجۆرییەیە، بە تایبەتی لە سایەی فەرهەنگێکی بێ مۆڕاڵی دواکەتوودا کە تا ئێستاش ئەم شەرمەزارییە سیاسییە بە دەسکەوتی گوایە نەتەوەیی و نیشتمانی دەناسێنێ و بێ شەرمانە داکۆکی لێ دەکات و خۆی پێوە بادەدات. بانگەوازی خەباتێکی بەرپرسانە و دیموکراتیانە دەکەین .

هاوڵاتی دوێنێ پێنجشەممە، 29ی ئابی 2024، هێزەکانی ئاسایشی ڕۆژئاوای کوردستان، لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا ڕایگەیاند، گروپێکی تیرۆرستی مەترسیداریان دەستگیرکردووە، کە بەنیازبوون بنکەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە ناوچەکە بکەنە ئامانج. هێزەکانی ڕۆژئاوای کوردستان ئەوەشیان خستەڕوو، هێزەکانمان لە ئاسایشی گشتی و هێزە تایبەتەکان (HAT) دوو ئۆپەراسیۆنی وردی ئەمنییان لە ناوچەکانی (حەسەکە و جەل ئاغا) ئەنجامدا، کە گروپە تیرۆرستییە مەترسیدارەکانی کردە ئامانج کە پلانیان دانابوو هێرش بکەنە سەر بنکەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە ناوچەکە. باسلەوەشدەکەن، ئۆپەراسیۆنەکە دوای نیوەشەوی ڕۆژی سێشەممە ئەنجامدراوە، لەو کاتەدا ناسنامەی سەرۆکی گروپەکە لە گوندی ئەلمیزاری سەر بە حەسەکە دەستنیشانکراوە. ئەپەراسیۆنەکە بە هەماهەنگی نێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی ئەنجامدراوە لە دژی چەکدارانی داعش لە ناوچەکەدا. بەپێی ڕاپۆرتی ڕوانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ، ئامانجی ئەو ئۆپەراسیۆنە هاوبەشانە نەهێشتنی ئەو هەڕەشە بەردەوامانەیە کە شانەکانی داعش بۆ سەر هاوڵاتیانی مەدەنی و بازرگانانی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا دروستی دەکەن.

 چی لە ماڵی فوئاد حسێن ڕوویدا؟ مەترسییە گەورەکەی مانگی ١١ و ١٢ چییە؟   قەیرانی مووچە، ئەو قەیرانەی کە زوو زوو سەرهەڵدەداتەوە، دواجار دۆخێکی مەترسیدارتری لە خۆگرتووە کە هەڕەشە لە مووچەی دوو مانگی هەرێم دەکات. وەزیری دارایی عێراق لە ڕێگەی وه‌فدى وەزارەته‌كه‌یه‌وه‌ ڕازیی بووە بە خەرجکردنی موچەی مانگی حەوتی موچەخۆران، به‌ڵام بۆخۆى دواى ئه‌وه‌ى چووه‌ته‌ ماڵى (د.فوئاد حوسێن)ی وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى عێراق، پاش كه‌مێك مانه‌وه‌، كۆبوونه‌وه‌كه‌ى به‌جێهێشتوه‌. کۆبوونەوە باڵاكه‌ى وه‌فدى هەرێم‌ و دیوانی چاودێریی دارایی عێراق، دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ لە بەغدا لە ماڵی د. فوئاد حوسێن، وەزیری دەرەوەی عێراق بەڕێوەچوو، لە کۆبوونەوەکەدا دوای ئەوەی دیوانی چاودێریی دارایی هەرێم‌ و عێراق ڕاپۆرتی خۆیان خستەڕوو، لەسەر ئەو بنەمایە وه‌فده‌كه‌ى دارایی عێراق ڕەزامەندییان نیشانداوە بە خەرجکردنی موچەی مانگی حەوت، کە بەمزووانە ڕێکارەکان تەواو بکرێن.   تەیف سامی لە ژێر فشارێکی گەورەدایە بۆیە ڕازی بووە بە ناردنی مووچە، گەرنا خۆی باوەڕی وایە تا هەرێم پابەند نەکرێت و کێشەکانی لیستی مووچە چارەسەر نەکرێت پارە نەنێرێت، پێیوایە پێویست ناکات لەگەڵ شاندی هەرێم دانیشێت و کەی هەرێم پابەندی چارەسەری کێشەکان بوو ئەوکات لەگەڵیاندا کۆدەبێتەوە. بەڵام دۆسیەیەکی نوێ سەری هەڵداوە ئەویش دۆسییەی قەرزەکانی هەرێمە، كاروان یاروەیس، ئەندامی پەرلەمانی عێراق ڕایگەیاند کێشەی زۆر لە نێوان هەرێم و بەغدا کەڵەکە بووە، ئێستا بەغدا بە هۆی قەرزەوە پارە نانێرێت، کە ئێستا حکومەتی هەرێم پابەند نابێت، ناکرێت مووچەی خەڵکی هەرێم بە بارمتە بگرێت، ئەمەی حکومەتی عێراقیش دروست نییە و زۆربەی هۆکاری کێشەکان نەهاتنە پێشەوەی حکومەتی هەرێمە، من ترسم هەیە ئەمە ببێتە قەیرانی مووچە و بگەڕێینەوە بۆ خاڵی سفر. کاروان یاروەیس لە لێدوانە ڕۆژنامەوانییەکەیدا دەڵێت: گومان دەکەم حکومەتی عێراق بە هۆی قەرزەکانی هەرێمەوە مووچەی مانگی ١١ و ١٢ی فەرمانبەران ببڕێت و نەینێرێت. هەرچۆنێک بێت بەغدا پارەی دیکەی بۆ هەرێم نارد و یەکشەممە دەست بە دابەشکردنی مووچە دەکرێت، بەڵام ئەگەر دەسەڵاتی هەرێم بەم شێوەیەی ئێستا ڕازی نەبن ئەو تێبینییانەی بەغدا چارەسەر بکەن و دۆسیەی تەوتین حل بکەن، ئەوا قەیرانی گەورە بۆ مووچە خۆران بەڕێوەیە.

هاوڵاتی دوای شەهیدکردنی دوو ڕۆژنامەنووسی کورد لە عێراق لەلایەن تورکیاوە ناڕەزایەتییەکان لە ئەوروپا سەریهەڵدا و داوای کۆتایهێنان بەتوندوتیژی دژی ژنان دەکەن. ئەمڕۆی ٢٠٢٤/٨/٢٩، لە ناوچە جیاجیاکانی ئەوروپا خۆپیشاندانی لەلایەن ئەوروپێکان سەریهەڵدا، دوای ئەوەی دوو ڕۆژنامەنووسی کورد لە سەیدسادق بە بۆردومانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تورکیا شەهیدکران. ناڕەزایەتی لە سەرانسەری ئەوروپا لەسەر شەهیدکردنی دوو ڕۆژنامەنووسی کورد لە هێرشێکی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تورکیا بۆ سەر شاری سەیدسادق لە کوردستانی عێراق سەریهەڵدا. خۆپیشاندەران لە شارەکانی شتوتگارت و میونشن و برێمن هێرشەکەیان شەرمەزار کرد و داوای هاوپشتی جیهانییان کرد بۆ کۆتاییهێنان بە توندوتیژی دژی ژنان، هەروەها داوای دەستوەردانی نێودەوڵەتییان کرد بۆ پاراستنی ڕۆژنامەنووسان.

  هاوڵاتی چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا. چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا. چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا.

  هاوڵاتی چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا. چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا. چۆن لە ترەمپ و ترەمپیزم تێبگەین؟ ئایا ئەمریکا لەبەردەم ئەگەری شەڕی ناوخۆدایە؟ ڕۆبەرت کیگان چ لە بارەی ترەمپەوە دەڵێت لە کتێبەکەیدا؟ ئانۆکراسی چ جۆرە سیستەمێکە و کێ دامەزرێنەرێتی؟ بۆب بیر کێیە و لەگەڵ ئەحمەد چەلەبی بە نیازی چی بوون؟       ناترەمپ یان میتا ترەمپ د. سەردار عەزیز تێگەیشتن لە سەرۆکی پێشو و کاندیدی ئێستای ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ بە هیچ جۆرێک ئاسان نیە. لەوە سەختتر تێگەیشتنە لەو خەڵکە جۆراوجۆرانەی کە هەوادار و پشتیوانین. ناونیشانی ناترەمپ یان میتا ترەمپم بەکارهێنا بۆ ووتنی ئەوەی کە بۆ تێگەیشتن لە ترەمپ، پێویستدەکات  دوور لە ترەمپ خۆی بنواڕین. چونکە پەیوەندییەکی ئاڵۆز هەیە لە نێوان ترەمپ و هەوادارانی. دیارە بێگومان هەمیشە دابرانێک هەیە لە نێوان کەسی سیاسیی و هەوادارانی. من بڕوام وەهایە کە زۆربەی زۆری هەوادارانی سیاسی نە لە سەرکردەکەیان تێدەگەن و نە هەمان ئامانجیان هەیە.   بەڵام ئاڵۆزی سیاسەت لەو دابڕانەدایە کە لە نێوان ئەم دوانەدایە. ئەم ئاڵۆزییە لەوەدا بەرجەستە دەبێت کاتێک وتە و قسەکان مانای جیاواز دەبەخشن لای کەسە جیاوازەکان، کردە و کردارەکان پۆزش و بەهانە و ڕۆڵی جیاوازیان هەیە لای کەسانی سەر بە مەشرەبە سیاسییە جیاوازەکان.   ماوەی پێشوو ڕۆبەرت کیگان کتێبێکی تایبەتی دەربارەی ترەمپ و ترەمپیزم لە چاپدا لە ژێر ناونیشانی Rebellion: How Antiliberalism Is Tearing America Apart--Again یاخییبون: چۆن دژە لیبراڵیزم  جارێکی تر ئەمریکا پەرت پەرت دەکات. ئارگومێنتی سەرەکی کیگان ئەوەیە کە دژایەتی ڕەهەندی لیبرالیزم لە دەستوری ئەمریکیدا هەر لە سەرەتاوە بونی هەبوە و لە شەڕی ناوخۆدا زۆر بە زەقی دیارە لە نێوان ئەوانەی کە دژ بە کۆیلایەتین و ئەوانەی دەیانەوێت کۆیلایەتی بەردەوام بێت. بە دیدی ئەو، گروپێک هەبوون لە ئەمریکا هەمیشە دژ بەوە بوون کە جگە لە پیاوی سپی پێست کەسی تر مافی ئەوەی هەبێت کە ئازاد و یەکسان بێت. کیگان ترەمپ بە نوێنەری ئەم گروپە لە خەڵک دەبینێت. دیارە ئەم گروپە ناتوانن تەنها لە سەر ئەم بنەمایە دەنگی تەواو بەدەست بهێنن هەتا حوکم بکەن، بۆیە پرسی تر لە گەڵ خۆیاندا دەوروژێنن، بۆ نمونە جیهانگەریی و لە دەستدانی کاری برێکی زۆر لە خەڵکی سپی پێستی نیمچە هەژار. دژایەتی بیانی و بینینیان وەک مەترسی و هەرزانکەری دەستی کار، پاڵنان بۆ گۆشەگیرێتی لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا. بایەخدان تەنها و تەنها بە ئەمریکا.   لە هەناو ترەمپیزمدا کۆمەڵێک زۆر لە گروپی جیاواز جیاواز بونیان هەیە، کە بڕی زۆریان بە زەقی بانگەشەی باڵادەستی مرۆڤی سپی پێست دەکەن، وەک کەی کەی کەی، پراود بۆیز، و هەموو ئەوانەی کە پەیوەستن بە کۆنفیدەرەکانەوە. هەموو ئەمانە لەمڕۆدا ترسێک کۆیان دەکاتەوە، ئەویش ترسی جێگرەوەیانە بە خەڵکانی نا-سپی. ئەم ترسە پاڵنەری ڕەگەزپەرستیی و فاشیزمیانە، چونکە تەنها لە سیستەمێکی فاشییانەدا زەمینەی ئەوە دەبێت کە کەمینەیەکی سپی پێست حوکمی زۆرینەیەکی تر بکات، ئەمەش پاڵنەری سەرەکی کەسێکی وەک ئیلۆن ماسکە کە پەروەردەی ژینگەیەکی وەهابوە لە باشوری ئەفریقا لە سەردەمی ئەپارتایدا. تویتەر ئەمڕۆ پانتاییەکە کە ڕەگەزپەرستی و سوکایەتی بە زۆرینەی مرۆڤایەتی نەک ڕێگەپێدراوە بەڵکو هاندەدرێت لە ژێر بەهانەی ئازادی ڕادەربڕیندا.  ئەم دۆخە وەها دەکات کە دژایەتی هەڵبژاردن، دژایەتی سیستەمی دیموکراسیی ببێت بە کرۆکی ئامانجی ئەم گروپانە.  تەنها لەم ڕوانگەیەوە دەتوانیت لە دونیابینی ترەمپ و ترەمپییەکان تێبگەیت. ئەم ترسە بۆ دەرەوەی ئەمریکا کۆمەڵێک کاریگەریی گەورەی هەیە. لەم ڕۆژانەی دواییدا دیدارێک لە گەڵ بۆب بیردا سازکرا، دەربارەی زۆر بوار، یەکێک لەوانەی دۆخی توندوتیژیی و ئەگەری جەنگ لە ئەمریکا، بۆب باوەڕی وەهابوو کە لە ئەمریکا ئەگەری توندوتیژی و بەریەککەوتن زۆرە. بۆب ئەیجنتێکی ناسراوی دەزگای سیخوڕیی سی ئای ئەیە، یەکێکە لەوانەی کە بە وورد و دڕشتی گرێی کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان ئاشنایە، لە ساڵی ١٩٩٥ لە گەڵ ئەحمەد چەلەبیدا هەوڵی کودەتا دەدەن لە عێراق. بەڵام ئەوەی زیاتر لە قوراوی ئەم دۆخەمان نزیک دەکاتەوە، لێکۆڵەرێکە بە ناوی باربرا واڵتەر. ئەم لێکۆڵەرە لە نەوەدەکانەوە کاری سەرەکی لێکۆڵینەوەیە لە سەر شەڕی ناوخۆ. ئەو وەهای دەبینێت کە ئەمریکا بەرەو شەڕی ناوخۆ دەڕوات، لەبەر ئەوەی کە هەتا بێت بنەماکانی شەری ناوخۆ تیایدا چەکەرە دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ سی ئای ئەی گروپێکی لێکۆڵەریان کۆکردەوە بۆ زانینی ئەوەی ئایا چۆن جەنگی ناوخۆ دروست دەبێت، لەوێ چەمکێکیان بەکاربرد کە پێی دەوترێی ئانۆکراسیی، بەمانای سیستەمێکی سیاسی کە نە دیموکراسییە بە تەواوی و نە دیکتاتۆریەتە. بەو مانایە ئەگەری ئەوەی هەیە بە هەر ئاراستەیەکدا بڕوات. دەتوانین ناوی بنێین نیمچە دیموکراسیی. هەروەها ئەندامێتی گروپ یان پارتی سیاسی لە سەر بنەمای ڕەگەز، ئیتنی یان ئایدەلۆژی، یان بە مانایەکی تر ئەندامێتی نەگۆڕ. جەنگ لە ئەمریکا، یان گۆشەگیریی ئەمریکا، یان تەنانەت بێبایەخکردنی دونیا بۆ ئەمریکا، هەموو ئەمانە بنەمای دونیایەکی پڕ لە ناسەقامگیرین لە ئەگەری بردنەوەی ترەمپدا.

هاوڵاتی عێراق نزیکەی ٣٠ هەزار دەرچوو دادەمەزرێنێت و دەرچووانی هەرێم بێبەش دەبن لەو دامەزراندنە. ئەنجوومەنى راژەى فیدراڵى عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا دامەزراندنى زیاتر لە 28 هەزارو 400 دەرچووى وەکو قۆناغى یەکەمى دەرچووە پیشەییە پزیشکییەکان پەسەندکرد، بەڵام دەرچووانى هەرێمى کوردستان ناگرێتەوە. بەگوێرەى راگەیەندراوەکە لە کۆبوونەوەیەکى بەپەلەدا دامەزراندنى زیاتر لە 28 هەزار و 400 دەرچوو وەکو قۆناغى یەکەم پەسەند کراوە، ئەوەش بەگوێرەى یاساى ژمارە شەشى ساڵى 2000ـی پیشە پزیشکى و تەندروستییەکان بووە. باسلەوەشکراوە، ئەو تیمانەى کار لەسەر پرسى دامەزراندن دەکەن، دواى دەوامى فەرمیش لەکارەکانیان بەردەوامن بۆ ئەوەى بەخێرایی کارەکانى پرۆسەى دامەزراندن ئەنجامبدەن، هەلی دادپەروەران بۆ سەرجەم پێشکەشکاران رەخسێندراوە.

هاوڵاتی عێراق نزیکەی ٣٠ هەزار دەرچوو دادەمەزرێنێت و دەرچووانی هەرێم بێبەش دەبن لەو دامەزراندنە. ئەنجوومەنى راژەى فیدراڵى عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا دامەزراندنى زیاتر لە 28 هەزارو 400 دەرچووى وەکو قۆناغى یەکەمى دەرچووە پیشەییە پزیشکییەکان پەسەندکرد، بەڵام دەرچووانى هەرێمى کوردستان ناگرێتەوە. بەگوێرەى راگەیەندراوەکە لە کۆبوونەوەیەکى بەپەلەدا دامەزراندنى زیاتر لە 28 هەزار و 400 دەرچوو وەکو قۆناغى یەکەم پەسەند کراوە، ئەوەش بەگوێرەى یاساى ژمارە شەشى ساڵى 2000ـی پیشە پزیشکى و تەندروستییەکان بووە. باسلەوەشکراوە، ئەو تیمانەى کار لەسەر پرسى دامەزراندن دەکەن، دواى دەوامى فەرمیش لەکارەکانیان بەردەوامن بۆ ئەوەى بەخێرایی کارەکانى پرۆسەى دامەزراندن ئەنجامبدەن، هەلی دادپەروەران بۆ سەرجەم پێشکەشکاران رەخسێندراوە.

هاوڵاتی هەرچەندە پێشتر فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنی هاوبەشەكانی كەركووك بەرپرسیارێتی خستنەخوارەوەی درۆنە توركیەكەی لەكەركووك ڕاگەیاند، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانی عێراق دەڵێت " لێكۆڵینەوە لە هۆكاری خستنەخوارەوەی دەكەن". پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ پێنجشەممە درۆنێك لە گەڕەكی (تسعین)ـی شاری كەركووك خرایە خوارەوە و هیچ زیانێكی گیانی لێنەكەوتەوە. شانەی ڕاگەیاندنی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانی عێراق بڵاوی كردەوە: كاتژمێر 9:30ی ئەمڕۆ پێنجشەممە بەرگریی ئاسمانیی عێراق فڕۆكەیەكی بێفڕۆكەوانی لەناو كەرتی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەكانی كەركووك بەدیكرد و دوای بەدواداچوون و زانینی بەرنامەی گەشتەكەی و گەیشتنی بۆ ناوەندی شاری كەركووك كە بارەگای حكومی، ناوەندە ئابوورییە گرنگەكان و ئامانجە گرنگەكانی تێدایە، لێكۆڵینەوە لەلایەن هەموو دەزگاكانەوە كرا. لە لێكۆڵینەوەكەدا "هێزە ئەمنییەكان و هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، ناسنامەی ئەم فڕۆكەیەیان پشتڕاستكردەوە و دەركەوت كە فڕۆكەیەكی نەناسراوە، ئێستا تیمێكی تایبەت پێكهێنراوە و لێكۆڵینەوە لە هۆكاری كەوتنە خوارەوەی دەكەین". فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكان وادەڵێت. پێشتر فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانی كەركووك بەرپرسیارێتی خستنەخوارەوەی درۆنەكەی لەئەستۆگرت و ڕایگەیاندبوو " درۆنێك بێ پرس و ئاگاداركردنەوە هاتووە و خستوویانەتە خوارەوە".

هاوڵاتی میدیای تورکیا زانیاریی لەسەر ئەو درۆنە ئاشکرا دەکات کە لە کەرکووک خرایە خوارەوە و عێراقیش دەڵێت بە بەرگریی ئاسمانیی خۆیان خستوویانەتە خوارەوە.  بەرپرسێكی باڵا لە هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق پشتڕاستی دەکاتەوە كە ئەو درۆنەی لە كەركووک خراوەتە خوارەوە، توركییە و دەڵێت "بە چەکی عێراقی خستمانە خوارەوە". لەلایەن خۆشیەوە، میدیای تورکیا ئاشکرای کرد، ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانەی تورکیا کە لە کەرکووک خرایە خوارەوە، لە "جۆری (ئاکسونگور)ـە". دەشڵێن "درۆنەکە لە ناوچەی چیمەنی کەرکووک سەرقاڵی ئۆپەراسیۆن بووە دژی پەکەکە". پێشتر عەمید ڕوكن عەبدولسەلام حەموودی، جێگری فەرماندەی بەرگریی ئاسمانیی-ناوچەی باكوور، لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا لە شوێنی كەوتنەخوارەوەی درۆنەكە لە گەڕەكی تسعینی كەركووك، ڕایگەیاند "تیمەكانی بەرگریی ئاسمانیی عێراق درۆنێكی توركییان خستە خوارەوە".  وتیشی "درۆنەكە كە لە سنووری سلێمانییەوە هاتبوو و لە ئاسمانی ناحیەی چیمەنەوە کایەی ئاسمانیی كەركووكی بەزاند". ئەو بەرپرسەی هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق جەختی لەوە كردەوە "درۆنەكە بە چەك و هەوڵی عێراق و لەژێر ڕێنماییەكانی فەرماندەی هێزەكانی بەرگریی ئاسمانیی عێراق خراوەتە خوارەوە". بەیانیی ئەمڕۆ دیمەنی کەوتنەخوارەوەی تەنێک بە ئاگرەوە لە ئاسمانی کەرکووک بەدی کرا، دواتر دەرکەوت کە درۆنێکی تورکییە، پاشماوەی درۆنەکە لە گەڕکی تسعینی کەرکووک کەوتە خوارەوە و زیانی مادیی بە ماڵێک گەیاند و کەسێکیش بریندار بوو.

هاوڵاتی  هێزی ئاسمانیی عێراق لە ڕاگەیێنراوێکدا ئاشکرای کرد دوای ئەوەی درۆنێک لە ئاسمانی کەرکووک بینراوە بە سیستەمی بەرگریی ئاسمانی بانستێری فەرەنسی خراوەتە خوارەوە. دەشڵێت، درۆنەکە لە جۆری ئانکای تورکییە.  لە کاتژمێر 10:25ی بەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە 29ی ئابی 2024 لە گەڕەكی تسعینی شاری كەركووک نزیك لە فڕۆكەخانەی شارەكە درۆنێكی گەورە كەوتە خوارەوە. هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق ڕایگەیاند: دڕۆنێک لە کاتژمێر 10ی بەیانی هاتووەتە ئاسمانی کەرکووک و بەگوێرەی پرۆتۆکۆڵی بەرگریکردنی ئاسمانی بۆ هۆشداری کردن مووشەکی ئاڕاستە کراوە و دواتر لە کاتژمێر 10:25 بە سیستەمی بەرگریی ئاسمانی بانستێری فەرەنسی خراوەتە خوارەوە. بەرگریی ئاسمانی عێراق ئەوەشی خستووەتەڕوو، لە کاتی پشکنینی پاشماوەی درۆنەکە دەرکەوتووە کە جۆری ئەنکای تورکییە و کەتووەتە سەر ماڵێک لە شاری کەرکووک و تەنیا زیانی ماددیی هەبووە. درۆنەکانی تورکیا پێشتر چەند حاڵەتێکی بەرکەوتنیان لەگەڵ بەرگریی ئاسمانی عێراق لە دەوروبەری شاری کەرکوک هەبووە و بەگوێرەی پرۆتۆکۆلی هۆشداری کشاونەتەوە.

هاوڵاتی له‌ناوچه‌ى چیمه‌نی شه‌هیدانی کەرکووک سوپاى عێراق له‌ڕێگه‌ى چوار موشه‌كه‌وه‌ فڕۆكه‌یەکی توركیایان كردە ئامانج‌ و له‌گه‌ڕه‌كى زوبات ـ نزیك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى په‌روه‌رده‌ى كه‌ركووك له‌ناو شارى كه‌ركووك فڕۆکەکە کەوتە خواره‌وه‌و زیانى به‌خانویه‌كیش گه‌یاندوه‌. ئەمڕۆ پێنجشەممە، 29ی ئابی 2024، عه‌مید ڕوكن عبدالستار عبود جێگرى فه‌رمانده‌ى هێزى ئاسمانى باكورى عێراق ڕایگەیاند، فڕۆکەیەکی تورکیامان لە ئاسمانی کەرکووک خستە خوارەوە. عەمید ڕوكن عبدالستار عبود ئەوەشی خستۆتەڕوو، ئه‌و فڕۆكه‌یه‌ هیچ ڕێگه‌پێدان ‌و هه‌ماهه‌نگییه‌كى له‌گه‌ڵ سوپاى عێراق‌ و ده‌سه‌ڵاتى مه‌ده‌نى فڕۆكه‌وانى عێراق نه‌بوه. دەشڵێت، ‌فڕۆکەکە سه‌ربه‌خۆ هاتوه‌ته‌ ئاسمانى وڵاته‌كه‌مان، بۆیه‌ فه‌رمانمان پێكرا هه‌رچى زوه‌ بیخه‌ینه‌ خواره‌وه‌و كاره‌كه‌شمان سه‌ركه‌وتوانه‌ ئه‌نجامدا. بە پێی زانیارییەکان چوار مووشەک لە لایەن سوپای عێراق ئاراستەی ئەو فڕۆکەیەی تورکیا کراوە و له‌و چوار موشه‌كه‌شدا یه‌كێك ئامانجه‌كه‌ى پێكاوه‌و فڕۆكه‌كه‌ى تێكشكاندو ته‌قاندیه‌وه‌. هەر بەپێی وتەکانی عەمید ڕوكن عبدالستار باسلەوەدەکات، "ئەو فڕۆکەیەی خراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ له‌درۆنێكى گه‌وره‌و جیاوز ده‌چێت، چونكه‌ قه‌باره‌كه‌ى ئێجگار گه‌وره‌یه‌ و هاوشێوه‌ى فڕۆكه‌یه‌كى گه‌وره‌ى كشتوكاڵیه‌ نه‌ك درۆنێكى خۆكوژى بچووك، قه‌باره‌ى زۆر گه‌وره‌یه‌ و له‌كاتى كه‌وتنیدا بۆسه‌ر زه‌وى له‌گه‌ڕه‌كى حه‌ى زوبات، له‌به‌رده‌م ئه‌و ماڵه‌دا كه‌ كه‌وتوه‌ته‌ خواره‌وه‌، چه‌ند هاوڵاتیه‌كى مه‌ده‌نیشى برینداركردوه‌، به‌ڵام برینه‌كانیان قورس نییه‌".

هاوڵاتی فەرماندەی پێشووی سوپای پاسدارانی ئێران  گرتە ڤیدیۆیەکی لە یەکێک لە کۆشکەکانی سەدام حوسێن بڵاودەکرێتەوە. قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشووی سوپای پاسدارانی ئێران،  بۆ یەکەمجار گرتە ڤیدۆیەکی لە یەکێک لە کۆشکەکانی سەدام حوسێن بڵاودەکرێتەوە،  ئاژانسی تەسنیم، ڤیدیۆکەی بڵاوکردووەتەوە و بەبێ ئەوەی ئاماژە بە کاتەکەی بدات و نووسیویەتی، "دیمەنی قاسم سولەیمانی لە یەکێک لە کۆشکەکانی سەدام حوسێن"، دیمەنەکان تایبەتن بە دۆکیومێنتارییەک بە ناوی "ئەو کەسەی وێرانی کرد، ئەوە بوو کە دروستی کرد".

هاوڵاتی  وتەبێژی یەکێتی لەبارەی زیادبوونی ناوی زیادە لە لیستی مووچەدا دەڵێت” عێراق لە خۆیەوە مووچەی خەڵک نابڕێت، ناو زیاد دەکرێت بۆیە مووچە دەبڕێت”. سەعدی ئەحمەد پیرە، وتەبێژی یەکێتیی ڕایگەیاند، لیستی مووچەخۆران وەزارەتی دارایی دەیکات و سەرپەرشتی دەکات، ئەگەر ئێمە ناومان زیادکردووە لە کوێیە کام وەزارەت ئاسایش پێشمەرگە کامیان؟ ئەوەی لە وەزارەتی ناوخۆ 2000 کەسێک زیاد کراوە ئێمەی تێدا نییە، لە پێشمەرگە باس لە 30 هەزار دەکرێت یان لە پەروەردە هی ئێمە نین و ئێمە زیادمان نەکردوون واتە لە سلێمانی ناوی نوێ زیاد نەکراوە بۆ لیستی مووچە.   سەعدی پیرە ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر حکومەتی هەرێم یان لایەنێک دەیەوێت ناو زیاد بکات با بە ئاگاداری عێراق بێت، چونکە لە خۆیەوە مووچەی خەڵک نابڕێت، ناو زیاد دەکرێت بۆیە عێراق مووچە دەبڕێت و کيشەی بۆ دروست دەکرێت، بابەتی هەژماری من و هەژماری تۆ و زیاد کردنی ناو دەبێ کۆتایی پێ بهێنرێت، دەبێت ئەو بڕیارەی لە دادگای فیدڕاڵی بڕیاری لێدراوە سەبارەت بە مووچە وەک خۆی جێبەجێ بکرێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، شوان محەمەد، پەرلەمانتاری پارتی لە بەغدا ڕایگەیاندووە، ئەوەی وەزارەتی دارایی و وەزیری دارایی عێراق دەیکات ئەجێندای سیاسی و دەستی سیاسی لە پشتە بۆ سزاداری هەرێمی کوردستان و خەڵکی هەرێمی کوردستان، ئێمە وەک پارتی چ پەیوەندیمان بەو با بەتەوە هەیە هەرچی دەکرێت وەزارەتی دارایی هەرێم خۆی دەیکات. سەبارەت بە زیادبوونی ناو لە لیستی مووچەدا ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەدا،  بەیاننامەی فەرمی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ژمێریاری وەزارەتی دارایی هەیە، کە جەخت دەکاتەوە لە مانگی حەوت بە بەراورد بە مانگی هەشت 577 کەس لە کۆی لیستەکان کەمی کردووە نەک زیادی کردبێت، تەنها ئەوانە نەبێت کە لە ڕابردوودا بایۆمەترییان نەکردووە، لە هەموو سلکە مەدەنی و سەربازیەکان لە خودی عێراقیش چەندین کەس بایۆمەتری نەکردووە. زیاتر لە 55 ڕۆژە مووچەخۆرانی هەرێم مووچەیان وەرنەگرتووە، وەزارەتی دارایی هۆکارەکەی بۆ کەمکوڕتی لە لیستی مووچە دەگەڕێنێتەوە، لایەنەکانیش یەکتری “تۆمەتبار” دەکەن بە هۆکاری دواکەوتنی مووچە.