تا ئێستا نزیکەی دوو ملیار بۆ هاووڵاتییانی چەمچەماڵ خەرجکراوە

  هاوڵاتى وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" رۆژی شەممە  موچەی مانگی نۆی وەزارەتی تەندروستی دابەشدەکرێت. ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 23ی ئه‌یلوولی 2021،  وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" رۆژی شەممە 25ی ئه‌یلوولی2021 ، موچەی مانگی نۆی وەزارەتی تەندروستی بە رێژەی %100 دابەشدەکرێت. ئەمەش لەكاتێكدایە ئەمڕۆ، فارس عیسا نوێنەرى حكومەتی هەرێمی كوردستان لە بەغدا ڕایگەیاند:"دوێنێ چوارشەممە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لەکۆبوونەوەی خۆیدا رەزامەندی لەسەر رەوانەکردنی ٢٠٠ ملیار دیناری دیكە بۆ هەرێمی كوردستان دەربڕیوە". نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە بەغدا اراشیگەیاند:"رێكارە كارگێڕییەكان تەواو بكرێت، پارەكە هاوشێوەی دوو مانگی پێشووتر دەنێردرێت، كە پێدەچێت هەفتەی داهاتوو بنێردرێت". لای خۆشییەوە، جوتیار عادل وتەبێژی حکومەتی هەرێم رایگەیاند، "چاوەڕێی گەشتنی پارەکەی بەغدا دەکەین و هەرکات پارەکەی بەغداش گەشت موچە بەبێ لێبڕین دابەشدەکەین".

 هاوڵاتى سەرۆكی هەرێمی كوردستان پێشوازی لە محەممەد فەزل ئەلباری، باڵیۆزی نوێی بەنگلادش لە عێراق كرد و باڵیۆزە نوێیەكەش بانگهێشتى سەرۆكی وڵاتەكەی بۆ سەردانى بەنگلادش پێشکەش بە نێچیرڤان بارزانى کرد. ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 23ی ئه‌یلوولی 2021،بە پێی راگەیێندراوێکی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان لە دیدارێكدا " نێچیرڤان پیرۆزبایی دەستبەكاربوونی لە بەڕێزیان كرد و هیوای سەركەوتنی لە ئەركی نوێیدا بۆ خواست و پشتیوانیی هەرێمی كوردستانى بۆ سەرخستنی ئەرك و كارەكانی نیشان دا." سەرۆکی هەرێمی کوردستان جەختی لە بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان لەگەڵ بەنگلادش لە بوارە جیاكاندا كردەوە و ئاماژەى بە کارامەیی دەستی كاری بەنگلادشی لە هەرێمی كوردستان کرد. هەر بەپێی راگەیێندراوەکەی سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان "باڵیۆزی بەنگلادش سڵاو و رێز و بانگهێشتى سەرۆكی وڵاتەكەی بۆ سەردانى بەنگلادش پێشکەش بە نێچیرڤان بارزانى کرد و سوپاسی هەرێمی كوردستانی بە خەڵك و حكومەتەوە کرد بۆ پێشوازی و هاوكارییان لەگەڵ دەستی كاری بەنگلادشى." لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا باڵیۆزی بەنگلادش خواستى بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەكانی وڵاتەكەی لەگەڵ عێراق و هەرێمی كوردستان لە هەموو بوارەكان، بەتایبەتى لە بوارى بازرگانیدا دووپاتكردەوە. هەر لە کۆبوونەوەکەدا هەڵبژاردنەكانی عێراق، دۆخى ئاوارەكان لە هەرێمی كوردستان و بەنگلادش، پێویستی كردنەوەی نووسینگە یان كۆنسوڵگەریی بەنگلادش لە هەولێر تاوتوێكرا

هاوڵاتى دوێنێ‌ به‌رپرسێكى باڵاى پارتى كرد، كوردستان بۆتە مۆڵگه‌ی پاراستنی تاوانبارانی جینۆساید لەعێراق‌و ئێستا ئەو تاوانبارانە لەكوردستان دەژین‌و داڵدەدراون، له‌به‌رامبه‌ریشدا ژمارەیەك لە رێكخراوكانی بواری جینۆسایدی گەلی كورد وەڵامیان داوەتەوە و  ڕایانگەیاند:" ئەوەی كاكە مین نەجاڕ ئاشكرای كرد، 30 ساڵە لە كوردستان جێبەجێدەكرێت لە ژێر ناوی لێبوردنی بەرەی كوردستانی و ئاشتەواییدا، بۆیە داوا لە داواكاری گشتی دەكەین، بە ئەركی خۆیان هەڵبستن و چیتر رێگە بەو جۆرە سۆكایەتییە بە یاسا و قوربانیانی جینۆساید نەدەن". ژمارەیەك لە رێكخراوكانی بواری جینۆسایدی گەلی كورد پەیامێكیان بڵاوكردەوەو ڕایانگەیاند" دوێنێ لە سەر زاری ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان، ئاشكرا كرا كە كوردستان بۆتە مۆڵگای پاراستنی تاانبارانی جینۆساید لە عێراق، لە كاتێكدا زۆریان وەك تاوانبار لە دادگاكان ناویان هاتۆتەوە و سزای خۆیان وەرنەگرتووە". ئەمڕۆ ژمارەیەک رێکخراو و کەسایەتی هەرێمی کوردستان لە بەیاننامەیەکدا رایانگەیاند" دوێنێ لە سەر زاری ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی  پارتی دیموكراتی كوردستان، بەناوی (كاكەمین نەجار)، بۆ یەكەم جار راشكاوانە ئاشكرا كرا كە كوردستان بۆتە مۆڵگای پاراستنی تاوانبارانی جینۆساید لە عێراق،  بەوەی ئێستا ئەو تاوانبارانە لە كوردستان دەژین و  داڵدەدراون گوایە پەشیمانن لەوەی بەشداربوونە لە ئەنجامدانی تاوانەكانی جینۆساید بەرامبەر بە گەلەكەمان، لەوانە تاوانەكانی (ئەنفال و هەڵەبجە)، لە كاتێكدا زۆریان وەك تاوانبار لە دادگاكان ناویان هاتۆتەوە و سزای خۆیان وەرنەگرتووە، بە فەرمیش دانیان بە تاوانەكانیان نەناوە و داوای لێبوردنیشیان نەكردووە". دەشڵێن" ئەوەی كاكە مین نەجاڕ ئاشكرای كرد، 30 ساڵە لە كوردستان جێبەجێدەكرێت لە ژێر ناوی لێبوردنی بەرەی كوردستانی و ئاشتەواییدا، وەلێ  نەجار بە ئاشكرا دەریبڕی و لە كاتێكدا تاوانبارانی تاوانی جینۆساید و تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی هیچ لێبوردنێك نایانگرێتەوە، ئەوانە تاوانی زەق و گەورەیان ئەنجامداوە". ئەوەشخراوەتەڕوو: ئەم دانپێدانانە راستەوخۆیە بەڵگەی ئەوەیە، نەك بە تەنها جاش و موستەشارەكان لە هەرێمی كوردستان داڵدەدراون، بەڵكو دانپێدانانێكی راستەوخۆیە بەوەی كە سەرانی رژێمی پێشوو لە تاوانبارانی تاوانەكانی جینۆساید گەلی كورد لەئێستادا لە هەرێمی كوردستان دەژین و داڵدەراون، وەك بینیمان لە ماوەی رابردوودا عزەت دوری و ئەرشەد زێباری لە كوردستان مردن و مەلا عوزێریش گەورەترین پرسەی حیزبی بۆ داندرا، كە هەموو سوكایەتیبوون بە رابردوو و ئێستامان.  دەقی پەیامەكە: دوێنێ 22-9-2021 لە سەر زاری ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان، بە ناوی (كاكەمین نەجار)، بۆ یەكەم جار راشكاوانە ئاشكرا كرا كە كوردستان بۆتە مۆڵگای پاراستنی تاانبارانی جینۆساید لە عێراق، بەوەی ئێستا ئەو تاوانبارانە لە كوردستان دەژین و داڵدە دراون گوایە پەشیمانن لەوەی بەشداربوونە لە ئەنجامدانی تاوانەكانی جینۆساید بەرامبەر بە گەلەكەمان، لەوانە تاوانەكانی ( ئەنفال و هەڵەبجە), لە كاتێكدا زۆریان وەك تاوانبار لە دادگاكان ناویان هاتۆتەوە و سزای خۆیان وەرنەگرتووە, بە فەرمیش دانیان بە تاوانەكانیان نەناوەو داوای لێبوردنیشیان نەكردووە. ئەوەیكاكە مین نەجاڕ ئاشكرای كرد, 30 ساڵە لە كوردستان جێ بەجێدەكرێت لە ژێر ناوی لێبوردنی بەرەی كوردستانی و ئاشتەواییدا, وەلێ نەجار بە ئاشكرا دەریبڕی و لە كاتێكدا تاوانبارانی تاوانی جینۆساید و تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی هیچ لێبوردنێك نایانگرێتەوە , ئەوانە تاوانی زەق و گەورەیان ئەنجامداوە. ئەم دانپێدانانە راستەوخۆیە بەڵگەی ئەوەیە، نەك بە تەنها جاش و موستەشارەكان لە هەرێمی كوردستان داڵدەدراون، بەڵكو دانپێدانانێكی راستەوخۆیە بەوەی كە سەرانی ڕژێمی پێشوو لە تاوانبارانی تاوانەكانی جینۆساید گەلی كورد لەئێستادا لە هەرێمی كوردستان دەژێن و داڵدەراون, وەك بینیمان لە ماوەی رابردوودا عزەت دوری و ئەرشەد زێباری لە كوردستان مردن و مەلا عوزێریش گەورەترین پرسەی حیزبی بۆ داندرا, كە هەموو سوكایەتیبوون بە رابردوو و ئێستامان. ئێمە لێرەدا وەك رێكخراوكانی بواری جینۆسایدی گەلی كورد، بە توندی ئیدانەی داڵدەدان و دادگایی نەكردنی تاوانبارای جینۆساید و ئەو جۆرە لێدوان و پاڕانەوە و بەرگرییە لە تاوانباران دەكەین, كە زۆر بێباكانە بە ناوی (پەشیمانبونەوەی ئەو تاوانبارانە) لە چوارچێوەی بانگەشەی هەڵبژاردن بە شانازییەوە دەفروشرێتەوە. لە كاتێكدا لە یاسای بەركار و رێككەوتنە نێودەوڵەتیەكان، شتێك نییە بۆ پەشیمانبوونەوە و تاوانبار دەبێت بە سزای یاسایی خۆی بگات, نەك ئەوەش بەڵكو داكۆكی و پاڕانەوە لە تاوانباران، جۆرێكە لە تاوان و لە زۆر وڵات سزای بۆ داندراوە. هەر بۆیە داوا لە داواكاری گشتی دەكەین، بە ئەركی خۆیان هەڵبستن و چیتر رێگە بەو جۆرە سۆكایەتییە بە یاسا و قوربانیانی جینۆساید نەدەن و تاوانباران و داكۆكیكاران لە تاوانبارانی تاوانانی جینۆسایدی گەلی كورد راپێَی دادگا بكەن, هەرچەندە لە رابردوودا سكاڵای ئێمەی وەرنەگرتووە دژ بە تاوانبارانی ئەنفال. 1- كۆمەڵەی داكۆكی له پرسی ئەنفال 2- رێكخراوی گەشە پێدانی مافی مرۆڤ 3- رێكخراوی كوردستان بێ جینۆسایدkwg 4- تۆڕی رێكخراوە كوردستانیییەكان بۆ دادگای تاوانی نێودەوڵەتی -koncicc 5- رێكخراوی چیرۆكەكانی ئەنفال 6- رێكخراوی هەڵمەتی دادپەروەری ojc- 7- عەلی بەندی نووسەرو لێكۆڵەر لە بواری ئەنفال 8- ئیبراهیم هەورامانی نووسەر و لێكۆڵەر لە بواری دۆزی هەڵەبجە 9- گروپی كار بۆ ئەنفال 10- عارف قوربانی نووسەرو لێكۆڵەر لەبواری ئەنفال 11- مەلا شاخی نووسەر و رۆژنامەنووس 12- لەتیف فاتیح فەرەج نووسەرو لێكۆڵەر لە بواری ئەنفال 13- هیوا سەید سەلیم نووسەرو كوڕی شەهید 14- عادیل حاجی محەمەد ئەندامی پێشووی پەرلەمانی كوردستان و دەستەی دامەزرێنەری كۆمەڵەی داكۆكی لە ئەنفالكراوان 15- دكتۆر فاتیح سەنگاوی نووسەرو توێژەر لەبواری پرسی ئەنفال 16- رێكخراوی چاودێری كوردۆساید-چاك كوردستان 17- هێمن حەسیب چالاكوانی بواری جینۆساید 18- تۆڕی ئایكان كوردستان – ikn 19- رێكخراوی قەدەغەكردنی چەكی كۆكوژ لە كوردستان – oawmd 20- رێكخراوی جیهانێكی بێ چەكی كیمیاوی و بایەلۆجی – www 21- هەڵمەتی ژیان دژ بە ئیعدام لە كوردستان 22- رێكخراوی مانەوە بۆ پرسی شەهیدان و ئەنفالكراوان 23- رێكخراوی دادپەروەری و ئاشتی جیهانی بۆ مافەكانی مرۆڤ 24- رێكخراوی چواردەی چوار 25- دەزگای مۆنمێنتی هەڵەبجە لە لاهای 26- دانا هەڵەبجەیی نووسەرو چالاكوانی بواری دۆسیەی هەڵەبجە 27- دلێر كەریم نووسەر لە بواری جینۆساید 28- رێكخراوی باران بۆ پرسی ئەنفال و شەهیدان 29- عەلی مەحمود محەمەد نووسەرو چالاكوان لەبواری جینۆساید

شاناز حەسەن وەزیری تەندروستی رایگەیاند: "قۆناغی زۆر پێشکەوتوومان لە پێدانی ڤاکسین بە چین و توێژەکانی کۆمەڵگە بڕیوە، رێژەی ئامانج بۆ ئەوانەی تەمەنیان لە سەرووی 18 ساڵەوەیە گەیشتووەتە نزیکەی 20٪ کە ژەمی یەکەمیان وەرگرتووە، نزیەکی 13٪یشیان هەردوو ژەمەکەیان وەرگرتووە". بەڕێوەبەری بەشی ئایتی لەوەزارەتی تەندروستی دەڵێت:" ئێستا زیاتر لە 954 هەزار  كەس ناویان تۆماركردووە و لە چاوەڕوانی وەرگرتنی ڤاكسیندان". ئەمڕۆ پێنجشەممە 23-09-2021، دکتۆر سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی هەرێمی کوردستان لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "قۆناغی زۆر پێشکەوتوومان لە پێدانی ڤاکسین بە چین و توێژەکانی کۆمەڵگە بڕیوە، هەفتانە بڕی 100 هەزار ژەمە ڤاکیسن دەگاتە هەرێمی کوردستان کە ژمارەکە دوو هێندەی هەفتەکانی رابردووی لێهیاتووە." بە وتەی سامان بەرزنجی "رێژەی ئامانج بۆ ئەوانەی تەمەنیان لە سەرووی 18 ساڵەوەیە گەیشتووەتە نزیکەی 20٪ کە ژەمی یەکەمیان وەرگرتووە، نزیەکی 13٪یشیان هەردوو ژەمەکەیان وەرگرتووە". وەزیری تەندروستی دەڵێت: "ئامانجی ئێمە بریتییە لە پێدانی ڤاکسینی دژە کۆرۆنا بۆ زیاتر لە 3 ملیۆن 256 هەزار هاووڵاتی لە هەرێمی کوردستان، خۆشبەختانە لەگەڵ رێکخراوی تەندروستیی جیهانی ئێستا 11 سەنتەری دیکەی تایبەت بە ڤاکسینی جۆری فایزەر گەیشتە هەرێمی کوردستان، واتە 11 سەنتەری دیکە زیاد دەبێت تەنیا بۆ  ڤاکسینی جۆری فایزەر، ئەو سەنتەرانە تایبەتمەندی خۆیان هەیە، زیاتر سەرنجیشمان لەسەر دەرەوەی شارەکان و قەزاو ناحیەکان دەبێت". حەربی كەتۆ، بەڕێوەبەری بەشی ئایتی لەوەزارەتی تەندروستی بەهاوڵاتی وت:" تائێستا زیاتر لە 9هەزار  كەس ناویان تۆماركدووە و لە چاوەڕوانی ەورگرتنی ڤاكسیندان". بەرێوەبەری بەشی ئایتی لەوەزارەتی تەندروستی هەرێم ئەوەشی رونكردەوە:" ڕۆژانە نزیكەی 13بۆ 15 هەزار كەس ڤاكسین وەردەگرن". حەربی كەتۆ، ئەوەشی رونكردەوە، هاوڵاتیان بە پەرۆشیەكی زۆرەوە ناو تۆماردەكەن و چاوەڕوانی وەرگتنی ژەمی یەكەم و دووەمی ڤاكسینن. لەبارەی ڕێژەی وەرگرتنی ڤاكسین لە پارێزگاكاندا وتی:" لە پارێزگای دهۆك بە ڕێژەیەكی بەرچاو هالواَتیان ڤاكسین وەردەگرن و دوای ئەوە پارێزگای هەولێر و دواتریش سلێمانی". سامان بەرزنجی تکا لە هاونیشتمانیان دەکات "خێرا بکەن لەوەی خۆیان بکوتن، چونکە بینیمان لە شەپۆلی سێیەمدا چۆن رێژەی تووشبوون بە خێرایی بڵاوبووەوە و رێژەی مردن هەبوو، ئێستاش نەخۆشی کۆرۆنا لەناو کۆمەڵگە ماوە، راستە بەرەو کەمی چووە بەڵام تاوەکو ئێستا بوونی هەیە". وەزیری تەندروستی داوا لە مامۆستایانیش دەکات خۆیان بکوتن و دەڵێت: "بەشێکی زۆری مامۆستایان خۆیان تۆمارکردووە، بەڵام نەهاتوون ڤاکسین وەربرگن، داوایان لێدەکەین سەردانی سەنتەرەکان بکەن و ڤاکسین وەربگرن، هیوادارین هەموو لایەکمان هاوکار و پاڵپشت بین بۆ ئەوەی بەرەنگاری ئەو نەخۆشییە ببینەوە، بەلایەنی کەم پرۆسەی پەروەردەو فێرکردن لە هەرێمی کوردستان ئەمساڵ بە ئاستێکی بەرز و سەلامەتی بەڕێوەبچێت".

 شاناز حەسەن نوێنەرى حكومەتی هەرێمی كوردستان ڕایگەیاند:" رەزامەندی لەسەر رەوانەکردنی ٢٠٠ ملیار دینار ەكە دراوە و هەفتەی داهاتوو خەرجدەكرێت".  ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 23ی ئه‌یلوولی 2021، فارس عیسا نوێنەرى حكومەتی هەرێمی كوردستان لە بەغدا لە لێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" دوێنێ چوارشەممە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق لەکۆبوونەوەی خۆیدا رەزامەندی لەسەر رەوانەکردنی ٢٠٠ ملیار دیناری دیكە بۆ هەرێمی كوردستان دەربڕیوە". نوێنەرى حکومەتى هەرێم لە بەغدا اراشیگەیاند:"رێكارە كارگێڕییەكان تەواو بكرێت، پارەكە هاوشێوەی دوو مانگی پێشووتر دەنێردرێت، كە پێدەچێت هەفتەی داهاتوو بنێردرێت". هاوكات پەرلەمانتارێكی كورد لە بەغدا پشتڕاستیكردەوە و جەختی كردەوە "هیچ مەترسیەك لەسەر ناردنی 200ملیارەكە نییە". شیروان میرزا، پەرلەمانتاری یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق، لە لێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:"ناردنی 200ملیارەكە بەردەوام دەبێت و هیچ كێشەیەكی نیە". ئەم پەرلەمانتارە ئەوەشی رونكردەوە: وەزیری دارایی بڕیاری لەناردنی 2200ملیارەكە داوە، بەو پێیە هیچ مەترسیەك لەسەر ناردنی نیە نە بۆ ئەم مانگە و نە بۆ مانگەكانی داهاتووش". ماوەی دوو مانگە، هەولێر و بەغدا رێککەوتن لەسەرئەوەی بەغدا مانگانە وەک پێشینە بڕی ٢٠٠ ملیار دینار رەوانەی هەرێمی کوردستان بکات. لای خۆشییەوە، جوتیار عادل وتەبێژی حکومەتی هەرێم رایگەیاند، "چاوەڕێی گەشتنی پارەکەی بەغدا دەکەین و هەرکات پارەکەی بەغداش گەشت موچە بەبێ لێبڕین دابەشدەکەین". بڕیارە رۆژی ٢٥ی ئەم مانگە، پرۆسەی دابەشكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان بەبێ لێبڕین دەستپێبکات.

  هاوڵاتى وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش  ڕایگەیاند:  بە مەبەستی بەهێزکردن و پڕچەککردنی هاوپەیمانەکانمان بۆ رووبەڕوبوونەوەی تیرۆر، (٧٠) ئۆتۆمبێلی دیکەی گولـلە نەبڕی سەربازیمان رادەستی وەزارەتی پێشمەرگە کرد".  ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 23ی ئه‌یلوولی 2021، واین مارۆتۆ وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ شەڕی دژ بە داعش لە تویتێکدا لە هەژماری فەرمی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تویتەر رایگەیاند" لە چوارچێوەی بەرنامەکانی پاڵپشتی و دارایی و پڕچەککردنی ئەمریکا بۆ رووبەڕوبوونەوەی داعش، ٧٠ ئۆتۆمبێلی گولـلەنەبڕی سەربازیمان رادەستی وەزارەتی پێشمەرگە کرد". جەختشیکردەوە: کە بەردەوام دەبین لە هاوکاریکردنی هاوپەیمانەکانمان بۆ بەهێزترکردن و پڕچەککردنیان، بۆ رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر، دابینکردنی سەقامگیری ناوچەکانی دانیشتوان.  هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پێشتر چەندین جار ئوتۆمبێل و كەرەستەی بۆ هێزەكانی پێشمەرگە ناردووە لە سنوری ئەو هاواكریانەی لە رێككەوتنەكەدا هەن.

 هاوڵاتى  موقتەدا سەدر ڕایگەیاند:  "چەند جوانە گردبوونەوەی ملیۆنی ببینین کە بەرەو "قیبلەی چاکسازی" دەڕۆن.  موقتەدا سەدر لەبارەی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق کە بڕیاری رۆژی 10ی ئۆکتۆبەری 2021 بەرێوەبچێت و چلەی ئیمامی حوسێن تویتێکی کرد. لەتویتەکەیدا دەڵێت: "چەند جوانە گردبوونەوەی ملیۆنی ببینین کە بەرەو "قیبلەی چاکسازی" دەڕۆن و لەوە جوانتر ئەوەیە خۆمان چاک بکەین و دواتر ئەو واقیعە تاڵەی تێیدا کۆمەڵێک گەندەڵ حوکمی بکەن کە ئیمامی حوسێنیان کردووەتە قوربانی حەز و ئارەزووەکانییان و ئەمڕۆ عێراق دەکەنە قوربانیی گەندەڵەکانییان، بگۆڕین". رێبەری رەوتی سەدر هەر لە تویتەکەیدا نووسیویەتی: "پێویستە لەسەر ئەوانەی بەرەو قیبلەی چاکسازی دەڕۆن بەڵێن بە ئیمامەکەیان بدەن چاکسازی سەربخەن". موقتەدا سەدر لەتویتەکەیدا سوپاسی ئیمامی حوسێنی کردووە کە بە گوتەی ئەو عاشقی چاکسازی بووە، سوپاسی خزمەتکارانی ئیمامی کردووە کە: "خزمەتی چاکسازی دەکەن".هەروەها ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە کە چاکسازی سەردەکەوێت و گەندەڵی دەپووکێتەوە. موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر لە تەمموزی 2021 رایگەیاند بایکۆتی هەڵبژاردن دەکات، بەڵام دواتر لە بڕیارەکەی پاشگەزبووەوە و گوتی بەشداریی لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراقدا دەکەن.

سازدانی: شاناز حەسەن عەبدولڕەحمان سدیق، سەرۆكی دەستەی ژینگەی هەرێمی كوردستان، لەچاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتى  جەختی لەوە كردووە سیاسەتێكی ژینگەیی سەركەوتوو پێویستی بەژینگەی سیاسی سەركەوتوو هەیە. هاوڵاتى : بەگشتی خوێندنەوەت بۆ ژینگەی هەرێمی كوردستان چییە؟ عەبدولڕەحمان سدیق: ژینگەی هەرێمی كوردستان لەئاستێكی مامناوەندیدایە، لەبەرئەوەی لەدوای ساڵی 2006 و دەرچوونی یاسای وەبەرهێنان، دەتوانین بڵێین تاڕادەیەكی زۆر، پڕۆژە بازرگانی و پیشەسازی و كشتوكاڵییەكان لەهەرێمدا دەستبەكاربوون و ئەم پەرەسەندنە ئابوریە لەهەر وڵاتێكدا واتە پەرەسەندنی ئابوری و بازرگانی خۆی لەخۆیدا، هەم وەك ئەوەی سەركەوتنێكی ئابوریە، لەلایەكی تریشەوە دەبێتە مایەی پیسبوونی ژینگە، بۆیە ئێمە دەتوانن بڵێین هەرێم ژینگەكەی لەو حاڵەتە ناوەندییەدایە، جا لەپێناوی ئەوەی  پێشكەوتنەكان هەر بەردەوام دەبن تا چارەنووسمان وەك چارەنووسی ئەو وڵاتانە نەبێت كەئێستاكە بەدەستی گۆڕانكاری كەشوهەواوە دەناڵێنن، بۆیە لەدوای ئەو یاسایە، یاسای پاراستن و چاككردنی ژینگە دەرچوو لەساڵی 2008دا، بۆیە ئێستا هەموو هەوڵێكمان بۆ ئەوەیە وەك دەستەیەكی چاودێری و بەدواداچوون، لەگەڵ وەزارەتەكان رۆژانە لەهەوڵی ئەوەداین هەموو هەنگاوەكانی  بزانرێت چەندی گرفتی ژینگەیی دروستدەكات و چەندی پێویستی بەچارەسەرە، واتە ئێمە بەردەوام بیریان دەخەینەوە گرفت هەیە لەناو چارەسەریەكاندا و وەك چاودێر بەردەوام بەدوای چارەسەریداین. هاوڵاتى : بەتایبەت لەپارێزگای سلێمانی ژمارەیەك كارگە هەیە، تاچەند توانیوتانە كۆنتڕۆڵی ئەوانە بكەن كاریگەرییان نەبێت لەسەر پیسبوونی ژینگە؟ عەبدولڕەحمان سدیق: ئێمە دوو جۆرمان هەیە هەندێك كارگە كە بەرواری دامەزراندنەكەی و دروستكردنەكەیان كەوتۆتە پێش یاسای پاراستن و چاككردنی ژینگە، بۆیە بۆ ئەوانە بە جۆرێك لەجۆرەكان ئێمە لە رێگەی رێنماییە سەپێنراوەكانەوە داوای قەرەبووی رووبەری سەوزاییمان كردۆتەوە، بۆیە داوای لەسەدا 25 رووبەری سەوزایی دەكەین، لەكاتێكدا دەڵێت تەواوی رووبەرەكەم بەكارهێناوە و شوێنێك نەماوە بۆ سەوزایی شتێكی دیكەمان كردووە بەناوی «لەبری سەوز» لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی و شارەوانی و پەروەردە رێككەوتوین و بۆ نموونە وەزارەتی شارەوانی چەند باخچەی هەیە لەسنوری سلێمانی و نزیك ناوچەی كارگەكە، كە سەوزایی بۆ نەكراوە، پێویستە ئەو كارگەیە ئەركی سەوزكردنی بگرێتەئەستۆ بەقەد ئەو رووبەرەی كە لە كارگەكەی خۆیدا دەبێت بیكاتە سەوزایی لەباخچەكاندا یان لە ناو قوتابخانەكاندا یان لەناو نەخۆشخانەكاندا. هەروەها دانانی فلتەر بۆ كارگەكان كە لەكاتی دامەزراندنیدا دانەنراوە، یەكێك لەكارەكانی دەستەی ژینگە رۆژانە رێگەپێدانە بەكارگە و پڕۆژەكان یان رێپێنەدان، بۆیە لەئەنجامدا كە رێپێدانی وەرگرت ئێمە بەردەوام چاودێری دەكەین و لەكاتی سەرپێچیدا غرامە دەكرێن. هاوكات كاری هۆشیاركردنەوەی ژینگەیی و كاراكردنی یاساكانی خۆی و خاڵێكی زۆر گرنگ هێنانی تەكنەلۆژیای نوێ كە هاوردەكردنی ئەو ئامێرانەمان لەسەر ئیجباری كردوون كە دەبنە هۆی كەمكردنەوەی پیسبوونی ژینگە. هاوڵاتى : رێژەی سەوزایی پێویستە چەند بێت؟ عەبدولڕەحمان سدیق: بەشێوەیەكی گشتی ئەوەی كە ستاندارتی جیهانییە، بۆ پڕۆژەكان دەبێت لەسەدا 25ی سەوزایی بێت، بۆ پڕۆژە بچوكەكان پێویستە لەسەدا 10 سەوزایی بێت، بەگشتی بۆ رووبەری سەوزایی، دوو رووبەر هەیە لەشارەوانیەكاندا دەڵێت رووبەری سەوزایم لەسەدا 15یە، بەڵام كە لەوەزارەتی كشتوكاڵ بپرسی دەوترێت لەسەدا 12و نیوە، چونكە رووبەری سەوزایی بەپێوەری وازرەتی كشتوكاڵ بریتیە لە بوونی درەخت، واتە چاندنی نەمام ئەوە هەژمار دەكرێت، بەڵام شارەوانیەكان چیمەنەكان دەپێون،  روپێوی سەوزایی كارێكی زەحمەتە چونكە پێویستمان بەهاوكاری رێكخراوە جیهانییەكانە، بەگشتی بەپێی ئەو روپێوەی وەزارەتی كشتوكاڵ و سەرچاوەكانی ئاوی هەرێمی كوردستان  لە 2015 ئەنجامیداوە لە رێگەی رێكخراوێكی جیهانی باوەڕپێكراو، ئەوكات رێژەی سەوزایی 12.4٪ بووە، مانای ئەوەی ئەوەندەی دیكەمان پێویستە.  بەداخەوە بەهۆی دراوسێیەتی خراپ و ناهۆشیاری خۆشمان ئامارەكان پێمان دەڵێن لەساڵی 2010 تا سەرەتای 2020، یەك ملیۆن و 30 هەزار دۆنم دارستانمان سووتاوە، ئەمەش بێگومان جارێكی دیكە پڕكردنەوەی دەوێت، بۆیە ئەوەی ئێمە ئێستا ئومێدی پێدەكەین و هەوڵی بۆدەدەین لەسەدا 25 سەوزایی بەرجەستە بكرێت. هاوڵاتى : لەكاتێكدا كە ساڵانە ئوتۆمبێل نۆی دەكرێتەوە پارەیەك وەردەگیرێت بەناوی ژینگەوە تاچەند ئەم پارانە بۆ دەستەی ژینگە دەگەڕێنەوە؟ عەبدولڕەحمان سدیق: بەردەوام لەهەوڵی ئەوەداین ئەوانەی كەناوی سزای ژینگەیی لێنراوە، پێمان خۆشە ژینگە نەبێتە لایەنێك بۆ سزادان، بەڵكو ببێتە لایەنێك بۆ هۆشیاركردنەوە، لە هەریەك لەوەزارەتی سامانە سروشتیەكان و شارەوانی و ناوخۆ بڕە پارەیەك وەك باج بەناوی ژینگەوە وەردەگیرێت، بۆیە ئێمە داوامان كردووە، ئەو ناوە بگۆڕن، چونكە مەبەستمانە خەڵك و ژینگە پەیوەندیەكەیان دۆستانەبێت، بۆیە هەوڵمان بۆ ئەوەیە ئەو باجانە ناویان بگۆڕێت  بەتایبەت ئەو ژمارە زۆرە ئوتۆمبێلەی ئێستا هاوردە دەكرێت كە بەشێكیان بە شەحن كاردەكەن، بۆیە ناكرێت پارەی بەناوی ژینگەوە لێوەربگیرێت، ئەو وەك باجانە هیچیان ناگەڕێنەوە بۆ دەستەی ژینگە، بەڵكو هەندێكی بۆ وەزارەتەكە و بەشەكەی تری بۆ وەزارەتی دارایی دەگەڕێتەوە، لەكاتێكدا ئێمە سندوقی ژینگەمان هەیەو دەبێت بگەڕێتەوە ناوی، بەپێی یاساكەش، بەڵام بەهۆی قەیرانی داراییەوە ناگەڕێنرێتەوە بۆ ژینگە، وەڵامەكەیان تەنیا ئەوەیە بەهۆی بارودۆخی دارایی و دابینكردنی موچەوە  ناگەڕێنرێتەوە بۆ خزمەتی ژینگە. هاوڵاتى : تائێستا هیچ پڕۆژەیەكتان داوەتە پەرلەمان بۆ گۆڕانكاری جەوهەری لەژینگەدا؟ عەبدولڕەحمان سدیق: بەدڵنیاییەوە، یەكەم شت داوامان كردووە یاسای ژمارە 8ی ساڵی 2008 و یاساكانی دیكە هەمواربكرێنەوە بەو ئاراستەیەی كە سودی بۆ پاراستنی ژینگە هەبێت و ئەنجومەنی پاراستن و چاككردنی ژینگە دابمەزرێنین، كە چوار بەڕێوەبەری گشتی وەزارەتەكانی تێدایەو وە وەفدی رێكخراوە جیهانیەكان و ئێستا چوار رێنماییمان هەیە و دەمانەوێت لە رۆژنامەی وەقائقی كوردستاندا بڵاویبكەینەوە و هەمووی خزمەت بەژینگە دەكات. هاوڵاتى : دەستەی ژینگە داهاتەكەی چەندە و چۆن خەرجدەكرێت؟ عەبدولڕەحمان سدیق: دەستەی ژینگە بەشی زۆری داهاتی نەبووە، چونكە لەكاتی تەقدیمكردنی پڕۆژەیەكدا ئێمە رێنمایی دەكەین و رووبەری سەوزایی زیاد دەكەین، ئێمە دەمانەوێت خزمەت بەژینگە بكەین، بۆیە زیاتر بۆ ئەوە هەوڵمانداوە،  هیچ كات خاوەن داهات نەبووە بۆمان، بەڵام بەگشتی سێ سەرچاوەی داهاتی هەیە، یەكێكیان بودجەیە كە لەساڵی 2013وە نیە، بۆیە هیچی بۆ تەرخان نەكراوە، دووەم هاوكاری رێكخراوە نێودەوڵەتیەكانە، كە بەهیچ شێوەیەك ئێمە بەدەستمان نەگەیشتووە و یارمەتی نەدراوین، سێیەمیش باج و رسوماتە كە ئێمە هیچ وەریناگرین و لەبەر قەیرانی دارایی دەچێتەوە وەزارەتی دارایی. هاوڵاتى : كابینەی نۆیەم تاچەند هاوكاری ئێوە بووە وەك دەستەی ژینگە؟ عەبدولڕەحمان سدیق: زۆر هاوكارمان بووە، كە تیگەیشتنێك بۆ خودی ژینگە و چاككردن و پاراستنی هەبووە، لەخاڵی دەیەمی پرۆژەی چاكسازیدا بەدروشمێك باس لەوەكراوە پاراستنی ژینگەی هەرێمی كوردستان بۆیە لەوێوە دەستی پێكردووە، بەڵام بەهۆی كۆرۆناو قەیرانە داراییەكەوە كارەكان دواكەوتن، چونكە هەمیشە وتوومانە سیاسەتی ژینگەیی سەركەوتوو پێویستی بە ژینگەیەكی سیاسی سەركەوتووە، ژینگەی سیاسی و بارودۆخی هەرێم و بەغدا باش بێت و ژینگەی  هەرێم و نێوان لایەنە سیاسییەكان باش بێت و بەدروستبونی ژینگەی سیاسیەكە، سیاسەتە ژینگەییەكانی ئێمەش دروست دەبێت، چونكە بەشێوەی سێگۆشەیەك كە خەڵك لەڕووی ئابوری و سیاسی و كۆمەڵایەتیەوە بارودۆخی باش بوو، بۆیە دەتوانین لەناو ئەم سێگۆشەیەدا ژینگەیەكی تەندروست دروست ببێت. هاوڵاتى : لەڕووی ژینگەییەوە لەگەڵ عێراق، هەرێم چ هاوبەشییەكی هەیە؟ عەبدولڕەحمان سدیق: ئێمە و عێراق لەخاڵێكدا زۆر هاوبەشین، كە پیسبوونی هەوامان زۆر هەیە و بەدەر لەپیسبوونی ئاوو خاك، چونكە هۆكارەكانی گواستنەوە گرنگترین هۆكاری پیسبوونی ژینگەیە و چڕبوونەوەی دانیشتوان لەناو سەنتەری شارەكان، ئەوەش وادەكات هەوا زۆر پیس ببێت، چونكە لەسەدا 80%ی دانیشتوان لەناو شارەو لەسەدا 20ی لەگوندەكانەو تێكەڵبوونی كارگە و ناوچە نیشتەجێبوونەكان بوونی هەیە، بۆیە هەموو رۆژێك شەڕێكی ئاشتیانەمان هەیە كە نامانەوێت ئەو كارگانە لەنزیك دانیشتوان بن. بەپلەی یەكەم پیسبوونی هەوامان هەیە كەگرنگترینیشیانە، چونكە ناتوانی بۆ چەند دەقەیەك بێ هەوا بژیت، لەكاتێكدا چەندین رۆژ دەتوانی بەبێ ئاوو خۆراك ژیان بكەیت ناتوانی واز لەهەوا بهێنرێت

هاوڵاتى  بەڕێوەبەرایەتی گشتی چاودێری و گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی سلێمانی رایگەیاند:" هەلی دامەزراندن بۆ 6 چاودێر و کارگوزارێک بەشێوەی گرێبەستی ساڵانە رادەگەیەنن". ​ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 23ی ئه‌یلوولی 2021، بەڕێوەبەرایەتی گشتی چاودێری و گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی سلێمانی لەراگەیەنراوێکدا  رایگەیاند:" وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی رەزامەندی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی بۆ دامەزراندنی بەشێوەی گرێبەست بۆ شەش (6) چاودێرو یەك كارگوزار بەشێوەی گرێبەستی ساڵانە وەرگرت". ئەوەش هاتووە، هەر کەسێک ئارەزوومەندە ، پێویستە سیڤی پێشکەش بە بەڕێوەبەرایەتی گشتی چاودێری و گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی سلێمانی، بەڕێوەبەرێتی کارگێڕی بکات. لەراگەیەنراوەکەدا ئەوەش خراوەتەڕوو، لە سبەینێ ڕۆژی پێنجشەممە تاکو رۆژی پێنجشەممەی داهاتوو 30ی ئەیلول کات هەیە وەرگرتنی سیڤیەکان، هەروەها ئەوانەی ئارەزومەندن پێویستە دانیشتووی سنوری تاسڵوجەو دەوروبەری بن، چونكە ئەو فەرمانگەیەی تێیدا دادەمەزرێن لە ناو تاسڵوجەیە. باس لەوەشکراوە، پێویستە ئەو کەسانەی سیڤی پێشکەش دەکەن ڕۆژی یەک شەممە لە بەرواری 2021-10-03 کاتژمێر ( 9  )لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئامادەبێت، بەمەبەستی چاوپێکەوتن وهەڵسەنگاندنیان لە ڕێگەی لیژنەیەکی باڵای وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتییەوە. ئەمە لەکاتێکدایە، ساڵانە لە زانکۆ و پەیمانگاکانی هەرێم ژمارەیەکی زۆر لە گەنجان خوێندن تەواودەکەن و بەشێکی زۆریشیان نە لەکەرتی گشتی و نە لەکەرتی تایبەتدا دەرفەتی کارکردنیان بۆ ناڕەخسێت، ئەمەش نیگەرانیی گەنجان و چین و توێژە جیاوازەکانی بەدواداهاتووە.

  هاوڵاتى  هەپەگە ڕایگەیاند: لە ئەنجامی چالاکیی گەریلاکانیدا دژی سوپای توركیا، لە هەرێمی ئاڤاشین، بە لانیکەمەوە دوو سەرباز كوژران. ئەمڕۆ، ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل- هەپەگە، لەسەر چالاکیی گەریلاکانی دژبە سوپای توركیا، ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: داگیرکەران لە ڕێگەی نێوان مەیدانی شەهید ڕۆستەم و گردی شەهید عەفدا کەوتنە ژێر کۆنترۆڵی هێزەکانمانەوە، ڕۆژی ١٢ی ئەم مانگە، کاتژمێر ٠٥:٠٠ی ئێوارە، ئەو داگیرکەرانە کرانە ئامانج، لە ئەنجامی چالاکییەکەدا، بە لانیکەمەوە دوو داگیرکەر سزادران، دوای چالاکییەکە دوژمن بە هێلیکۆپتەر کوژراوەکانی گواستەوە. هەروەها هاتووە: ڕۆژی ٢١ی ئەم مانگە، کاتژمێر ٠٦:٣٠ خولەکی ئێوارە، سوپای داگیرکەری تورک بە چەکی قورس مەیدانی بەرخۆدانی وەرخەلێی تۆپباران کرد و دوای ئەوە ویستی پێشڕەویی بکات، لە ئەنجامی وەڵامدانەوەی بەرخۆدێرانمان شەڕ ڕوویدا و داگیرکەران نەیانتوانیی پێشڕەویی بکەن. لە بەردەوامیی هاتووە: ڕۆژی ٢٢ی ئەم مانگە کاتژمێر ٠٩:٤٠ خولەکی بەیانی، مەیدانی چەمچۆ لە هەرێمی زاپ بە چەکی قورس و فڕۆکەی جەنگیی کرایە ئامانج. ئاماژەش بەوەکراوە: ڕۆژی ٢٠ی ئەم مانگە، کاتژمێر ٠٦:٤٠ بۆ ٠٧:٣٠ی شەو، هێلیکۆپتەر بەسەر هێڵی قاشورا لە هەرێمی مەتینا-دا سووڕایەوە، ڕۆژی ٢١ی ئەم مانگە، کاتژمێر ٠٤:٠٠ بۆ ڕۆژی ٢٢ی ئەم مانگە کاتژمێر ٠٥:٣٠ خولەکی بەیانی، دەوروبەری گوندەکانی ئێدنێ، دێشیش، سەراڕو، هرور و مەیدانەکانی قەڵای قومری، گردی شەهید چیا و گردی کۆردینە، لە کانی ماسیی ئامێدی، لە ڕێگەی هاوەن و هێلیکۆپتەرەوە کرانە ئامانج. لە کۆتاییشدا هاتووە: لە ئەنجامی تۆپباران و بۆردوومانەکاندا، ئاگر لە ناوچەکە کەوتەوە و هێشتا بەردەوامە.

  سازدانی: شاناز حەسەن كاندیدێكی پارتی لە سلێمانی دەڵێت حزبەكەی هیچ دەسەڵاتێكی نییە و هەموو سامانی زەوی و ئاسمان لەژێر دەسەڵاتی پارێزگاردایە و دەشڵێت:» ئێمە پاسەوانی دەنگ و داواكاری دەنگدەری خۆمانین». یادگار مەحمود، كاندیدی پارتی لە بازنەی یەكی سلێمانی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتى ئەوە دوو پاتدەكاتەوە كە «ئێستاش ئەو تاپۆ رەشەی ریفراندۆممان هەر هەیە، كە كورد داوای سەربەخۆیی دەكات، بەغدا رێگەی نەدا ئەم میللەتە بگات بە كەناری ئارامی و ناوی بچێتە ناو مێژوو و تائێمە مەجبوربین بەشداربین لەپرۆسەی سیاسی عێراقدا». هاوكات ئەوەش دەخاتەروو لەهەڵبژاردنی پێشتردا ساختەكاری كراوە و هیوادارە دووبارە نەكرێتەوە. هاوڵاتى: ئامانجی خۆكاندیدكردنت چییە؟ ئەولەویاتی كارەكانت بۆ پارێزگای سلێمانی بەتایبەتی چی دەبێت؟ یادگار مەحمود: پرسی پارێزگایەك بەتایبەتی ئەرك و كاری نوێنەری كورد نیە لەپەرلەمانی عێراقدا، چونكە پرسی پارێزگاو بەڕێوەبردنی و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری، ئەوە دەكەوێتە ئیدارەی ئەو پارێزگایە خۆی، بەڵام ئەوەی  كاری ئێمەیە داكۆكیكردنەو هەوڵدانە و كاركردنە بۆ بەشە بودجەی هەرێم بەو شێوەیەی لەدەستوردا دانراوە. هەوڵی یەكەمی ئێمە ئەوە دەبێت دەستەیەك هەبێت بۆ سەرپەرشتیكردنی ئەو بودجەیەی تەرخاندەكرێت بۆ پارێزگاكان، چونكە بەدروستبوونی ئەو دەستەیە هەموو پارێزگایەك بودجەی تایبەتی خۆی بۆ دیاریدەكرێت و بۆی دەنێردرێت و چاودێری چۆنیەتی خەرجكردنی بكرێت و چۆن خزمەتگوزاریەكانی پێ دەكرێت ئەوە دەكەوێتە سەر ئیدارەی خۆجێی.  بۆیە بەپلەی یەكەم شەڕی بودجەو پێكهێنانی ئەو دەستەیە گرنگە كەئێمە بیكەین، بۆ ئەوەی پارێزگاكان پارەیەكی زیاتریان لەبەردەستدابێت، لەبەشە هونەریەكەیەوە دەبێت گرنگی پێبدرێت كە گرنگترینیان هۆڵی شانۆگەری و كتێبخانەیەكی گەورەی مۆدێرنە بۆ سنوری سلێمانی، بۆ ئەوەی وەك پایتەختی رۆشنبیری  ناوبانگەكەی تەواوبكات،  هەروەها هێزی كاری تێدا زیاتر بكرێت، چونكە بەبوونی كار خۆشگوزەرانی دەگەڕێتەوە بۆ ناوچەكە. هاوڵاتى: ئامانجتان شەڕی بودجەو موچە و پرسی خاك و نەتەوە دەبێت؟ یادگار مەحمود: ئەوە ئەركێكی سەرەكی ئێمەیە، ئێمە پاسەوانی دەنگ و گوێ و داواكاری دەنگدەری خۆمانین، بۆیە ئەم پرسانە هەمووی پرسی نەتەوەیی و نیشتیمانین، لەڕاستیدا ئەمانە ئەولەویاتی كاری نوێنەرانی كوردە لەئەنجومەنی نوێنەران. هاوڵاتى: خەڵك بەگشتی و خەڵكی سلێمانیش بەتایبەتی گلەییان زۆرە لەحزبە سیاسییەكان، ئایا ئەمە زیانی بۆ ئێوە نیە وەك كاندیدەكان؟ یادگار مەحمود: ئەوەی لەحكومەتدا هەیە كەخۆی بێبەری دەكرد لەبەرپرسیاریەتی و پشكداری، بۆیە ئێمەش وەك پارتی توانیومانە ئەوە بەخەڵك بڵێین لەپارێزگای سلێمانی ئێمە وەك پارتی دەسەڵاتمان نیە. ئێمە تەنانەت ناتوانین كارگوزارێك لەشوێنێكەوە بگوازینەوە بۆ شوێنێكی دیكە، تەواوی داهاتی سلێمانی بەئاسمانی و زەمینیەوە، هەمووی لەژێر دەسەڵاتی خۆجێی پارێزگای سلێمانیدایە. توانیومانە ئەو راستیە بەخەڵكی هەرێم و دانیشتوانی سلێمانی بڵێین، بەڵی ئەمانە لەحكومەتدان، بەڵام بەداخەوە حكومەتێك كە بە شەو ئۆپۆزسیۆنەو بەڕۆژیش پشكدارەو بەڕێوەبەر و وەكیل عام و هەموو ئەمانەیان هەیە، بەڵام كە باس لەئیدارەدانی پارێزگاكەی خۆیان دەكەن بەجۆرێك وێنەی دەكەن، كە ئەو دەسەڵاتەی پارتی دیموكراتی كوردستان لەحكومەت هەیەتی لەهەولێر دەتوانێت بەهەمان شێوە لەسلێمانی هەمان فەزای بۆ رەخساوە، كە بەهیچ شێوەیەك وانیە، بۆیە كەسێك كە لەناوچەیەك وجودی نەبێت و هیچ هێزێك و ئەژمونێكی نەبێت چۆن حساب دەكرێت بە كەموكورتی بۆی. هاوڵاتى: پرۆژەی بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە راگەیاندرا، تاچەند لەگەڵ ئەم پڕۆژەیەدان و پشتگیری دەكەن؟ یادگار مەحمود: مەسەلەی بەهەرێمكردنی پارێزگای سلێمانی ماوەیەكی زۆر كەوەك كارتێكی فشار بەكاردەهێنرا، نازانم ئەمە لەپای چیبوو بە چ ئامانجێك بوو، بۆیە رۆژی دووشەممە بڕیاری زاتی (ئیدارەی سەربەخۆ) درا بەزاخۆ، كەئەمە مانای ئەوەیە كارتێكی سیاسی بوو بەڕاستی تەنیا بەكاریان دەهێنا. لەكابینەی نۆیەم لەسەرەتای وتارەكەیدا سەرۆكی حكومەت یەكێك لەخاڵە بارزەكانی ئەجێندای ئۆتۆنۆمی تەواو بوو بۆ پارێزگاكان و تادەسەڵاتی زیاتریان هەبێت، دەتوانم بڵێم شتێكی تریش لەپشت ئەو كارتی فشارەوە بوو كە دەیانویست بڵێن ئەم وڵاتە بە دامەزراوەیی نابرێت بەڕێوە، یان ئاستی دیموكراسی كەمترە، ئێمە هیچ كاتێك بەشیعارو باقوبریقەدار، چونكە تەنیا ئەو فشارانە زیان دەگەیەنێت بەكێشەی كورد، من لەگەڵ ئیدارەی زاتیدام، ئیسپاتیشمان كردووەو ئەوەی زاخۆش نموونەیەكی زیندووە. هاوڵاتى: لەئێستا بیروڕای خەڵك چۆنە لەسەر پارتی لەسلێمانی، بەتایبەت كە لەبانگەشەی هەڵبژاردندا خەڵك دەبینن؟ یادگار مەحمود: بیروڕای خەڵك زۆر زۆر باشە، چونكە بەكارەكانمان ئیسپاتمان كردووە كە چیمان پێیە بۆ ئەم میللەتە، بۆیە خەڵك ئێستا هۆشیارەو قسەو شیعارات نەماوەو خەڵك ئێستا سەیری كارو كردار دەكات. هەموو ئامانجمان یەكڕیزی كوردو ناوماڵی كورد بووە بۆ پاراستنی ئەم هەرێمە بووەو بۆیە بۆ خەڵك ئیسپات بووە كە ئیدارەی ئەم میللەتەی  تەسلیمی هیچ لایەنێكی ناوخۆیی و دەرەكی نەكردووە. هاوڵاتى: ئامادەن لەبەغدا هاوپەیمانیەكی كوردستانی بكەن بۆ بەدەستهێنانی مافەكان واتا یەكڕیزی دروست بكەن؟ یادگار مەحمود: كە بمانەوێت خزمەتێك بەم میللەتە بكەین دەبێت بەیەكگرتووی بیكەین، هەمیشەش وتوومانە كەدەچینە بەغدا نابێت وەك لایەن و حزبی سیاسی و رەنگی جیاوازەوە بچین، خۆمان بۆ عەرەبەكان لەو ئاستەدا دانەنێین، بەڵكو وەك بەرەیەكی نەتەوەیی كورد دابەزینە ناو ساحەكەوەو بەرنامەی من و هەموو كاندیدەكانی دیكەشمانە. هاوڵاتى: ئێوە ململانێكانیان لەگەڵ هاوپەیمانی كوردستانیە یان لەگەڵ حزبە ئیسلامیەكانە بەو پێیەی لە سلێمانی ژمارەی دەنگدەرانتان نزیكە لە ژمارەی دەنگدەرانی كۆمەڵی دادگەرییەوە؟ یادگار مەحمود: ململانێكانمان لەگەڵ هیچ حزبێك نیە، بەڵكو ئەمە ململانێكەیەو هەر كەسەو دەبێت ئەسپی خۆی تاوبدات و رێگە لەبەردەم هەموو كەس كراوەتەوە، ئێمە ناوی دەنێین منافەسە. هاوڵاتى: پێتانوایە لەهەڵبژاردنەكانی دیكەدا تەزویرات كراوە؟ یادگار محمود: هیوادارم ئەمجارە نەكرێت، بەڵام هەڵبژاردنەكانی دیكە كراوە، كە ئەسڵەن خودی گۆڕان  بەوتەی خۆیان هاواریان پێكەوت كە ئەو لایەنەی ئێستا هاوپەیمانیەتی  تەزویراتێكی زۆری كردووە و دەنگەكانیان براوە. هاوڵاتى: كاتێك ریفراندۆم ئەنجامدرا داوای جیابوونەوەتان لەعێراق كرد، ئێستا پارتی خۆی باوەشی بۆ بەغدا كردووەتەوەو دەڵێن بەهاوبەشی پێكەوە دەگەینە ئەنجام، لەسەر ئەو پرسە پارتی رووبەڕووی رەخنە بووەتەوە؟ بۆچوونتان چییە؟ یادگار مەحمود: ئەگەر بتەوێت قسەكان بەو شێوەیە رێزبكەیت لەتەنیشت یەكتریدا، بێ ئەوەی بگەڕێیتەوە بۆ باكگراوندی كاتی بڕیارەكەو كەسێك نەچووبێتە ناو ئەڵقەی رووداوەكانەوە، هەر لەسەردەمی مالیكیەوە تا ئەوكاتەی ریفراندۆمیشی تێدا ئەنجامدرا، باشترین بڕیاری سەربەخۆیی كورد بوو، بەداخەوە ئەو پرۆسەیە هەر بەهێزی ناوخۆ بەلاڕێدا برا، بەڵام ئێستاش ئەو تاپۆ رەشەی ریفراندۆممان هەر هەیە، كە كورد داوای سەربەخۆی دەكات، چونكە مێژوویەكی خوێناویمان هەیە لەگەڵ عێراقدا، كە بەغدا رێگەی نەدا ئەم میللەتە بگات بەكەناری ئارامی و ناوی بچێتە ناو مێژوو و ئێمە مەجبوربین بەشداربین لەپرۆسەی سیاسی عێراقدا، چونكە پارتی بەپرەنسیپی هەموو یان هیچ سیاسەت ناكات،  بەڵكو بەبەرپرسیارێتی كاردەكات، چونكە ئەمە دەستكەوتە ئامانەتێكی مێژووییە، كەتەنیا و تەنیا پارتی چووە ژێر باری ئەو بەرپرسیاریەتیەوە، سیاسەت بەدیراسە دەكەین نەك بەعاتیفە و بەڵكو خوێندنەوەیەكی دوور مەودای بۆ دەكەین ئەنجا بڕیار دەدەین، بۆیە هیچ كات لایەنگران و دەنگدەرانمان گومانیان لە دڵسۆزی و كارەكانمان نیە و نەبووە.

هاوڵاتى سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:" لەگەڵ ئەمریکا پەیوەندییەکی "بەردەوام و ستراتیجی" مان هەیە رۆژی چوارشەممە 22ی ئەیلوولی 2021 مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەشداریی لە رێوڕەسمی یادی 10 ساڵەی کردنەوەی کۆنسوڵخانەی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان و تەواوبوونی هەیکەلی باڵەخانەی تازەی کۆنسوڵخانە لە هەولێر کرد و وتارێکی بە زمانی ئینگلیزی پێشکەش کرد و  وتی: "سەرەتای ئەمساڵ، باسی گرنگی پابەندبوونی ئەمریکا بەرامبەر کوردستانم بۆ باڵیۆزی ئەمریکا ماتیۆ توولەر کرد، ئەویش لە وەڵامدا وتی؛ بەڕێز سەرۆکوەزیران، ئێمە گەورەترین کۆنسوڵخانەی ئەمریکا لە جیهان، لە هەولێر دروستدەکەین، چی لەمە زیاتر بکەین بۆ پیشاندانی پابەندیی ئەمریکا؟". لە بەشێکی دیکەی وتارەکەیدا، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئاماژەی بە پەیوەندی بەهێزی نێوان هەرێمی کوردستان و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کرد و بە پەیوەندییەکی "بەردەوام و ستراتیجی" ناویبرد.  

هاوڵاتى وەزارەتی تەندروستی و ژینگه‌ی عێراق رایگەیاند:"  دوو هەزارو 906 توشبوی نوێی کۆڕۆنا لە سەرانسەری عێراق تۆمارکراوه‌،‌ هاوكات 38 كه‌سیش به‌هۆی كۆڕۆناوه‌ گیانیان لەدەستداوە. ‌وەزارەتی تەندروستی و ژینگه‌ی عێراق دواین ئاماره‌كانی تایبه‌ت به‌ كۆڕۆنای ڕاگه‌یاند كه‌ تیایدا هاتووه‌، له‌ 24 کاتژمێری رابردودا دوو هەزارو 906 توشبوی نوێی کۆڕۆنا لە سەرانسەری عێراق تۆمارکراون، له‌ به‌رامبه‌ردا ڕێژه‌ی چاكبونه‌وه‌ چوار هەزارو 989 كه‌س بووه، به‌هۆی كۆڕۆناوه‌ له‌ ماوه‌ی 24 كاتژمێری ڕابردو 38 كه‌س گیانیان لەدەستداوە.‌  ڕێژه‌ی زۆری توشبوان له‌ پارێزگای بەغدا بووه‌ كه‌ ژماره‌یان 519 توشبوه‌، هاوكات كه‌مترین ڕێژه‌ی توشبونیش له‌ پارێزگای بابل بووە‌ كه 1 كه‌سه‌،  زۆرترین رێژەی گیان لەدەستدانیش لە پارێزگای هەولێر بووە كە 6 كەس بەهۆی كۆڕۆناوە گیانیان لەدەستداوە.  

هاوڵاتى وەزارەتی کاروباری کۆمەڵایەتی رایگەیاند:" سێ  نەخۆشخانەی دەرونی درێژخایەن  لە شارەکانی ھەولێر و سلێمانی و دھۆک دادەمەزرێنن، پرۆژەکە ئەو ژنانە دەگرێتەخۆ کە نەخۆشی دەرونیان ھەیە".  ئەمرۆ چوارشەممە 22ی ئەیلوولی 2021 وەزارەتی کاروباری کۆمەڵایەتی  سێ  نەخۆشخانەی دەرونی درێژخایەن  لە شارەکانی ھەولێر و سلێمانی و دھۆک دادەمەزرێنن، ئاماژە بەوەشدەکات، پرۆژەکە ئەو ژنانە دەگرێتەخۆ کە نەخۆشی دەرونیان ھەیە. لە پێگەی خۆی وەزارەتەکە  ئاماژەی بەوەکردووە، کوێستان محەمەد وەزیری کاروکاروباری کۆمەڵایەتی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە دیوانی وەزارەت لەگەڵ شاندێکی باڵای وەزارەتی تەندروستی بە سەرۆکایەتی  دکتۆر. سامان بەرزنجی وەزیری تەندروستی کۆبۆتەوە. هاوکات ئەوەخراوەتەڕوو،  سەردانی وەزیری تەندروستی  بە مەبەستی راگەیاندنی پرۆژەیەکی ھاوبەشی وەزارەتی کارو کاروباری کۆمەڵایەتی و وەزارەتی تەندروستی و بەرێوەبەرایەتی بەرەنگاربونەوەی توندو تیژی دژی ژنان بووە، ئەویش کردنەوەی سێ  نەخۆشخانەی دەرونی درێژخایەنە  لە شارەکانی ھەولێر و سلێمانی و دھۆک. وەزارەتەکە ئەوەشی ئاشکراکردووە، پرۆژەکە ئەو ژنانە دەگرێتەخۆ کە نەخۆشی دەرونیان ھەیە ئەو ژنانەی لە %100 بیرکۆڵن و کەسوکاریان نییە. ئەوەشی بڵاوکردۆتەوە، ئەم پرۆژەیە لەسەر پێشنیاری ھەردوو وەزارەتی کارو تەندروستی و بەرێوەبەری گشتی بەرەنگار بوونەوەی توندو تیژی بووە، و سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان رەزامەندی لەسەر داوە و فەرمانی دابینکردنی پێداویستیەکانی داوە. وەزارەتی کاروباری کۆمەڵایەتی ئەوەشی ڕاگەیاندووە، کردنەوەی ئەم نەخۆشخانەی دەرونی درێژ خایەنانە بۆ ژنان یەکەم جارە لە ھەرێمی کوردستان دادەمەزرێندرێن.

عەمار عەزیز «ژمارەیەكی زۆر لەكچ و ژنان لەلایەن داعشەوە رفێنران و رووبەڕووی دەستدرێژی سێكسی و توندوتیژی بوونەوە، كە دەیان چیرۆكی خەمناكی تێدایە لەڕێگەی شانۆوە ئازاری هاونیشتمانییەكانم گەیاندووەتە دڵی ئەوروپا كە وڵاتی ئەڵمانیایە». ئیناس ئەلیاس تەمەن 30 ساڵ ، دانیشتووی ناحیەی (سنونێ‌) سەر بە قەزای شەنگال، لە رێگای شانۆ دەیەوێت ئازارو مەینەتییەكانی خەڵكی شەنگال بەتایبەت ئەو ژنانەی كەوتبوونە دەست چەكدارانی داعش بگەیەنێتە ئەوروپا . ئیناس لەئێستادا لەوڵاتی ئەڵمانیا نیشتەجێیە و لەیەكێك لەكۆلیژەكان وانەی سینەما دەخوێنێت، ماوەی دوو ساڵیشە رۆڵی ئەكتەر دەبینێت لەو شانۆیانەی تایبەت بەژنانی ئێزیدین. ئیناس لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ هاوڵاتى وتی:» ئەو كچ و ژنانەی حەزیان لە هونەری شانۆیە بەبێ‌ شەرمكردن بەشداری بكەن لەشانۆ تا لە ئاییندەدا كۆمەڵێك لە ژن و كچی زیرەك و لێهاتووی ئێزیدی ئازارەكان زیاتر بگەیەنینە بیانییەكان». ئیناس ئاماژەی بەوەشكرد  هەموو میللەتێكی جیهان رووبەڕووی ئازار و ناخۆشی بووەتەوە، بەڵام گەلی ئێزیدی هیچ كات ئەوەندە ئازاریان نەچەشتووە كە داعش بەرامبەریان كردوویەتی، وتیشی:» هەموو كەسێك باش دەزانیت كە ژمارەیەكی زۆر لەكچ و ژنان لەلایەن داعشەوە رفێنران و رووبەڕووی دەستدرێژی سێكسی و توندوتیژی بوونەوە و هێشتا هیچ شتێكیان بۆ نەكراوە، لەكاتێدا زۆرترین قوربانیان داوە». ئیناس شەش خوشك و سێ‌ برای هەیە، لە ئەیلولی 2019 هەلی خوێندن لە دەرەوە بۆ رەخسا، ماوەی دوو ساڵ لە ئەڵمانیا دەخوێنێت دواتر دەچێتە ئەمریكا و لەوێ‌ خوێندنەكەی تەواو دەكات، بەشی شانۆی هەڵبژارد تا لە رێگای شانۆ دەنگی ئێزدییەكان بگەیەنێتە هەموو جیهان.  « ماوەی سێ‌ ساڵە لە بواری شانۆ ئیش دەكەم ، پارساڵ لە ئەڵمانیا بەشداریكردووە لە پێنج شانۆ ، هەروەها لە شەنگالیش بەشداریم كردووە لەسێ‌ شانۆ، ناوەرۆكی شانۆكان لەسەر كۆمەڵكۆژی ئێزدییەكان بووە، هەروەها ژنانی ئێزیدی بەتایبەت رزگاربووانی دەستی داعش چونكە ئەوان زۆرترین ناخۆشی و قوربانیان داوە»، ئیناس وای وت.  ئیناس باسی ئازارێكی دیكەی ئێزیدییەكانی كرد كە لەناو ژیانی كەمپ و ئاوارەییدان كە حەوت ساڵ زیاترە تا ئێستا هیچ هیوایەك نیە بۆ گەڕانەوەیان بۆ شەنگال. لەبارەی هاوكاریكردنی خێزانەكەی و هەڵبژاردنی بواری شانۆ، ئیناس باسی لەوەكرد كە خێزانەكەی زۆر هاوكاری دەكەن، «هەر شتێك پێویستم پێ‌ هەبێت بۆمن دابین دەكەن ئەوەش زیاتر دڵخۆشم دەكات هانیشم دەدەن كە بەردەوامبم لەسەر كارەكەی خۆم و داهێنان و شتی نوێ‌ بكەم لە بواری شانۆ». «لەهەموو بوارێكی ژیان ژن و كچی زۆر زیرەك و لێهاتوو لەناو كۆمەڵگای ئێزیدیدا هەن، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا دەرفەتیان بۆ دروست نەبووە، داوا لەبەرپرسان و لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەم هاوكاری و پشتیوانی ئەكتەر عاشقی شانۆ بكەن ، پێش فەرمانی 2014 ئاستی شانۆ لە شنگال زۆر باشبۆ ، بەڵام ئێستا هاوكارییەكە وەكو پێویست نیە، بۆیە وەكو جاران نەماوە ، ئەگەر هۆڵی شانۆیان بۆیان دروست بكرێت و پشتیوانی ئەوان بكەن، ئەوا ئەوكات بەدڵنیایییوە كاری زۆر باشتر پێشكەش بە میللەتی خۆیان و جیهان دەكەن» . هیوا و ئاواتی ئیناس ئەوەیە لە ئاییندەدا ببێتە شانۆكارێكی بەناو بانگ و بەشداربێت لەشانوەكانی نێودەوڵەتی، ووتی « هەموو هەوڵ و ماندووبونی من بۆ ئەوەیە لە چەند ساڵی ئاییندەدا ببم بە شانۆكارێكی زیرەك و بەناو بانگ ، چونكە چەند زیرەك و بەناوبانگبم ئەوەندە زیاتر خزمەتی كۆمەڵگای ئێزیدی دەكەم ، جگە لەمەش زۆر حەزدەكەم بەشداری بكەم لەشانۆكانی نێودەوڵەتی بەتایبەت ئەوانەی لەسەر پرسی ئێزدییەكان».