ڕۆژی هەینی ڕێکەوتی ( ٢٥ ی تەمووزی ٢٠٢٥ ) دەست بەدابەشکردنی مووچەی مانگی ئایار دەکرێت و ڕۆژی یەک شەممە (٢٧ ی تەمووز ٢٠٢٥ ) کۆتایی بەدابەشکردنی مووچە دێت. تێبینی؛ ئەو خانەنشینانەی لە چوارچێوەی پرۆژەی هەژماری من مووچە وەردەگرن، دەتوانن هەر ئەمڕۆ پێنج شەممە مووچەکانیان لە ڕێی ئامێرەکانی ڕاکێشانی پارە (ATM) وەربگرن. وەزارەتی دارایی رایگەیاند، تەمویلی مووچەی مانگی ئایار خرایە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی دەڵێت، "لە چەند خولەکى داهاتوودا لیستی مووچە بڵاودەکرێتەوە." رۆژی پێنجشەممە، 24ی تەممووزی 2025، وەزارەتی داراییی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "بڕی 974 ملیار و 813 ملیۆن دینار وەکو شایستەی مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئایار خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان لە لقی هەولێری بانکی ناوەندیی عێراق."   وەزارەتی دارایی دەڵێت، "سبەی، هەینی، 25ی تەممووز دەست بە دابەشکردنی مووچە دەکرێت." دەقى ڕاگەیەندراوەکە. تەمویلی مووچەی مانگی ئایار خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی.                                                                                                     ڕۆژی پێنج شەممە  ( ٢٤ تەمووزی ٢٠٢٥ ) بڕی ( ٩٧٤،٨١٣،٠٠٠،٠٠٠ ) نۆ سەدو حەفتاو چوار ملیارو هەشت سەدو سیانزە ملیۆن  دینار وەک شایستەی مووچەی فەرمانبەران و مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئایار خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێمی کوردستان لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق.       سبەی هەینی ( ٢٥ ی تەمووزی ٢٠٢٥ ) دەست بەدابەشکردنی مووچە دەکرێت. ڕاگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابووری.  

ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ مه‌زڵوم عه‌بدی فه‌رمانده‌ی گشتیی هێزه‌كانی قەسەدە، گه‌یشته‌ پاریس و وابڕیارە هه‌ینی به‌نێوه‌ندگیری ئه‌مریكا و فەڕه‌نسا و بەریتانیا له‌گه‌ڵ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی سووریا كۆببێته‌وه‌، پاشانیش ئیمانوێل ماكرۆن سه‌رۆكی فەڕه‌نسا به ‌فه‌رمی له‌ كۆشكی ئه‌لیزێ پێشوازی لێ ده‌كات. ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ مه‌زڵوم عه‌بدی فه‌رمانده‌ی گشتیی هێزه‌كانی قەسەدە، به ‌سه‌ردانێكی فه‌رمی گه‌یشته‌ پاریسی پایته‌ختی فڕه‌نسا، بڕیاره‌ ڕۆژی هه‌ینی ٢٥ـی ته‌مووز به‌ ئاماده‌بوونی نوێنه‌رانی فەڕه‌نسا، ئه‌مریكا و بەریتانیا له‌گه‌ڵ ئه‌سعه‌د شه‌یبانی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی سووریا كۆببێته‌وه‌. وابڕیارە له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌دا باس له‌ پڕۆسه‌ی چارسه‌ری و گفتوگۆكان له‌ سووریا ده‌كه‌ن، كه‌ به‌مدواییانه‌ كۆبوونه‌وه‌كان هه‌ڵگیران و گه‌یشتنه‌ بنبه‌ست. ‌هەروەها وابڕیارە جگه‌ له‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌، ئیمانوێل ماكرۆن سه‌رۆكی فەڕه‌نسا له‌ كۆشكی ئه‌لیزێ به‌فه‌رمی پێشوازی له‌ مه‌زڵوم عه‌بدی ده‌كات و پێكه‌وه‌ هه‌ردوولا كۆده‌بنه‌وه‌.

  هاوسەرۆکی کەجەکە، جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە کە پەکەکە لە هیچ لایەنێکەوە هێز وەرناگرێت، پەکەکە خودی خۆی سەرچاوەی هێزێتی. فەلسەفە، ئایدۆلۆژ، هێڵ و  پرەنسیپی خۆی هەیە.  هەروەها باس لەوەش دەکات کە لە ڕێگەی ڕێبەر ئاپۆوە ئاشنای خۆمان بووین، شتەکە بۆمن و گەلی کوردیش بەو شێوەیە. ئەوەیمان بە دەستهێناوە لە سایەیی ڕێبەر ئاپۆوە بووە، گەل باش ئەم ڕاستییە دەزانێت. لە چاوپێکەوتنێکییدا لەگەڵ ڕۆژنامەی یەنی یەشامدا، جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە)، وەڵامی پرسیارەکانی نەزاهەت دۆغانی ژنە ڕۆژنامەوانی دایەوە دەربارەی پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک. دەقى چاوپێکەوەتنەکە.. لە وەڵامەکانییدا جەمیل بایک سەرەتا سەرەنجی خستەسەر تێکۆشانی پڕ لەدەستکەوتی ڕێبەر ئاپۆ و گوتی: "ڕێبەر ئاپۆ ڕۆڵە و منداڵی بنەماڵەیەکی پەرتەوازە بوو. منداڵی بنەماڵەیەکی هەژار بوو. ڕێبەر ئاپۆ خاوەنداری لە کۆمەڵگە و گەلێکی لەو شێوەیە دەکات کە هیچ هیوایەکییان نەماوە و هەموو شتێکییان لە دەستداوە. هەرخۆی ڕێبەر ئاپۆ لە خۆی دەپرسێت؛ 'چۆن دەتوانم کۆمەڵگەیەک زیندوو بکەمەوە کە پەرتەوازەیە و هیچ هیوایەکی نەماوە، چۆن بتوانم ژیانی بە بەردا بهێنمەوە، بیکەمەوە بە خودی خۆی و بیکەم بە خاوەن هێزی خۆی؟، ڕێبەر ئاپۆ وەڵامی ئەم پرسیارانەی پەیدا کرد. هەموو هەوڵێکی بۆئەوە بوو لە سەختترین هەلومەرجدا گەل بکاتەوە خاوەن ئیرادە و ئاشنای کاتەوە بە ئازادی خۆی. لەسەر ئەم بنەمایە تێکۆشانی دەستپێکرد و هەنگاوی هەڵگرت." جەمیل بایک پەیوەست بە داگیرکاری کورسستان ئاماژەی بەوەدا لە جیهاندا نموونەی ئەم داگیرکارییە نییە و نەبووە و ئەمەی گوت: "ڕەنگە وڵاتگەلێکی زۆر داگیرکرابێتن و لە نێو ستاتۆی کۆڵۆنیالییدا هێڵدرابێتنەوە، بەڵام کوردستان وڵاتێکی زۆر جیاوازە. نەک بە تەنها داگیرکراوە، بەڵکو هەموو شتێکی لێ وەگیراوە. بە تەواوەتەی ڕوو لە نەمان بووە. بە تەواوەتی هیوای لە دەستدابوو. هیچ ژیانێکی تایبەت بەخۆی نەماوە. خاوەنداریکردن لە گەل و خاکێکی لەم شێوەیە شتێکی لەو جۆرە نییە هەموو کەسێک بتوانێ و بوێری هەبێت. بەڵام بینیمان ڕێبەر ئاپۆ خاوەنداری لە گەل و وڵاتێکی لەم شێوەیە کرد. دۆزی ئازادی گەلێکی لەم شێوەیەیی لە ئەستۆ گرت. پەیوەست بە دۆزی ئازادی گەلێکی لەم شێوەیەوە، ڕێبەرێتی، ڕێکخستنی، کادرایەتی، شێواز و ڕێبازێکی گونجاوی ئافراند. وە لە ئەنجامی ئەم هەوڵانەییدا گەلێکی کۆکردەوە و گەیاندییە ئاستی نەتەوە، کە هیچ کەسێک دانی پێدا نەدەنا و بە جددیەتی نەدەبینی." لە بەردەوامییدا بایک سەرەنجی خستەسەر کاریگەری ڕێبەر ئاپۆو و گوتی: "ڕێبەر ئاپۆ چی گوت؟ گوتی، 'بەرگرینامەکانم لە هەر جێگەیەک بێت، ئەوا من لەوێم'. پەیوەست بە ئێمەوە هاوشانی ئافراندنی ئازادی جەستەیی ڕێبەرمان، گرنگترین شت بەلامانەوە ئافراندنی یەکێتی و یەکگرتووییە بە گوێرەی فەلسەفە، ئایدۆلۆژیا، هێڵ، ئامانج، ڕۆح و ڕێبازی کارکردنی ڕێبەرمانە. دوای پێکهێنانی ئەمە، بەبێ ئازادی جەستەیی هەموو ئەمانە هێندە مانادار نابن. بێگومان ئازادی جەستەیی و هەموو ئەو پێکهێنانە بۆ گەل و دۆستانمان گرنگە. ئێمە بە ڕێبەر ئاپۆ ئاشنای خۆمان بووین. ئەم شتە بۆ من و گەلەکەشمان هەمان شتە. ئەوەیمان بە دەستهێناوە لە سایەیی ڕێبەر ئاپۆوە بووە. گەلیش ئەم ڕاستییە دەزانێت. میلیتان و ئەندامانی ئەم تەڤگەریش ئەم ڕاستییە دەزانن. بۆیە هەرچەندی گۆشەگیری بە سەختی سەپێندرابێت، ئەوا هیچ کاتێک ڕێبەرێتی لە گەل و تەڤگەری دانەبڕیەوە. گوتیان، 'ئەم تەڤگەرە تەڤگەری ڕێبەرێتییە، گەر ڕێبەرەکەیان بگرین، ئەوا کاریگەری لەسەر تەڤگەرەکە دادەنێین و ناتوانێت خۆی بەڕێوەبەرێت. ئێمە ناتوانین بە ئاسانی ئامانجەکانمان پێکبهێنین.' بۆیە لەم پێناوەدا هەموو دەرفەتە ناوخۆیی و دەرەکییەکانیان بەکارهێنا. خواستییان ڕێبەر ئاپۆ لە بیری گەل و ڕێکخستن بەرنەوە. بەڵام نەیاتوانی و بە پێچەوانەی ئەوەوە دڵسۆزی گەل و ڕێکخستن بۆ ڕێبەر ئاپۆ زۆر بەهێزتر بوو." پەیوەست بە بابەتی هۆکاری بەهێزی دڵسۆزی بە ڕێبەرێتی، جەمیل بایک ئەمەی گوت: "چونکە هەر کەسێک ئاگاداری ژیانی ڕێبەر ئاپۆ بێت و زانیبێتی چی کردووە، ئەوا تێدەگات لەوەی ئەوەی بە دەستی هێناوە لە سایەیی ڕێبەر ئاپۆوە بووە. باش دەزانن بوون بە خاوەنی ڕێبەرێتی چ مانایەک دەگەیەنێت، وە لە دەستدانی ڕێبەرێتی چ دەرنجامێکی لێ دەکەوێتەوە. بەم هۆکارە پەیوەندی خۆمم لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆدا ئەوەندە بەهێز کرد. لەم تێکۆشانەدا تورکیا دووچاری کێشەی زۆر قورس بووەوە. تورکیا لە ڕووی ئابووری، سیاسی و کۆمەڵایەتییەوە کەوتە نێو کێشەی زۆرەوە. یانی بە چاوی خۆیان ئەوەیان بینی ئەو سیاسەتەی دەیکەن مایەپوچ بووە. زانیان گەر جەخت لەسەر ئەو سیاسەتە بکەنەوە ئەوا بە سەختتر بەسەریاندا دەشكێتەوە. هەروەها لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا پێشهاتی نوێ دەقەومێت. ئەمەش ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر دادەنێت. هەستییان بەمە کرد؛ 'گەر لەگەڵ کورداندا پەیوەندی دانەنێین، نەتوانین پشتگیری کوردان بەدەست بهێنین، ئەوا پرسە ناوخۆیی و هەرێمییەکان کە لە ئارادان دەتوانن کۆتایمان پێبهێنن.' چونکە پێشتریش دووچاری دۆخێکی لەو شێوەیە هاتبوون. ئەو دۆخەی بەسەر ئیمپراتۆرێتی عوسمانییدا هات. دەزانرێت بێ گەلی تورک، دەوڵەتی تورک ئەم پرۆسەیەیی چۆن تێپەڕ کردووە. موستەفا کەمال لەگەڵ کوردان و سۆڤێتدا پەیوەندی دانا. پەوەیست بوو بەوەوە و کاری کرد و ڕۆشتە لۆزانەوە. ئەمانە ئاشکران. بۆئەوەی جارێکی دیکە دووچاری کێشەیەکی لەم شێوەیە نەیتەوە، پێویستییان بە کورد کەوت، پێویستییان بە ڕێبەرێتی کەوت. گوایە ویستییان ناوی ڕێبەرێتی لە ناواندا نەهێڵنەوە، قڕکردنی کوردان بگەیەنن بە ئەنجام، بەڵام کەچی دەبینین پێویستییان کەوت بە کورد و ڕێبەرێتی. لە نکۆڵی و لەناوبردنەوە هاتنە هەبوون. ڕێبەر ئاپۆ لە دەستپێکردنی تێکۆشانیەوە لە ئەنقەرەوە تا ئێستا گۆڕین و وەرچەرخاندی بە بنەمای خۆی گرتووە. ڕەنگە کەسانێک بڵێن گۆڕانکاری و وەرچەرخاندیان خستووەتە ڕۆژەڤەوە، بەڵام شتەکە بەو جۆرە نییە و مێژووییەکی هەیە. تەڤگەرمان هەر لەسەرەتاوە گۆڕانکاری کردووە بە بنەمای خۆی. هۆکاری پەرەسەندن و پێشکەوتنشی هەر ئەمە بووە. گەروانەبوایە ئەوا هەر زوو تەسفییە ببوو." جەمیل بایک جەختی لەوەکردەوە زیندوێتی تەڤگەری ئازادی کوردستان پەیوەست بووە بە گۆڕانکارییەکانییەوە و ئەمەی گوت: "لە ئێستا هەندێک قوت دەبنەوە ئێژن 'پەکەکە لە کێ وە وەردەگرێت. گوایە لە فڵان لاینەوە هێز وەردەگرێت.' پەکەکە لە هیچ لایەنێکەوە هێز وەرناگرێت. پەکەکە خودی خۆی سەرچاوەی هێزێتی. فەلسەفە، ئایدۆلۆژ، هێڵ و  پرەنسیپی خۆی هەیە. لەبەرئەوەی ئەم تەڤگەری ڕوویکرد ئازادی، هەمیشە هێزی خۆی دەئافرێنێت. هەموو ئەو جۆرە ژیانەی ڕەتکردەوە کە خزمەتی ئەم ئامانجەی نەدەکرد، هەمیشە خۆی سەرچاوەی هێزی خۆی بووە. هەموو لایەنە ئەرێنێ و نەرێنییەکانی هەڵسەنگاندووە و گۆڕاندوونی بۆ ئەرێنی و بەم شێوەیە خستوویەتییە خزمەتی تەڤگەرەوە. لە جیهاندا هێزێکی دیکە نییە خاوەنی ئەم فەلسەفەیە بێت." هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە لە کۆتاییدا ئەمەی گوت: "ئەم تەڤگەرە خاوەن پرەنسیپی خۆیەتی، بێگومان یەک لەو پرەنسیپانە ڕەخنە و ڕەخنەکردنی خۆیەتی. لەم ڕێگەیەوە خۆی دابڕکردووە لە هەموو کەموکوڕییەکانی. هەمیشە خۆی بەهێز کردووە و خۆی زیندوو ڕاگرتووە. بەم شێوەیە هەموو ڕەهەندەکانی سەرکەووتن و هەتا ناسەرکەوتنەکانیش دەخاتە خزمەتی پێشکەوتنی تەڤگەرەوە. لە جیهاندا هیچ بزووتنەوەیەک نییە ئەمە بکات. تا وەک ئێستا بەرچاوم نەکەوتووە و نەمخوێندووەتەوە. ئەم تەڤگەرە بە دیوی ئەرێنی و نەرێنیشەوە خۆی بەهێز دەکات. لەبەرئەوەی لایەنی نەرێنی لە نێو ئەم تەڤگەرەدا دەبێتە پاساوی  چارەسەری دۆزینەوە. هەموو ئاستەنگی، هەڵە و کەموکوڕی، نەرێنییەکان پێویستی چارەسەرکردنییان تێپەڕاندنیانە. ئەوەی هەمیشە پەرە بە تەڤگەر دەدات و زیندووی دەیهێڵێتەوە ئەم خاڵەیە. ڕێبەر ئاپۆ هیچ کاتێک شتێکی لەکەس داوا نەکردووە. بۆ ئامانجی ئازادی پێویستی بە هەرچی بووبێت، جێگیری کردووە و بەجێی هێناوە. ڕێبازێکی لەم شێوەیەیی کردووە بە بنەمای خۆی. هیچ کاتێک نەبووە بە خاوەن بیرکردنەوەک کە بڵێت، 'با فرسەتێک بێتە دەستەوە، هەندێک دەرفەت بڕەخسێت، ئەوا پەرە بە تێکۆشان دەدەم.' وی خودی خۆی دەرفەتەکانی ئافراندووە."

حکومەتی هەرێمی کوردستان دەڵێت، هەموو پابەندییەکانیان بەرامبەر بەغدا جێبەجێ کردووە و 120 ملیار دیناریان بە کاش ناردووە، ئەمە سەرەڕای ناردنی لیستی مووچەی پەسەندکراوی هەردوو مانگی ئایار و حوزەیران و وردبینیکردنی هاوبەشی هەردوو وەزارەتی دارایی و ناردنی تەرازووی پێداچوونەوەی مانگانە. رۆژی چوارشەممە، 23-07-2025، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بە سەرپەرشتیی مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیران کۆبووەوە و رایگەیاند، "هەرێمی کوردستان هەموو پابەندییەکانی خۆی لە چوارچێوەی رێککەوتنی نوێ لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی جێبەجێ کردووە، بەڵام بەغدا تاوەکو ئێستا مووچەی سێ مانگی رابردووی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستانی نەناردووە." تەوەری سەرەکی کۆبوونەوە، تایبەت بوو بە تاوتوێکردنی پێشهاتەکانی ئەم دواییەی جێبەجێکردنی دوا ڕێککەوتن و لەیەکتێگەیشتنی هاوبەشی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێم و حکومەتی فیدراڵ، کە حەفتەی ڕابردوو لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی هەردوولا پەسەند کراوە و تایبەتە بە مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێم و هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتیی نانەوتی و میکانیزم و ڕێکاری تایبەت بە هەنگاوەکانی هاتوو لە ڕێککەوتننامەکە لەلایەن وەزارەت ولایەنە پەیوەندیدارەکان و لیژنە هاوبەشەکانی هەردوولا. ئەنجومەنی وەزیران دووپاتی دەکاتەوە کە هەرێمی کوردستان تەواوی پابەندییەکانی خۆی لەچوارچێوەی لەیەکتێگەیشتنی هاوبەش جێبەجێکردووه‌ بۆیە دەبێت حکومەتی فیدراڵیش لە زووترین کاتدا مووچە و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان بنێرێت ئەنجومەنی وەزیران بە ڕێز و پێزانینێکی زۆرەوە، هەڵوێستی بەرپرسانە و خۆراگریی خەڵکی هەرێمی کوردستان بەرز دەنرخێنێت کە تێگەیشتنی پێویستیان بۆ ئەم دۆخە ناهەموارە هەیە کە بە سەر هەرێمی کوردستان سەپێنراوە و بە هەستکردن بە بەرپرسیارێتیەکی بەرزەوە، داکۆکی لە قەوارەی دەستووری هەرێمی کوردستان دەکەن.  ئەنجومەنی وەزیران داوا لە دەزگاکانی ڕاگەیاندنی کوردستان دەکات، بە شێوەیەکی ڕاستگۆییانە و بەرپرسانە کار بکەن و نەبنە سەکۆیەک بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری ناڕاست و دوور لە چەواشەکاری ئەرکی خۆیان بەجێ بگەیەنن و نەبنە بڵندگۆی ئەو کەسانەی کار بۆ پشێوی و ئاشووب نانەوە دەکەن و هەمیشە پاساو و بیانوو بۆ ئەو زوڵم و ستەمە دەهێننەوە کە لە مووچەخۆران و خەڵکی کوردستان بە گشتی دەکرێت. ئەمڕۆ چوارشەممە 23ی تەممووزی 2025، بە سەرپەرشتی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان کۆبووەوە. تەوەری سەرەکی کۆبوونەوە، تایبەت بوو بە تاوتوێکردنی پێشهاتەکانی ئەم دواییەی جێبەجێکردنی دوا ڕێککەوتن و لەیەکتێگەیشتنی هاوبەشی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێم و حکومەتی فیدراڵ، کە حەفتەی ڕابردوو لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی هەردوولا پەسەند کراوە و تایبەتە بە مووچە و شایستە داراییەکانی هەرێم و هەناردەکردنەوەی نەوت و داهاتیی نانەوتی و میکانیزم و ڕێکاری تایبەت بە هەنگاوەکانی هاتوو لە ڕێککەوتننامەکە لەلایەن وەزارەت ولایەنە پەیوەندیدارەکان و لیژنە هاوبەشەکانی هەردوولا. ئەنجومەنی وەزیران، دووپاتیکردەوە کە هەرێمی کوردستان هەموو پابەندییەکی خۆی بە تەواوی جێبەجێ کردووە. سەبارەت بە بەشی گەنجینەی فیدڕاڵ لە داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان، وەزارەتی دارایی وئابووری هەرێمی کوردستان بڕی 120 ملیار دیناری بە کاش خستووەتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ وەک لە ڕێککەوتنە هاوبەشەکە هاتووە، ئەمە سەرەڕای ناردنی لیستی مووچەی پەسەندکراوی هەردوو مانگی ئایار و حوزەیران و وردبینیکردنی هاوبەشی هەردوو وەزارەتی دارایی و ناردنی تەرازووی پێداچوونەوەی مانگانە و بەردەوامیی تیمی هاوبەشی هەردوو دیوانی چاودێریی دارایی فیدڕاڵ و هەرێم لە وردبینی وەرزیی داهات و خەرجییەکان ، لەم ڕووەشەوە، هەرێمی کوردستان هەموو داهات و خەرجییەکانی، شەفافانە خستووەتە بەردەمیان. سەبارەت بە نەوتیش، وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێمی کوردستان لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا و لە ڕێگەی لیژنەیەکی هاوبەشەوە، هەموو ئاسانکارییەکی پێشکەشی لیژنەی وەزارەتی نەوتی فیدڕاڵ و کۆمپانیای سۆمۆ کردووە لە بەردەستخستنی زانیاریی و داتاکان و سەردانی ڕاستەوخۆیان بۆ سەرجەم کێڵگە نەوتییەکان لە هەرێم، لیژنەی تەکنیکی هەردوو وەزارەت، لەسەر پڕۆتۆکۆلی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم لە ڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ گەیشتونەتە لەیەکگەیشتنی هاوبەش بۆ ئەو بڕە نەوتەی کە ئێستا لە هەرێمی کوردستان بەرهەم دێت ، چونکە بەهۆی هێرشە درۆنییە تیرۆریستی و ناڕەواکانی ئەم دواییە بۆ سەر کێڵگە نەوتییەکانی هەرێم ، بەرهەمهێنانی نەوت، بە شێوەیەکی بەرچاو لە کێڵگەکان کەمی کردووە. ئەم ڕێکارانەش پابەندیی هەرێم بە ڕێكکەوتنەکە پشتڕاست دەکاتەوە، بۆیە دەبێت لە بەرامبەریشدا حکومەتی فیدراڵ پابەندیی خۆیی بە گوێرەی ڕێککەوتنەکە جێبەجێ بکات بە ناردنی دەستبەجێی مووچە و شایستە داراییەکانی خەڵکی کوردستان، کە تا ئێستا نەیانناردووە و مووچەخۆرانی هەرێم، سێ مانگە بێ بەشکراون لە شایستەی دارایی خۆیان، کە مافێکی دەستووریی و یاسایی خۆیانە و نابێت لەژێر هیچ بيانوويەک، ئەم مافە پێشێل بکرێت بە تایبەتیش ئەوەی لەسەر هەرێمی کوردستانە بە زیادەوە، جێبەجێ کراوە. ئەنجومەنی وەزیران، بە ڕێز و پێزانینێکی زۆرەوە، هەڵوێستی بەرپرسانە و خۆراگریی خەڵکی هەرێمی کوردستان بەرز دەنرخێنێت کە وێڕای بارودۆخی سەختی دارایی کە بوونە قوربانی بڕیارێکی ناڕەوا و نادەستووری، بەڵام تێگەیشتنی پێویستیان بۆ ئەم دۆخە ناهەموارە هەیە کە بە سەر هەرێمی کوردستان سەپێنراوە و بە هەستکردن بە بەرپرسیارێتیەکی بەرزەوە، داکۆکی لە قەوارەی دەستووری هەرێمی کوردستان دەکەن. ئەنجومەنی وەزیران خەڵکی کوردستانیش دڵنیا دەکاتەوە کە لە پێناو دابینکردنی مووچە وشایستەکانی خەڵکـ، هیچ کات درێخی ناکات و دەستبەرداری مافەکانی خەڵکی کوردستان نابێت. ئەنجومەنی وەزیران داوا لە دەزگاکانی ڕاگەیاندنی کوردستان دەکات، کە بە شێوەیەکی ڕاستگۆییانە و بەرپرسانە کار بکەن و نەبنە سەکۆیەک بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری ناڕاست و دوور لە تێکدان و خراپەکاری و چەواشەکاری ئەرکی خۆیان بەجێ بگەیەنن و نەبنە بڵندگۆی ئەو کەسانەی کار بۆ پشێوی و ئاشووب نانەوە دەکەن و هەمیشە پاساو و بیانوو بۆ ئەو زوڵم و ستەمە دەهێننەوە کە لە مووچەخۆران و خەڵکی کوردستان بە گشتی دەکرێت . لە بڕگەی دووەمی کارنامەی کۆبوونەوەدا، کە میوانداریی لیژنەیەکی هاوبەش لە ( وەزارەتی پلاندانان/ دەستەی پێوانەسازیی وکۆنتڕۆڵی جۆریی) و ( وەزارەتی دارایی وئابووری/ بەڕێوەبەرایەتی گشتی گومرگەکان) و ( وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازیی/ بەڕێوەبەرایەتی گشتیی گەشەپێدانی پیشەسازیی ) و ( وەزارەتی ناوخۆ) کرابوو، لیژنەکە دەقی ڕێککەوتننامەی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدراڵیان خستەڕوو سەبارەت بە دانانی میکانیزمی هاوئاهەنگیی و هاریکاریی نێوان هەردوو دامەزراوەی پێوانەسازیی و کۆنتڕۆڵی جۆری فیدڕاڵ و هەرێم لە چوارچێوەی تایبەتمەندیی و دەسەڵاتە دەستوورییەکان، بە جۆرێک لە چوارچێوەی ئەو ڕێكکەوتننامە هاوبەشە، بڕوانامەکانی پشکنینی کەلوپەل و بەرهەمەکان لە لایەن هەردوو دامەزراوەی پێوانەسازیی و کۆنتڕۆڵی جۆریی کاری پێدەکرێت، بۆ ئەم مەبەستەش، ڕێکارەکانیان یەکدەخەن و دەستەی پێوانەسازیی و کۆنتڕۆڵی جۆریی هەرێمی کوردستان، لایەنی تایبەتمەند دەبێت بۆ ئەم بابەتە هاوشێوەی دەزگا هاوتاکەی لە حکومەتی فیدڕاڵ. لە دوای گفتوگۆ، ئەنجومەنی وەزیران ، وێڕای دەستخۆشیكردن لە لیژنەی هاوبەشی وەزارەتە پەیوەندیدارەکان بۆ گەیشتن بەم ڕێککەوتنامەیە لەگەڵ هاوتاکانیان لە حکومەتی فیدڕاڵ، بە کۆی دەنگ بڕیاری پەسەندکردنی ڕێککەوتنامەکەی دا و وەزارەت و لایەنە پەیوەندیدارەکانی ڕاسپارد بۆ ئەوەی ڕێکاریی پێویست بگرنەبەر لە چوارچێوەی دەسەڵاتە دەستووریەکانی هەرێم و یاسابەرکارەکان لە هەرێم وەک ئەوەی لە کۆنووسی هاوبەشی لیژنەکەدا هاتووە. ئەم بڕیارەی ئەنجومەنی وەزیران، ڕۆڵی گرنگی دەبێت لە ئاسانکاریی و یەکخستنی ڕێکارەکانی پشکنین بە جۆرێک کۆتایی بەو ئاستەنگانە دێت کە هۆکاری کێشەکانی پەکخستنی جووڵەی بازرگانی و جموجۆڵ وئاڵوگۆڕیی بەرهەم و کەلوپەل و پێداویستیەکان بوون لە نێوان هەردوولا کە ببوە مایەی گلەیی وگازندەی هاوردەکاران و بازرگانان و خاوەن پڕۆژە بەرهەمهێنەرەکان لە ناوچەکانی هەرێم و فیدڕاڵ.

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق و ماركۆ روبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پەیوەندیەکى تەلەفۆنیان ئەنجامداوە، نوسینگەی سودانی ناوەڕۆکی پەیوەندییە تەلەفۆنیەکەی بڵاوکردەوە. بەپێى ڕاگەیەندراوەکە محەمەد شیاع سودانی، ڕایگەیاندوە سەرمان سوڕماوە لە هێرشە درۆنییەکان کە هاوکاتبوو لەگەڵ رێککەوتنی هەرێم و کۆمپانیا نەوتییەکان. هەروەها ئەوەى وتووە: گرنگە هەناردەی نەوت لەڕێی تورکیاوە دەستپێبکاتەوە و پابەندبوونی هەرێم بە رادەستکردنی نەوت و داهات چارەسەری کێشەکانی هەولێر و بەغداد دەکات.. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆك وەزیرانی: محەمەد شیاع سودانی، پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لە وەزیری دەرەوەی ئەمریکاوە پێگەیشت: سودانی پاڵپشتی عێراق بۆ هەوڵەکانی سەقامگیری ناوچەکەو رێککەوتنەکانی ئاگربەست و راگرتنی دوژمنكارییەكان دووپات كردووەتەوە. دەزگا ئەمنییەکان لەگەڵ هاوپەیمانی نێودەوڵەتی چاودێری سەرچاوەی هێرشەکانی ئەم دواییە دەكەن بۆ سەر دامەزراوە نەوتییە گرنگەکان لە هەرێمی کوردستان و لە پارێزگاکانی سەڵاحەدین و کەرکوک. سودانی سەرسوڕمانی خۆی دەردەبڕیووە کە ئەم هێرشانە هاوکات بووە لەگەڵ رێککەوتنی سەرەتایی نێوان وەزارەتی نەوت و کۆمپانیا ئەمریکییەکان کە لە هەرێم کار دەکەن، بۆ وەبەرهێنان كردن لە چەند کێڵگەیەکی نەوتی لە کەرکوک و سەڵاحەدین. خستنەڕووی یاسای حەشدی شەعبی لە ئەنجومەنی نوێنەران، بەشێکە لە پرۆسەی چاکسازی ئەمنی كە حکومەت پیادەی دەكات. هێزەکانی حەشدی شەعبی دامەزراوەیەکی سەربازیی فەرمی عێراقە و لەژێر دەسەڵاتی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکاندا کاردەکات. سودانی جەختی لە پابەندبونی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەكاتەوە بە رادەستکردنی بەرهەمهێنانی نەوت و داهاتە نانەوتیەکان بۆ خەزێنەی گشتی، لە رێگەی بڕیارەکەی ئەم دواییەی ئەنجومەنی وەزیرانەوە. سودانی جەختی لە دیدگای ئابوری عێراق و گرنگی دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت كردووەتەوە لە ڕێگەی بۆری عێراق و تورکیاو  راگرتنی هەموو جۆرەکانی قاچاغ و کارێکی نایاسایی کە کاریگەری لەسەر سامانی نەوت هەیە.

بەپێى راگەیەندراوی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیران كۆبوونەوەی ئاساییی خۆی دەكات. ئەمڕۆ چوارشەممە، 23ی تەمووزی 2025، ئەنجومەنی وەزیران بە سەرپەرشتیی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان مەسرور بارزانی، كۆ دەبێتەوە و دوو بڕگە تاووتوێ دەكات. لە بڕگەی یەكەمدا پێشهاتەكانی ئەمدواییەی تایبەت بە جێبەجێكردنی دواڕێككەوتن و لەیەكترگەیشتنی هاوبەشی نێوان هەردوو حكومەتی هەرێم و حكومەتی فیدڕاڵیی پەسندكراو بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی هەردوولا سەبارەت بە دۆسیەی مووچە و شایستە داراییەكانی هەرێم و دۆسیەی نەوت و داهاتی نانەوتی تاووتوێ دەكرێ. لە بڕگەی دووەمدا كۆنووسی كۆبوونەوەی تایبەت بە جێبەجێكردنی دەقی ڕێككەوتننامەی نێوان حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدراڵی بە مەبەستی دانانی میكانیزمی ڕێكخستنی كارەكانی دەستەی پێوانەسازی و كۆنترۆڵی جۆریی هەرێم تاووتوێ دەكرێ. ئەمەش لەکاتێکدایە سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنى وەزیرانى هەرێمى کوردستان رایگەیاند، چاوەڕوانن ئەمڕۆ چوارشەممە پارەى مووچەى مانگى پێنج لە لقى هەولێرى بانکى ناوەندیی عێراقەوە بخرێتە سەر هەژمارى وەزارەتى دارایی و راستەوخۆ خشتەى مووچەش رابگەیەندرێت. سەرچاوەکە نەیویست ناوى ئاشکرا بکرێت، وت "بەغداد رێکارەکانى ناردنى مووچەى مانگى پێنجى تەواوکردووەو لەسەدا سەد ئەمڕۆ پارەى مووچەى دەخرێتە سەر هەژمارى وەزارەتى دارایى".  وتیشى "هەر رۆژى چوارشەممە، خشتەى مووچەى مانگى پێنج رادەگەیەندرێت و هەوڵى تەواو دەدرێت لەماوەى چەند رۆژێکدا مووچەى سەرجەم فەرمانبەر و خانەنشینان دابەشبکرێت". 

سەرچاوەیەک لە ئەنجوومەنى وەزیرانى هەرێمى کوردستان رایگەیاند، چاوەڕوانن سبەى چوارشەممە پارەى مووچەى مانگى پێنج لە لقى هەولێرى بانکى ناوەندیی عێراقەوە بخرێتە سەر هەژمارى وەزارەتى دارایی و راستەوخۆ خشتەى مووچەش رابگەیەندرێت. سەرچاوەکە نەیویست ناوى ئاشکرا بکرێت، وت "بەغداد رێکارەکانى ناردنى مووچەى مانگى پێنجى تەواوکردووەو لەسەدا سەد سبەى پارەى مووچەى دەخرێتە سەر هەژمارى وەزارەتى دارایى".  وتیشى "هەر رۆژى چوارشەممە، خشتەى مووچەى مانگى پێنج رادەگەیەندرێت و هەوڵى تەواو دەدرێت لەماوەى چەند رۆژێکدا مووچەى سەرجەم فەرمانبەر و خانەنشینان دابەشبکرێت". سەرچاوەکەى وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان ڕاشیگەیاند، سبەی شاندێکی تەکنیکیی وەزارەتی دارایی دەچێتە بەغداو سبەی تاوەکو نیوەڕۆ، پارەی مووچەی مانگی پێنج دەنێردرێت.   رۆژی سێشەممە، 22ـی تەممووزی 2025، بەرپرسێک لە وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان ئەوەى خستەڕوو بەهۆی هۆکاری تەکنیکییەوە ئەمڕۆ پارەی مووچەی مانگی ئایار نەنێردرا، بەڵام بڕیارە سبەی تاوەکو نیوەڕۆ بنێردرێت و رۆژی دواتر دەست بە دابەشکردنی بکرێت'.   ئەو سەرچاوەیە وتی: هەر سبەی وردبینی لە لیستی مووچەی مانگی 6 دەستپێدەکات، دواتر لیستەکە رادەستی وەزیری دارایی عێراق دەکرێت، شاندێکی تەکنیکیی وەزارەتی دارایی دەچنە بەغدا، بۆ گفتوگۆکردن لەبارەی داهات و خەرجی مووچەی مانگی 6 و مانگەکانی دواتر و رێکارەکان تاوتوێ دەکەن''.   دوایین جار کە هەرێمی کوردستان داهاتی نانەوتیی بۆ بەغدا ناردووە، لە مانگی نیسان بوو و بڕەکەی 50 ملیار دینار بوو.   وەزارەتی دارایی ئەمڕۆ رایگەیاند، ''داهاتی نانەوتیی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئایار، کە بڕەکەی 120 ملیار دینارە، خرایە سەر هەژماری بانکیی وەزارەتی دارایی فیدراڵی''.

وتەبێژی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) ئەمڕۆ سێشەممە دووپاتی کردەوە کە پرسی ڕادەستکردنی چەک لە ئێستادا مەحاڵە، و ئامادەنین دایبنێین یاخود ڕادەستى بکەن، ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات دەکرێت بە رێککەوتنێکی دەستوری ببینە بەشێک لە سوپای سوریا. ئەبجەر داود وتەبێژى هەسەدە بە میدیا کوردییەکانی ڕاگەیاندووە، "بە لەبەرچاوگرتنی گرژییە بەردەوامەکانی سووریا و پەرەسەندنی توندوتیژییەکان و هەڕەشەکانی داعش، مەحاڵە هێزەکانمان چەکەکانیان ڕادەست بکەن". هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، "هەسەدە دەتوانێ لە ڕێگەی ڕێککەوتنێکی دەستورییەوە پەیوەندی بە سوپای سوریاوە بکات کە دان بە تایبەتمەندی پێکهاتەی کوردیدا بنێت". داود لە درێژەی قسەکانیدا وتی: "هەسەدە لەگەڵ شەڕدا نییە، بەڵکو لە هەر شوێنێک ئامادە بێت بەرگری لە گەلەکەی دەکات". لەلایەکى دیکەوە تۆم باراک نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ کاروباری سوریا لەم مانگەدا ڕایگەیاند، واشنتۆن داواکاری هێزەکانی سوریای دیموکرات بۆ خۆبەڕێوەبەری ڕەتدەکاتەوە و پشتیوانی لە سوریایەکی یەکگرتوو دەکات کە یەک سوپا و یەک دەوڵەت و یەک گەل بێت. دوای پێکدادانەکانی نێوان هێزەکانی ئاسایشی گشتی و گروپە چەکدارەکانی لایەنگری تورکیا، لەژێر ڕۆشنایی پێشهاتەکانی سویدا، هێزەکانی پاراستنی گەل، زیاتر لە یەکە سەربازییەکانی خۆیان بۆ ناوچەی بەرکەوتن لە ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی لادێکانی پارێزگای حەلەب و لادێکانی باکور و ڕۆژئاوای پارێزگای دێرەزۆر لە ڕۆژهەڵاتی ئەو وڵاتە بڵاوکردەوە.  لە 10ی ئازارى ئەمساڵدا ئەحمەد شەرع سەرۆکی سوریا و مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات ڕێککەوتنێکیان واژۆکرد کە بەپێی ئەو ڕێککەوتنە چەکدارە کوردەکان دەخرێنە ناو هێزە چەکدارەکانی حکومەتی ڕاگوزەرەوە. هەردوولا هاوڕابوون لەسەر ئەوەی سەرجەم دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکان بە فڕۆکەخانەکان و کێڵگە نەوتییەکان و کێڵگەکانی نەوت و گازیشەوە کە دەکەوێتە ناوچەکانی ژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی سوریای دیموکرات لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا، بخرێنە ژێر کۆنترۆڵی ئیدارەی نوێی دیمەشقەوە.

وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، دەست بە خەرجکردنی مووچەی مانگی ئایاری 2025ی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانی کرا و ئەمەش دوای پابەندبوونی حکومەتی هەرێمی کوردستان دێت بە بڕیارەکەی سەرەوە. خەرجکردنی مووچە دوای پابەندی هەرێم دێت بە رادەستکردنی نەوت و داهاتی ناوخۆ، تاوەکو هەرێمی کوردستان پابەند بێت ئێمەش مووچە دەنێرین. وەزارەتی دارایی جەختدەکاتەوە کە بەردەوام دەبێت لە جێبەجێکردنی ئەرکە یاسایی و دەستوورییەکانی خۆی بەرامبەر بە حکومەتی هەرێمی کوردستانی عێراق، تاوەکو ئەو کاتەی حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەند دەبێت بە جێبەجێکردنی یاسای بودجەی فیدراڵی و بڕیارەکانی دادگەی فیدراڵی و دوایین بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران بۆ لێکتێگەیشتنی نێوان هەردوولا.  ئەمەش لەکاتێکدایە وەزارەتی دارایی حکومەتى هەرێمی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت ئەمڕۆ بەشی گەنجینەی فیدراڵی لەداهاتی نانەوتی هەرێم   120 ملیار دینار خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی فیدراڵ.       بەپێى ڕاگەیەندراوەکە پارەکە بەشێوەی کاش خراوەتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق، ئەو بڕە پارەیە داهاتی نانەوتییە بۆ مانگی ئایار.    دوایین جار کە هەرێمی کوردستان داهاتی نانەوتی بۆ بەغدا ناردووە، لە مانگی نیسان بوو و بڕەکەی 50 ملیار دینار بوو.  ناردنى ئەم پارەیە لەکاتێکدایە شەوی رابردوو، فوئاد حوسێن وەزیرى دەرەوەى عێراق ڕایگەیاند بە چڕی لەسەر هێڵ بووە و لانی کەم 15 پەیوەندیی تەلەفۆنیی لەگەڵ شەش سەرکردە و بەرپرسی هەرێمی کوردستان و عێراق ئەنجام داوە. وتیشى: رێککەوتن کراوە بۆ ئەوەی ئەمڕۆ بەغدا مووچەی مانگی ئایاری مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکات. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. بەشی گەنجینەی فیدراڵی لەداهاتی نانەوتی هەرێم خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی فیدراڵ.                                                                                      ڕۆژی سێ شەممە  ( ٢٢ ی تەمووزی ٢٠٢٥ ) بەشی گەنجینەی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئایاری ساڵی ( ٢٠٢٥ ) کە بڕەکەی (١٢٠،٠٠٠،٠٠٠،٠٠٠ ) سەدو بیست ملیار دینارە، بەشێوەی کاش خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق.  ڕاگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابووری.    ٢٢ ی تەمووزی ٢٠٢٥.

وەزارەتی دارایی حکومەتى هەرێمی کوردستان، ڕایدەگەیەنێت ئەمڕۆ بەشی گەنجینەی فیدراڵی لەداهاتی نانەوتی هەرێم   120 ملیار دینار خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی فیدراڵ.       بەپێى ڕاگەیەندراوەکە پارەکە بەشێوەی کاش خراوەتە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق، ئەو بڕە پارەیە داهاتی نانەوتییە بۆ مانگی ئایار.    دوایین جار کە هەرێمی کوردستان داهاتی نانەوتی بۆ بەغدا ناردووە، لە مانگی نیسان بوو و بڕەکەی 50 ملیار دینار بوو.  ناردنى ئەم پارەیە لەکاتێکدایە شەوی رابردوو، فوئاد حوسێن وەزیرى دەرەوەى عێراق ڕایگەیاند بە چڕی لەسەر هێڵ بووە و لانی کەم 15 پەیوەندیی تەلەفۆنیی لەگەڵ شەش سەرکردە و بەرپرسی هەرێمی کوردستان و عێراق ئەنجام داوە. وتیشى: رێککەوتن کراوە بۆ ئەوەی ئەمڕۆ بەغدا مووچەی مانگی ئایاری مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خەرج بکات. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. بەشی گەنجینەی فیدراڵی لەداهاتی نانەوتی هەرێم خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی فیدراڵ.                                                                                      ڕۆژی سێ شەممە  ( ٢٢ ی تەمووزی ٢٠٢٥ ) بەشی گەنجینەی فیدراڵی لە داهاتی نانەوتی هەرێمی کوردستان بۆ مانگی ئایاری ساڵی ( ٢٠٢٥ ) کە بڕەکەی (١٢٠،٠٠٠،٠٠٠،٠٠٠ ) سەدو بیست ملیار دینارە، بەشێوەی کاش خرایە سەر هەژماری بانکی وەزارەتی دارایی حکومەتی فیدراڵ لەلقی هەولێری بانکی ناوەندی عێراق.  ڕاگەیاندنی وەزارەتی دارایی و ئابووری.    ٢٢ ی تەمووزی ٢٠٢٥.

حکومەتی فیدراڵ تاوەکو ئێستا سورە لەسەر جێبەجێکردنى خاڵەکانى لێکتێگەیشتنى نێوان هەولێر و بەغدا، سەرۆک وەزیرانی عێراقیش لەنوێترین پەیامیدا جەختى کردوەتەوە تاوەکو 230 هەزار بەرمیل نەوت هەناردە نەکرێت مووچە نانێردرێت.  سەرچاوەیەک لە وەزارەتی نەوتی عێراق، ڕاگەیاند: ئێمە ناتوانین ئەو بڕە کەمە نەوتە وەربگرین، ژمارەکە زۆر لەو بڕە دوورە کە رێککەوتنی لەسەر کراوە. نزیکەى هەفتەیەکە، حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕەزامەندى داوەو ناوەڕۆکى ئەو ڕێککەوتنەی کە لەگەڵ بەغدا واژۆی کردووە جێبەجێبکات، 120 ملیار دینار لە داهاتی ناوخۆ بنێرێت، سەبارەت بەنەوتیش ئامادەیە ٨١ هەزار بەرمیل نەوت ڕادەست بکات. بەرپرسێکی باڵای حکومەتی عێراق ڕایدەگەیەنێت محەممەد شیاع سوودانی، لەتازەترین پەیامیدا ڕایگەیاندووە، مووچەی کوردستان نانێرم تاوەکو هەناردەی نەوت دەستپێنەکاتەوە و دەبێت 230 هەزار بەرمیل نەوت ڕاستەوخۆ هەناردە بکرێت و ڕازی نیم بە کەمبوونەوەی بەرهەمى نەوت.  شاندێکى تەکنیکى رۆژی 17ی ئەم مانگە سەردانی هەرێمی کوردستانیان کردووە، دەرکەوتووە لەم دۆخەدا و دوای هێرشە درۆنییەکان بۆ سەر کێڵگە نەوتییەکان، هەرێمی کوردستان رۆژانە تەنیا توانای بەرهەمهێنانی 80 هەزار بەرمیلی هەیە ئەو شاندە دواى گەڕانەوەى، ئەو زانیارییانە لەبارەی رێژەی بەرهەمی نەوت، دەداتەوە وەزارەتەکەی.   بەگوێرەی ئەو ئەنجامە بێت، هەرێمی کوردستان رۆژانە دەتوانێت تەنیا 30 هەزار بەرمیل رادەست بکات، چونکە لە رێککەوتنی نێوان هەردوو حکومەتی فیدراڵی و هەرێمی کوردستانیش هاتبوو، هەرێمی کوردستان مافی هەیە بڕی 50 هەزار بەرمیلی رۆژانە بۆ مەبەستی بەکاربردنی ناوخۆیی بەکاربهێنێت. سەرچاوەیەک لە وەزارەتی نەوتی عێراق ڕاگەیاند، "رێککەوتنەکە بەو چەشنە کراوە کە رۆژانە 230 هەزار بەرمیل رادەست بکرێت؛ بۆیە ئێمە ناتوانین ئەو بڕە کەمە نەوتە وەربگرین. ژمارەکە زۆر لەو بڕە دوورە کە رێککەوتنی لەسەر کراوە." بەگوێرەی رێککەوتنەکە، هەرێمی کوردستان تەواوی نەوتی بەرهەمهێندراوی ئێستا رادەستی کۆمپانیای سۆمۆ دەکات کە بە 230 هەزار بەرمیلی نەوتی رۆژانە مەزەندە کراوە؛ 50 هەزار بەرمیلی دیکەشى بۆ پێویستیی ناوخۆیی و بەرهەمە نەوتییەکان بەکاردەهێنرێت.

لێكۆڵەری دادی و رەخنەگر و چالاكوانی مافی مرۆڤ شوان سابیر گەردی، ڕایدەگەیەنێت ماوەى پێنج ڕۆژ بەسەر کەیسەکەیدا تێپەڕبووە، هه‌تا ئێستا هیچ شتێکى پێنەوتراوەو کەسیش دەستگیرنەکراوە. كاتژمێر 1ی پاشنیوەڕۆی چوارشەممە 16ی تەمووز 2025، لە شەقامی 150 مەتری شاری هەولێر، بەرانبەر گوندی ئیسپانی2، سێ ئۆتۆمبێل رێگە بە شوان سابیر دەگرن، پاشان لە هەموو لایەكەوە پەلاماری دەدەن. ئەمڕۆ دووشەممە، لەتۆڕى کۆمەڵایەتى فەیسبوک  شوان سابیر گەردی، پەیامێکى بڵاوکردەوەو تیایدا ئەوەدەخاتەڕوو ده‌سته‌ڵات نایه‌وێ په‌رده‌ له‌سه‌ر ڕووی تاوانكاران هه‌ڵماڵێ، كه‌ ناشیه‌وێ واته‌ ده‌سەڵات خۆیه‌تی، دەشڵیت: بۆیه‌ من ناچارم بۆ پاراستنی مافه‌كان هانا بۆ سفارات و قنصالیات و منظماتی ده‌ولی و نێوه‌نده‌ نێوده‌وله‌تییه‌كان ببه‌م. دەقى نوسینەکە.. (( بۆ ئه‌وه‌ی جارێكی تر قسه‌ به‌ حكومه‌ت نه‌ڵێی )) ... ئه‌وه‌ دوایین په‌یامی شه‌قوه‌شێنه‌كان بوو ... شوان سابیر سڵاوی خوای گه‌وره‌ له‌ هه‌موو خوشك و برا و هاوڕێیان ... به‌ڕێزان ... سه‌ره‌تا سوپاسێكی بێ پایان و پێزانینێكی گه‌وره‌م هه‌یه‌ بۆ هه‌موو ، هاوڕێیان ، خوشكان ، برایان ، هاوڕێیان فه‌یس بووك ، خزم و كه‌س و كارم ، بۆ ئه‌ندامانی خانه‌واده‌م و طبعا له‌ پێشه‌وه‌ی هه‌موویان ده‌ستبه‌خه‌نه‌ ، بۆ ته‌واو ڕاگه‌یاندكاره‌ ئازیزه‌كان و بۆ ته‌واوی ته‌له‌فزیۆن و منصه‌ ئه‌لكترونییه‌كان ، بۆ ته‌واوی سه‌ركردایه‌تی ئه‌حزابی كوردستان كه‌ سه‌ردانییان كردم له‌ ماڵه‌وه‌ و بۆ ئه‌وانه‌ی به‌ ته‌له‌یفۆن په‌یوه‌ندییان پێوه‌ كردین ، بۆ ڕێكخراوه‌كان و بۆ پارێزه‌ران و بۆ دادوه‌ران و بۆ كه‌سایه‌تییه‌ ئه‌كادیمییه‌كان ... ئیتر بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی ( ته‌لیفۆنیان كرد ..  نامه‌یان نارد .. هاتنه‌ ماڵه‌وه‌ ... بابه‌ته‌كه‌یان شه‌یر كردم .. شتیان نووسی له‌سه‌ر كه‌یسه‌كه‌م و پیشتیوانیان كردم .. چ لێره‌ و چ له‌ ئه‌وروپا و ووڵاتانی تر ... هتد ) ...  بەڕاستی تەلیفۆنێکی زۆریشم بۆ ھاتووە ئەو کاتەی لە نەخۆشخانەم  بووم و نەمتوانیووە وەلام بدەمەوە ئەو کاتە و  نامەیەکی زۆریشم ھاتووە ھەمووی دەلالەت لە گەورەیی ئێوە دەکات و لە خەمخۆری ئێوە دەکات ....   ممنونی ھەمووتانم ... جگه‌ له‌ حزبی ده‌سته‌ڵات و ئه‌وانه‌ی كاسه‌لێسی ئه‌ون ..  ئازیزانم نامه‌وێ زۆر درێژه‌ی پێ بده‌م ... من له‌ هه‌مان ڕۆژی هێرش كردنه‌ سه‌رم .. له‌ لایه‌ن سێ سه‌یاره‌وه‌ .. و به‌ شه‌ش تا حه‌وت كه‌س ویستیان بمڕفێنن .. كه‌ نه‌یانتوانی به‌م شێوه‌یه‌ لێیان دام .. كه‌ وێنه‌كانتان بینی .. داخلی نه‌خۆشخانه‌ كرام و تقریری طبیم بۆ كرا .. چووم ده‌عوام نووسی .. بۆ ئه‌وه‌ی یاساییانه‌ مامه‌له‌ له‌گه‌ڵ كه‌یسه‌كه‌ بكرێ .. له‌ 16 / 7 / 2025 سعات ( 5 عه‌سر ) ده‌عواكه‌ نووسرا ..  هه‌تا ئێستا ئه‌وه‌ پێنج رۆژ به‌سه‌ر كه‌یسه‌كه‌دا ڕه‌ت بووه‌ ... یه‌ك شتم پێ نه‌وتراوه‌ .. ئایا چیان كردووه‌ ؟ گه‌یشتوونه‌ته‌ چی ؟؟؟ چ زانیارییه‌كیان كه‌وتۆته‌ ده‌ست ؟؟ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش ئه‌صلا ئه‌وراقه‌كه‌م نه‌چۆته‌ پێش دادوه‌ری تحقیقی عینكاوه‌ كه‌ به‌ پێی شوێنه‌كه‌ ده‌بێته‌ اختصاصی ئه‌و ( كه‌ ئه‌وه‌ پێشێلێكی یاسایی گه‌وره‌یه‌ ) و داواكاری گشتی نه‌یبینیووه‌ .. هیچ جارێك خۆم بانگ نه‌كراوم ... هه‌ر چه‌نده‌ له‌ رێگه‌ی پارێزه‌ره‌كانم متابه‌عه‌مان كردووه‌ و به‌دواداچوونمان كردووه‌ هیچ نه‌كراوه‌ و هیچمان پێ ناڵێن ...  هه‌ر بۆ زانین ئه‌و شوێنه‌ی هێرش كردنه‌كه‌ی لێ ئه‌نجامدار ... شه‌قامی 150 مه‌ترییه‌ به‌رامبه‌ر قه‌رییه‌ی ئیسپانی 2 كه‌ پڕه‌ له‌ كامیرای حكومه‌ت و كامیرای ( قریه‌ ئیسپانی 1 و قریه‌ی ئیسپانی 2 و قریه‌ی كۆری و سلاڤا ستی و هه‌تا رێگه‌ی زێڕین و گه‌نجان ستی ) ... كه‌واته‌ ده‌سته‌ڵات ده‌یه‌وێ كه‌یسه‌كه‌م وون بكات .. ده‌یه‌وێ ئه‌نجامده‌ران به‌ سزا نه‌گه‌ن ..  ده‌بێ ئه‌وه‌ بزانن .. ئه‌و جۆره‌ ره‌فتار و كرداره‌تان .. ڕقمان ئه‌ستوورتر ده‌كات به‌رامبه‌رتان ... ووره‌مان به‌ هێزتر ده‌كا .. پێداگریمان ڕشتتر ده‌كا له‌سه‌ر ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی زولم و زۆرداریتان .. نادادپه‌روه‌ریتان ... یاری كردن به‌ ژیانمان .. به‌ مقدراتمان .. به‌ ئاینده‌ی نه‌وه‌كانمان ... له‌ لایه‌ن ئێوه‌وه‌ ... چونكه‌ له‌ كه‌یسی تر و له‌ چه‌ندین حاڵه‌تی هاوشێوه‌ ... پۆلیس و ئاسایش به‌كه‌متر له‌ 24 سعات ته‌واوی سیناریۆی تاوانه‌كانیان به‌ كامیرا تۆمار كردووه‌ و نیشان داوه‌ ... كه‌چی ئه‌وه‌ی من ئه‌وه‌ پێنج رۆژ تێپه‌ڕی هه‌تا ئێستا هیچیان پێ نه‌ووتووین ... بۆ زانین ... من كێشه‌ی كۆمه‌ڵاتیم نییه‌  ... ( ژن هه‌ڵگرتن و چوونه‌ پێش مه‌كتبی كچان و ته‌علیقدان له‌ كچی خه‌ڵك و خراپ به‌كار هێنانی مۆبایل ) چونكه‌ ته‌مه‌نه‌كه‌م هی ئه‌وه‌ نییه‌ ... من كێشه‌ی قه‌رزم نییه‌ ... قه‌رزاری كه‌س نیم .. چونكه‌ له‌ خوا به‌زیاد بێت وه‌زعی مادیم دیاره‌ چۆنه‌ ... بازرگان نیم ... تا بڵێن ئه‌وه‌ كێشه‌ی تیجاری هه‌یه‌ ...  چه‌كدار نیم .. هه‌تا بڵێن كێشه‌ی له‌گه‌ڵ چه‌كدارانی تر هه‌یه‌ ..  مخدرات ناخۆم ( مه‌شروبیش ناخۆمه‌وه‌ الحمد لله ) ...  ئه‌و جۆره‌ ساردییه‌ له‌ ئه‌نجامدانی ڕێكاره‌كان ته‌نها یه‌ك تفسیری هه‌یه‌ ... ( ده‌سته‌ڵات نایه‌وێ په‌رده‌ له‌سه‌ر ڕووی تاوانكاران هه‌ڵماڵێ ، كه‌ ناشیه‌وێ واته‌ ده‌سته‌ڵات خۆیه‌تی ) ... بۆیه‌ من ناچارم بۆ پاراستنی مافه‌كان هانا بۆ سفارات و قنصالیات و منظماتی ده‌ولی و نێوه‌نده‌ نێو ده‌وله‌تییه‌كان ببه‌م ... هانا بۆ عێراق ببه‌م .. هانا بۆ هه‌موو رێكارێكی مه‌ده‌نی ببه‌م .. هه‌تا ئه‌و چركه‌ نه‌مویستووه‌ ئه‌وه‌ بكه‌م ... به‌س چه‌ند سه‌عاتی داهاتوو ئه‌وه‌ یه‌كلایی ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ده‌ست رێكاره‌كان ده‌كه‌م یان نا ... من ئه‌و كه‌سه‌ نیم قابیلی مساومه‌ بم ... ئه‌و كه‌سه‌ نیم بترسێندرێم ... ئه‌و كه‌سه‌ نیم ڕادیۆم پێ تۆمار بكه‌م .. به‌ مه‌ردی له‌ دایك بووم و ان شاء الله به‌ مه‌ردیش ده‌مرم ... شوان گه‌ردی  ( ببورن نه‌مویست به‌ ڤیدیۆ ئه‌و شته‌ بگه‌یه‌نم له‌به‌ر ده‌موچاوم و ده‌نگم ، نامه‌وێ به‌ ڕیشه‌وه‌ ده‌ركه‌وم له‌به‌ر ئازیزان كه‌ نه‌متوانیوه‌ بیتاشم له‌به‌ر برینی ده‌م و چاوم )

بڕیارە سبەی سێشەممە 22ـی تەممووزی 2025، کۆبوونەوەیەکی هاوبەش لە نێوان لیژنەکانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵ لەسەر پرسی مووچە و هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێم و جێبەجێکردنی ئەو لێکتێگەیشتنەی لە نێوان هەردوولا کراوە، بەڕێوە بچێت. لە بارەی ناردنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، عەتوان عەتوانی، سەرۆکی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا گوتی: ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لە لایەن وەزارەتی دارایی عێراق پەیوەستە بەو پابەندیانە، کە لە ڕێککەوتنی نێوان هەردوو حکوومەتی هەرێم و فیدراڵ هاتووە. هەروەها ئیخلاس دلێمی، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق ڕاگەیاند، ئەو دوو لیژنەیەی لە نێوان حکوومەتی فیدراڵ و حکوومەتی هەرێم پێکهێنراوە، سبەی کۆدەبنەوە و گفتوگۆ لەسەر میکانیزمی هەناردە کردنەوەی نەوت و داهاتی نانەوتی دەکەن، بەڵام دوای هەناردەی نەوتی هەرێم، حکوومەتی فیدراڵ مووچەی مانگەکانی ئایار، حوزەیران و تەممووز ی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان دەنێرێت. هەر لەبارەی لێکتێگەیشتنی نوێی هەرێم و بەغدا، محەممەد نووری، ئەندامی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی عێراق لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ئاماژەی بە کۆبوونەوە سبەی سێشەممە کرد و گوتی: کۆبوونەوەیەکی هاوبەشمان هەیە، کە لیژنەکانی حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵ، بە ئامانجی جێبەجێکردنی پابەندییەکانی هەرێم، کە لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیاری لێدراوە، ئامادە دەبن. گوتیشی: لە ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق بڕیار دراوە، هەرێمی کوردستان 230 هەزار بەرمیل نەوت ڕادەستی حکوومەتی فیدراڵ بکات و لەڕێگەی کۆمپانیای سۆمۆ هەناردە بکرێت، هاوکات 120 ملیار دیناریش لە داهاتی نانەوتی ڕادەست بکات. ڕاشیگەیاند، دوای جێبەجێ کردنی ڕێککەوتنەکە و ڕادەستکردنی نەوت و داهات، مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم بە تەواوی دەنێردرێت. گوتیشی: چاوەڕوان دەکەین لە کۆبوونەوەی هاوبەشی سبەی بگەینە چارەیەک.

دادگای فیدراڵی عێراق ئەمڕۆ لەسەر دوو دۆسییەی تایبەت لەبارەی هەرێمی كوردستان كۆببویەوە، سكاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی ڕەتکردەوە. ئەمڕۆ دووشەممە ٢١ى مانگى حەوت، دانیشتنى دادگای فیدراڵی عێراق، لەبارەی دوو دۆسییەی پەیوەست بە هەرێمی كوردستان بەڕێوەچوو، یەكەمیان دۆسییەی داواكردنی هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان، دووەمیشان دژی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، سكاڵاكاران داوای هەڵوەشاندنەوەی خولی نوێی پەرلەمان دەکەن. لەدانیشتنەکەدا، دادگای فیدراڵی سکاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستانی ڕەتکردەوە، عومەر گوڵپی یەکێک لەسکاڵاکارەکان لەوبارەیەوە وتى: دادگای فیدراڵی بە پاساوی ئەوەی سکاڵاکە لە پسپۆڕی ئەوان نییە رەتیکردەوە. سکاڵاکانی تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان لەلایەن عومەر گوڵپی و فراکسیۆنی نەوەی نوێ تۆمارکرابوون. سكاڵای یەكەم لەلایەن عومەر گوڵپیەوە لەسەر سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان و سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان تۆمار كراوە، داواكار داوای بڕیارێك بۆ پوچەڵكردنەوەی دانیشتنی یەكەم لە ١٢/٢/٢٠٢٤ خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان دەكات. پێشتر عومەر گوڵپی، كە یەكێكە لە سكاڵاكارەكان لەوبارەیەوە ڕایگەیانجبوو پەرلەمان پەیڕەوی ناوخۆ و ئەركەكەی تەواو نەكرد و دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكی پەرلەمان ئەنجام نەدرا، وتى: بۆیە داوامانکرد بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی خولی شەشەمی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان بدرێت، هەروەها داوای گەڕاندنەوەی هەموو ئەو ئیمتیازە ماددییانەی، كە (٩٧) كاندیدی براوە بۆ پەرلەمان بەدەستیان هێناوە بەهۆی سوێند خواردنیانەوە، چونكە ئەمە دەوڵەمەندكردنێكی ناڕەوایە. ئەو سكاڵاكارە داواش دەكات كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق پابەند بكرێت، بۆ ئامادەكاری و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە زووترین كات. دوێنێش دادگای باڵای فیدراڵی عێراق دوو سكاڵای لەبارەی نادەستوری بوونی گرێبەستەكانی ئەم دواییەی حكومەتی هەرێم لەكەرتی غاز لەگەڵ كۆمپانیا ئەمەریكییەكان رەتكردەوە. سكاڵای یەكەم لەلایەن باسم غەنیمەش ئەندامی لیژنەی نەوت و غازی پەرلەمانەوە تۆماركرابوو لەسەر سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان و وەزیری سامانە سروشتییەكان، كە تێیدا داواكرابوو دادگا بڕیار بدات لەسەر نادەستوری بوونی گرێبەستەكانی هەرێم لەگەڵ كۆمپانیا ئەمەریكییەكان بۆ وەبەرهێنان لە كێڵگە غازییەكانی (میران و تۆپخانە و كوردەمیر) و پوچەڵكردنەوەیان، رێگریكردن لە هەرێم بۆ ئەنجامدانی هەر گرێبەستێك لە داهاتوودا بەبێ گەڕانەوە بۆ بەغداد.

نەبیل مەرسومی، پسپۆڕی ئابوری عێراق، ڕایدەگەیەنێت شاندە تەكنیكیەكەی عێراق بەدواداچونەکانی لە کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان تەواو کردووە و گەیشتووەتە ئەو ئەنجامەی کە هەرێمی کوردستان دەتوانێت ڕۆژانە تەنها (31)هەزار بەرمیل نەوت رادەستی بەغداد بکات، لەبری ئەو (230)هەزار بەرمیلەی کە لە رێککەوتنەکەدا هاتووە. لە ڕاپۆرتی لیژنەکەدا هاتووە، بەهۆی هێرشی سەر کێڵگە نەوتییەکان، هەرێمی کوردستان تەنها توانای بەرهەمهێنانی 81 هەزار بەرمیل نەوتی هەیە لە رۆژێکدا. بەپێی ڕێککەوتنی نێوان هەولێر و بەغداد، (50)هەزار بەرمیل نەوتی بەرھەمھێنراو بۆ بەکارھێنانی ناوخۆ بەکاردێت،  لە ئێستادا هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی كۆمپانیای بە بازاڕکردنی نەوتی نیشتمانی (سۆمۆ)وە  دەتوانێت ڕۆژانە تەنها (31)هەزار بەرمیل نەوت هەناردە بکات، لەبری ئەو (230)هەزار بەرمیلە. ئەمڕۆ وەزارەتی نەوتی عێراق راپۆرتێک دەنێرێت بۆ وەزارەتی دارایی عێراق، ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوەکەیان بۆ روون دەكاتەوە. لەماوەی دوو مانگی رابردوودا هەرێمی کوردستان و کێڵگە نەوتییەکانی بە (58)فڕۆکەی بێفڕۆکەوان کراونەتە ئامانج، بەمەش کۆمپانیا نەوتییەکان ناچاربوون بەرهەمهێنانی نەوت لە زۆرێک لە کێڵگەکان رابگرن و بەرهەمهێنانی نەوت لەهەندێکی دیکە کەم بکەنەوە.