هەڵوێست، کۆمەڵ و یەکگرتوو: درێژە بەگفتوگۆ و کۆبوونەوەکان دەدەین

هەردوو فراکسیۆنی نەوەی نوێ پرۆژەیەکی تۆکمەیان ئامادەکردووە بۆ چارەسەری یەکجارەکیی کێشەی مووچەو داهاتی هەرێم و ئالیەتی چاودێریی ئەو داهاتە لە یاسای بوودجەدا. ئەمڕۆ هەینی ٢١ـی تشرینی دووەمی ٢٠٢٥، دەستەی بەڕێوبردنی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لەگەڵ فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان کۆبووەوە، تێیدا باس لە چۆنیەتیی چارەسەری دۆخی هاوڵاتییان و مووچە و شێوازی چاودێریی دەسەڵات و حکومەت لە داهاتوودا کرا. هاوکات، لە کۆبونەوەکەدا باس لە کۆمەڵێک هەنگاو و رێکار کرا، لەوانە هەردوو فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە هەرێم و لە بەغداد دەیگرنەبەر، کە پرۆژەیەکی تۆکمە لەخۆدەگرێت بۆ چارەسەری یەکجارەکیی کێشەی مووچەو داهاتی هەرێم وئالیەتی چاودێریی ئەو داهاتە لە یاسای بوودجەدا. هەروەها فراکسیۆنی نەوەی نوێ لە پەرلەمانی کوردستان بریاریاندا جوڵانەوەکە و سەرۆکی جۆڵانەوەکە لە زیندانەوە هەر بریارێک بدات ئەوە هەمووان پابەند دەبن پێیەوە.

کۆمسیۆنی هاوپشتی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی کۆبویەوەو دەنگ بە بەڵێ دا و  شاندێک دەچێتە ئیمرالى. بەپێى هەواڵى میدیاکانى تورکیا،  کۆمیسیۆنەکە دەنگی دا بۆ چوون بۆ ئیمرالی. دەنگدانەکە ٣٢ "بەڵێ" و ٢ "نەخێر" و ٣ ئەندام ئامادەنەبوون.  کۆمیسیۆنی پاڵپشتیی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی بڕیاری دا شاندێک رەوانەی ئیمراڵی بکات بۆ دیداری عەبدوڵڵا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پارتی کرێکارانی کوردستان - پەکەکە. دوانیوەڕۆى ئەمڕۆ هەینى کۆبوونەوەى کۆمسیۆنی هاوپشتی نیشتمانی، برایەتی و دیموکراسی بەرێوەچوو دەنگدانەکەش بەنهێنى بووە. میدیاکانى تورکیا بڵاویانکردەوە،  پێش دەنگدانەکە،  ئەندامانى جەهەپە کۆبوونەوەکەیان بەجێهێشتووە. پارتی گەلی كۆماری توركیا (جەهەپە) وەكو یەكەم لایەن هەڵوێستی خۆی ئاشكراكردو رایگەیاند، ئامادە نییە ئەندامەكانی خۆی لە كۆمسیۆنەكە بنێرێت بۆ ئیمرالی. بۆ ئەوەی كۆمسیۆنەكە بڕیار لەسەر چوونی بدات بۆ دیدار لەگەڵ ئ.ۆ.ج.الان پێویستە لەكۆی (51) ئەندام 31 ئەندامیان بە (بەڵێ) دەنگ بدەن.

هێمن هەورامى، ئەندامى مەکتەبى سیاسیى پارتى دیموکراتى کوردستان بە کەناڵ8ـى راگەیاند، پێویستە لەو بابەتە ستراتیجییانەى پەیوەندیدارن بە هەرێمى کوردستان، کورد لە بەغداد یەک بێت و جیاوازییەکان وەلابنێت. گوتیشى، جیاوازییە ناوخۆییەکان پێویستە نەبێتە ڕێگر لەبەردەم یەکڕیزى و یەک گوتاریى کورد لە بەغداد و پێکەوە جۆرێک لە تێگەیشتن لەنێوان لایەنە کوردستانییەکان لەسەر ئەو پرسانە هەبێت. هێمن هەورامى، ئەندامى مەکتەبى سیاسیى پارتى دیموکراتى کوردستان گوتیشى، کێشەى کورد لەگەڵ حکومەتى فیدراڵ بابەتى کەسى نییە لەگەڵ سەرۆکوەزیران و ئەگەر ئەوە بکرێتە پێوەر، ئەوا هیچ کەسێک بە ئەندازەى عادل عەبدولمەهدى دۆستى کورد نەبووە، بەڵام هیچى پێنەکراوە. ئەو ئەندامەی مەکتەبی سیاسیی پارتی دیموکراتی کوردستان ئەوەشی گوت، جەختکردنەوەى ئێمە لەسەر بەدامەزراوەییکردنى پەیوەندییەکانە کە بەشێوەیەک بێت بە گۆڕانى کەسەکان هیچ گۆڕانکارییەکى تێدا ڕوونەدات.

ڕوانگەی سووری ڕایگەیاند، ئەمریکا چەندین جۆری چەکی قورس و سیستمی بەرگریی ئاسمانیی بۆ ڕۆژئاوای کوردستان گواستەوە. ڕوانگەکە کە بارەگاکەی لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیایە لە ڕاگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردوودا، تێبینیی جوڵەی نائاسایی فڕۆکەی بارهەڵگری ئەمریکایان لە فڕۆکەخانەی خرابجیر لە پارێزگای حەسەکە کردووە. ئاماژەی بەوەشکردووە، نیوەڕۆی پێنجشەممە، فڕۆکەیەکی بارهەڵگری ئەمریکا لە بنکەکە نیشتووەتەوە و پاشان ئێوارەی هەمان ڕۆژ فڕۆکەیەکی دیکەی بارهەڵگر لە فڕۆکەخانەکە نیشتووەتەوە کە ژمارەیەک تۆپهاوێز و سەکۆی هەڵدانی مووشەک و سیستمی ڕادار و بەرگریی ئاسمانی هەڵگرتووە، هەروەها ژمارەیەک سەربازی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیشی تێدابووە. ڕوانگەی سووری ئەوەشی خستووەتەڕوو، هاوکات لەگەڵ نیشتنەوەی فڕۆکە بارهەڵگرەکان، جوڵەی چڕی هێلیکۆپتەرەکانی هێزەکانی هاوپەیمانان هەبووە بۆ پاراستنی فڕۆکەکان. ڕوانگەکە دەشڵێت، گواستنەوەی ئەو چەک و کەلوپەلە سەربازییانە لە چوارچێوەی جوڵەی لۆجستی بەردەوامی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیدا دێت لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا. ئەمریکا نزیکەی 900 سەربازی لە ڕۆژئاوای کوردستان و سووریا هەیە، بۆ ڕێگری لە سەرهەڵدانەوەی داعش و درووستبوونی توندوتیژی لە ناوچەکەدا، لە مانگی نیسانی ئەمساڵ بەرپرسانی ئەمریکا ڕایانگەیاند، پلانیان هەیە بۆ کشانەوەی 600 سەرباز لە سووریا، هەروەها دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا چەند جارێک باسی لە کشانەوەی تەواوی هێزەکانی وڵاتەکەی لە سووریا کردووە.

ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) ڕایگەیاند: شەڕ و پێکدادانەکان لە بەرەی (غانم ئەلعەلی) لە دەورووبەری ڕەققە وەستاون، ئەوەش دوای ئەوەی هێزەکانی حکوومەتی دیمەشق ناوچەکەیان تۆپباران کردبوو. هەسەدە لە بەیاننامەیەکدا ئاشکرای کردووە، هێزەکانی حکوومەتی سووریا (دیمەشق) بەرپرسیاری سەرەکیی ئاڵۆزکردنی دۆخی ئەو ناوچەیەن و ئەوەی ڕوویداوە، هەوڵێکە بۆ تێکدانی دۆخی ئەمنی و دروستکردنی مەترسی لەسەر ژیانی هاووڵاتییانی مەدەنی. لە کۆتایی بەیاننامەکەدا، هێزەکانی سووریای دیموکرات هۆشداری دەدەن و جەخت دەکەنەوە، بێدەنگ نابن و وەڵامی هەر هێرش و دەستدرێژییەک دەدەنەوە کە بکرێتە سەر ناوچەکانیان.

سەركردایەتیی كۆمەڵ: بەرپرسیارێتیی كەمكردنەوەی دەنگەكان لە ئەستۆ دەگرین و نەخشەی چاوبەخۆداگێڕانەوە دادەڕێژینپەیامئەنجوومەنی سەركردایەتیی كۆمەڵی دادگەری كوردستان كۆبووەوە و ڕایگەیاند، بەرپرسیارێتیی كەمكردنەوەی دەنگەكان لە ئەستۆ دەگرێت و نەخشەی چاوبەخۆداگێڕانەوە دادەڕێژێت. ئەمڕۆ، بە سەرپەرشتیی عەلی باپیر، سەرۆكی كۆمەڵی دادگەریی كوردستان، ئەنجومەنی سەركردایەتیی حزبەكە كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجام دا و هەڵسەنگاندنێكی ورد و هەمەلایەنەی بۆ ئەنجام و دەرئەنجامەكانی دواهەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق كرد. لە ڕاگەیەنراوی كۆبوونەوەكەدا هاتووە: یەكەم: ئەنجوومەنی سەركردایەتیی كۆمەڵی دادگەری سوپاسی ئەندامان و دەنگدەرانی دەكات كە پشتیوانیی كۆمەڵ و كاندیدەكانی بوون و هەوڵی شەو و ڕۆژیان خستە سەر یەك و ئەوەندەی لە توانایاندا بوو ئەنجامیان دا. دووەم: ئەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەدەست هات لە ئاست چاوەڕوانیی ئەندامان و دڵسۆزانی كۆمەڵ نەبوو، بەراورد بە ڕابردوو دەنگەكانی كۆمەڵ پاشەكشەی كردووە. ئەنجوومەنی سەركردایەتیی بەرپرسیارێتیی و ئۆباڵی ئەنجامەكان دەخاتە ئەستۆی خۆی و، خۆی بە بەرپرسیار دەزانێت. سێیەم: كۆمەڵی دادگەری بەم دواییانە كۆنگرەی گرێ داوە و هێشتا تەشكیلاتی ئۆرگانەكانی نەكردووە، هەر بۆیە تەشكیل كردن و ڕێكخستنەوەی مەڵبەند و مەكتەب و ئۆرگانەكان بەپێی هەلومەرجی گونجاو بە هەنگاوی یەكەمی خۆڕێكخستنەوە دەزانێت، بۆ ئەو مەبەستەش سەركردایەتی لیژنەیەكی ڕاسپارد دەست بە تەشكیلاتی ئۆرگانەكان بكەن. چوارەم: پشتیوان بە خودا و بە ڕاوێژ و ڕاگۆڕینەوە و پلانی گونجاو كۆمەڵ نەخشەی چاوبەخۆداگێڕانەوە دادەڕێژێت، بە شێوەیەك گوڕوتینی زیاتر بداتەوە بە ئەندامان و دۆستان و دڵسۆزانی. پێنجەم: تایبەت بە نوێنەرەكەی كۆمەڵ لە پەرلەمانی عێراق، بێگومان وەك هەمیشە لە خەمی بیروباوەڕ و مافی خەڵك و بەرژەوەندیی هاووڵاتیاندا دەبێت. هەروەها ئەنجوومەنی سەركردایەتی ڕایسپارد كە هەماهەنگی لەگەڵ لایەنە براوەكانی دەرەوەی دەسەڵات بكات بۆ كاری هاوبەش و پێكەوەیی.

دەزگای ئاسایشی هەرێم روونکردنەوەیەک سەبارەت بە بڵاوبوونەوەی هەواڵێکی ناڕاست بڵاوکردەوە. دەزگای ئاسایشی هەرێم روونکردنەوەیەکی بڵاوکردووەتەوە و تێیداهاتووە، سەبارەت بەدەستگیرکردنی تۆمەتبارێکی ماددەی هۆشبەر لەشاری سلێمانی لە رۆژی 19ـی 11ـی 2025، کە چالاکییەکە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی مادە هۆشبەرەکانی دەزگای ئاسایشی هەرێم و بەهەماهەنگی لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی مادە هۆشبەرەکانی کەرکوک سەربە وەزارەتی ناوخۆی حکومەتی عیراق بە سەرکەوتوانە ئەنجامدراوە. لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، دوای ئەوەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان هەواڵێکی ناڕاست بڵاوکرایەوە کەدەستەی حەشدی شەعبی لە شاری سلێمانی بازرگانێکی ماددەی هۆشبەریان دەستگیرکردبێت، دەزگای ئاسایشی هەرێم رایدەگەیەنێت کە ئەم هەواڵە دورە لە راستییەوە، دوای ئەوەی نوسراوی رەسمی دادوەری لێکۆڵینەوەی بەڕێوەبەرایەتی ماددە هۆشبەرەکانی کەرکوکمان بەدەست گەیشت، بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی ماددە هۆشبەرەکانی دەزگای ئاسایشی هەرێم بە هەماهەنگی تیمێکی بەڕێوەبەرایەتی مادە هۆشبەرەکانی کەرکوک کە پێکهاتبوون لە بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی ناوبرا و بە هاوەڵی سێ ئەفسەری هەمان بەڕێوەبەرایەتی، بەسەرکەوتوانە توانرا بازرگانێکی مادەی هۆشبەر دەستگیربکەن و دەستبگرن بەسەر بڕی سێ کیلۆگرام حەشیش. دەزگای ئاسایشی هەرێم دەشڵێت: لەئێستادا تۆمەتبار بەبڕیاری دادوەر بەماددەی 25 لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی مادە هۆشبەرەکان و کارتێکەرە ئەقڵییەکان لە گرتوخانەی دەزگای ئاسایش لەشاری سلێمانی راگیراوە و لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکەی بەردەوامە.

بەرپرسێکی کۆمیسیۆنی ئەورووپا راگەیاند، جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگەی مافی مرۆڤی ئەورووپا، لەوانە ئازادکردنی سەڵاحەدین دەمیرتاش و هاوەڵانی یەکێکە لە داواکارییەکانیان بۆ قبووڵکردنی تورکیا لە یەکێتیی ئەورووپا. دەشڵێت، لە 2018ـەوە رێکارەکانی بەئەندامبوونی تورکیا لە یەکێتیی ئەورووپا راگیراون دوای ئەوەی وڵاتەکە بەهۆی ژمارەیەک کێشەی "بنەڕەتییەوە" لە یەکێتییەکەیان دوورکەوتەوە.  بەرپرسێکی کۆمیسیۆنی ئەورووپا  سەبارەت بە کاریگەری پەسندکردنی بڕیارەکانی دادگەی مافی مرۆڤی یەکێتیی ئەورووپا بۆ قبوڵکردنی تورکیا لە یەکێتیی ئەورووپا بە تۆڕی میدیایی رووداوی رایگەیاند، "کۆمیسیۆن چەندین جار دووپاتی کردووەتەوە کە پێویستە تورکیا بڕیارەکانی دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپا وەک ئەولەویەتێک جێبەجێ بکات. ئەمەش ئەو بڕیارانە دەگرێتەوە کە لە بەرژەوەندی ئازادکردنی دەستبەجێی بەڕێز دەمیرتاش، عوسمان کاڤالا و ئەوانی دیکە دەرچوون". سەلاحەدین دەمیرتاش لە رۆژی 4ـی تشرینی دووەمی 201ـەوە لە گرتووخانەی ئەدیرنە بەندکراوە. هەروەها عوسمان کاڤاڵای بزنسمان و چالاکڤانی تورک بەتۆمەتی ''ھاندان بۆ ئاژاوەگێڕی و دژایەتیکردنی دەسەڵات و سپۆنسەرکردنی خۆپیشاندەرانی رووداوەکانی پارکی گەزی'' دەستبەسەرکراوە. یەکێتیی ئەورووپا چەندینجار داوای لە تورکیا کردووە ئەو دووانە ئازاد بکات. سەلاحەدین دەمیرتاش بە 47 دۆسیەی تاوان؛ تۆمەتەکانی (تێکدانی یەکڕیزی و یەکگرتوویی دەوڵەت)، (هاندان بۆ ئەنجامدانی تاوان)، (رێکخستنی خۆپیشاندانی نایاسایی)، (تێکدانی ئاسایشی ناوخۆ)، (هاندانی خەڵک بۆ یاخیبوون لە دژی یاسا بەرکارەکان) و (پروپاگەندەکردن و پەسنکردنی تیرۆر) خرایە پاڵ. دەمیرتاش لە رۆژی 4ـی کانوونی یەکەمی 2016 دەستبەسەرکرا و 9 ساڵە لە زیندانە. بە گوتەی ئەو بەرپرسەی کۆمیسیۆنی ئەورووپا بۆ رووداو، ئەوان چەندین داواکاریان لە تورکیا هەیە، بۆ ئەوەی وڵاتەکە ببێتە ئەندامی یەكێتییەکە، لەوانە، "دروستکردنی ژینگەیەکی سیاسی و یاسایی کە رێگە بە دەسەڵاتی دادوەری بدات ئەرکەکانی بە شێوەیەکی سەربەخۆ و بێلایەنانە بکات، جیاکردنەوەی دەسەڵاتەکان بەهێز بکات و دڵنیایی بدات کە دادگاکانی خوارەوە رێز لە بڕیارەکانی دادگای دەستووری دەگرن." یەکێکی دیکە لە داواکارییەکانی ئەورووپا لە تورکیا ئەوەیە، "دڵنیایی بدات کە هەموو رێکارە دادوەرییەکان رێز لە مافە بنەڕەتییەکان دەگرن، بە جەختکردنەوەی تایبەت لەسەر قوربانییان و پاراستنی رێکارەکان بۆ گومانلێکراوان و تۆمەتباران."  یاسای دژە تیرۆریش بە جۆرێک جێبەجێ بکرێت، کە لەگەڵ ستانداردەکانی ئەورووپا، پەیماننامەی مافی مرۆڤی ئەورووپا، دادگای مافی مرۆڤی ئەورووپا، راسپاردەکانی کۆمیسیۆنی ڤینیسیا و دەستکەوت و پراکتیزە یاساییەکانی یەکێتیی ئەورووپا بگونجێت ئەو بەرپرسەی یەکێتیی ئەورووپا جەخت لەوە دەکاتەوە، کە "دەبێت تورکیا چوارچێوەی یاسایی و جێبەجێکردنی باشتر بکات بە مەبەستی پاراستنی کاریگەرانەی مافەکانی ژنان و یەکسانی رەگەزی، بۆ رووبەڕووبوونەوەی کاریگەرانەی هەموو شێوازەکانی رەگەزپەرستی و جیاکاری، بەوانەشەوە کە دژی کەسانی هاوڕەگەزخواز و رەگەزگۆڕاوەکان دەکرێن و مسۆگەرکردنی پاراستنی کەمینەکان؛ پاراستنی ئازادی رادەربڕین و ئازادی گردبوونەوە و کۆمەڵەکان." دانوستاندنەکانی بەئەندامبوون لە ساڵی 2018ـەوە راگیراون، ئەو بەرپرسەی یەکێتیی ئەورووپا هۆکارەکەی بۆ ئەوە گەڕاندەوە، دیموکراسی لە تورکیا پاشەکشەی کردووە، یاسا بە تەواوی سەروەر نییە، دەسەڵاتی دادوەری سەربەخۆ نییە، رێز لە مافە بنەڕەتییەکان ناگیرێت. بەرپرسەکەی یەکێتیی ئەورووپا گوتی: "ئەو هۆکارناەی بوونە هۆی راگرتنی دانوستاندنەکانی بە ئەندامبوون هێشتا وەکو خۆیان ماون."

وەفدێکی  باڵای یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە بەغداد لەگەڵ محەمەد شیاع سودانی  کۆبوونەوە و گفتوگۆیان لەبارەی نەخشەڕێگای قۆناغی داهاتوو و پێکهێنانی کابینەی نوێ کرد. لە کۆبوونەوەکەدا هەردوولا باسیان  لەسەر بەهێزکردنی هاوبەشی و هاریکاریی نێوان هێزە نیشتمانییەکان کردەوە، بەمەبەستی "خێرا جێبەجێکردنی ئەرکە سیاسییەکان و پێکهێنانی حکومەتێک کە توانای جێبەجێکردنی کارە لەپێشینەکانی ئەم قۆناغەی هەبێت. لە بەشێکی  دیدارەکەدا بەبۆنەی سەرکەوتنی پڕۆسەی هەڵبژاردنەوە پیرۆزباییان لە یەکترکردووە و دواین پێشهاتە سیاسییەکانی عیراقیان تاوتوێ کردووە. وەفدەکەی  یەکێتی پێکهاتبوو لە  نزار ئامێدی ئەندامی مەکتەبی سیاسی و لێپرسراوی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لەبەغداد خالید شوانی وەزیری داد و رزگار حاجی حەمە، لێپرسراوی  مەکتەبی  هەڵبژاردن.

هەپەگە شەش گەریلای شەهیدی بە شکۆوە بەبیر هێنایەوە کە لە کات و شوێنی جیاوازدا شەهید بوون و ڕایگەیاند، وەك پاڵەوانانی کورد کە پێویستە هەموو گەنجانی کوردستان ئەوان وەک نموونە وەریبگرن، لە مێژووی قارەمانانەی گەلەکەماندا جێگای خۆیان گرت. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی هێزەکانی پاراستی گەل (هەپەگە)، لە ڕاگەیاندراوێکدا ناسنامەی شەش گەریلای شەهیدی بڵاوکردەوە کە لە کات و شوێنی جیاوازدا شەهیدبوون. هەپەگە لە ڕاگەیاندراوەکەیدا ئاماژەی بەوەکرد، هەڤاڵانمان ئاخین، ڕزگار، دڵگەش، دۆغان، دەڤریم و مەحسوم کە لە بەرامبەر هێرشی دوژمن لە باکووری کوردستان، لە سەر هێڵی فیدای تیکۆشانیان کرد و لە کاتی جیاوازدا شەهیدبوون بە رێز و حورمەتەوە بەبەیر دەهێنینەوە. ڕایگەیاند، ڕۆڵە بەنرخەکانی گەلەکەمان، هەڤاڵانمان ئاخین، ڕزگار، دڵگەش، دۆغان، دەڤریم و مەحسوم، بەشداری تێکۆشانی هەبوون و ئازادی گەلەکەمانیان کرد، کە دەیان ساڵە ڕووبەڕووی زوڵم بووەتەوە و لەبەردەم هەڕەشەی جینۆسایددایە و بوون بە شەڕڤانی ئازادیی، هەڤاڵانمان کە جگە لە ئازادی گەل و ڕێبەر ئاپۆ هیچ ئارەزو و خواستێکی تریان نەبوو، ڕاستگۆیانە و بێ هیچ خەمێک، بۆ گەیشتن بەو ئامانجانە خەباتیان کرد. هەروەها باسی لەوەشکرد، هەڤاڵانمان ئاخین، ڕزگار، دڵگەش، دۆغان، دەڤریم و مەحسوم کە بە ئیرادە پۆڵایینەکەیانەوە، لە دژی هێرشی لەناوبردن کە دەوڵەتی تورک بە هەموو توانای خۆیەوە دەستی پێکرد بەرخۆدانیان کرد، توانیان ناوچەکانی بۆتان، ئامەد و دەرسیم بگۆڕن بۆ قەڵای بەرخۆدان و ئەرکی شۆڕشگێڕانەی خۆیان جێبەجێ بکەن، ئەم جەنگاوەرە هێژایانە کە هێز و مۆڕاڵیان لە خەباتی ڕێبەر ئاپۆ و شەهیدەکانمان و گەلی نیشتمانپەروەرمان وەردەگرت، توانیان بە فیداکاری دژ بە دوژمن بڕۆن و تا دوا هەناسەیان پابەندی بەهاکانی ئازادی بوون، پێویستە هەموو گەنجانی کوردستان ئەوان وەک نموونە وەریبگرن، لە مێژووی قارەمانانەی گەلەکەماندا جێگای خۆیان گرت. هەپەگە لە کۆتایشدا دەڵێت: ئێمە وەک هەڤاڵانیان، لە سەرەتادا سەرەخۆشی لە خانەوادەی هێژای هەڤاڵانمان ئاخین، ڕزگار، دڵگەش، دۆغان، دەڤریم و مەحسوم و هەموو گەلی نیشتمانپەروەری کوردستان دەکەین و بەڵێن دەدەین، کە تا ئامانج و خەونی هەموو شەهیدەکانمان بەدی نەهێنین، دەست لەم تێکۆشانە هەڵنەگرین.

بەپێى ڕاگەیەندراوێکى بارەگاى بارزانى،  ئەمڕۆ چوارشەممە 19ـی تشرینی دووەمی 2025 لە شاری دهۆک سەرۆک مەسعود بارزانی پێشوازی لە مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات کرد . هەر بەپێى ڕاگەیەندراوەکەى بارەگاى بارزانى، له کۆبوونەوەکەدا کە محەمەد ئیسماعیل، سەرۆکی ئەنەکەسە و عوسمان بایدەمیر سیاسەتمەداری کوردی باکور و چەند کەسایەتی و بەرپرسی تری ڕۆژئاوا بەشداربوون، سەرۆک بارزانی وێڕای بەخێرهێنانی شاندی میوان خۆشحاڵیی خۆی دەربڕی کە هەردوو لایەن بەیەکەوە بەشدارن لە کۆڕبەندی مێپس 2025 لە شاری دهۆک و هەردوولا سوپاسی رۆڵی سەرۆک بارزانیان کرد لە بەرگری لە دۆزی رەوای گەلی کوردستان، دواتر بیروڕا ئاڵوگۆڕ کرا لەسەر بارودۆخی سوریا و ناوچەکە،سەرۆک بارزانی ئاماژەی بەوەدا کە پێویستە پرسی کورد بە شێوازێکی دیموکراسیانە و ئاشتیانە لە چوارچێوەی سوریای تازەدا چارەسەر ببێت و هەڵەکانی رابردوو چارەسەر ببن و دووبارە نەبنەوە،سەرۆک بارزانی جەختی لە پشوودرێژی و تەبایی و یەکریزی هێز و لایەنە سیاسیەکانی کورد کردەوە و ئاماژەی بەوەدا کە نابێت مافەکانی گەلی کورد پێشێل بکرێت.  لە بەشێکی دیکەی دیدارەکەدا، فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات سوپاسی مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانی کرد بۆ بانگهێشتنامەکەی بۆ کۆڕبەندی مێپس 2025، باسی لە ڕۆڵی سەرۆک بارزانی کرد لە بەرامبەر هەوڵەکانی لەپێناو نزیکبوونەوە و بەدیهێنانی یەکڕیزی لەنێوان لایەنەکانی ڕۆژئاوای کوردستان و هەروەها پاڵپشتیەکانی هەرێمی کوردستانی بەرز نرخاند کە لەماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا دەرگایان کراوەبوو بۆ حەواندنەوەی خەڵکی رۆژئاوای کوردستان، هەروەها پاڵپشتیەکانی هەرێمی کوردستانی لە تێکشکاندنی تیرۆر بەرز نرخاند. مەترسیەکانی سەرهەڵدانەوەی داعش و پشتیوانی پڕۆسەی چارەسەری ئاشتی لە تورکیا تەوەرێکی دیکەی کۆبوونەوەکە بوون.

ئیلهام ئەحمەد، بەرپرسی دەستەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی بەرێوەبەرایەتیی خۆسەر لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، لە کۆڕبەندی (MEPS) لە دهۆک وەڵامی تۆمەتەکانی دیمەشق دەداتەوە و نەخشەڕێگای قۆناغی داهاتوو دەخاتەڕوو. ئیلهام ئەحمەد ئەو لێدوانانەی بەرپرسانی دیمەشقی ڕەتکردەوە کە گوایە بەرێوەبەرایەتیی خۆسەر و هەسەدە ئاستەنگیان بۆ جێبەجێکردنی ڕێککەوتنی 10ـی ئازار (ئادار) دروستکردووە و گوتی: "ئەو قسانە دوورن لە ڕاستییەوە و ئێمە هیچ ئاستەنگییەکمان بۆ ڕێککەوتنەکە دروستنەکردووە".  ڕۆژی 10ـی ئازاری 2025، سه‌باره‌ت به‌ ئایینده‌ی هێزه‌كانی سووریای دیموکرات "هه‌سه‌ده" و گەلی کورد لە ڕۆژئاواى کوردستان (باکوری ڕۆژهەڵاتی سووریا)، ‌ مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هەسەدە و ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سووریا بۆ قۆناغی ڕاگوزەر ڕێککەوتنێکیان واژۆ کرد. بەرپرسەکەی ئیدارەی خۆسەر جەختی کردەوە، "ئیدی سەردەمی شەڕ لە سووریا کۆتاییهاتووە" و پێویستە لەمەودوا قۆناغی دیالۆگ و گفتوگۆ بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان دەستپێبکات. ئیلهام پانێلێکدا لە کۆڕبەندی مێپس 2025 ڕایگەیاند، دەبێت مافی هەموو پێکهاتەکان لە سووریا پارێزراو بێت. دەشڵێت چیدیکە سووریا پێویستی بە شەڕ نییە. سەدان ساڵە پرسی کورد چارەسەر نەکراوە، لە سووریا یەک زمان و یەک ڕەنگ ناتوانێت حکومڕانی بکات. کێشەی ژن یەکێکە لەو کێشانەی کە ڕێگە نادات ئاشتیی کۆمەڵگا بەرقەراربێت، دەبێت گرنگی بە ڕۆڵی ژن بدرێت لە حکومڕانی سووریا.  سووریا شەڕ و ئازاری زۆری بینی، سایکس پیکۆ هۆکاری سەرەکی هەموو کێشەکان بوو.  ئیلهام ئەحمەد ئاماژەی بەوەش کرد، بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لەگەڵ دیمەشق لە گفتوگۆدایە، چیتر سووریا پێویستی بە شەڕ نییە و دەبێت لە سووریا مافی هەموو پێکهاتەکان پارێزراو بێت.

مەسرور بارزانی ڕاگەیاند، گفتوگۆمان لەگەڵ چەند لایەنێکی براوەی هەڵبژاردن کردووە و هیوادارین بە زوویی حکومەتی نوێی عێراق پێکبهێنرێت. ئەمڕۆ چوارشەممە لە پەراوێزی کۆڕبەندی مێپس 2025 مەسرور بارزانی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا قسەی لەسەر ئەنجامەکانی هەڵبژاردن، پێکهێنانی حکومەتی داهاتووی عێراق و هەرێمی کوردستان و چەند پرسێکی دیکە کرد. لەبارەی مەرجی پارتی بۆ بەشداریکردن لە حکومەتی داهاتووی عێراق گوتی، پێشتریش ئاماژەمان پێکردووە کە مەرجی ئێمە بۆ بەشداریکردن لە حکومەتی نوێی عێراق جێبەجێکردنی دەستووری عێراق و پابەندبوونە پێوەی. سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی دەڵێت، پارتی بە زیاتر لە یەک ملیۆن دەنگ 27 کورسی بەدەستهێناوە و "قبووڵی ناکەین دەستکاری ئەنجامەکەی بکرێت."   مەسرور بارزانی ڕاگەیاند، "گفتوگۆمان لەگەڵ چەند لایەنێکی براوەی هەڵبژاردن کردووە و هیوادارین بە زوویی حکومەتی نوێی عێراق پێکبهێنرێت. دەشڵێت، "مەرجی ئێمە بۆ پێکهێنانی حکومەتی عێراق، جێبەجێکردن و پابەندبوونە بە دەستوور". لەبارەی دەستکاریکردنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن، مەسرور بارزانی وتی، پارتی بە زیاتر لە یەک ملیۆن و 100 هەزار دەنگ، 27 کورسی بەدەستهێناوە، بۆیە هیچ هەوڵێک بۆ دەستکاریکردنی کورسی کۆتاکان قبووڵ ناکرێت، تازە ئەنجامەکە ڕاگەیێنراوە. مەسرور بارزانی ڕوونی زیاتر ڕوونی دەکاتەوە، یاسای هەڵبژاردن دادپەروەری تێدا نەبووە، چونکە لایەنی دیکە هەیە بە 680 هەزار دەنگ کە دەکاتە نیوەی دەنگی پارتی، 27 کورسی بەدەستهێناوە، ئەوە کێشەیەکی یاساییە و دەبێت کاری لەسەر بکرێت. مەسرور بارزانی لەبارەی کاندیدی پارتی بۆ سەرۆککۆماری عێراق وتی، هێشتا زووە قسە لەسەر ئەو بابەتە بکەین. هاوکات لەبارەی بەربژێرانی سەرۆکوەزیرانی عێراقیش وتی، جارێ هیچ کاندیدێک دیاری نەکراوە تاوەکو پاڵپشتیی بکەین، هەر کات کاندیدەکان دیاری کران، ئەو کاتە بڕیاری خۆمان دەدەین".

ئامانج ڕەحیم، سکرتێری ئەنجوومەنی وەزیران، ڕوونکردنەوە لەبارەی داهاتی نەوت و نانەوتی و پشکی هەرێم لە دابینکردنی مووچە دەدات. سکرتێری ئەنجوومەنی وەزیران ڕایدەگەیێنێت، کۆی خەرجیی مووچەی مانگانەی هەرێمی کوردستان 945 ملیار دینارە، بەڵام دوای دەرکردنی داهاتی نەوت و نانەوتیی هەرێم، تەنیا بڕی 280 ملیار دینار دەکەوێتە سەر شانی وەزارەتی دارایی عێراق. بەگوێرەی لێدوانەکە، هەرێمی کوردستان مانگانە بڕی 665 ملیار دینار بە کاش دەخاتە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی عێراق، کە پێکهاتووە لە: داهاتی نەوت: بڕی 545 ملیار دینار (لە فرۆشی 200 هەزار بەرمیل نەوتی ڕۆژانە لەلایەن سۆمۆوە). ئامانج ڕەحیم ئاشکرای دەکات، ئێستا هەرێمی کوردستان بە داهاتی خۆی 71%ـی تێچووی مووچەی مانگانەی فەرمانبەرانی خۆی دابین دەکات و تەنیا 29%ـی لەسەر بەغدادە. سکرتێری ئەنجوومەنی وەزیران دەڵێت: ئەگەر تێچووی دەرهێنان و گواستنەوە (16 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک) هەژمار بکرێت، ئەوا تێچووی مووچەی هەرێم لەسەر بەغداد دەبێتە نزیکەی 400 ملیار دینار؛ واتە لەو دۆخەشدا هەرێم خۆی 60%ـی مووچەکەی دابین کردووە. ئەم داتایانە دوای ئەوە دێن کە لە 27ـی ئەیلولی 2025ـەوە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەستیپێکردووەتەوە و ڕاستەوخۆ لەلایەن کۆمپانیای (سۆمۆ)ـوە بەبازاڕ دەکرێت.

مەزڵووم عەبدی جەخت لەوە دەکاتەوە، پێویستە سووریا ببێتە وڵاتێکی لامەرکەرزی. دەشڵێت "کۆتایی هەموو شەڕێک دیالۆگە، بۆیە پێویست ناکات چیدیکە شەڕ بکەین." بەیانیی ئەمڕۆ چوارشەممە، 19ـی تشرینی دووەمی 2025، بە ئامادەبوونی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان؛ مەزڵووم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات (هەسەدە) و دەیان سەرکردە و بەرپرسی حکوومی و حزبیی عێراق و کوردستان؛ سێیەمین ڕۆژی شەشەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس25) دەستیپیکرد.  مەزڵووم عەبدی لە سێیەمی ڕۆژی ئەم کۆڕبەندە، گوتارێکی پێشکەش کرد؛ تێیدا سوپاسی سەرۆک وەزیران مەسرور بارزانی و ڕێکخەرانی مێپسی کرد بۆ بانگهێشتکردنەکە. ئەو، خۆشحاڵی خۆی بە بەشداریکردن لە کۆڕبەندەکە دەربڕی و گوتی "زۆر بە گەرمی پێشوازیمان لێ کراوە." فەرماندەی گشتیی هەسەدە هیواشی خواست، ئەنجام و ڕاسپاردەکانی شەشەمین کۆڕبەندی مێپس لە شاری دهۆک، یارمەتیدەربن لە چارەسەرکردنی کێشەکان و بەقەڕارکردنی ئاشتی لە ناوچەکە.    ڕێککەوتنی 10ـی ئادار و لێکەوتەکانی مەزڵووم عەبدی لە بەشێکی قسەکانیدا باسی لە ڕێککەوتنی 10ـی ئاداری ئەمساڵ لە نێوان هەسەدە و حکوومەتی سووریادا کرد و گوتی "ئەو ڕێککەوتنەی لە 10ـی ئادار، لەگەڵ ئەحمەد شەرع، سەرۆک کۆماری سووریا واژۆمان کرد، ڕێگری لە ڕوودانی زۆر شت کرد. ئێمە لە نێو شەڕێکی سەختدا بووین، بەڵام بەهۆی ئەو ڕێککەوتنە، شەڕەکە وەستا. هەروەها ڕێگری لە دابەشبوونی سووریا و تۆڵەسەندنەوە لە نێوان پێکهاتەکانی هەموو پارێزگاکانی وڵاتەکەدا گرت، چونکە بەشێکیان پلانیان هەبوو دوای ڕووخانی ڕژێم، تۆڵە لە یەکدی بکەنەوە." بە گوتە عەبدی، بە درێژایی 100 ساڵی ڕابردوو لە سووریا، دان بە مافەکانی گەلی کورددا نەنراوە، تەنانەت باس لە پرسی کوردیش نەکرابوو، بەڵام لە ڕێککەوتنی 10ـی ئاداردا، بە ڕوونی باسی پرسەکە کراوە و جەخت لەوە کراوەتەوە، پێویستە مافەکانی گەلی کورد و هەموو پێکهاتەکانی سووریا، لە چوارچێوەی دەستووری نوێدا دەستەبەر و دابین بکرێن. مەزڵووم عەبدی گوتیشی "پێمانوایە ناکرێت سووریا بگەڕێتەوە بۆ دەوڵەتێکی مەرکەزیی هاوشێوەی سەردەمی ڕژێمی بەعس، دوای 15 ساڵ شەڕ، پێویستە سووریایەکی لامەرکەزی هەبێت و هەموو هەرێمێک خۆی بەڕێوەببات. ڕاستییەک دروست بووە و ناتوانین نکۆڵی لێ بکەین، پێویستە هەموو کەسێک ئەم ڕاستییە قبووڵ بکات و لەم چوارچێوەیەدا هەنگاو بنێت."   "کۆتایی هەر شەڕێک دیالۆگە" فەرماندەی گشتیی هەسەدە ڕایگەیاند "ماوەیەکی زۆر درێژە لە نێو شەڕداین، زۆر باش دەزانین و بینیمان، کۆتایی هەر شەڕێک دیالۆگە،  کێشەکان بە دیالۆگ چارەسەر دەکرێن. لە شەڕدا ئەگەر سەرکەوتنیش بەدەستبهێنیت، هەر دەبێت دیالۆگ بکەیت. ئەمەمان بە شێوەیەکی زۆر چالاک لە سووریا بینی." مەزڵووم عەبدی هۆکاری ڕووخانی ڕژێمی پێشووی بەشار ئەسەدی ئاشکرا کرد و باسی لەوە کرد "هۆکاریی سەرەکیی ڕووخانی ڕژێمی بەشار ئەسەد، ڕەتکردنەوەی دیالۆگ و سووربوون بوو لەسەر سیستەمی مەرکەزی، بینیمان دواتر کە چۆن شۆڕشێک لە دژی هەڵگیرسا و لەنێوچوو. " بە گوتەی عەبدی  ئێمە لە سەرەتای ڕاپەڕینەکانی سوریا، لە سەرەتای شۆڕشەوە، دژی شەڕ بووین. تا ناچارکراین شەڕ بکەین، شەڕمان نەکرد. تا مەترسیمان لەسەر نەبوو، شەڕمان نەکرد. ئێمە تەنیا پارێزگاریمان لە خۆمان کردووە. ئێستا ڕێگەی دیالۆگمان هەڵبژاردووە و پێویست ناکات چیدیکە شەڕ بکەین. ئەمە بۆچوونی ئێمە و هەموو گەلی سووریایە، چونکە بە شەڕ کێشەکان چارەسەر نەکرێن."