هاوڵاتی میدیای تورکیا زانیاریی لەسەر ئەو درۆنە ئاشکرا دەکات کە لە کەرکووک خرایە خوارەوە و عێراقیش دەڵێت بە بەرگریی ئاسمانیی خۆیان خستوویانەتە خوارەوە. بەرپرسێكی باڵا لە هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق پشتڕاستی دەکاتەوە كە ئەو درۆنەی لە كەركووک خراوەتە خوارەوە، توركییە و دەڵێت "بە چەکی عێراقی خستمانە خوارەوە". لەلایەن خۆشیەوە، میدیای تورکیا ئاشکرای کرد، ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانەی تورکیا کە لە کەرکووک خرایە خوارەوە، لە "جۆری (ئاکسونگور)ـە". دەشڵێن "درۆنەکە لە ناوچەی چیمەنی کەرکووک سەرقاڵی ئۆپەراسیۆن بووە دژی پەکەکە". پێشتر عەمید ڕوكن عەبدولسەلام حەموودی، جێگری فەرماندەی بەرگریی ئاسمانیی-ناوچەی باكوور، لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا لە شوێنی كەوتنەخوارەوەی درۆنەكە لە گەڕەكی تسعینی كەركووك، ڕایگەیاند "تیمەكانی بەرگریی ئاسمانیی عێراق درۆنێكی توركییان خستە خوارەوە". وتیشی "درۆنەكە كە لە سنووری سلێمانییەوە هاتبوو و لە ئاسمانی ناحیەی چیمەنەوە کایەی ئاسمانیی كەركووكی بەزاند". ئەو بەرپرسەی هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق جەختی لەوە كردەوە "درۆنەكە بە چەك و هەوڵی عێراق و لەژێر ڕێنماییەكانی فەرماندەی هێزەكانی بەرگریی ئاسمانیی عێراق خراوەتە خوارەوە". بەیانیی ئەمڕۆ دیمەنی کەوتنەخوارەوەی تەنێک بە ئاگرەوە لە ئاسمانی کەرکووک بەدی کرا، دواتر دەرکەوت کە درۆنێکی تورکییە، پاشماوەی درۆنەکە لە گەڕکی تسعینی کەرکووک کەوتە خوارەوە و زیانی مادیی بە ماڵێک گەیاند و کەسێکیش بریندار بوو.
هاوڵاتی هێزی ئاسمانیی عێراق لە ڕاگەیێنراوێکدا ئاشکرای کرد دوای ئەوەی درۆنێک لە ئاسمانی کەرکووک بینراوە بە سیستەمی بەرگریی ئاسمانی بانستێری فەرەنسی خراوەتە خوارەوە. دەشڵێت، درۆنەکە لە جۆری ئانکای تورکییە. لە کاتژمێر 10:25ی بەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە 29ی ئابی 2024 لە گەڕەكی تسعینی شاری كەركووک نزیك لە فڕۆكەخانەی شارەكە درۆنێكی گەورە كەوتە خوارەوە. هێزی بەرگریی ئاسمانیی عێراق ڕایگەیاند: دڕۆنێک لە کاتژمێر 10ی بەیانی هاتووەتە ئاسمانی کەرکووک و بەگوێرەی پرۆتۆکۆڵی بەرگریکردنی ئاسمانی بۆ هۆشداری کردن مووشەکی ئاڕاستە کراوە و دواتر لە کاتژمێر 10:25 بە سیستەمی بەرگریی ئاسمانی بانستێری فەرەنسی خراوەتە خوارەوە. بەرگریی ئاسمانی عێراق ئەوەشی خستووەتەڕوو، لە کاتی پشکنینی پاشماوەی درۆنەکە دەرکەوتووە کە جۆری ئەنکای تورکییە و کەتووەتە سەر ماڵێک لە شاری کەرکووک و تەنیا زیانی ماددیی هەبووە. درۆنەکانی تورکیا پێشتر چەند حاڵەتێکی بەرکەوتنیان لەگەڵ بەرگریی ئاسمانی عێراق لە دەوروبەری شاری کەرکوک هەبووە و بەگوێرەی پرۆتۆکۆلی هۆشداری کشاونەتەوە.
هاوڵاتی وتەبێژی یەکێتی لەبارەی زیادبوونی ناوی زیادە لە لیستی مووچەدا دەڵێت” عێراق لە خۆیەوە مووچەی خەڵک نابڕێت، ناو زیاد دەکرێت بۆیە مووچە دەبڕێت”. سەعدی ئەحمەد پیرە، وتەبێژی یەکێتیی ڕایگەیاند، لیستی مووچەخۆران وەزارەتی دارایی دەیکات و سەرپەرشتی دەکات، ئەگەر ئێمە ناومان زیادکردووە لە کوێیە کام وەزارەت ئاسایش پێشمەرگە کامیان؟ ئەوەی لە وەزارەتی ناوخۆ 2000 کەسێک زیاد کراوە ئێمەی تێدا نییە، لە پێشمەرگە باس لە 30 هەزار دەکرێت یان لە پەروەردە هی ئێمە نین و ئێمە زیادمان نەکردوون واتە لە سلێمانی ناوی نوێ زیاد نەکراوە بۆ لیستی مووچە. سەعدی پیرە ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر حکومەتی هەرێم یان لایەنێک دەیەوێت ناو زیاد بکات با بە ئاگاداری عێراق بێت، چونکە لە خۆیەوە مووچەی خەڵک نابڕێت، ناو زیاد دەکرێت بۆیە عێراق مووچە دەبڕێت و کيشەی بۆ دروست دەکرێت، بابەتی هەژماری من و هەژماری تۆ و زیاد کردنی ناو دەبێ کۆتایی پێ بهێنرێت، دەبێت ئەو بڕیارەی لە دادگای فیدڕاڵی بڕیاری لێدراوە سەبارەت بە مووچە وەک خۆی جێبەجێ بکرێت. ئەمەش لە کاتێکدایە، شوان محەمەد، پەرلەمانتاری پارتی لە بەغدا ڕایگەیاندووە، ئەوەی وەزارەتی دارایی و وەزیری دارایی عێراق دەیکات ئەجێندای سیاسی و دەستی سیاسی لە پشتە بۆ سزاداری هەرێمی کوردستان و خەڵکی هەرێمی کوردستان، ئێمە وەک پارتی چ پەیوەندیمان بەو با بەتەوە هەیە هەرچی دەکرێت وەزارەتی دارایی هەرێم خۆی دەیکات. سەبارەت بە زیادبوونی ناو لە لیستی مووچەدا ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەدا، بەیاننامەی فەرمی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ژمێریاری وەزارەتی دارایی هەیە، کە جەخت دەکاتەوە لە مانگی حەوت بە بەراورد بە مانگی هەشت 577 کەس لە کۆی لیستەکان کەمی کردووە نەک زیادی کردبێت، تەنها ئەوانە نەبێت کە لە ڕابردوودا بایۆمەترییان نەکردووە، لە هەموو سلکە مەدەنی و سەربازیەکان لە خودی عێراقیش چەندین کەس بایۆمەتری نەکردووە. زیاتر لە 55 ڕۆژە مووچەخۆرانی هەرێم مووچەیان وەرنەگرتووە، وەزارەتی دارایی هۆکارەکەی بۆ کەمکوڕتی لە لیستی مووچە دەگەڕێنێتەوە، لایەنەکانیش یەکتری “تۆمەتبار” دەکەن بە هۆکاری دواکەوتنی مووچە.
هاوڵاتی چۆن پارەی دوو مووچە لە هەرێم بوو بە هەڵم؟ ملیۆنان دۆلار چۆن دیار نەماوە؟ هاوڵاتی دۆسییەی گەندەڵییەکی گەورە هەڵدەداتەوە نزیکەی ٦٠ ڕۆژە لە هەرێمی کوردستان مووچە نەدراوە، هێشتا دۆخەکە لە هات و نەهاتدایە، کەچی پارەی زیاتر لە دوو مووچە بووە بە هەڵم و کەس نازانێت چۆن خوراوە. بە گوێرەی بەدواداچونێکی هاوڵاتی لە حەوت مانگی ڕابردوودا هەرێم بە فەرمی ٩٨٥ ملیار دینار داهاتی ناوخۆی هەبووە، بێ خەرجی کۆمپانیاکانیش کە دیار نییە چەندیان داوە و یەک ترلیۆن و ٦٤ ملیار دیناریان دەستکەوتووە. ئەمە جگە لەوەی بەغدا دەڵێت ئەو پارەیەی ناردوومانە لە مووچە زیادبووە، بەم پێوەرانە هەرێم نزیکەی دوو ترلیۆن و ٤٩ ملیار دیناری دەستکەوتووە. بۆ مووچەی هەر مانگێک، هەرێم پێویستی بە ٩٥٦ ملیار و ٨٧٦ ملیۆن دینارە، ئەگەر بە لێبڕینەکەی بەغداوە بۆ خانەنشینی حسابی بکەین کەمتر لەو پارەیەی پێویستە، واتا بە دڵنیایەوە پارەی دوو مووچەی دەستکەوتووە و تەنانەت پارەیەکی زۆریشی بۆ دەمێنێتەوە بۆ خزمەتگوزاری. بە وتەی وەزیری دارایی (ئاوات شێخ جەناب)، داهاتى ناوخۆ مانگانە نزیکەی 320 ملیار دینارە، لە حەوت مانگی رابردوودا دەکاتە نزیکەى دوو ترلیۆن و 240 ملیار دینار. بەڵام دیار نییە ئەم پارەیە چەندی لێ سەرفکراوە، کە پێدەچێت کەمتر لە ٧٠٠ ملیاری سەرفکرابێت، بەو پێیەش پارەیەکی خەیاڵی ماوەتەوە و دیار نییە چی لێهاتووە. ئەمە جگە لەوەی بەگوێرەى راپۆرتەکەى رۆیتەرز، داهاتی فرۆشتنی نەوت بە تانکەر مانگانە نزیکەی 210 ملیۆن دۆلارە کە دەکاتە زیاتر لە 277 ملیار دینار مانگانە. هەرچی بێت ئەگەر ئەو پارەیە نەبوایە بە هەڵم وەک ئێستا کە دیار نەماوە و یەکێتی و پارتی لە بەینی خۆیاندا دابەشیان کردووە و لە خەزێنەی گشتییدا نییە، ئێستا لەگەڵ ئەو پارەیەی بەغدا ناردوویەتی دەیانتوانی مووچەی مانگی حەوت و هەشت و نۆش بدەن، کەچی تا ئێستا کەس نازانێت کەی جارێکی دیکە پارە دەچێتە گیرفانی مووچە خۆرانەوە و بازاڕیش بە تەواوی بێپارە بووە و بووەتە هۆی ئەوەی نرخی کیلۆیەک مریشک بگاتە ٢٥٠٠ دینار، بەهۆی ئەوەی پارە نییە و خواستی لەسەر کەمبۆتەوە.
هاوڵاتی 🔹 بەیاننامەکانی پارتی و یەكێتیی، ڕاگەیاندنی شكستی حوكمڕانیانە 🔻 خەڵك پێویستی بەموچە و دابینكردنی ژیانە، نەك بەیاننامەکانی پارتی و یەكێتیی. 🔻 ئەوەی ئێستا روودەدات، چنینەوەی بەرهەم و سیاسەتی شكستخواردووی 10 ساڵی رابردووی خۆیانە 🔻 خەونی كورد لەسەربەخۆییەوە بۆتە ناردنی موچەی یەك مانگ، كەچی موزایەدە بەوەشەوە دەكەن ✍️ سەرتیپ جەوهەر بێگومان ئەو بەیاننامەو تۆمەتبەخشینەوەیەی نێوان یەكێتیی و پارتی هیچ پەیوەندی بەخەڵكی كوردستانەوە نییە. خەڵكی كوردستان لە دۆخێكی ئێجگار خراپدان، پێویستیان بەدابینكردنی موچە و خزمەتگوزاریی و سەقامگیریی دەروونی و دەربازبوونە لەم دۆخە ناهەموارە، نەك بەیاننامەی گرژ و موزایەدەی سیاسی. ئەوە چەند رۆژێکە چەندین بەیاننامە لەسەر یەكتر دەردەكەن، كەچی هیچ بەیانێكی هەردوو حزب نەبووە بەباسی رۆژ و كاریگەری لەسەر هیچ دروستنەكردووە، چونكە هەردوو حزب پەیوەندیان بەژیانی خەڵكەوە نەماوە. بەدرێژایی 10 ساڵی رابردوو پارتی و كەمینەیەكی بڕیاردەری ناوخۆی یەكێتیی، شەریكی هەموو بڕیارە خراپەكانی ئەم حوكمڕانییە بوون. ئێستا گلەیی لەچی دەكەن؟ خۆیان حوكمڕان بوون و خۆیان ئەوەل و ئەخیر بوون! ئەو بەیاننامانەی ئێستایان بەیانی دۆڕان و شكستیی ئەم حكومڕانیەیە كە هەردوولا تێیدا شەریكەبەشبوون و قوڕیان كرد بەسەری ئەم میللەتەدا. ئێستاش دەیانەوێ بەدروستكردنی گرژی سیاسی و موزایەدەی كوردایەتی دایبپۆشن. ئەوەی ئێستا روودەدات، چنینەوەی بەرهەم و سیاسەتی شكستخواردووی 10 ساڵی رابردووی خۆیانە، هەر لەناردنەدەرەوەی نەوتەوە لەژێر ناوی سەربەخۆكردنی ئابورییدا بگرە تادەگاتە بەناهەق بڕینی موچەی خەڵك لەژێر ناوی پاشەكەوت، پرۆژەی ناوەختی ریفراندۆم، گفتوگۆی پرسی نەوت لەگەڵ بەغدا، موسادەقەی ئەنجامی ساختەی هەڵبژاردن، درێژكردنەوەی تەمەنی نایاسایی پەرلەمان..هتد. ئێستاش كە دۆخی هەرێمیان بەمڕۆژە گەیاند، هەریەكەیان دەیەوێت ئەم شكستە بخاتە ئەستۆی ئەویدی و بەیاننامەی تەخوینكردنی یەكتر دەردەكەن! ئەوان چارەنوسی میللەتیان ئاگرتێبەردا. جاران خەڵك خەونی بەسەربەخۆیی كوردستانەوە دەبینی، ئێستا خەون بەناردنی موچەی مانگێك دەبینن، كەچی پارتی و یەكێتیی لەسەر ئەوەش شەڕیانە، هەریەكەیان دەیەوێت بیكات بەدەستكەوتی خۆی و موزایەدەی سیاسی پێوەبكات.
هاوڵاتی دەستەی داکۆکی لە مامۆستایانی ناڕازی هۆشداری دەدەنە حکومەت و دەڵێن، " ڕێگە نادەین وەك ساڵی ڕابردوو سێ مووچە نەدەن و وەك بەرزەكی بابان بۆی دەرچن". ئەمڕۆ چوارشەممە، دەستەی داکۆکی لە مامۆستایانی ناڕازی لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایانگەیاند، هۆشدارییەکی توند دەدەینە وەزارەتی دارایی لە ئەگەری نەناردنی مووچە و ناردنی لیستی کەموکوڕت بۆ بەغدا. ئاماژەیان بەوەشکرد، هاوکاری نەکردنی هەرێم بۆ بەغدا لە پڕۆسەی (تەوتین) لەگەڵ ئەوەشدا ناوی دووبارە و کێشەی لیستی مووچە کاریگەری بۆ سەر ژیانی مووچەخۆران هەیە، ئەوەی وەزارەتی دارایی دەیکات لە خزمەتی دەسەڵاتدارانە لە دژی مووچەخۆران. مامۆستایانی ناڕازی جەختیان لەوەکردەوە، کە ڕێگە نادەین بەرژەوەندی مووچەخۆران بکرێتە قوربانی، کە دەسەڵات زیاتر لە ٣٠ ساڵە یاری بە ژیانی خەڵک دەکات، ڕێگە نادەین وەك ساڵی ڕابردوو سێ مووچە نەدەن و وەك بەرزەكی بابان بۆی دەرچن. هاوکات لە کۆنگرەکەدا مامۆستایانی ناڕازی ڕایانگەیاند، لە هەفتەی دهاتوودا کات و شوێنی خۆپیشاندانی جەماوەری دیاری دەکەن. ناڕەزایەتی مامۆستایان و مووچەخۆران لە کاتێکدایە، کە دوێنێ وەزارەتی دارایی عێراق بری (549) ملیار و (572) ملیون دیناری خستە سەر هەژماری وەزارەتی دارایی و ئابووری بۆ مووچەی مانگی 8 لەبری مانگی 7
.jfif)
شاندی هەرێمی کوردستان و تەیف سامی کۆدەبنەوە و تا ئێستا ئەگەری ڕێککەوتنیان نییە شاندی هەرێم لەگەڵ تەیف سامی لەسەر پرسی مووچەی مانگی حەوت و هەشت کۆدەبنەوە و ئەگەری ڕێککەوتنیان نییە. شاندی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ چەند کۆبوونەوەیەکی هونەریی لەگەڵ شاندی وەزارتی دارایی کردووە، سبەینێش لەسەر پرسی مووچەی مانگەکانی حەوت و هەشت کۆدەبنەوه، تائێستاش هیچ نزیکبوونەوەیەک بۆ ڕێککەوتن نییە. شاندی وەزارەتی دارایی و ئابووری کە لە پێنج بەڕێوەبەری گشتی پێکهاتووە (ژمێرکاری، دیوانی چاودێریی دارایی، داتا و ئامار، بەڕێوەبەری بودجە و جووڵەی دراو) لەبەغدان. لەکۆبوونەوەکانی ئەمڕۆ هیچ لێکێتگەشتنێک لەسەر چارەسەری پرسی مووچە نەبووە و سبەینێش کۆبوونەوەیەکی دیکە لەگەڵ وەزیری دارایی دەکەن. بەپێی زانیاریەکانی سەرچاوەیەکی باڵا، "سبەی پێنجشەممە بەسەرپەرشتی د.فوئاد حوسێن، جێگری سەرۆکوەزیرانی عێراق، شاندی هەرێمی کوردستان و تەیف سامی؛ وەزیری دارایی عێراق تاوتوێی چارەسەری مووچەی مانگەکانی حەوت و هەشت دەکەن."
هاوڵاتی ڕۆژی 23ـی ئەم مانگە لە سەر رێگەى سەیدسادق- هەڵەبجە، بە درۆن ئۆتۆمبێلێک کرایە ئامانج و بەهۆیەوە دوو ژنە رۆژنامەنووس گیانیانلەدەستدا و کەسێکی دیکە برینداربوو، هەواڵگری تورکیا بەرپرسیارێتی خۆی لە ڕووداوەکە ڕاگەیاند. دەزگای هەواڵگریی تورکیا 'میت" لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە:"لە هێرشێکی درۆنیدا لە سنووری پارێزگای سلێمانی، 'گوڵستان تەکیک"یان کوشتووە". میت دەڵێت "هەنگاو بە هەنگاو بەدوای گوڵستان تەکیکەوە بوون تاوەکو ئەو کاتەی لە ساتێکی گونجاودا بەئامانجیان گرتووە". بەگوێرەی راگەیەندراوەکەی میت " گوڵستان تەکیک یەکێک بووە لە متمانەپێکراوهكانی بهرپرسانی باڵای پهكهكه". وەک میت ئاماژەی پێکردووە " تەکیک بانگەشەی بۆ پەکەکە و بڵاوکردنەوەی ئایدۆلۆژیای پەکەکە کردووە، هاوکات کاری بۆ زیادکردنی بەشدارییەکان بۆ نێو پەکەکە کردووە". هەر بەگوێرەی راگەیەندراوەکە"تەکیک لە ساڵی ١٩٩٨وە پەیوەندی بە پارتی کرێکارانی کوردستانەوە کردووە". ئەوەی جێگەی سەرنجە لە راگەیەندراوەکەی میتدا، "ئاماژە بە هێرۆ بەهادین نەکراوە کە لهههمان ئۆتۆمبێلدا بووه و بههۆی هێرشهكهوه گیانیلهدهستدابوو".
هاوڵاتی یاریدەدەری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی خەرجنەکردنی مووچەی مانگی تەمموز لەلایەن عێراقەوە دەڵێت، "ئەوەی بەغدا بەرامبەر هەرێم دەیکات سیاسییە". ڕێباز حەملان، یاریدەدەری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، حکومەتی هەرێمی کوردستان هۆکار نییە لە دواکەوتنی مووچە. ئاماژەی بەوەکرد، ئەمڕۆ 2024/8/27 وەزارەتی دارایی عێراق برى (549) مليار و (572) مليون ديناری خستە سەر هەژماری وەزارەتى دارايى وئابوورى کە تايبەته به مووچه ى مانگى ئاب، لە کاتێکدا وەزارەتی دارایی و ئابووری هەرێم چاوەرێیی پارەی تەواوی موچەخۆران بوو بۆ مانگی تەمموز. ئەوەشی خستەڕوو، وەزارەتی دارایی هەرێم هێشتا لیستی موچەی مانگی ئابی ڕەوانەی بەغداد نەکردووە چۆن وەزارەتی دارایی عێراق موچەی مانگی ئابی نارد، کاتێک پرسیاریان لێکرا وتیان ئێمە لەسەر لیستی مانگی 7 مووچەی مانگی 8 مان بۆ ناردوون، ئەمە باشترین بەڵگەیە کە بەغدا ئەمەی بەرامبەر هەرێم دەیکات تەواو سیاسی و هیچ بنەمایەکی هونەری و کارگێری و یاسایی نییە. ڕێباز حەملان ڕاشیگەیاند، لە کاتێکدا وەزارەتی دارایی عێراق تێبینیان هەبوو لەسەر لیستی مووچەی مانگی 7 کە تێبینیتان هەیە ئەی چۆن لەسەر هەمان لیستی مووچەی مانگی 7 مووچەی مانگی 8 نارد؟ بێ ئەوەی هێشتا هەرێم داوای کردبێت. ناوبراو ئاشکرای کرد، سبەی 8/28 شاندێکی هونەری و دارایی لە هەردوو بەرێوەبەرایەتی گشتی ژمێرکاری و بودجە و چاودێری دارایی هەرێم بۆ بابەتی مووچەی مانگی 7 دەچنە بەغدا بۆ وەزارەتی دارایی عێراق .
هاوڵاتی بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی دهۆك بڵاویکردەوە، كە لە سبەینێوە كامێرا جێگیرەكانی تۆماركردنی خێرایی ئۆتۆمبێل لە چەند شەقامێكی شارەكە دەخرێنەكار. ئەمڕۆ سێشەممە، بەڕێوەبەرایەتی هاتووچۆی دهۆك لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد، سبەینێ چوار شەممە 28ی ئابی 2024، كامێرا جێگیرەكانی تۆماركردنی خێرایی لە چەند شەقامێك دەكەونەكار. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە كامێرەكان لەم شوێنانە دانراون: – ڕێگای گەڤەركێ 60كیلۆمەتر/ كاتژمێر. – شەقامی چاكسازی زركا 60 كیلۆمەتر/ كاتژمێر. – شەقامی ئەڤریك 60 كیلۆمەتر/ كاتژمێر. – شەقامی چەڕە 60 كیلۆمەتر/ كاتژمێر. – ڕێگای سەرەكی هەولێر- دهۆك لە ئۆڤەرپاسی سێگردكا 40 كیلۆمەتر- كاتژمێر. – ئۆڤەرپاسی باعەدرێ بۆ ترافیك لایتی چوارڕێیانی شێخان (بۆ ئۆتۆمبێلی بچووك 100 كیلۆمەتر/ كاتژمێر) بۆ (ئۆتۆمبێلی گەورە 80 كیلۆمەتر/ كاتژمێر). لەو چوارچێوەیەدا ڕۆژی 23ی ئەم مانگە هاتووچۆی هەولێر بڵاویکردەوە، 33 كامێرای نوێی تۆماری سەرپێچییەكان و تیژڕۆیی هاتووچۆ لە چەند شەقامێكی سەرەكیی هەولێر دانراون و سەرپێچییەکان تۆمار دەکەن.
(1).jpg)
هاوڵاتی ناوەندی ڕاگەیاندنی هێزەکانی پاراستنی گەل لە ڕاگەیەندراوێکدا، زانیاری ورد لەسەر ئۆپەراسیۆنەکانی هێزەکانمان و هێرشەکانی سوپای تورکیا بڵاودەکاتەوە. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: ئۆپەراسیۆنە ئاسمانییەکان کە لەلایەن یەکەی شەهید ئاچین موشەوە ئەنجام دەدرێن؛ ١- ڕۆژی 26ی ئاب، کاتژمێر 12:47، یەکەی شەهید ئاچین موش ئۆپەراسیۆنێکی ئاسمانییان ئەنجامدا دژی داگیرکەرانی ئامادەبوو لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئامیدی، لە ناوچەی شەهید دەلیلی ڕۆژئاوای زاپ ئۆتۆمبێلی سەربازی تۆیۆتا و برینداربوونی سەربازێکی سوپای داگیرکەری تورکیا. ٢- لە ناوچەی شەهید دەلیل، ڕۆژئاوای زاب؛ ڕۆژی ٢٤ی ئاب کاتژمێر ٠٦:٥٠ چەکدارانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد دەستوەردانیان لە جموجۆڵەکانی سوپای داگیرکەری تورکیادا کرد، کە هەوڵی دەدا بە چەکی نیمچە ئۆتۆماتیکی بەرەو تونێلەکانی جەنگ لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی جودی بەرەو تونێلەکانی شەڕ چون و کاتژمێر ٩:١٥خولەکە گەریلاکان دەستیان بەسەر تەقەمەنی سەر بە سوپای داگیرکەری تورکیادا گرت. - لە ٢٥ی ئاب کاتژمێر ٠٥:٤٥ شەڕڤانانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد بە چەکی تاکەکەسی ڕێپێوانێکی سوپای داگیرکەری تورکیایان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی جودی خستە خوارەوە. -لە 24ی ئاب، کاتژمێر 1:10 خولەکی پاشنیوەڕۆ، هێزەکانمان بە چەکی قورس سوپای داگیرکەری تورکیایان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئامیدی کردە ئامانج، و گورزێکی توندیان لە مۆڵگەکانی داگیرکەر وەشاندوە . - ڕۆژی 24ی ئاب کاتژمێر 16:20 چەکدارانی یەکینەکانی ژنانی ئازاد لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئامیدی ئۆپەراسیۆنێکی قەناس بەدەستیان دژی سوپای داگیرکەری تورکیا ئەنجامدا و لە ئەنجامدا سەربازێکی تورک بریندار بوو. - ڕۆژی ٢٦ کاتژمێر ١٢:٢٠ هێزەکانمان بە چەکی قورس سوپای داگیرکەری تورکیایان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئامیدیە کردە ئامانج. - لە ٢٦ی ئاب کاتژمێر ١٥:٢٠ هێزەکانمان بە چەکی قورس سەربازانی دوژمنیان لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لەسەر گردی ئامێدی کردە ئامانج، هەروەها هێرشەکانیان ئاراستەی شوێنێکی سەر بە داگیرکاری تورکیا کرد. ڕۆژی 26ی ئاب کاتژمێر 1:15 خولەکی پاشنیوەڕۆ، هێزەکانمان بە چەکی تاکەکەسی ڕێپێوانێکی پڕ لە تەقەمەنی لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی بەهاریان خستە خوارەوە . 3. هێرشی سوپای داگیرکەری تورکیا بە چەکی قەدەغەکراو؛ - لە ٢٤ و ٢٦ی ئاب سوپای داگیرکەری تورکیا ٦ جار بە چەکی قەدەغەکراوی کیمیاوی و فۆسفۆڕ تونێلەکانی شەڕ لە گۆڕەپانی بەرخۆدان لە گردی ئێف ئێم بۆردومان کرد. - لە ٢٤ی ئاب سوپای داگیرکەری تورکیا ٣ جار بە چەکی قەدەغەکراو کیمیاوی تونێلەکانی جەنگی لە گۆڕەپانی خۆڕاگری لە گردی جودی بۆردومان کرد. 4. هێرشەکانی سوپای داگیرکەری تورکیا؛ - لە ڕۆژانی 24 و 25 و 26ی ئاب، فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا جارێک گۆڕەپانی مەسکانی لە ناوچەی خواکوڕکی بۆردومان کرد، 4 جار گۆڕەپانی بەرخۆدانیان لە گردی بەهار لە ناوچەی شەهید دەلیل ڕۆژئاوای زاب، جارێک گۆڕەپانی سانین لە دەڤەری قەندیل، 3 جار دەشتی کافیایان بۆردومان کرد ، و گردی کون لە ناوچەی کاری، کە جارێک چوارگۆشەی بەرگری بووە لە سری متینا لە متینا، واتە بە گشتی 10 هێندە. - لە ٢٥ی ئابدا مەیدانەکانی بەرخۆدان لە چیای مەتینا، دارکێل و بیشیل لە ناوچەی متینا بە هەلیکۆپتەری هێرشبەر بۆردومان کران.
هاوڵاتی سەرۆکی حکومەتی عێراق کۆتا هۆشداری خۆیدا ئایا جارێکی دیکە بەغدا مووچە بۆ هەرێم دەنێرێت؟ ئەمڕۆ ترسناکترین زەنگی مووچە لێدرا، کاتێک دەرکەوت بەهۆی بوونی كێشەوە لە لیستی مووچەی مانگی حەوتدا، بەغدا هێشتا مووچەی ئەو مانگەی نەناردووە و مووچەی مانگی هەشتی ڕەوانە كردووە. بەپێی زانیارییەكان، مانگی حەوت بەهۆی بوونی كێشە لە لیستەكەیدا تەنیا 34 ملیار بۆ هەرێم ماوەتەوە و بەغدا ئەو پارەیەی پیشتر بە زیادە ناردوویەتی بڕیویەتی، ئێستاش لیستەكە كێشەی تێدایە. ئەمەش ڕاستەوخۆ وادەردەکەوێت کە یەک مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە تەواوی بفەوتێت، چونکە هەرێم دانبەوەدا نانێت ئەو پارەیەی بۆ هەرێم نێردراوە زیادە بووبێت. بەڵام ئەمە کێشە گەورەکە نییە، بەڵکو (محەمەد شیاع) سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق دەڵێت ئەم مانگە کۆتا مانگە بە لیستی مووچەی لەم شێوەیە ئامادەبم بەرپرسیارێتی ناردنی مووچە هەڵبگرم و ئەگەر لیستەکە بەم شێوەیە خراپ بێت ئامادە نیم مووچە بنێرم. لە کۆبوونەوەی دوێنێدا لەگەڵ جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق، شاخەوان عەبدوڵا، سەرۆکوەزیرانی عێراق جگە لەوەی بڕیاری ناردنی مووچەیدا، بە بەرپرسانی کوردی وتووە، چیتر ئامادە نییە بە لیستی لەم شێوەیە مووچە بۆ هەرێم بنێرێت و دەبێت تێبینییەکانی وەزارەتی دارایی عێراق چارەسەر بکرێت. هەر لەبەر هەبوونی کێشە لە لیستەکەدا (تەیف سامی) وەزیری دارایی ئامادە نەبوو ئیمزای ناردنی مووچەی هەرێم بکات و دوای دواکەوتنی دواجار دوێنێ سەرۆکوەزیران ئیمزای لەسەر ناردنی مووچە کرد و خۆی بەرپرسیارێتییەکەی هەڵگرت. بەم شێوەیە قەیرانێکی قوڵی مووچە سەرهەڵدەداتەوە، هەرچەندە بڕیاری دادگای فیدڕاڵی ئەوەیە لە ژێر هیچ پاساوێکدا مووچە دوانەکەوێت، بەڵام دوور نییە ناردنی مووچە بە ئاسانی بەڕێوەبچێت، چونکە هەرێم جگە لە چارەسەری پرسی تۆماری بایۆمەتری تا ئێستا بە تەوتین ڕازی نییە، ئەمە جگە لەوەی جارێکی دیکە ڕێگای دادگاکان دەگیرێتەوەبەر و ئەمساڵیش مووچە خۆران لانیکەم مووچەیەکیان دەفەوتێت و تا ئێستاش دیار نییە ئەم قەیرانانە چۆن چارەسەر دەکرێن.
.jfif)
هاوڵاتی ئەمڕۆ وەزارەتی دارایی عێراق بڕی 550 ملیار دیناری بۆ هەرێمی کوردستان نارد و پەرلەمانتارێكیش دەڵێت: ئەو پارەیەی عێراق ناردویەتی بۆ مووچەی مانگی ٨ە نەک مانگی ٧. د.نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق ڕایگەیاند، عێراق تەنیا بڕی ٣٥ ملیار و ٤٢٦ ملیۆن دینار بۆ مووچەی مانگی حەوتی فەرمانبەران دەنێرێت و بڕی ٥٥٠ ملیار دیناریش وەک مووچەی فەرمانبەرانی شارستانی بۆ مانگی ئاب بۆ وەزارەتی دارایی هەرێم ناردوە، مووچەی مانگی 7 خراوەتە بری ئەو پارە زیادانەی، كە لە مووچەی مانگەكانی پێشوو بۆ هەرێم نێردراوە. ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو پارەیەی ئەمڕۆ نێردرا بۆ دابەشكردنی مووچەی مانگی ٨ی فەرمانبەرانی مەدەنی هەرێمی كوردستانە، نەک مانگی ٧. ئەوەشی خستوەتەڕوو، عێراق تەنیا بڕی ٣٥ ملیار و ٤٢٦ ملیۆن دینار بە شایستەی هەرێم دەزانێت بۆ دابینکردنی موچەی مانگی حەوتی فەرمانبەرانی هەرێم. ئەمە لە کاتێکدایە دوو مانگە مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان هیچ مووچەیەکیان وەرنەگرتووە.
هاوڵاتی بەهۆی دابەشنەکردنی مووچەوە بەشێک لە فەرمانگە و بەڕێوبەرایەتییەکانی سلێمانی دەوامیان کەمکردەوە و بەشێکیشیان بایکۆتیان دەستپێکرد. بەڕێوەبەرایەتیی پاسپۆرتی سلێمانی لە ڕاگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، “دەوامی بەڕێوەبەرایەتیمان ڕۆژانە لە یەک شەممە تاوەکو پێنچ شەممە، لە کاتژمێر 8:30ـی بەیانی بۆ کاتژمێر 2:00ی پاشنیوەڕۆ دەبێت. پاسپۆرتی سلێمانی ئەوەشی خستوەتەڕوو، کە پێویستە سەرجەم هاووڵاتییان پێش کاتژمێر 12:00ـی نیوەڕۆ سەردانمان بکەن تاوەکو فریای تەواوکردنی مامەڵەکانیان بکەون. کەمکردنەوەی دەوامی فەرمانگەکان لەکاتێکدایە هێشتا فەرمانبەران مووچەی مانگی تەممووزیان وەرنەگرتووە و لە بەشێک لە بەڕێوەبەرایەتیەکانیش بایکۆت دەستیپێکردووە.
هاوڵاتی بریکاری سەرۆکی فراکسیۆنی دەم پارتی لە پەرلەمانی تورکیا ڕایگەیاند، "تورکیا لە سلێمانی سڤیڵ دەکاتە ئامانج". گوڵستان کۆچیغیت، سەرۆکی فراکسیۆنی دەم پارتی لە پەرلەمانی تورکیا لەمیانی کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانییدا لەبارەی شەهیدکردنی دوو ڕۆژنامەنووس لە هێرشێکدا لە سەیدسادق ڕایگەیاند، "تەنانەت لە جەنگیشدا هێرش ناکرێتە سەر ڕۆژنامەنووس." گوڵستان کۆچیغت ئاماژەی بەوەشکرد، تورکیا چەندینجار لە سلێمانی ناوچەی نیشتەجێبوون و ئۆتۆمبێلی سڤیلەکانی بە ئامانج گرتووە و تاوانی جەنگی ئەنجامداوە. ئەوەشی خستەڕوو، ئێوە بە درۆنە چەکدارەکانتانەوە دەچنە نێو کایەی ئاسمانیی وڵاتێکی دیکە، ئەگەر لەو وڵاتە هێرش بکەنە سەر ئۆتۆمبێلە سڤیلەکان و ناوچەکانی نیشتەجێبوونی سڤیلەکان و لە ئەنجامی هێرشەکەتاندا ڕۆژنامەنووس شەهید بکەن، ناوی ئەمە کوشتنە بێ دادگاییکردن. ئەمەش لە کاتێکدایە، ڕۆژی 23ی ئاب، لە ئەنجامی هێرشێکی ئاسمانییدا لەسەر ڕێگەی سەرەکیی-سەیدسادق - هەڵەبجە، دوو ژنە ڕۆژنامەوان بە ناوەکانی (گوڵستان تارا و هێرۆ بەهادین) شەهید کران.
