سه‌رکۆ جه‌مال کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو ده‌ڵێن کاتێک ده‌رئه‌نجامى سه‌ردانه‌که‌ى سه‌رۆکى هه‌رێم ده‌رده‌که‌وێت که‌دۆخی خه‌ڵک باش بکرێت، یه‌کێتی و پارتیش به‌ "ئه‌رێنی" لێی ده‌ڕوانن. رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ 22ی ئایارى 2022  نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان سه‌ردانی سلێمانی کردو پاش ئاماده‌بوونی له‌ڕێوڕه‌سمی ده‌رچوونی خولی 16ـی ئه‌فسه‌ران له‌ کۆلێژی سه‌ربازیی قه‌ڵاچوالان، له‌هه‌مان رۆژدا نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ به‌رپرسانی یه‌کێتیی نیشتمانیی، یه‌کگرتووی ئیسلامیی، بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، کۆمه‌ڵی دادگه‌ری و ئه‌نجوومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌سلێمانی - هه‌ڵه‌بجه‌ کۆبووه‌وه‌. نێچیرڤان بارزانى له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى پارتى راسپێردرا بۆ دانوساندن و گفتوگۆ له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کان به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ یه‌کێتى.   " کاک مه‌سعود مه‌رجه‌عی ئێمه‌یه‌، کاک نێچیر جێگریه‌تی، به‌ شه‌خسیش کاک نێچیر به‌بێ پرس و را به‌ جه‌نابی سه‌رۆک هیچ جوڵه‌یه‌ک ناکات، ئه‌گه‌ر سه‌رۆک بارزانی ئه‌وه‌ی به‌باش نه‌زانیایه‌ کاک نێچیری رانه‌ده‌سپارد، راسته‌ وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم هاتووه‌، به‌ڵام وه‌کو جێگری سه‌رۆکی پارتیش هاتووه‌". ئه‌ندامێکی سه‌رکردایه‌تی پارتی: سه‌ردانه‌که‌ له‌سه‌ر راسپارده‌ی جه‌نابی کاک مه‌سعود بووه‌ ئاری هه‌رسین ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی سه‌رکردایه‌تی پارتی له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتی وت: "ئه‌و هاتنه‌ی کاک نێچیرڤان بۆ سلێمانی زۆر شتی گۆڕی، وه‌کو هه‌نگاوێکی زۆر گرنگ به‌ئاڕاسته‌یه‌کی باش، ئه‌م هه‌نگاوه‌ ده‌بێته‌ بناغه‌یه‌ک له‌پێش هه‌موو شتێک بۆ په‌یوه‌ندییه‌کان له‌گه‌ڵ یه‌کێتی ده‌بێته‌ هۆکارێکیش بۆ نزیککردنه‌وه‌ی لایه‌نه‌کانی دیکه‌ش، به‌تایبه‌ت قسه‌کردن له‌سه‌ر ئه‌و باسانه‌ی له‌نێوان لایه‌نه‌کان ناکۆکی له‌سه‌ره‌". هه‌روه‌ها وتیشی :"به‌ده‌گمه‌ن په‌یوه‌ندییه‌کان ده‌گاته‌ بنبه‌ست، به‌ڵکو توند ده‌بێت، ئه‌گه‌ر گرێ کوێره‌ش بێت هه‌ر ده‌کرێته‌وه‌، بۆیه‌ به‌دانیشتنی ئێمه‌ و یه‌کێتی هه‌موو ئه‌و پرسانه‌ی کێشه‌ی له‌سه‌ره‌، پرسی سه‌رۆک کۆماری هه‌ڵبژاردنه‌ هه‌رچییه‌که‌، به‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ر ده‌کرێت". ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى دانوسان و گفتوگۆى نێچیرڤان بارزانى، تاچه‌ند هاوتا ده‌بێت له‌گه‌ڵ بۆچوونه‌کانى سه‌رۆکى پارتیدا، ئه‌و ئه‌ندامه‌ی سه‌رکردایه‌تی پارتی وتى:" کاک مه‌سعود مه‌رجه‌عی ئێمه‌یه‌، کاک نێچیر جێگریه‌تی، به‌ شه‌خسیش کاک نێچیر به‌بێ پرس و را به‌ جه‌نابی سه‌رۆک هیچ جوڵه‌یه‌ک ناکات، ئه‌گه‌ر سه‌رۆک بارزانی ئه‌وه‌ی به‌باش نه‌زانیایه‌ کاک نێچیری رانه‌ده‌سپارد، راسته‌ وه‌ک سه‌رۆکی هه‌رێم هاتووه‌، به‌ڵام وه‌کو جێگری سه‌رۆکی پارتیش هاتووه‌". "ئیشه‌ڵا نه‌ک مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆک کۆمار له‌سه‌ر هه‌موو مه‌سه‌له‌کانی دیکه‌ش رێکده‌که‌وین، مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆک کۆمار له‌ئه‌نجامی ناکۆکی یه‌کێتی و پارتی گه‌وره‌ بووه‌ ئه‌گه‌رنا شتێکی ئه‌وه‌نده‌ گرنگ نییه‌" ئاری هه‌رسین وای وت. سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره‌:"یه‌کێتی و پارتی له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا باسی هه‌موو مه‌سه‌له‌ هه‌ڵواسراوه‌کان ده‌که‌ن، ئه‌وه‌ی بۆ یه‌کێتی و پارتی روونبووه‌ته‌وه‌ دوای هه‌ڵبژاردن و بنبه‌ستبوونی کێشه‌کان له‌نێو ماڵی شیعه‌، پێویسته‌ ئه‌و هه‌ڵانه‌ی کراون دووباره‌ نه‌کرێته‌وه‌ و کورد به‌یه‌ک پاکێج بچێته‌ به‌غدا". ئه‌ندامێکی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی پێیوایه‌ سه‌ردانه‌که‌ى نێچیرڤان بارزانى هه‌نگاوێکی باش بووه‌ سه‌عدی پیره‌ ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتی وت:"گرژی هه‌بوو له‌نێوان یه‌کێتی و پارتی و لایه‌نه‌کان و پارتی، به‌وه‌ ده‌ستیپێکرا که‌ هه‌ردوولا رێکه‌وتین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی شه‌ڕی راگه‌یاندن رابگرین، راگه‌یاندنکاران هه‌ڵمه‌ته‌کانیان راگرت، دوای ئه‌وه‌ جه‌نابی سه‌رۆکی هه‌رێمیش بڕیاریدا له‌مه‌راسیمێکی سه‌ربازییدا له‌سلێمانی به‌شداری بکات، ئه‌و به‌شداریکردنه‌ی و کۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ مه‌کته‌بی سیاسی هه‌موو لایه‌نه‌کان به‌تایبه‌ت له‌گه‌ڵ یه‌کێتی هه‌نگاوێکی باش بوو بۆ تواندنه‌وه‌ی ئه‌و به‌سته‌ڵه‌کانه‌ی له‌نێوان هه‌موو لایه‌نه‌کان هه‌بوو". "یه‌کێتی و پارتی له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا باسی هه‌موو مه‌سه‌له‌ هه‌ڵواسراوه‌کان ده‌که‌ن، ئه‌وه‌ی بۆ یه‌کێتی و پارتی روونبووه‌ته‌وه‌ دوای هه‌ڵبژاردن و بنبه‌ستبوونی کێشه‌کان له‌نێو ماڵی شیعه‌، پێویسته‌ ئه‌و هه‌ڵانه‌ی کراون دووباره‌ نه‌کرێته‌وه‌ و کورد به‌یه‌ک پاکێج بچێته‌ به‌غدا"، سه‌عدى ئه‌حمه‌د پیره‌ واده‌ڵێت. کۆمه‌ڵی دادگه‌ری: کێشه‌و گرفتمان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات ته‌نها کێشه‌ و گرفتى خه‌ڵکه‌..... رۆژه‌کانی ئاینده‌ روونیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئایا سه‌ردانه‌که‌ ده‌توانێت گرێکوێره‌کان چاره‌سه‌ر بکات؟ کۆمه‌ڵی دادگه‌ری رای جیاوازه‌ و به‌دووری داده‌نێت ته‌نیا کۆبوونه‌وه‌و سه‌ردانێک بتوانێت ئه‌و کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات فاروق عه‌لی ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی کۆمه‌ڵی دادگه‌ری کوردستان له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتی وت:" کاتێک ئێمه‌ ده‌توانین بزانین ئه‌نجامی سه‌ردانه‌کان باش بوون و کاریگه‌ری ئه‌رێنیان هه‌بووه‌ له‌سه‌ر باشترکردنی نێوان لایه‌نه‌ سیاسییه‌کان که‌بزانین گرێکوێره‌ی نێوان لایه‌نه‌ سیاسییه‌کان چیه‌و له‌سه‌ر چییه‌". ناوبراو باسى له‌وه‌شکرد  کێشه‌ هه‌یه‌ له‌نێوان یه‌کێتی و پارتی به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر پۆستی سه‌رۆک کۆماری عێراق، له‌وانه‌یه‌ بیانتوانیایه‌ به‌سه‌ر ئه‌و کێشه‌یه‌دا زاڵ بوونایه‌ ئه‌وه‌ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌بوون، "ئه‌و پۆسته‌ ته‌نیا مافی یه‌کێتی و پارتی نییه‌و مافی هه‌موو هاووڵاتیه‌کی کورده‌، به‌ڵام ته‌نها یه‌کێتی و پارتی واخۆیان نیشانداوه‌ که‌ نوێنه‌رایه‌تی کورد ده‌که‌ن وایکردووه‌ ئه‌و پۆستانه‌ له‌نێوان خۆیاندا به‌ش بکه‌ن". وتیشی:"ئێمه‌ وه‌کو کۆمه‌ڵی دادگه‌ری کێشه‌و گرفتمان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانی ده‌سه‌ڵات ته‌نها کێشه‌ و گرفتى خه‌ڵکه‌". فاروق عه‌لی ده‌شڵێت:"تێبینیمان له‌سه‌ر تۆماری ده‌نگده‌ران و یاسای هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌ که‌ جیاوازیه‌که‌ی 600 هه‌زار ده‌نگه‌، ئه‌مه‌ ئه‌و خاڵانه‌ن که‌ ئێمه‌ له‌سه‌ریان ناته‌باین، ئایا ئه‌م سه‌ردانانه‌ توانیویه‌تی ئه‌م کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات؟ رۆژه‌کانی ئاینده‌ روونیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئایا سه‌ردانه‌که‌ ده‌توانێت گرێکوێره‌کان چاره‌سه‌ر بکات؟، به‌دووری ده‌زانم ته‌نیا کۆبوونه‌وه‌ و سه‌ردانێک بتوانێت ئه‌و کێشانه‌ چاره‌سه‌ر بکات". به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌کگرتوو له‌سلێمانی ده‌ڵێت: "هاتنی وه‌فده‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌ئه‌نجامه‌که‌یه‌وه‌ هه‌یه‌" خه‌لیل سلێمان، به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌کگرتوو له‌سلێمانی به‌ هاوڵاتی وت:"زۆرجار له‌لایه‌ن حزبی ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ ئه‌م به‌سته‌ڵه‌کانه‌ دروستکراوه‌و هه‌ر خۆشیان، ده‌ڵێن هاتووین بۆ شکاندنی ئه‌و به‌سته‌ڵه‌که‌، ئێمه‌ بڕوامان وایه‌ هاتنی وه‌فده‌که‌ په‌یوه‌ندی به‌ ده‌رئه‌نجامه‌که‌یه‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌ک ئه‌وه‌ی کێ هاتووه‌". وتیشی:" ئه‌گه‌ر هاتنی نێچیرڤان بارزانی کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکات سه‌دجار پێشوازی لێده‌که‌ین، ئه‌وه‌ی گرنگه‌ ئه‌نجامه‌که‌یه‌تی که‌ چی له‌بارودۆخی هاووڵاتیان گۆڕیوه‌".  

هاوڵاتى به‌شێک له‌ده‌ستگیرکراوه‌کان له‌هه‌رێمى کوردستاندا ماوه‌یه‌کى زۆر له‌زیندانه‌کاندا ده‌هێڵدرێنه‌وه‌ به‌بێ دادگاییکردن، ئه‌وه‌ش به‌رپرسانى په‌یوه‌ندیدارى رووبه‌ڕووى ره‌خنه‌ى توند کردووه‌ته‌وه‌. ته‌حسین یاسین نموونه‌ی یه‌کێک له‌و زیندانیکراوانه‌یه‌، ئه‌و له‌هه‌ولێر ماوه‌ی دوو ساڵه‌ ده‌ستگیرکراوه‌ نه‌ریمان ئه‌حمه‌د پارێزه‌ری ته‌حسین یاسن، ئه‌و چالاکوانه‌ سیاسییه‌ی له‌هه‌ولێر ده‌ستگیرکراوه‌ به‌هاوڵاتی وت: "ماوه‌ی دوو ساڵه‌ ته‌حسین له‌لایه‌ن ئاسایشی هه‌ولێره‌وه‌ ده‌ستگیرکراوه‌، کۆمه‌ڵێک تۆمه‌تی رووبه‌ڕوو کراوه‌ته‌وه‌، زیاتر له‌وه‌یا خۆی ده‌بینێته‌وه‌ گوایه‌ هه‌ستاوه‌ به‌تێکدانی ئاسایشی شاری هه‌ولێر، وه‌ک ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی پێشتر بۆ چالاکانی بادینان و هه‌ولێر دروستکراوه‌". هه‌روه‌ها وتیشی:"ته‌حسین ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ته‌ڤگه‌ری ئازادییه‌ له‌هه‌ولێر ته‌نها ئه‌وه‌ تاوانیه‌تی، دانیشتووی شاری هه‌ولێره‌و له‌ڕابردوودا بۆخۆم سه‌ردانی ئاسایشی هه‌ولێرم کرد پرسیارم کرد وتیان له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌ندامی ته‌ڤگه‌ره‌ ده‌ستگیرمان کردووه‌". ئه‌و پارێزه‌ره‌ ده‌شڵێت:"له‌لایه‌ن ئاسایشی هه‌ولێره‌وه‌ چه‌ندین جار ئه‌شکه‌نجه‌ی ده‌روونی و جه‌سته‌یی دراوه‌، چه‌ندین جار هه‌وڵی بۆدراوه‌و رێکخراوه‌کانیش ئاگادارکراونه‌ته‌وه‌، به‌ڵام هه‌موو هه‌وڵه‌کان بێئه‌نجام بوون". "تائێستا چه‌ند پارێزه‌رێک ویستوویانه‌ ببنه‌ پارێزه‌ری، به‌ڵام کێشه‌یان بۆ دروست ده‌کرێت، ئه‌وه‌ دوو ساڵه‌ هیچ دادگایی نه‌کراوه‌، به‌ڵام بڕیاره‌ 12 ی 6 یه‌که‌م رۆژی دادگایی کردنی بێت".، پارێزه‌ره‌که‌ى واى وت. هاوسه‌رۆکی ته‌ڤگه‌ری ئازادی پشتڕاستیده‌کاته‌وه‌ که‌ ئه‌ندامی ئه‌وانه‌و ده‌ستگیرکراوه‌. تارا حسێن، هاوسه‌رۆکی ته‌ڤگه‌ری ئازادی، وتی :"به‌ڵێ ته‌حسین ئه‌ندامی ته‌ڤگه‌ری ئازادییه‌ و ته‌نها ئه‌وه‌ش تاوانه‌که‌یه‌تی". عومه‌ر گوڵپی ئه‌ندامی په‌رله‌مانی کوردستان، بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى ئاشکرا کرد که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی له‌شیلادزێ ده‌ستگیرکرابوون ته‌نها چه‌ند که‌سێکیان دادگایی کراون، وتیشى :" له‌سه‌ر ئاستی هه‌رێمی کوردستانیش 70 ده‌ستگیرکراو هه‌یه‌، هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێکیان ئازادبوون". محه‌مه‌د گۆمه‌شینی، وته‌بێژی ده‌سته‌ی سه‌ربه‌خۆی مافی مرۆڤ بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه‌ که‌ ئه‌و دۆسیانه‌ سه‌رۆکی ده‌سته‌ لێی ئاگاداره‌و له‌لای ئه‌وان نییه‌، وتیشى:"هیچ داتایه‌کمان له‌به‌رده‌ست نییه‌ چه‌ند که‌س ده‌ستگیرکراوه‌ به‌بێ دادگایی کردن هێڵدراونه‌ته‌وه‌". تائێستا له‌بادینان 81 که‌س و له‌هه‌ولێر 22 که‌س به‌بێ دادگایی زیندانیکراون، به‌ڵام ژماره‌یه‌کیان ئازادکراون. به‌پێی زانیاریه‌کانی هاوڵاتی که‌ له‌ رێکخراوه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کانی مافی مرۆڤ له‌هه‌رێمی کوردستان ده‌ستیکه‌وتووه‌، له‌ده‌سپێکی کابینه‌ی نۆیه‌می حکومه‌تی هه‌رێم ته‌نیا له‌بادینان 81 که‌س به‌بێ دادگایی کردن ده‌ستگیرکراون و 12 که‌سیان تائێستا به‌بێ دادگاییکردن له‌زیندان ماونه‌ته‌وه‌.  

هاوڵاتی وەزیری ھەرێم بۆ كاروباری پێكھاتەكان رایگەیاند:" بەفەرمی داوای زیادكردنی كورسی كۆتاكان لە پەرلەمانی كوردستان دەدەینە سەرۆكی حكومەت و پێشنیاردەكەین لە 11 كورسییەوە بۆ 20 كورسی". ئایدن مەعروف، وەزیری ھەرێم بۆ كاروباری پێكھاتەكان لەگەڵ نوێنەری پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكانی هەرێمی كوردستان سەبارەت بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و كۆتاكان كۆبوەوە و دوای كۆبونەوەكە بە رۆژنامەنوسانی رایگەیاند:" دژی كەمكردنەوەی كۆتان كە بۆ پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكان لە پەرلەمانی كوردستان تەرخانكراوە. هەروەها راشیگەیاند:"بەفەرمی پێشنیارەكانی تایبەت بە هەڵبژاردن و بەتایبەتی كۆتا دەخەنە بەردەم سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و پێشنیاردەكەن كۆتای كەمینەكان لە پەرلەمان لە 11 كورسیەوە زیاد بكرێت بۆ 20 كورسی".  

هاوڵاتی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە ساڵیادی دامەزراندنی حزبەكەیدا ڕایگەیاند، پابەندن بە  پاراستنی یەكڕیزی هێزە سیاسییەكانی هەرێم و پشتیوانی گەرموگوڕ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان دەكات ئەوەش" لە ڕێی پێداچوونەوە بە یاسای هەڵبژاردن و پێكهاتەی كۆمیسیۆن و پاكژكردنەوەی لیستی دەنگدەران". ئەمڕۆ سێشەممە 31ی ئایاری 2022، لە ڕاگەیەندراوێكدا كە بەبۆنەی یادی دامەزراندنی یەكێتییەوە بڵاویكردەوە،  یەكێتیی نیشتمانی كوردستانیش پشتیوانی گەرموگوڕ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان دەكات لە ڕێی پێداچوونەوە بە یاسای هەڵبژاردن و پێكهاتەی كۆمیسیۆن و پاكژكردنەوەی لیستی دەنگدەران. هەروەها تێیدا هاتووە:" داواش دەكەین مشتومڕەكانی پەیوەست بە هەڵبژاردنەكان بە زمانێكی ئارام و هێمن بەڕێوە بچن، بۆ ئەوەی ئاشتی كوردستان زەمینەی پەرەپێدانی دیموكراسی و حوكمڕانی باشتر بخوڵقێنێ". دەقی راگەیەنراوەكەی مەكتەبی سیاسی یەكێتی: كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان كەسوكاری سەربەرزی شەهیدان،پێشمەرگە قارەمانەكان وتێكۆشەرانی رێی رزگاری ‌و خەباتگێڕانی ریزەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، بەسڵاوێكی گەرمی هەڤاڵانەوە پیرۆزبایی بیرەوەری (٤۷) ساڵەی دامەزراندنی یەكێتی و (٤٦) ساڵەی دەستپێكردنەوەی شۆڕشتان لێدەكەین. یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە دۆخی دژواری دوای هەرەس و بۆ سەرخستنی پرۆژەی رزگاری و سەرفرازی گەلی كوردستان و دابینكردنی ماف و داخوازییەكانی لەسەر بنچینەی مافی چارەنووس هاتە كۆڕی خەباتەوە و سەرۆك مام جەلال و هاوڕێ دامەزرێنەرەكانی دەستپێشخەریی مێژووییان كردو دوای ساڵێكیش لە دامەزراندن سەدان هەزار تێكۆشەر بوونە هەوێنی دەستپێكردنی شۆڕشی نوێ و ئەم كاروانەی كە بەردەوامە ئامانجی گەورەی بەدیهێناوە و هێشتا زۆری تریش ماوە كە بەدی بێنێت، ئەم رەوتە لە خەبات و قوربانیدان بە رێبەری سەرۆك مام جەلال و بەگیانی پیرۆزی هەزاران شەهید و رەنجی شانی سەدان هەزار تێكۆشەر گەیشتە قۆناغی فیدرالی و سەرۆك مام جەلالیش بووە یەكەم سەرۆكی هەڵبژێردراوی عێراقی دیموكرات و فیدرال. هەڤاڵانی خۆشەویست لەكاتێكدا یادی ئەو ڕۆژە گەش و پڕ سەروەرییەی یەكێتی دەكەینەوە، رووداو گەلێكی زۆر لە سەر ئاستی جیهان و ناوچەكە و عیراق و كوردستان هاتۆتە ئاراوە كە وامان لێ دەخوازێت یەكێتی  بە ڕوانینێكی نوێیەوە رۆڵی كاریگەری خۆی  ببینێت و ئەركە نیشتمانی و نەتەوەییە تازەكانیش لەئەستۆ بگرێت. لەسەر ئاستی كوردستان وەك یەكێتی  پابەندین بە پاراستنی یەكڕیزی هێزە سیاسییەكان  تاكو ئەم  كۆدەنگی و یەكگرتویەی  گەلی كوردستان  بكەینە بناغەی كاری هاوبەشمان لەگەڵ لایەنە  عیراقیەكاندا  بۆ  بەشدارییەكی كارای كورد لەپرۆسەی  سیاسی، تەوافوق و شەراكەت، پاراستنی ئیستحقاقە نەتەوەیی و دیموكراتیەكان لە حكومەتی داهاتووی عیراقدا. ئەم جۆرەسیاسەتە  بارودۆخی  چەق بەستوو و ناهەمواری وڵات ئەخاتەوە  سەر  ڕێچكەی  راست و دروستی چارەسەركردن و رێگا بۆ گەشەپێدانی ژیان و گوزەرانی خەڵكی كوردستانیش دەكاتەوە. هەڤاڵانی تێكۆشەر لەكاتێكدا یادی ئەو دوو بۆنە شكۆدارە دەكەینەوە، ئەمساڵ دیداری یەكێتیی بۆ نوێبونەوەو چاكسازی تێكەڵ بە یادە مەزنەكەمان بووە، ئەم دیدارە لەڕێگەی بەشداری هەڤاڵان لە هەموو ئۆرگان و ناوچەكانەوە نەخشەرێیەكی تازەی كاركردن دەهێنێتە كایەوەو بەبڕیار و راسپاردەكانی لەسەر هەموو ئەو ئاستەنگ و ئالنگارییانە دەوەستێت و رێگا چارەی نوێ بۆ خەباتی حزبایەتی و حوكمرانی پێشنیار دەكات، تا پێكەوە ئەم ئەركە حزبی، دیموكراتی و نیشتمانییە سەر بخەین. هاووڵاتیانی خۆشەویست، هەموومان دەزانین هەرێمی كوردستان بەرەو وەرزی هەڵبژاردنەكان دەڕواو یەكێتیی نیشتمانی كوردستانیش پشتیوانی گەرموگوڕ لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان دەكات لە ڕێی پێداچوونەوە بەیاسای هەڵبژاردن و پێكهاتەی كۆمیسیۆن و پاكژكردنەوەی لیستی دەنگدەران، داواش دەكەین مشتومڕەكانی پەیوەست بەهەڵبژاردنەكان بەزمانێكی ئارام و هێمن بەڕێوە بچن. بۆ ئەوەی ئاشتی كوردستان زەمینەی پەرەپێدانی دیموكراسی و حوكمڕانی باشتر بخوڵقێنێ. بۆ ئەم مەبەستەش هەڤاڵ سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی ئامادەیی یەكێتی دوپاتكردەوە بۆ گفتوگۆی بنیاتنەرانە لەپێناو هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد وەك  لە چەند رۆژی  رابوردوو   راگەیاند "بۆ ئەوەی گۆڕانكاری ڕاستەقینە لە حكومڕانی كوردستان بكەین".  جارێكی تر بەرز و پیرۆز  بێت  ساڵیادی  دامەزراندنی  یەكێتی و هەڵگیرسانی  شۆڕشی  نوێ . رۆحی شەهیدان شاد و یادیان هەر زیندوو بمێنێت . مەكتەبی سیاسی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان  

  هاوڵاتی راوێژكاری پەنابەران ئاشكرایكرد ناردنەوەی زۆرەملێی پەنابەرانی بەریتانیا هەڵوەشاوەتەوە و دەڵێت:" ڕێگەنادرێت بەبێ بڕیاری حکومەتی عێراقی هیچ فرۆکەیەك پەنابەری بەزۆر نێردراوە دیپۆرتی فرۆکەخانەکانی عێراق بکاتەوە تا رەزامەندی حکومەتی لەسەر نەبێت ". راوێژکاری پەنابەران لە شاری ولڤێرهامتنەوە بەناوەندی هەواڵگری فیدراسیۆنی ڕاگەیاند" لە پەیوەندیەکی تەلەفونی لەگەڵ بەرپرسی یاسایی لە باڵوێزخانەی عێراقی ئەم بەیانیە پێی ڕاگەیاندم: بڕیاری ناردنەوەی زۆرەملێی پەنابەران هەڵوەشاوەتەوەو ڕێگەنادرێت بەبێ بڕیاری حکومەتی عێراقی هیچ فرۆکەیەك پەنابەری بەزۆر نێراوە دیپۆرتی فرۆکەخانەکانی عێراق بکاتەوە تا رەزامەندی حکومەتی لەسەر نەبێت ".  

هاوڵاتی مەحمود سەنگاوی، پەیامێكی بڵاوكردەوە و دەڵێت، "وەك پێشمەرگە و فەرماندەی پارتیزانی شۆڕشی نوێی گەلەكەمان هەمیشە پاڵپشت و پشتیوانێكی سەرسەختی ڕێزەكانی یەكێتیی دەبم". مەحمود سەنگاوی لەپەیامێكدا بەبۆنەی دیداری یەكێتیەوە رایگەیاند:"بەبۆنەی بەستنی دیداری یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستانەوە، پیرۆزبایی خۆم ئاراستەی سەرجەم هەڤاڵانم لە تێكۆشەران و شۆڕشگێرانی شۆڕشی نوێ و هەڤاڵانم لە مەكتەبی سیاسی و ئەنجومەنی سەركردایەتی و سەرجەم ئۆرگانەكانی یەكێتی دەكەم". هەروەهاراشیگەیاند:"ئەم هەنگاوە بۆ بەخۆداچوونەوەی ڕوئیا و داڕشتنەوەی ستراتیژ و بەرنامەی یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان بەرز دەنرخێنم و هیوادارم ئەم هەنگاوە دەستپێكێك بێت بۆ نوێبوونەوەی سەرتاسەری یەكێتی". هاوكات لەپەیامەكەیدا مەحمود سەنگاوی دەشڵێت، "پیرۆزبایی بێ پایانم ئاڕاستەی هەڤاڵ سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی دەكەم بەبۆنەی بە فەرمی ناساندی بەرپرسیاریەتی نوێیەوە و هیوام سەربەرزی و سەركەوتنیانە بۆ زیاتر خزمەتكردنی ڕیزەكانی یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان، بە پێویستیشی دەزانم لەم پەیامەمدا ڕایبگەیەنم كە بەندە وەك پێشمەرگە و فەرماندەی پارتیزانی شۆڕشی نوێی گەلەكەمان هەمیشە پاڵپشت و پشتیوانێكی سەرسەختی ڕێزەكانی یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان دەبم".  

هاوڵاتی دادگای تاوانەكانی كەركوك شەش ساڵ زیندانی بەسەر سەرۆكی پێشووی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكدا سەپاند و قەدەغەی گەشتكردنیشی لێكرد. ئەمڕۆ 31ی ئایاری 2022، دادگای تاوانەكانی كەركوك، سزای شەش ساڵ زیندانی و قەدەغەكردنی گەشتی دەرەوەی عێراقی بۆ رێبوار تاڵەبانی، سەرۆكی پێشووی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك دەركرد. دادگای تاوانەكانی كەركوك لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەداوە، هەموو موڵکە گوازراوە و نەگوازراوەکانیشی دەستی بەسەردا دەگیرێت. لە راگەیەندراوەکەی دادگادا ئەوەش هاتووە" بڕیارەكەی دادگا بە بێ ئامادە بوونی رێبوار تاڵەبانی و بە پێی مادەی304 بووە". رێبوار تاڵەبانی، لەسەر پشكی یەكگرتووی ئیسلامی سەرۆكی ئەنجومەن بوو، دوای ریفراندۆم و رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر، لەگەڵ كۆچكردوو، نەجمەدین كەریم، پارێزگاری كەركوك، چووەتە هەولێرو لەئێستادا راوێژكاری مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمە.  

هاوڵاتی كەسێكی نزیك لە موقتەدا سەدر ئاشكرایكرد، كە ئامادەنییە حكومەت لەگەڵ لایەنەكانی تری شیعەدا پێكبهێنێت و داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و دووبارەكردنەوەی هەڵبژاردن دەكات. ئەمڕۆ 31ی ئایاری 2022، سەرچاوەیەكی نزیكی موقتەدا سەدر، رێبەری رەوتی سەدر، بە میدیاكانی عێراقی راگەیاندووە كە دوایین بۆچوونی موقتەدا سەدر لەبارەی پرۆسەی سیاسیی عێراق و چۆنێتیی دەربازبوون لە چەقبەستوویی، هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختەیە. هەروەها راشیگەیاند:" موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر بە چەند لایەنێكی وتووە پەرلەمان هەڵبوەشێندرێتەوە و هەڵبژاردنی پێشوەختە ئەنجامبدرێت". هاوكات، ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە ڕێبەری ڕەوتی سەدر "هیچ حكومەتێكی لەگەڵ چێوەی هەماهەنگیدا پێكناهێنێت" و ئێستا هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بابەتێكی ئاشكرایە و گفتوگۆی لەبارەوە دەكرێت. ژمارەیەك كەسایەتیی سیاسیی عێراق، سكاڵایەكی یاساییان دژی سێ سەرۆكایەتییەكەی عێراق تۆماركرد و داوایان لە دادگای فیدراڵی كرد پەرلەمان هەڵبوەشێنێتەوە. بەڵام بەپیچی دەستور، هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان لەدەسەڵاتی دادگای فیدراڵیدا نییەو دەبێت پەرلەمان بەدەنگی نیوە زائید یەك خۆی هەڵبوەشێنێتەوە كە یەك لەسەر سێی ئەندامان داوای بكەن. لە رۆژی 10ی تشرینی یەكەمی 2021، هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عێراق ئەنجامدراو تێیدا موقتەدا سەدر، بووە یەكەم لیستی براوەو 73 كورسی بەدەستهێنا، سەدر هاوپەیمانی نیشتمانی لەگەڵ محەمەد حەلبوسی لە سونەكان و مەسعود بارزانی لە كوردەكان پێكهێناوە، بەڵام چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بە رابەرایەتی مالكی رۆڵیان هەبووە لە پەكخستنی كۆبونەوەی پەرلەمان و هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار.  

هاوڵاتی بەرێوەبەرایەتی گشتی كارەبای سلێمانی رایگەیاند:" ئاگاداری خاوەنی سەرجەم مۆلیدە ئەهلیەكان دەكەن، بەهۆی بەرزبونەوەی پلەكانی گەرماوە، بەرنامەی كاركردنی مۆلیدە ئەهلیەكان بۆ 24 كاتژمێر دەگۆڕدرێت". ئەمڕۆ 31ی ئایاری 2022، لەڕاگەیەندراوێكدا كارەبای سلێمانی بڵاویكردەوە، ئاگاداری سەرجەم خاوەن مۆلیدەكانی ناو شاری سلێمانی دەكەنەوە بەهۆی بەرزبونەوەی پلەكانی گەرما و پێویستبونی كارەبای بەردەوام، بەرنامەی كاركردنی مۆلیدەكان دەگۆڕدرێت و دەبێت بە 24 كاتژمێری. هەروەها ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە هەركاتێك كارەبای نیشتمانی كوژایەوە پێویستە كار بە مۆلیدەكانیان بكەن و كارەبا دابین بكەن، ئەم بەرنامەیەش لە كاتژمێر 12:00ی شەوی 31ی (ئایار/5)ی 2022 دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. بەپێی بەرنامەی پێشتری مۆلیدە ئەهلیەكان، لەكاتژمێر 7:00ی بەیانی تا 8:00ی بەیانی، هەروەها لەكاتژمێر 12:00ی نیوەڕۆ تا 1:00ی شەو هەركاتێك كارەبای نیشتیمانی كوژایەوە، كار مۆلیدەكان دەكرا. مانگانە بەهۆی كەمی كارەبای نیشتمانی، هەر ئەمپێرێك لە كارەبای مۆلیدە لەنێوان 5 تا 12 هەزار دینار لە هاوڵاتیان وەردەگیرێت و بەپێی مانگەكان گۆرانكاری بەسەردا دێت

هاوڵاتى ڕاوێژکارى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند که‌ سه‌ردانه‌که‌ى هه‌فته‌ى رابردووى نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆکى هه‌رێم بۆ سلێمانى به‌سته‌ڵه‌کى نێوان لایه‌نه‌کانى توانده‌وه‌ و که‌ لایه‌نه‌کان کۆبکاته‌وه‌ له‌سه‌ر به‌رنامه‌یه‌ک بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵک. دڵشاد شه‌هاب، ڕاوێژکارى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان، به‌ ماڵپه‌ڕى فه‌رمیى پارتى راگه‌یاندووه‌ "سه‌ردانى نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆکى هه‌رێم بۆ سلێمانى به‌سته‌ڵه‌کى نێوان لایه‌نه‌کانى توانده‌وه‌ و هه‌وڵه‌کانى سه‌رۆکى هه‌رێم به‌رده‌وام ده‌بێت بۆ لێکنزیکبوونه‌وه‌ و کارى هاوبه‌شى لایه‌نه‌کان، نێچیرڤان بارزانى وه‌ک نه‌هج و بیر وباوه‌ڕى شه‌خسی، به‌رپرسیاریه‌تیى ڕێکخستنى ناوماڵى کوردستانى له‌ئه‌ستۆدایه‌". هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه‌ "حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان بۆ کاره‌ هونه‌رى و کرده‌ییه‌کان له‌گه‌ڵ حکومه‌تى ناوه‌ندیى عێراق به‌رده‌وام له‌ په‌یوه‌ندیدایه‌، به‌ڵام سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم ناتوانێت له‌ جیاتى لایه‌نه‌کان دانوستان بکات بۆ پێکهێنانى حکومه‌تى نوێى عێراق، ئه‌م دۆسیه‌یه‌ په‌یوه‌ندى به‌ لایه‌نه‌کان خۆیانه‌وه‌ هه‌یه‌". هاوکات، راوێژکاره‌که‌ى نێچیرڤان بارزانى روونیکردۆته‌وه‌ "سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم هۆکارى لێکنزیکبوونه‌وه‌ى لایه‌نه‌کان ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ى کورد له‌ به‌غداد وه‌ک یه‌ک پێکهاته‌ ده‌ربکه‌وێت و رۆڵى هه‌بێت، ئامانجى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمه‌ لایه‌نه‌کان کۆبکاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى له‌سه‌ر به‌رنامه‌یه‌ک بۆ به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵک کۆیان بکاته‌وه‌".

عه‌مار عه‌زیز به‌رپرسى ناوه‌ندى شێوه‌کارى له‌ سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانى کوردستان لقى دهۆک بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى خسته‌روو که‌ هه‌ردوو په‌یکه‌رى هونه‌رمه‌ندان "ئه‌یاز زاخۆى و ئه‌رده‌وان زاخۆیی" له‌ناوه‌ندى شارى دهۆک له‌ شوێنى خۆڵ و خاشاک جێده‌هێڵدرێت. بێوار ته‌حسین باجلوری، به‌رپرسى ناوه‌ندى شێوه‌کارى له‌ سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانى کوردستان لقى دهۆک به‌ له‌لێدوانێکدا به‌ هاوڵاتى وت"به‌داخه‌وه‌ بازرگانێک که‌ به‌هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک هونه‌رمه‌ند که‌ خه‌ڵکى دهۆک و زاخۆ نین، یه‌کێکیان عه‌ره‌به‌ هه‌ڵساون به‌دروستکردنى په‌یکه‌رى دوو هونه‌رمه‌ندى گه‌وره‌ى زاخۆ که‌ ئه‌وانیش ئه‌یاز زاخۆى و ئه‌رده‌وان زاخۆیی". هه‌روه‌ها وتیشى:" دواى ته‌واوکردنى کاره‌که‌ى خۆیان په‌یکه‌ره‌کان راده‌ستى شاره‌وانى زاخۆ نه‌کران، که‌ پێشتر ئه‌و بازرگانه‌ گرێبه‌ستى له‌گه‌ڵ شاره‌وانى زاخۆ هه‌بووه‌، بۆیه‌ بازرگانه‌که‌ شوێنه‌که‌ى خۆى گۆریوه‌ و ئه‌و په‌یکه‌رانه‌ى نه‌گواستووه‌ته‌وه‌ بۆ شوێنه‌ تازه‌که‌ى خۆی، بوویه‌ ماوه‌یه‌ک زور ماونه‌ته‌وه‌ له‌به‌رگه‌رما و خۆڵ و خاشاکێکى زۆریش له‌و شوێنه‌ کۆبۆته‌وه‌، ئه‌مه‌ بێرێزیه‌کى زۆر گه‌وره‌یه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و دوو هونه‌رمه‌نده‌". هاوکات، به‌رپرسى ناوه‌ندى شێوه‌کارى له‌ سه‌ندیکاى هونه‌رمه‌ندانى کوردستان لقى دهۆک ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه‌ که‌ په‌یکه‌ره‌کان به‌شێوه‌یه‌کى زۆر خراپ و بێ کوالێتى دروستکراون، وتیشى:" ئێمه‌ رێکارى یاسایى ده‌گرینه‌به‌ر و له‌په‌یوه‌ندى داین له‌گه‌ڵ نوسینگه‌ى پارێزگارى دهۆک بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که‌".  

هاوڵاتى  پارێزگارى پێشووى سه‌ڵاحه‌دین له‌لایه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌ متمانه‌ى لێسه‌ندرایه‌وه‌و دواى 10 رۆژ فه‌رمانى کارگێڕى بۆ ده‌ستبه‌کاربوونه‌وه‌ى خۆى وه‌ک پارێزگار ده‌رده‌کات.  به‌پێى فه‌رمانێکى کارگێڕی، رۆژى 29ى ئایار، به‌ واژۆى عه‌مار جه‌بر خه‌لیل جبووری، پارێزگارى پێشووى سه‌لاحه‌ددینى له‌سه‌ره‌، تێیدا هاتووه‌:" کۆتایى هێنرا به‌ راسپاردنى حیکمه‌ت عه‌بدولحه‌سه‌ن، جێگرى پارێزگارى سه‌لاحه‌ددین بۆ کاروبارى ته‌کنیکى له‌ ئه‌رکى پارێزگارى سه‌لاحه‌ددین به‌ وه‌کاله‌ت، هه‌روه‌ها ده‌ستبه‌کاربوونه‌وه‌ى عه‌مار جه‌بر خه‌لیل جبوورى پارێزگارى سه‌لاحه‌ددین له‌ ئه‌رکه‌که‌یدا.  ئه‌مه‌ له‌کاتێکدایه‌ که‌ 19ى ئایار، په‌رله‌مانى عێراق متمانه‌ى له‌ عه‌ممار جبوورى سه‌نده‌وه‌و مسته‌فا کازمى بڕیاره‌که‌ى په‌رله‌مانى جێبه‌جێکرد بۆ له‌سه‌ر کارلادانى. ئه‌میندارى گشتیى ئه‌نجوومه‌نى وه‌زیرانى عێراق، له‌ 24ى ئایارى 2022 بۆ  پارێزگاى سه‌لاحه‌ددین نێردراوه‌، تێیدا هاوپێچى بڕیارى په‌رله‌مانى عێراقى له‌گه‌ڵدایه‌ بۆ له‌سه‌رکارلادانى عه‌ممار جبوورى، پارێزگارى پێشووى ئه‌و شاره‌ به‌مه‌به‌ستى جێبه‌جێکردنى.

هاوڵاتى گه‌ریلاکانى هه‌په‌گه‌ له‌ ناوچه‌ى زاپ چالاکییه‌کى به‌هێزیان دژى سوپاى تورک ئه‌نجامداوه‌ و 10 سه‌ربازى داگیرکه‌رى تورک کوژران و ده‌ستیشیان به‌سه‌ر چه‌ندین چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیدا گرتووه‌. ئه‌مڕۆ سه‌رچاوه‌یه‌کى باڵاى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌ل(هه‌په‌گه‌) ئه‌وه‌ى ئاشکرا کرد که‌" له‌ ناوچه‌ى به‌رخۆدانى گردى ئێف ئێم له‌ هه‌رێمى زاپ شه‌ڕێکى سه‌خت له‌ نێوان هێزه‌کانى گه‌ریلا و سوپاى تورکى داگیرکه‌ر ڕوویداوه‌ و 10 سه‌ربازى داگیرکه‌رى تورک کوژران و ده‌ست به‌سه‌ر چه‌ندین چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نیاندا گیراوه‌". هاوکات ئه‌وه‌شى دووپاتکردووه‌ته‌وه‌ که‌ به‌شێک له‌ ته‌رمى سه‌ربازه‌کان له‌و ناوچه‌یه‌دا له‌ ژێر کۆنتڕۆڵى گه‌ریلادایه‌و تا ئێستاش شه‌ڕه‌که‌ به‌رده‌وامه‌.  

هاوڵاتى قائیمقامى سلێمانى رایگه‌یاند، له‌ چه‌ند رۆژى داهاتوودا بڕێک به‌نزینى عێراقى لیترى 690 دینارى بۆ پارێزگاى سلێمانى دابین ده‌کرێت ئاوات محه‌مه‌د قائیمقامى سلێمانى له‌ راگه‌یه‌ندراوێکدا بڵاویکرده‌وه‌، له‌ چه‌ند رۆژى نزیکى ئاینده‌دا بڕێک به‌نزینى عێراقى له‌ جۆرى 690 دینارى ده‌گاته‌ پارێزگاى سلێمانی. هه‌روه‌ها ئاشکراى کردووه‌ که‌"جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت باسى له‌وه‌کردووه‌، رۆژانه‌ ناردنى ئه‌و جۆره‌ به‌نزینه‌ له‌ به‌غداوه‌ بۆ پارێزگاى سلێمانى به‌رده‌وام ده‌بێت". ئه‌مڕۆ به‌ هۆى گرانى نرخى به‌نزینه‌وه‌ شۆفێرانى ته‌کسى له‌ شارى سلێمانى گردبوونه‌وه‌ و داواى هه‌رزانکردنى نرخى به‌نزین ده‌که‌ن. له‌ئێستادا به‌نزینى 690 دینارى له‌ هه‌ولێر بوونى هه‌یه‌و ماوه‌ى زیاتر له‌مانگێکه‌ بۆ سلێمانى ره‌وانه‌ ناکرێت که‌ رۆژانه‌ ده‌بێت 400 هه‌زار لیتر بگاته‌ سلێمانى.

هاوڵاتى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:" ئه‌گه‌ر لایه‌نه‌کان میانڕۆییان پێشانبدایه‌، وڵات تووشى ئه‌م چه‌قبه‌ستووییه‌ نه‌ده‌بوو". ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه‌ 30-05-2022 کۆنفرانسى "ئاشتى له‌ رێگه‌ى میانڕۆیی" به‌ ئامانجى به‌رقه‌رارکردنى ئاشتى و رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى هزرى په‌ڕگیرى له‌نێو کۆمه‌ڵگه‌دا به‌ڕێوه‌ده‌چێت. کۆنفرانسه‌که‌ له‌لایه‌ن رێکخراوى سپارک به‌ هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ کۆنسوڵخانه‌ى هۆڵه‌ندا له‌ هه‌ولێر رێکده‌خرێت. ده‌قى وتارى نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان: به‌یانیتان باش؛ هه‌موو لایه‌کتان به‌خێربێن بۆ ئه‌م کۆنفرانسه‌؛ هیودارم کۆنفرانسه‌که‌تان ئه‌نجامى باشى هه‌بێت. خۆشحاڵم ئه‌مڕۆ پێکه‌وه‌ به‌شدارین له‌و کۆنفرانسه‌؛ ده‌ستخۆشى له‌ رێکخراوى سپارکى هۆڵه‌ندى و هه‌موو ئه‌و لایه‌نانه‌ ده‌که‌م که‌ رۆڵیان له‌ سازدانى ئه‌و کۆنفرانسه‌دا گێڕاوه‌؛ ئه‌مه‌ ده‌رفه‌تێکى باشه‌ بۆ ئه‌وه‌ى ده‌رباره‌ى بابه‌تێکى گرنگ؛ ده‌رباره‌ى ئاشتى میانڕۆیى وه‌ک رێگه‌یه‌ک بۆ ئاشتى قسه‌ و گفتوگۆ بکه‌ین؛ سوپاستان ده‌که‌م.   به‌ڕێزان.. له‌کاتێکدا جیهانى ئه‌مڕۆمان به‌ ده‌ست کۆمه‌ڵێک ته‌حه‌دى و قه‌یرانى جیاواز ده‌ناڵێنێت، ئاشتى له‌ هه‌موو کاتێک پێویستتره‌. لێکه‌وته‌کانى کۆرۆنا به‌ تایبه‌تى له‌ بوارى ئابوورییدا، تیرۆر و تووندڕۆیی، شه‌ێ‌ و پێکدادان، ناکۆکیى سیاسى و جیۆسیاسی، کارکردن به‌ لۆژیکى هێز، قسه‌کردن به‌ زمانى چه‌ک، هه‌وڵى سه‌پاندنى هه‌ژموون و ...هه‌تا دوایی. خه‌ریکه‌ ئاشتیى جیهانى ده‌خه‌نه‌ مه‌ترسییه‌کى راسته‌قینه‌وه‌.   رووداو و پێشهاته‌کان به‌ جۆرێکن که‌ نیگه‌رانى و پرسیارى ئازاربه‌خش خه‌ریکه‌ مێشکى زۆربه‌ى مرۆڤایه‌تى سه‌رقاڵ ده‌که‌ن: ئایا جیهان به‌ره‌و جه‌نگێکى دیکه‌ى نێوان زلهێزه‌کان هه‌نگاو ده‌نێت؟ له‌ دۆخێکى ئاوادا ره‌نگه‌ بۆ که‌م شوێنى دیکه‌ى سه‌ر زه‌مین هێنده‌ى رۆژهه‌ڵاتى نێوه‌ڕاست پاراستنى ئاشتى و سه‌قامگیرى پێویستییه‌کى له‌پێش بێت. بۆسه‌ر زه‌مینێکى ده‌وڵه‌مه‌ند به‌وه‌نده‌ پێکهاته‌ى جیاى ئایینی، نه‌ته‌وه‌یى به‌ مێژووێکى پێ‌ له‌ تاڵى و ناخۆشی، پێ‌ له‌ شه‌ێ‌ و خوێن و کاره‌سات، ره‌نگه‌ هیچ شتێکى دیکه‌ هێنده‌ى ئاشتى و پاراستنى ئاشتى بۆ ئه‌م ناوچه‌یه‌ پێویست نه‌بێت.   ئه‌گه‌ر عێراق وه‌ک نموونه‌یه‌کى بچووکى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست وه‌ربگرین، ده‌بینین ئاشتى و سه‌قامگیرى له‌ عێراق چه‌ند بۆ خۆى گرنگ و پێویسته‌، هێنده‌ و بگره‌ زیاتریش بۆ ئاشتى و سه‌قامگیرى له‌ ناوچه‌که‌ گرنگ و پێویسته‌. به‌ درێژایى مێژووى وڵات، نه‌بوونى ئاشتى و سه‌قامگیرى له‌ عێراق، نائارامى و ناسه‌قامگیرى له‌ ناوچه‌که‌ به‌شێوه‌یه‌کى گشتى دروستکردووه‌؛ ده‌وڵه‌مه‌ندى و سامانێکى زۆرى به‌هه‌ده‌رداوه‌ که‌ له‌گه‌ڵ میانڕه‌وى و ئاشتیدا ده‌کرا عێراق بکاته‌ یه‌کێک له‌ باشترین و پێشکه‌وتووترین وڵاتانى ناوچه‌که‌ و جیهان. لێکه‌وته‌کانى نه‌بوونى ئاشتى و ناسه‌قامگیرى له‌ عێراق، زۆرجار دۆخى وڵاتانى ده‌وروبه‌ر و ناوچه‌که‌شى تێکداوه‌، ته‌نانه‌ت هه‌ڕه‌شه‌ى له‌ ئاشتى جیهانیش کردووه‌.    ئه‌گه‌ر نه‌چینه‌وه‌ سه‌ر مێژووى کۆنى ناکۆکى و پێکدادانى مه‌زهه‌بى و تائیفى و نه‌ته‌وه‌ییش و هه‌ر ته‌نیا باسى مێژووى نوێى عێراق بکه‌ین، ده‌بینین ئه‌و سته‌مه‌ى هه‌ر له‌ دروستبوونى ده‌وڵه‌تى عێراقه‌وه‌ له‌ گه‌لى کوردستان و پێکهاته‌کانى کراوه‌، چه‌ند شه‌ێ‌ و ماڵوێرانى و کاره‌ساتى بۆ عێراق و ناوچه‌که‌ به‌دواى خۆیدا هێناوه‌؛ ده‌بینین لێکه‌وته‌کانى چه‌ند زیانیان به‌ ناوچه‌که‌ و ئاشتى و سه‌قامگیرى له‌ ناوچه‌که‌دا گه‌یاندووه‌؛ شه‌ڕى عێراق - ئێران، دواتر داگیرکردنى کوێت له‌لایه‌ن عێراقه‌وه‌، دروستبوون و هاتنى هاوپه‌یمانانى نێوده‌وڵه‌تى بۆ رزگارکردنى کوێت و شه‌ڕى دووه‌مى که‌نداو، شه‌ڕى رزگارى عێراق و هه‌موو ئه‌و رووداوانه‌، دواى ئه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵدانى داعش له‌م ناوچه‌یه‌ هاته‌ ئاراوه‌ که‌ هاوسه‌نگى هێز و به‌رژه‌وه‌ندى و هاوسه‌نگى سیاسى وڵاتانى له‌ ناوچه‌که‌ به‌ ته‌واوى گۆڕی؛ هه‌موویان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆسه‌ر ئه‌وه‌ى له‌ عێراق بیرى ئاشتى و میانڕه‌وى و سه‌قامگیرى نه‌بووه‌.   دواى ئه‌و رابردووه‌ تاڵه‌، ئایا ده‌بێت چیدیکه‌ رووبدات بۆ ئه‌وه‌ى ئێمه‌ى پێکهاته‌کانى ئه‌م وڵاته‌ تێبگه‌ین که‌ پێویستیمان به‌ ئاشتى و میانڕه‌وییه‌؟ ئاشتییه‌کى راسته‌قینه‌ که‌ بڕوا و متمانه‌ و دڵنیایى دروستبکات؛ تێیدا هه‌موو پێکهاته‌کانى عێراق له‌ هه‌ر نه‌ته‌وه‌ و ئایین و مه‌زهه‌بێک بن، هه‌ر بیرو بۆچوون و تێڕوانینێکیان هه‌بێت، پێکه‌وه‌ به‌ ئاشتى و ته‌بایى و لێبوورده‌یى بژین و له‌ هه‌مووى گرنگتریش له‌ وڵاتێکدا له‌ جوگرافیایه‌که‌دا که‌ پێى ده‌گوترێت عێراق یه‌کتر قبووڵ بکه‌ن؛ ئاشتییه‌ک ژیان و ئازادى هه‌مووانى تێدا پارێزراو بێت؛ ئاشتییه‌ک سایه‌ و کۆکه‌ره‌وه‌ى هه‌موو پێکهاته‌کانى عێراق بێت و تێیدا تایبه‌تمه‌ندى و ماف و شایسته‌کانیان به‌پێى ده‌ستوور و یاسا مسۆگه‌ر و پارێزراو بن؛ به‌ڵام له‌ عێراق ئاشتیه‌کى وا چۆن دێته‌ ئاراوه‌؟ پرسیاره‌که‌ ئه‌وه‌یه‌. له‌گه‌ڵ لێبوورده‌یی، ته‌بایی، پاراستنى فره‌یی، رێزگرتن له‌ به‌رامبه‌ر و جیاوازییه‌کانی، به‌ دڵنیاییه‌وه‌ میانڕه‌ویش یه‌کێکه‌ له‌و ستوونه‌ هه‌ره‌ سه‌ره‌کیانه‌ى که‌ ئاشتى له‌سه‌رى بونیاد ده‌نرێت.   له‌ عێراق به‌ هه‌رێمى کوردستانیشه‌وه‌، که‌ وه‌ک گوتم نموونه‌یه‌کى بچووکى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاسته‌، هه‌ر له‌ ژیانى تاکه‌که‌سیمانه‌وه‌ تا به‌رزترین پله‌ى ده‌سه‌ڵات و به‌ڕێوه‌بردن، به‌ ناوه‌نده‌ ئایینیه‌کانیشه‌وه‌ پێویستیمان به‌ میانڕه‌وى و قووڵکردنه‌وه‌ى کولتوورى ناتووندوتیژى هه‌یه‌؛ بۆیه‌ ده‌بێت میانڕه‌وى له‌ هه‌موو شوێنێکى ژیان ئاماده‌بێت، به‌ تایبه‌تى له‌ناو خێزان، له‌ سیستمى په‌روه‌رده‌ و خوێندن؛ هه‌روه‌ها له‌ په‌یوه‌ندى و مامه‌ڵه‌ى سیاسیشدا. له‌ عێراق بۆ هه‌موومان هه‌ر له‌ تاک و خێزانه‌وه‌ تا هێز و لایه‌ن و سه‌رکرده‌ سیاسییه‌کان، تا گه‌وره‌ و رێبه‌رانى ئایینی، له‌ هه‌موو چین و توێژه‌کاندا میانڕه‌وى رێگه‌یه‌کى دروست و پێویست و له‌پێشه‌ بۆ ئاشتی، پێکه‌وه‌ژیان، یه‌کتر قبووڵکردن و لێبوورده‌یی. بۆ ئه‌وه‌ى رێزى به‌رامبه‌ر بگرین و لێى تێبگه‌ین له‌ هه‌مووى گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ له‌ بیرو بۆچوونمان ده‌بێت میانڕه‌و بین. میانڕه‌وى هێز و دانایى و متمانه‌ و بڕوابه‌خۆبوونه‌ که‌ ئاشتى و ئارامى و سه‌قامگیرى ده‌هێنێته‌ ئاراوه‌؛ له‌ وڵاتێکى فره‌ نه‌ته‌وه‌یى فره‌ ئایین و فره‌ مه‌زهه‌بى وه‌ک عێراق ئه‌گه‌ر میانڕه‌وى نه‌بێت، قاعیده‌ و جوندولئیسلام و داعش و کاره‌ساتى دیکه‌ له‌م وڵاته‌دا له‌ دایکده‌بن؛ به‌و په‌ڕى خوێن ساردییه‌وه‌ له‌ به‌رده‌م کامێراکاندا سه‌ر ده‌بڕن و مل ده‌په‌ڕێنن، له‌گه‌ڵ ئه‌و کارانه‌ى ده‌یکه‌ن پێشده‌که‌نن..   رابردووى عێراق به‌ هه‌موو شه‌ێ‌ و کاره‌سات و ماڵوێرانییه‌کانییه‌وه‌ ده‌بێت بۆ هه‌موومان ببێته‌ په‌ند، ببێته‌ وانه‌یه‌ک و رێنیشانده‌رمان بێت بۆ هه‌نگاوه‌کان به‌ره‌و داهاتوویه‌کى باشتر بۆ هه‌موو پێکهاته‌کانى ئه‌م وڵاته‌؛ به‌ره‌و بونیادنانى کۆمه‌ڵگایه‌ک ره‌نگدانه‌وه‌ و ده‌ربڕینى فره‌یى و جیاوازى و ماف و شایسته‌ و خواست و هیواى پێکهاته‌کانى ئه‌م وڵاته‌ بێت؛ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ له‌ بیسته‌کانى سه‌ده‌ى رابردوو تا ئێستا ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵاتدارانى عێراق مامه‌ڵه‌یه‌کى واقیعیانه‌یان له‌گه‌ڵ دۆزى گه‌لى کورد کردبا، ئه‌گه‌ر له‌جیاتى شه‌ێ‌ و به‌کارهێنانى لۆژیکى هێز، واقیعیانه‌ هه‌ڵسوکه‌وتیان کردبا و په‌نایان بۆ چه‌ک و شه‌ێ‌ نه‌بردبا، ئه‌گه‌ر له‌ جیاتى ئه‌وه‌ ده‌سه‌ڵاتدارانى عێراق بۆ چاره‌سه‌رى واقیعى گه‌ڕابان و خه‌مى داهاتووى وڵاتیان هه‌بووایه‌، بێگومان ئه‌و هه‌موو کاره‌سات و مه‌ینه‌تیانه‌ به‌سه‌ر گه‌لى عێراقدا نه‌ده‌هاتن و عێراق ئێستا قه‌ده‌رێکى دیکه‌ى ده‌بوو.