سێ ملیۆن زیارەتكارى ئێرانى گەڕانەوە وڵاتەکەیان

کەناڵى ١٢ى ئیسرائیل، لەزارى بەرپرسانى نووسینگەی سەرۆک وەزیرانى ئیسرائیل بنیامین ناتانیاهۆوە بڵاویکردەوە ناوبراو نەخۆشەو تووشی هەوکردنی ڕیخۆڵەبووە لەماڵەوە چارەسەر وەردەگرێت  سێ ڕۆژ پشووى پێدراوە. سەرۆک وەزیرانى ئیسرائیل لەلایەن تیمێکى تاییەتەوە پشکنینی بۆ کراوەو دەرکەوتووە تووشی هەوکردنی ڕیخۆڵە بووە. بەپێى زانیاریەکان هەوکردنەکە بەهۆی خواردنی خۆراکی تێکچوو بووە و ئێستا باری تەندروستی باشە.  تا ئێستا ناتانیاهۆ یاریدەدەری کەسی بۆ دانەنراوە و نووسینگەکەش دەڵێت: لە ماڵەوە بەردەوامە لە کارکردن. ئەمڕۆ یەکشەممە، نووسینگەی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، دوای ئەوەی لە شەوى ڕابردوودا هەستی بەوە کردوە تەندروستی تێکچووە بنیامین ناتانیاهۆ دەسبەجێ لەلایەن پڕۆفیسۆر ئالۆن هێرشکۆ، بەڕێوەبەری بەشی پزیشکی ناوخۆ پشکنینی بۆ کراوە. هەروەها ئەوەش خراوەتەڕوو "دوای پشکنینی زیاتر، ڕەوشی سەرۆک وەزیران بە باشی دیاریکراوە، لەئێستاشدا چارەسەری پزیشکی وەردەگرێت بە شلەی ناو خوێنبەر دوای وشکبوونەوەی لەشى، بەگوێرەی ڕێنماییەکانی پزیشکەکانی، سەرۆکی حکومەت بۆ ماوەی سێ ڕۆژی داهاتوو لە ماڵەوە پشوو دەدات و لەوێشەوە کاروباری دەوڵەت بەڕێوەدەبات". سەرۆکوەزیران مانگی ڕابردوو چەند ڕۆژێک پێش دەستپێکردنی شەڕى ئێران، تووشی نەخۆشییەک بوو و یەکێک لە ڕۆژەکانی دادگاییکردنی کورتکرایەوە . جگە لەوەش مانگی ڕابردوو لە ژێر ڕۆشنایی گەشتەکەی نەتانیاهۆ بۆ ئەمریکا پزیشکێکی پسپۆڕی دڵ یاوەری بووە لە هەموو گەشتەکانیدا بۆ ئەمریکا لە ئەیلوولی ٢٠٢٣ەوە. لەبەر ڕۆشنایی باری پزیشکی سەرۆک وەزیران، تەکنیکی ئامێری پەیسمەیکەریش لە دوو گەشتی دەرەوەی وڵات لەگەڵیدا بوو، هەروەها پزیشکێکی میزەڵدان یاوەری بوو لە یەکێک لە گەشتەکانی بۆ واشنتۆن، ئەمەش نزیکەی مانگێک دوای ئەوەی نەتانیاهۆ نەشتەرگەری پرۆستاتەکەی بۆ ئەنجامدرا. 

ئاژانسی هەواڵی دیفاع پرێسی ئێرانى لەسەر زارى عەبدولڕەحیم موسەوی، سوپاسالاری ئێرانەوە ڕایگەیاند: ئێران شوێن و جۆرى ڕادارو بەرگری ئاسمانییەکانی گۆڕیوە، کە لە کاتی شەڕی ئیسرائیل زیانیان پێگەیشتووە لەمانگی ڕابردوودا. لە کاتی شەڕ و پێکدادانەکانی مانگی حوزەیرانی ئەمساڵدا، هێزی ئاسمانی ئیسرائیل زاڵ بوو بەسەر ئاسمانی ئێراندا و گورزێکی قورس و کوشندەى لە بەرگرییە ئاسمانییەکانی ئێراندا،  لە کاتێکدا هێزە چەکدارەکانی ئێران هێرشی یەک لە دوای یەک بە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان بۆ سەر خاکی ئیسرائیل هەڵدا. موسەوی ئەوەشى وت: بەشێک لە بەرگرییە ئاسمانییەکانمان زیانیان بەرکەوتوە، ئەمە شتێک نییە کە بتوانین بیشارینەوە، بەڵام هاوکارەکانمان بە سوود وەرگرتن لە سەرچاوە ناوخۆییەکان و گۆڕینیان بە سیستەمی پێشوەختە ڕێکخراو کە لە شوێنی گونجاودا هەڵگیرابوون بە مەبەستی پاراستنی ئاسمانی وڵات. پێش جەنگ ئێران جگە لە سیستەمی S-300ی دروستکراوی ڕووسیا، سیستەمی بەرگری ئاسمانی دوور مەودای باڤار-373ی دروستکراوی ناوخۆیی خۆی هەبوو. لە ڕاپۆرتەکەی دیفاع پرێسدا ئاماژە بە هیچ هاوردەکردنی سیستەمی بەرگری ئاسمانی دروستکراوی دەرەوە بۆ ئێران لە چەند هەفتەی ڕابردوودا نەکراوە. دوابەدوای هێرشە سنووردارەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کارگەکانی مووشەکی ئێران لە مانگی ئۆکتۆبەری ساڵی ڕابردوودا، ئێران دواتر لە مانۆڕێکی سەربازیدا بەرگری ئاسمانی دروستکراوی ڕووسیای نمایشکرد بۆ ئەوەی نیشانی بدات کە لە هێرشەکە چاک بووەتەوە. لە کۆتایی مانگی حوزەیرانی ئەمساڵ، ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، ڕێنمایی سوپای ئیسرائیلی کرد کە پلانی جێبەجێکردن لە دژی ئێران ئامادە بکەن، کە بریتییە لە پاراستنی باڵادەستی ئاسمانی، ڕێگریکردن لە پەرەپێدانی مووشەک و ڕێگریکردن لە چالاکییە ناوچەییەکانی ئێران. بەپێی زانیارییەکانی کاتز، پلانەکە ئامانجی دڵنیابوونە لەوەی ئیسرائیل دەتوانێت بە شێوەیەکی جووڵەیی وەڵامی هەڕەشەکانی داهاتوو بداتەوە. سەرچاوەیەکی ئەمنی کە قسەی لەگەڵ N12 کرد، هەروەها وتی ئۆپراسیۆنەکانی مۆساد لە ناوخۆی ئێراندا ڕۆڵێکی ناوەندییان لە داڕشتنی ناوچەی شەڕ و جێگیرکردنی تەقەمەنی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی هێرشبەر و دامەزراندنی شوێنی هەڵدانی شاراوە لە دڵی ئێران بۆ سەرکوتکردنی بەرگرییە ئاسمانییەکان گێڕاوە.

بەنوسراوێک و زۆرینەى دەنگ کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، بەکارهێنانی مەرەکەبی بۆ ڕۆژی دەنگدان هەڵوەشاندەوە و دەڵێت بەکاریناهێنین و پێویست بەوە ناکات.   جومانە غەلای، وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق، ئەمڕۆ یەکشەممە 20ی تەمموزی 2025 ڕاگەیاند، "ئەنجوومەنی کۆمیسیاران بڕیاری دا بەکارهێنانی مەرەکەب لە رۆژی دەنگدان هەڵبوەشێنێتەوە".   ئەوە لەکاتێکدایە لە هەڵبژاردنەکانی رابردوودا پێویست بوو دەنگدەر دوای دەنگدان پەنجەی بخاتە نێو مەرەکەبەوە.   گوتەبێژی کۆمسیۆن هۆکاری ئەو بڕیارەی روونکردەوە و گوتی، کارتی بایۆمەتری دەنگدان سێ پەنجەمۆری لەخۆگرتووە، کە بریتن لە پەنجەمۆری زیندووی خودی دەنگدەرەکە، لەگەڵ ئەو پەنجەمۆرەی لەنێو کارتی بایۆمەتری هەیە، هەروەها ئەو پەنجەمۆرەشی لە ئامێرەکەدا هەڵگیراون، ئەمە وێڕی دانانی کامێرا کە گرێدراوە لەگەڵ ئامێری دەنگدانەکە لە رۆژی دەنگداندا.    جومانە غەلای، گوتی: "بەم شێوەیە پێویست بە بەکارهێنانی مەرەکەب لە رۆژی دەنگداندا ناکات، چونکە ئامێری دەنگدان گەرەنتی مافی دەنگدەرانی دەستەبەرکردووە بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردندا".     لە عێراق نزیکەی 29 ملیۆن کەس مافی دەنگدانیان هەیە، زیاتر لە 21 ملیۆن کەس کارتی بایۆمەتر دەنگدانیان هەیە و دەتوانن دەنگبدەن، نزیکەی 8 ملیۆنی دیکە بەهۆی نەبوونی کارتی بایۆمەتری مافی دەنگدانیان نییە، چونکە مەرجی سەرەکی بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان بوونی کارتی بایۆمەترییە.    بڕیارەی 11ی تشرینی دووەمی ئەم ساڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بکرێت. 

سودانی و بەرهەم ساڵح کۆبونەوەو باسیان لە ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە کاتی خۆیدا و فەراهەمکردنی کەشوهەوای پێویست بۆ سەرکەوتنەکانیان دووپاتکردەوە. نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا ڕایگەیاندووە، "محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق پێشوازی لە بەرهەم ئەحمەد ساڵح، سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق کردوە. ئاماژەی بەوەشکرد، "لە کۆبوونەوەکەدا باس لە بارودۆخی گشتی وڵات و پێشهاتەکانی ناوچەکە کرا، هەروەها گرنگی یەکخستنی هەڵوێست و گوتاری نیشتمانی بۆ پاراستنی سەقامگیری سیاسی و ئەمنی لە سەرتاسەری وڵات، و بەردەوامبوون لە جێبەجێکردنی پڕۆژەکانی بیناسازی و ئاوەدانکردنەوە بۆ خزمەتکردنی هەموو عێراقییەکان. ئاماژه ی به وه شکرد، "هەروەها لە کۆبوونەوەکەدا پێداچوونەوە بە پلانە بەردەوامەکانی حکومەت بۆ پەرەپێدانی کەرتی ئابوری و گەشەپێدان و خزمەتگوزاری کرا، هەروەها جەخت لەسەر ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەکاتی خۆیدا کرایەوە. هەروەها گرنگی دابینکردنی کەشوهەوای پێویست بۆ دەستەبەرکردنی سەرکەوتنیان و بەدیهێنانی بەشدارییەکی بەرفراوان تیایدا، هەروەها ئەنجامەکانیان گوزارشتێکی ڕاستەقینەی خواست و داواکارییەکانی گەلی عێراقە.

حکومەتی سووریا ئەمڕۆ یەکشەممە، جەختیکردەوە شەڕ لە شاری سوەیدا راگیراوە، ئەوەش دوای ئەوەی گرووپە دروزەکان کۆنترۆڵکردنەوەی شارەکەیان راگەیاند و هێزەکانی حکومەتی سووریاش دووبارە جێگیرکرانەوە. نورەدین بابا، گوتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی سووریا لە تێلیگرامەوە رایگەیاند، "سەرجەم چەکدارانی هۆزەکان لە شاری سوەیدا چوونەتە دەرەوە و پێکدادانى ناو گەڕەکەکان راگیراوە". گوتەبێژی وەزارەتی ناوخۆی سووریا، دووپاتی کردەوە، "دەوڵەت بە هەموو دامودەزگا سیاسی و ئەمنییەکانییەوە، بەردەوامە لە هەوڵەکانی بۆ گەڕاندنەوەی ئاسایش و سەقامگیری لە سوەیدا، هێزە ئەمنییەکانیش هەموو تواناى خۆیان بۆ کۆتاییهێنان بە هێرش و شەڕ و گێڕانەوەی سەقامگیری بۆ پارێزگاکە دەخەنەگەڕ". توندوتیژییەکانی نێوان دروز و بەدەوییە سوننەکان لە 13ـی تەمموزدا لە پارێزگای سوەیدا لە باشووری سووریا سەریهەڵدا، بەگوێرەی روانگەی سووری بۆ مافەکانی مرۆڤ بەهۆیەوە 940 کەس کوژراون. ئەحمەد شەرع، سەرۆکی راگوزەرى سووریا دوێنێ شەممە، ئاگربەستی راگەیاند و پابەندبوونى بە "پاراستنی کەمینەکان" و لێپرسینەوە لە "پێشێلکاران" لە هەر لایەنێکبن دووپاتکردەوە. ئەوەش دوای چەند کاتژمێرێک هات کە واشنتن رایگەیاند، سووریا و ئیسرائیل لەسەر ئاگربەست رێککەوتوون. شەرع، رۆژی سێشەممەى رابردوو هێزەکانی خۆی لە سوەیدا بڵاوەپێکرد، بەڵام پاش بۆردوومانی چەند ئامانجێکی حکومەت لە دیمەشق لەلایەن ئیسرائیلەوە، هێزەکانی دەسەڵاتی راگوزەری سووریا لە سوەیدا کشانەوە.

نێردەی ئەمریکا بۆ سووریا و فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سووریای دیموکرات- هەسەدە کۆبوونەوە و باسیان لە هەنگاوی دەستبەجێ بۆ گەڕاندنەوەی  بۆ سەقامگیری ناوچەکە کردەوە.    باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە سووریا دەڵێت، تۆم باراک، نێردەی ئەمریکا و مەزڵووم عەبدی، فەرماندی گشتیی هەسەدە باسیان لە هەنگاوی کرداری بۆ "سووریایەکی یەکگرتوو، ئاشتی، سەرکەوتن و داهاتوویەکی سەقامگیر بۆ هەموو سووریاییەکان" کرد.   باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە سووریا دەشڵێت، هەردوو لا هاوڕابوون لەسەر ئەوەی "کاتی یەکگرتووی ئێستایە."   بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، تۆم باراک "سوپاس"ی مەزڵووم عەبدی کردووە بۆ سەرکردایەتی ئەو و هاوئاهەنگی هەسەدە لە رووبەڕووبوونەوەی داعش. دەقى ڕاگەیەندراوەکە.. ئەمڕۆ تۆماس جەی باراک، باڵیۆزی تایبەتی ئەمریکا لە سوریا لەگەڵ مەزلوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات کۆبووەوە بۆ تاوتوێکردنی دۆخی ئێستای سوریا و پێویستی هەنگاوی بەپەلە بۆ گەڕاندنەوەی ئارامی و سەقامگیری. هه ڕوه ها هه نگاوی کرده یی به ڕه و یه کگرتن له سوریا یه کگرتوو بۆ ئاینده یه کی ئارام و خۆشگوزه ڕان و گشتگیر و سه قامگیر بۆ هه موو سوورییه کان تاووتوێ کرا. هاوڕابوون کاتی یەکگرتوویی ئێستایە. باڵیۆزەکە هەروەها سوپاسی ژەنەڕاڵ مەزلومی کرد بۆ سەرکردایەتییەکەی و هاوبەشی بەردەوامی هێزەکانی SDF لە بەرەنگاربوونەوەی داعش لە سوریا.

وەزارەتی تەندروستی لە غەززە پشتڕاستی کردەوە کە لە ماوەی ٤٨ کاتژمێری ڕابردوودا ٩٨ فەلەستینی بە هۆی هێرش و تەقەی هێزەکانی ئیسرائیل کوژراون و ٥١١ کەسی دیکەش بریندار بوون. بەمەش ژمارەی کوژراوانی دەستدرێژییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە لە 7ی تشرینی یەکەمی 2023ەوە گەیشتە 58 هەزار و 765 شەهید و 140 هەزار و 485 بریندار. ئەمڕۆ ٦٥٢ ڕۆژە شەڕی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە، بەردەوامەو قەیرانی برسێتی لە غەززە توندتر بوو، لە کاتێکدا سوپا بەردەوامە  لە کۆمەڵکوژی دژی برسی و ئاوارە. سەرچاوەکان لە نەخۆشخانەکانى غه ززه ڕایانگەیاندووه تەنها لە بەرەبانى ئەمڕۆوه 70 فەلەستینی بەهۆی تەقەکانی سوپای ئیسرائیلەوە گیانیان له ده ستداوه ، له نێویاندا 36 کەسیان لەڕیزدا وەستابوون بۆ داوای هاوکارى. لە ڕووی سیاسییەوە، یەدیوت ئەهرۆنۆت لە ڕاپۆرتێکدا ڕایگەیاندووە کە ئیسرائیل بیر لە ناردنی شاندێکی باڵا بۆ دەوحە دەکاتەوە بۆ خێراترکردنی دانوستانەکانی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ حەماس سەبارەت بەو ڕێککەوتنە، ئەگەر بزووتنەوەکە ڕازی بێت لەسەر تاوتوێکردنی "کلیلەکانی" گۆڕینەوەی زیندانییە فەلەستینییەکان بۆ دەستگیرکراوەکانی ئیسرائیل. نزیکەی دوو ملیۆن کەس لە غەززە دەژین، کە لە بارودۆخێکی مرۆیی سەختدان، بەهۆی ئەو گەمارۆیەی هێزەکانی ئیسرائیل لەکاتی دەستپێکردنی شەڕەکەوە خستوویەتییە سەریان بەتایبەت لەرووی کەمیی خۆراکەوە. ڕۆژی سێشەممە نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند کە لە کۆتایی مانگی ئایارەوە ٨٧٥ حاڵەتی مردنی لەنێو کرێکارانی فریاگوزاریدا تۆمارکردووە، کە ٦٧٤ حاڵەتیان "نزیک ناوەندەکانی دامەزراوە مرۆییەکانی غەززە" بووە.

ڕۆژى دووشەممەى داهاتوو، پەرلەمانى عێراق کۆدەبێتەوە هێرشە درۆنییەکانى سەر هەرێمى کوردستان تاوتوێ دەکات، هاوکات بەدواداچوون بۆ ڕووداوی ئاگرکەوتنەوەکەى کوت دەکات. لەبەیاننامەیەکدا، ئەنجوومەنی نوێنەران ڕایگەیاند، ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو دانیشتنێکی نائاسایی بۆ تاوتوێکردنی ڕووداوی ئاگرکەوتنەوە لە کوت ئەنجام دەدات. ئاماژەی بەوەشکردووە، لە دانیشتنەکەدا گفتوگۆ لەبارەی هێرشە تیرۆریستییەکانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی تەقینەوە بۆ سەر ژێرخانی هەرێمی کوردستان لەخۆدەگرێت. لە ئێوارەی دووشەممەی ئەم هەفتەیەوە هێرشکراوەتە سەر 5 کێڵگەی نەوت لە هەرێمی کوردستان: خورمەڵە، تاوکێ، سەرسنگ، باعەدرێ و پیشابوور.    بەهۆی هێرشەکانەوە بەرهەمهێنانی 200 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانە لە هەرێمی کوردستان راگیراوە. بەگوێرەی بەدواداچوونێک، لەم مانگەدا 18 هێرشی درۆنی کراونەتە سەر باشووری کوردستان، لەو ژمارەیە 7ـیان بۆ سەر کێڵگەکانی نەوت بوون.   هێرشە درۆنییەکان زیانی زۆریان بە ژێرخانی وزەی هەرێمی کوردستان گەیاندووە، عەزیز ئەحمەد، جێگری بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رۆژی چوارشەممە رایگەیاند، لە ئەنجامی ئەو هێرشانەدا هەرێمی کوردستان بەرهەمهێنانی 200 هەزار بەرمیلی نەوتی لە دەستداوە.  کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان (ئەپیکور) رۆژی چوارشەممە لە رایگەیاند، بەهۆی هێرشە درۆنییەکانەوە، زۆربەی ئەندامانیان ناچار بوون بەرهەمهێنانی نەوت لە کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان رابگرن.

دەیڤد بارنیا، سەرۆکی مۆساد سەردانی واشنتۆنی کرد و داوای هاوکاریی ئەو وڵاتەی کرد بۆ ئەوەی هەندێک وڵات ڕازى بکات تاوەکوو دانیشتوانى غەززەى بۆ بگوازنەوە. دوو سەرچاوەی ئاگادار لەو بابەتە بە ماڵپەرى ئاکسیۆسی ئەمریکییان ڕاگەیاندووە، لەم هەفتەیەدا دەیڤید بارنیا، سەرۆکی مۆساد سەردانی واشنتۆنی کردووە و داوای هاوکاریی ئەمریکای کردووە بۆ ڕازیکردنی وڵاتان بۆ ئەوەى سەدان هەزار فەلەستینی لە غەززە ناوچەکە چۆڵ بکەن. بارنیا بە ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکای ڕاگەیاندووە، ئیسرائیل لەگەڵ ئەسیوپیا، ئەندەنوسیا و لیبیا قسەی کردووە بۆ ئەوەى فەلەستینیەکانیان بۆ بگوزاننەوە، ئەمەش بەپێی ئاکسیۆس. ئەو دوو سەرچاوەیە ئەوەشیان زیاد کردوە کە لە میانی دیدارەکەدا بارنیا ئاماژەی بەوە کرد کە ئەسیوپیا، ئەندەنوسیا و لیبیا ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە بۆ وەرگرتنی ژمارەیەکی زۆر لە فەلەستینیەکان، هەروەها پێشنیاریان کردووە کە ئەمریکا هانى زیاترى ئەو وڵاتانەبدات و هاوکارییان بۆ دابین بکات و یارمەتی ئیسرائیل بدات لەوڕووەوە بۆ ئەوەی ڕازییان بکات. سەرچاوەیەک ڕایگەیاندووە کە ویتکۆف پابەندبوونی خۆی بەو پێشنیازە دەرنەبڕیوە و ڕوون نییە کە ئایا ئەمریکا چالاکانە بەشداری ئەو پرسە دەکات یان نا. لە مانگی شوباتی ڕابردوودا، سەرۆکی ئەمەریکا ترەمپ پێشنیاری دوورخستنەوەی هەر دوو ملیۆن فەلەستینییەکەی لە غەززە کرد بۆ ئاوەدانکردنەوەی ئەو خاکە، بەڵام کۆشکی سپی پاش ڕووبەڕووبوونەوەی دژایەتییەکی بەرچاوی وڵاتانی عەرەبی لەو بیرۆکەیە پاشەکشەی کردوەو لەو کاتەوە پلانەکە بەرەو پێشەوە نەچووە. کەناڵى ١٢ى ئیسرائیل ئەوەى خستوەتەڕوو گواستنەوەی فەلەستینییەکان لە غەززە پرسێکی زۆر ئاڵۆزو شێوێنراوە لەلایەن بەشێک لە وڵاتانەوە، لە کاتێکدا حکومەتی نەتانیاهۆ بانگەشەی ئەوە دەکات کە ئەم جۆرە "کۆچکردنە" "خۆبەخشانە" دەبێت، شارەزایانی یاسایی لە ئەمریکا و ئیسرائیل دەڵێن ئاوارەبوونی بەکۆمەڵ لە ژێر بارودۆخی ئێستای کەرتی ئەمریکادا دەکرێت بە تاوانی جەنگ هەژمار بکرێت. هەفتەی ڕابردوو لە میانی خوانێکی ئێوارەدا لەگەڵ نەتانیاهۆ لە کۆشکی سپی، پرسیار لە ترەمپ کرا سەبارەت بەو پرسە بەڵام خۆی لە پرسیارەکە دوور خستەوە و بابەتەکەی ئاراستەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل کرد. ناتانیاهۆ ئاماژەی بەوەشکرد، ئیسرائیل "زۆر لە نزیکەوە" لەگەڵ ئەمریکا کاردەکات بۆ دۆزینەوەی ئەو وڵاتانەی کە ڕازی دەبن بە وەرگرتنی فەلەستینیەکان لە غەززە، جەختیشیکردەوە "لە دۆزینەوەی چەند وڵاتێک نزیک دەبینەوە".

بەپێى ڕاپۆرتێکى ماڵپەری "بەغداد ئەلیەوم"ى عێراق، ئەمڕۆ هەینی کە لەزاری سەرچاوەیەکی ئاگادار بڵاویكردەوە: بڕیارە بەغداد رۆژی یەك شەممەی داهاتوو بڕی  (952) ملیار دینار رەوانەی هەرێمی كوردستان بكات، بە مەبەستی خەرجکردنی مووچەی مانگی ئایار. سەرچاوەكە ئاماژەی بەوەشکردووە: لیستەکانی مانگی ئایار ئامادەن، هەفتەی داهاتووش، وردبینی لە مووچەی مانگی حوزەیران دەکرێت، بۆ ئەوەی ئەویش خەرجبكرێت لە ماوەی یەك هەفتەدا، وەك دوورترین وادە. سەرچاوەکە ئاشکرای کردوە، پێشبینی دەکرێت هەفتەیەک زیاتر نەخایەنێت و  دوای دابەشکردنی موچەی مانگی پێنج، بەغداد وردبینی بۆ موچەی مانگی شەشی فەرمانبەرانی هەرێم دەکات. لەلایەکى دیکەوە، سەرچاوەیەک لە نووسینگەی سودانی ڕاگەیاند، سەرەتای هەفتەی داهاتوو بەغداد مووچەى مانگى پێنج دەنێرێت و کێشەی لەگەڵ “هەژماری من”یش نییە. سەرچاوەکە ئەوەشى وت، لە کۆبوونەوەى دوێنێى ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق بڕیاردراوە، سەرەتای هەفتەى داهاتوو مووچەى مانگى پێنج بنێردرێت و بۆ مووچەى مانگى شەش، چاوەڕێى هەرێمى کوردستان دەکرێت بۆ هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمی کوردستان لەرێگەى کۆمپانیاى سۆمۆ و ناردنى 240 ملیار دینار لە داهاتى ناوخۆى مانگەکانى پێنج و شەش بۆ بەغداد. گوتیشى، لەبارەى پرۆژەى هەژمارى منەوە، حکومەتى عێراق هیچ کێشەیەکى نییە و مووچەخۆران دەتوانن لەڕێگەى هەژمارى منەوە مووچەکانیان وەربگرن. دوێنێ، ئەنجومەنى وەزیرانى عێراق لە کۆبوونەوەى نائاسایى خۆیدا، لێکتێگەیشتنی نێوان هەولێر و بەغدادی لەبارەی مووچە و نەوتەوە پەسەندکرد و بڕیارى ناردنى مووچەى مانگى پێنجی دا. 

وتەبێژی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکانى عێراق ڕایدەگەیەنێت، لێکۆڵینەوەکان دەرکەوتووە هەموو ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەى بەکارهێنراون یەک جۆرن، ئەمەش ئاماژەیەکی ڕوونە بۆ ئەوەی لایەنی ئەنجامدەر یەک لایەنە. هەروەها ئەوەش دەخاتەڕوو درۆنەکان لە  دەرەوەی عێراق دروستکراون، بەڵام سەلمێندراوە هەڵدانەکانى لە شوێنێکی دیاریکراو لە ناو خاکی عێراقەوەیە. سەباح نوعمان وتەبێژی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان ئاماژە بۆ ئەوەشدەکات، لەسەر بنەمای ڕاسپاردەکانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان محەمەد شیاع سودانی، لیژنەیەکى تایبەتیان پێکهێناوەو ڕێکاری یاسایی بەرامبەر هەموو ئەو کەسانە دەگیرێتەبەر کە لەم کارە تێوەگلاون، و ڕەوانەی دەسەڵاتی دادگای دادپەروەری عێراق دەکرێن بۆ ئەوەی بەپێی یاسا بگەن بە سزای خۆیان. دەقى ڕاگەیەندراوەکە  لەسەر بنەمای ڕاسپاردەکانی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان بەڕێز محەمەد شەیاع سودانی، تایبەت بە پێکهێنانی لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەی باڵا ئەفسەرانی باڵا و پسپۆڕ لەخۆبگرێت بۆ بەدواداچوون بۆ ئەو ڕووداوانەی کە ژمارەیەک شوێنی ڕاداری سەر بە هێزە چەکدارەکانی عێراقی کردە ئامانج، لەڕێگەی بەکارهێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی خۆکوژ لە یەک کاتدا، کە سیستەمی بەرگری لە چەند بنکەیەکی سەربازی لە ناوخۆی وڵاتدا کردە ئامانج، دوای هەوڵە ئەمنی و هەواڵگری و تەکنیکییە جڕەکان، لێکۆڵینەوەکان گەیشتنە ئەنجامی گرنگ و یەکلاکەرەوە، دیارترینیان: - دەستنیشانکردنی سەرچاوەی دروستکردنی ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی لە هێرشەکاندا بەکارهێنراون، دەرکەوت سەری جەنگی بە کێشی جیاواز لەخۆدەگرێت و لە دەرەوەی عێراق دروستکراون. - دەستنیشانکردنی وردی شوێنی هەڵدانی ئەم فڕۆکە بێفڕۆکەوانانە، کە سەلمێندرا لە شوێنێکی دیاریکراو لە ناو خاکی عێراقەوەیە. - دەستنیشانکردنی ئەو لایەنانەی کە بەشداربوون لە ئەنجامدان و هەماهەنگیکردنی ئەو ئۆپەراسیۆنە دوژمنکارانە. - ئەنجامدانی شیکارییەکی تەکنیکی گشتگیر بۆ سیستەمەکانی کۆنترۆڵ و پەیوەندییەکان کە لە کارپێکردنی فڕۆکە بێفڕۆکەوانەکاندا بەکاردەهێنراون، ئەمەش وایکرد دەزگا هەواڵگرییەکان بتوانن زانیاری ورد کۆبکەنەوە کە پشتگیری لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان دەکەن. - لیژنەی لێکۆڵینەوە پشتڕاستی کردەوە کە هەموو ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانە خۆکوژییانەی لە هێرشەکەدا بەکارهێنراون لە یەک جۆرن، ئەمەش ئاماژەیەکی ڕوونە بۆ ئەوەی لایەنی ئەنجامدەر یەک لایەنە. لەسەر بنەمای ئەوەی پێشکەشکراوە، سەرکردایەتییە ئەمنی و سەربازییەکان ئەوە دووپات دەکەنەوە کە سازش لە هیچ هەڕەشەیەک ناکەن ئاسایش و سەلامەتی هێزە چەکدارەکانمان و تواناکانی دەوڵەتی عێراق بکاتە ئامانج، هەروەها ڕێکاری یاسایی بەرامبەر هەموو ئەو کەسانە دەگیرێتەبەر کە لەم کارە تێوەگلاون، و ڕەوانەی دەسەڵاتی دادگای دادپەروەری عێراق دەکرێن بۆ ئەوەی بەپێی یاسا بگەن بە سزای خۆیان. ئەم هێرشە دوژمنکارانە و ترسنۆکانە، بە پێشێلکارییەکی ئاشکرای سەروەری نیشتیمانی دادەنرێت و ڕێگە نادرێت هیچ لایەنێکی ناوخۆیی یا دەرەکی ئاسایش و سەقامگیری عێراق تێکبدات. سەباح نوعمان وتەبێژی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ڕایگەیاند: تا ئێستا زیاتر لە 771  هەزار کەس ناوی خۆیان بۆ کارمەندی سەر سندوق تۆمار کردووە. هەینی 18ـی تەممووزی 2025، کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە دا، بە پێی نوێترین ئامار، تا ئێستا 771 هەزار و 655 کەس، بۆ هەڵبژاردنی تشرینی دووەمی ئەمساڵ، ناوی خۆیان بۆ کارمەندی سەر سندوقی دەنگدان تۆمار کردووە. کۆمیسیۆن، ڕایگەیاند: زۆرینەی ئەو کەسانەی خۆیان تۆمار کردووە وەک کارمەندی سەر سندوقی دەنگدان، دەرچووی زانکۆ و پەیمانگەکانن. هاوکات باسی لەوە کرد، زۆرترین کەس لە پارێزگای نەینەوا خۆیان تۆمار کردووە کە ژمارەیان 76 هەزار و 713 کەسە و کەمترین کەسیش لە پارێزگای موسەننایە، ژمارەکەش 15 هەزار و 719 کەسە. 9ـی نیسانی 2025، نووسینگەی ڕۆژنامەوانیی محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆک وەزیرانی فیدراڵ بڵاوی کردەوە، ئەنجوومەنی وەزیران بە زۆرینەی دەنگ، 11-11-2025ـی وەکوو ڕۆژی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عێراق دیاریی کرد.

سوپاى ئیسرائیل، ڕایدەگەیەنێت ڕێگەی بە چوونە ناوەوەی کاتی هێزە ئەمنییەکانی سوریا داوە بۆ ناو پارێزگای سوەیدا، بۆ ماوەیەکى کاتى، سەرەڕاى ڕێککەوتن و ئاگربەست بەڵام هێشتا دۆخى شارەکە ئاڵۆزەو شەڕو پێکدادانەکان بەردەوامن. ئەم ڕێگە پێدانە کاتییە بۆ ئەوەیە لەماوەى 48 کاتژمێرى داهاتوودا هێزە ئەمنییەکانی ناوخۆی سووریا دۆخى ئاڵۆزو شەڕى پارێزگاکە هێوربکەنەوەو ئاگربەستی تەواوەتى لەنێوان دروز و هۆزەکاندا بچەسپێنن. لە دوای ڕووخانی ڕژێمى ئەسەدەوە، شەپۆلی کوشندەى  توندوتیژی تائیفی لەزۆربەى  ناوچەکانى سوریا ڕوویانداوە، لە مانگی ئازاری ساڵی ڕابردوودا سەدان عەلەوی کوژران. لە مانگی نیسانی ساڵی ڕابردووش لە شاری جەرامانا لە باشووری ڕۆژهەڵاتی دیمەشق شەڕ لەنێوان چەکدارانی سوننە و دروزە چەکدارەکان ڕوویدا و ناوچەکانی دراوسێشی گرتەوە. لە دەوروبەرى شارى سوەیدا جارێکى دیکە شەڕو پێکدادانى چەکدارى لەنێوان چەکدارانى بەدو بە پاڵپشتیى هۆزەکان لەبەرامبەر گرووپە چەکدارەکانى دروزەکان دەستیپێکردەوە و نەتەوەیەکگرتووەکانیش داواى لێکۆڵینەوە دەکات. دواى بەدواى ئەوەى ئەنجوومەنى هۆزەکانى سووریا ئامادەباشیی گشتیی بۆ پشتیوانیی چەکدارانى بەدو راگەیاند، هەزاران چەکدارى هۆزەکان دەستیان بە هێرش بۆ سەر شاری سوەیدا کرد. بەگوێرەى سەرچاوە میدیاییەکان دەستیان بەسەر ژمارەیەک گوند و شارۆچکەدا گرتووە، دیارترینیان شارۆچکەی "مەزرەعەیە" و لە لای باکووری رێگای دیمەشقیشەوە لە سوەیدا نزیکبوونەتەوە. لە بەیانیى ئەمڕۆوە (18ی تەمموز) تاوەکو ئێستا لە چەندین بەرەى دەوروبەرى سوەیدا شەڕ و پێکدادانى توند بەردەوامە.

  وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی هەرێمی کوردستان(ئەپیکۆر) جەخت لەسەر ئەوەدەکاتەوە، داواکارییەکانی پێشویان نەگۆڕدراون، گرەنتی شایستە داراییەکان لەگەڵ بەدەستگەیشتنى نووسراوی فەرمی، تاکە رێگەیە بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتى کوردستان. مایڵز کاگینز وتەبێژی کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی هەرێمی کوردستان(ئەپیکۆر) رایگەیاند، بۆ هەناردەکردنەوەى نەوت چاوەڕوانن نووسراوى فەرمیى رێککەوتنى نێوان هەولێر و بەغدادیان بە دەستبگات. وتەبێژی ئەپیکور ئەوەشی خستوەتەڕوو بە هۆی هێرشەکانەوە  بەشێوەیەکی کاتی کارەکانمان لە کیڵگە نەوتییەکاندا وەستاندووە، کۆمپانیاکانیشمان پێداچوونە بە رێکاری سەلامەتی و ئاسایشی کێڵگەکان دەکاتەوە لەکاتێکدا بە شێوەی کاتی کارەکانی بەرهەمهێنانی نەوتمان راگرتووە. دوێنێ پێنجشەممە 17ـی تەممووزی 2025، ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق کۆبوونەوەیەکی نائاسایی ئەنجامدا، کۆبوونەوەکە تایبەت بوو لە لێکتێگەیشتنە نوێیەکەی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵ، کە دوێنێ ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم پەسەندی کرد.

ڕۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ ڕایگەیاندووە کە تاران چەک بۆ حزبوڵای لوبنانی بە ئۆتۆمبێلی بچووک لە ڕێگەی سووریاوە دەنێرێت، دوای ئەوەی پێشتر بارهەڵگری بۆ قاچاخچێتی بەکاردەهێنا. بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ڕۆژنامەی "وۆڵ ستریت جۆرناڵ" ئێران تووشی شکستێکی گەورە بوو کاتێک ئیسرائیل سەرکردە باڵا سەربازییەکانی کوشت و ئەمریکا هێرشی کردە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی، بەڵام شێوازێکی دەستبەسەرداگرتنی چەکی بەنرخ نیشانی دەدات کە تاران هەوڵی نوێ دەدات بۆ پڕچەککردنی میلیشیا هاوپەیمانەکانی لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. هێزە هاوپەیمانەکانی حکومەتی یەمەن کە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا دانی پێدانراوە، ئەم هەفتەیە دەستیان بەسەر بارێکی گەورەی موشەک، پارچەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و کەلوپەلی دیکەی سەربازیدا گرت کە بۆ گروپە یاخیبووە حوسییەکان لە کەناراوەکانی دەریای سوور نێردرابوو.  حکومەتی نوێی سوریاش ڕایگەیاندووە کە دەستی بەسەر ژمارەیەک باری چەکدا گرتووە، لەنێویاندا موشەکی گراد—کە لە سیستەمی موشەکهاوێژی فرەلولەیی سەر بارهەڵگر بەکاردێت—لەسەر سنوورەکانی لەگەڵ عێراق و لوبنان. سەبارەت بە لوبنان، سوپا دەستی بەسەر ئەو بارانەدا گرت کە لە ڕێگەی سنووری سووریاوە هێنرابوونە ناوەوە و مووشەکی دژە تانکی ڕووسییان تێدابوو کە بە یەکێک لە چەکە پەسەندەکانی میلیشیاکانی حزبوڵڵا دادەنرێت. هه‌وڵه‌كانی ئێرانیش بۆ گواستنه‌وه‌ی چه‌ك بۆ حزبوڵڵا به‌رفراوان بوون، حزبوڵڵا ناچار بوو پایزی ڕابردوو ئاگربه‌ستێک بكات دوای هێرشێكی ئیسرائیل كه‌ كرده‌وه‌ی نهێنی و هێرشی ئاسمانی و دزه‌كردنی زه‌مینی له‌خۆگرتبوو، كه‌ بووه‌ هۆی له‌ناوبردنی زۆربه‌ی كۆگاكه‌ی و كوشتنی ژماره‌یه‌كی زۆر له‌ سه‌ركرده‌كانی. مایكڵ كرداش، جێگری پێشووی سه‌رۆكی یه‌كه‌ی پووچه‌ڵكردنه‌وه‌ی ته‌قه‌مه‌نی له‌ پۆلیسی نیشتمانی ئیسرائیل وتی: "له‌ مانگه‌كانی دواییدا زیادبوونێكی به‌رچاو له‌ هه‌وڵه‌كانی قاچاخچێتی هه‌یه‌، چ له‌ ڕێگه‌ی سووریاوه‌ بێت یان له‌ناوخۆیه‌وه‌، به‌ ئاراسته‌ی حزبوڵڵا له‌ لوبنان. فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریکا (CENTCOM) کە بەرپرسە لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی ئەمریکا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هەروەها ڕاپۆرتی دا کە ئەمە گەورەترین دەستبەسەرداگرتنی چەکی ئاسایی و پێشکەوتووی ئێران بووە لە لایەن هێزی  نیشتمانییەوە کە بریتین لە ٧٥٠ تۆن مووشەکی کروز، مووشەکی دژە کەشتی و دژە فڕۆکە، سەری جەنگی، پێکهاتەکانی ڕێنمایی و بزوێنەری فڕۆکەی بێفڕۆکەوان.