قەرەیلان: دەبێت ئۆجەلان ئازاد بکرێت بۆ ئەوەى سەردانی هەموو شوێنێک بکات

مستەفا کاراسو، ئاماژەبەوەدەکات دامەزراندنی کۆمیسیۆنێک لە پەرلەمان گرنگە بەڵام دەبێت یەکەم کۆبوونەوەیان لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجالان بێت، وتییشى بیر لەوە ناکرێتەوە ئەم کۆمیسیۆنە زۆر کارا بێت بەبێ ئەوەی لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ گفتوگۆبکات.  لە چاوپێکەوتنێکى تەلەفزیۆنیدا، مستەفا قەرەسو ئەندامی کۆنسەی بەڕێوەبەریی كەجەكە هەڵسەنگاندنی سەبارەت بە پرۆسەکەو کۆمسیۆنەکەى پەرلەمان کرد. کاراسو ڕەخنەی لە کۆمسیۆنی پەرلەمانی پێکهاتوو بۆ تاوتوێکردنی کێشەی کورد گرت و رایگەیاند: ئەگەر ئەم کۆمیسیۆنە تەنیا بۆ چەند مانگێک سنووردار بکرێت، ناتوانێت هیچ ئەنجامێکی راستەقینە بەدەستبهێنێت. کاراسو جەختی کردەوە، ئەگەر لێکۆڵینەوەکانی ئەم کۆمسیۆنە تەنیا لەسەر بابەتی چەکدانان بێت، ئەوا رێبازێکی ناتەواوە لەبەرئەوەی کێشەی کورد پێویستی بە تاوتوێکردنی کێشە بنەڕەتییەکانی سیستەمی رامیاری، مافە مەدەنییەکان، ئازادی و دیموکراسی هەیە و بەبێ ئەم رەهەندە فراوانە، هەموو پرۆسەکە بێمانا دەبێت. مستەفا کاراسو ئۆجالان بە ناوەندی کێشەکە و یەکێک لە کەسە سەرەکییەکان لە پرۆسەی چارەسەریدا دەزانێت و دەڵێت: پێویستە یەکەم هەنگاوی کردەیی کۆمیسیۆن دیدار یان گفتوگۆی راستەوخۆ لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجالان بێت. کاراسو راگەیاندووە، ئاسایشی راستەقینەی تورکیا کاتێک دێتە دی کە کێشەی کورد لە رێگەی هەنگاوە راستەقینەکانی دیموکراسییەتەوە چارەسەر بکرێت. هەر رێبازێکی سەرکوتکەر یان نکۆڵیکەر، نەک هەر بێسوودە، بەڵکو دۆخەکە مەترسیدارتر دەکات. ئەندامەکەی دەستەی بەڕێوەبەری کەجەکە لە یادی ئەو کەسانەی کە لە ساڵیادی جینۆسایدی داعش لە دژی ئێزیدییەکان گیانیان لەدەستدا، قەرەسو وتی، “بەڕاستی جینۆسایدی ئێزیدییەکان یەکێک بوو لە جینۆسایدەکانی سەدەی بیستەم، داعش دەیویست گورزی کۆتایی لە گەلێک بدات کە پێشتر بە درێژایی مێژوو نزیک بوو لە سڕینەوەی کۆمەڵکوژییەکان، و بە تەواوی بیانسڕێتەوە بوونی هەبووە؛ کەوتە ژێر جینۆسایدێکی تەواوەوە ئێمە زۆر بە زیندوویی ئەم پرۆسەیەمان ئەزموون کرد.   مستەفا کاراسو جەختی لەوە کردەوە کە نزیکبوونەوەی عەبدوڵڵا ئۆجالان ڕێبەری گەلی کورد کاتێک باس لە بەرخۆدانی شەنگال دەکرێت، پێویستە هەمووان بزانن و وتی، "کاتێک ڕێبەر ئاپۆ ئەم خەباتەی دەستپێکرد، ئەم بزووتنەوەیە، کاتێک بۆ خەباتی گەلی کورد بۆ ئازادی بەڕێکەوت، هەر لە سەرەتاوە پاڵپشتی ئێزیدییەکانی کرد، هەوڵی زۆری بۆ ڕزگاری ئێزیدییەکان و بۆ ئەوان دا". بۆ پاراستنی ناسنامەکەیان. ئەو سەرکردەیە پێش ئەم فەرمانە ٧٤یە، هێرشی داعش هۆشداری دا ئەگەر گەریلاکانمان، چەکدارەکانمان دەستبەجێ هەنگاویان ناوە کاتێک هێرشێکی لەو شێوەیە ڕوویدا، ئەوە پەیوەندی بەم نزیکبوونەوەیەی ڕێبەرەکەمانەوە هەیە، لەم ڕووەوە بزووتنەوەکەمان چووەتە ناو مێژووەوە. گوتیشی: "ئەو بەتەواوەتی بەرپرسیارێتی خۆی بەرامبەر مرۆڤایەتی، بەرامبەر ئێزیدییەکان جێبەجێکردووە، پێویستە هەموو ئێزیدییەکان ئەمە بزانن".    کاراسو سەرنجی بۆ بڕیاری "مافی هیوا"ی ECHR سەبارەت بە عەبدوڵڵا ئۆجالان ڕاکێشا، وتی "چەندین ساڵە ڕوانگەیەکی ڕەتکردنەوە هەیە بۆ مافی هیوا، بیرخستنەوەی ECHR بۆ پرسی مافی هیوا 10 ساڵ لەمەوبەر بوو. ساڵی ڕابردوو هۆشدارییەک بوو. دوای ساڵێک لە بەرنامەی کاردایە کە دووبارە گفتوگۆی لەسەر بکرێتەوە. بەڵام تا ئێستا دەوڵەتی تورکیا تا ئێستا نەیتوانیوە هەر هەنگاوێکیان لەم بارەیەوە ناوە، بێگومان پەیوەندی بە نزیکبوونەوە لە پرسی کورد و نزیکبوونەوە لە ڕێبەر ئاپۆ و نزیکبوونەوە لە پڕۆسەکە هەیە، بەڕاستی هیچ مانایەکی نییە، یاسایی نییە، هەروەها بەگوێرەی ئەو یاسایانە نییە کە واژۆیان کردووە، با ئەوانە بتوانن ڕێکخستنەکەیان هەڵبوەشێننەوە خەباتی چەکداری وازبهێنێت، با مافی هیوا ببێتە شتێکی پراکتیکی.' تەنانەت وتی با بێن لە پەرلەمان قسە بکەن. ئەوان نەیانوێرا لە پەرلەمان قسە بکەن. بە واتایەکی تر، دەڤلێت باخچەلی، پێش هەر کەسێک، دەبێت ئەم بابەتە بخاتە بەرباس و دڵنیابێت لەوەی کە مافی هیوا دەبێتە واقیع. ئەمە تەنها بەڵێنێک نییە کە دەڤلێت باخچەلی داوە. دەوڵەت باخچەلی بە ڕێککەوتن لەگەڵ ئەردۆغان ئەو لێدوانەی دا. بە واتایەکی تر ئەوە دیدگای هاوبەشی ئەو هاوپەیمانییەیە کە حکومەتی ئێستا پێکدەهێنێت. بۆیە ئەم حکومەتە کە ئێستا دەوڵەت بەڕێوە دەبات، دەبێت ئەوەی پێویستە سەبارەت بە مافی هیوا جێبەجێ بکات”.     قەرەسو بە جەختکردنەوە لەسەر گرنگی پرۆسەکە ڕایگەیاند: سەرکردایەتی ئێمە و بزووتنەوەکەمان بە ڕاستی لەسەر ئەم پرسە ئیرادەدارن، دەمانەوێت ئەم پرۆسەیە بەرەو خاڵێک ببەین کە ئەنجامەکەی بە دیموکراسیکردنی تورکیە و چارەسەرکردنی پرسی کورد دەبێت، لەم ڕووەوە لە کاتێکدا ئێمە و ڕێبەر ئاپۆ ئەم ڕێبازەمان گرتووە، لە کاتێکدا ئێمە بانگەوازی زۆر گرنگمان کردووە، لە کاتێکدا بزووتنەوەکەمان هەڵوێستی بۆ هەڵوەشاندنەوەی پرسی کورد نیشانداوە پەکەکە و وەستاندنی خەباتی چەکداری، شکستی مافی هیوا لە پێدانی ئازادی و بارودۆخی کارکردن، بەڕاستی کەموکورتییەکی بەرچاوە ئەگەر ئەمە چارەسەر بکرێت، پرۆسەکە زیاتر بەرەوپێش دەچێت و پێشهاتەکان هێندەی تر ئەرێنی دەبن لە کوردەکان بەڵام لە گەلی تورکیاشدا- مەرجەکانی ئەم پرۆسەیە دەبێت لە پێش هەموو شتێکەوە ئازادی و مەرجی کارکردن بە ڕێبەر ئاپۆ بدرێت، بە واتایەکی تر مافی هیوا بە ڕوونی و ڕاشکاوانە بخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە.”

فەرماندەی گشتی هەسەدە، جەختیی لەوە کردەوە کە کۆمەڵگەی سوریا تەنیا لە ڕێگەی لامەرکەزییەوە دەتوانێت دیموکراسی بەدەستبهێنێت، وتیشى: كاردەكەین بۆ فراوانكردن و جێبەجێكردنی رێككەوتنەكەی 10ی ئاداری رابردوو، بەڵام لە ئێستادا كار لەسەر وردەكارییەكان دەكەین. لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆژنامەی ئیندیەن ئێکسپرێس، مەزلوم عەبدی فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات دووپاتی کردەوە کە یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن کە لە 10ی ئازاری 2025 لەگەڵ حکومەتی سوریا واژۆ کراوە، گرنگییەکی زۆری هەیە، ئاماژەی بەوەشکرد کە لە ئێستادا کار بۆ فراوانکردن و جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکە بەردەوامە بۆ دڵنیابوون لە سەقامگیری وڵات و ڕێگریکردن لە ئیستغلالکردنی هەر بۆشایییەکی ئەمنی. ئەو وتیشی، رەزامەندییان لەسەر تێكەڵكردنی هێزەكانی هەسەدە لەگەڵ سوپای سوریا نیشانداوە، بەڵام دەبێت كار لەسەر وردەكارییەكان بكەن بۆئەوەی سەقامگیریی تێكنەچێت و هیچ لایەنێك بۆشایی ئەمنی نەقۆزێتەوە. عەبدی جەختی لەسەر پێویستیی ئەوەی سوپای سوریا خاوەنی ناسنامەیەکی نەتەوەیی بێت کە نوێنەرایەتی هەموو سورییەکان بکات، ئاماژەی بەوەشکرد، "دەبێت ڕۆڵی سوپا بەرگریکردن لە هەموو گەلی سوریا بێت و ملکەچی هیچ بەرژەوەندییەکی تایبەت نەبێت". عەبدی جەختی لەسەر پێویستی گرنگیدان بە ڕێگایەکی ڕوون کردەوە بۆ تێکەڵکردنی سەرجەم گروپە سەربازییەکان لەگەڵ سوپای سوریا، کە دەبێتە هۆی بەرزکردنەوەی سەقامگیری و ڕێگری لە دووبەرەکی. ئەو فەرماندەیەی هێزەکانی هەسەدەئەزموونی "ئیدارەی خۆسەر"ی لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا بە مۆدێلێکی ئەرێنی زانی بۆ حوکمڕانی لە سوریای داهاتوودا، ئاماژەی بەوەدا کە ئەم ئیدارەیە لە ماوەی زیاتر لە دە ساڵدا توانیویەتی ئەو ناوچانە ئاوەدان بکاتەوە کە بەهۆی شەڕی داعشەوە وێران بوون و ئاسایش لەوێدا جێگیر بکاتەوە. عەبدی پێی وایە "ئەمڕۆ سوریا دەرفەتێکی ڕاستەقینەی هەیە بۆ گواستنەوە بۆ سیستمێکی دیموکراسی و لامەرکەزی"، ئەمەش دوای داڕمانی "سیستەمی ناوەندگەرایی و دیکتاتۆری" لە سەردەمی ڕژێمی بەشار ئەسەدی سەرۆکی لەکارلادراو. جەختیشی لەوە کردەوە کە "کۆمەڵگەی سوریا تەنیا لە ڕێگەی لامەرکەزییەوە دەتوانێت دیموکراسی بەدەستبهێنێت".

ژەنەڕاڵ مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتی هێزەكانی سوریای دیموكرات، لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ كەناڵی "الحدث"  باسى لەسەر چەند پرسێکى جیاوازکردوە، لێرەدا بەشێک لەپەیامەکانى دەخەینە ڕوو. ئەو دەڵێت ئاگادار کراینەوە کۆبوونەوەی پاریس لەسەر داوای دیمەشق بەهۆی ڕووداوەکانی سویدە دواخراوە، وەکخۆشى بەشداری کۆبونەوەی پاریس دەکات، وتیشى:  دیمەشق ئامادەیی خۆی پێی راگەیاندوین بۆ رازیبوون بە داخوازیی کورد، لەبارەی زمان و مافە کولتوورییەكان. لەسەر ڕێککەوتنامەى ١٠ى ئازارى دیمەشق ئاماژە بۆ ئەوەدەکات، جێبەجێکردنی ڕێککەوتنی ١٠ی ئازار بە هۆکاری پەیوەست بە ئێمە و دیمەشق بە هێواشی بەرەوپێش دەچێت، وتیشى: ئێمە پابەندین بە ڕێککەوتنی ١٠ی ئازار، بەڵام جێبەجێکردنی پێویستی بە کاتی هەیە. عەبدى باس لەوەدەکات ڕۆژانە لەڕێگەى کەناڵەکانی پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی سوریا گفتوگۆیان هەیە،  وتى: خەریکە خولی نوێی گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق ئەنجام دەدەین. ئاماژەى بۆ ئەوەکرد یەکخستنی (١٠٠) هەزار چەکدار لە وەزارەتی بەرگری سوریا پرۆسەیەكی گەورەیە، بەڵام لەگەڵ حکومەت هاوڕاین لەسەر یەکڕیزی سوریا بە یەک سوپا و یەک ئاڵا،  هەندێک دامەزراوەی سیادی  دەبێت بە ناوەندگەرایی بمێننەوە. جەختى کردەوە ئەوان داواى ئەوەیانکردوە زمانی کوردی شانبەشانی زمانی عەرەبی زمانی فەرمی بێت لە ناوچە کوردنشینەکان، دەشلێت: بە فەرمی داوامان لە دیمەشق كردووە بۆ گەڕانەوەی دامودەزگاکانی حکومەت، بۆ شارەكانی رەقەو حەسەکەو دێرەزور. بەشێک دەبین لە وەزارەتی بەرگری سوریا. سەبارەت بەڕۆڵى وتاڵان فەرماندەى هەسەدە دەلێت: سعودیە دەتوانێت رۆڵێکی ئەرێنی ببینێت ئەگەر وەک ناوبژیوانێک لە دانوستانەکانمان لەگەڵ دیمەشقدا، هەوڵ دەدەین ئاگربەست لە باکووری رۆژهەڵاتی سوریا بگۆڕین بۆ ئاشتییەکی گشتگیر. هەر لەوچاوپێکەوتنەید، مەزڵوم عەبدى دەلێت: تاکە بژاردەی ئێمە لەگەڵ دیمەشق گفتوگۆیە، دیدارەکەم لەگەڵ سەرۆک شەرع ئەرێنی بوو، دوای سێ کاتژمێر گفتوگۆ توانیمان بگەینە رێککەوتن. پێشى وایە رووداوەکانی سوەیدا هانیان دەدات بۆ درێژەدان بە دانوستانەکان و گەیشتن بە ڕێککەوتن، وتى: هەموومان لەسەر یەکگرتوویی سوریا هاوڕاین و نا ناوەندێتی بە مانای دابەشکردنی وڵات نییە.

تۆم باراک، نێردەی ئەمریکا بۆ كاروباری سوریا، لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی هەواڵی "رۆیتەرز" داوا لە ئەحمەد شەرع، سەرۆک کۆماری سوریا دەكات، هەڵسەنگاندن بۆ سیاسەتەکانی بکاتەوەو رێبازێکی گشتگیرتر بگرێتەبەر، ئەگەر نا روبەڕوی هەڕەشەی لەدەستدانی پشتیوانی نێودەوڵەتی و پارچەپارچەبونی وڵاتەکەی دەبێتەوە، ئەوەش دوای خولێکی نوێی ململانێی تائیفی خوێناوی، كە هەفتەی رابردوو لە سوریا سەریهەڵدا. باراک دەشڵێت: لە گفتوگۆ تایبەتەکاندا ئامۆژگاری شەرعی کردووە، پێداچوونەوە بە پێکهاتەی سوپاكەیدا بکات و هەژمونی  ئیسلامییەکان کەم بکاتەوە و داوای هاوکاری ئەمنی هەرێمایەتی بکات، چونكە بەبێ ئەنجامدانی گۆڕانکاری خێرا، شەرع مەترسی لەدەستدانی ئەو هێزەی هەیە کە هێنایە سەر دەسەڵات. ئاماژەی بەوەشکردووە: شەرع دەبێت بڵێت بەخێرایی خۆم دەگونجێنم، چونکە ئەگەر ئەوە نەكەم، وزەی ئەو گەردوونە لەدەست دەدەم کە لەپشتمەوە بوون، شەرع دەتوانێت وەک سەرۆکێک پێبگات و بڵێت، کاری دروست ئەوەیە هەمان هەنگاوەكانی پێشوو نەنێم، کە ئامانجی خوازراو بەدیناهێنێت. نێردەی ئەمریكا لە بەشێكی تری قسەكانیدا وتویەتی: پێویستە حکومەتی نوێ بیر لەوە بکاتەوە بەشێوەیەكی خێرا گشتگیرتربێت لە تێکەڵکردنی کەمینەکان لە پێکهاتەی حوکمڕانیدا.  جەختیشكردووە: مەترسییەكان لە سوریا لە ڕادەبەدەر بەرزن، بەهۆی نەبوونی هیچ پلانێکی جێنشین و ئەگەری جێگرەوەیەك بۆ حکومەتی سوریا.  باسی لەوەشكردووە: لەگەڵ ئەم رژێمى سوریایە، پلانی "بی" نییە، ئەگەر ئەم رژێمە لە سوریا شکستی هێنا... كە هەن هەوڵدەدەن بۆ ئەوەی شکست بهێنێت.. (بەڵام) بۆ چ مەبەستێک؟ هیچ جێگرەوەیەكی نییە.  

جەمیل بایک، هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبریی کەجەکە، کە لە بەرنامەی تایبەتی ستێرک تیڤی بەشداربوو، هەڵسەنگاندنی بۆ پەیامە ڤیدیۆییەکەی ڕێبەر ئاپۆ، مەراسیمی سوتاندنی چەکی گەریلا و دوایین پێشهاتەکانی سووریا کرد. بایک باسی لەوە کرد کە دوای بانگەوازی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیکی ڕێبەر ئاپۆ، هێشتا گۆشەگیریی ئیمراڵی هەڵنەگیراوە و ڕایگەیاند، دەوڵەتی تورک هەوڵدەدات وا نیشانی بدات کە گۆشەگیری لابراوە، بەڵام ئەوە ڕاست نییە. بایک بە جەختکردنەوە لەوەی کە ڕێبەر ئاپۆ لە بارودۆخێکی دژواردا هەنگاوی یەکلایەنەی ناوە، وتی: "ڕێبەر ئاپۆ دەستپێشخەرانە زۆر هەنگاوی مێژوویی نا. ئەو داوای کۆتایی هێنان بە هەموو تێکۆشانێکی چەکداریی لەژێر ناوی پەکەکە و کۆتایی هێنان بە تێکۆشانی چەکداریی کرد؛ تەڤگەرمان وەڵامی ئەم داوایەی دایەوە و داواکارییەکانی ڕێبەرێتی بەجێهێنا. دوای ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ جووڵەیەکی یەکلایەنەی ئەنجامدا، لە لای خۆیەوە ئەرکەکانی بەجێهێنا. تەڤگەریش بەرپرسیارێتییەکانی ئەنجامدا. لە ئێستادا پێویستە بارودۆخی ڕێبەر ئاپۆ بگۆڕێت. پێویستە شوێنەکەی بگۆڕێت، پێویستە لەگەڵ خەڵک، بزوتنەوە، ڕۆشنبیران، سیاسەتمەداران و ئەکادیمییەکاندا پەیوەندی هەبێت. قەدەغەکان لاببرێن. ڕێبەر ئاپۆ ئەوەی توانی ئەنجامیدا. ئێستا نۆرەی دەوڵەتە هەنگاو بنێت." بایک باسی لەوە کرد، تێکۆشانی چەند ساڵەی تەڤگەری ئازادیخوازی کورد و گۆڕانکارییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دەوڵەتی تورکیای خستە تەنگانەوە، بەو هۆیەوە حکومەتی ئاکەپە هێشتا هەوڵدەدات لەڕێی فشار و دەستگیرکردنەکانەوە ئۆپۆزسیۆنەکان سەرکوت بکات. بایک بە جەختکردنەوە لەوەی ئەم دەوڵەتە لەڕێی فشار و دەستگیرکردنەکانەوە ناتوانێت لەم قۆناغە ناهەموارە ڕزگاری ببێت، وتی: "بۆ نموونە، لە ئەستەنبوڵ پۆلیس هێرش دەکاتە سەر ئەو کەسانەی گوێ لە موزیکی کوردی دەگرن و دوای توندوتیژی ژنێک ڕەوانەی نەخۆشخانە دەکات. ئایا بەم شێوەیە کێشەکان چارەسەر دەکات؟ ئایا بەم شێوەیە گەل لەخۆی ڕازیدەکات؟ ئایا بەم شێوەیە حکومەت خۆی بەهێز دەکات؟ ئەمە ڕێی تێ ناچێت." دەقی چاوپێکەوتنەکە: لەسەرەتادا دەمەوێت سەبارەت بە دیمەنە ڤیدۆییەکی ڕێبەر ئاپۆ پرسیار بکەم. دوای ٢٧ ساڵ پەیامێکی ڤیدیۆیی ڕێبەر ئاپۆ بڵاوبووەوە. چ پەیامێک بوو؟ چونکە تۆ وەکو هاوڕێیەک، لە ڕۆژی یەکەمەوە لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ بوویت. دوای ٢٧ ساڵ بینینی ڕێبەر ئاپۆ چی هەستێکی پێت بەخشی؟ لە سەرەتادا ڕێزی خۆم بۆ ڕێبەر ئاپۆ دەردەبڕم. ڕێبەر ئاپۆ نەک تەنها بۆ ئێمە، بۆ تەڤگەرەکەمان، بۆ گەلی کورد، بەڵکو بۆ مرۆڤایەتی ڕۆڵێکی مێژوویی دەگێڕێت. هەربۆیە بانگەوازەکەیی بانگەوازێکی مێژووییە. ڕێبەر ئاپۆ بە بەرپرسیارێتییەوە کاردەکات. هەر وەکو ئاماژەم پێدا، ئەو ئەم بەرپرسیارێتییە نەک تەنها بۆ تەڤگەر و گەلەکەمان، بەڵکو بۆ هەموو مرۆڤایەتی لەئەستۆ دەگرێت. دیمەنە بڵاوکراوەکان کاریگەری لەسەر هەموو هاوڕێیان هەبووە، بەڵام لە بنەڕەتدا کاریگەریی گەورەی لەسەر گەل و مرۆڤایەتی دانا. کاریگەری زۆر باشی لەسەر گەلەکەمان هەبوو، چونکە ساڵانێکی زۆر بوو گۆشەگیری بەسەر ڕێبەری ئاپۆدا سەپێنرابوو. ئەم گۆشەگیرییە گۆشەگیرییەکی ئاسایی نەبوو. ڕەنگە هیچ کەسێک لە جیهاندا ئەزموونی گۆشەگیرییەکی لەو شێوەیەی نەکردبێت و ئەم گۆشەگیرییە ساڵانێک بەردەوام بوو. ئامانجەکەیش دابڕانی تەواوەتی پەیوەندی ڕێبەرێتی بوو بە تەڤگەر و گەل و مرۆڤایەتی. ئەوان بە بەردەوامیدان بە گۆشەگیری بەم شێوەیە، وایان دانابوو کە کاریگەرییەکی گەورە لەسەر ڕێبەر ئاپۆ دروستبکەن و لەڕووی فکرییەوە لاوازی بکەن. بەڵام دواتر بینیان کە ئەو گۆشەگیری و فشارانەی جێبەجێیان کرد، هیچ ئەنجامێکی نەبوو. بەپێچەوانەوە ڕێبەر ئاپۆ لەم بارودۆخی گۆشەگیرییەدا لەڕووی فەلسەفی و فکرییەوە قووڵتر بووەوە. لە مێژووشدا هەندێک نموونەی گۆشەگیری هەن؛ ئەو کەسانەی ئەزموونی ئەم گۆشەگیرییە دەکەن، دەچنە قوڵایی بیرکردنەوە. بەڵام ئەم گۆشەگیرییەی کە ئەوان ئەزموونییان کردووە، هاوشێوەی گۆشەگیریی ڕێبەر ئاپۆ نییە. ڕێبەر ئاپۆ ساڵانێکە ئەزموونی ئەمە دەکات. ئەوەی مرۆڤێک ساڵانێکی زۆر لە جیهان، تەڤگەر جیابێتەوە و تەنها بمێنێتەوە، بارودۆخێکی دژوارە. ژیان بەو شێوەیە و تەنانەت برەودان بە بیرۆکەی نوێ دژوارە، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ حەقیقەتێکی هەیە؛ ڕێبەر ئاپۆ لە هەر بارودۆخێکدا بژیت، هەمیشە سەرنجی لەسەر ئامانجەکانیەتی و لەسەر ئەو بنەمایە بەردەوام دەبێت. هەر بەم هۆیەوە، گۆشەگیری دژی ڕێبەر ئاپۆ ئەنجامی پێچەوانەی هەبوو. ئەگەر بە باشی هەڵسەنگاندن بۆ پەیامە ڤیدیۆییەکەی ڕێبەر ئاپۆ بکەین، دەتوانین بە باشی ببینین کە بۆ پێویستییەکانی گەلی کورد، گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، گەلانی تورکیا و بۆ مرۆڤایەتی چی پێویستە و ئەو دەیەوێت چی ئەنجامبدات. ڕێبەر ئاپۆ لە بنەماڵەیەکی پەرتەوازەدا گەورەبووە. واتا ئەو لە بنەماڵەیەکی بێ ئومێد و پەرتەوازەدا دەژیا. ئەو لە کۆمەڵگەی کوردیدا پەروەردە بوو کە پەرتەوازە و ئومێد لە دەستچوو بوو. ڕێبەر ئاپۆ چی کردە بنەما؟ چۆن‌چۆنی دەتوانێت ئەم پەرەتەوازییە لەناوببات، کۆیان بکاتەوە، زیندوویان بکاتەوە، بیانخاتە سەر پێ؛ ئەمەی کردە بنەما. لێرەشدا کارێکی مێژوویی ئەنجامدا. ئەو دەستی وەردایە کۆمەڵگەیەک کە پەرتەوازە، نائومێد و لەژێر هێرشی هەمووان بوو؛ کۆمەڵگەی لە دۆخی هەنووکەیی ڕزگارکرد، خستییە سەر پێ و تەنانەت کردنیە نموونەیەک بۆ مرۆڤایەتی. ئەمە کارێکی ئاسان نییە. هیچ کەس لە جیهاندا بە ئاسانی ناتوانێت ئەم کارانە ئەنجامبدات. ڕێبەر ئاپۆ ئەمەی ئەنجامدا. هەروەک چۆن ڕێبەر ئاپۆ کۆمەڵگەیەکی داڕماو، پەرتەوازە و نائومێد و ژنانی ئەم کۆمەڵگەیەی زیندووکردەوە، خستنە سەرپێ و زیندووکردنەوەی تەڤگەرگەلی سۆسیالیستی کە بە سۆسیالیزمی بونیادنراو پەرتەوازە ببوون و وەریچەرخاندە سەر ئومێد و هیوای مرۆڤایەتی کردە بنەما.  تا ئەو کاتەی پرسی کورد لە دەرەوەی چوارچێوەی شەڕ وەرنەگیرێت، ئەو تێکۆشانەی ئەنجامدراوە نەک تەنها دەرئەنجامێکی وای نابێت، بەڵکو زۆرێک لە گرووپەکان لەڕێی ئەو شەڕەوە لە کوردستاندا، بەردەوامی بە مانەوەی خۆیان دەدەن. گەلی کورد بۆ هەمیشە ڕووبەڕووی شەڕ و کوشتن دەبێتەوە. تەواوی ئەو هەنگاوانەی ڕێبەر ئاپۆ ناوێتی و ئەو تێکۆشانەی کە برەوی پێداوە، لەسەر بنەمای ئەوە بووە کە چۆن بتوانێت ئەم گەلە لە پەرشوبڵاوی ڕزگار بکات و بیگەیەنێتە ئازادی و دیموکراسی. ئەو لەپێناو ئەمەدا تێکۆشانی کرد و تێکۆشانەکەی دەرئەنجامی هەبوو. کۆتای بە سیاسەتی نکۆڵیکردن بە کورد هێنا و هیوای بۆ کوردستان گێڕایەوە. لەبەرئەوەی ئەو ئەم گەلەی دووبارە زیندوو کردەوە و کردنی بە ئومێد و هێزێکی گەورە بۆ هەمووان. سەلماندی چیتر کەس ناتوانێت کورد لەناوببات. ڕێبەر ئاپۆ ئەمەی هێنایە بوون. ئەو بەو هەنگاوانەی ناوێتی، دەیەوێت پرسی کورد لەسەر بنەمای دیموکراسی و ئازادی چارەسەر بکات، دەیەوێت کۆمەڵگەیەکی دیموکراتیک پەرە پێبدات. بانگەوازی ڕێبەر ئاپۆ لەسەر ئەو بنەمایەیە. دەبینین هەلومەرجەکانی ئیمراڵی نەگۆڕاون. باسی ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆیان کرد و بانگەوازی باخچەلیش هەبوو، بەڵام هێشتا پارێزەر، بنەماڵە و شاندەکەی دەم پارتی ناتوانن بە ئاسایی بچنە ئیمراڵی. بە ڕای ئێوە گۆڕانێک هەیە یاخود هێشتا گۆشەگیری بەردەوامە؟ لە چەند مانگی ڕابردوودا گۆشەگیری لەسەر ڕێبەر ئاپۆ بەشێوەیەک گۆڕان و نەرمبوونی بەخۆیەوە بینیوە، بەڵام گۆشەگیری لانەبراوە. دەوڵەتی تورک هەوڵدەدات وای نیشان بدات گۆشەگیری لابراوە، بەڵام ئەمە ڕاست نییە. دەوڵەتی تورک بۆچی ئەمە بە پێویست دەبینێت؟ لەبەرئەوەی ئەنجوومەنی ئەورووپا تاوەکو مانگی ئەیلوول دەرفەتی داوە بە دەوڵەتی تورک بۆئەوەی گۆڕانکاریی لە هەلومەرجی ڕێبەر ئاپۆدا بکات. ئەو کاتە نزیکە. دەوڵەتی تورک لەم خاڵەدا تەنگەتاو دەبێت. لەلایەکی ترەوە، ڕێبەر ئاپۆ بە دەستپێشخەرییەکەی گەلێک هەنگاوی مێژوویی نا. داوای کۆتایی هێنان بە هەموو تێکۆشانێکی چەکداریی لەژێر ناوی پەکەکە و کۆتایی هێنان بە تێکۆشانی چەکداری کرد، تەڤگەرەکەشمان وەڵامی ئەمەی دایەوە و داواکارییەکانی ڕێبەرێتی بەجێهێنا. دوای ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ هەنگاوی یەکلایەنەی پێشخست، لە لایەنی خۆیەوە ئەوەی دەکەوێتە ئەستۆی بەجێی ‌هێنا. تەڤگەرەکەمان ئاگربەستی ڕاگەیاند و بەشێوەیەکی ئەرێنی وەڵامی داواکارییەکەی ڕێبەر ئاپۆی بۆ دانانی چەک دایەوە. ئەمانە هەمووی یەکلایەنە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە پێشخران و تەڤگەر ئەو هەنگاوانەی کە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە پێشخرابوون بەهێزکرد و تەواوی کرد. هەندێک باوەڕیان وابوو کە ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ ئەو هەنگاوانە بنێت، کێشە و دابەشبوون لەنێو و تەڤگەر و خەڵکدا دەردەکەوێت و ئەو کات ئەنجامێکی ئاسانتر بەدەستدەهێنن. بەڵام بینیان کە لەنێوان ڕێبەر ئاپۆ و تەڤگەردا، لەنێوان ڕێبەر ئاپۆ و خەڵکدا پەیوەندییەکی بەهێز هەیە. هەمووان ئەمەیان بینی. بینیان کە مەحاڵە لەنێوان تەڤگەر و خەڵکدا دابەشبوون و کێشە دەرکەوێت. بینیان کە ڕێبەر ئاپۆ لاواز نییە و زۆر بەهێزە. بینیان کە هەم لەلای تەڤگەر و هەم لەلای گەلیش ڕۆژ بە ڕۆژ گەورە دەبێت و لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییشدا پێشدەکەوێت. لەبەرئەوە تەنگەتاو بوون و وا نیشانیاندا کە گۆشەگیری لابراوە. ویستیان بە هێنانەکایەی ئەم تێگەیشتنە خۆیان لەم بارودۆخە ڕزگار بکەن. ویستیان بەم شێوەیە هەمووان بخەڵەتێنن، بەڵام هەمووان بینیان کە هەلومەرجی ڕێبەر ئاپۆیان نەگۆڕیوە. هەندێک نەرمبوون دروستبوون، تەنها شاندەکە جارجار دەچێت. نە لە شوێنی ڕێبەر ئاپۆدا گۆڕانکاری ڕوویداوە، نە سەردانی سیاسەتمەدار و ڕۆژنامەوانان هەیە. دەوڵەتی تورک هێشتا ڕێگە بەوە نادات. ڕێبەر ئاپۆ هێشتا لەژێر گۆشەگیریدا بەردەوامی بە کارەکانی دەدات. هەمووان ئەوە دەبینن. ڕێبەر ئاپۆ، دوای ئەوەی هەنگاوی یەکلایەنەی نا، ئەرکی خۆی بەجێهێنا. تەڤگەریش ئەرکی خۆی بەجێهێنا. ئێستا، پێویستە هەلومەرجەکانی ڕێبەر ئاپۆ بگۆڕێن. پێویستە شوێنەکە بگۆڕێت؛ پێویستە لەگەڵ گەل، تەڤگەر، ڕۆشنبیر، سیاسەتمەدار و ئەکادیمیسیەنەکان پەیوەندی دابنێت. پێویستە چیتر قەدەغەکان لاببرێن. ئەوانەی دەیانەوێت لەگەڵ ڕێبەر ئاپۆ دیدار بکەن، چاوپێکەوتن بکەن پێویستە بتوانن بچنە ئیمراڵی. پێویستە دەوڵەتی تورک لەم ڕووەوە ئاستەنگ دروستنەکات. سیستەمی ئیمراڵی سیستەمی گۆشەگیرییە. پێویستە ئەم سیستەمە لاببرێت. داواکاری ئێمە لەسەر ئەو بنەمایەیە. ئەم داواکارییە تەنها هی ئێمە نییە، داواکاریی گەل و ئەوانەیە کە لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا چاودێری پرۆسەکە دەکەن. دەڵێن لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا ڕێبەر ئاپۆ هەنگاوی ناوە، لەبەرامبەر ئەوەدا پێویستە دەوڵەتی تورکیش هەنگاو بنێت و دەڵێن لەنێو هەلو مەرجی لەو شێوەیەدا مەحاڵە ڕۆڵی خۆی بگێڕێت. ئەمە ڕاستە. ئەگەر دەوڵەتی تورک بەڕاستی دەیەوێت کێشەکان چارەسەر بکات، ڕێگەی ئەمە خودی ڕێبەرێتییە. ئەگەر ڕێبەرێتی بەشێوەیەکی ئازاد کاربکات، ئامانجەکان دەتوانن بەدیبێن. ئەگەر دەیانەوێت ڕێبەر ئاپۆ لەنێو هەلومەرجی گۆشەگیریدا کێشەکان چارەسەر بکات، ئەمە مەحاڵە. ئەوان خۆشیان وتیان؛ مرۆڤ ناتوانێت بەدەستێک چەپڵە لێبدات. ڕیبەرێتییان خستووەتە حەوزێکەوە، کەچی ئاوی تێدا نییە و دەڵێن 'مەلە بکە'. ئەمە مەحاڵە. هەمووان ئەمە دەبینن. ڕێبەر ئاپۆ ئەوەی لە دەستی هات کردی. چیتر کەس ناتوانێت داوای هیچی لێ بکات. لە ئێستادا پرۆسەکە بەشێوەیەکی یەکلایەنە بەڕێوەدەبرێت، پەکەکە دوای ٤١ ساڵ بڕیاری گرنگی وەرگرت، هەندێک لایەن پەکەکە وەک گەرەنتی ئاسایش دەبینین. لە دۆخێکدا ئەم پرۆسەیە نەگات بە ئەنجام، ئەوا چ پێگەیەک دەگیرێت؟ پێویستە هەمووان باش لەمە تێبگەن؛ فەلەسەفە، ئایدۆلۆژیا، شێوازە ژیان و تێکۆشانێکمان هەیە. وەک چۆن لەسەر ئەم بنەمایە لە ئەنقەرەوە دەستمان پێکرد، ئەوا وەک ئێستا لە داهاتوویشدا لەسەر ئەم بنەمایە درێژە بە تێکۆشانمان دەدەین. لەمەدا هیچ گۆڕانکارییەک ڕوونادات. بوون بە پارتمان لەسەر ئەم بنەمایە بووە و لەسەر ئەمە هەنگاوی بنەڕەتییمان هەڵگرت. لەسەر ئەم بنەمایە هەموو ئەو هەنگاوانەی لە رابردوو و ئێستایشدا ناومانە لەسەر ئەم بنەمایە بووە و بە خواستی بەشداربوونە لە سیاسەتی دیموکراتیک. نامانەوێت شەڕێکی دیکەی چەکدای لە نێوان ئێمە و دەوڵەتی تورکدا درووست بێت. ئەمەمان نیشانی هەموو کەسێک دا. لەسەر بنەمای بانگەوازی ڕێبەر ئاپۆ گرووپێکی ٣٠ گەریلامان چەکەکانیان سووتاند. نامانەوێت خۆمان چەکدار بکەینەوە و جارێکی دیکە شەڕ دەستپێبکەینەوە. بەبێ کەموکوڕی ئەمەمان نیشان دا. شتەکە گەیشتووە بەو دەرنجامەی پرسی کورد لەسەر بنەمای سیاسی و دیموکراتیکی چارەسەر بکرێت. بەم هۆیە پێویستە یاساکان بگۆڕدرێت. بەڕوونی ئەمەمان گوتووە و بەبڕیارین. ئیدی شتەکە کەوتووەتە ئەستۆی دەوڵەتی تورک. گەر دەوڵەتی تورک خواستی چارەسەری هەبێت ئەوا پێویستە هەنگاوی کۆنکرێتی بنێت. دەبێت هەلومەرج، سیاسەت، یاساکانی پەیوەست بە ڕێبەر ئاپۆوە بگۆڕدرێت. تەنها لەو دۆخەکە پرسەکان بەرەو چارەسەری دەڕۆن. بەڵام گەر دەوڵەتی تورک دەیەوێت فریومان بدات، بێ چەکمان بکات، نێگەرانمان بکات و ئامانجەکانی لە دژی گەلی کورد جێبەجێ بکات؛ ئەوا هیچ ئیمکانێکی ئەمەیان نابێت. پێویستە زۆر بەڕوونی هەموو کەسێک لەمە تێبگات. تەڤگەرمان ئامانجێکی هەیە و ئەویش ئازادی، دیموکراسی و سۆسیالیزمە. لەسەرەتاوە لەسەر ئەم بنەمایە دامەزراوە و لەسەر ئەم بنەمایەش دەبێت. ئەوەی کراوە لەسەر ئەم بنەمایە بووە و بەم شێوەیش بەردەوام دەبێت. پێویستە گەل و هەموو کەسێک بزانێت لەسەر ئامانجەکەمان بەردەوام دەبین. ئەوانی تر چی دەڵێن گرنگ نییە بەلامانەوە. ئایە دەوڵەتی تورک دەیەوێت زیهنیەتێکی فریوودەر بئافرێنێت، یان ئەوەی هەندێک نەتەوەپەرست هێرش دەکەن؟ ئایە هەندێک گرووپ کە بنەمای سۆسیالیزمی پیکهاتەیی دەگرنەبەر ڕەخنەی لێ دەگرن و هێرشی دەکەنە سەر؛ زۆر ئەمانە بەبنەما ناگرین. شتەکە نوێ نییە بۆمان؛ ئێمە لە یەکەم ڕۆژی دەستپێکردنمانەوە لەم ڕاستیانەدا دەژین. لەوانەیە ئێمە گرنگیمان بەو قسانەی ئەوان دابێت، بەڵام هەرگیز بە جددی وەرمان نەگرت و هەرگیز کارمان لەسەریان نەکرد. ئامانج و هێڵ و ئاراستەیەکمان هەیە. ئێمە شێوازێکی ژیانمان هەیە، کۆدی ئەخلاقیمان هەیە و لەسەر ئەم بنەمایە دەڕۆین. دەبێت هەموو کەسێک ئەمە بزانێت. ئەم بزووتنەوەیە هەرگیز تەسلیم نابێت. ئەگەر کەسێک بڵێ "تەسلیمیان دەکەین"، خۆیان فریو دەدەن. ئەگەر گومانێک هەبێت کە دەوڵەتی تورک دەستوەردان بکات یان تەڤگەرەکە خۆی تەسلیم بکات؛ پێویستە بزانن کە ئەم تەڤگەرە هەرگیز تەسلیمی نەبووە، و هەمیشە بەرخۆدان و ئامانجەکانی خۆی پاراستووە، تەنانەت لە ڕۆژانی زۆر سەختدایشدا خاوەنداری لێ کردووە. ئەمڕۆ بارودۆخی تەڤگەرەکە وەک جاران نییە. لەم هەلومەرجەدا کەس ناتوانێت ئەم تەڤگەرە فریو بدات، واتە تەسلیمی بکات. ناتوانن نە ڕێبەر ئاپۆ و نە تەڤگەر فریو بدەن. ڕێبەر ئاپۆ و ئەم تەڤگەرە تەڤگەرێک نین کە بتوانن فریو بدرێن. مەبەست لە سەرهەڵدان و تێکۆشانیان بۆ ڕێگریکردنە لە فریودانی گەلی کورد و گەلانی تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مرۆڤایەتی، بۆ ئەوەی بە لاڕێدا نەبرێن و لە شەڕ دوور بخرێنەوە. مەبەست لێی پەرەپێدانی ژیانێکە لەسەر بنەمای ڕەگ و ئامانج و ئارەزووەکانیان. تەڤگەر لەسەر ئەم بنەمایە سەریهەڵدا و درێژە بە خەبات دەدات. ئەگەر بیربکەنەوە و بڵێن دەتوانن ئەو جۆرە حیساباتانە لە ڕێکوپێکی دەربچن، لێکتێگەیشتن دروست بکەن، ڕەفتار بکەن وەک ئەوەی کێشەکە چارەسەر دەکەن، هەندێک هەنگاو دژی پارتی پەکەکە بنێن، چەکیان لێبکەن و بەم شێوەیە لەناویان ببەن، ئەمە مومکین نییە. ئەم تەڤگەرە بە ئامانجەکانیەوە بەستراوەتەوە. چەکدار بێت یان بێ چەک، بەپێی ئامانجەکانی بەردەوامە. خەبات تەنیا پەیوەست نییە بە چەکەوە؛ ئەمە تەنها جۆرێکە لە تێکۆشان. ڕێگا و ئامرازی تێکۆشان زۆرن. تەڤگەری ئاپۆیی لە ڕۆژی دامەزراندنیەوە تا ئەمڕۆ لە بوارە جیاجیاکاندا خەباتی کردووە. ئەم خەباتە بەردەوام دەبێت. هەرچی بۆ گەلی کورد و گەلی کوردستان و گەلی تورکیا و خەڵکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مرۆڤایەتی پێویست بێت، ئەم بزووتنەوەیە وەک بنەمای خۆی وەریدەگرێت و بەردەوامیش دەبێت. پێویستە هەمووان بەم شێوەیە لە ڕێبەر ئاپۆ و بزووتنەوە تێبگەن. دوای وەڵامە ئەرێنییەکەی کەجەکە لەسەر بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ، گرووپێک گەریلا مەراسیمێکیان بۆ سووتاندنی چەکەکانیان ئەنجامدا. ڕووداوێکی مەزن و شکۆداربوو، هەموو جیهان چاوی لێ دەکرد، ساتێکی مێژوویی بوو. لەم چوارچێوەیەدا هەمووکەسێک مەراقی ئەوە دەکەن؛ ئەرکی ئێستای ئەو گرووپە چیە، لە کوێن، بۆ کوێ دەچن، ئایا دەتوانن بچنە تورکیا؟ باس لەوەش دەکرێت کە هەندێک گرووپی دیکەی گەریلاش بەم شێوەیە چەکەکانیان دادەنێن. ئەمە تا چەند ڕاستە؟ لەسەر بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ مەراسیمێکی بەمجۆرە ئەنجام درا. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بۆ ئێمە بنەمایە. تەنها ئەگەر بانگەوازێک لە ڕێبەر ئاپۆوە بکرێت، گەریلا، تەڤگەر و ئەندامانی تەڤگەر دەتوانن ئەمە ئەنجام بدەن. جگە لە ڕێبەر ئاپۆ گوێ لە قسەی دیکە ناگرن. پێویستە هەمووکەسێک ئەمە بزانێت. چونکە ئەوانەی بەشداری ئەم تەڤگەرە دەبن، بەشداری ڕێبەر ئاپۆ دەبن. ئەمڕۆ ئەوانەی لەم تەڤگەرەدا خەبات دەکەن سوێند دەخۆن لەسەر بنەمای ئامانج، هێڵ و ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ چەک بەکاربێنن. لەسەر ئەم بنەمایە تێدەکۆشن. هەربۆیە جگە لە ڕێبەر ئاپۆ کەس ناتوانێت داوای دانانی چەکیان لێبکات. ئەگەر کەسێکیش دەیەوێت بەکاریبێنێت، قبوڵیان نەدەکرد. ئێمەش گوتمان ناهێڵین دابنرێت. چونکە هەموو ئەوکەسانەی بەشداری تەڤگەر دەبن، لەسەر بنەمای ڕاستی ڕێبەر ئاپۆ چەک بەکاردەهێنن. گەریلا لەسەر بانگەوازی ڕێبەر ئاپۆ ئەو هەنگاوەی ناوە. ئەو هەنگاوەی نراوە هەنگاوێکی مێژوویی بوو. ئەم هەنگاوە لە شوێنێکی مێژووییدا نرا. لەو قسانەی پێشکەش کرا لەسەر بنەمای بانگەوازەکەی ڕێبەر ئاپۆ بوو. ئەو هاوڕێیانەش باسیان کرد. واتە شرۆڤەیان کرد بۆچی چەک دادەنێن و ئامانجیان چییە و دەیانەوێت چی بکەن. هەروەها چەک سووتێنرا. بۆچی ئەم چەکانە سووتێنران؟ چونکە ئەمڕۆ ناتۆ خەریکی پەرەپێدانی چەک لە جیهاندایە. بە واتایەکی دیکە خەریکە چەکەکانی ئێستا زیاتر زیاد دەکات. خەریکە جیهان دەکێشێتە ناو شەڕی چەکەکانەوە. هەروەها شەڕێکی مەزن لە ڕۆژهەڵاتی ناوین بەردەوامە. گۆڕان و گۆڕانکاری گرنگ هەیە. سووتاندنی چەکەکان وەڵامێکە بۆ ئەمە. مانایەکی تری ئەوەیە نامانەوێت جارێکی تر شەڕ بکەین یان چەک بەکاربهێنین. هەربۆیە پێویستە دەوڵەتی تورک چوارچێوەیەکی یاسایی پەرەپێبدات. ئەگەر ئەمە پەرەپێبدات، لە ئێستاوە نامانەوێت جارێکی دیکە چەک بەکاربهێنین. لە مێژووی کورددا کەلتوورێک هەیە، ڕووناکی ئاگر گوزارشت لە نوێبوونەوە و هەنگاوی نوێ دەکات. یەکێکە لە هۆکارەکانی سوتاندنی چەکەکان ئەمەیە. ئەو هاوڕێیانەی ڕاگەیاندراوییاندا بە ڕوونی گوتوویانە، 'لەسەر داوای ڕێبەر ئاپۆ هەنگاوێکی سیمبولیک دەنێین. دەبێت دەوڵەتی تورک، ڕای گشتی تورکیا و تەنانەت جیهانیش ئەمە ببینن. دەمانەوێت پرسەکە لەسەر بنەمای سیاسی و یاسایی چارەسەر بکەین. نامانەوێت شەڕ بکەین. هەربۆیە چەکەکانمان دەسوتێنین و دەگەڕێینەوە شوێنی خۆمان.' بۆچی؟ چونکە لە تورکیا هەلومەرجی یاسایی بۆ ئەمە ئامادە نییە. ئەگەر بچن دەستگیر دەکرێن و ڕووبەڕووی دادگا دەکرێنەوە. دەکرێت سزای قورسیش بدرێن، چونکە بەپێی یاساکانیان ئەوانەی چەک هەڵدەگرن دوژمنی ئەوانە. سزای ئەمەش زۆر قورسە. تاوەکو یاساکان نەگۆڕدرێن و زەمینیەکی یاسایی ئامادە نەکرێت، چۆن هەڤاڵان بجنە تورکیا؟ لەبەر ئەمە نەچوون. هیچ گرەنتییەکی ئەمە نییە. هەربۆیە دووبارە گەڕانەوە بۆ شوێنی خۆیان. ئەو کەسەی ساڵانێکە بە چەکەوە لە چیادا دەژی و چۆن دەتوانێت چەکەی دانێت و بەم شێوەیە بمێنێتەوە؟ لە تورکیا هیچ شوێنێک نییە بچن، زەمینە نییە، تەنانەت ناتوانن لەوێ بژین. ناچارن جارێکی دیکە بگەڕێنەوە شوێنی خۆیان. هەربۆیە جارێکی تر گەڕانەوە بۆ شوێنی خۆیان. ئەگەر تورکیا گۆڕانکاری لە هەلومەرجی ڕێبەر ئاپۆ بکات، گۆشەگیری لاببات، ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی ئازاد خەبات بکات، بتوانێت پەیوەندی لەگەڵ هەمووکەسێک دانێت، یاساکانی ئازادی و ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک بەرەوپێش ببات، ئەوا بنەمایەک دروست دەبێت و دەتوانین چەک دانێین. تاوەکو ئەمە ڕوونەدات کەس ناتوانێت داوامان لێبکات چەکەکانمان دابنێین. لە میدیاکاندا هەندێک گفتوگۆ هەیە؛ دەڵێن 'لە دهۆک چەک دادەنێن' یان 'لە هەولێر چەک دادەنێن'. ئەمانە قسەی پوچن. کەس ناتوانێت بەم شێوەیە فشارمان لێ بکات، نە دەشتوانێت دەرفەتێکی بەمجۆرە درووست بکات. ڕەنگە هەندێک بیانەوێت وامان لێبکەن هەنگاوی لەو شێوەیە بنێین، بەڵام تاوەکو ئەو مەرجانەی باسم کرد بە دی نەیەن، ناتوانین گروپێکی نوێ بنێرین. ئەمە مەحاڵە. هێندەی تێدەگەین پڕۆسەیەکی نوێ دەستیپێکردوە و هیچ شتێک کۆتایی نەهاتووە. لە تورکیاش باسی دامەزراندنی کۆمیسیۆن دەکرێت. دەربارەی ئەم کۆمیسیۆنە زانیارییەکانتان لە چ ئاستێکدان؟ ئەو کۆمیسیۆنەی دادەمەزرێت چی دەکات، پێشنیارەکانی ئێوە لەم بابەتەدا چیە و ئایا هیچ هاوبەشکردنێکی بۆچوونەکان هەبووە؟ ڕێبەر ئاپۆ چەندین جار داوای دامەزراندنی کۆمیسیۆنێکی لە پەرلەمانی تورکیا کردووە. دەڵێت دەبێت ئەم کۆمیسیۆنە بە شێوەیەکی یاسایی دابمەزرێنن. چەندین جار ڕامانگەیاندووە دەبێت کۆمیسیۆن بە شێوەیەکی فەرمی و یاسایی دامەزرێت. چونکە تاوەکو لە بواری یاساییدا بونیات نەنرێت، هەرکاتێک بیانەوێت دەتوانن ئەو کۆمیسیۆنە لەناوبەرن. هەروەها لە ڕابردوودا کۆمیسیۆنەکان دامەزران. ئەو کۆمیسیۆنانە نەیانتوانی هیچ بەدەست بهێنن. کۆمسیۆنەکان زانیارییان کۆکردەوە و بە ڕەجەب تەیب ئەردۆگانیان دەدا. ئەوکات سەرۆک وەزیران بووە؛ ئەوان زانیارییان پێدەدا. ئەو کۆمیسیۆنە پرسەکەی چارەسەر نەکرد. ئەگەر ئەو کۆمیسیۆنەی ئێستا دادەمەزرێت بەم شێوەیەش بێت، ناتوانێت پرسەکان چارەسەر بکات. ئەوەندەی تێبگەین، ئەو کۆمیسیۆنەی دەیانەوێت دایبمەزرێنن، تەنها بۆ ئەوەی پەکەکە چەک دابنێت دامەزراوە. ئەوانەی ساڵانێکە لە چیادان چییان کردووە و بە پێی ئەمە سزایان چییە؟ دەیانەوێت ئەمە دیاری بکەن و بەو پێیە هەنگاو بنێن. ئامانجی ئەم کۆمیسیۆنە تەنها چەکدانانە. پرسەکە تەنها پەیوەندی بە چەکدانانەوە نییە. بێ چەکبوون بەشێکە لە پرسەکە نەک هەمووی، بەڵام دەوڵەتی تورک دەیەوێت پرسەکە تەنها لەسەر بنەمای بێ چەکبوون پەرە پێبدات. ئەگەر ئەمە بێتەدی، بە پێی ئەوان هەموو پرسەکان چارەسەر دەبن، بەڵام وا نییە. پرسی کورد تەنانەت پێش تێکۆشانی چەکداریش هەبووە... ئەگەر تێکۆشانی چەکداری پەرەی سەندبێت، هۆکاری هەیە. کورد قبوڵ نەدەکرا، نکۆڵی لێ دەکرا و دەیانویست کورد لەناوببەن. دەیانویست هەموو ئەو شتانە لە ناوبەرن باسی کورد و کوردستان دەکەن. کوردیش دەیویست بە ئیرادە، شوناس، بەها و کەلتووری  ئازادی خۆی بژی. هیچ دەرفەتێک بۆ ئەمە نەبوو. هەربۆیە تێکۆشانی چەکداری پەرەی سەند، بۆ ئەوەی تەڤگەر بتوانێت خۆی و گەلەکەی بپارێزێت. تەڤگەرێکی پاراستنییە. ئامانجی تەڤگەر ئەمە بوو. هەربۆیە ژێرخانی سەرهەڵدانی تێکۆشانی چەکداری هەیە. ئەگەر ئەم ژێرخانە نەهێڵن، ڕەنگە پەکەکە چەک دابنێت، بەڵام سبەی کەسێکی دیکە چەک هەڵدەگرێت. ئەگەر پەکەکە خۆی چەکدار کردبێت، ئەوە لەبەر ئەوە نییە کە ویستویەتی چەک بەکاربهێنێت، بەڵکو لەبەر سیاسەت و پراکتیکەکانی دەوڵەتی تورکیایە کە فشاری لەسەر دروستکردووە. هەربۆیە تەڤگەرێکی چەکداری پەرەی سەند. ئەگەر نایانەوێت تەڤگەرێکی چەکداری هەبێت، پێویستە سیاسەتەکانیان بگۆڕن. تەنها ئەوکاتە پرسەکە چارەسەر دەبێت. پرسەکە تەنها بە چەک چارەسەر نابێت. پرسی کورد جیاوازە. دەبێت پرسی کورد چارەسەر بکرێت؛ بۆ ئەمەش دەبێت لە یاساکان، سیاسەت و ئەقڵیەتیاندا گۆڕانکاری ئەنجام بدەن. تاوەکو ئێستا دەبینین هیچ گۆڕانکارییەک لە زیهنیەتی ئەواندا درووستنەبووە. هەرلەبەر ئەمەش هیچ گۆڕانکارییەک لە یاساکانیاندا ناکەن. هێشتا یاساکانی 'تیرۆر' جێبەجێ دەکەن. ئەگەر کۆمیسیۆن ئەمانە نەگۆڕێت، چارەسەری پرسی کورد بە بنەما نەگرێت، یاسای ئازادی دەرنەکات و یاسای ئەنتێگراسیۆنی دیموکراتیک دەرنەکات، پرسەکە چارەسەر نابێت. هەربۆیە دەبێت کۆمسیۆن لەسەر ئەو بنەمایە خەبات بکات. ئەو کۆمیسیۆنەی دەبێت دایبمەزرینن، متمانەی زۆر نابەخشێت. بۆچی؟ چونکە پێویستە هەموو سیاسەتی تورکیا لەو کۆمیسیۆنەکەدا گوزارشتی لێ بکرێت. لەلایەک دەڵێن 'کۆمیسیۆن دادەمەزرێنین'، لە لایەکی دیکەوە ئۆپەراسیۆن لە دژی جەهەپە ئەنجام دەدەن و دەیانخەنە زیندانەوە. هەرلەبەر ئەمەش جەهەپە-ئۆزگور ئۆزەل گوتی، 'لە ئێستادا بەشداربوون لە کۆمیسیۆنەدا ڕادەگرین'. ئەگەر جەهەپە بوەستێت یان بەشداری نەکات، کۆمیسیۆن چۆن پرسەکان چارەسەر دەکات؟ کام پرس چارەسەر دەکات؟ ئەگەر بەڕاستی کۆمیسیۆنێک بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد و پرسی دیموکراسی دابمەزرێت، ئەوا دەبێت هەموو تەڤگەرێکی سیاسی بەشداری ئەم کۆمیسیۆنە ببێت. ئەوکات بە پشتگیری کۆمەڵگە پرسەکە چارەسەر دەبێت، بەڵام بەشێکی زۆری لە دەرەوە بە جێدەهێڵیت. نەک هەر لە دەرەوە بەجێیان دەهێڵیت، بەڵکو دەیانخەیتە زیندانەوە. لە دۆخێکی لەم شێوەیەدا کێ پێی وایە ئەم کۆمیسیۆنە پرسەکانی تورکیا چارەسەر دەکات؟ ئەم دۆخە نیگەرانی درووست دەکات. ئێوە دەڵێن بە دامەزراندنی کۆمیسیۆن پرسەکە چارەسەر دەکەن، بەڵام دیاری ناکەن ئەم کۆمسیۆنە چۆن پرسی کورد چارەسەر دەکات. لە بابەتی پرسی چارەسەری کورددا، هێشتا پرسی قسەکردن بە زمانی کوردی هیچ بایەخێکی پێنەدراوە. چی دەڵێن؟ باس لە 'تورکیایەکی بێ تیرۆر' دەکەن. ئەمە مانای چییە؟ 'ئێمە وا لە پەکەکە دەکەین چەک دابنێت'. ئەمە دەهێننە ئاراوە. ناوی ناهێنن، بەڵام ناوی ڕاستەقینەی پرسی کوردە و لەسەر چارەسەری پرسی کوردە. ئەمە خاڵی یەکەمە. خاڵی دووەم ئەمەیە؛ دەڵێن 'پرسەکە چارەسەر دەکەین'، بەڵام لە لایەکی ترەوە هەنگاو دەنێن بۆ ئەوەی پرسەکە چارەسەر نەکرێت. دەستگیرکردنی سەرۆک شارەوانییەکان، فشارەکانی سەر جەهەپە و ئەو قسانەی کراوە ڕێک لەو کاتەدا ڕوودەدەن کۆمیسیۆنەکە پێکدەهێنرێت. کەسێک ئامانجی چارەسەرکردنی پرسەکەیە چۆن دەتوانێت هەنگاوی لەو شێوەیە بنێت؟ گرتنەبەری ئەم هەنگاوانە چارەسەرنەکردنی پرسەکە نیشان دەدات. ئەمەش نیگەرانییەکان زیاتر دەکات. بەڕێز بایک، دوای مەراسیمەکەی گەریلا، ئەردۆگان قسەی کرد. هەمووان چاوەڕێی کارێک بوون. هەندێک ڕەخنەیان لەوە گرت، هەندێکیش بە ئەرێنی پێشوازییان لێ کرد. ئێوە ئەو قسانەتان چۆن بینی؟ دوای هەنگاوە مێژووییەکەی گرووپەکەمان، ئەردۆغان قسەی کرد. ڕاستە، هەندێک دەڵێن قسەکان ئەرێنی بوو، هەدێکیش ئاماژەیان بەوە کرد کە زۆر شت لە ناوەڕۆکەکەیدا نییە. ئەردۆغان ساڵی ٢٠٠٩ قسەیەکی کردبوو کە لە هەمان چوارچێوەدابوو. لەوانەیە ئێستا هەندێک ڕوونتر گوزارشتی لێ کردبێت، بەڵام لە بنەڕەتدا لە هەمان چوارچێوەدا بوو. زۆر جیاواز نییە. بۆ نموونە، وتەبێژانی ئاکەپە بەر لەو قسانە هەندێک لێدوانیان دا، چاوەڕوانیان دروستکرد و وتیان 'ڕەجەب تەیب ئەردۆغان قسەیەکی مێژوویی دەکات'. بە واتایەکی تر، چاوەڕوانییەکیان دروستکرد کە ڕاگەیاندنێکی نوێ، مێژووییتر، گرنگتر بکات. ئەو لێدوانەی دراوە باشە، بەڵام زۆر کەمە. لە قسەکانیدا نەیوت، 'پرسی کورد چارەسەر دەکەین، بەو مەبەستە کۆمیسیۆنێک دادەمەزرێنین'. وتی 'وەکو ئاکەپە-مەهەپە-دەم پارتی کێشەکان چارەسەر دەکەین' و هەموو لایەنەکانی تری لە دەرەوە دانا. باسی ڕێکەوتنی کورد، عەرەب و تورکی کرد؛ تەواو، ئەم کۆمەڵگانە کاریگەرییان هەیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، پێگەیەکی گرنگیان هەیە، بەڵام لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کۆمەڵگەی تریش هەن. هەندێکیان بێنیت و هەندێکیان لە دەرەوە دابنێیت، دوودڵی دروستدەکات. لەبەرئەوە مشتومڕی زۆر دەکرێت. هەروەها ڕەخنەی زۆریش گیران. باشە، لەوانەیە بەشێکی قسەکان باش ببینن. هەمووان چاوەڕێی ئەوەیان دەکرد، بەڵام ناڵێین ئەنجامە خوازراوەکان هاتنەدی. بەڵام دەبوایە قسەکان بەهێزتر بووایە. دەبوایە بیگوتایە 'ئێمە دەمانەوێت پرسی کورد چارەسەر بکەین؛ ئێمە ئەوە لەگەڵ هەمووان بەدی دەهێنین.' دەبوایە بیگوتایە ئەمە 'تەنها بەرپرسیارێتی ئێمە نییە، بەرپرسیارێتی هەمووانە، هەربۆیە پێویستە بەیەکەوە چارەسەری بکەین.' پاشان هەمووان باوەڕ بەوە دەکەن کە کۆمیسیۆن دادەمەزرێت و ئەو قسانەی دەکرێن کێشەکە چارەسەر دەکەن. بەڵام لەو لێدوانەدا هەندێک دوودڵی زیادیان کرد و ڕێگەی بۆ ڕەخنە کردەوە. پاشان، سەرۆککۆمار ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بۆ قەرەبووکردنەوەی ئەمە هەندێک لێدوانی دان. وتی، 'تەنها کێشەی ئێمە نییە، بەیەکەوە چارەسەری دەکەین.' ئەمە باشبوو. دەبوایە قسەکان لەسەرەتاوە ئەمە بوایە. بەرپرسانی دەوڵەت کە لەنێویاندا ئەردۆغانیش هەیە ئاماژە بەوە دەکەن کە پرۆسەکە هەنگاو بە هەنگاو بەرەو پێش دەچێت. ئایا بارودۆخەکە لەلای ئێوەش بەهەمان شێوەیە؟ دەوڵەتی تورک بەتایبەتی بەرپرسانی ئاکەپە ئاماژەیان بەوە کرد، هەموو شتێک وەکو ئەوەی پلانیان بۆ دانابوو، بەڕێوە دەچێت. تەنانەت دەیانەوێت لەنێو کۆمەڵگەدا تێڕوانینێکی لەم شێوەیە دروستبکەن. بەڵام لەلای ئێمە بارودۆخەکە بەم شێوەیە نییە. کێشەکە وەکو ئەوەی دەڵێن  چارەسەر نابێت و هەنگاو نانرێت. بۆچی وا دەکەن؟ ئەمەش گومان دروستدەکات. چارەسەری پرسی کورد ناکەنە بنەما. تەنها ئامانجیان ئەوەیە کە تەڤگەر چەکەکانی دابنێت. دەیانەوێت تەڤگەر لاواز بکەن و کاریگەریی نەهێڵن تاوەکو بتوانن بگەنە ئامانجەکانیان. دەیانەوێت تێڕوانینی 'هەموو شتێک لەژێر کۆنترۆڵی ئێمەدایە، هەموو شتێک بەپێی داخوازییەکانی ئێمە پێشدەکەوێت' هەم لە ناوخۆ و هەم لە دەرەوە بهێننە کایەوە. بەم شێوەیە ئامانجیان ئەوەیە کە کە پێگە و دەسەڵاتی خۆیان بەهێز بکەن. بەڵام هێنانە کایەی تێڕوانینێکی لەم شێوەیە تا چەند دەرئەنجامی هەبووە، نازانین. ئێمە بەم شێوەیە لێکدانەوە ناکەین و بەم شێوەیە تێناگەین. هەموو شتێک بەپێی خواستی ئەوان ناڕوات؛ ئەم هەنگاوانەی کە تاوەکو ئەمڕۆ نراون بە دەستپێشخەری ڕێبەر ئاپۆ پێشخراون. ئەوەی تا ئێستا وتراوە هیچی بەرهەم نەهێناوە. باخچەلی قسەیەکی کرد، هەمووی ئەوەیە. لەبری ئەوە نە دەوڵەت و نە ئاک پارتی وەکو ئەوەی وتوویانە هیچ هەنگاوێکیان نەناوە. لەلایەنی ئەوانەوە هیچ هەنگاوێک نەنراوە. ڕێبەر ئاپۆ بینی کە باخچەلی درکی بەوە کردووە کە تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە مەترسیدان. درکی بەوە کردووە کە تورکیا بۆ ڕزگاربوون لەو بارودۆخە مەترسیدارە پێویستی بە کوردە. لەبەرئەوە باخچەلی ئەو قسانەی کرد. ڕێبەر ئاپۆش وەڵامی قسەکانی باخچەلی دایەوە. وتی، 'ئەگەر بەڕاستی دەتانەوێت گەلانی تورکیا، تورکیا لە مەترسی ڕزگاربکەن؛ ڕێگەی ئەمە گۆڕانکارییە لە سیاسەتەکەتاندا لەبەرامبەر کورد.' وتی، 'ئەگەر دەتانەوێت بیگۆڕن، من ئامادەم؛ دەتوانم ئەرکی خۆم بەشێوەیەکی تیۆری و پراکتیکی بەجێبهێنم. ڕێبەر ئاپۆ لەسەر ئەم بنەمایە هەنگاوی نا. هەروا لەخۆوە لەسەر داواکاری تورکیا بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە، بڕیاری کۆتایی هێنان بە هەموو تێکۆشانێکی چەکداریی لەژێر ناوی پەکەکەمان نەدا. ڕێبەر ئاپۆ خواستی بەم شێوەیە بوو. دەوڵەتی تورک نەیوت کۆتایی بە شەڕی چەکداری بهێنن، بەپێچەوانەوە، ڕێبەر ئاپۆ وای گوت. لەبەرئەوە ئەم هەنگاوانەی تاوەکو ئەمڕۆ نراون، لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە بەشێوەیەکی یەکلایەنە نراون. ئێمەش وەڵامی ڕێبەر ئاپۆمان دایەوە. ئێمە ئەو هەنگاوانەمان تەواوکرد کە ڕێبەر ئاپۆ دەستی پێکرد. ئەوەی کراوە ئەوەیە. ئێمەش وتمان، 'چیتر هەنگاوی یەکلایەنە کە لەلایەن ئێمەوە بنرێت ئەوەندەن؛ یەک هەنگاوی تر نانێین. ' ئەگەر بەڕاستی دەتانەوێت کێشەکە چارەسەر بکەن، ئێمە زەمینەمان بۆ ئەمە ئامادەکرد. ئەوانەی تا ئێستا کراون، لەو چوارچێوەیەدان. هەموو شتێک وەکو دەڵێن ئەوان پلانیان بۆ داناوە نەبوو. بارودۆخێک نییە وەکو ئەوەی دەڵێن 'هەموو شتێک بەپێی پلانی ئێمە بەڕێوەدەچێت'. تێڕوانینێکی لەم شێوەیە دروستدەکەن. دەیانەوێت هەم لە ناوخۆ و هەم لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا تێڕوانینی 'ئێمە شەڕمان کرد، پەکەکەمان کۆتایی پێهێنا، هیچ ڕێگەیەکی تر بۆ پەکەکە نەماوەتەوە، پەکەکە ملکەچ دەکەین' بهێننە ئاراوە. پێویستە هەمووان بزانن کە ڕاسییەکە ئەمە نییە. تورکیا تووشی کێشەیەکی گەورە بوو؛ چونکە ئەو خەباتەی ئێمە بەڕێوەمان برد، سیاسەتی ئەوانی لە دژی کورد و ڕێبەر ئاپۆ شکست پێ هێنا. ئەمەش کێشەی زۆر جددی بۆ تورکیا دروست کردووە. ئەگەر ئه م سیاسەته یان بەردەوام بوایه، ئەو کێشانەی ڕووبەڕووی دەبوونەوە زۆر گه ورەتر دەبوون. لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیشدا گۆڕانکاری گرنگ ڕوودەدات. ئەم گۆڕانکاریانەش کاریگەری زۆریان لەسەر تورکیا هەیە. کاتێک کێشە ناوخۆییەکان لەگەڵ کێشەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تێکەڵ دەبن، کاریگەرییان لەسەر چارەنووسی تورکیا دەبێت. ڕێبەر ئاپۆ وەک چۆن خۆی بە بەرپرسیار دەزانێت بەرامبەر بە کورد، خۆی بە بەرپرسیار دەزانێت بەرامبەر گەلانی تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش. ئەو مەترسییەکەی بینی و ویستی ڕێگری لێبکات. نایەوێت کورد و تورک و گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تووشی مەترسی ببن. نایەوێت تورکیا ڕووبەڕووی ئەو کێشانە ببێتەوە کە ئیمپراتۆریەتی عوسمانی تووشی بوو. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بەڕاستی بەرپرسیارانە مامەڵە دەکات. تورکیا و گەلانی تورکیای خۆشدەوێت. نایەوێت کێشەیان هەبێت. هەر بۆیە هەنگاوی تاکلایەنەی ناوە. هەوڵ دەدەن ئەو هەنگاوانەی ئێستا ناومانن وا دەری بخەن کە پێمان نراوە. هیچ شتێکی وا نییە. پێویستە هەموو کەسێک ئەم ڕاستییە زۆرباش بزانێت.

  هاوسەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەریی کەجەکە، ڕایدەگەیەنێت مسۆگەرکردنی ئازادیی جەستەیی رێبەر ئاپۆ لە رێگەی گەرەنتیی یاساییەوە شتێکی بنەڕەتییە، ئەمە مەرجی سەرەکی و داواکاریی یەکەممانە. بەبێ ئەم پێشهاتە، ئەستەمە پڕۆسەکە بە سەرکەوتوویی بەردەوام بێت. ئەمڕۆ گرووپێکی 30 کەسیی گەریلاکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، کە بەسێ هۆزات، هاوسەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەریی کەجەکەیان لەنێودابوو، لە رێوڕەسمێکى سمبولیکیدا لە ئەشکەوتی جاسەنە لە سنووری پارێزگای سلێمانی، چەکەکانیان سووتاندو لەناوبرد، بەسێ هۆزات داوای چەند هەنگاوێک لە حکومەتی تورکیا دەکات.  بەسێ هۆزات ئەم ئێوارەیە بە ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێسی راگەیاند: "ئێمە ئامادەین و خوازیارین بچینەوە تورکیا بۆ ئەوەی سیاسەتی دیموکراسی بکەین، درێژە بە تێکۆشانمان لەپێناو ئازادی و دیموکراسیدا بدەین."   بەسێ هۆزات دەڵێ: "پێویستە دەوڵەتی تورکیا مافی بەشداریکردن لە سیاسەتی دیموکراسیمان پێبدات. ئەگەر تورکیا هەنگاوی کرداری بنێت، یاسا دەربکات و چاکسازیی یاسایی ریشەیی بکات، ئێمە دەچینەوە تورکیا و بەشداری لە سیاسەتدا دەکەین."   هاوسەرۆکی کەجەکە هۆشداریشیدا لەوەی کە بەبێ گەرەنتی یاسایی و دەستووری، گەڕانەوەیان ئەستەم دەبێ و رایگەیاند: "ئەگەر رێککەوتنی یاسایی و دەستووری نەبێت، یان زیندانی دەکرێین یان دەکوژرێین. دەبێت گەرەنتی گەڕانەوەی گەریلاکانی پەکەکە بۆ تورکیا بکرێت." ڕێوڕەسمەکەى ئەمڕۆ لە شاری سلێمانی لە هەرێمى کوردستان وەرچەرخانێکی مێژوویی بوو دوای نزیکەی ٤٠ ساڵ لە شەڕی چەکداری.

  لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ کەناڵى ئەلعەرەبیە، هاوسەری والى و سەرکردەی یەکەمى د.ا.عش لە سوریا و عێراق، ئوم خەدیجە شیشانی، وردەکارییەکانی پەیوەست بوونی ئەو ڕێکخراوە تیرۆریستییە، لەگەڵ چەندین نهێنی دیکەی ئاشکرا کرد. "من نەمدەزانی قورئان بخوێنمەوە". ئوم خەدیجە شیشانی، هاوسەری عەبدوڵڵا مەکی، والى داعش لە سوریا و عێراق، وردەکاری سەرسوڕهێنەر لەبارەی ئەو ساتەی پەیوەندی بە ڕێکخراوەکەوە ئاشکرا دەکات و دەڵێت: هاوسەرەکەم هۆکارەکە بوو. ئەو دەڵێت "هاوسەرەکەم وردە وردە منی گۆڕی و هۆکاری پەیوەندیکردنم بە داعش بوو". ئاماژەی بەوەشکردووە، "من نەمدەزانی قورئان بخوێنمەوە، مامۆستایانی ڕووسیش لەناو ڕێکخراوەکەدا فێریان دەکردین". ئاماژەی بەوەشکردووە، سزا بەسەر ئەو کەسانەدا سەپێنراوە کە لە گروپەکە ئاینییەکە بەجێدەهێڵن. هەروەها دەڵێت "هاوسەرەکەم فێری کردم کە ئەوەی ڕێگەپێدراوە و ئەوەی قەدەغەیە لەناو ڕێکخراوەکەدا نەرم و نیانە". هەروەها ڕوونیشیکردەوە، "کاتێک بۆ یەکەمجار پەیوەندیم بەو ڕێکخراوە کرد، هیچ وانەیەکی ئایینی نەبوو، بەڵام دوای مردنی هاوسەرەکەم، گواسترامەوە بۆ میوانخانەیەکی مەنبەج، لەوێ دەستمان بە فێربوونی قورئان کرد، دوای ئەوە وانەی ئیمان و فیقهی وەک سزا بەسەرماندا سەپێندرا". ئاماژەی بەوەشکرد، کەتیبەی نوسەیبە بەپێی نیازی خۆیان ژنانیان دابەشکرد، زۆربەی ئەوانەی دەیانویست هێرشی خۆکوژی ئەنجام بدەن، ئەوروپی بوون، لەکاتێکدا ژنانی چیچانی و ڕوسی کەم بوون. لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت "ساڵانێک وەک بێوەژنێک لە میوانخانەکاندا ژیام، تەنها وردەکارییەکانی دیلبوونم لە ژنانی سەردانیکەرەوە بیستووە، تا ساڵی ٢٠١٩ هیچ ئێزیدییەکم نەبینیوە". هاوسەری پارێزگاری داعش لە سوریا و عێراق گێڕانەوەی شایەتحاڵی چارەنووسی ئەو ژنە ئێزیدیانە و خەیاڵی خۆی وەک دیلێک لەناو داعشدا گێڕاوەتەوە. ئەویش وتی: ئەگەر من لە شوێنی ئەو بومایە، بەرگەی ئەوەم نەدەگرت. هەروەها ئاماژەی بەوەشکردووە، "گرتە ڤیدیۆییەکانم لەسەر دیلەکان بینیوە و خۆمم لە شوێنی ئەوان خەیاڵکردووە، هەستم کردووە ئەوەی بەسەریاندا هاتووە نامرۆڤانە بووە، ئەگەر لە شوێنی ئەوان بوومایە، بۆ یەک ساتیش بەرگەی ئەوەم نەدەگرت". ناوبراو ئەوەش ئاشکرا دەکات هەمیشە دوو پشتێنی تەقەمەنی لەبەردا بووە، چونکە چاوەڕوانی هێرشێکی سەربازیی ئەمریکای نزیک بووە بۆ سەر قەڵاکەی لە بیابانی ئەنبار. لە درێژەی قسەکانیدا وتی "لەکاتێکدا فڕۆکەیەکی ئەمریکی بەدوای ئۆتۆمبێلێکدا دەگەڕا کە ئەوانی هەڵگرتبوو، لەو ساتەدا داوای لێکردم پشتێنێکی تەقینەوە لەبەر بکەم. من ڕەتمکردەوە، بۆیە ناچاری کردم بۆ ئەوەی لەلایەن هێزەکانی ئەمریکاوە نەگیرێم". ڕوونیشی کردەوە کە لە دوو هێرشی مووشەکی و زیاتر لە گەمارۆیەک لە بیابانی ئەنباری عێراق ڕزگاری بووە. سەبارەت بە مردنی هاوسەرەکەی، ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەوە بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر هات و دوای ڕۆژێک ئاگاداریان کردمەوە بەبێ ئەوەی هیچ وردەکارییەکی ڕوون و بینینی تەرمەکەی هەبێت". ئاماژەی بەوەشکردووە، "ڕۆژی شەممە پێیان وتم و وتیان ڕۆژی هەینی گیانی لەدەستداوە".

  لەڕاپۆرتێکدا ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز، بڵاویکردوەتەوە کە ئاڵدار خەلیل، سیاسەتمەداری دیاری کورد دەڵێت، پارتە کوردییەکانی سوریا بەمزوانە شاندێک دەنێرن بۆ دیمەشق بۆ گفتوگۆكردن لەسەر ئایندەی سیاسی ناوچەکەیان، لە چوارچێوەی  هەوڵەكانیان بە ئامانجی بەدەستهێنانی ئۆتۆنۆمی، سەرەڕای دژایەتی دەسەڵاتدارە ئیسلامییەکان نوێیەكانی سوریا.  مانگی رابردوو گروپە کوردە رکابەرەکان لە سوریا، دیدگایەکی هاوبەشیان راگەیاند، كە داوای یەکخستنی ناوچە کوردییەکانیان دەكات وەک یەکەیەکی سیاسی و ئیداری لە چوارچێوەی سوریایەکی فیدراڵیدا، بە ئامانجی پاراستنی ئەو دەستکەوتانەی کورد بەدەستیهێناوە لە کاتی شەڕدا. ئاڵدار خەلیل، ئەندامی ئەنجومەنی سەرۆکایەتی پارتی یەکێتی دیموکرات (پەیەدە)، هێزی باڵادەست لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا، بە رۆیتەرزی وتووە: بەڵگەنامەی دیدگای کوردی دەبێتە بنەمای دانوستان لەگەڵ دیمەشق و شاندەكە نزیكە لە ئامادەبون بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ دیمەشق.  بەڵام رەنگە روبەڕروی هەندێک زەحمەتی ببینەوە، چونکە هەڵوێستیان هێشتا توندە. خەلیل، ئەو هەنگاوانەی كە دیمەشق لە رابردودا گرتویەتیەبەر بە تاکلایەنە وەسف کرد، وتيشى: بەڵام ئێمە بەدوای گفتوگۆ و بەشداریکردندا دەگەڕێین. لەدوای کوشتنی بە کۆمەڵی ئەندامانی کەمینەی عەلەوییەکان لە مانگی ئازاری ساڵی رابردوو لەلایەن چەکدارە ئیسلامییەکانەوە لە ناوچەی کەنارەکانی رۆژئاوای سوریا، داواكارییەكان بۆ دەسەڵاتی فیدراڵی لە سوریا پەرەیسەندووە و، بەشێک لە عەلەوییەکانیش داوای حوکمڕانی ناناوەندێتی دەکەن. خەلیل دەشڵێت، رۆڵی ئەو هێزە ئەمنییانەی کورد سەرکردایەتیان دەكات دەستەبەرکردنی ئاسایش و سەلامەتی ئەم ناوچەیەیە، ئەگەر ئەمە لە رووی دەستوری و یاسایی و سیاسییەوە گەرەنتی نەکرێت، ئەوا گفتوگۆکردن لەسەر پرسی چەک بێهودە دەبێت. پێشبینیش دەکات ئەو هەنگاوەی پەکەکە کاریگەری لەسەر هەڵوێستی تورکیا هەبێت سەبارەت بە سوریا. وتیشی: تورکیا بوونی پارتی كرێكارانی كوردستان و ئەو گروپانەی كە نزیك لێوەی، كردووەتە بیانوو بۆ هێرش بۆ سەر باکوری رۆژهەڵاتی سوریا، چیتر تورکیا پاساوێکی نامێنێت بۆ هێرشکردنە سەر ناوچەکەمان.

پەروین بوڵدان ئەندامی شاندی ئیمراڵی لە گفتوگۆیەكدا لەگەڵ ئاژانسی (فورات):  سەرۆک کۆمار (ئەردۆغان) جاری یەکەمبوو شاندی ئیمراڵی قبوڵ کرد. ماوەیەکی زۆرە چاوپێکەوتن دەکەین. لەگەڵ پارتە سیاسییەکان چاوپێکەوتنمان کردوە. سەرۆک کۆمار کەسێکە کە دەبێت لە ناوەندی ئەم کارە بێت، لەم بابەتەدا زۆر لە دوورەوە وەستاوە. لەم بابەتەدا هیچ شتێکی نەگوتبوو. هەربۆیە هەموو کەسێک چاوەڕوانبوو. شاندی ئیمراڵی قبوڵ کردو لەم بارەیەوە بۆچوونی خۆمان بە هاوبەشی دەربڕی.  سەرۆك كۆمار گوێی لە بۆچوونەکانمان گرت کە لە ئاستێکدا پێشنیارەکانمان لە بەرچاو دەگرێت، خاوەندارێتی لە پرۆسە بکات. لە پڕۆسەی خاوەندارێتی کردن لەم پڕۆسەیەدا دەڵێین عەبدوڵا ئۆجالان ئیرادەو بڕیارێکی نیشاندا. ئەوەم بینی هەمان بڕیار لە لایەن حکومەتیشەوە هەیە. لەم لایەنەوە چاوپێکەوتنێکی مێژووی بوو. هۆکاری ئەوەی بۆچی لەم پرۆسەیەدا لەدورەوە دەوەستێت لە  سەرۆك كۆمار نەپرسی. ئەویش شتێکی نەگوت. بە پێشبینی خۆم، دەیەوێت بەڕێوەچوونی پرۆسەکە ببینێت. بەهۆی ئەو رووداوانەی لە دوای پرۆسەی ٢٠١٥ ڕوویانداوە بیری دەکردنەوەی هەبوو. بۆ ئەوەی هەمان شت ڕوونەدات، کاتێک بینی پرۆسەکە دەتوانێت بەرەو پێشەوە بڕوات، چووە ناو ناوەندی پرۆسەکە. ئێمە لەسەر ئەمە قسەمان نەکرد، بەڵام پێشبینیەکانمان بەمجۆرەیە. لە دیدارەکان لەگەڵ بەڕێز ئۆجالان تێبینی وەردەگیرێت، راپۆرت ئامادە دەکرێت. بەرپرسانی دەوڵەت بەشداری ئەم چاوپێکەوتنانە دەبن. چەندین کێشە هەیە، لە چەندین گۆڕەپان کێشە هەیە.  چەندین یاسا هەیە دەبێت ئامادە بکرێن. لە بری ئەوەی یەک بە یەک باسی ئەمانە بکەین، گوتمان دەبێت زەمینەی یاسایی بئافرێنرێت. ئاماژەشمان بەوە کرد جێبەجێکردنی هەندێک گۆڕانکاری یاسایی بەشدار دەبێت لە پرۆسەکەدا. لە ڕاستیدا ئەوان لەم ڕووەشەوە نەرێنی نین، بەڵام جارێک نازانرێت ئەو چی دەکات. هەندێک هەنگاو هەیە دەبێت بنرێت، هەندێک یاسا هەیە دەبێت دەربکرێت. دەمانەوێت لەسەر ئەمانە قسە بکەین، گفتوگۆیان لەسەر بکەین و لە هەمان کاتدا بەرەو پێشەوە بچین. چونکە ئەگەر کێشەیەک لەسەر ڕێگای ئاشتی هەبوو، ئەگەر شتێک هەبێت کە بتوانێت ڕێگری لێبکات، دەبێت سەرڕاست بکرێتەوە. بۆیە ڕێگریکردن لە ڕووداوی لەم شێوەیە گرنگە. هەنگاوی دیموکراتیک دەبێت بە بێگومان بنرێت. بێگومان دەبێت لەم پڕۆسەیەدا نەک تەنها وەزارەتی داد هەروەها بەرپرسیارێتی گەورە دەکەوێتە ئەستۆی هەموو ئەوانەی لە پڕۆسەکەدان و سەرۆکە گشتییەکانی ئۆپۆزسیۆنیش. بەرپرسیارێتی لە ئەستۆی پەرلەمانە. دەبێت پەرلەمان دەستبەجێ ئەرکی خۆی جێبەجێ بکات. زیندانەکان، کارەکانی قەیوم، زیندانییە نەخۆشەکان؛ باسی زۆر پرس دەکەین. ئەمە پرسە تەنها کوردو دەم پارتی پەیوەندیدار ناکات. پرسی ٨٥ میلیۆن مرۆڤە لە تورکیا. هەربۆیە دەبێت هەموو کەسێک لەم بابەتەدا هەوڵبدات و نزیکایەتی پیشان بدات بۆ ئەوەی هەنگاو بنرێت. دەبێت چوونە ئیمراڵی هەبێت، دەبێت دیدارێک لەگەڵ بەڕێز ئۆجالان ئەنجام بدرێت. هەنگاوێكی ڕوونبرێت و ئەگەر هەنگاو بە خێرای بنرێت، لە ناو چەند مانگدا ئەم پرۆسەیە تەواو دەبێت. بە تێڕوانینم ئەگەر تاوەکو مانگی حوزەیران هەنگاوی خێرا بنرێت، ئەوا پرۆسەکە تەواو دەبێت. ئەگەر یاسا دەربکرێت، پە*کە*کە بڕیاری هەڵوەشاندنەوە بدات، هەلومەرجی گونجاو هەبێت، کۆنگرە ببەسرێت و بڕیار بدرێت، لە هەمانکاتدا دەسەڵاتداری ئەوەی پێویستە ئەنجامی بدات و بەدی بێنێت، یاسا بە خێرای دەربکرێت ئەوا لە ناو چەند مانگدا مرۆڤ دەتوانێت بڵێت باسی تەواو بوونی ئەم کارە بکات. لەسەر دەركردنی یاساكان لەلایەن ئێمەوە کاری وەها دەکرێت. لەلایەن دەسەڵاتیشەوە هەیە، بەڵام ناتوانین ئەمە ئاشکرا بکەین.

مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لەبارەی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا دەڵێت، روون نییە واشنتن بەنیازی چییە، بەڵام ئیسرائیل حەز دەکات ئەمریکا بمێنێتەوە. لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ پێگەی ئەلمۆنیتەری ئەمریکی، لەبارەی ئەگەری مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە رۆژڤا رایگەیاند، “بەراستی بڵێم نازانم دەمێننەوە یان نا، سەربازەکان دەیانەوێت بمێننەوە، هێشتا ئیدارەی ترەمپیش سیاسەتێکی لەبارەی ئەم کێشەیەوە نەخستووەتەڕوو.” لە درێژەی قسەکانیدا مەزڵوم عەبدی باسی لەوە کردووە، دیار نییە هەڵوێستی ئەمریکا چییە و “ئەم کێشەیە دەکەوێتەوە سەر سەرۆک ترەمپ”، بەڵام ئەوەی ئەوان تێبینیان کردووە واشنتن سیاسەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەشێوەیەک دادەڕێژێت کە بەرژەوەندییەکانی ئیسرائیل بپارێزێت. نزیکەی دوو هەفتە دوای رووخانی رژێمی ئەسەد لە کۆتایی ساڵی رابردوو، وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا رایگەیاند، ژمارەی هێزەکانیان لە سوریا بووەتە دوو هێندە و گەیشتووەتە دوو هەزار سەرباز، لەکاتێکدا پێشتر واشنتن رایگەیاندبوو، 900 سەربازی ئەمریکی لە سوریا بوونیان هەیە. مەزڵوم عەبدی لەبارەی هەڵوێستی ئیسرائیل لەسەر مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە رۆژاڤا گوتی، “ئیسرائیل حەز دەکات هێزەکانی ئەمریکا لە رۆژاڤا بمێننەوە، ئێمەش ئومێدەوارین بمێننەوە تەنانەت ئەگەر بە ژمارەیەکی کەمی سەربازیش بێت.” لەدوای رووخانی رژێمی ئەسەد لە 08-12-2024، ئیسرائیل بۆردومانەکانی بۆ سەر ناوچە سنوورییەکانی باشووری رۆژئاوای سوریا چڕکردووەتەوە و ئۆپراسیۆنێکی بۆ سەر ئەو ناوچانە راگەیاند بەمەبەستی “دروستکردنی هێڵکی سەلامەت” و بەئامانجگرتنی پاشماوەکانی سوریا کە بە قوڵایی نزیکەی 25 کیلۆمەتر خاکی سوریای بەزاندووە. ئیسرائیل ناشیەوێت لەدوای رووخانی رژێمی ئەسەدە هەژموونی تورکیا لە وڵاتەکە فراوان بێت. لەدواین هێرشدا لە سەرەتای ئەم مانگە، ئیسرائیل بنکەی ئاسمانی T-4ـی لە نزیک حەما و بنکەیەکی سەربازیی دیکەی لە حومس بۆردومان کرد، دواتر میدیا ئیسرائیلییەکان رایانگەیاند, تورکیا بەنیازبووە لەو دوو بنکەیە سەرباز و کەلوپەلی سەربازیی جێگیر بکات. لە چاوپێکەوتنەکەی ئەلمۆنیتەر باسی گومانێک دەکرێت کە زمانی هەڕەشە و کردەوەکانی ئیسرائیل بەرامبەر تورکیا لەمەڕ رۆڵگێڕانی لە سوریا و قبوڵکردنی بە ئاشکرای بەڕێوەبەری خۆسەر ئەنقەرەی زۆر قەلەق و دوودڵ کردووە و رەنگە ئەمە هۆکارێکی دیکە بێت تورکیا گۆڕانکاری لە هەڵوێستی بەرامبەر رۆژاڤا دەکات. لەبارەی ئەو گومانەوە مەزڵوم عەبدی دەڵێت، “رەنگە ئەو بەڵگەسازییە سوودی خۆی هەبێت، تورکیا وەک دیمەشق ئیسرائیل بەجدی وەردەگرێت کاتێک دێتە سەر باسی نیگەرانییەکانی ئیسرائیل لەبارەی مەودای هەژموونی تورکیا لە سوریا، بۆیە جێی سەرسوڕمان نەبوو کاتێک هاکان فیدان بەئاشکرا گوتی، ‘تورکیا نایەوێت گرژییەکانی لەگەڵ ئیسرائیل لە سوریا قووڵبکاتەوە.'”

  هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە، ئەوەدووپاتدەکاتەوە هەتاوەکو ڕێبەر ئاپۆ ڕاستەوخۆ نەکەوێتە ناو پەکەکەوە ناتوانێت کۆنگرە کۆبکاتەوە، ناتوانێت بڕیار بدات، ناتوانێت خۆی هەڵوەشێنێتەوە، گەریلا ناتوانێت دەست لە چەک هەڵگرێت. ئەمەش ڕوونە. لەمیانى بەشداری بەرنامەیەکی تایبەتی مەدیا خەبەر تیڤیدا، بەسێ هۆزات هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە هەڵسەنگاندی بۆ پێشهات و ڕووداوەکانی دوای بانگەوازییە مێژوویەکی ٢٧ی شوباتی ڕێبەر ئاپۆ کرد. ئەو لەبەشێکى قسەکانیدا ئەوەى خستەڕوو، ڕۆژنامەوان، سیاسەتمەدار، ئەکادیمیستەکان، نووسەر، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی، شاندە جیاوازەکان، یاساناسەکان؛ هەموو ئەو دەوروبەرە جیاوازانەی کە دەیانەوێت ڕێبەر ئاپۆ ببینن، دەبوو توانای بینینیان هەبێت.   هەروەها ئەوەشى وت: دەبوو هەر کەسێک کە دەیەوێت بتوانێت بچێتە لای ڕێبەر ئاپۆ و چاوپێکەوتن بکات. دەبوو ڕێبەر ئاپۆ بتوانێت پەیوەندی لەگەڵ هەر کەسێک کە دەیەوێت دابنێت. دەبوو سیستەمی ئیمراڵی بە تەواوی بگۆڕدرایە. دەبوو ئەم سیستەمە، سیستەمی ئیمراڵی، سیستەمی گۆشەگیری و ئەشکەنجە بە تەواوی لا ببرێت. دەبوو ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆ جێبەجی بکرێت. بەرپرسەکەى کەجەکە ئەوەشى خستەڕوو مەبەستمان لە هەلومەرجی تێکۆشان و ژیانی ئازاد ئەمەیە. ئازادی جەستەیی ڕێبەر ئاپۆیە. دەبوو ڕێبەر ئاپۆ ڕێکخستنەکەی لە ناویدا هەموو ئەوانەی دەیانەوێت بیبینن دەبوو لە پەیوەندیدا بوایە. ئەمە دەبوو جێبەجی بکرێت. ئەمە جێبەجی کرا؟ جێبەجێ نەکرا. گۆشەگیری بەردەوامە. ٢٤ ڕۆژ لە ٢٧ی شوبات تێپەڕیوە. هێشتا گۆڕانکاری نییە. پەیوەندی زۆر نییە، زانیاریش نییە، زانیاریمان نییە. بەسێ هۆزات دەشڵێت: ئەمە چۆن دەبێت؟ بەڕێوەبەری پەکەکە ڕایگەندراوێکی بڵاوکردەوە. هەتاوەکو ڕێبەر ئاپۆ نەبێت، هەتاوەکو ڕێبەر ئاپۆ ڕاستەوخۆ نەکەوێتە ناو پەکەکەوە ناتوانێت کۆنگرە کۆبکاتەوە، ناتوانێت بڕیار بدات، ناتوانێت خۆی هەڵوەشێنێتەوە، گەریلا ناتوانێت دەست لە چەک هەڵگرێت. ئەمە ڕوونە. هیچ لایەنێکی ئەمە بێ گفتوگۆکردن نییە. تەنها ڕێبەر ئاپۆ دەتوانێت ئەم پرۆسەیە بەڕێوەبات. هەڤاڵان گوتیان. بێگومان بەمجۆرەیە. بەڕێوەبەری پرۆسەی ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک ڕێبەر ئاپۆیە. ڕێبەر ئاپۆ ئەم پرۆسەیە بەڕێوەدەبات. پرۆسەی گۆڕانکاری دیموکراتیک و سەرلەنوێ بونیاتنانەوە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە ئافرێنراوە و بەڕێوەدەبرێت. جگە لە ئەو، کەس ناتوانێت ئەم ئیرادە، هێز دەستپێشخەریی نیشان بدات. ئەمە ڕوونە.  هەتاوەکو لەم بابەتەدا هەنگاوێک نەنرێت ئەم کۆنگرەیە ناتوانێت کۆبێتەوە، ناتوانێت بڕیارێکی لەو شێوەیە وەربگرێت. تاکەکەس دەتوانێت ئەمە بکات ڕێبەر ئاپۆیە. دامەزرێنەری پەکەکەیە. ئەوەی کۆتایی بەم پرۆسەیە بهێنێت، کۆتایی بە تێکۆشانی چەکدار بێنێت، ڕێبەر ئەپۆ خۆیەتی. ئەمە ڕوونە.

ئەندامی کۆمیتەی بەڕێوەبەری پەکەکە موراد قەرەیلان، لە میانی بەشداریکردنی لە بەرنامەیەکی تایبەتی ستێرک تیڤییدا، سەبارەت بە بانگەوازە مێژوویەکەی ٢٧ـی شوباتی بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجالان دەدوێت و لە قسەکانیدا بانگەواز بۆ بەشداربوون لە ئاهەنگەکانی نەورۆزدا دەکات. هەروەها ئاماژە بەوەش دەکات، کە پەکەکە وەک ئایدۆلۆژیا و سیاسەت و لایەنی سەربازی لە بەهێزترین کاتەکانی خۆیدایە، بۆیە دەڵێت؛ پشتگیریکردنمان لە پڕۆسەی ئاشتی لەبەر ناچاربوونمان نییە، بەڵکو لەبەرئەوەیە باوەڕمان بە دیدگا و پێگەی ئاشتی و پرۆژەکەی ڕێبەر ئۆجالان هەیە.   بفەرموون لە دەزگای میدیایی هاوڵاتییەوە گوێبیستی دەقی گفتوگۆکەی "موردا قەرەیلان" بن:   لە دەستپێکی پرۆسەی نەورۆزداین، ئاهەنگەکانی نەورۆز بە درووشمی “ڕێبەرێتی ئازاد، کۆمەڵگەی دیموکراتیک” بە جۆشوخرۆشەوە پێشوازی لێدەکرێت، بەم بۆنەیەوە دەتانەوێت چی بڵێن؟   سەرەتا سڵاو لە هەموو گەلی کورد دەکەم و نەورۆزییان پیرۆز دەکەم، پێش وەڵامدانەوەی پرسیارەکەتان دەمەوێت ئەم بڵێم؛ کۆچی دوای دایکە ساکینە ئاراتمان بیست، جێگەیی نیگەرانی و غەمگینیمانە، لە نزیکەوە دایکە ساکینەم دەناسی، دایکێکی نموونەی بوو، هەموو ژیانی لە ڕەنج و فیداکارییدا بەسەر برد و تا کۆتای ساتی ژیانی بەردەوام بوو، بە ڕەنج، ئیرادە و جەختکردنەوەدا نموونەیی بوو، دایکە ساکینە دایکی هەموومان بوو. بەڕاستی کۆچ کردنی غەمگینی کردین، سەرساغی خۆمان بۆ هەموو بنەماڵەکەی، دایکانی ئاشتی و خەڵکی ئامەد دەخوازم، ڕاستە لە ژیاندا نەما و لە دەستدانێکی گەورەیە، ئەرکمانە ببینە ڕۆڵەیەکی باشی ئەو و ببینە شایستەیی فیداکاری و ڕەنجەکانی، بەڵێنی ئەمە دەدەین. نەورۆز گرنگییەکی تایبەتی هەیە لە مێژووی گەلانی هەرێمەکە و کوردستاندا، ڕێبەر ئاپۆ پێش ٥٢ ساڵ لە ڕۆژی نەورۆز دەرکەوتنە مێژوویەکەی دەرخست، لەو سەردەمەوە هەمووکاتێک نەورۆز بووە بە ڕۆژی دەرکەوتنی نوێ، بەرخۆدان و چالاکی؛ بووە ڕۆژێک کە پریشکی ئاگر گەیشتە ئاسمان، کە پێشتر کردنەوەی ئاگر بە توندترین شێوە قەدەغە دەکرا.   گەلەکمان لە دەوری ئاگری نەورۆز، ئاگری بەرخۆدان و ئازادی سات بە سات زیاتر پیرۆزییان کرد و پێشوازییان لێکرد، لەم پێناوەدا گەلێک شەهید گیانیان فیدا کرد، لە سەرووی هەموویەوە لە بۆتان و نسێبین، لە هەموو کوردستان بە فیداکاری شەهادەت جێگیر بوو، وە بەم شێوەیە قبوڵ کرا، لەسەر ئەم بنەمایە هەموو شەهیدانی نەورۆز بە ڕێزدارییەوە بیردێنمەوە. سەرەتا نەورۆز لە ڕێبەر ئاپۆ پیرۆز دەکەم، سڵا و ڕێزداری و دڵسۆزی خۆمانی نیشان دەدەم، هەروەها نەورۆز لە دایکی شەهیدانمان و هەموو بنەماڵەی شەهیدان پێرۆز دەکەم، وە ئەم ڕۆژە پیرۆزە لە هەموو گەلی کوردستان و گەلانی هەرێمەکە پیرۆز دەکەم، لە گەریلاکانی ئازادیی کوردستان و هاوڕێیانمان پیرۆز دەکەم، لە دڵەوە هیوای سەرکەووتن بۆ هەمووان دەخوازم لە ساڵی نوێی نەورۆزدا، لە کەسێتی کاوەی سەردەم- مەزڵوم دۆغان و زەکی ئاڵکاندا هەموو شەهیدانی شۆرش بە ڕێز و پێزانینەوە یاد دەکەمەوە، ئەو بەڵێنەیی بەوانمانداوە دووبارەدەکەینەوە، یادەوەریییان لە کوردستانی ئازاد و دیموکراتیکدا زیندوو دەبێت.   هاوکات جەژنی ڕەمەزان نزیک دەبێتەوە، لە ئێستاوە جەژنی ڕەمەزان لە گەلەکەمان و جیهانی ئیسلامی پیرۆز دەکەم. لە کاتێکی گرنگدا پێشوازی لەم ڕۆژە پیرۆزانە دەکەین، بەتایبەت نەورۆزی ٢٠٢٥ نەورۆزێکی ئاسایی نییە، لە پڕۆسەیەکی مێژوویی زۆر گرنگدا پێشوازی لە نەورۆزی ٢٠٢٥ـی تێکۆشانی ئازادییدا دەکەین، گەلەکەمان ئەم نەورۆزە بە درووشمی “ڕێبەرێتی ئازاد، کۆمەڵگەی دیموکراتیک” پیرۆز دەکات، ئەم جددیترن دیاریکردنە، ئەم نەورۆزە دەبێتە سەرەتایەکی نوێ بۆ نەورۆزی چارەسەری و ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ، هەرخۆی ئازادیی ڕێبەرێتی لە هەمانکاتدا ئازادیی گەلی کورد و چارەسەری پرسی کوردە، بۆئەوەی نەورۆزی ٢٠٢٥ ببێتە نەورۆزی ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ و گەلی کورد، دەبێت بە هەموو هێزێکمانەوە بکەوینە هەوڵدان و تێکۆشانەوە. دەکرێت نەورۆز ببێتە سەرەتایەک، هەرخۆی لە مێژووی تێکۆشانماندا، هەموو نەورۆزێک بووە سەرەتای دەرکەوتن و پشکوتنێکی نوێ، ئەم نەرۆزەش ڕەنگە ببێتە سەرەتایەک بۆ هەڵمەتی ئازادیی و چارەسەری، پیویستە بەم مانایە پێشوازی لە نەورۆز بکرێت، هەرخۆی گەلەکەمان وەک ئازادیی ڕێبەرێتی پێشوازی لە نەورۆز دەکات؛ ئەمە هەڵوێستەیەکی درووستە، بەڵام دەبێ زۆر بەرفراوانتر هەڵسەنگێندرێت. ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ بە مانای چارەسەری و ئازادی گەلی کوردە، هاوکات بەمانای ئاشتی نێوان گەلانی کورد و تورکە، لەگەڵ خۆییدا نەک بە تەنها گەلی کورد، گەلی تورکیش بگۆڕێت، هەموو کۆمەڵگەی تورکیای دیموکراتیک و ئاشتی خواز، ڕەنجدەر و لایەن چەپ-سۆسیالیستییەکان لەم کاتەدا بۆ ئازادیی ڕێبەرێتی بکەونە جموجۆڵەوە، لەسەر ئەم بنەمایە دەبێت هەموو کەسێک بەشداری نەورۆز ببێت، خواست لە کوردستان و لە هەرێم، خواست لە ئەورووپا و دەرەوەی وڵات، وڵاتپارێزان و هەموو کەسێک و بەتایبەت گەلی کورد دەبێت بە بەهێزترین شێوەیە بەشداری نەورۆزی ٢٠٢٥ ببێت. دەبێت گۆڕەپانەکی نەورۆز پڕبکرێت و داوای ئازادی ڕێبەر ئاپۆ و گەلی کورد بکرێت، لە نەورۆزدا تەنها دەبێت درووشمەکانی “بژی سەرۆک ئاپۆ و ئازادیی بۆ ڕێبەرێتی” بەرزبکرێنەوە، پێویستە بە بەهێزترین شێوەی جەماوەری درووشمەکان بگوترێنەوە، دەبێت هەموو ئازادیی، دیموکراسی و یەکسانیخوازێک لە دەووری خواستی گەلی کورد کۆببێتەوە.   لەم ڕووەوە بەتایبەت نەرۆزی ئامەد زۆر گرنگە، ئامەد هەم ناوەندییە، هەمیش بە تەواوەتی ڕۆژی ٢١ـی ئادار لەوێ نەورۆز پیرۆز بکرێت، بۆیە دەبێت بەشداربوونی نەورۆزی ئامەد، لە نەورۆزی ٢٠١٣ گەورەتر بێت، ئەو نەرۆزە نزیکەی دوو ملیۆن کەس بەشدارببوون، بۆ ئەمساڵیش دەبێت جەماوەری و گەورەتر بێت، گەلانمان لە دەوورووبەری ئامەد، لە ڕحا، لە ئیلح و مێردین دەبێت بەشداری دوو نەورۆز ببن، هەم نەورزۆی شارەکەی خۆیان، هەمیش بەشداری نەورۆزی ئامەد ببن، بەتایبەت بەم شێوەیە گەلەکەمان گرنگی بداتە پرۆسەکە و بانگەوازی بکات. داواکاری ئاشتی، چارەسەری، ئازادیی و دیموکراسی دەبێت لەو گۆڕەپانەدا بە جەماوەری دەرببرێت، دەبێت جیهان پیرۆزبایی گەورەی ئازادیی و دیموکراسی ببێنێت، دەبێت بەم شێوەیە پێشوازی لە نەورۆز بکرێت.   لە ٢٧ـی شوباتدا ڕێبەرێتی لە پێش چاوی هەموو جیهان بانگەوازێکی کرد، تەڤگەر بانگەوازەکەی وەک مانیفێستۆیەک پێناسەکرد و ئاگربەستی ڕاگەیاند، بەڵام دەوڵەت هیچ هەنگاوێکی نەنا، لە بەرنامەیەک لە ٤ـی شوباتدا وتت “دەبێت ڕێبەر ئاپۆ ئازاد ببێت، بە تەنها ناتوانم بانگەوازی چەکدانان لە گەریلا بکەم” سەبارەت بەمە ئێوە چی دەڵێن؟   ئێستاش من هەمان شت دەڵێم، تا ئێستا چەندین هەڤاڵمان بەشداری بەرنامەبوون، دوایین جار هاوسەرۆکایەتیمان بەشدار بوو، هەمان شتیان وت. ئێستا ئەو کەسانەی کە هەوڵ دەدەین لەگەڵیان ئاشتی بکەین، واتە دەوڵەت، دەبێت ڕاست تێبگات، ئەو شتەی کە ڕێبەر ئاپۆ بە بانگەوازە مێژووییەکەی خستیە ڕۆژەڤەوە بێ بەها نییە، شتێکی زۆر مەزنە، ٥٢ ساڵە تێکۆشانێک، ٤١ ساڵە شەرێک بەردەوامە، کادران بە بڕیاری خاوەن هەڵوێستی ئایدیۆلۆژیک، لە ناو ئەم تەڤگەرەدا جێیان گرتووە، بڕیاری بەستنی کۆنگرە، هەڵوەشاندنەوەی پارتی و چەکدان شتێکی ئاسایی نییە. بۆیە دەبێت دامەزرێنەری ئەم پارتە ڕێبەر ئاپۆ، کە هەموو هەڤاڵان ئەو بە بنەما وەردەگرن، دەتوانێت ئەم پرۆسەیە بە ئەنجام بگەیەنێت، ڕێبەر ئاپۆ دەتوانێت ئەمە بە شێوەیەکی چالاک بخاتە پراکتیکەوە، ڕێکخستنی بکات و بە شێوەیەکی تەندروست بە سەری بخات، بۆ ئەوەی هیچ گروپێک لە دەرەوە نەمێنێت، هەموو کەسێک قایل بێت، ئێمە دەڵێین با وابێت، هەندێک ئەمە وەک مەرجێک شڕۆڤە دەکەن و دەڵێن، “مەرج قبوڵ ناکەین”، بەڵام بۆ ئەوەی بە تەواوەتی بگوزەرێت ئەمە پێداویستییەکە، دەبێت دەرفەت هەبێت بۆ ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ بە شێوەیەکی چالاک بەشداری پرۆسەکە ببێت، واتە دەبێت ئازاد بێت، ئازاد کارەکانی بکات. هەندێک هەڤاڵمان لە گۆڕەپان نین، یان لە دەرەوەی وڵاتن یان لە زیندانن، لە ڕاگەیاندراوەکانیاندا ئاماژەیان بەوەدا دەکرێت ڕێبەرێتی بە هۆی تەکنیکەوە پەیام بنێرێت، بەڵام ئەمە کارێک نییە تەنها بە پەیامێک تەواو ببێت، بابەت ئەوەیە ئەگەر کۆنگرە دروست ببەسرێت، دەبێت ڕێبەر ئاپۆ لە هەموو قۆناغەکان و ئەو بڕیارانەی دەدرێن ئاگادار بێت و وەڵام بداتەوە. ڕەنگە نەیەتە گۆڕەپانی کۆنگرە و لە دەرەوە بەشداری بکات؛ لەم بارەدا تەکنیک دەتوانێت ڕۆڵی هەبێت، بەڵام دەبێت شاندێک بچێتە لای و بگەڕێتەوە، دەبێت ڕوانگەکان بدات بە شاندەکان و بیانێرێت، هەروەها دەبێت لەگەڵ ئەو کەسانەدا قسە بکات کە قایل نەبوون، با هەموو کەسێک بزانێت، لە دۆخی ئێستادا هەڤاڵ، شەڕڤان و فەرماندەمان هەیە قایل نەبوون، هەڤاڵان لە دەرەوە بەم شێوەیە قسە دەکەن بە زانینی خۆیان هەڵسەنگاندن دەکەن، بەڵام لێرەین و ئێمە باشتر دەزانین، لێرەدا هەندێک بابەت هەیە بۆ هەڤاڵان جێ بهێڵرێت باشتر دەبێت. ئێستا لە ڕێگەی سەرکەوتنی ئەم قۆناغەدا هەندێک لە بەرپرسانی دەوڵەت دەڵێن، “پێویستە بە تەواوی جێبەجێ بکرێت و ئەنجام بدرێت”؛ ڕاستە، پێویستە ئەمە جێبەجێ بکرێت، بەڵام بۆ ئەوەی جێبەجێ بکرێت، پێویستە هەلومەرج بئافرێنرێت، دەوڵەت باخچەلی بانگەوازێکی کرد و ڕێگەی لە پێش ئەم پڕۆسەیە کردەوە، لەو بانگەوازەدا چی وتبوو؛ “با عەبدوڵا ئۆجالان بۆ چەکدانان و هەڵوەشاندنەوە بانگەواز بکات؛ با لەگەڵ گروپی دەم پارتی لە پەرلەمان قسە بکات؛ بەم شێوەیە هەتا کۆتایی مافی هیوا دانی پێدادەنرێت.” بۆیە ئێستا بانگەوازێک کراوە و کەسانی بەرپرسانی دەوڵەت ئاماژەیان بەوەکردوە بانگەوازەکەیان پێ باشبووە، لە شوێنی خۆیدا بینیویانە و مەمنونی بوونە. دیسان وەک پەکەکە ئێمەش وەڵامی ئەرێنیمان دایەوە و بۆ ئەوەی ئەم پڕۆسەیە بەڕێوە بچێت، ئاگربەستمان ڕاگەیاند، لە ڕاستیدا سەرەتا بە شێوەیەکی ئەرێنی پێشوازییان لەم بابەتە کرد و ڕایانگەیاند کە بانگەوازەکەی ڕێبەرێتی تەواو دەکات، دەکرێت هەندێک دواتر هەڵوێستیان گۆڕیبێت، بەڵام تاوەکو کۆتایی ئەرێنی نزیک دەبینەوە، بە پڕۆژەی ڕێبەر ئاپۆ باوەڕ دەکەین و بە تەواوی بەشدار دەبین، لەم دۆخەدا پێویستە هەندێک یاسای سەرڕاست بکرێن و ڕێگەی لە پێش ڕێبەرێتی بکرێتەوە، بەڵام لەجیاتی ئەوەی ئەمە بکەن (واتا یاساکان سەرڕاست بکەن)، شتەکانی وەک “مێژووی کۆنگرە کەیە، لە کوێ کۆ دەبێتەوە” و هتد قسە دەکەن، باشە، بەڵام لە دۆخی ئێستادا لە گۆڕەپان شەڕ هەیە و دەرفەت نییە ئەمە جێبەجێبکرێت! ئەگەر لایەنی دەوڵەتیش بەڕاستی دەیەوێت ئەم پڕۆسەیە جێبەجێکرێت، پێویستە وەک دەستنیشانکراوە لە نێوان گەلانی کورد و تورکدا یەکێتی و ئاشتیی دروست بکرێت، یەکسانی جێبەجێ بکرێت و بۆ ئەمەش پێویستە هەمووکەسێک ئەرکی خۆی جێبەجێ بکات. سەبارەت بەمەش دەمەوێت خاڵێکی تریش ئاماژە پێ بکەم، بۆ نموونە، ئێستا شەڕڤان و فەرماندەرەکان زۆربەیان ئەو هەڤاڵانەن کە دوای ساڵانی ١٩٩٩ و ٢٠٠٠ـەوە بەشداری ڕیزەکانمان بوون، هەموو ئەوانەی دوای ئەو ساڵانە بەشداربوونە، بە ئامانجی مسۆگەرکردنی ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ بەشداربوون، هەتا ئەو هاوڕێیانە دەنگی ڕێبەر ئاپۆ نەبیستن، نەبینن کە ڕێگە لە پێش ئازادیی ڕێبەر ئاپۆ کراوەتەوە، ناکرێت بە ئاسانی قایل نابن، بۆیە وتم، بانگەواز ناکەم، چونکە لەگەڵ هەڤاڵان دەژیم، دەیانناسم و دەزانم، بۆ شتێک کە قایل نابن و ئەنجام نادرێت، بۆچی بانگەواز بکەم! بێگومان من بانگ ناکەم؛ چونکە لە شوێنی خۆیدا نییە، بۆ ئەمەش پێویستە هەوڵدان نیشان بدرێت، هەروەها لە ناو شەڕداین، چۆن شتێکی وەها بۆ هێزێک کە لە ناو شەڕدایە دەگوترێت! ئەو هێزانەی لە ناو دەوڵەتن بە عەقڵی سەلیمەوە دەجوڵێنەو، پێویستە ئەم دۆخە لەبەرچاو بگرن و بۆ پێشکەوتنی پڕۆسەکە ئەو شتانەی پێویستە جێبەجێی بکەن، ئەوجا بەم شێوەیە پڕۆسەکە پێش دەکەوێت.   زمانی بەشێک لە بەرپرسانی دەوڵەتی تورک لەم پرۆسەیەدا هیچ گۆڕانکاری بەسەردا نەهات، زمانێکی توند و ژەهراویی بەکار دەهێنن، ماوەیەک پێش ئێستا یاشار گولەر وەزیری بەرگریی تورکیا قسەی کرد و ڕایگەیاند، “دەبێت بەبێ هیچ مەرجێک چەکەکانیان تەسلیم بکەن”، لەم بارەیەوە چی دەڵێن؟   بێگومان ئەمەش بابەتیكی گرنگە، پرسی کورد پرسێکی دێرینە، ئەگەر لە سەردەمی عوسمانییەکانەوە لەبەر چاو بگرین، ٢١٩ساڵە سیاسەتی نکۆڵی هەیە؛ ئەو کاتەی عەبدوڵا بابانزادە لە کویسنجەق لە ساڵی١٨٠٦بە چەقۆ لە پارێزگاری عوسمانی دا، لەو کاتەوە ئەم کێشەیە بوونی هەیە، بەتایبەت لە سەردەمی کۆماردا، ئەگەر سەرهەڵدانی شێخ سەعید بە سەرەتایەک بەراوەرد بکەین، پرسی کورد ئێستا ١٠٠ ساڵە بوونی هەیە. لە سەدەی ڕابردوودا کۆمەڵکووژی و لەناوبردن زۆر ڕوویداوە، لە سەردەمی ئێمەشدا کوشتن و کۆمەڵکووژیی ڕوودەدات، دەوڵەت دەڵێت، ‘تورکیایەکی بەبێ تیرۆر’، بە واتایەکی تر توندوتیژی بە تیرۆر ناودەبەن، بێگومان ئەگەر ئەو توندوتیژییە بە تیرۆر ناو ببەن ئەمە یەکلایەنە نییە، ئەگەر ئەوەی ئێمە دەیکەین ‘تیرۆر’ بێت، ئەوەی دەوڵەت لەوە زیاتر تیرۆری کردووە، لە کوردستان ١٧ هەزار و ٥٢٥ هێرشی ناڕوون و نادیار بوونی هەیە، کە لە لایەن هێزەکانی دەوڵەتەوە ئەنجام دراون. لە زۆربەی ئەم شەڕانەدا مرۆڤ گیانیان لەدەستداوە، هەندێکیان بە برینداری لە هێرشەکان ڕزگاریان بوو، جگە لەوەش ژمارەی ئەو گوندانەی کە چۆڵکراون و ئەو کەسانەی کوژراون، بێ شومارە، ئێستا هەندێک باسی هەستیاری دەکەن؛ ئایا گەلی کوردیش هەستیاری نییە؟ بێگومان کە هەیانە. بە کورتی شەڕێک ڕوویداوە؛ ڕەگ و ڕیشەی بۆ ١٠٠ ساڵ پێش ئێستا دەگەڕێتەوە، ئێمەش دەمانەوێت لە ئێستاوە ئەم کێشەیە چارەسەر بکەین، واتە ئێمە دەمانەوێت ئاشتی دروست بکەین، بەڵام بۆ ئەوەی ئەمە بکرێت، سەرەتا دەبێت ئەو زمانەی کە بەکاردێت زمانی ئاشتی بێت نەک زمانی دوژمنایەتی، بێگومان عەقڵیەتیش دەبێ عەقڵیەتی دۆستایەتی بێت نەک دوژمنایەتی، بەڵام ئێستا دەبینین؛ ئەو عەقڵیەتەی کە هەیە و ئەو زمانەی کە بەکاردێت هەمان ئەو عەقڵیەتەی ڕابردووە، زمانیان پڕە لە ئاگر، پڕە لە دوژمنایەتی زمانیان ئاگری لێدەبارێت.  زۆر لایەن هەن کە دەیانەوێت ئەم پرۆسەیە تێکبدەن، ڕوونە کە هەندێک لایەن لەلایەنی حکومەت و هەروەها لە لایەنی کوردیشەوە هەیە کە دەیانەوێت ببنە هۆی تێکدانی ئەم پرۆسەیە، لە هەمووی گرنگتر، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا زۆر لایەن هەن کە دەیانەوێت ئەم شەڕە بەردەوام بێت، چونکە زۆربەی ئەمانە سوود لەم شەڕە وەردەگرن. هەر بۆیە ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت ئاڕاستەکان بگۆڕێت، واتە کەسانێک هەن کە شەڕیان دەوێت، مرۆڤ لێیان تێدەگات، سروشتییە ئەوان زمان تیژ بن و هەرچییەک دێتە مێشکیان بیڵێن، بەڵام بەکارهێنانی هەمان زمان لەلایەن بەرپرسانی حکومەتەوە کە وەزیرن و ئەرکی فەرمییان لەسەرە، بابەتێکی ترە و  نابێت بەو شێوەیە بێت، ئێمە ئاشتی دروست دەکەین یان دەمانەوێت یەکتر لەناو ببەین؟   لەم شەڕەدا کەس ناتوانێت بە وتنی “من سەرکەوتم”، سەرکەوتنێکی هەرزان بەدەست بێنێت، ٤١ ساڵە ئەم شەڕە بەردەوامە و لایەنەکان نەیانتوانیوە یەکتر لەناوببەن، ئێمە نە توانیومانە هێزەکانی حکومەت لە کوردستان دەربکەین، نە ئەوان توانیویان وەک ڕێکخستن ئێمە لەناو ببەن و سەنگەرەکانمان لێ وەربگرن، واتە ئەنجامەکە گەیشتووتە بن بەست و دەبێت قبووڵی بکەن، بەڵام هەندێک هەوڵدەدەن بە وتنی ‘ئێمە سەرکەوتین’قازانج بکەن. بۆنمونە سەیری وەزارەتی بەرگری دەکەیت، یاشار گولەر کە بەرپرسیارێتی لەدەستە؛ هەموو لێدوانەکانی بێبنەمایە، ئێستا هێرشی ئاسمانی دەکرێتە سەر هەرێمەکانی پاراستنی مێدیا، وایە؟ تەنانەت بەو فڕۆکانەشەوە ناتوانن هیچ زیانێکمان پێ بگەیەنن، چونکە ئێمە ڕێوشوێنی پێویستمان بەرامبەریان گرتووەتەبەر، بەڵام بەردەوام و بەردەوامن لە هێرشەکانیان، بەهەمان شێوە تۆپبارانەکانیان بەردەوامە، هەموو ئەمانە لە خەزێنەی حکومەتەوە دێتە دەرەوە. حکومەت ئەو پارەیە بە کۆکردنەوەی باج لە هەژاران و فەقیران دابین دەکات و بەردەوام ئەو پارەیە بە بەکارهێنانی چەک خەرج دەکەن، لە ڕاستیدا ئەگەر بەدواداچوون بکەن دەردەکەوێت کە لەو هێرشانەدا هیچ ئەنجامێکیان بە دەست نەهێناوە، بەڵکوو بەردەوام و بەردەوامن لە هێرشەکانیان و دواتر هەوڵدەدەن ئەنجامیش وەرگرن، هەموو هەفتەیەک دەڵێن: “ئێمە ئەوەندە کەسمان کوشت”، واتە بەردەوام ژمارەی گیان لەدەستدانەکان زیاد دەکەن و وەها خۆیان نیشان دەدەن کە زۆر سەرکەوتوون لەو کارەدا، لە ڕاستیدا شتێکی وا نییە، ئێمە زیانێکی وامان پێنەگەیشتووە. تا ئێستا نازانرێت ئەو کەسانەی دەڵێن کوشتوویانە کامانەن بۆ دیار نین، چونکە درۆیە، لەگەڵ ئەم کۆمەڵگایەدا درۆ دەکەن، جگە لەوەش سەرکەوتن و قازانجێکی ساختە دروست دەکەن، هەموو ئەمانە ڕاست نییە؛ نە سەرکەوتنیان بەدەست هێناوە و نە زیانێکی وایان بە کەس گەیاندووە، بەمشێوەیە دەیانەوێت قازانج بکەن، ڕەنگە هەمان کەس هەمان شت بۆ سەروتری خۆیشی ڕاپۆرت بکات، زانیاری ناڕاست و هەڵە دەدەنە سەرۆککومار یان وەزارەتەکانی تر، بۆ نموونە دەڵێت: “ئێمە ئەم ژمارە زۆرەمان کوشتووە” و هتد، بەڵام شتێکی وەها بوونی نییە، بۆ نموونە بەیاننامەیەکیان بڵاوکردەوە و وتیان: قفڵمان لە ناوچەکە داوە، لە ڕاستیدا شتێکی وەها بوونی نییە، بەڵام لە بەیاننامە فەرمییەکانیاندا وەها باسیان کردبوو. پەندێک هەیە دەڵێت: یەکەم شت کە لە شەڕدا دەمرێت، ڕاستییە، ئێمە وەک شۆڕشگێڕ دەڵێین: “ئەم یاسایە نەفرەت دەکەین و ڕاستییەکان دەخەینە ڕوو بۆ ئەوەی ڕاستییەکان نەمرن، بەڵام شەڕیش ئەم لایەنانەی هەیە، بۆ نموونە پێموانییە بەرزترین ناوەندی حکومەت زانیاری تەواو و دروستیان لەسەر وردەکاری شەڕەکە هەبێت، بەپێی لێدوانەکانیان، لە ماوەی چەند مانگێکدا هەزاران کەسمان ژیانیان لەدەستداوە، بەڵام شتێکی لەو جۆرە نییە. بێگومان کاتێک ئەمە دەڵێم مەبەستم ئەوەیە کە ئێمە لە شەڕدا زیانمان پێ گەیشتووە، بەڵام نەک بەو شێوە ئەوان باسی دەکەن، ئەمانە زۆر دوورن لە ڕاستیەوە، ئەمەش واتە زانیاری نادروست و هەڵە؛ شەڕێکی دەروونی بەڕێوە دەبەن و بەردەوامی پێدەدەن، باشە ئێمە دەمانەوێت سەردەمێکی نوێ دەست پێبکەین، ئێمە دەمانەوێت شەڕ بوەستێنین و ئاشتی بەرقەرار بکەین، ئێوەش دەبێت بگۆڕدرێن، بەڵام دەبینین هەروەک پێشتر بەردەوامن، بۆیە ئێمە شتی وەها قبوڵ ناکەین، ئەم جۆرە لێدوانانە لەلایەن حکومەتەوە بەتایبەتی ڕەتدەکەینەوە، لێدوانەکان ڕاست نین، ئەگەر ئەم جۆرە لێدوانانە بەردەوام بن، ڕۆڵێکی تێکدەرانە دەگێڕن، ئەوان ڕێگا بۆ پرۆسەکە خۆش ناکەن، بەڵکوو بەو شێوەیە ڕێگری لێدەکەن. باشە ئەو وەزیرە وتویەتی: “بەبێ مەرج تەسلیم بن، کێ تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ هەموو ئەوانەی باسیان دەکەیت فیدایین؛ هەموویان بۆ مەبەستێکی پیرۆز بوونەتە شۆڕشگێڕ، کێ تەسلیم دەبێت؟ ئایا ئەو کەسانەی ئەمە دەڵێن خۆیان باوەڕیان بە قسەی خۆیان هەیە؟ بۆ نموونە ئێستا لە مەتینا و زاپ و زۆر شوێنی تر نێوان سوپای تورک و هێزەکانمان ٢٠٠-٣٠٠ مەترە، بڵندگۆ دراوەتە دەست ئەو سەربازانە و هاوار دەکەن: “سەرۆکەکەتان لێدوانێکی داوە وەرن تەسلیم بن، ئەمە چ عەقڵیەتێکە لەگەڵ عەقڵی چ مرۆڤێکدا دەگونجێت، کێ دێت و تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ ٤ ساڵە لەوێ شەڕ دەکەن، نەتانتوانیوە پێگەو سەنگەرەکانی هەڤاڵان بگرن، ئایا کەسێک کە لەو سەنگەرانەدا بەرخۆدان دەکات، بەو ڕۆحە بەرزەوە دێت و تەسلیمی ئێوە دەبێت؟ کەسانی بە کەرامەت کە بۆ دۆزی ڕەوایان خۆیان فیدا دەکەن دەبنە پەکەکە. مرۆڤی پەکەکە بێهیچ دوودڵیەک خۆی لە پێناو کەرامەتی خۆیدا فیدا دەکات، ئایا ئەم کەسانە بە بانگەوازی ئێوە چاوەڕێن تەسلیم بن؟ ئەم جۆرە بانگەوازانە نەک هەر ئەنجامێکیان نییە، بەڵکوو هیچ سوودێکیشیان بۆ تورکیە نییە، بەڵام هێشتا بەردەوامن، بەڵام ئەگەر کار بۆ بەرقەرار بوونی چارەسەری بکەن، بێگومان زۆر سوودیشی بۆ تورکیا دەبێت. ڕێبەر ئاپۆ ئەم قۆناغەی نەک هەر بۆ کورد، بەڵکوو بۆ گەلانی تورکیاش دروست کردووە، بۆ دامەزراندنی دیموکراتیک، دەیەوێت گۆڕانکاری لە تورکیە بهێنێتە ئاراوە، بەم شێوەیە هەوڵ دەدات ڕێگا لەبەردەم تورکیادا بکاتەوە،ئایا ئێستا تورکیە لە بن بەستدا نییە؟ پێشهاتەکانی ئێستای ناوچەکە مەترسی لەسەر تورکیە دروست دەکەن، هەموومان ئەمە دەبینین؛ بۆیە لێرەدا پێویست ناکات ئەمانە بە وردی ڕوون بکرێتەوە، بەڵام کاتێک بارودۆخەکە بە دروستی دەخوێنینەوە، دەبینین تورکیا ڕووبەڕووی بن بەست هاتووە، باشە سەرۆک ئاپۆ وتی: “ئەگەر تورکیا بیەوێت بە ئاشتیانە لەگەڵ کورددا ئەم بن بەستبوونە تێپەڕێنێت، ئێمە ئامادەین”، کەواتە، ئەگەر بتەوێت، دەبێت بەو پێیە مامەڵەی لەگەڵ بکەیت، بۆیە دەبێت خۆتان لە لێدوانی ناڕاست و چەواشەکارانە بەدوور بگرن، پێویستە هەموو کەسێک ڕاستیەکان قبوڵ بکات. شتێکی تری سەیر ئەوەیە کە هەمان کەس دەڵێت: “لە بانگەوازەکەدا ئاگربەست نییە؛ کەواتە نابێت کەس بیر لەوە بکاتەوە”، کەواتە چۆن دەتوانرێت لە پرۆسەی شەڕ تێپەڕین؟ ئاگادار بن؛ ئەمەیە بن بەست و قفڵ بوون، واتە ڕایدەگرن، بۆیە بۆ پێشخستنی پرۆسەکە، سەرەتا دەبێت کۆتایی بەم ڕێبازانە بهێنرێت، چونکە ئەم جۆرە ڕێبازانە ڕێگە ناکەنەوە بەڵکوو ڕێگری لە ئەنجامی پرۆسە دەکەن. بەکورتی، کەسانی تێگەیشتوو لە حکوومەتی تورکیادا پێویستیان بەوەیە کە ئەمە ببینن و هەڵمەتێک دەست پێبکەن کە ڕێگا بۆ پرۆسەکە بکاتەوە، ئەگینا بە ڕێبازەی ئەم وەزیرە نیشانی دا، هیچ پێشکەوتنێک بەدی نایەت، بەڵکوو ئەم جۆرە قسە و لێدوانە بێبنەمایە کە سوکایەتی بە کەرامەتی مرۆڤ دەکەن، پرۆسەکە دەخاتە مەترسییەوە، پێویستە هەموو کەسێک ئەمە بزانێت و ئەگەر بەڕاستی بیانەوێت پرۆسەکە بەرەو پێشەوە ببەن، پێویستە دەستبەرداری ئەم جۆرە سیاسەتانەیان بن.   هەندێک بەرپرسی دەوڵەت دەڵێن، “پەکەکەمان لەناوبرد، پەکەکە لەبەرئەوەی شکستی هێناوە بۆیە هاتووەتە نێو پڕۆسەیەکی لەم شێوەیەوە”، لەسەر ئەم بابەتە چی دەڵێن؟ داخۆ ڕاستە پەکەکە لەبەرئەوەی شکستی هێناوە ئاگربەستی ڕاگەیاندووە؟   بەڵی هەندێک لایەنی پەیوەست بە دەوڵەت هەیە ئەم قسانە دەکەن، بەڵام بنەمای ئەم قسانە ڕاست نییە، بنەمای ئەمە شەڕی تایبەتە، وەک بەشێک لە شەڕی تایبەت هەموو کاتێک دەڵێن “گورزمان لێدان، تێکیانمان برد و لەناومان بردن” و ئەمەش بەردەوامی هەیە، لە ئێستادا دەڵین، لەبەرئەوەی ناچاربوون دەستییان بە پرۆسەیەکی لەم شێوەیە کردووە، دەبێت گەلەکەمان، ڕای گشتی و دەوڵەت بزانێت کە هیچ کاتێک ناچار نەبووین. بە پێچەوانەوە خۆمان بۆ قۆناغی شەڕێکی جیاواز ئامادە دەکرد، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ ئەمە دیاری دەکات، کە ئەمە دە ساڵە لەسەر ئەم بابەتە وردەبێتەوە و خواستێتی بە پرۆسەیەکی گۆڕانکاری گۆڕانکاری بێنێتە ئاراوە، بە دەربڕینێکی دیکە خواستێتی بۆ ئێمە و بۆ بەرژەوەندی تەواوی هەرێمەکە پەرە بە پرۆسەیەکی لەم شێوەیە بدات، ئەم پرۆسەیە هەڵگری ماناداری و قوڵبوونەوەیەکی گرنگە، بۆیە نابێت هیچ کەسێک ئەم هەنگاوە مێژوویەیی ڕێبەر ئاپۆ نەهێنێتە ئاستی بابەتگەلی سادەی لەم شێوەیە. پێش هەموو شتێک پێویستە بزانرێت، پەکەکە تەڤگەرێکی کۆمەڵگەیی، سیاسی، تیۆری و ڕێکخراوەیییە، پەکەکە تەنیا گەریلا نییە، دەکرێت پەکەکە لە سەدا ١٠ـی سەربازی بێت، بنەمای سەرەکییەکەی کۆمەڵگەییە، پەکەکە ئێستا لەم پڕۆسەیەدا لە باکووری کوردستان و لە هەموو شوێنێک لە لوتکەی بە هێزی خۆیدایە، ئەمە بابەتێکی حاشا هەڵنەگرە. لە ڕاستیدا لە بابەتی گەریلادا لاوازی نییە.،کەسانی بێ ئەزموون نین، ساڵانێکە لە ناو ئەم کارەداین، زۆر ڕووداو کە هێشتا ڕووینەداوە دەیزانین دەرنجامەکەی چی دەبێت، هەڵبەت ناڵێین بێ کەموکوڕیین؛ کەموکوریمان هەیە، بەڵام لە هەندێ ڕووداوەوە دەتوانین ئەو ئەنجامەی ڕوودەدات ببینین، بینیمان کە لە ساڵی ٢٠١٦دا گلادیۆی ناتۆ بەرنامەی پێویستی بۆ ئامادەکردنی فرۆکەی کەشف چەکدارکردنیان بە تورکیا دا، هەروەها نیشانی دا کە پارچە هەستیارە پێویستەکان دەتوانرێت لە کوێوە دەستکەوێت، بەم شێوەیەی کرد کە ئەم تەکنیکەی شەڕ(درۆن) بکەوێتە دەست سوپای تورک. دواتر لە کۆمپانیاکانی ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەتی تورکەوە دەستیپێکرد و لەم لاینەوە خۆی پێشخست، ناتۆ، بۆچی شتێکی وەهای کرد؟ بۆ ئەوەی لاوازمان بکات و هاوسەنگی شەڕ بگۆڕێت بە لای دەوڵەتی تورکدا، ئەمەی کرد، بۆیە تێڕاماین و بینیمان کە چەکێکی پێشکەوتووی تیرۆرکردنە، بەمە دەتوانن فشارمان لێ بکەن و گورزێکی گەورەمان لێ بدەن، لە دژی ئەمە چیمان کرد؟ هێزەکانمان نەنارد بۆ باکووری کوردستان، هێز و چالاکییمان لە باکوور کەمکردەوە، ئەمە لە ڕووی ستراتیژییەوە شکست نییە، بە پێچەوانەوە بۆ ئەوەی سەرکەوین میتۆدێکی تاکتیکی بوو، بەڵام ئێستا ئەو ژەنەڕاڵانەی کە سەرنەکەوتن، وەک وەزیرەکانیان، دەیانەوێت لەسەر ئەم نزیکبوونەوە تاکتیکییە سەرکەوتنێک بۆ خۆیان دروست بکەن. دەڵێن “پەکەکەمان لە سنوورەکانی تورکیادا بێ مەجال هێشت”، باشە ئەگەر ئێوە سەرکەوتوون، بۆچی هەموو ڕۆژێک لە زۆر شوێن قەدەغەی هاتوچۆ ڕادەگەیەنن و لەوێ ئۆپەراسیۆن ئەنجام دەدەن؟ لە بۆتان، ئامەد، دێرسیم و سەرحەد هەموو ڕۆژێک ئۆپەراسیۆن هەیە، ئەگەر وابێت، ئێوە بۆچی ناهێڵن خەڵک بچنە بێستانەکان؟ ئێوە بۆچی ئەوەندە ڕێکار دەگرنە بەر؟ دەزانن هێزەکانمان لە هەموو شوێنێکن، بەڵام ناهێڵین بجوڵێن، هەڵبەت دەمانەوێت ئامادەکاریی بکەین، بۆ ئەوەی گەریلا لە ناو ئەم هەلومەرجانەدا چۆن خۆی بپارێزێت و سەرکەوتوو بێت، ئێمە لێهاتووین و ئەم تێکۆشانەمان تا ئاستێک بە ئەنجام گەیاندوە، لەبەر ئەمەش  ئێمە شکست ناهێنین. پێفرۆمانسی فیدایانی هێژا، ئاسیا عەلی و ڕۆژگەر هێلین لە چالاکییەکەی دوایی توساشدا ، هەموو شتێکی خستە بەرچاو، واتە مەرجە کە هەر مانگێک جارێک لە ئەنقەرە چالاکی بکرێت! ساڵێک جارێک بەس نییە! ئەگەر هێزێک بتوانێت بە شێوەیەکی نموونەیی، بوێرانە، پڕۆفیشناڵانە چالاکی بکات، هەرگیز شکست دەهێنێت؟ بێگومان هەڤاڵ ئاسیا و ڕۆژگەر بە تەنها نین و هەڤاڵیان هەیە، ئێمە لەسەر ئەمە دەوەستین، هەڵبەت نامانەوێت لەم سەردەمەدا زۆر لەسەر بابەتەکانی وەک ئەمە قسە بکەین، بەڵام تەڤگەرێک فیداکاری وەهایی تێدا هەبێت و خاوەن ئەزموونێکی گەورەیە شکست ناهێنێت، نەک شارەزا ساختەکان کە لە کەناڵە تەلەفزیۆنییەکانەوە ڕاستییەکان پێچەوانە دەکەنەوە، دەبێت شارەزای ڕاستەقینە، ڕاستی ئەوەی کە ئێمە وەها شکست ناهێنین تێبگەن. بابەتێکی دیکە کە بینیمان، بیرکردەکەنەوە بە تەکنیکی درۆن ئاستەنگی و ئاڵۆزمان بکەن، هەر خۆی درۆنیان خستە گەڕانەوە، لە دژی ئەوە چیمان کرد؟ لێکۆڵینەوەمان کرد بۆ ئەوەی بزانین ئەم درۆنە چۆن لە ناو دەبرێت.، لە ئەنجامدا گەشتینە ئەنجامێکی بەم شێوەیە، ئەمەشمان وەک مژدەیەک بۆ گەل بڵاوکردەوە، ئێستا نامەوێت یەک بە یەک ناوی مۆدێلەکانیان بڵێم، بەڵام دەتوانم بڵێم لەو کاتەوە تا ئێستا زۆر درۆن لە هەرێمەکانی ئێمەدا ناگەڕێن، چونکە ئەگەر بێن ڕاستەوخۆ دەخرێنە خوارەوە، تا ئێستا ٢٤ درۆن لەلایەن گەریلاکانمانەوە خراوانەتە خوارەوە، ئیدی ئەگەر جەنابی یاشار گولەر دەردەکەوێت بەرانبەر کامێراکان و هەموو شتێک بە ڕاستەوخۆ بۆ گەل بڵاو دەکاتەوە، بۆچی باسی ئەوانە ناکات؟ ئایا ئەمانە هەموویان فڕۆکەکانی دەوڵەت نین کە بە بەرانبەر میلیۆنان دۆلار دروستکراون؟ ئێستا زۆر فڕۆکەی سیخوڕی خراوەتە خوارەوە؛ وێنە و دیمەنی هەموویان بڵاوکراوەتەوە، زۆرێک لەوانە لەلایەن مەدەنی هەرێمەکەوە گیراون و بڵاوکراونەتەوە، ئیتر بۆچی ئەوانە بڵاوناکاتەوە؟ چونکە نایەوێت بڵێت پەکەکە گەشتووەتە ئەو ئاستەی کە فڕۆکەکان دەخاتە خوارەوە، نایەوێت گەل لە ڕاستییەکان ئاگادار بێت، بەڵام ئەمە ڕاستییە. بابەتێکی دیکە لەوانەیە ڕای گشتی ئاگایی لێ نەبێت، بەڵام بێگومان خۆیان دەزانن، ئێستا تەکنیکێکمان هەیە کە دەتوانێت تەواوی باکووری کوردستان و هەتا نیوەی تورکیا  بکات بە ئامانج و لە مەودای ٨٠٠ کیلۆمەترەوە ئەنجامەکە بپێکێت، ئەگەر بمانەوێت دەتوانین ئابووریی تورکیا و هەموو شتێک بکەینە ئامانج و قەیرانێکی گەورە دروست بکەین. بە کورتی ستراتیژییەک بەرێوەدەبەین، پێویستە ئەمە بزانرێت، بە شێوەیەک هەموو شت بە شەڕی دەروونی ناکرێت، لەوانەیە بە شەڕی دەروونی گەشتبێتنە ئەم ڕۆژە، بەڵام پێویستە بزانرێت کە ناتوانن لێرەوە بەردەوام بن، چونکە پرۆسەیەکی نوێ دەستیپێکردووە و لەم پرۆسە نوێیەدا نابێت بە ڕێبازی شەڕی تایبەت، دەبێت بە ڕێبازی ڕاستەقینە هەڵوێست دروست بکرێت. بۆ نموونە ٤ ساڵە لەهەرێمەکانی پاراستنی مەدیا لە (زاپ) شەڕ هەیە، ناتۆ پشتگیریان دەکات؛ هەموو چەکێکی مۆدێرن بەکاردەهێنن، تەنانەت ڕۆبۆتی جۆراوجۆریان ناردە ناو تونێلەکانەوە، هەڤاڵان دەستیان بەسەردا گرت، بەڵام بۆ ئەوەی هەندێ شت ئاشکرا نەبن، بە گونجاومان نەزانی لە میدیاکاندا بڵاوی بکەینەوە، جارێکی دیکە چەکی قەدەغە کراویان بەکارهێنا کە لە ئاستی نێونەتەوەیدا قەدەغە کراوە، پەدەکە و  حکومەتی عێراق هاوکاریانی کرد، بەڵام تا ئێستا نەیانتوانیوە زاپ کۆنترۆڵ بکەن و زاپ هێشتا لە دەستی ئێمەدایە، بەڵێ بەشێکیان گرتووە، بەڵام ناوچە ستراتژییەکان لە دەستی ئێمەدایە. بۆ نموونە تا ئێستا نەیانتوانیوە بگەنە ئاوی زاپ، ئەوان هاتوونەتە دێرەلۆک؛ بەهاوکاری پەدەکە بنکەیەکی سەربازییان لەوێ داناوە؛ لەوێ دەستیان بە ئاوی زاپ گەیشتووە، بەڵام لە هیچ شوێنێکی دیکەی ئەو ناوچەیەی کە بنکە سەرەکییەکانمان لێیە، نەیانتوانیوە بگەنە ئاوی زاپ و هەڤاڵان ڕێگەیان پێنەداون، ئەمە ئەو ئەنجامەیە کە لە ماوەی چوار ساڵدا پێی گەیشتوون، ئەمە بۆ سوپایەکی وەها گەورە مانای چییە؟ سەرەڕای ئەو هەموو تەکنەلۆژیا و ئاسانکارییەی کە لەبەردەستی دایە، لە ماوەی چوار ساڵدا نەیانتوانیوە ئەو هەرێمە کۆنتڕۆڵ بکەن، بەڵام هێشتا دەڵێن: ‘ئێمە سەرکەوتین’، چۆن سەرکەووتن! لێرەدا تاکتیکێک هەیە. بە کورتییەکەی بە ڕاپۆرتی وەها بێبنەما و پڕوپاگەندەی ناڕاست ناتوانن بگەن بە ڕاستییەکان، ڕاستی ئێمە شتێکی ترە، لەوانەیە نەتوانین زۆر شت دەرببڕین و باسی بکەین، ڕەنگە ئەم لێدوانانەی ئێمە تەنیا لە ڕاگەیاندنی ئازادی کوردیدا بڵاو بکرێنەوە، بەڵام ناگاتە هەموو شوێنێک و ناکەونە ڕۆژەڤەوە، دیسانەوە ڕەنگە بە تەواوی نەگاتە ڕای گشتی تورکیا، بەڵام ئەمانە ڕاستییەکانن، ڕاستیەکان چەندە شاراوەش بن ڕۆژێک دێت ئاشکرا دەبێت، کەس ناتوانێت ڕاستییەکان بە خواستی خۆی رابگرێت. ئێمە لە مانگی کانوونی دووەم دا کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی فەرماندەیی هەپەگەمان ئەنجامدا، هەموو ئەو هەڤاڵانەی کە بانگهێشت کرابوون ئامادەی کۆبوونەوەکە بوون، کۆبوونەوەکە زیاتر لە هەفتەیەکی خایاند و گفتوگۆی دەوڵەمەند و هەمەلایەنە هاتە پێشەوە و هەڵسەنگاندنی زۆر کرا، پلانی ساڵانە تاوتوێ کرا و لە هەمووی گرنگتر، ئێمە دوکتۆرینی (شۆک) شەڕمان بە پشتبەستن بە ئەزموونی چوار ساڵی ڕابردوو مۆدێرنتر کرد. چوارچێوەی دوکتورینی شەڕ کە دیاری کرا لەسەر ئەو بنەمایە کار و تێکۆشان دەکرێت و شەڕی گەلی شۆڕشگێڕیی بەرەوپێش دەبەین، هەموو شتێک دیاری کراوە، تەنانەت کتێبەکەشی نووسرا، واتە ئێمە لە کاتی شەڕدا زۆرێک داهێنان و گۆڕانکاریمان کرد، زۆر شت کە پێشتر بوونیان نەبووە ئێستا لەبەردەستمانە، بۆ نموونە چیتر تەنیا لەسەر زەوی شەڕ ناکەین؛ هەروەها لە ژێر زەوی لە شەڕی تونێلەکان کە بووەتە شێوازێکی تاکتیکی شەڕ دەکەین. ئەوان تەکنەلۆژیایان هەبوو؛ ئێمە تەکنەلۆژیامان نەبوو، ئێستا ئێمە پەرەمان بە تەکنەلۆژیاش داوە، ئێستا دەتوانین شەڕی ئاسمانیش پەرە پێبدەین، ڕەنگە هێشتا کەموکوڕی هەبێت و لە ئاستی ئەواندا نەبین، بەڵام لانیکەم دەتوانین وەڵامی شەڕەکانیان بدەینەوە، ئەمەش بەو مانایەیە کە جگە لە شەڕی زەمینی، دەتوانین لە ئاسمانیشەوە لە گورزیان پێ بگەیەنین، هەروەها دەتوانین نەک تەنها لە نزیکەوە، بەڵکوو دەتوانین ئامانجەکان لە مەودایەکی دووریشەوە لێبدەین، لەسەر ئەم بنەمایە ئێمە دوکتۆرینی شەڕمان پەرەپێدا. خوێندنەوەی زانستیانە و سەردەمیانە و بە دروستی هەڵسەنگاندن کراوە، پەرەپێدانی دەوڵەمەندی تاکتیکی لەسەر ئەم بنەمایە پێشکەوتووە، ئەگەر بمەوێت ڕوونتر بڵێم؛ بۆمان دەرکەوت تا زیرەکی دەستکرد نەخەینە کار لە شەڕدا، ناتوانین گەریلا لە شەڕی مۆدێرندا لە بەرامبەر تەکنۆلۆژیای سەردەم بپارێزین و سەرکەوتن بەدەست بهێنین، ئێستا لەم بوارەدا سەرکەوتوین، ئێمە لە دانانی زیرەکی دەستکرد لە سەر چەک و تاکتیکی شەڕدا گەیشتوینەتە ئاستێکی دیاریکراو. لە هەمان کاتدا ئێمە لە ڕێگەی ڕاهێنانی چڕ و پڕی ئایدیۆلۆژی و سەربازییەوە، پەرەپێدانی مرۆڤیش بەرەوپێش دەبەین، ئێمە کەسانی دڵسۆز، لێهاتوو، پسپۆڕ و پیشەیی پەروەردە دەکەین، کەواتە ئێمە چۆن شکست دەهێنین؟ ئێمە سەردەکەوین، ئێمە لە دۆخێکی جیاواز و داهاتوویەکی گەشمان هەیە، ئێمە بە هێزەوە باوەڕمان وایە کە بە شەڕی سەردەمی نوێمان سەرکەوتن بەدەست دەهێنین، بەساڵانە بە تەواوی تەرکیز لە سەر ئەمە دەکەینەوە، و بە پێکهاتەی شەڕی فیداییمان کە شانازی پێوە دەکەین و ڕۆژانە زیاتر ئیرادەمان گەشە دەکات، بە دڵنیانییەوە سەرکەوتن بەدەست دەهێنین، پێویستە گەلەکەمان ئەمە بزانێت. لەگەڵ ئەم دۆخەی گەریلادا، دڵسۆزی ڕێبەر ئاپۆین، ئێمە بزووتنەوەیەکی ڕێبەرێتین، فکر و ئایدیای ئەم بزووتنەوەیە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە دامەزراوە، ئێمەش بەشداری ڕێبەر ئاپۆ بووینە، ئەگەر ئێستا ١٠ساڵە ڕێبەر ئاپۆ سەرنجی لەسەر بابەتێکە، بەدڵنیاییەوە باوەڕمان پێی هەیە و خاوەنداری لە بەرنامەکانی دەکەین، بەڵام ئەگەر حکومەت لەسەر ئەم بابەتە ڕانەوەستێ و ڕێگا نەکاتەوە و بڵێت، بە چەک لەناوتان دەبەم، ئەوە قبوڵ ناکرێت. پاشان لەسەر بنەمای ئەزموونێک کەهەمانە تاکتیکەکانمان دیاری دەکەین و وەک ئەو دکتورینەی دیاریمان کردووە و پلانمان داناوە لەسەر بنەمای ئەزموونی ئەو ٤١ساڵە بەردەوام دەبین، بەم پێیە دەتوانین لە هەموو شوێنێک هێرشی بەهێزتر دەست پێبکەین. بەکورتی ئێمە بژاردەمان زۆرە، بێبژاردە نین و ناچار نین هیچ شتێک بکەین، چ لە ڕووی سەربازی و چ لە ڕووی سیاسییەوە هەموو جۆرە بژاردەیەکمان هەیە، ئێمە لە ئاستی هەرێمیشدا وەکوو هێزێکین، دەتوانین پەیوەندی دروست بکەین، دەتوانین خۆمان لە هەر هێرشێک بپارێزین و بە پشت بەستن بە هێزی خۆمان گەشە بکەین، لەم حاڵەتەدا ئێمە متمانەمان بەخۆمانە، بە تواناکانمان و بە سیاسەتەکانمان میمانەمان هەیە، بەڵام وەک ئاماژەم پێدا زۆرترین متمانەمان بە ڕێبەر ئاپۆ هەیە. هەروەها ئامادەین پڕۆژەکەی ڕێبەر ئاپۆ کە سوودی بۆ هەمووان هەیە پێشکەوێت، ئێمە ئێستا کار لەسەر ئەوە دەکەین، لەم خاڵەدا پێویستە ڕێبەر ئاپۆش بە کردەوە هاوکارمان بێت و حکوومەتیش لەم بابەتەدا ڕێگا خۆشکەر بێت، ئەگەر بڕیارە ئاشتی بەرقەرار بێت، ئەوا دەبێت هەندێک هەنگاو بنرێت، بۆ ئەوەی چەکەکان بەکار نە‌هێنرێن، بە وتەی ڕێبەر ئاپۆ، پێویستە تێکۆشان لە توندوتیژی و چەکەوە بگوازرێتەوە بۆ گۆڕەپانی سیاسی و یاسایی، تەنها لەسەر ئەم بنەمایە دەتوانین گۆڕانکاری دروست بکەین، بەڵام بۆ ئەوەی ئەو کارە بکەین، دەبێت لایەنی بەرامبەریش بە باشی لە پرسەکەدا هەنگاوی پێویست بنێت، نەک بە هەرەشە و چەواشەکاری و فشارەکان لە بەرژەوەندی ئێوەدا مامەڵە بکەن، ناکرێت. بە کورتی ئێمە کراوە و ئامادەین، ئێمە ئامادەین بۆ پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری لەسەر بنەمای بانگەوازییەکەی ڕێبەر ئاپۆ و ئەگەر حکومەت ئەمە قبوڵ نەکات و هێرش بکاتە سەرمان، ئێمەش ئامادەیی ئەوەمان هەیە بە شەڕ وڵام بدەینەوە، پێویستە هەموو کەسێک لەم ڕاستیە تێبگات.

جەمیل بایک هاوسەرۆکی  کۆنسەی بەڕێوەبەرایەتیی کۆما جڤاکێن کوردستان- کەجەکە،  ڕایگەیاند، بۆ ئەوەی کۆنگرەی خۆمان ببەستن، دەبێت دەوڵەت ئاگربەست ڕابگەیێنێت. دەشڵێت، هەندێک کەس لە تورکیا هەن دەیانەوێت پشێوی دروست بکەن. لە بەرنامەیەکی تایبەتی ستێرک تیڤی، جەمیل بایک هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەری کەجەکە، لەبارەی پرۆسەی چارەسەر و بانگەوازەکەی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، ڕووداوەکانی دوای ئەم بانگەوازە، ڕێککەوتنی نێوان حکومەتی دیمەشق و ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و هێرشەکانی دەوڵەتی تورک سەرەڕای ڕاگەیاندنی ئاگربەستی تاوتوێ کرد. جەمیل بایک، سەبارەت بەو پڕۆسەیەی کە لە تورکیا دەستیپێکردووە رایگەیاند، "پەرەپێدان و خاوەندارێتیکردن لەو پرۆسەیە تەنیا کاری کورد نییە، جەهەپە و هەموو هێزە دیموکراتییەکان دەبێت ئەم بەرپرسیارێتییە لە ئەستۆ بگرن."   ئەو بەرپرسە باڵایەی کەجەکە  ئاماژەی بە بانگەوازەکەی ئۆجەلان کرد و گوتی، "بۆ ئەوەی پەکەکە کۆنگرەی خۆی ببەستێت، دەوڵەت دەبێت ئاگربەست رابگەیێنێت و بەستنی کۆنگرە لە هەلومەرجی ئێستا مەترسیدارە".   هاوسەرۆکی کۆنسەی بەڕێوەبەریی کەجەکە ڕاشیگەیاند، تاکوو هەلومەرجی گونجاو بۆ پڕۆسەکە نەڕەخسێت، پەکەکە کۆنگرەى خۆی بۆ چەکدانان نابەستێت. بایک دەڵێت: "لە تورکیا کۆمەڵێک گرووپ هەن دەیانەوێت کێشە دروست بکەن. ئەگەر دەیانەوێت پرسی کورد چارەسەر بکەن و لە مەترسییەکان تورکیا رزگاریان ببێت، دەبێت دەستبەرداری ئەم هەوڵانە بن". سەبارەت بە بەردەوامی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکانی تورکیا، جەمیل بایک رایگەیاندووە، ئێمە لە پرۆسەیەکی هەستیارداین و ئەرک و بەرپرسیارێتی خۆی هەیە ئەگەر هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بەم شێوەیە بەردەوام بێت، ئەوا چۆن دەکرێت باس لە بەستنى کۆنگرەی پەکەکە بۆ چەک دانان بکرێت و پێویستە دەستبەجێ تورکیا ئاگربەست رابگەیەنێت. رۆژی 27ی شوباتی 2025 عەبدوڵلا ئۆجەلان، رێبەری زیندانیکراوی پەکەکە لە رێگەی شاندی ئیمراڵییەوە پەیامێکی بڵاوکردەوە و داوای لە پەکەکە کرد کۆنگرە بکات و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە. دواتر پەکەکە پابەندبوونی خۆی بە پەیامی رێبەرەکەیان راگەیاند.   سەبارەت بە رێککەوتنەکەی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر لە رۆژئاوای کوردستان و حکومەتی راگوزەری سووریا، جەمیل بایک پێیوایە ئەمە سەرەتایەکی ئەرێنییە و گوتی: "خەڵکی باکووری سووریا بە بەرخۆدانی خۆیان سەرکەوتنیان بەدەستهێنا. ئەوەی عەلەوییەکانیش بپارێزێت هەنگاوەکەی ئاپۆیە. ئەم هەنگاوە تەنیا بۆ کورد نییە، بەڵکو بۆ هەموو گەلان و باوەڕەکانە". دەقی قسەکانی هاوسەرۆکی کۆنسەی کەجەکە بەم شێوەیەیە: "ئێمە لە مانگی ڕەمەزان و نەورۆزداین، جەژنی نەورۆز و ڕەمەزان نزیک دەبێتەوە، بەم بۆنەیەوە جەژنی گەلەکەمان پیرۆز دەکەم، هیوای سەرکەوتنیان بۆ دەخوازم. هەروەها سڵاو و ڕێزی خۆم ئاراستەی ڕێبەر ئاپۆ دەکەم و شەهیدانی ئازادی و دیموکراسی بە بیر دێنمەوە، ڕێز وحورمەتی خۆمیان پێشکەش دەکەم. ئەوان هەمیشە پێشەنگی تێکۆشانی ئێمەن." وەک دەزانن ڕێبەر ئاپۆ پلانێکی مێژوویی دەستپێکرد. ڕێبەر ئاپۆ، لە ساڵی ١٩٧٣دەستوەردانێکی مێژوویی بۆ گەلی کورد و کوردستان دەستپێکرد. هەروەها ئەمڕۆ دەستێوەردانێکی گەورەتر و قووڵتر دەکات. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ تێکۆشانی دەستپێکرد، گەلی کورد لە خەوی مەرگدا بوو. لە ڕەگ و مێژووەو هەموو ئەو شتانەی کە هی ئەو بوو، لێ دابڕێندرابوو. بۆیە بەرەو لەناوچوون دەڕۆیشت. هەمووان پێیان وابوو کورد قەد سەرهەڵناداتەوە. ڕێبەر ئاپۆ ئەمەی قبوڵ نەکرد. وتی "ژیانێک کە گەلی کورد لەناو ببات ژیان نییە. ژیانێک بۆ گەلی کورد پێویستە". بۆیە دەستوەردانێکی مێژوویی کرد و هەموو شتێکی پێچەوانە کردەوە. لە ئەنجامدا گەل ڕاپەڕی و هەستایەوە. لەبەر ئەوەی هەموو ڕێگاکان داخرابوون. تەنها یەک ڕێگا بۆ کورد مابوو. ئەویش ڕێگای رووبەڕوو بوونەوە دژی داگیرکاری و کۆمەڵکوژی بە ڕێبازی چەکداری. هیچ ڕێگایەکی تر نەمابوو. ئەم شەڕە بووە هۆی پەرەسەندنی تێکۆشانی چەکداری. گەریلا ڕۆڵێکی مێژوویی نواند. لە ئەنجامدا گەلی کورد دەستی کرد بە ڕاپەڕین و بوو بە گەلی نەورۆز. ئەم گەلە کە لە لێواری مردندا بوو، زیندوو بوونەوە و هەستانەوە. ئیتر تێکۆشانی بۆ خۆی و ئازادی و دیموکراسی دەستپێکرد. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ وتی: "ئێمە شۆڕشی ژیانەوەمان سەرکەوت، ئێستا کاتی تێکۆشانی ئازادی کوردستان و گەلی کوردە، ئەم تێکۆشانەی دەستپێکرد و ویستی ئەو تێکۆشانەی کە دەستی پێکردووە لە بزووتنەوەیەکی چەکداری دەربهێنێت و بیباتە گۆڕەپانێکی سیاسییەوە. بۆ ئەوەی بتوانێت تێکۆشان لەسەر زەمینەی سیاسی بە شێوەیەکی دیموکراتیک پەرە پێبدات. چونکە هەموو ئامانج و تێکۆشانی ڕێبەر ئاپۆ پێشکەوتنی ئەو گەلە بوو کە لە هەموو هەلومەرجێکدا بۆ ئازادی خۆیان تێکۆشان دەکەن. لەبەر ئەمەش دەبێت ڕێگەی سیاسی و دیموکراسی پێش بخرێت. تێکۆشانی دیموکراتیک و سیاسی دەبوو پێشبخرایە. چارەسەری لەسەر ئەم بنەمایە پێشبخرایە. لەبەر ئەمەش ساڵی ١٩٩٣ ئاگربەست ڕاگەیاندرا. تورگوت ئۆزاڵ وەڵامی ئەم ئاگربەستەی دایەوە. پڕۆسەیەک بۆ دیموکراسی و سیاسەت پێشکەوت، بەڵام ئەم پڕۆسەیە لەناوبرا. چەتەکانی نێو بزووتنەوەکە و لە دەرەوەی بزووتنەوەکە و ئەوانەی دەوڵەت پێکەوە ڕێگەیان نەدا ئەم پڕۆسەیە پێشبکەوێت. لە کۆتاییشدا تورگوت ئۆزاڵ تیرۆر کرا. بەڵام ڕێبەر ئاپۆ، لە بڕیارەکەی پێداگری کرد. بۆیە ئەم بانگەوازییەی دەستپێکرد و لەگەڵ محەمەد عەلی بیراند دیداری ئەنجام دا و لەگەڵ تورگوت ئۆزاڵ دەستی بەم پڕۆسەیە کرد، دەستی لەوە هەڵنەگرت. لە ساڵی ١٩٩٥دا ڕاپۆرتێکی بۆ بزووتنەوەکە ئامادەکرد کە کۆنگرەی گۆڕانکاری لە بزووتنەوەکە پێشبخات. لە کۆنگرەی ٥ـەمدا هەندێک گۆڕانکاری پێشخرا، بەڵام ئەو گۆڕانکارییانە بە پێی داواکانی ڕێبەر ئاپۆ پێشنەکەوت. ڕێبەر ئاپۆ لە دوای کۆنگرەش لەسەر ئەو ستراتیژەی دەیویست پێشی بخات، گۆڕان و گۆڕانکاری لە بزووتنەوەکە کە دەیویست پێشی بخات بە پێداگرییەوە بەردەوامبوو، هەنگاوەکانی لەسەر ئەم بنەمایە بوو. وەکتر لە تورکیا نەجمەدین ئەرباکان، هاتەسەر دەسەڵاتداری. نەجمەجدین ئەرباکان بۆ ڕێبەر ئاپۆ هەندێک نامەی نارد. ڕێبەر ئاپۆ وەڵامی ئەو نامانەی دایەوە. نەجمەدین ئەرباکانیش دەیویست پرسی کورد چارەسەر بکرێت. وەک ئەوەی دەمانویست تورگوت ئۆزاڵ  و نجمەدین ئەرباکانیش نەیاندەویست چارەسەری پێش بخەن، بەڵام دەیانزانی ئەگەر ئەم پرسە چارەسەر نەکرێت، تورکیا لە ڕووبەڕووی کێشەی گەورەتر دەبێتەوە و گورزی بەر دەکەوێت. هەربۆیە دەیانویست بە شێوەیەک ئەم پرسە چارەسەر بکەن، وەک چۆن تورگوت ئۆزاڵ لە ناوبرا، نەجمەدین ئەرباکانیش لە ناوبرا. دوای ئەوەش دیسان ڕێبەر ئاپۆ لەم هەنگاو و ستراتیژییەی کارەکانی بەردەوامبوو. لە ١٥ی ئابی ١٩٩٨دا ڕێبەر ئاپۆ قسە و هەڵسەنگاندنی کرد. ئەم کارە کە لە ساڵی ١٩٩٣دا دەستیپێکرد، لە ساڵی ١٩٩٥دا پەرەی پێدا بوو، ویستی لە ١٩٩٨دا بە ئامانجی بگەیەنێت. ئەو گۆڕان و گۆڕانکارییەی لە تەڤگەردا پێشی خستبوو، دەیویست بە ئەنجامی بگەیەنێت. لەسەر ئەم بنەمایە دیسان ئاگربەستی ڕاگەیاند، بەڵام وەڵامەکەی پیلانگێڕی نێونەتەوەیی بوو. بەمە ویستیان پێش لە ڕێبەر ئاپۆ بگرن. بینیان ئەگەر لەم تەڤگەرەدا گۆڕانکاری پێش بکەوێت ئیدی ناتوانن پێشی بگرن و تەڤگەر مەزنتر دەبێت. بۆ ئەوەی ئەمە پێشنکەوێت پیلانگێڕی نێونەتەوەییان دەستپێکرد. ڕێبەر ئاپۆ بە دیل گیرا، بەڵام ڕێبەر ئاپۆ دیسانیش دەستی لە ئامانجەکانی هەڵنەگرت. لە هەلومەرجی زۆر سەختدا و لە ناو بێ دەرفەتیدا ئەو تێکۆشانەی لە ١٩٩٣دا دەستی پێکردبوو، پەیوەست بە هەلومەرجەکانی ئیمراڵی تەواوی کرد. یانی لە تەڤگەردا گۆڕان و گۆڕانکاری، سەرلەنوێ ڕێکخستنکردنی تەواو کرد. لەسەر ئەو بنەمایە پارادایمێکی نوێی دەستپێکرد. لە ساڵی ٢٠٠٥دا تەواوی کرد. گوتی 'بەرپرسیارێتی ئەمە دەخمە ئەستۆی خۆم. بە پێی ئەمە پارادایم لە هەلومەرجی ئیمراڵیدا کار پێشکەوت. ویستی تەڤگەر بە تەواوی بخاتەسەر ڕێگەی سیاسی و دیموکراتیک. ویستی بە ڕێگەی دیموکراتیک و سیاسی، پرسی کورد چارەسەر بکات. دەیویست لەوێ هەنگاوی پێشکەوتن بخوڵقێنێ. ئەوانەی نەیاندەویست پرسی کورد چارەسەر ببێت و هەمیشە شەڕ هەبێت، تاوەکو بتوانن ڕانتخوری پێشبخەن دەستوەردان لەدوای دەستوەردانیان دەستپێکرد. لە ساڵی ٢٠٠٣، ٢٠٠٥، ٢٠٠٩، ٢٠١٣ و ٢٠١٥دا بۆ ئەوەی بزووتنەوەکە نەکەوێتە ناو پارادایمی نوێ دەستوەردان کرا. بۆ ئەوەی تەڤگەر بە پێی پارادایمی نوێ خۆی پێشنەکەوێت و بتوانن قڕکردن و لەناوبردن پێش بخەن دەستوەردان کرا. ڕێبەر ئاپۆ دەستی لەمەش هەڵنەگرت. بۆیە ئارمانجی ڕێبەر ئاپۆ ئەوە بوو ئەو گەلەی کە لە هەر هەلومەرجێکدا بۆ ئازادی تێکۆشان دەکات، بەرەو پێشی ببات. لەوەدا ئەنجامی وەرگرتبوو. بۆیە وتی، "سەردەمی گەلان لە ئێستاوە دەست پێدەکات و سەردەمی حیزبایەتی کۆتایی هاتووە". پەکەکە ڕۆڵی مێژوویی خۆی بەجێهێناوە. ڕێگری لە ئاسمیلەبوون و جینۆسایدی کرد. گەلی کوردی ژیاندەوە و لە خەوی مەرگ ڕایپەڕاند. وایکرد گەلی کورد عاشقی ئازادی و دیموکراسی بێت. ئیتر بەو بۆنەوە ئەرکی پەکەکە تەواو بوو. ئێستا پێویستی بە سەردەمی گەلانە. بەم بۆنەوە پارادایمەکەی گۆڕی، ویستی کۆمەڵگا بەڕێکخستن بکات و کۆمەڵگایەکی بەڕێکخستنی بەرەو پێشکەوتن ببات. ڕێبەر ئاپۆ دەیویست پەرە بە ئیرادەی گەل بدات، بۆ ئەوەی بتوانێت خۆی ئازادییەکانی بەدەست بهێنێت. دەوڵەتی تورک و هاوپەیمانەکانی، چ قاچێکیان لە کوردستان بێت یان لە دەرەوەی کوردستان، ناتۆ و سیستەمی مۆدێرنیتە سەرمایەداری هەمیشە لە پشت دەوڵەتی تورکەوەن. لە پشت سیاسەت و عەقڵیەتی ئینکاری و لەناوبردن وەستاون. بۆیە ​​دەوڵەتی تورک ویستی بەو شێوەیە ئەنجام بەدەست بهێنێت. بزووتنەوەکە لەناو ببات و جینۆسایدی کورد بە ئەنجام بگەیەنێت. وا تێگەیشت کە ڕێبەر ئاپۆ بە دیل گیراوە و ئەم بزووتنەوەیە گورزێکی بەرکەوتووە. ئەگەر سەربگرێت، بزووتنەوەکە ناتوانێت خۆی لە پارادایمی نوێدا بەڕێوە ببات یان لەسەر ئەو بنەمایە تێکۆشانی پەرەپێبدات. دەتوانێت گورزی گەورەی لێبدات و ئامانجەکەی بەسەر بخات. هەر لەبەر ئەم هۆکارە، هەموو دەرفەتەکانی خۆی، چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی دەرەوە پەرە پێدا. وەک دەزانرێت سیاسەت و بەرنامەیەکیان داڕشت. وتیان دەیانخەینە سەر ئەژنۆ. بە واتایەکی تر ئیرادەیان دەشکێنین و لەناویان دەبەین و جینۆسایدی کورد بەئەنجام دەگەیەنین. بەساڵان لەسەر ئەم بنەمایە کاریان کرد و پەرەیان پێدا و بە تایبەتی دوای ١٥ی شوبات بەدواوە. وا بەراوەردیان کردبوو ئەتوانن ئەنجام بەدەست بهێنن. بەڵام هیچ ئەنجامێکیان بەدەست نەهێنا. هەرچەند دەیانویست پەکەکە لەناوببەن و جینۆسایدی کورد بە ئەنجام بگەیەنن، سیاسەتەکانیان سەری نەگرت. سیاسەتی پاکتاوکاری و قڕکردنیان پووچەڵ مایەوە. لە تورکیا کێشەی زۆر جددی سەریهەڵداوە. هێشتا ئەو کێشانە بەردەوامن. سەرەڕای ئەمەش جەنگی جیهانی سێیەم بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پەرەی سەندووە و بووەتە ناوەندی ئەم شەڕە. دیارە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا تورکیا و ئێران لە جەنگی جیهانی یەکەم و دووەمدا ڕۆڵیان هەبوو. ڕۆڵی ئەوان لە پەرەپێدانی دەوڵەت نەتەوەدا بوو. لە چوارچێوەی ئەو هاوپەیمانییەدا بەریتانیا و فەرەنسی پەیمانی سایکس پیکۆیان بەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا سەپاند. بەمەش ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان بە خواستی خۆیان داڕشتەوە. سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداریش لەسەر ئەم بنەمایە دامەزرا. جەنگی جیهانی سێیەم دیزانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی لەناوبرد، کە لە پەیماننامەی سایکس پیکۆدا دەست نیشان کرابوو. نەتەوە دەوڵەت هەڵوەشایەوە. دۆخێکی نوێ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەریهەڵداوە. گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هاتووتە پێش. لە ئەنجامدا ڕۆڵی ئێران و تورکیا وەک جاران نەماوە. چونکە دەوڵەتی تورکیا لە سەردەمی جەنگی جیهانی یەکەمدا دامەزرا. ئیسرائیل لە سەردەمی جەنگی جیهانی دووەم. هەروەها جەنگی جیهانی سێیەم هەژموونی ئیسرائیلی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا پەرە پێداوە. بۆیە ئەو ڕۆڵەی کە پێشتر بە تورکیا درابوو، ئێستا کەوتۆتە دەستی ئیسرائیل و لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ڕۆل دەگێڕێت. بۆ ئەمەش تورکیا و ئێران گورزێکی گەورەیان بەرکەوت. چونکە ئەوان بوون کە دەوڵەت نەتەوەیان پەرەپێدا. دەوڵەتە نەتەوەکان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەڵدەوەشانەوە. بۆیە مەترسییەکی گەورە بۆ هەردوو وڵاتی ئێران و تورکیا هاتووتە پێش. کێشەی تورکیاش زۆر پێشکەوتووە. بەو بۆنەوە تورکیا بینی کە مەترسییەکی گەورەی لە پێشدایە. ترس لە هەژموونی ئیسرائیل دەبێتە هۆی شەڕ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. وا تێگەیشتن کە کورد لەم شەڕەدا قازانجێکی زۆر بەدەست دەهێنێت. بۆئەوەی کورد سەرنەکەوێت و نەبێتە مەترسییەکی گەورەوە لەسەر ئەوان، دووەم بۆ ئەوە بوو خۆیان لەو دۆخە سەختە ڕزگار بکەن و کوردێکیش کە لەگەڵیان هاوکاری بکات نەمابوو. ئەوان دەیانویست هەم پێش لە هەڕەشەی کوردان بگرن و هەم دەیانویست هاوکاری کورد بەدەست بهێنن بۆ دەرچوون لەو دۆخە قورسەی تێدان. لەبەر ئەوە دیتیان هیچ ڕێگایەک بۆ دەربازبوونیان نییە. یان پەیوەندییەکانیان له گەڵ کورد پەرە پێدەدەن و هاوکارییان لێوەردەگرن، یان گورزی گەورەیان بەر دەکەوێت. بۆ ئەمەش دەوڵەت باخچەلی لە پارلمانی تورکیا چووە لای دەم پارتی. ئەم هەنگاوە نرا. دەیانویست پەکەکە لە ناوببەن، قڕکردنی کوردان تەواو بکەن. بنەمای ئەمەش لەسەر ڕێبەر ئاپۆ دەستی پێکرد. ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ بێکاریگەر بکەن، ئەوکات دەتوانن ئەنجام وەربگرن. بۆ ئەمەش سلێمان سۆیلو دەیگوت تاوەکو ساڵێک کەس ناوی ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکە ناهێنێت. یانی دەیگوت ئەم ناوانە ئیتر نامێنن. بەڵام ئەو پێشهاتانەی لە ڕۆژهەڵای ناوین دروست بوو، گۆڕانکاری دروستبوو، ئەو کێشانەی لە تورکیا سەریان هەڵدابوو ناچاری کردن بچنە بەر پێی ڕێبەر ئاپۆ. ئەوان کە دەیانویست ڕێبەر ئاپۆ بێکاریگەر بکەن، مەجبووری ڕێبەر ئاپۆ بوون، مەجبووری کوردان بوون، ئیدی مەجبوور بوون کە ڕێبەر ئاپۆ و کوردان قبوڵ بکەن. ئەم گۆڕانکارییە پێش دەکەوێت. ئامانجی ئەوان چیە، بۆ ئێمە زۆر گرنگ نییە. بەڵام ئەو گۆڕانکارییەی دروست دەبێت، پێشکەوتن کە دروست دەبێت، ئەو هەنگاوەی لەسەر ئەم بنەمایە دەنرێت مرۆڤ دەبێت بیبینێت و لێی تێبگات. لەبەر ئەوەی ئەگەر ڕێبەر ئاپۆ ئەو هەنگاوی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیکی پێشخستووە، لەم هەلومەرجانەدا پەرەیپێداوە. چونکە ڕێبەر ئاپۆ بینی ئەگەر لەم هەلومەرجانەدا دەستپێشخەری بگرێتە دەست، ئەم هەنگاوە بەرەوپێشەوە ببات دەتوانێت ئەنجام وەربگرێت. لەبەر ئەوەی بە ئاشکرا گوتی هێزی ئەوەم هەیە بتوانم ئەم هەنگاوە پەرە پێبدەم. ئەو شتەی دەیویست لە ٩٣دا پێشی بخات کە پێش نەکەوت، تاوەکو ئەمڕۆ پێداگری لێ دەکات و ڕێبەر ئاپۆ بینی دەتوانێت ئەمە ئەنجام بدات. چونکە هەلومەرجەکان زۆر گۆڕاون، دەتوانێت ئامانجی خۆی بە دی بێنێت. ئامانجەکەی چۆن دەستنیشان کرد؟ گوتی پێشخستنی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیک. چونکە ڕێبەر ئاپۆ گوتی سەردەمی پەکەکە کۆتایی هات، سەردەمی گەلان دەستی پێکرد. خواستی کورد کۆمەڵگەی خۆی بە هێزتر بکات، ڕێکخستن بکات و بەرەو پێشی ببات. ئەم هەنگاوەی دەستنیشانی کرد، ئەو بانگەوازییەی کە ڕایگەیاند، لەسەر ئەم بنەمایە پێشکەوت. نەک دانیشتبێت لەگەڵ دەوڵەتی تورک مەمەڵەی بازرگانی کردبێت و لە ئەنجامی ئەمەدا هەنگاوی نا. ئەم تەڤگەرە تەڤگەرێکی ئیرادەییە، تەنانەت ئەوکاتەی ئیمکان زۆر نەبوو، سەختی هەبوو، دەوڵەتی تورک سیاسەتی قڕکردنی بەڕێوەدەبرد، کورد ڕووبەرووی کۆمەڵکوژیی دەبووەوە، ڕێبەر ئاپۆ لەم هەلومەرجەدا دەستوەردانێکی مێژووی پێشخست. یانی لە دەستپێکەوە تاوەکو ئێستا ئەم تەڤگەرە تێکۆشانی بەڕێوەبرد. نەک لەسەر شتانی ئامادەکراو، نەک لەسەر ڕێکەوتن تەڤگەری بەرەو پێش بردووە. ڕێبەر ئاپۆ باوەڕی بە خۆیەتی و بە ئیرادەی خۆی باوەڕە، بە هەڤاڵانی خۆی، بە گەلەکەی باوەڕە. خۆی باش پەروەردە کردووە، لەسەر ئەم بنەمایە ئەم هەنگاوانە دەنێت. بەو هەنگاوانەی کە دەینێت دەیەوێت دەوڵەتی تورکیا ناچار بکات ئەویش هەنگاو بنێت. یانی سیاسەتی دیموکراتیک پێشبخات، گەل بکاتە خاوەن ئیرادە هەتاوەکو بۆ خۆیان بن بۆ ئەوەی چارەنووسیان بگرنە دەستی خۆیان. ئامانجی ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ ئەمەیە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت پرسی کورد لە زەمینەی شەڕ دەربێنێت. چونکە ئەوەی لە زەمینەی شەڕدا بەرهەم هات جێگەی خۆی گرتووە، ئەوەی ماوە دەبێت ئیدی بەبێ شەڕ چارەسەر بکرێت. بزووتنەوە و گەلەکەمان گەیشتە ئەم ئاستە. وەکتر لەسەر شەڕی کوردستاندا لە ناو کورداندا، لە تورکیا و لە گۆڕەپانی ڕۆژهەڵاتی ناوین و نێونەتەوەییدا گەلێک هێز، پارت، کەس و سیاسەت هەیە کە سود لەم شەڕە وەردەگرن. هەم خۆیان دەوڵەمەند دەکەن، دەیانەوێت ئەم شەڕە بەردەوامبێت. نایانەوێت پرسی کورد بە ڕێگەی یاسایی و سیاسی چارەسەر ببێت. ئەگەر چارەسەر ببێت نانی ئەوان دەبڕدرێت. لەبەر ئەمەش هەمووکات تێکی دەدەن. ڕێبەر ئاپۆش دەیەوێت نانی ئەوانە ببڕێت. ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ کە دەستی پێکردووە یەکێک لە ئامانجەکانی ئەمەیە. ئەوی تر سۆسیالیزمی ڕئال بوو، زۆربەی ڕێکخراوەکان، هێزەکان و تەنانەت هەندێک دەوڵەت هێزی خۆیان لە سۆسیالیزمی رئال وەرگرتبوو، خۆیان بەڕێکخستن کردبوو و لەسەر خۆیان کاریان دەکرد. کاتێک سۆسیالیزمی رئال شکا، پارتەکانی پەیوەست بە سۆسیالیزمی ڕئالیش هەڵوەشانەوە و ئەو دەوڵەتانەی کە بەپێی ئەو سۆسیالیزمە پێکهاتبوون، یەک لەدوای یەک ڕووخان. پەکەکەش لە هەلومەرجی سەدەی ٢٠ دا لەدایک بوو، لەژێر کاریگەری سۆسیالیزمی ڕئال دا تەنها پەکەکە مایەوە، هەموو ئەوانی تر لەناوچوون. بۆچی پەکەکە بەتەنها لەسەر پێ مایەوە؟ تەنها گرێدراوە بە ڕاستی ڕێبەر ئاپۆەو. چونکە ڕێبەر ئاپۆ لە سەرەتاوە تا ئەمڕۆ گرێدراوی گۆڕان و گۆڕانکاریی و بەڕێکخستن کردن بووە. قەد لە شوێنی دیاریکراودا گیر ناخوات. هەمیشە لە ڕووی فەلسەفی، ئایدۆلۆژی، ڕێکخستن و تێکۆشانەوە هێڵێکی سەربەخۆ پەیڕەو دەکات و قەد ئەوەی پەرەی پێداوە بە ناتەواو، باش، یان کەمیی نازانێت و لە شوێنی دەیەوێت پێشکەوتنی باشتر بخوڵقێنێ. ئەمەش بەردەوام بزووتنەوەکەی بە زیندووی و نوێبوونەوە بەرەو سەرکەوتن دەهێڵێتەوە. ئەگەر هێرشەکان بۆ سەر بزووتنەوەکەمان بەردەوامە، پیلانگەلێک پەرەی سەندووە کە بێ ئەنجام ماوەتەوە، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەم ڕاستییە. ئەمانە لە کەسایەتی ڕێبەر ئاپۆن. هەمیشە سەرنجی لەسەر پێشکەوتن و سەرکەوتنە. ئامانجی ئەو ئازادی و دیموکراسییە. هەر شتێک خزمەت بە مەبەستەکە نەکات بەلاوە دەنرێت و لەناو دەبرێت. هەمیشە ئەوەی خزمەت بە ئارمانجەکە دەکات بەبنەما وەردەگرێت و پەرەی پێدەدات. هەروەها پەکەکە ئەوەی ڕێبەر ئاپۆ بەدەستی هێناوە بۆ خۆی بەبنەما وەردەگرێت. ئەگەر هەموو ڕێکخستن و ئەو دەوڵەتانەی کە لە دۆخی سۆسیالیزمی ڕئالدا دروستبوون هەڵوەشانەوە و پەکەکە نەڕووخا، هەموو دەگەڕێتەوە بۆ ئەم ڕاستییە. ئەم بزووتنەوەیە بە حیزبێک دەستی پێکرد، کە ئامانجی تێکۆشان و گەیشتن بە ئازادی بوو لە هەر هەلومەرجێکدا. ئەمەش لە ساڵی ١٩٩٣ڕوویدا. ئەو تێکۆشانەی کە ڕێبەر ئاپۆ لە ساڵی ١٩٩٣ـەوە بەڕێوەی دەبات، بە تەواوی بۆ گەیشتن بە کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە و لەسەر ئەو بنەمایە تێدەکۆشێت. ئەو پارادایمەی کە لەوێوە دەستی پێکرد و لە ئیمرالی تەواوی کرد، لەسەر ئەم پرەنسیپە دامەزراوە. بەڵام ئەو پارادایمە ئێمە بە تەواوی جێبەجێمان نەکرد. بۆچی؟ چونکە دەستێوەردانەکان زۆر بوون، ڕێگەیان نەدەدا ڕووبدات، ڕێگەیان پێنەداین بە وردی بەپێی ئەو پارادایمە بڕۆینە پێشەوە. ئێمەش کەموکوڕیمان هەبوو، بەڵام دیسان سوودمان لێ وەرگرت. بۆیە ئەم پرۆسەیە زۆری خایاند. ئێستا ڕێبەر ئاپۆ بڕیارێکی مێژوویی داوە و دەستێوەردانێکی مێژوویی بەرەوپێش دەبات. بڕیاری داوە بزووتنەوەکە بە تەواوی بگوازێتەوە بۆ پارادایمێکی نوێ. بە واتایەکی تر پارادایمێکی نوێ لەسەر بنەمای ئازادی ژن، ئیکۆلۆژی و کۆمەڵگای دیموکراتیک پەرەپێداوە. دەیەوێت ئەم کارە بە تەواوی بگەیەنێتە ئەنجام. ئەو هەنگاوەی کە دەستیپێکردووە، لەسەر ئەم بنەمایەیە. بۆ ئەو پارادایمە چی پیویستە؟ کۆمەڵگایەکی ئازاد. لەسەر ئەم بنەمایە خوشک و برایەتی و ئاشتی دەوێت. ئەو هەنگاوە لەسەر ئەم بنەمایە بەرەو پێش دەڕوات. ئێستا کە بزووتنەوەکەمان بە تێپەڕبوونی کات گەیشتە دەرەوەی سنوورەکانی کوردستان، لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا بووەتە مایەی هیوا. ئەمە مانای چی دەگەیەنێت؟ گوزارشت لە قوڵابوونەوە، گەشەکردن و بەرفراوانبوون و بەرەو پێشچوونی ئەم بزووتنەوەیە دەکاتەوە. لەم ڕووەوە مرۆڤ ناتوانێت تەنها بە پارتیەک ئەم تێکۆشانە بەرفراوانە بەرەو پێش ببات و ئامانجەکەی بپێکێت. بەو بۆنەوە ئێستا ئیتر حیزب ڕۆڵی خۆی بەجێگەیاندووە. هەروەها ئیتر ناتوانێت لەگەڵ ئەو پرۆسەی دەستی پێکردووە بڕواتە پێش و وڵامدەر بێت. بۆیە ​​ڕێبەر ئاپۆ لە ڕووی ڕێکخستن و تێکۆشانەوە گۆڕانکاری و پێشکەوتنی دەست پێکردووە. بەڵام پێویستە هەموو کەس بزانێ ئێمە واز لە ئایدۆلۆژیی و فەلسەفەکەمان ناهێنین. ئێمە واز لە پارادایمەکەمان ناهێنین و لە ڕووی ڕێکخستن و تێکۆشانەوە بە ئەنجامی دەگەیەنین. ئەو گۆڕان و گۆڕانکارییەی ئێمە بەرەوپێشی دەبەین، لەسەر ئەم بنەمایە دامەزراوە. بە واتایەکی تر بزووتنەوەی ئاپۆیی لەسەر ئەم بنەمایە بزووتنەوەی خۆی نوێ دەکاتەوە و خۆی بەڕێکخستن دەکات. ئەوەی کە دەستی پێدەکرێت بە تەواوی لەسەر ئەم بنەمایە بەردەوام دەبێت. بۆ گەلی کوردستانیش و بۆ مرۆڤایەتی زۆر خزمەتی کردووە. هەندێک ئەمڕۆ نکۆڵی لەمە دەکەن، هێرشی ئەمە دەکەن، تەنانەت هەندێک دەلێن پەکەکە گیروودە هاتووە، ئەو شتەی دەیەوێت بیکات ئیتر ناتوانێت بیکات و هەموو ڕێگەیەکی لە پێش گیراوە، تەنها ڕێگەیەک کە ماوە ئەوەیە تەسلیم ببێت. بۆ ڕێبەر ئاپۆ و بۆ پەکەکەش ئەمە دەڵێن. ئەوانەی بێ ویژدانن دەتوانن ئەم قسانە بکەن. یەکێک لەوکەسانە ئەوانەن کە سوێندیان خواردوە هەمووکات دژایەتی ڕێبەر ئاپۆ و تەڤگەری ئاپۆیی بکەن ئەمانە دەڵێن. هەندێک هەیە لە دەستپێکی تەڤگەر تاوەکو ئەمڕۆ دووژمنایەتی ڕێبەر ئاپۆ و پەکەکە دەکەن. ئێستاش بێ ڕێزی دەکەن. بۆ ئەمەش ​​گەلەکەمان پێویستە ئەم کەسانە بناسێت. ئێستا ئەوانەی ئەمە دەڵێن وەک وتم ئەوانەن کە سوێندی دوژمنایەتیکردنی ئەم تەڤگەرەیان خواردووە. وەکتر ئەوانەی خۆیان بەم قسانە سەرقاڵ دەکەن لاوازبوون، بێچارەن، چەقبەستوون، لە مەترسییەکی گەورەدا دەژین. لەبەر ئەمەشە ئەم قسانە دەکەن. بۆ ئەوەی هەمووکەسێک فریوبدەن، لاوازی خۆیان بشارنەوە و خۆیان بە هێز نیشانبدەن ئەم قسانە دەکەن. یانی شەڕی تایبەت و سیاسەتی دەروونی لە دژی ڕێبەر ئاپۆ و لە دژی ئەم تەڤگەرە بەڕێوەدەبن. ڕەنگە لە زۆر لاوە ئەمە بەڕێوەببەن، لە ئاستێکی بەرزدا ئەم کارە بکەن، دەڵێن پەکەکە چی بۆ کوردان کردووە، هیچ شتێکی نەکردوە. هەندێک دەڵێن، ئیدی شتێک نەماوە پەکەکە بیکات هەموو ڕێگەکان گیراون، بۆ ئەمەش پێویستە تەسلیم ببێت. پەکەکە کاری زۆر گەورەی پێشخستووە. ڕێگەی لە سیاسەتی نکۆڵیکردن و لە پاکتاوکاری گرت، ڕێگەی لە توانەوە گرت، ڕێگەی لە کۆمەڵکوژی کوردان گرت. گەلی کوردی خستەسەر پێ، زیندوی کردەوە، گەلێک کە ئاشقی ئازادی و دیموکراسییە، لە هەموو هەلومەرجێکدا ئێستا بۆ ئازادی تێکۆشان دەکات، خاوەندارێتی لە خۆی دەکات ئەمە پەکەکە پێشی خستووە. سیاسەتی دیموکراتیکی پەرە پێدا، ڕێگەی کردەوە. ڕێگەی ئاشتیی و چارەسەری دیمۆکراتیکی بەڕووی گەلی کوردا کردەوە و پێشی خست. شوناسی کوردی خوڵقاندەوە، بۆ کوردان یەکێتی کوردی دروستکرد، شۆڕشی دیموکراتیکی دروستکرد، لە زیهنیەت، کەساێەتی و ژیانی کوردا گۆڕانکاری دروست کرد. شۆڕشی ژنانی پەرە پێدا. لە هەموو لایەکەوە ئەو شتانەی کە لە دەستی کوردان وەرگیرابوو، کورد بە دەستیهێنایەوە. بۆ ئەوەی کورد قبوڵ بکرێت تێکۆشانی بەرز کردەوە. ئەمڕۆ لە جیهاندا کورد بووەتە نمونە، هیچ کەسێک ناتوانێت بە بێ کورد سیاسەت بکات. کوردی گەیاندە ئەم ئاستە. ئێستاش بۆ ئەوەی پرسی ئازادی و دیموکراسی چارەسەر بکات تێکۆشانی بەردەوام دەکات. ڕێبەر ئاپۆ ئەم هەڵمەتەی ڕاگەیاند و بەرەو پێشی دەبات. وەک وتم گەلی کورد ئێستا لە جیهاندا ڕێز و پێگەیەکی هەیە. هێزی ئازادی و دیموکراسی دونیای ئەمڕۆ ژنانی کورد، گەلی کورد، ڕێبەری کورد ڕێبەر ئاپۆ و پارادایمی ئەو بە بنەما وەردەگرن. ئێستا ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت کاریگەری ڕئال سۆسیالیزم لەسەر بزووتنەوەکە پاک بکاتەوە. یەکێک لە هۆکارەکانی دەستپێکردنی ئەم هەنگاوە لەبەر ئەمەیە. وەک چۆن دەیەوێت پرسی گەل و گەلان چارەسەر بکات، دەیەوێت پرسی سۆسیالیزمیش چارەسەر بکات. بۆ ئەمەش ئەم هەنگاوەی دەستپێکردووە، هەنگاوێکی مەزنە، هەنگاوێکی مێژووییە. کاتێک ڕێبەر ئاپۆ بڕیاریدا هەنگاوی ئاشتیی و کۆمەڵگای دیموکراتیک پێشبخات، زۆر کەس ویستیان ڕێگری لێ بکەن کە ڕێبەر ئاپۆ ئەم هەنگاوە ڕانەگەیەنێت. پێش ئەوەی ڕایبگەیەنێت زۆر کاری تێکدەرانەیان کرد. زیندانی کردن، قەیوم، هێرش لە هەموو لایەکەوە هێرشەکانیان زیادی کرد. ویستیان بەمە ناڕەزایەتی دروست ببێت ئەم هەنگاوە ڕانەگەیەنرێت. لەبەر ئەوەی ئەم هەنگاوە ڕابگەیەنرێت لە تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوینیش گۆڕانکاری زۆر پێشدەکەوێت. نەیانویست کە ئەم گۆڕانکارییانە پێش بکەوێت. نەیانویست کۆمەڵگە پێش بکەوێت، دیموکراسی و ئازادی پێشبکەوێت، ئاشتیی پێشبکەوێت. چونکە لە شەڕدا ڕانت وەردەگرن، تەنها ڕێبەر ئاپۆ تێگەشت بۆچی ئەم کارانە دەکەن، ئامانجەکانی ئەوانی بینی و لەبەر ئەمەش بە بڕیار و بوێرییەوە دیسان ئەم هەنگاوەی ڕاگەیاند. ئەمە گوزارشتی چی دەکات؟  حەقیقەت و ڕاستی ڕێبەر ئاپۆ، حەقیقەتی هێڵی ڕێبەر ئاپۆ، گوزارشت لە پارادایمی سەرکەوتووی ڕێبەر ئاپۆ دەکات. ئیدی کەس ناتوانێت پێش لە ڕێبەر ئاپۆ بگرێت، پێش لەم هەنگاوە بگرێت، لە پێش پارادایمی ڕێبەر ئاپۆ کە دەیەوێت جێبەجێی بکات بوەستێت. ڕەنگە لەمەشدا زۆر کاری تێکدەرانە بکەن. دەیانەوێت ئەم هەنگاوە پێشنەکەوێت، ئەنجامی نەبێت، ڕێبەر ئاپۆ بە تەنها بمێنێتەوە. تاوەکو لە ناو تەڤگەر و گەلدا بۆ ئەوەی لە دژی ڕێبەر ئاپۆ ناڕەزایەتی دروست بکەن، ئەو متمانەی کە بە ڕێبەر ئاپۆ هەیە لاوازی بکەن. پێویستە گەلەکەمان ئەمە باش بزانێت. وەک چۆن دەیانەوێت ئەمە تێکبدەن دیسان ڕانت قازانج بکەن، دەبێت گەلەکەمانیش، دۆستانمان ئەوانەی ئازادی و دیموکراسییان دەوێت، ئەوانەی بۆ سۆسیالیزم کار دەکەن خاوەندارێتی لە ڕێبەر ئاپۆ و ئەو هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ بکەن کە پێشی خستووە. پێویستە لە دەوری ڕێبەر ئاپۆ کۆببنەوە. ڕێبەر ئاپۆ بەرپرسیارێتییەکی مێژووی و گرانی خستە ئەستۆی خۆی و ئەمەشی بە ئاشكرا ڕاگەیاند. پێویستە هەموو کەسێک خۆی بکات بە هاوبەشی ئەم بەرپرسیارێتییە. ئەم بەرپرسیارێتییەی لە ئەستۆی خۆی گرت و جێبەجێی بکات. وەک چۆن ڕێبەر ئاپۆ پێشەنگایەتی ئەم هەنگاوەی کرد، پێویتسە هەمووکەسێکیش لەم هەنگاوەدا جێبگرێت و پێشەنگایەتی ئەم هەنگاوە بکات. بونیاتنانی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیک و ئاشتیی بۆ خۆتان بکەن بە ئامانج و هەمیشە لەسەر ئەم ئامانجە کار بکەن. ئەگەر بەمجۆرە خاوەندارێتی لێ بکرێت و کار بکرێت، چەندە تێکدانیش هەبێت ئەنجام ناگرێت. گەلی تورکیامان، ئەو گەلەی لە تورکیا دەژین، هەمووان لە ئەنجامدا قازانج دەکەن. ئەگەر لە تورکیا دیموکراتیکبوون پێشبکەوێت، پرسی کوردیش لە ناویدا هەموو کێشەکانی تورکیا چارەسەر دەبن. ئەمە کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوین دروست دەکات، لە ڕۆژهەڵاتی ناوینیش دیموکراتیکبوون پێش دەکەوێت. نەتەوەی دیموکراتیک، خوشک و برایەتی گەلان، هاوکاری گەلان و دادپەروەری پێشدەکەوێت. لە ئێستاوە بانگەوازییەکە کاریگەری لەسەر سووریا هەیە. ئێستا دەبینین لە سووریا و باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و حکومەتی دیمەشق ڕێککەوتنیان ئەنجامدا. ئەمە سەرەتایەکی باشە. ئەمەش بەهۆی تێکۆشانی گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریاوە ڕوویدا. بەڕاستی قارەمانانە تێکۆشانیان کرد. لە ئەنجامدا ئەمە دەستکەوتی بوو. لێرەوە سڵاو و ڕێزی خۆم ئاراستەی گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا دەکەم. ئەو هەنگاوەی کە نراوە ئامانجی ئەوەیە تێکۆشانێک کە چەندین ساڵێکە بەردەوامە و بەهایەکی زۆری لەپێناودا دراوە، بگەیەنێتە قۆناغێکی نوێ و سەرکەوتن. ئەم هەنگاوە بە باشی خزمەت بەم مەبەستە دەکات. ئەگەر هەنگاوەکەی ڕێبەر ئاپۆ، ئەو بانگەوازییەی کە کردوویەتی، لە تورکیاش سەرکەوتوو بێت، کاریگەری زیاتری لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێت. تەنانەت ڕەنگە کاریگەری لەسەر هەموو مرۆڤایەتیش هەبێت. لێرەدا ئەوانەی ئاشتییان دەوێت، ئەوانەی دیموکراسی و ئازادییان دەوێت، ئەوانەی بۆ سۆسیالیزم و دادپەروەری تێکۆشان دەکەن، ئەم هەنگاوەیان پەرەپێداوە و پێشکەشی هەمووانیان کردووە. پێویستە هەرکەس لەوێ جێگای خۆی بگرێت و ئەرکی خۆی جێبەجێ بکات. بۆیە پێویستە هەمووان گرنگی بدەن و کار لەسەر چۆنیەتی پێشەنگایەتیکردنی ئەم هەنگاوە بکەن بۆ جێگیر کردنی دیموکراسی، ئازادی و ئاشتی. لێرەدا ڕۆڵی ژنان و گەنجان سەرەکییە. بزووتنەوەی ژنان چی گوت؟ ڕایگەیاند دەستپێشخەرییەکەی ڕێبەر ئاپۆ بۆ ئێمە ڕونێسانسێکە. بزووتنەوەکەمان چی ڕاگەیاند؟ وتی بۆ ئێمە مانیفێستی سەدەی ٢١ـە. بزووتنەوەکەمان سەرەتا مانیفێستێکی داڕشتووە و لە ئێستادا سەرقاڵی پەرەپێدانیەتی. ئەوەی داوا لە ژنان و گەنجان دەکرێت، پێشەنگایەتیکردنە لەم بابەتە و دروستکردنی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە بە شێوەیەکی کرداری. ئەو پارادایمەی کە ڕێبەر ئاپۆ پەرەی پێدا، پارادایمی ژنی ئازاد، ئیکۆلۆژی و کۆمەڵگایەکی دیموکراتیکە. پێویستە ئەمە بکەینە ئەرکێکی ستراتیژی بۆخۆمان. ئەمەش لەلایەن ژنان و گەنجانەوە ڕاگەیەندرا. بەم بۆنەیەوە پیرۆزباییان لێدەکەم. پێویستە عەلەوییەکان بزانن کە ئەوان یەکێکن لە هێزە سەرەکییەکانی بزووتنەوەکەمانن. لەم دەستپێشخەرییەدا کە لەلایەن ڕێبەر ئاپۆوە بەرەوپێش دەچێت، عەلەوییەکانیش سەرلەنوێ دەژینەوە. ئەم دەستپێشخەرییەی ڕێبەر ئاپۆ بۆ هەموو مرۆڤایەتیە، بۆ هەموو ئایین و باوەڕەکان و  هەموو کولتوورەکانە. ئەمە هەنگاوێکی نەتەوەی دیموکراتیکە، هەنگاوێکە بۆ ئازادی و دیموکراسی، هەنگاوێکە بۆ ئاشتی و دادپەروەری. ئەمە بۆ هەمووانە. ئەمە تەنها بۆ کۆمەڵگای کورد نییە. ئەمە بە تایبەتی بۆ گەلانی تورکیا، بۆ کۆمەڵگای تورکیا، بۆ ڕۆشنبیرانی تورکیا و هەموو سیاسەتمەدارانی تورکیایە. ئەم قۆناغە بە سوودی هەمووانە. بۆیە نابێت کەس دژی ئەم هەنگاوە بوەستێت. بە تایبەتی ئۆپۆزسیۆنی تورکیا و بە گشتی جەهەپە و هێزە سۆسیالیست و دیموکراتیکەکان پێویستە لەم دەستپێشخەرییەدا بەشدار بن. گەلی کورد هاوتەریب لەگەڵ ئەم هەنگاوەی ڕێبەر ئاپۆ خۆی بە ڕێکخستن بکات. ڕژێمی تورکیا بە حکوومەتی ئێستایەوە، کۆمەڵگەی تورکیای ژەهراوی کردووە. پێویستە ئەم ژەهرە لە کۆمەڵگای تورکیا پاک بکەینەوە. ئەمە تەنها وەسفی ڕێبەر ئاپۆ و بزووتنەوەی ئاپۆیی و گەلی کورد نییە، بەڵکوو وەسفی گەلانی تورکیاشە. من پێم وایە ئەم هەنگاوانە پێویستە لەسەر ئەم بنەمایانە بەرەو پێش بڕوات. ئێستا ڕێبەر ئاپۆش پەیامێکی ناردووە و ڕایگەیاندووە دەبێ دەرفەتم بۆ ئامادە بکەن، دەرفەتم پێ بدەن ڕۆڵی خۆم بگێڕم، بۆ ئەوەی پرۆسەکە بگەیەنمە ئاستێکی یاسایی و سیاسی. وتی: "دەتوانم ئەمە بکەم. هەروەها داوای هەڵوەشاندنەوە و کۆتاییهێنانی بەچالاکییە چەکداراییەکانی پەکەکە کرد و بۆ ئەو مەبەسته داوای پێکهێنانی کۆنگره و پەسەندکردنی ئەو بڕیارانەی کرد. ڕێبەرایەتی پەکەکەش وەڵامی دایەوە و بە ڕوونی ڕایگەیاند کە ئێمە ئامادەین دەستپێشخەریی ڕێبەر ئاپو و ئەو بانگەوازەی کە کردوویەتی جێبەجێ بکەین. ئاماژەی بەوەشکرد، پێویستە بۆ ئەم مەبەستە ئاگربەست ڕووبدات. چونکە حکومەتی تورکیا شەڕی نەوەستاندووە. هەموو ڕۆژێک فڕۆکەی سیخوڕی دەسووڕنەوە، هەموو ڕۆژێک بۆردومان دەکەن، هەموو ڕۆژێک بە فڕۆکە و تۆپ و تانک هێرش ئەنجام دەدەن. هەمووان دەزانن بەستنی کۆنگرە بەم مەرجانە مەحاڵ و ناکرێت. بەو پێیەی حکومەتی تورکیا ئەمەی دەویست، ڕێبەر ئاپو ئەم پەیامەی دا و ڕایگەیاند، پێویستە کۆنگرە ببەسترێت و بڕیار بدرێت و بزووتنەوە و بەرێوەبەرایەتی پەکەکەش وەڵامی ئەرێنییان دایەوە، بۆیە دەبێت ئەو مەرجانە جێبەجێ بکرێن. ئەگەر مەرجەکان جێبەجێ بکرێن، کۆنگرە دەبەسترێت و ئەو بڕیارانە جێبەجێ دەکرێن. ئەمە پێشتر بە ڕوونی باس کراوە. ئێمەش ڕامانگەیاندووە، هەمووان ئەمە دەزانن. لە ئێستادا ئەوان بە نوێنەرایەتی دەوڵەتی تورکیا لە هەندێک راگەیاندن و میدیاکانەوە و لە گۆڕەپانی سیاسیدا قسەی جیاواز دەکەن. لە شێوازی قسەکردنیانەوە وا دیارە دەیانەوێت ئاژاوەگێڕی و نائارامی دروست بکەن. متمانەیان بە کەس نییە، ئەگەر ئامانجیان چارەسەرکردنی پرسی کوردە، ئەگەر دەیانەوێت تورکیا لە کێشەکانی رزگاری بێت و ببێتە تورکیایەکی دیموکراتیک و بتوانێ ڕۆڵی خۆی بگێڕێت، پێویستە ئەو گفتوگۆیانە ڕابگرن. هەموو کەسێک ئەمەی دەوێت. وەک وتم ئەمە پرۆسەیەکی زۆر هەستیارە و دەبێ بە ڕاشکاوی بچێتە پێشەوە. پێویستە گەلەکەمان ئەمە بزانێت. بۆ ئەوەی هەنگاوەکەی ڕێبەر ئاپۆ جێبەجێ بکرێت، پێویستە ئەو دەستپێشخەرییە بۆ ئازادکردنی ڕێبەر ئاپۆ زیاتر بەهێز بکەین. پێویستە هەموو گەل و دۆستەکانمان بەو پێیە مامەڵە بکەن بۆ بەدیهاتنی ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپو و هەڵوەشاندنەوەی سیستەمی گۆشەگیریی ئیمرالی دەبێت تێکۆشان بەرز بکرێتەوە. لەم پڕۆسەیەدا پێویستە ئازادیی جەستەیی ڕێبەر ئاپو جێبەجێ بکرێت و ئەو سیستەمەی کە لە ئیمرالی پێکهاتووە لەناوببرێت و کۆتایی بێت. بۆ ئەمەش دەبێت تێکۆشان زیاتر بکەین. ئەمەیە کە لە هەموومان داوا دەکرێت. نەک هەر لە باکوور و تورکیا و لە هەموو پارچەکانی کوردستان، بەڵکوو لە دەرەوەی وڵاتیش پێویستە هەموو دۆستانی کورد لە پێناو ئەم ڕێبازە تێبکۆشن. پێویستە هەمووان بڵێن دەبێت ڕێبەر ئاپۆ لە ڕووی جەستەییەوە ئازاد بێت بۆ ئەوەی بتوانێت ڕۆڵی خۆی بگێڕێت. ئەو هەنگاوە کردارییەی کە ڕێبەر ئاپۆ خوڵقاندوویە، تەنیا بەم شێوەیە دەتوانێت بەرەو پێش بچێت. ئەگەر لەسەر ئەم بنەمایە تێکۆشان بەهێزتر بێت، ڕێبەر ئاپۆ ئازاد دەبێت و سیستەمی ئیمراڵی هەڵدەوەشێتەوە و دۆخێکی نوێ بۆ گەل و نەتەوەکانمان بنیات دەنێت. پێویستە هەموومان لەسەر ئەم بنەمایە بەشداری تێکۆشان بن. بۆیە لێرەوە سەفەربەری ڕادەگەیەنین. پێویستە گەل و دۆستانمان ئەوە بزانن کە لەو ڕۆژەی کە ڕێبەر ئاپۆ دەستی بە تێکۆشان کردووە تا ئەمڕۆ، لە ژێر هەر جۆرە هەرەشە، پیلانگێڕیی و هەلومەرجێکی سەختدا بۆ گەلی کورد و هەموو گەلان و مرۆڤایەتی تێکۆشاوە و تەنانەت یەک ڕۆژیش بۆ خۆی نەژیاوە و هەموو ژیانی خۆی بۆ گەلان و گەلی کورد و مرۆڤایەتی تەرخان کردووە. ڕێبەر ئاپۆ دەیەوێت لەم تێکۆشانە مەزنەیدا بە ئامانجی خۆی بگات. بۆیە پێویستە هەموومان دەستپێشخەریی بکەین ئەرکەکان لە ئەستۆ بگرین و هەموو شتێک بە تەنیا بۆ ڕێبەر ئاپۆ جێنەهێڵین. ئەگەر ئەم کارە بکەین، ڕێبەر ئاپۆ بە هێزێکی زیاترەوە ئەم دەستپێشخەرییە بەرەو پێشەوە دەبات. لەم هەنگاوەدا گەلی کورد و گەلانی تورکیا و گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و مرۆڤایەتی سەردەکەون. دیسان بەم بۆنەوە جەژنی نەورۆز و ڕەمەزانیان لێ پیرۆز دەکەم و سڵاو و ڕێزی خۆم پێشکەش دەکەم".

  لاهور شێخ جەنگى رایگەیاند، شان بە شانی جەماوەرى کوردستان شەڕى کرد و شانازی پێوە دەکات و ئەگەر حکومەتى داهاتووى هەرێمى کوردستان وەک پێشووبێت قبوڵى ناکەن. دەشڵێت، گۆڕانکارى گەورە لە عێراق بەڕێوەیە. لاهور شێخ جەنگى، شەوى رابردوو لە چاوپێکەوتنێکدا لە کەناڵى ئاسمانى دیجلەى عێراقى گوتى، پێویستە حکومەتى داهاتووى هەرێمى کوردستان بە هەموو شێوەیەک خزمەتى هاووڵاتیان بکات و لێیان قبوڵ ناکەن، ئەگەر وەک حکومەتى پێشووبێت و لە ئاست داواکارییەکانى هاووڵاتیاندا نەبێت. دەشڵێت، ئەوان رێگە نادەن هەرێمی کوردستان بکرێتە دوو هەرێم و دابەش بکرێت بەسەر زۆنى سەوز و زەردا. دەشڵێت، واشنتۆن دەزانێت بافڵ تاڵەبانى کێیە و لاهور شێخ جەنگى کێیە و لە چاوی ئەمریکاوە سلێمانی بەشێکە لە بەرەی مقاوەمە. لاهور شێخ جەنگى دەشڵێت، دۆناڵد ترامپ عێراق وەک ئۆتۆمبێلێکى پارە پەیداکردن بۆ ئێران دەزانێت، دەبێت خۆمان بۆ ئەو گۆڕانکارییەکان ئامادە بکەین، کە لە لوبنان و سوریا دەستیپێکردووە، بۆیە لە عێراقدا گۆڕانکارى گەورە بەڕێوەیە و هاووڵاتیان دێنە سەرشەقام و ناڕازین لە حکومڕانییەى ئێستا وڵاتدا بەڕێوەدەچێت.

  سەرکردەیەکى هێزەکانى سوریاى دیموکرات،  ڕایدەگەیەنێت پێویست بە تەسلیمی چەکەکانمان ناکات، بەڵکو دەخرێنە ناو وەزارەتی بەرگرییەوە. لەچاوپێکەوتنێکیدا مەحمود حەبیب سەرکردە لەهێزەکانى هەسەدە، لەوەڵامى پرسیارێک سەبارەت بەوەى چۆن لەگەڵ سوپاى نوێى سوریا کاردەکەن و تێکەڵ دەبن، پێکهاتەکە چۆن دەبێت، ئایا هێزەکانی سوریای دیموکرات تەنها لەو ناوچانەدا دەمێننەوە کە ئێستا تێیدان یان بەهەموو سوریادا بڵاودەبنەوە. مەحمود حەبیب سەرکردەى هەسەدە وتى: ئەو هەوڵە هاوبەشەی کەبۆیەکگرتنەوەى هێزەکان نراوە هێشتا خەریکى بەدواداچوونن بۆ هەموو ئەو پرسانە، سەبارەت بەپرسیارەکەش، ئەم کارە ئێستا ناتوانرێت ئەنجام بدرێت، چونکە خزمەت بە بەرژەوەندی نیشتمانی ناکات و خزمەت بە بەرژەوەندی سەربازی ناکات، تەنانەت لەسەر ئاستی نیشتمانیش. ئەو جەخت لەسەر ئەوەکردەوە، ئێستا ناتوانرێت ئەم کارە بکرێت چونکە خزمەت بە بەرژەوەندی نەتەوەیی ناکات، وتیشى: ئەم سەرکردایەتییە پلەبەندییە دەتوانێت سەرکردایەتی بکات و دە ساڵە سەرکردایەتی دەکات و ئێستا ناتوانرێت جێگەی بگرێتەوە. سەرکردەکەى هەسەدە وتیشى: سەبارەت بە ڕیزەکان و پلەبەندی سەربازیش، ئەوانە ناتوانرێت لە ئێستادا بگۆڕدرێن و ناتوانرێت دەستبەردار بکرێن ئەمەش یەکێکە لەو هێڵە سورانەی کە ئەگەر ڕووبدات کاریگەرییەکەی نەرێنی دەبێت لەسەر دیموکراسی و لەسەر ئاسایشی گشتی لە سوریادا . مەحمود حەبیب لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا وتى: باشترین شت لەم ڕێککەوتنەدا ئەوەیە کە ئەم هەوڵانە و ئەم ئەزموونانەى هێزە ئەمنییەکان لە ناوچەی باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا لە ڕۆژهەڵاتی فورات سودیان لێ وەربگرێت، و لێرەدا پێموایە ئەگەری ئەوە هەیە کە ئەم هێزانە ڕۆڵێکی زۆر گرنگیان هەبێت لە باقی جوگرافیای سوریادا. سەرکردەکەى هەسەدە وتیشى: هێزەکانی سوریای دیموکرات خاوەنی پلەبەندییەکی بەهێزی فەرماندەیی و ئەزموونێکی بەرفراوانن لە بەرەنگاربوونەوەی ڕێکخراوە تیرۆریستییەکان، هەروەها توانای پاراستنی ئاسایشی ناو شارەکان و بەدرێژایی سنوورەکانیان هەیە، پێیوابوو ئەم ئەزموونە دەبێتە پێکهاتەیەکی سەرەکی سوپای سوریای داهاتوو