هاوڵاتی دادگای فیدراڵی عێراق وەڵامی سکاڵاکەی مەسرور بارزانی دایەوە و مادەی 2ی هەمواری یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانی هەڵپەسارد، ئەو مادەیە پەیوەستبوو بە کەمکردنەوەی کورسییەکانی پەرلەمانی کوردستان بۆ 100 کورسی و دابەشکردنیان بەسەر 4 بازنەدا لە هەرێمی کوردستان. ئەمڕۆ سێشەممە، 07-05-2024، دادگای باڵای فیدراڵیی عێراق لە وەڵامی سکاڵایەکی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان؛ فەرمانێکی "وەلائی" دەرکرد بە مەبەستی ڕاگرتنی جێبەجێکردنی بڕگەی (دووەم)ی ماددەی (2) لە سیستمی تۆمارکردن و پەسەندکردنی لیستی کاندیدەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان ژمارە (7)ی ساڵی 2024، کە تێیدا هاتووە (پەرلەمانی هەرێمی کوردستان لە (100) کورسی پێکدێت کە بەسەر ئەم بازنانەی هەڵبژاردندا دابەشکراون: پارێزگای هەولێر 34 کورسی، سلێمانی 38 کورسی، دهۆک:25 کورسی و هەڵەبجە 3 کورسی). دادگای فیدراڵی دەڵێت، تا ئەو کاتەی سکاڵاکە یەکلایی دەکرێتەوە جێبەجێکردنی بڕگەکە بەردەوام دەبێت. ڕۆژی 21ی شوباتی 2024، دادگاى باڵاى فیدراڵیی عێراق، هەرێمى کوردستان بەسەر چوار بازنەى هەڵبژاردن دابەشکرد، هاوكات لەدانیشتنەکەدا جاسم محەمەد عەبود سەرۆکى دادگاى فیدراڵى عێراق یاساى هەموارى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستانو کۆمسیۆنى هەڵبژاردنو ڕاپرسى هەرێمیشى هەڵوەشاندەوە. هاوكات ڕۆژی 6ی ئایاری 2024، مەسرور بارزانی لەدادگای باڵای فیدراڵیی عێراق، سکاڵای لەدژی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکان تۆمارکردو بەسەرپێچیکردنی بڕگەکانی دەستوری عێراق تۆمەتباریدهكاتو داوادەکات، دادگاکە بڕیارێکی بەپەلە دەربکات بۆ ڕاگرتنی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان تاوەکو کاتی یەکلاییکردنەوەی سکاڵاکەی. بهگوێرهی نوسراوێكی سكاڵاكهی مهسرور بارزانی كه لهلایهن ئهیاد ئیسماعیل پارێزهری ناوبراو ئاڕاستهی دادگای فیدڕاڵی كراوه، له سكاڵاكهیدا مهسرور بارزانی دهڵێت، كۆمسیۆنی ههڵبژاردنهكان له دابهشكردنی ههرێمی كوردستان بۆ چوار بازنهی ههڵبژاردن، سهرپێچی دهستور و بڕیارهكانی دادگای فیدڕاڵی كردوه، چونكه كۆمسیۆن له دابهشكردنی ژمارهی كورسیی بازنهكان، پشتی به ژمارهی دهنگدهران بهستوه نهك ژمارهی دانیشتوانی ناوچهكانی ههرێم، ئهمهش پێچهوانهی دهقی ماددهی 49ی دهستوری ههمیشهیی عێراقه". مهسرور بارزانی داواشی له دادگای فیدڕاڵی كردوه، بڕیارێكی بهپهله دهربكات بۆ راگرتنی ئهنجامدانی ههڵبژاردنی خولی شهشهمی پهرلهمانی كوردستان و راگرتنی رێكارهكانی كۆمسیۆن تایبهت به ئهنجامدانی پرۆسهی ههڵبژاردن تاوهكو سكاڵاكهی یهكلادهكرێتهوه.
مەبەست سەعید هاوڵاتی سەرۆکی کۆمەڵەی کێڵگە پەلەوەریەکانی سلێمانی رایدەگەیێنێت بەشێک لەخاوەن پرۆژەکانی بەرهەم هێنانی مریشکی زندوو ئاگاداریان کردووینەتەوە لە راگرتنی تێکردنەوەی جوچک بۆ ناو هۆڵەکانی بەرهەم هێنانی مریشک، ئەمەش وادەکات لە ئایندەدا مریشکی زیندوو گرانبێت. نازم عەبدوڵا جاف، سەرۆکی کۆمەڵەی کێڵگە پەلەوەریەکانی پارێزگای سلێمانی و گەرمیان و ڕاپەڕین رایگەیاند، " ئەگەر بارودۆخ بەو شێوەیە بڕوات تێکردنەوەی جوچک بۆناو هۆڵەکانی پەلەوەر لەلایەن بەشێک لە خاوەن کێڵەگە پەلەوەریەکان رادەگیرێت، ئەوەش بەهۆی ئەو زیانە زۆرەی بەردەوام لێیان دەکەوێت." راشیگەیاند، "ئێستا نرخی جوچک ٤٠ سەنت و نرخی عەلەفیش گرانبووە. هاوردە کردنی مریشکی بەستوو بەردەوامە و پشتیوانی حکومەت بۆ کەرتی مریشکی زیندوو نییە. تێچوی بەرهەم هێنانی مریشک 2 هەزارو 600 دینارە بەڵام بە 2 هەزارو 100 دینار دەفرۆشرێت." باسی لەوەشکرد، "بڵاوبوونەوەی نەخۆشی ساڵانەی ئایبی و گەمبۆرۆ و نیوکاسڵ، ئەمانە ئەو هۆکارانەن کە خاوەن کێڵگەکان والێدەکەن مریشک بەرهەم نەهێنن و گرانبونی مریشکی زیندوو بەدوای خۆیدا دەهێنێت". سەرۆکی کۆمەڵەی کێڵگە پەلەوەریەکان داوا دەکات ئەنجومەنی وەزیران بەجیددی لەکۆبوونەوەکانیاندا باسی ئەم کەرتە بکەن و بیکەنە کەرتی نیشتمانی. ئەوەشی خستەڕوو، "لەتواناماندایە مریشکی تەندروست هەناردەی ووڵاتان بکەین بەمەرجێک حکومەتی هەرێم پشتیوانمان بێت و بەجیددی کارمان لەگەڵدا بکات".
هاوڵاتی سەرۆکى هەرێمى کوردستان جەخت دەکاتەوە کە بە هیچ شێوەیەک وادەى ئەنجامدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان "تا ئەم دەقەیە" نەگۆڕیوە و دەشڵێت: بەرپرسیارێتی من ئەوە نییە پشتگیری لە هیچ لایەنێک بکەم بەڵکو پاراستنی بەرژەوەندیی هەرێمی کوردستانە و"لای من بەرژەوەندیی هەرێمی کوردستان لە بۆچوونی حیزبەکان لەپێشترە" نێچیرڤان بارزانى، سەرۆکى هەرێمى کوردستان لە کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانییدا ئەمڕۆ سێشەممە لە تاران-ى پایتەختى ئێرانەوە رایگەیاند: پەیوەندی نێوان هەرێمی کوردستان و ئێران زۆر گرنگ و مێژوییە و دەبێت هەوڵبدەین کێشەکانی نێوان هەردولا بە جدی چارسەر بکرێن. وتیشی،"له كۆبوونهوهكانمان لهگهڵ بهرپرسانی ئێران باسی دواخستنی ههڵبژاردنمان نهكردووه و تا ئێستا دهستكاری رۆژهكهمان نهكردووه". ئاماژەى بۆ ئەوەکرد کە دەبێت هەڵبژاردنێک بکرێت هەمو لایەنەکان لەسەری رێکبکەون، هەڵبژاردنەکە نەبێتە هۆی ترازانی لایەنە سیاسییەکان و پێویستە هیچ لایەنەێک نە خۆی بە دۆڕاو نە بە براوە بزانێت. سەبارەت بە سەردانەکەشی بۆ ئێران سەرۆکی هەرێم باسی لەوەکرد "بە سوپاسەوە پێشوازیمان لەلایەن رابەری کۆماری ئیسلامیی ئێران و سەرۆکوەزیران و سەرۆکی پەرلەمان لێکرا و کۆبوونەوەکان بەشێوەیەکی گشتی هەموویان زۆر بەباشی بەڕێوەچوون سوپاسی پێشوازیی هەموویان دەکەین لە شاندی هەریمی کوردستان". وتیشی، ئیرادەیەکی زۆر جیدی دەبینین لەم سەردانەمان بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی لە نێوانماندا هەن و هەرێمی کوردستان خوازیاری باشترین پەیوەندییە لەگەڵ کۆماری ئیسلامیی ئێران وەک دراوسێیەکی هەرە گرنگ. لە بەشێکى دیکەى قسەکانیدا نێچیرڤان بارزانى رایگەیاند، زۆر شت هەبوە بونەتە هۆی نیگەرانی ئێران لە هەرێمی کوردستان، لەگەڵ تاران لەسەر میکانزیمێک رێکەوتوین ئەگەر کێشەیەک دروست بو چارەسەری بکەین نەک لەیەکتر دوربکەوینەوە. ئەوەشی ڕونکردەوە کە: نیگەرانییەکان کاریگەری دەکاتە سەر بازرگانی و دۆخی هاوڵاتییان و هاتوچۆی گەشتیاری نێوان هەردولا. ئاماژەى بۆ ئەوەشکرد کە رێکەوتنێکی نوێ دەکەن، میکانزمێکی نوێ دادەنێن، تا رێگرى بکەن لەوەى رۆژێک لە رۆژان کێشەى دیکە لەنێوان هەرێمى کوردستان و تاران دروست ببێت.
هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە خاوەن پێداویستیە تایبەتەکان لە بەردەرکی سەرا لە سلێمانی خۆپیشاندانیان دەست پێکرد و داوای زیادکردنی مووچەکانیان دەکەن و هۆشداری خۆپیشاندانی سەرتاسەری دەدەن لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا نوێنەری خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان ئەمڕۆ سێشەممە 5/7/2024 ڕایگەیاند، گوزەرانی خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان خراپە و سەرەڕای ئەوەی مووچەکەیان کەمە لەکاتی خۆشیدا پێیان نادرێت. وتیشی، زۆرینەیان ناتوانن کار بکەن بۆ پەیداکردنی بژێوی ژیانیان، ژیانیان لەسەر ئەو مووچەیەیە بەڵام پێیان نادرێت. باسی لەوەشکرد کە چوار ساڵە سەرۆکی حکومەتی هەرێم ڕەتیدەکاتەوە بیانبینێت بۆ گفتوگۆکردنی کێشەکانیان و لەگەڵ نوێنەرانی ئەو چینەی کۆمەڵگا کۆنابێتەوە. هاوکات خاوەنپێداویستییە تایبەتەکان هۆشداری دەدەنە حکومەتی هەرێم و دەڵێن، گەر مووچەکانیان زیاد نەکرێت خۆپیشاندانی سەرتاسەری ئەنجام دەدەن و تا کاتی هەڵبژاردن مۆڵەت دەدەن بە حکومەتی هەرێم. لە ئێستادا مووچەی خاوەن پێداویستییەکان لە نێوان 100 بۆ 150 هەزار دینارەو داوا دەکەن موچەکانیان هاوتای مووچەی خاوەنپێداویستییە تایبەتەکانی عێراق بکرێت کە لە 250 هەزار دینار کەمتر نییە. ئەوەش لە کاتێکدایە، هاوڵاتییان و مووچەخۆرانی هەرێم لە مانگی ئایاردان، بەڵام هێشتا مووچەی مانگی نیسانیان وەرنەگرتووە و هێشتا هیچ وادەیەکیش بۆ دابەشکردنی مووچە رانەگەیەنراوە.
.jpg)
هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە، 7ی ئایاری 2024، دادگەی فیدراڵی دانیشتنێک دەکات و تێیدا تاوتوێی دوو سکاڵا دەکات کە لەلایەن دوو پەرلەمانتاری عێراقەوە لە دژی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە دژی سەرۆکوەزیران و سەرۆککۆماری عێراق تۆمارکراون. سکاڵاکە لەلایەن پەرلەمانتاران مستەفا جەبار سەنەد و باسم خەزعەل خەشانەوە تۆمارکراون و داوایان لە دادگە کردووە، رەزامەندی مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق بە نادروست بزانێت و هەڵیبوەشێنێتەوە، ئەو شوێن و دامەزراوانەشی هێزەکانی ئەمریکای تێدان لە دوای رێککەوتننامەی نێوان ئەمریکا و عێراق بۆ عێراق بگەڕێندرێتەوە. هەروەها قەرەبووکردنەوەی ئەو زیانانەی بەهۆی ئەو کردەوانە کراون لە دوای کۆتاییهاتنی رێککەوتنامەکە لە 1-1-2009 روویانداوە. هێزەکانی ئەمریکا ساڵی 2003 کۆتاییان بە دەسەڵاتی رژێمى بەعس هێنا، بەڵام ساڵی 2011 بە رێککەوتن لەگەڵ حکومەتی عێراق کشانەوە و دواى سەرهەڵدانى داعش لە ساڵی 2014 جارێکی دیکە هێزەکانى ئەمریکا بۆ یارمەتیدانی عێراق لە شەڕی دژی رێکخراوەکە لەسەر داواکاریى فەرمیى حکومەتى عێراق گەڕانەوە.
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد نوێنەری گشتیی مامۆستایانی وانەبێژ لەبارەی وەڵامی سەرۆک وەزیرانی عێراق بۆ دامەزراندنی وانەبێژانی هەرێمی کوردستان زانیاری دەخاتەڕوو. ئەمڕۆ دووشەممە، 6ی ئایاری 2024، کارۆخ عەبدوڵڵا، نوێنەری گشتیی مامۆستایانی وانەبێژانی هەرێمی کوردستان بە هاوڵاتی راگەیاند، "لە سەرچاوەیەکی فەڕمی باوەڕپێکراو پێیان راگەیاندم لە کۆبوونەوەیەکدا محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق وتیەتی ناتوانین تەرخانکاری دارایی بکەین بۆ دامەزراندنی وانەبێژانی هەرێمی کوردستان". رۆژی 30ی نیسانی 2024، دکتۆر ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردەی هەرێمی کوردستان لە سەردانی بۆ بەغدا چاویکەوت بە سەرۆک وەزیرانی عێراق، لەم دیدارە دکتۆر ئالان لیستی هاوپێچی مامۆستایانی وانەبێژی ئاڕاستەی سودانی کرد بۆ دابینکردنی پارەی دارایی پێویست بۆ وانەبێژانی هەرێمی کوردستان تاوەکو حکومەتی هەرێم وانەبێژانی دابمەزرێنێت". نوێنەری گشتیی مامۆستایانی وانەبێژانی هەرێمی کوردستان وتی، "حکومەتی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی پەروەردە چاوەڕێی وەڵامی حکومەتی ناوەندە بە نووسراوی فەرمی، هەروەها ئێمەش لەسەرخەتین لەگەڵ پەرلەمانتارانی کورد لە بەغدا بۆ ئەوەی لە هەمواری بودجەی عێراقدا کە بڕیارە بەم نزیکانە بچێتە پەرلەمانی عێراق بۆ گفتوگۆ، مافی مامۆستایانی وانەبێژ تێدا دیاری بکرێت". بۆ دامەزراندنی کۆی مامۆستایانی وانەبێژ حکومەتی هەرێمی کوردستان پێویستی بە 18 ملیار و 398 ملیۆن و 700 هەزار دینارە کە ژمارەیان 37,734 وانەبێژە .
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد بڕیاربوو لە سەرەتای ئەم هەفتەیە مووچەی لیوا هاوبەشەکانی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە دابەشبکرێت، بەڵام بەهۆی دابەشنەکردنی مووچەی فەرامانبەرانی هەرێمی کوردستانەوە بۆ کۆتایی هەفتە دواکەوت. ئەمڕۆ دووشەممە، 6ی ئایاری 2024، بەرپرسێکی وەزارەتی پێشمەرگە لە یەکێک لە لیوا هاوبەشەکانی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگەی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت بە هاوڵاتی راگەیاند، "بڕیاربوو سەرەتای ئەم هەفتەیە مووچەی مانگی نیسانی لیوا هاوبەشەکانی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگە دابەشبکرێت، بەڵام بۆ رۆژی پێنجشەممە، 9ی ئایاری 2024 دواکەوت". ئەو سەرچاوەیە ئاماژەی بەوەکرد، "هۆکاری دواخستنی دابەشکردنی مووچەی لیواکان کە لەلایەن هاوپەیمانانەوە پارەیان بۆ خەرجدەکرێت بەهۆی ئەوەیە کە تاوەکو ئێستا بەغدا پارەی بۆ مووچەی مانگی چواری فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان نەناردووە". مانگانە هاوپەیمانان نزیکەی 32 ملیار دینار بۆ مووچەی لیوا هاوبەشەکانی هیزەی پێشمەرگە دەنێرن و لە ماوەی رابردوودا چەندین جار هۆشداری تووندیان داوەتە هەرێمی کوردستان لەبارەی دواخستنی مووچەی لیوا هاوبەشەکان و ریکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە.
هاوڵاتی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان رایگهیاند، نێچیرڤان بارزانى و ئیبراهیم رهئیسى، سهرۆك كۆماری ئێران كۆبونهتهوه و جهختیان له برهودان به پهیوهندییهكانى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان لهسهر بنهماى دراوسێیهتیى باش و بهرژهوهندیى هاوبهش و بهرزكردنهوهى ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى و پهیوهندیى ئابوورى كردهوه. سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان له راگهیهندراوێكدا سەبارەت بە کۆبونەوەکەی نێوان سەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆککۆماری ئێران باسی لهوهكردووه، بهیانیى ئهمڕۆ دوشهممه، نێچیرڤان بارزانى و ئیبراهیم رهئیسى له تاران كۆبوونهتهوه، ههریهكه له جێگرانى سهرۆك و وهزیرى ناوخۆ و شاندێكى سهرۆكایهتیى ههرێمى كوردستان ئامادهبوون. وەک لە راگەیێنراوەکەی سەرۆکایەتی هەرێمدا هاتووە، لە کۆبونەوەکەدا ههردوولا جهختیان له برهودان به پهیوهندییهكانى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان لهسهر بنهماى دراوسێیهتیى باش و بهرژهوهندیى هاوبهش و بهرزكردنهوهى ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى و پهیوهندیى ئابوورى كردووەتەوە. باس لەوەشکراوە، "رهئیسى سوپاس و پێزانینى كۆمارى ئیسلامى بۆ ههرێمى كوردستان دهربڕى بۆ ئهو هاریكارییهى پێشكهش به زیارهتكارانى ئێرانى بۆ مهزارگه پیرۆزهكان له باشورى عێراق دهكات له كاتى تێپهڕبونیان به ههرێمى كوردستاندا". دەقی راگەیەندراوەکەی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان: ههردوو سهرۆك نێچيرڤان بارزانى و رهئيسى، جهخت له برهودان به پهيوهندييهكان دهكهنهوه بهيانيى ئهمڕۆ دووشهممه 2024/5/6 بهڕێز نێچيرڤان بارزانى، سهرۆكى ههرێمى كوردستان، له تاران لهگهڵ بهڕێز ئيبراهيم ڕهئيسى، سهرۆكى كۆمارى ئيسلاميى ئێران، كۆبووهوه. له كۆبوونهوهكهدا كه بهڕێزان جێگرانى سهرۆك و وهزيرى ناوخۆ و شاندێكى سهرۆكايهتيى ههرێمى كوردستان ئامادهى بوون، ههردوولا جهختيان له برهودان به پهيوهندييهكانى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان لهسهر بنهماى دراوسێيهتيى باش و بهرژهوهنديى هاوبهش و بهرزكردنهوهى ئاستى ئاڵوگۆڕى بازرگانى و پهيوهنديى ئابوورى كردهوه، ههروهها ستايشى پهيوهنديى دێرين و مێژووييى نێوان كۆمارى ئيسلامى و ههرێمى كوردستانيان كرد. سهرۆك ڕهئيسى سوپاس و پێزانينى كۆمارى ئيسلامى بۆ ههرێمى كوردستان دهربڕى بۆ ئهو هاريكارييهى پێشكهش به زيارهتكارانى ئێرانى بۆ مهزارگه پيرۆزهكان له باشوورى عێراق دهكات له كاتى تێپهڕبوونيان به ههرێمى كوردستاندا. لاى خۆيهوه بهڕێز سهرۆكى ههرێمى كوردستانيش سوپاسى پشتگيرى و هاريكاريى ئێرانى بۆ عێراق و ههرێمى كوردستان كرد. له تهوهرێكى ديكهى كۆبوونهوهكهدا داكۆكييان له پێويستى و گرنگيى بهردهواميى ههماههنگى و هاريكاريى هاوبهشى كۆمارى ئيسلاميى ئێران لهگهڵ عێراق و ههرێمى كوردستان كردهوه بۆ پاراستنى ئارامى و سهقامگيريى ناوچهكه.
هاوڵاتی بهڕێوهبهرایهتی كهشناسی و بومهلهرزهزانی ههرێمی كوردستان رایگهیاند، ئهمڕۆ ئاسمان هەوری تەواو دەبێت، لەگەڵ نمەباران هەندێكجار بۆ تاوەباران و بروسکەی ناوبەناو دەگۆڕێت و سبەینێش ئاسمان هەورى تەواو دەبێت، لە کاتەکانی بەیانى زو تاوەبارانی مام ناوەند و هەورە تریشقە دهبێت. بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی هەرێم بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ دوشەممە ئاسمان هەوری تەواو دەبێت لەگەڵ نمە باران و هەندێک جار بۆ تاوەباران و بروسکەی ناوبەناو دەگۆڕێت لە زۆربەی ناوچەکانی هەرێم، هاوکات رێژەی دابارین لە ناوچە شاخاوییەکان و ناوچەکانی پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە زیاتر دەبێت. ئاماژەی بەوەشکردوە، بەراورد بە دوێنێ، پلەکانی گەرما یەک بۆ سێ پلە نزم دەبنەوە. سەبارەت بە کەشوهەواى سبەینێ سێشەممە، ئاسمان هەورى تەواو دەبێت، لەکاتەکانی بەیانى زوو تاوەبارانی مامناوەند وهەورەتریشقە لە سنوورى باشووری پارێزگاى دهۆک و سنوورى پارێزگاى هەولێر دەبێت پاشان کاریگەری بۆ تەواوی ناوچەکانی هەرێم درێژدەبێتەوە و لەکاتەکانی ئێوارە کاریگەری لاواز دەبێت". بەگوێرەى راگەیەندراوەکە "پلەکانی گەرما نزمدەبێتەوە بە نزیکەى 1-3 پلە بەراورد بە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ". لەراگەیەندراوەکەدا بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بەمجۆرە دیارییکراوە: هەولێر : 24 سلێمانی : 22 دهۆک : 22 زاخۆ : 23 هەڵەبجە : 23 کەرکوک : 28 سۆران : 24 حاجی ئۆمەران : 13 گەرمیان : 29
هاوڵاتی شەوی رابردوو ئاگر لە بازاڕی قەیسەریی هەولێر کەوتەوە و بەپێی هەڵسەنگاندنە سەرەتاییەکانی بەرگریی شارستانی، زیاتر لە 370 دووکان سووتاون. هاوکات دوو لیژنە بۆ دیاریکردنی زیانە ماددییەکان و هۆکاری کەوتنەوەی ئاگرەکە پێکهێندراون و ئەمە چوارەم ڕوداوی ئاگرکەوتنەوەیە لەم ساڵدا لەناو بازاڕەکانی هەولێردا. شەوی رابردوو ئاگرێک لە بازاڕی قەیسەریی هەولێر کەوتەوە و تیمەکانی بەرگریی شارستانیی هەولێر دوای نزیکەی سێ کاتژمێر توانییان ئاگرەکە کۆنترۆڵ بکەن، ژمارەیەک هاووڵاتی و کارمەندی بەرگریی شارستانیش بریندار بوون وقایمقامی هەولێر رایگەیاند، ئێستا مەترسی نەماوە ئاگر دروست ببێتەوە و تیمەکان سەرقاڵی لێکۆڵینەوە، "بەپێی خەمڵاندنی سەرەتایی 372 دووکان سووتاون، بەڵام ئەوە ژمارەی کۆتایی نییە." سەبارەت بە هۆکاری ئاگرکەوتنەوەکە وتیشی، "تاوەکو ئێستا هۆکاری دروستبوونی ئاگرەکە دیارنییە." ئاگرەکەی بازاڕی قەیسەری هەولێر چوارەم ڕوداوی گەورەی ئاگرکەوتنەوەیە لەمساڵدا، پێستریش لە ٢٧ـی شوباتی ئەمساڵ، ئاگر لە بازاڕی لەنگەی شاری هەولێر کەوتەوە، ئەوکات پارێزگاری هەولێر رایگەیاند، ١٦٦ دوکان بەتەواوی سوتاون نزیکەی ٩٠ کەس بەهۆی ئاگرەکەوە تەندروستییان تێکچووە کە ٢٤ کەسیان رەوانەی نەخۆشخانە کران. دواتر و لە ٨ـی نیسانی ئەمساڵدا، دووبارە ئاگر لە بازاڕی لەنگەی هەولێر کەوتەوە و ئەمجارە بەهۆی ئاگرەکەوە نزیکەی ٥٠ دوکان سوتان، ئەوەش سێیەم رووداوی ئاگرکەوتنەوە بوو لە بازاڕەکە لە ساڵی ٢٠١٨ـەوە. هاوکات لە ٢٣ـی نیسانی ئەمساڵیشدا، ئاگر لە بازاڕی شێخەڵای هەولێر کەوتەوە و بەهۆیەوە چەندین دوکان سوتان و کاسبکاران دووبارە زیانێکی زۆریان بەرکەوت. جێگەیباسە لە سەرجەم رووداوەکانی ئاگرکەوتنەوەدا لەمساڵدا، زیانێکی زۆر بەر کاسبکار و خاوەن دوکانەکان کەوتووە و زۆری ڕوداوەکانی ئاگرکەوتنەوەش گومانی لای هاوڵاتییان و کاسبکاران دروست کردووە.
هاوڵاتی ئهندامێكی ئهندامی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق لهدوای كۆبونهوهیان لهگهڵ محهمهد شیاع سودانی سهرۆك وهزیران رایدهگهیهنێت، موچهی مانگی (نیسان/4)ی 2024ی فهرمانبهرانی ههرێم بهدهستپێكردنی تهوتین و ڕادهستكردنی داهاتی ناوخۆ، رهوانه دهكرێت. ئێوارەی ئەمڕۆ بە ئامادەبوونی وەزیری کشتوکاڵی عێراق، وەزیری کشتوکاڵی هەرێمی کوردستان و فراکسیۆنەکانی پارتی، یەکێتی، یەکگرتوو و کۆمەڵ لە پەرلەمانی عێراق، لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق کۆبوونەتەوە. بەگوتەی سۆران عومەر لە کۆبوونەوەکەدا، لەبارەی ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، سوودانی گوتوویەتی، "حکومەتی هەرێمی کوردستان تازە رازیی بووە کە داهاتی نانەوتی رادەست بکات و بانکی TBIیش دەست بە تەوتین بکات؛ مووچەی مانگی نیسان بە دەستپێکردنی تەوتین و رادەستکردنی داهاتی ناوخۆ دەنێردرێت". سۆران عومهر ئاماژهی بهوهشكردوه، "پرسیم ئایا تهنها بانكی TBI دهتوانێت تهوتین بكات، وتی بهڵێ لهگهڵیان دانیشتوم ئامادهییان ههیه، دهربارهی قبوڵكردنی (ههژماری من) ئاماژهی بهوهكرد جارێ ئهوهی لهوێ حسابی بۆكراوهتهوه قبوڵی ئهكهن، ئهوی دیكه له تی بی ئای حسابی بۆ دهكرێتهوه، موچهی مانگی (نیسان/4)یش بهدهستپێكردنی تهوتین و ڕادهستكردنی داهاتی ناوخۆ دێت". حکومەتی هەرێمی کوردستان پڕۆژەی 'هەژماری من'ـی هەیە و عێراقیش پڕۆژەی 'تەوتین'. وەزارەتی دارایی لەگەڵ بانکی بازرگانیی عێراق (TBI) هاوئاهەنگی دەکات کە بەشدار بێت لە بەبانکیکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان. وەزیری دارایی هەرێمیش ئەمڕۆ لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لەو بارەیەوە ئاماژەی دا بەوەی "بانکی TBI بەشدارە لە پڕۆژەی 'هەژماری من'." ئاوات شێخ جەناب گوتی ''هەژماری من، بانک نییە، بەڵکو سیستمە و چەندین بانک لەخۆدەگرێت کە سەرجەمیان متمانەپێکراوی بانکی ناوەندیی عێراقن.''
.jpg)
هاوڵاتی لە ناوچەی پیشەسازی قەزای کەلار کاسبکارێک بەهۆی کەوتی کەلەی بارهەڵگر بەسەردیدا گیانی لەدەستدا. ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی گەرمیان رایگەیاند، "بەیانی ئەمڕۆ لە ناوچەی پیشەسازی قەزای کەلار لەکاتی گۆڕینی چوپی هەوای ئۆتۆمبێلێکی بارهەڵگر کەلەی ئۆتۆمبێلەکە بەسەر شاگردی دوکانەکەدا کەوت و لەئەنجامدا گیانی لەدەستدا". ئاماژە بەوەشکراوە، "ئەوەی گیانی لەدەستداوە بەناوی (غەزوان غازی خلیل) لەدایکبووی 2005 دانیشتوی قەزای کەلارە، لەئێستادا تەرمی ناوبراو ڕەوانەی پزیشکی دادی کەلارکراوە و خاوەنی دوکانەکەش راگیراوە".
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابووریی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی دواکەوتنی مووچەی مانگی چوار روونکردنەوە دەدات و هۆکاری دواکەوتنی بۆ بەغدا دەگێڕێتەوە. ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، هونەر جەمال، وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی کوردستان لەبارەی دواکەوتنی دابەشکردنی مووچەی مانگی چوار بە میدیای یەکێتی راگەیاندووە، "ئەوەی لەسەر ئێمەیە کردوومانە و هۆکاری دواکەوتنی مووچە، وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراقە، هەروەها دەبێت ئەم هەفتەیە پارەی مووچە بگات". ئاماژەی بەوەداوە، "بەراورد بە مانگەکانی دوو و سێ، نەخێر هیچ پارەیەکی زیادە داوانەکراوە لە حکومەتی عێراق"، روونیشیکردەوە، "ژمارەکە کەمێک زیاترە لەوەی دێت ئێمە 969 ملیار دینارمان داوا کردووە و ئەم مانگەش 970 ملیارمان داوا کردووە، بەڵام عێراق نزیکەی 20 ملیارێکی لێ دەبڕێت کە بەشی خانەنشینانە".
هاوڵاتی/ سازگار ئەحمەد شارەزایەکی کەشناسی هەرێمی کوردستان دوایین گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا ئاشکرادەکات و دەڵێت "دوو شەپۆلی دیکەی بارانبارین ناوچەکانی هەرێمی کوردستان دەگرێتەوە". ئەمڕۆ یەکشەممە، 5ی ئایاری 2024، شاڵاو هیدایەت، شارەزای کەشناسی بە هاوڵاتی راگەیاند، "پێشبینیدەکرێت بەهۆی هاتنی هەور لە تورکیا و دروستبوونی هەوری ناوخۆیی ئەمرۆ یەکشەممە تاوە باران و هەوره بروسکە دەستپێبکاتەوە سەرەتاش لە ناوچەکانی بادینانەوە دەبێت و دواتر بۆ سنوری هەولێر و ئینجا کۆیە و ئیدارەی راپەرین، دواتر ناوچە جیاوازەکانی سنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و دەوروبەریان دەگرێتەوە ئەگەری هەیە بەشێکی ناوچەکانی گەرمیانیش بگرێتەوە". ئاماژەی بەوەشکر، "چەقی کاریگەری ئەم حاڵەتە بە زۆری کاتەکانی نیوەڕۆ و دوانیوەڕۆ بۆ کاتەکانی مەغریب دەبێت لە بەشێک شوێن ئەگەری تاوەبارانی بەهێز هەیە لەگەڵ روودانی هەوره بروسکە و تەرزە وە تەرزەی قەبارە گەورەش ئەگەر کراوەیە بۆ هەندێک شوێنی دیاری نەکراو هاوکات لەکاتی تاوەکاندا خێرایی با زیاد دەکات ئەگەری بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو هەیه لە هەندێک شوێن و دروستبوونی لافاو لە هەندێک شوێن ئەگەرێکی کراوەیە تایبەت ئەو شوێنانەی تاوەی بەهێز دەیانگرێتەوەو مەترسییان لەسەرە". ئەو شارەزای کەشناسە وتی، "دووبارە لە درەنگانی ئەمشەوە بۆ سبەی دووشەممە بەتایبەتی هەرێمی کوردستان دەکەوێتەوە ژێر کاریگەری نزمە پاڵە پەستۆیەکی تری بەرفراوان و چالاکی دەریای ناوەڕاست کە بارانی تر بەو هۆیەوە دەستپێدەکاتەوە بەشێوەی گشتگیر کە تا چوارشەممە کاریگەری دەمێنێتەوە ناوبەناو بۆ چوارشەممەش ئەگەری رێژنەی لابەلا هەیە لەمەودای کاریگەری ئەم شەپۆلەشدا پێشبینی بارانێکی زۆر باشی لێدەکرێت، هەروەها بارانی زۆریش لەو ناوچانە دەبارێت کە لە حاڵەتی پێشتر تێیاندا کەمتر باری بەنسبەت ناوچەکانی تر وەک بیتوێن و پشدەرو کۆیە پلەکانی گەرما بەڕێژەی 3 تا 4 پلە دادەبەزێتەوە لە شاخە زۆر بەرزەکان ئەگەری بارینی بڕێک بەفر هەیە لەگەڵ رودانی هەورە بروسکەی بەهێز و ئەگەرەکانی روودانەوەی لافاو لەسەر بەشێک ناوچە تایبەت ئەو شوێنانەی مەترسیان لەسەرە". وتیشی، "لە هەفتەی دوا تریشدا شەپۆلێکی دیکەی باران دەرکەوتووەتەوە، بەڵام بەهارە و گۆڕانکاریەکان خێرا رووەدەن لەگەڵ جێگیربوونی باسی دەکەین".
(1).jpg)
هاوڵاتی ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە رایگەیاند هێزەکانیان هێرشیان کردوەتە سەر بنکەیەکی سەربازی تورکیا لە هەرێمی مەتینا و لە ئەنجامی هێرشەکە 15 سەربازی تورکیا کوژراون. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەکانی پاراستنی گەل (هەپەگە) بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ شەممە 5/4/2023 کاتژمێرەکانی بەرەبەیانیدا هێزەکانیان چاودێری جموجوڵی سەربازەکانی تورکیایان لە هەرێمی مەتینا دەکرد. لە راگەیەنراوەکە ئاماژە بەوەشکراوە، لە کاتژمێر 7:45 لە مەودایەکی نزیکەوە بە نارنجۆک، چەکی سوک و چەکی نیو ئۆتۆماتیل هێرشکرایە سەر هێزەکانی تورکیا و 15 سەربازی تورکی کوژران و پێنج کەمپ و دو سەنگەر تێکشکێندران. هەپەگە ئەوەشیخستۆتەڕووکە ، لە رۆژانی 2، 3 و 4ی مانگی (ئایار/5) چیای شەهید رەشید، دەشتی کافیا لە هەرێمی گارە شەش جار بۆردومانکران، هەروەها لوتکەی مەتینا و دەرگەلێی مەتینا سێ جار بۆردومانکران، جگە لەوەش هەرێمی ئاوی لۆلانی خواکورک یەکجار لەلایەن هێزی ئاسمانی تورکیاوە بۆردومانکرا.
