پێشەوا هەورامى: نەگەینە ڕێککەوتن دەکشێینەوە

هاوڵاتی  ئەنجومەنی سەرتاسەری مامۆستایانی ناڕازی ئەمڕۆ سێشەممە لە ڕونکردنەوەیەکدا ڕەتیکردەوە کە مامۆستایان، لیستیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان هەبێت و ئاماژە بەوە دەکەن کە ئەو دەنگۆیانە  لێدانی ڕاستەوخۆیە لە خەبات و شۆڕشی سپی مامۆستایان. لە ڕونکردنەوەکەی مامۆستایاندا هاتووە کە " بڵاوکردنەوەی دەنگۆی دروستکردنی لیست بۆ هەڵبژاردن بەناوی  لیستی مامۆستایان و فەرمانبەرانەوە  هەواڵێکی چەواشەکارانەو سیناریۆیەکی ناشیرینە دژ بە خەبات و داوا ڕەواکانی مامۆستایان." ئاماژە بەوەشکراوەکە ،هەرکەس و گروپێک بەناوی مامۆستایانەوە لیست بۆ هەڵبژاردن دروست بکەن، ئەوە لێدانی ڕاستەوخۆیە لە خەبات و شۆڕشی سپی مامۆستایان و ئێمە دژی دەوەستینەوە". ڕونکردنەوەکەی ئەنجومەنی مامۆستایانی ناڕازی لە کاتێکدایە کە ، لەم چەند ڕۆژەدا دەنگۆیەک بڵاوکرایەوە کە  مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی لە سنوری پارێزگای سلێمانی، بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لیستیان دەبێت، بەڵام مامۆستایانی ناڕازی دەڵێن فەرمانبەران و مامۆستا هیچ ئاگاداری ئەم قسانە نین وبە هێرشکردنە سەر خەباتی مەدەنی مووچەخۆران سێریدەکەن.  مامۆستایانی  سنوری سلێمانی و دەوروبەری زیاتر لە چوار مانگە بایکۆتی هۆڵەکانی خوێندنیان کردووەو ڕۆژ بە ڕۆژیش ژمارەی ئە فەرمانگانەی بایکۆتی دەوام دەکەن ڕوولە زیاد بوونە ئەمەشدوای ئەوەی زیاتر لە ٤٧ ڕۆژ بەسەر کۆتا مووچەدا تێپەڕیوە کە وەرگیراوە و وەزارەتی دارایش دەڵێت چاوەڕێی ٦١٨ ملیارەکەین لە لایەن بەغداوە بۆمان بنێردرێت بۆ دابەشکردنی،  جگە لەوەی چارەنوسی مووچەکانی مانگی ١٠ و ١١ و ١٢ ی ساڵی پار بە نادیاری ماوەتەوە و لە لایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە بە قەرز لەسەر حکومەتی عێراق هەژمارکراوە.   دەقی ڕونکردنەوەکە:  ڕوونکردنەوەیەکی بەپەلە لە ئەنجومەنی مامۆستایانی ناڕازییەوە سەبارەت بەدەنگۆی دروستکردنی لیست بۆ هەڵبژاردن! مامۆستایان کە ئێستا ڕابەرایەتی ناڕەزایەتییەکانی کۆمەڵگەو شەقامی کوردی دەکەن، خەبات و شۆڕشە سپییەکەیان بووەتە جێگەی تێڕامانی هەموان و هەراسانکردنی دەسەڵات و هەم بوونەتە جێی ئومێدو متمانەی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان. سەرباری فشارو هەڕەشەی جۆراو جۆر، بۆ کۆتایهێنان بە خەباتی ڕەواو شۆڕشی مامۆستایان بە هۆنینەوەی سیناریۆی جیاواز، دەسەڵاتی کوردی بەردەوام هەوڵیداوە درزو بۆشایی لە نێوان مامۆستایاندا بسازێنێ و ڕیزی مامۆستایان پەرت بکات. دواهەمین سیناریۆی دەسەڵات دژ بە خەباتی مامۆستایان، بڵاوکردنەوەی دەنگۆی دروستکردنی لیستە بۆ هەڵبژاردن بەناوی " لیستی مامۆستایان و فەرمانبەران"نەوە. ئێمە لە ئەنجومەنی سەرتاسەری مامۆستایانی ناڕازی، ئەو دەنگۆ و هەواڵە بەتەواوی ڕەتدەکەینەوەو بە هەموولایەکی ڕادەگەیەنین کە ئەوە هەواڵێکی چەواشەکارانەو سیناریۆیەکی ناشیرینە دژ بە خەبات و داوا ڕەواکانی مامۆستایان. هاوکات، ئەوەش ڕادەگەیەنین کە هەرکەس و گروپێک بەناوی مامۆستایانەوە لیست بۆ هەڵبژاردن دروست بکەن، ئەوە لێدانی ڕاستەوخۆیە لە خەبات و شۆڕشی سپی مامۆستایان و ئێمە دژی دەوەستینەوە. ئەنجومەنی سەرتاسەری مامۆستایانی ناڕازی ۳۰ ــ ۱ ــ ۲۰۲٤

هاوڵاتی وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا- پێنتاگۆن و سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ سێشەممە لە  راگەیێندراوێکی هاوبەشدا باس لە پرۆسەی یەکخستنەوەی پێسمەرگە دەکەن و تێیدا هاتووە، لەسەر چەند خاڵێکی سەرەکی بۆ ساڵی داهاتو رێککەوتن کە پەیوەستە بە چاکسازییەکانی یەکخستنی هێزەکانی پێشمەرگە. راگەیێندراوەکەی نێوان وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا- پێنتاگۆن و سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان  ئەمڕۆ سێشەممە بڵاوکرایەوە دوای ئەوەی  دوێنێ دووشەممە، 29-1-2024 بەرپرسانی باڵا لە حکومەتی ئەمریکا و هەرێمی کوردستان کۆبوونەوەی "لیژنەی جێبەجێکاریی ئاراستەکردنی پێشمەرگە"یان لە سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان لە هەولێر ئەنجامدا. بەگوێرەی راگەیێندراوەکە، لیژنەکە بە مەبەستی هەڵسەنگاندنی پێشکەوتنەکانی تایبەت بە چاکسازییەکانی پێشمەرگە کۆبوونەتەوە، هەروەها  لەسەر خاڵە سەرەکییەکان بۆ ساڵی داهاتو ڕێککەوتون بۆ یەکخستنی هێزی پێشمەرگە لە چوارچێوه‌ى وەزارەتی کاروباری پێشمەرگەى حكوومه‌تى هه‌رێمى كوردستاندا و "بنیاتنانی هێزێکی پیشەیی كه‌ بتوانێت تێکشکاندنی یەکجاره‌كی داعش مسۆگه‌ر بكات."   دەقی راگەیێندراوی هاوبەشی پێنتاگۆن و سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان: رۆژی 29-1-2024 بەرپرسانی باڵا لە حکومەتی ئەمریکا و هەرێمی کوردستانی عێراق کۆبوونەوەی "لیژنەی جێبەجێکاریی ئاراستەکردنی پێشمەرگە"یان لە سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان لە هەولێر ئەنجامدا.  لیژنەکە بە مەبەستی هەڵسەنگاندنی پێشکەوتنەکانی تایبەت چاکسازییەکانی پێشمەرگە کۆبوونەوە، هەروەک چۆن لە یاداشتنامەی لێکتێگەیشتنی نێوان وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا و وەزارەتی کاروباری پێشمەرگەی حکومەتی هەرێمی کوردستان هاتووە کە لە ئەیلوولی 2022 نوێکرایەوە. لیژنەکە چاوخشاندنەوەی بەو پێشکەوتنانە کرد کە بە ئاراستەی چاکسازیی پێشمەرگە کراون و رێککەوتن لەسەر چەند خاڵێکی گرنگ بۆ ساڵی داهاتوو، ئەوەش وەک بەشێک لە پابەندبوونی هاوبەشی ماوەدرێژ بە مەبەستی یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە لەژێر چەتری وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە بە مەبەستی پێکهێنانی هێزێکی پیشەیی و کاریگەر بۆ دڵنیابوونەوە لە تێکشکاندنی یەکجارەکی داعش. وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە پێشکەوتنی باشی لە بوارەکانی ئابووری و رێکخستنی پێکهاتەی هێز ئەنجامداوە و وەزارەتی بەرگریی ئەمریکا و وەزارەتی کاروباری پێشمەرگەش چاویان لە پێشکەوتنی بەردەوامی هەوڵەکانی چاکسازییە وەک ئەوەی لە یاداشتنامەکەی ساڵی 2002ی نێوان وەزارەتی بەرگری و حکومەتی هەرێمی کوردستان هاتووە. ویلایەتە یەکگرتووەکان لەگەڵ خەڵکی عێراق دەبێت، لەوانەش خەڵکی هەرێمی کوردستان، ئەوەش کاتێک خەریکی بنیاتنانی عێراقێکی بەهێز، سەقامگیر و خاوەن سەروەرین.    

هاوڵاتی  ئەنجومەنی فەرمانبەرانی ناڕازیی گەرمیان بایكۆتی گشتی رادەگەیەنن و داواش لەسەرجەم فەرمانبەران و مامۆستایان و مووچەخۆران و هاووڵاتیان و كاسبكاران دەكەن هاودەنگیان بن بۆ ئەوەی بەرەنگاری فشارو ستەمكارییەكانی دەسەڵات ببنەوە. ئەنجوومەنی فەرمانبەرانی ناڕازیی گەرمیان لەبارەی بایكۆتی گشتی راگەیەنراوێكیان بڵاوكردەوەو رایانگەیاند "سبەینێ 31ی كانوونی دووەمی 2024، هەمووان شانبەشانی مامۆستایان لە شەقام دەبین". ئەنجومەنەكە، ئەوەشیان خستوەتەڕوو "لێرەوە مانگرتن و بایكۆتی گشتیی مەدەنی رادەگەیەنین و داواكارین لە تەواوی فەرمانبەران، مامۆستایان، مووچەخۆران، هاووڵاتیان و كاسبكاران، هاودەنگ و هاوڕێگاو پشتیوانمان بن، بۆ ئەوەی بتوانین بەرەنگاری فشارو ستەمكارییەكانی دەسەڵات بوەستینەوە".

هاوڵاتی  شارەزایەكی بواری یاسایی عێراقی رایگەیاند فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی حكومەتی هەرێم و ئەو نوێنەرایەتییانەی كە حكومەتی هەرێم هەیەتی لە دەرەوە نادەستوورین. ئەمیر دەعمی شارەزای یاسایی ناسراوی عێراقی، لە لێدوانێكیدا رایگەیاند "فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە لەحكومەتی هەرێمی كوردستان و ئەو نوێنەرایەتییانەی كە حكومەتی هەرێم هەیەتی لە دەرەوە نادەستوورین". ئەوەشی خستوەتەڕوو "ئەو نوێنەرایەتییانە لەدوای ساڵی 2003ەوە دامەزراون و حكومەتی فیدراڵی چاوپۆشی لێكردووە بەهۆی موجامەلەی سیاسییەوە".   "لە مادەی 121ی دەستووری عێراق، بڕگەی چوارەم، مافی دامەزراندنی نوسینگە دەدات بەهەرێمەكان و پارێزگاكان تەنها لەناو باڵیۆزخانەكانی عێراقدا بۆ ئەوەی تەنها گرنگی بەكاروباری كلتووری بدەن". ئەمیر دەعمی وا دەڵێت. وتیشی "داڕشتنی سیاسەتی دەرەوە بەپێی دەستووری عێراق مافی وەزارەتی دەرەوەی عێراقە، چونكە بوونی نوێنەرایەتی هەرێم لەهەندێك وڵاتدا لەوانەیە لەگەڵ سیاسەتی حكومەتی فیدراڵیدا گونجاو نەبێت، حكومەتی عێراق لەوانەیە پەیوەندی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا نەبێت كە نوێنەرایەتی هەرێمی تێدایە". 

هاوڵاتی  پارێزگای كەركوك لەنوسراوێكدا وادەی یەكەم كۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێی پارێزگای دیاریكردو لەڕێگەی ئیدارەی ئەنجومەنەكەشەوە داوای ئاگاداركردنەوەی ئەندامەكانی كردووە ئامادەی یەكەم كۆبوونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك بن. نوسینگەی پارێزگای كەركوك ئەمڕۆ سێشەممە، نووسراوێكی هاوپێچ لەگەڵ ناوی ئەندامە دەرچووەكانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك ئاڕاستەی هەر یەك لە نووسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق، ئەنجومەنی كۆمیسیارانی كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق و بەشی كارگێڕی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كردووە، داوای لە سەرجەم ئەندامە دەرچووەكان كردووە، كاتژمێر 2ی دوای نیوەڕۆی رۆژی پێنجشەممە 1ی شوبات 2024 ئامادەی یەكەم كۆبوونەوەی ئەنجومەنی پارێزگا بن. هاوكات، دوێنێ دووشەممە ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك جگە لە راكان جبوری پارێزگاری بەوەكالەتی كەركوك سوێندی یاساییان خوارد.

هاوڵاتی  رۆژی دوو شەممە 29ی كانوونی دووەمی 2024، چوار زیندانی سیاسی كورد بە ناوەكانی (موحسین مەزڵووم، پژمان فاتیحی، محەمەد فەرامەرزی ، وەفا ئازەربار)، لەلایەن كۆماری ئیسلامییەوە لە زیندانی قزڵحەساری كەرەج لە سێدارە دران، لە سێدارەدانی ئەم لاوانە ناڕەزایەتی ژمارەیەكی زۆر لە رێكخراوەكانی لایەنگری مافی مرۆڤی لە ناوخۆ و دەرەوەی وڵات لێكەوتەوەو هەروەها ژمارەیەك لە وڵاتان ناڕەزایەتییان بەرامبەر بەجێبەجێكردنی سزای لەسێدارەدانی ئەو چوار كەسە دەربڕیوە. ئەمریكا و رێكخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی لە سێدارەدانی ئەم چوار زیندانە سیاسییەیان شەرمەزار كردووە، هاوكات بەپێی ئەو زانیاریانەی دەست هاوڵاتی گەیشتوون "بەرپرسانی حكومەتی ئێران بە بنەماڵەكانیان راگەیاندووە تەرمی كوڕەكانیان پێ نادرێتەوەو خۆیان لە شوێنێك دەینێژن". ئابراهام پیلی، جێگری نوێنەری تایبەتی ئەمریكا بۆ كاروباری ئێران، لە سێدارەدانی ئەم چوار زیندانییە سیاسییەی بەوە ناوبرد كە كۆماری ئیسلامی بە ئاشكرا كەمتەرخەمە بەرامبەر بە مافی مرۆڤ و پێشێلكاری مافی مرۆڤە. ئابراهام پیلی، بەئاماژە بەو راپۆرت و هەواڵانەی دەربارەی ئەشكەنجەو دادگاییكردنی نادادوەرانە لە ئێران بڵاو ئەبێتەوە، لەتۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاویكردەوە "ئەمریكا بە توندی لەسێدارەدانی ئەم چوار كەسە شەرمەرزار دەكات و بەردەوام سوورە لەسەر ئەوەی ئێران دەبێ وەڵامدەرەوە بێت بەرامبەر بەپێشێلكاری مافی مرۆڤ لەو وڵاتە". پێشتریش وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا سزای لەسێدارەدانی ئەم چوار كەسەی ئیدانە كردبوو، جەختی كردبۆوە كە بەپێی راپۆرتی رێكخراوەكانی پارێزەری مافی مرۆڤ، رەوتی دادگایی كردنی ئەم زیندانیانە "دروستكرا" و  بە پێی " دانپێدانانی زۆرە ملێ بووە لە ژێر ئەشكەنجەدا". سەرەڕای ناڕەزایەتییە بەربڵاوەكان و داواكاری رێكخراوەكانی پارێزەری مافی مرۆڤ بۆ راگرتنی سزای لەسێدارەدانی ئەم كەسانە، سیستەمی دادوەری كۆماری ئیسلامی بەرەبەیانی رۆژی دووشەممە 29ی كانوونی دووەم رایگەیاند "موحسین مەزڵووم، محەمەد فەرامەرزی، وەفا ئازەربار، پژمان فاتێحی) بەتۆمەتی " فساد فی الارچ" و هاوكاری ئیسرائیل و ئەندامبوون لە كۆمەڵە لە سێدارە دراون. رێكخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی، لەسێدارەدانی ئەم كەسانەی بە سەرەڕۆیانەو نادادوەریانە ناوبردو رایگەیاند "ئەم ٤چوار كەسە بەشێوەیەكی نهێنی و نادادوەرانە دادگایی كراون و سزای سێدارەیان بەسەردا سەپاوە". رێكخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی  لە راگەیاندنی خۆیدا نووسیویەتی "ئەم چوار كەسە هەر لە یەكەم ساتەكانی دەستگیركردنیانەوە شوێنەكەیان شاردراوەتەوەو بەشاراوەیی و بێ ئەوەی مافی ئەوەیان هەبێت پارێزەریان ببێت دادگایی كراون. بنەماڵەكانیان ئازار دراون".  ئێگنێس كالامار، سكرتێری رێكخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی ئێوارەی دووشەممە 29ی كانوونی دووەم لە تویتێكدا نووسیویەتی " كۆمەڵگای نێونەتەوەیی دەبێت كوشتن و كەڵك وەرگرتنی بەردەوامی كۆماری ئیسلامی لە سزای لەسێدارەدان وەك كەرەستەیەك بۆ سەركوت شەرمەزار بكات و گوشار بخاتە سەر كۆماری ئیسلامی دەستبەرداری ئەم ئاكارە بێت". تەرمەكان نادرێنەوە بە بنەماڵە بە پێی ئەو زانیاریانەی دەست هاوڵاتی كەوتوون لەلایەن ناوەندە ئەمنییەتییەكانەوە بە بنەماڵەی ئەم چوار زیندانییە سیاسییە راگەیەندراوە تەرمی كوڕەكانیان نادرێتەوە پێیان و ناوەندە حكوومەتییەكان خۆیان لە شوێنێكی شاراوە دەیاننێژن. سۆران ئازەربار، كوڕی مامی وەفا ئازەربار، بە هاوڵاتی راگەیاند " بە بنەماڵەكانیان راگەیاندوون تەرمی كوڕەكانیان نادرێتەوە بە بنەماڵە و خۆیان لە شوێنێك تەرمەكان دەینێژن". جوانە تەیمەسی، هاوژینی موحسین مەزڵووم لە تویتێكدا نووسیویەتی "بەرپرسانی ئەمنییەتی بە بنەماڵەكانیان راگەیاندووە خۆیان تەرمەكان لە شوێنێكی نادیار دەنێژن". مانگرتن لە شارەكانی كوردستان لەگەڵ بڵاوبوونەوەی جێبەجێكردنی سزای لەسێدارەدانی ئەم چوار لاوە، ژمارەیەك لە رێكخراوەكانی پارێزەری مافی مرۆڤ، حیزب و لایەنە سیاسییەكان داوایان لە خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان كرد كە ئەمڕۆ سێ شەممە دووكان و بازاڕ دابخەن و داوایان لە خەڵك كرد مان بگرن. بە پێی زانیارییەكان تا كاتی ئامادەكردنی ئەم راپۆرتە، خەڵكی شارەكانی، مەهاباد، سنە، دیواندەرە، بۆكان، سەقز بە هانای بانگەوازەكەوە رۆیشتوون و بازاڕ و دووكان داخراوە.

هاوڵاتی  كۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی كوردستان رایگەیاند راگرتنی هەناردەی نەوتنی هەرێم هەڕەشەی لەسەر ئابوری هەرێم دروستكردووە كە هاوپەیمانێكی ئەمنی ئەمریكایە. دەشڵێت داوایان لە كۆنگرێسی ئەمریكا كردووە فشار بخاتەسەر بەغدا تا هەناردەی نەوتی هەرێم دەستپێبكاتەوە. كۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی كوردستان (ئەپیكۆر) راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوەو ئاماژەی بەوەداوە ماوەی 10 مانگە نەتوانراوە كێشەی راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان چارەسەر بكرێت  راشیگەیاند "ئەوەش هەڕەشەی لەسەر ئابوری هەرێمی كوردستان دروستكردووە كە هاوپەیمانێكی ئەمنی ئەمریكایە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و كۆمپانیاكانی ئەمریكاو وڵاتانی تریش بە بەهای  10 ملیار دۆلار وەبەرهێنانیان لەكەرتی وزەی كوردستاندا  كردووە". ئەپیكۆر ئەوەشی خستوەتەڕوو "داوامان لە كۆنگرێسی ئەمریكا كردووە رێكاری بەپەلە بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان بگرێتەبەر، چونكە راگرتنی نەوت بۆ ماوەی 10 مانگ كاریگەری نەرێنی كردووەتەسەر ئابوریی و ئارامی ناوچەكە". لەبەشێكی تری راگەیەنراوەەكەیدا كۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی كوردستان  دەشڵێت "داوامانكردوە كۆنگرێس فشار بخاتەسەر بەغدا، تا بەر لە سەردانە چاوەڕوانكراوەی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆ واشنتۆن، كێشەی هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان چارەسەر بكرێت".  

هاوڵاتی  لەسەر رێگای هەولێر – گوێر پاڵاوگەیەكی نەوت ئاگریگرت و بەهۆیەوە چەند كەسێك بریندار بوون و زیانێكی زۆری مادیشی لێكەوتەوەتەوە. موقەدەم كاروان میراودەلی، وتەبێژی بەرگریی شارستانی هەولێر رایگەیاند "بەرەبەیانی ئەمڕۆوە ئاگر لەپاڵاوگەیەكی سەر رێگای هەولێر - گوێڕ ئاگر لەپاڵاوگەیەكی نەوت كەوتوەتەوەو بەهۆیەوە زیانێكی زۆری مادی بەر پاڵاوگەكە كەوتووەو سێ كەسیش بریندار بوون". ئەوەشی خستەوەڕوو كە تیمەكانی ئاگركوژێنەوە سەرقاڵی كۆنتڕۆڵكردنی ئاگرەكەن، بەڵام بەهۆی گەورەی ئاگرەكەوە تائێستا كۆنتڕۆڵ نەكراوە.  

هاوڵاتی  لەبەردەم كەمپی نوێی زانكۆی سلێمانی لەسەر رێگەی سلێمانی - ڕاپەڕین بەئاڕاستەی ناوشاری سلێمانی لەئەنجامی پێشبڕكێی دوو ئۆتۆمبێل كەسێك گیانی لەدەستداو دووانی تریش بریندار بوون. بەپێی زانیارییەكانی هاوڵاتی، لەبەردەم كەمپی نوێی زانكۆی سلێمانی لەسەر رێگەی سلێمانی - ڕاپەڕین دوو ئۆتۆمبێل پێشبڕكێیانكردوەو لەئەنجامدا یەكێك لەئۆتۆمبێلەكان لەجۆری نیسان پیكاب خۆی كێشاوە بەڕاگری  سەرشەقامەكەداو بەهۆیەوە گەنجێكی تەمەن 17 ساڵ كەسەكنی بووە گیانی لەدەستداوەو دوو كەسی تریش بریندار بوون". هاتووچۆی سلێمانیش لەبارەی رووداوەكە، بڵاویكردەوە، هۆكاری رووداوەكە دەگەڕێتەوە بۆ تیژڕەوی و لەدەستدانی كۆنترۆڵ لەلایەن شۆفێری ئوتومبێلی جۆری نیسان پیكاب دوای ئەوەی كۆنترۆڵ لەدەست دەدات دەپەڕێتەوە شەقامی بەرامبەر و خۆی دەكێشێت بە دوو ئوتومبێلی تردا.

هاوڵاتی  وەزیری دارایی هەرێم رایگەیاند داتاو زانیارییەكانمان پێشكەشی حكومەتی عێراق كردوە رۆژانە لەگەڵ وەزیرو نوێنەرانمان بۆ چاودێریكردنی رێكارەكانی ناردنی 618 ملیارەكە لەسەر هێڵین. ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و ئابووری حكومەتی هەرێمی كوردستان بەمیدیای نزیك لەپارتی وتوە "حكومەتی هەرێم هەموو رێكارێكی ناردنی مووچەی جێبەجێكردوەو داتاو زانیارییەكانی پێشكەشی حكومەتی فیدراڵ كردوە". لەبارەی ناردنی 618 ملیار دینارەكەش، ئەوەی خستوەتەڕوو "رۆژانە لەگەڵ وەزیرو نوێنەرانمان بۆ چاودێریكردنی رێكارەكانی ناردنی 618 ملیارەكە لەسەر هێڵین، چاوەڕێش دەكەین لەم چەند رۆژەدا ئەنجامی هەبێت". وەزیری دارایی هەرێم دەشڵێت "لەگەڵ حكومەتی فیدراڵی لەسەر هەمواردكردنەوەی یاسایی بودجە رێككەوتووین".

هاوڵاتی  وەزارەتی نەوتی عێراق رەتیدەكاتەوە حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت رێكەوتبن. عاسم جیهاد، وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق لە لێدوانێكدا رایگەیاند “شتێكی لەو شێوەیە لە ئارادا نییەو ئاگامان لێی نییە رێككەوتن كرابێت، هەر شتێك هەبێت خۆمان رایدەگەیەنین".لە رۆژی 25ـی ئازاری 2023ـەوە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە رێگەی بەندەری جەیهانی تورکیاوە راگیراوە، ئەوەش دوای بڕیاری دادگای ناوبژیوانی نێودەوڵەتی لە پاریس، کە دۆسیەی نێوان بەغداد و ئەنقەرەی یەکلایکردەوە و بڕیاریدا تورکیا پابەند بکرێت بە قەرەبووکردنەوەی عێراق بە بڕی ملیارێک و 400 ملیۆن دۆلار.

هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێم لەرێگەی چەند سەرچاوەیەکی  میدیای جیاوازەوە ئاماژە بەهەدەردانی ئەو بڕه‌ پارانه‌ دەکات کە لەسەر عێراق بڵاوکراوەته‌وەو دەڵێت، "ئەگەر بابەتەکە گەندەڵییە، دەبوو موچەی خەڵکی هەموو پارێزگاکانی عێراق ڕابگیرایە. پێشەوا هەورامانی، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان له‌ هه‌ژماری تایبه‌تی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك نوسیویه‌تی، "لەوەتەی دروستبونی کێشەکان لەسەر موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان هەر ڕۆژەو بابەتێکی تازە دەخرێتە بەردەم حکومەتی هەرێمی کوردستان بەمەرجی ناردنی موچەو مافی خەڵک، لەکاتێکدا ئێمە ڕون و ئاشکرا هەمو شتێکمان پێشکەشی حکومەتی فیدڕاڵ کردوە!". قسەکانی وتەبێژی حکومەتی هەرێم دوای ئەوەهات کە بەبەردەوامی حکومەتی هەریم تۆمەتبار دەکرێت بە هۆکاری نەناردنی ئەو پارەیەی کە بڕیارە لە موچەی مووچەخۆرانی هەرێمدا سەرف بکرێت ، هەر ئەمڕۆش موعین کازمی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا ڕایگەیاند" تائێستا هەرێم شەفاف نەبوە لەگەڵ عێراق ئاماری موچەخۆرانی بەتەواوی نەناردوە" و بە گەندەڵ ناوی بردن. پێشەوا هەورامانی لە بڵآوکراوەکەیدا ژمارەیەک سەرچاوەی میدیای بەکار دەهینێت و عێراق بە گەندەڵ ناودەهێنێت و دەڵێت،ئایا ئەم شەفافییەت‌و تەوزیحەی لەئێمەیان دەوێت لای ئەوان هەیە؟".   ده‌قی بڵاوکراوەکەی وته‌بێژی حكومه‌تی هه‌رێم: ئایا کەس لیستی ئەو گروپە میلیشیانەی لەلایە کە هەرێمی کوردستان بۆردومان دەکەن؟ لەوەتەی درووستبوونی کێشەکان لەسەر موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان هەر ڕۆژەو بابەتێکی تازە دەخرێتە بەردەم حکومەتی هەرێمی کوردستان بەمەرجی ناردنی موچەو مافی خەڵک،لەکاتێکدا ئێمە ڕوون و ئاشکرا هەموو شتێکمان پێشکەشی حکومەتی فیدراڵ کردووە! بەڵام لێرەدا پرسیارێک دێتە ئاراوە! ئایا ئەم شەفافییەت و تەوزیحەی لە ئێمەیان دەوێت لای ئەوان هەیە؟ گەڕانێکی سادە، لە چوار هەواڵی بڵاوکراوەی ژمارەیەک سەرچاوەی میدیایی باوەڕپێکراو: ئەلجەزیرە، 20%ی پارەی مووچەی عێراق بۆ مووچەخۆری وەهمی دەڕوات کە نزیکی 10 ملیار دۆلاری ساڵانەیە کە زیاترە لە موچەی هەموو مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. ئەلحوڕە: 300 ملیار دۆلار لە عێراق بۆ پڕۆژە و مووچەی وەهمی چووە.. ئەلبەغداد ئەلیەوم: لە لیستی خانەنشینانی عێراقدا، 22 هەزار مووچەخۆری وەهمی هەن کە 800 ملیار دینار لەژ خەزێنەی عێراق دەبەن. بی بی سی: ساڵی 2014 حکومەتی عێراق خۆی دانی بەوەدا ناوە کە 50 هەزار سەربازی وەهمی مووچەیان لە خەزێنەی عێراق وەردەگرن،وەهمی نەک بندیوار!. ئایا کەس لیستی ئەو گروپە میلیشیانەی لەلایە کە هەرێمی کوردستان بۆردومان دەکەن؟ ئەگەر بابەتەکە گەندەڵییە، دەبوو مووچەی خەڵکی هەموو پارێزگاکانی عێراق رابگیرایە، نەک وەکو ئەوەی هەندێک موراهیقی سیاسی ناوخۆیی دەڵێن لەبەر خاتری شەریف ناوێک گەلێک لە کوردستان برسیکراوە! پێشەوا هەورامانی

هاوڵاتی لە ئێستادا شەپۆلێک ناڕەزایەتی بەشێکی زۆری فەرمانگەکانی سلیمانی گرتووەتەوەو ڕۆژ بە ڕۆژ ژمارەی ئەو فەرمانگانە بەرزدەبێتەوە کە بایکۆتی دەوام دەکەن بەهۆی دواکەوتنی شایستە داراییەکانیانەوە. ئەمڕۆ دوشەمەش هەریەک لە فەرمانگەکانی کارەبا و دادنووسی ٢ی سلێمانی بایکۆتی دەوامیان راگەیاندو ، نەخۆشخانەی شەهید دکتۆر ئاسۆی تایبەت بە چاو بەرەبەیانی ئەمڕۆ بایکۆتی کارەکانیان کردووە و دواتر لە پێشنیوەڕۆدا دەستیان پێکردووەتەوە.  لەم بارەیەوە پەیامنێری هاوڵاتی لە سلێمانی ڕایگەیاند :" ئەمڕۆ فەرمانبەرانی فەرمانگەی دادنوسی ۲ی بەتەواوی بایکۆتی دەوامیان ڕاگرت و هیچ کاروبارێکی هاوڵاتیان جێبەجێ ناکەن هاوکات بەشێکی زۆری کارمەندانی بەڕێوەبەرایەتی کارەبایی سلێمانی مانیان لە کارەکانیان ڕاگەیاندوە بەهۆی پێنەدانی شایستە داراییەکانیان لەلایەن حکومەتی هەرێمەوە. جێگەیباسە دوێنێ یەکشەمەش سەرجەم کارمەندانی هاتووچۆی سلێمانی مانگرتنیان ڕاگەیاند و کارەکانیان ڕاگرت بەڵام ئەمڕۆ مانگرتنەکەیان شکاند و گەڕانەوە سەر کارەکانیان ،سەرچاوەیەک بە پەیامنێری هاوڵاتی وت کارمەندانی هاتوچۆی سلێمانی مۆڵەتی هەفتەیەک دەدەنە لایەنی پەیوەندیدار ئەگەر کێشەی موچەیان چارەسەر نەبێت ،بەتەواوی بایکۆت ڕادەگەیەنن. لەم پەیوەندەدا زیاتر لە چوار مانگیشە مامۆستایانی سنوری سلێمانی و قەزاو ناحیەکانی بەهۆی پێنەدانی شایستە داراییەکانیانەوە و دانەمەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ و دەستپینەکەردنەوەی پلە بەرزکردنەوە بایکۆتی سەرتاسەرییان ڕاگەیاندووەو پرۆسەی خوێندن لەو ناوچانە وەستاوە هاوکات دونی یەکشەممەش خۆپیشاندانی سەرتاسەری مامۆستایانی ناڕازی ئەنجام درا. ماوه‌ی 46 رۆژه‌ فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی كوردستان مووچه‌یان وه‌رنه‌رگرتووه‌، وێڕای ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ مانگی شوبات نزیك ده‌ینه‌وه‌، فه‌رمانبه‌ران و مووچه‌خۆران مووچه‌ی مانگی 10ی ساڵی رابردوویان وه‌رنه‌گرتووه‌ و هیچ ئاسۆیه‌كیش دیاری نییه‌ بۆ ده‌ستپێكردنی مووچه‌كانیان و مامۆستایان و فەرمانبەرانیش دەڵێن، چیتر ئەو بارودۆخە قبوڵناکەین و لە بایکۆت و خۆپیشاندان بەردەوام دەبین.

هاوڵاتی ڕاوێژکارێکی سەرۆک وەزیرانی عێراق ڕایدەگەیەنێت، سیاسەتی دەرەوەو نوێنەرایەتی دیپلۆماسی، تەنھا پەیوەندیی بەحکومەتی فیدراڵییەوە ھەیەو داوا لەھەرێم دەکات ئەو پرسە بۆ عێراق بەجێبھێڵێت. زیا ناسڕى، راوێژکارى محەمەد شیاع سودانى، سەرۆک وەزیرانى عێراق لە بڵاوکراوەیەکیدا لە تۆڕى کۆمەڵایەتیی ئێکس نوسیویەتى:" بەپێى ماددەى 110 لە دەستورى عێراق، سیاسەتى دەرەوە و نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییەکان تایبەتن بە حکومەتى عێراق و هەرێمى کوردستان مافى دەستوەردانى نییە. دەشڵێت: داوا لە سەرۆکایەتیی حکومەتى هەرێمى کوردستان دەکەم هاوکاربن بۆ چارەسەرکردنى مەلەفى ژیان و خزمەتگوزارییەکانى هاوڵاتییانیان و بابەتى نوێنەرایەتیی دەرەوە بۆ حکومەتى عێراق جێبهێڵن. قسەکانی ئەو ڕاوێژکارەی سۆدانی لە کاتێکدایە دوێنێ یەکشەممە  مەمسرور بارزانی لە سێیەمین کۆنفرانسی نوێنەرایەتییەکانی حکومەت لە دەرەوە کە لە هەولێر بەڕێوەدەچێت ڕایگەیاند، هەوڵدەدەن لە داهاتوودا ژمارەی نوێنەرایەتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دەرەوەی وڵات زیاتر بکەن. لە ساڵانی رابردوودا پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی هەرێمی کوردستان پێشکەوتنیان بەخۆوە بینیوە و گەشەیان کردووە، ژمارەی کۆنسوڵگەری و نێردە دیپلۆماسییەکان لە هەرێمی کودرستان لە زیادبوون و بەرفراوانبوونەوە دان، لە ئێستاشدا حکومەتی هەرێمی کوردستان 14 نوێنەرایەتیی لە دەرەوە هەیە، لەوانە: ئەڵمانیا، ئەمریکا، ئیسپانیا، ئیتاڵیا، ئوسترالیا، ئێران، بەریتانیا، فەرەنسا، سوێد، سویسرا، رووسیا، نەمسا و پۆڵەندا، لەگەڵ نوێنەرایەتی حکومەت لە یەکێتیی ئەوروپا.

هاوڵاتی ئێران سزاى سێدارەى چوار بەندکراوى سیاسیی کوردى جێبەجێکرد، ئەو چوا بەندکراوە سیاسییەش لەماوەى 18 مانگى دەستبەسەربونیاندا بە تۆمەتى ''افساد فی الارض''، لە مافى هەبونى پارێزەر بێبەشبون و دۆسییەکەیشیان ناڕون بوە. بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە ٢٩ی کانوونی دووهەم کاتژمێر 5:00ی  سزای لەسێدارەدانی چوار بەندکراوی سیاسیی کورد بە ناوەکانی پژمان فاتیحی تەمەن 29 ساڵان و خەڵکی شاری کامێران، موحسین مەزڵوم تەمەن 27 ساڵان و خەڵکی شاری مەهاباد، وەفا ئازەربار تەمەن 26 ساڵان و خەڵکی شاری بۆکان و محەمەد (هەژیر) فەرامەرزی تەمەن 28 ساڵان و خەڵکی دێولان، لە بەندیخانەی قزڵحیساری شاری کەرەج جێبەجێکران، ماڵپەڕی میزان-ی فەرمیی دەزگای دادی ئێران ئەم هەواڵەی بە فەرمی پشتڕاستکردوەتەوە. سەرەڕای هەموو هەوڵە نێودەوڵەتی و داواکاری رێکخراوە جیهانییەکانی پارێزەری مافی مرۆڤ، ئەم ٤ لاوە دوای ١٩ مانگ دەستبەسەر بوون لە زیندانەکانی ئێران لە سێدارە دران. رۆژی شەممە ٢٧ی کانوونی دووهەم، لە لایەن ناوەندە ئەمنیی و حکوومییەکانەوە پەیوەندی کرابوو بە بنەماڵەی ئەم ٤ گەنجەوە کە بۆ دوایین دیدار سەردانی کوڕەکانیان بکەن. رۆژی یەکشەممە ٢٨ی کانوونی دووهەم، بنەماڵەکان توانیان بۆ چەند خولەک کوڕەکانیان ببینن و لە زیندان پێێان راگەیاندبوون ئەمە دوایین دیدارە لەگەڵ کوڕەکانیان. بەرەبەیانی دووشەممە ٢٩ی کانوونی دووهەم ، دوای بانگی بەیانی، لە زیندانی قزڵحەساری کەرەج لە سێدارە دران. ئەم ٤ لاوە کوردە پێشمەرگەی کۆمەڵەی شۆڕشگێڕ بوون و مانگی تەمووزی ٢٠٢٢ دەستبەسەر کران. کۆماری ئیسلامی دوای دەستبەسەرکردنی ئەم لاوانە، باسی لەوەکرد ئەم لاوانە لە لایەن ئیسرائیلەوە راهێنراون و بە مەبەستی تەقینەوە لە ئیسفەهان نێردراونەتەوە بۆ ئێران و لە نزیک ئیسفەهان دەستبەسەر کراون. کۆمەڵەی شۆڕشگێڕ بە هەموو شێوەیەک پەیوەندی لەگەڵ ئێسرائیل رەت ئەکاتەوەو رایگەیاندووە ئەم لاوانە بە ئەرکی پێشمەرگانە راسپێردرابوون و لە نزیک ورمێ، لە باخێکدا دەستگیرکراون.