ناوەڕۆکى کۆبونەوەى کۆمیتەى ناوەندى پارتى ئاشکرا دەکرێت

هاوڵاتی چوارچێوەی هەماهەنگی  لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزووتنەوەی بابلیوون، هاوپەیمانی عەزم و بەشێك لە سەربەخۆكان لە نووسینگەی نووری مالیكی لە كۆبوونەوەدان بۆ پێكهێنانی حكومەتی عێراق. نوری مالكی، سەرۆكی كوتلەی دەوڵەتی قانون سەرۆكایەتی كۆبونەوەكە دەكات و گفتوگۆ دەكەن لەبارەی پێكهێنانی حكومەتی عێراقەوە پاش دەستلەكاركێشانەوەی 73 ئەندامەكەی كوتلەی موقتەدا سەدر. چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان كە پێكهاتوون لە(نوری مالكی، هادی عامری، قەیز خەزعەلی، حەیدەر عەبادی، عەمار حەكیم) چەندین كەسایەتی دیكەی شیعەكان كە بە نزیك لە ئێران هەژمار دەكرێت.  

هاوڵاتی لە بازاڕی جیهانی نەوت، نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی برێنت 123 دۆلاری تێپەراند و  بەراورد بە دوێنێ نرخەكەی نزیكەی دوو دۆلار بەرزبووەتەوە. ئەمڕۆ سێشەممە، 14ی حوزەیرانی 2022، یەك بەرمیل نەوتی خاوی برێنت لە بازارەكاندا بە 123 دۆلارو 25 سەنت مامەڵەی پێوە دەكرێت. هەروەها یەك بەرمیل نەوتی خاوی ئەمریكا بە 121 دۆلارو 19 سەنت مامەڵەی پێوە دەكرێت. لەماوەی رابردوودا نرخی بەرمیلێك نەوت گەیشتە زیاتر لە 130 دۆلار و دواتر دابەزییەوە بەڵام جارێكی دیكە نرخی نەوتی خاو رووی لە بەزربونەوەیەو چاودێرانی بازاری نەوتی خاو ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە نرخی نەوتی خاو تا كۆتایی ئەمساڵ دەكاتە 135 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك ئەگەر شەڕی رووسیاو ئۆكرانیا بەردەوام بێت. خواست لەسەر نەوت زیادی كردووە بۆ 98 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا  ئەوەش رێكخراوی ئۆپێكی هاندا كە رۆژانە 450 هەزار بەرمیل نەوتی زیاتر بخاتە بازارەكانەوە  

هاوڵاتی سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی سەبارەت بە روداوەكەی ئەمڕۆی دادگا و هێرشكردنە سەر كەسوكاری تاریقی بەقاڵ رایگەیاند:" حاڵەتەكەی ئەمڕۆی ئەفسەرو پۆلیسەكان كاردانەوەی ئەو رەفتارانەی كەسوكاری تارقی بەقاڵ بووە". سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی لەڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە "جێگەی داخ و نیگەرانییە كە دوای ئەوەی ئەمڕۆ لەناو دادگای سلێمانی حاڵەتێكی نەخوازراو رویدا و گرتە ڤیدیۆیەكی كورت لە دەزگاكانی راگەیاندن و تۆڕەكۆمەڵایەتییەكان بڵاو كراوەتەوە كە چەندین تۆمەت و چەواشەكاری و ناڕاستی تێوەئاڵێنراوە، بۆیە بۆ هەمولایەكی روندەكەینەوە كە دۆسیەی كوشتنی تارقی بەقاڵ لە دادگا كۆتایی هاتوە و بكوژەكانی حوكمدراون بە لەسێدارەدان و سزاكەشیان لەلایەن دادگای پێداچونەوەی هەرێمی كوردستان پەسەند كراوە". هەروەها ئاماژە بەوە كراوە كە"ئەو دانیشتنەی ئەمڕۆی دادگا پەیوەندی بە بكوژەكانەوە نەبوە، بەڵكو دادگایی كەسێك كراوە كە دوای دزینی ئۆتۆمبێلەكەی تاوانلێكراوی كڕیوەتەوە و بەتۆمەتی (حیازە اموال مسروقە) دادگایی دەكرێت و دادگاییش لەو دۆسیەیە بەردەوامە". ئەوەشیان دووپاتكردووەتەوە "كەسوكاری تاوانلێكراوی ناوبراو كە هەمیشە و لە هەمو دانیشتنێكی دادگادا پشێوییان ناوەتەوە و سوكایەتی و تەشهیر و بێڕێزی زۆریان بە دادوەران و داواكاری گشتی و پۆلیس و هەمولایەك كردووە بەو كەرەستانەش لەبەردەستیان بوە ئازاری پۆلیس و پاسەوان و تەنانەت پارێزەریشیان  داوەو حاڵەتەكەی ئەمڕۆ كاردانەوەی ئەو رووداوانەی پێشتر بووە". سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی باسی لەوەشكردوە، "سەبارەت بە دەستگیردنیان، لەسەر سكاڵای پۆلیسەكان و بەپێی مادەی (230)ی یاسای سزادان هەواڵەی دادگای لێكۆڵینەوە كراون و پاشان بە كەفالەت ئازاد كراون تا رۆژی دادگایی". سەبارەت بە لێدان لەكەسوكاری تاریقی بەقاڵ لەلایەن ژمارەیەك لە هێزە ئەمنیەكانەوە، سەرۆكایەتی دادگای تێهەڵچونەوەی ناوچەی سلێمانی ئاشكرایكردوە، "ئەو حاڵەتی لێدانە كە لە گرتە ڤیدیۆكەدا دەركەوتوە رەفتارێكی كەسییە و ئەو كەسە خۆی بەرپرسیارێتی هەڵدەگرێت و سەرۆكایەتی دادگا پەسەندی ناكات بە نەخوازراوی دەزانێت و ئەو كەسەی ئازار دراوە دەتوانێت سكاڵا تۆمار بكات و دادگا ئیجرائاتی یاسایی پێویست دەگرێتەبەر".  

هاوڵاتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان كە بە نزیك لە ئێران دادەنرێن دەڵێن:" رێز دەستلەكاركێشانەوەی ئەندامەكانی سەدر لە پەرلەمان دەگرین و كاردەكەین بۆ پێكهێنانی حكومەتێكی نیشتمانیی". دوای ئەوەی فراكسیۆنی رەوتی سەدر لە پەرلەمانی عێراق لەسەر داوای رەوتی سەدر دەستیان لەكاركێشایەوە، ئێوارەی ئەمرۆ چوارچێوەی هەماهەنگی راگەیێندراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا رایگەیاند "رێز لە بڕیاری دەستلەكاركێشانەوەی فراكسیۆنی سەدر دەگرین، و كار دەكەن بۆ تەواوكردنی بنەما دەستوورییەكان بەمەبەستی پێكهێنانی حكومەتی نوێ". هەروەها چوارچێوەی هەماهەنگی ئەوەی خستۆتەروو كە لەگەڵ هەموو لایەنەكان كار دەكەن بۆ بەشدارییەكی فراوان لەپێناو بەدیهێنانی هیواكانی گەلی عێراق بۆ ئاسایش و ئارامی. بریارە چوارچێوەی هەماهەنگی لەگەڵ لایەنەكان گفتوگۆكانیان دەست پێبكەن و بریارە بەم زوانە هادی عامری، بە نوێنەرایەتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان سەردانی هەولێر بكات و لەگەڵ پارتی و یەكێتی كۆبونەوە ئەنجام بدات. كشانەوەی سەدر لە پەرلەمانی كوردستان بە سەركەوتنی ئێران لە ناوەندە سیاسییی و میدیاییەكانی عێراق وەسف دەكرێت كە چوار چێوەی هەماهەنگی شیعەكان ئامادە نەبوون سەدر حكومەت پێكبهێنێت بەبێ لایەنەكانی نێو هەماهەنگی شیعەكان كە پێكهاتوون لە(مالكی، هادی عامری، خەزعەلی، عەبادی، عەمار حەكیم) چەندین كەسایەتی دیكەی شیعەكان.  

هاوڵاتی میدیای یەكێتی بڵاویكردەوە كە سەرپرشتیاری مەڵبەندی یەكێتی لەسلێمانی خانەوادەی تارقی بەقاڵ بەسەردەكاتەوەو ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە" لە دوای ئاگاداركردنەوەم و بینینی تۆماری ڤیدیۆیی رووداوەكە زۆر نیگەران بووم، ئەو جۆرە مامەڵەكردنە هەرگیز مایەی قبوڵ كردن نییە". ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە 13ی حوزەیرانی 2022، شاناز ئیبراهیم ئەحمەدن سەرپرشتیاری مەڵبەندی 1ی یەكێتی، لەشاری سلێمانی سەردانی دایك و خوشك و خانەوادەی تاریقی بەقاڵی كرد و نیگەرانی خۆی لە مامەڵەی نەشیاوی چەند كارمەندێكی ھێزەكانی پۆلیس بەرامبەر خانەوادەكەیان دەربڕی. شاناز ئیبراهیم ئەحمەد رایگەیاند:" لە دوای ئاگاداركردنەوەم و بینینی تۆماری ڤیدیۆیی رووداوەكە زۆر نیگەران بووم، زۆر بەداخەوەم، ئەو جۆرە مامەڵەكردنە هەرگیز مایەی قبوڵ كردن نییە". هەروەها دوای پرسینەوە لەشێوازی بەڕێوەچوونی رێكارە یاساییەكانی تایبەت بە كەیسی "تاریقی بەقاڵ" شاناز ئیبراهیم ئەحمەد بڕیاریدا كە پارێزەرێكیان بۆ دابین بكات و پێشی ڕاگەیاندن كە" پشتیوانتان دەبم و وەك یەكێتیش پارێزەری مافەكانتان دەبین و بۆ  كارئاسانی و باشتر راییكردنی كاروبار و مامەڵەیاساییەكانیش، پارێزەرێك بۆ كەیسەكە دابین دەكەم بۆ داكۆكیكردن لەمافەكانتا". نیوەرۆی ئەمڕۆ دوای دادگایكردنی تاوانبارێكی كەیسی كوشتنی (تارقی بەقاڵ) كەسوكاری تارقی بەقاڵ لەناو دادگای سلێمانی لە لایەن ئەفسەرو چەند پۆلیسێكەوە دراونەتە بەر شەق و تۆمارە ڤیدیۆییەكەش لەناو تۆری كۆمەڵایەتی بڵاوبووەیەوەو ئەوەش كاردانەوەی توندی لێكەوتەوە و قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكومەت رایگەیاند:" كە ئەو ئەفسەرو پۆلیسانە دەستگیر كراون و بەتوندی سزا دەدرێن"، داواشی لە كەسوكاری تارقی بەقاڵ كرد خۆشیان سكاڵا لەسەر ئەو ئەفسەرو پۆلیسانە تۆمار بكەن.  

هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان رایگەیاند:"بە نیگەرانییەوە لە دوا پێشهاتە سیاسییەكانی عێراق دەڕوانین، داوا لە هەموو لایەنە كوردستانییەكان دەكەم یەكڕیز و تەبا بن". دوای دەستلەكاركێشانەوەی هەموو ئەندامانی فراكسیۆنی سەدر كە 73 ئەندامی هەبووەو گەورەترین كوتلەی نێو پەرلەمان بووە مەترسی پێشهاتی سیاسی و ئاڵۆزی دەكرێت. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە تویتێكدا نوسیویەتی:"هیوادارین هیچ ئاڵۆزی و پشێوییەك نەیەتە ئاراوە و ئەنجوومەنی نوێنەران نوێنەرایەتیی هەموو عێراقییەكان بكات".  شەوی رابردوو، سەدر فەرمانی بە سەرۆكی فراكسیۆنەكەی كرد كە دەستلەكاركێشانەوەكان پێشكێشی سەرۆكی پەرلەمان بكەن. لای خۆشییەوە محەممەد حەلبووسی، سەرۆكی پەرلەمانی عێراق دەستلەكاركێشانەوەكانی واژۆ كرد.     

هاوڵاتی كونسوڵی گشتی ئەمریكاو ژمارەیەك میدیای ئەهلی‌و ئازاد كۆبونەوەو كاری میدیای ئەهلی‌و فشارو هێرشە ئەلیكترۆنیەكانی خراییەروو، كونسوڵی گشتیی ئەمریكا رایگەیاند:"پشتیوانی میدیای ئەهلی و ئازاد دەكەین". لەئۆفیسی سەرەكی كونسوڵخانەی گشتی ئەمریكا لەشاری هەولێر، بەڕێوەبەرو سەرنوسەری ژمارەیەك لەمیدیای ئەهلی‌و ئازاد كە تارق فاتیح، سەرنوسەری میدیایی هاوڵاتی ئامادەیبوو، لەگەڵ ڕۆبەرت پالەدینۆ كونسوڵی گشتی ئەمریكاو وەفدێكی بەشی سیاسی‌و پەیوەندیەكانی كونسوڵخانە كۆبونەوەو بەوردی باسیان لەدۆخی میدیا لەهەرێم بەگشتی‌و میدیای ئەهلی‌و ئازاد بەتایبەت كرد. هەروەها لەگەڵ ئەو ڕێگریی‌و فشارانەی بۆ كاری میدیا دروستدەبن كە نوێترینیان فشارو هێرشی ئەلیكترۆنی سەر میدیایەو بووەتە مەترسیەكی جدی لەسەر ئازادی ڕادەربڕین. لای خۆیەوە، ڕۆبەرت پالەدینۆ دەستخۆشی لەكاری میدیای ئەهلی‌و ئازاد لەهەرێمی كوردستان كردو خۆشحاڵی خۆی دەربڕی بەو هەماهەنگیەی لەنێوان میدیا ئازادو ئەهلیەكاندا دروستبوەو بەستایشەوە باسی لەكۆبونەوەو بەیاننامەكانی مانگی ڕابردوی ئەو میدیایانە كردو هۆكاری بانگهێشتەكەشی گێڕایەوە بۆ كاریگەریی ئەو هەماهەنگی‌و بەیاننامەیەی كە بڵاوكرایەوە لەبارەی مەترسیەكانی سەر میدیاو ئازادی ڕادەربڕین. هاوكات، بەوردی باس لەچۆنێتی‌و جۆری ئەو هێرشە ئەلیكترۆنی‌و سایبەریانە كرا كە دەكرێنەسەر میدیاكان‌و فشارەكان زیاددەكەن، كونسوڵی گشتی سەرسوڕمانی خۆی نیشاندا بەبونی ئەو هەموو فشارە سیاسی‌و ماددی‌و ئەلیكترۆنیەی لەسەر میدیا هەیەو پشتیوانی خۆیی‌و وڵاتەكەی بۆ ئازادی میدیا دووپاتكردەوەو بەڵێنی بەدواداچونی بۆ گرفتەكان، بە بەرپرسانی میدیاكاندا. دیداری میدیا ئەهلی‌و ئازادەكان لەگەڵ كونسوڵی گشتی‌و شاندی كونسوڵخانەی ئەمریكا لەدوای كۆبونەوەی بەرپرسانی میدیاكان هات لەمانگی ڕابردودا كە لەشاری سلێمانی ئەنجامدراو تیایدا باس لەهێرشە ئەلكترۆنیەكانی سەر میدیاكان كرا، كە دوای كۆبونەوەكە تیمێكی هەماهەنگی پێكهێنراو بەیاننامەیەك بۆ ڕای گشتی‌و لایەنە پەیوەندیدارەكان‌و كونسوڵخانەو نوێنەرایەتی وڵاتان بڵاوكرایەوە كە تاییادا بەوردی مەترسی سەر میدیاكان خرایەڕوو.

هاوڵاتی ئەژی ئەمین، سەرۆكی پێشووی دەزگای زانیاری، زانیاری وپاراستن جارێكی دەركەوتەوە ئەمڕۆ دووشەممە 13ی حوزەیرانی 2022، ئەژی ئەمین، وێنەیەكی خۆی لەگەڵ كەسێك بەناوی(حاكم والی) بڵاوكردووەتەوەو لە ئەكاونتی خۆی نوسیویەتی:"دەستبەكاربوونی تێكۆشەری دێرین و یاساناسی بەئەمەك حاكم والی پیرۆزە و بەهیوای سەركەوتنیان لە ئەركەكانیاندا". ئەژی ئەمین، دوای دورخستنەوەی لە پۆستی دەزگای زانیاری یەكێتی و دانانی جەلال شێخ ناجی، رووی كردە هەولێرو لە ئێستادا بەرپرسیارێتی ئەمنی ديكەى لەئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم وەرگرتووە.

هاوڵاتی مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لە یەكەم كاردانەوەیدا دوای دەستلەكاركێشانەوەی كوتلەی سەدر لە پەرلەمانی عێراق؛ رایگەیاند:" چاودێری بەرەوپێشچوونەكانی داهاتوو دەكەین". ئەمڕۆ دووشەممە 13ی حوزەیرانی 2022 مەسعود بارزانی لەبارەی بارودۆخی سیاسیی عێراق لە هەژماری فەرمیی خۆی لە تویتەر پەیامێكی بڵاو كردەوە و تیایدا هاتووە، "رێز لە بڕیارەكەی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر دەگرین". هەروەها نوسیویەتی:"چاودێری بەرەوپێشچوونەكانی داهاتوو دەكەین." دوێنێ یەكشەممە، موقتەدا سەدر فەرمانی بە تەواوی ئەندامانی فراكسیۆنەكەی كرد دەستلەكاركێشانەوەكانیان بدەنە سەرۆكایەتی پەرلەمان، دواتریش سەرۆكی پەرلەمان واژۆی لەسەر كرد. هەر پاش دەستلەكاركێشانەوەكەش سەدر بڕیاریدا بە داخستنی دامەزراوەكانی تایبەت بە رەوتەكەی، جگە لە چەند دامەزراوەیەك. لەدوای دەستلەكاركێشانەوەكەی سەدریشەوە میشعان جبوری ئەندامی پەرلەمانی عێراق لە فراكسیۆنی سیادە لە تویتەری خۆی سیناریۆی دوای دەستلەكاركێشانەوەی فراكسیۆنی سەدری ئاشكرا كرد و باسی لەوەكرد، حكومەتەكەی كازمی دەمێنێتەوە و پەڕلەمان خۆی هەڵدەوەشێنێتەوە و ساڵی داهاتوو هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمان ئەنجامدەدرێت.

ئارا ئیبراهیم كۆمیسیۆنی هەرێم چاوەرێی وادەیەكی دیكەی سەرۆكی هەرێمە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان و پارتی و یەكێتیش بەرنامەیان ئەوەیە 9 مانگ بۆ ساڵێك هەڵبژاردنەكان دوابخەن و گوێ بە هۆشدارییەكەی پلاسخارت نادرێت. بەپێی بەدواداچونەكانی هاوڵاتی، پارتی و یەكێتی خۆیان رێككەوتوون لەسەر دواخستنی هەڵبژاردنەكان و دوو بەروار باس دەكرێت، یەكیان 10ی حوزەیرانی ساڵی داهاتوو كە نۆ مانگ هەڵبژاردن دوابخرێت، یان ساڵێكی تەواو هەڵبژاردن دوابخرێت، سەرەرای خۆشدارییەكەی نوێنەری نەتەوەیەكگرتووەكان كە دوای كردبوو پێش جەژنی نەورۆز پێویستە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ئەنجام بدرێت. بریارە ئەم هەفتەیە بەرپرسی مەكتەب و ئۆرگانی حزبەكان كە تایبەتن بە هەڵبژاردن لە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان كۆببنەوە بۆ وەرگرتنی بۆچونەكانیان لەبارەی وادەی هەڵبژاردنەكان و هەمواری یاسای هەڵبژاردن و ئەندامانی كۆیسیۆن كە بمێننەوە یان دادوەران لەشوێنیان دابنرێت. هەروەها گفتوگۆ لەبارەی تۆماری دەنگەدەران بكرێت كە بەراورد بە تۆماری دەنگدانی عێراق كە تایبەتە بە پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجەو هەولێرو دهۆك 500 بۆ 600 هەزار ناوی دووبارەو مردوو و تەنانەت ئەو كەسانەی تێدایە كە ئاوارەی هەرێمی كوردستانن. شیروان زرار، وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" ئەو وادەیەی كە لەلایەن سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە دیاری كرابوو ناتوانرێت هەڵبژاردن ئەنجام بدرێت، بۆیە واقعەكە پێمان دەڵێت كە دەكەوێتە سەر سازان و لێكتێگەیشتنی لایەنەكان كە رێبككەون لەسەر پرسی هەمواری یاسای هەڵبژاردن و ئەنجومەنی كۆمیسیاران". ناوبراو وتیشی:" دوای ئەوە سەرۆكی هەرێم وادەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردنەكان دیاری دەكات و كۆمسیۆن پێی پابەند دەبێت".  

ئارا ئیبراهیم ئەندامێكی خولی پێشووی پەرلەمان ئەوە دووپاتدەكاتەوە دوای دەستلەكاركێشانەوەی 73 پەرلەمانتارەكەی سەدر، عێراق بەرەو هەڵبژاردنێكی دیكەی پێشوەختە دەروات. رۆژی 10ی تشرینی یەكەمی 2021، هەڵبژاردنی پێشوەختەی پەرلەمانی عێراق ئەنجامدراو لەوكاتەوە تا ئێستا لایەنەكان نەگەیشتنە رێككەوتن و ناكۆكییەكانیان زیاتر بوو، بەو هۆیەوە سەدر دەستلەكاركێشانەوەی بە 73 پەرلەمانتارەكەی كردو ئەمڕۆ محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان واژۆیانی لەسەر كرد. كاوە محەمەد، ئەندامی خولی پێشووی پەرلەمان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" دەستلەكاركێشانەوەی پەرلەمانتارانی كوتلەی سەدر بەشێكە لەو چەقبەستوویە سیاسییەی كە عێراقی پێدا تێپەر بووە كە لایەنەكان نەگەیشتنە رێككەوتن و سازان". هەروەها وتیشی:" ئەگەر هاوپەیمانەكانی سەدر، كە محەمەد حەلبوسی و خەمیس خەنجەر لە سونەكان و مەسعود بارزانی، پارتی لەگەڵ چوارچێوەی هەماهەنگیش رێكبكەون ئەوكات ئەوەندەی دیكە سەدر توورە دەكات، ئیتر سەدر چالاكییەكانی لە پەرلەمانەوە بۆ سەر شەقامەكان دەگوازێتەوەو خۆپیشاندانی گەورە ئەنجام دەدات". كاوە محەمەد پێشیوابوو، ئەگەر حكومەتێكیش لەدایك ببێت لەنێوان چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان و حەلبوسی و بارزانی، ئەو حكومەتە زۆر ناخایانێت و هەڵبژاردنێكی دیكەی پێشوەختە ئەنجام دەدرێت، وتیشی:" هەرچەندە چوارچێوەی هەماهەنگی پێشوازیان لە دەستلەكاركێشانەوەی پەرلەمانتارانی سەدر كردووەو ئامادەییان نیشانداوە حكومەتێكی تەوافوقی پێكبهێنن، بەڵام سەركەوتوو نابێت". ناوبراو ئەوەشی دووپاتكردەوە وڵاتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی بەتایبەت وڵاتانی كەنداو و بەریتانیاو ئەمریكا لەگەڵ حكومەتێكی زۆرینەی نیشتمانی بوون كە دروشمی سەدر بوو، بەڵام روون نییە حەلبوسی و بارزانی لەگەڵ چوارچێوەی هەماهەنگی حكومەت پێك دەهێنن یان نا، وتیشی:" سیناریۆی بەهێز ئەوەیە كە عێراق هەنگاو دەنێت بەرەو هەڵبژاردنێكی دیكەی پێشوەختە كە وڵاتانی نێودەوڵەتی و ئەمریكاو وڵاتانی كەنداو پشتیوانی دەكەن". محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق دەستلەكاركێشانەوەی سەرجەم ئەندامانی فراكسیۆنی سەدری قبوڵكرد كە 73 پەرلەمانتارن و بەو شێوەیەش هاوپەیمانی سەردو حەلبوسی و بارزانی هەڵوەشایەوە. هەر ئەمڕۆ یەكشەممە 12ی حوزەیران، موقەتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر نامەیەكی بڵاوكردەوە كە ئاراستەی سەرۆكی فراكسیۆنی سەدری كردووە تیایدا هاتووە:" پێویستە سەرۆكی فراكسیۆنی سەدر، برای بەرێزم حەسەن عەزاری نامەی دەستلەكاركێشانەوەی براو خوشكانمان لە فراكسیۆنی سەدر پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمانی بكەن. لەبەشێكی دیكەی نامەكەیدا سەدر ئاماژەی بەوەداوە، سوپاسی هاوپەیمانەكانی لە "هاوپەیمانی رزگاركردنی نیشتیمان" كرد بۆ ئەو ماوەیەی پێكەوە كارییان كردووە و لە پێناو نیشتیماندا ئەوەی پێشكەشیان كردووە. رۆژی پێنجشەممە 9ی حوزەیرانی 2022 موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لەبارەی چەقبەستوویی سیاسی لە عێراق وتارێكی پێشكەشكرد و تیایدا ئاماژەی بەوەدا، بەهیچ شێوەیەك بەشداری ناكەن لە پێكهێنانی حكومەتی سازان و گەندەڵ و لایەنداری بۆ دەوڵەتانی هەرێم.  

هاوڵاتی محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق دەستلەكاركێشانەوەی سەرجەم ئەندامانی فراكسیۆنی سەدری قبوڵكرد كە 73 پەرلەمانتارن و بەو شێوەیەش هاوپەیمانی سەردو حەلبوسی و بارزانی هەڵوەشایەوە. هەر ئەمڕۆ یەكشەممە 12ی حوزەیران، موقەتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر نامەیەكی بڵاوكردەوە كە ئاراستەی سەرۆكی فراكسیۆنی سەدری كردووە تیایدا هاتووە:" پێویستە سەرۆكی فراكسیۆنی سەدر، برای بەرێزم حەسەن عەزاری نامەی دەستلەكاركێشانەوەی براو خوشكانمان لە فراكسیۆنی سەدر پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمانی بكەن. لەبەشێكی دیكەی نامەكەیدا سەدر ئاماژەی بەوەداوە، سوپاسی هاوپەیمانەكانی لە "هاوپەیمانی رزگاركردنی نیشتیمان" كرد بۆ ئەو ماوەیەی پێكەوە كارییان كردووە و لە پێناو نیشتیماندا ئەوەی پێشكەشیان كردووە. هەروەها دەشڵێت:" سوپاسی ئامۆزام بەڕێز جەعفەر سەدر دەكەم لەوەی وەك كاندیدێكی سەربەخۆ دەستنیشانمان كرد بۆ پۆستی سەرۆك وەیزرانی. رۆژی پێنجشەممە 9ی حوزەیرانی 2022 موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لە چوارچێوەی پێشەكەشكردنی وتارێكیدا داوای لە سەرجەم پەرلەمانتارانی فراكسیۆنی رەوتی سەدر كرد دەستلەكاركێشانەوەی خۆیان بنوسن و ئامادەی بكەن و هەركاتێك داوای لێكردن پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمان بكەن. موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر لەبارەی چەقبەستوویی سیاسی لە عێراق وتارێكی پێشكەشكرد و تیایدا ئاماژەی بەوەدا، بەهیچ شێوەیەك بەشداری ناكەن لە پێكهێنانی حكومەتی سازان و گەندەڵ و لایەنداری بۆ دەوڵەتانی هەرێم.  

هاوڵاتی مەسرور بارزانی ئاماژە بەوە دەدات كە توانیویانە چەندین پڕۆژە لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستان جێبەجێ بكەن بەتایبەتی لە ڕێگەوبانەكان، راشیگەیاند:" كار لەسەر پڕۆژەی ستراتیجی كراوە وەك هێلی ئاسنین". ئەمڕۆ یەكشەممە 12ی حوزەیرانی 2022، مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان سەردانی وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردنی كرد و لەلایەن دانا عەبدولكەریم وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن، پێشوازی لێ كرا. وەزیری ئاوەدانكردنەوە و نیشتەجێكردن، كورتەیەكی دەربارەی كار و چالاكی و پڕۆژەكانی وەزارەت پێشكەش كرد و ئاماژەی بە پلانی چوار ساڵەی وەزارەت و ئەو پڕۆژانە كرد كە لەماوەی تەمەنی ئەم كابینەیە جێبەجێكراون، هاوكات تیشكی خستە سەر پڕۆژە بەردەوامەكان و ئەو پڕۆژانەش كە گرنگ و بایەخدارن، لەگەڵ ئاماژەدان بەتەرخانكردنی بودجەی پێویست بۆ ژمارەیەك لە پڕۆژەكانی رێگا دوسایدییەكانی نێوان شارەكان. دواتر مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەت، لە وتەیەكدا ئاماژەی بەوە كرد كە سەرەڕای كێشە و گرفتەكانی قەیرانی دارایی، بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان ، بەپێی پلان و   بودجەی بەردەست و بەهۆی كارنامە چاكسازییەكەی ، توانی بە هاوكاری كەرتی تایبەت، چەندین پڕۆژە لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستان جێبەجێ بكات بەتایبەتی لە بواری گواستنەوە و ڕێگەوبانەكان . هەروەها كار لەسەر پڕۆژەی گرنگ و ستراتیجیش كراوە وەك پڕۆژەی بنیاتنانی هێلی ئاسنین كە هەنگاوێكی زۆر گرنگە بۆ بەیەكەوەبەستنەوەی شارو ناوچەكان و پەرەپێدانی ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە نێوان هەرێمی كوردستان و پارێزگاكانی عێراق و وڵاتانی دراوسێ. هەروەها جەختی لە گرنگیی بایەخدان بە ڕێگەوبانەكان و دروستكردنی ڕێگەی دووساید لە نێوان پارێزگاكان و شارەكانی هەرێم بە شێوەیەكی پێشكەوتوو و بە پێی مەرج و ستانداردی نێودەوڵەتی كردەوە . لە هەمانكاتدا كار بكرێت لە سەر چاككردنەوە و نۆژەنكردنەوەی ڕێگە و شەقامەكانی ئێستا بە شێوەیەكی باش و بەجۆرێك بەرگەی زۆری ژمارەی ئوتومبێلەكانی كوردستان و كەشو هەوا بگرێت . سەرۆكی حكومەت، هەروەها باسی لە پلانەكانی حكومەت كرد لە بواری نیشتەجێكردن كە بڕیارە بیست هەزار یەكەی نیشتەجێبوون بە هاوكاری كەرتی تایبەت بۆ كرێنیشینان و كەمدەرامەتان لە پارێزگاكان و ئیدارە سەربەخۆكانی هەرێمی كوردستان بە هاوكاری كەرتی تایبەت، بە نرخێكی كەم و قیستی درێژخایەن و بە كوالیتیەكی باش دروست بكرێن. لەهەمانكاتدا، كار لە سەر تەواوكردنی ڕێكارەكانی نۆ هەزار یەكەی نیشتەجێبوونی دیكەش بكرێت كە چەند ساڵێكە دەست بە دروستكردنیان كراوە و تا ئێستا تەواو نەكراون. هاوكات، لە تەوەرێكی دیكەی كۆبوونەوەكەدا، سەرۆكی حكومەت جەختی لەوە كردەوە كە پێویستە زۆر گرنگی و بایەخ بە گوند و دێهاتەكانی كوردستان بدرێت و ڕێگەوبانەكانیان نۆژەن بكرێنەوە و بژێوی گوندنشینان باشتر بكرێت، بۆ ئەم مەبەستەش دەكرێ حكومەت بە هاوكاری كەرتی تایبەت، پشتگیریی لە دروستكردنی پڕۆژەی بچووك لە بواری كشتوكاڵ و پیشەسازی و پیشە دەستكردەكان لە گوندەكان بكات بۆ ئەوەی گوندنشینانی كوردستان لێی سوودمەند ببەن و ئابووری كوردستانیش زیاتر گەشە بكات. لە كۆتایی كۆبوونەوەكەدا، چەندین پێشنیار و راسپاردە لە پێناو باشتركردنی كاروبارەكانی وەزارەت و جێبەجێكردنی پڕۆژەكان و نەهێشتنی ڕووتین و زیاتر خزمەتكردنی هاووڵاتییان، لەلایەن ئامادەبووانەوە خرانەڕوو.  

هاوڵاتی لە ناوچەكانی زاپ و مەتینا و هەكاری نۆ داگیركەرى سوپاكەی ئەردۆغان كوژران و فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانیش تێكشكێندراوە. ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل(هەپەگە) لەبارەی شەڕ لە هەرێمەكانی پاراستنی مەدیا ڕاگەیەندراوێكی بڵاوكردەوە و تێیدا هاتووە:" لە چالاكی گەریلاكانمان لە تونێلەكانی شەڕ، نۆ داگیركەر سزادران، سێ داگیركەریش برینداربوون و فڕۆكەیەكی بێ فڕۆكەوانیش تێكشكێندراوە". هەروەها ئەوەش خراوەتەروو كە سوپای دەوڵەتی داگیركەری تورك 21 جار بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی، 18 جاریش بە فڕۆكەی جەنگیی و 12 جاریش بە هێلیكۆپتەر هەرێمەكانی پاراستنی مەدیای بۆردوومان كردووە. دەقی راگەیەندراوی هەپەگە: لە هەرێمی مەتینا: لە ڕۆژی ١١ ی ئەم مانگە لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی بە نیشانشكێن داگیركەرێك سزادرا. لە رۆژی ١١ ی مانگەداهێلیۆكۆپتەرەكانی دژوژمن پێكران ، كە ویستیان هێزەكانیان لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی جودی دابەزێنن. ١١لە ڕۆژی مانگدا لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری، لە دژی داگیركەران، كە ویستیان بە تەقەمەنی تونێلەكانی شەڕی شاخی شەهید زەمانی بۆردومان بكەن، بە شێوازی نیشانشكێن چالاكی ئەنجامدرا. لە هەرێمی زاپ: سەرلەبەیانی ڕۆژی ١١ی ئەم مانگە لە گۆڕەپانی بەرخودانی چیاڕەش گورزی گەورە لە داگیركەران وەشێنرا، كە هەوڵیاندا بەرەو دۆڵی شیڤ بەرەوپێش بچن و لەوێ شەڕێكی دژوار روویدا و لانیكەم سێ داگیركەر سزادران، داگیركەرێكیش برینداربوو، درۆنێكیش لەناوبرا. لە رۆژی ١١ ی ئەم مانگەشدا لە گۆڕەپانی بەرخودانی كاركەر، هێزەكانمان هێلیكۆپتەرەكانی دوژمنیان ناچاركرد لە ناوچەكە بڕۆن. لە ڕۆژی ١١ ی ئەم مانگەشدا لە دژی داگیركەران، كە دەیانویست لە گۆڕەپانی بەرخودانی كاركەر بەرەوپێش بچن، لەرێگەی چالاكی تەقاندنەوە ئەنجامدرا و بەهۆیەوە چوار  داگیركەر سزادران، دوو داگیركەریش برینداربوون، ئەوانەی رزگاریان بوو لە ترس و دڵەڕاوكێدا بە گۆڕەپانەكەدا بڵاوبوونەوە و لەبەرامبەر ئەو داگیركەرانەی بە گۆڕەپانەكەدا بڵاوبوونەوە چالاكی تەقینەوەیان لە دژ ئەنجامدرا و داگیركەرێك سزادرا. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە چەكی كیمیایی و تەقەمەنی: ١١ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی هەكاری ١١ جار بە تەقەمەنی تونێلەكانی شەڕی شاخی شەهید زەمانی و شاخی شەهید عاكیف بۆردومان كران. ١١ی حوزەیران لە گۆڕەپانی بەرخودانی شەهید شاهین ١٠ جار بە چەكی كیمیایی تونێلەكانی شەڕی شەهید هەورێ بۆردومان كران. هێرشەكانی سوپای توركی داگیركەر بە كاتیوشا، هەلیكۆپتەری هێرشبەر و فڕۆكەی شەڕ: ١١ی حوزەیران گۆڕەپانەكانی بەرخودانی چەمچۆ، سیدا، شاخی ئامێدی، شاخی جودی، شاخی هەكاری و وەرخەلێ لەلایەن قەرەقۆڵەكانی سەر سنوورەوە بە كاتوشا بۆردومان كران. ١١و ١٢ی حوزەیران گوندەكانی شی و گوزەی هەرێمی گارە، گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئامێدی، ساجا، سیدا، چەمچۆ، شاخی ئۆرتێ، شاخی جودی و وەرخەلێ ١٨ جار بە فڕۆكەی شەڕ بۆردومان كران. ١١ی حوزەیران گۆڕەپانی بەرخودانی شاخی ئێف ئێم، شاخی جودی و كوڕەژارۆ بە هەلیكۆپتەری هێرشبەر ١٢ جار بۆردومان كران”.  

هاوڵاتی سەرۆكی دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران ڕایگەیاند:" ئەڵمانیا بۆ ئەو پەنابەرانەی ماوەیەكی زۆرە لەو وڵاتە دەژین بڕیاریدا بە پێدانی مافی پەنابەرێتی پێیان بەو مەرجەی پێنج ساڵ زیاتربێت نیشتەجێ بووبن". ئاری جەلال، سەرۆكی دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران ڕایگەیاند، لەچەند ڕۆژی ڕابردودا وەزیری كۆچ و كۆچبەرانی هەرێمی (نۆفایفسفایر)ی ئەڵمانیا بڕیاری دا بە پێدانی مافی پەنابەرێتی بۆ ئەو پەنابەرانەی، كە ماوەی پێنج ساڵە لەو وڵاتە دەژێن و چارەنووسی مانەوەیان لە وڵاتی ئەڵمانیا نادیارە و تەنها مۆڵەتی مانەوەی كاتیان هەیە. هەروەها راشیگەیاند:" “ئەم بڕیارە ئەو پەنابەرانە دەگرێتەوە، كە هیچ پێشینەیەكی تاوانیان نیە و سزا نەدراون و زمانی ئەڵمانی بە باشی فێر بوون و كار دەكەن”. هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە بەپێی بڕیارەكە، ئەو پەنابەرانە بۆ ساڵێك مافی پەنابەرێتی وەردەگرن وەك تاقیكردنەوە و دوای ئەو ساڵە بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن، كە ئەم پەنابەرە شایستەیە بمێنێتەوە بە شێوەیەكی هەمیشەی لە وڵاتی ئەڵمانیا یاخود شایستە نیە. بە وتەی ئاری جەلال، “زیاتر لە 280 هەزار پەنابەر لە وڵاتی ئەڵمانیادا دەژێن و داوای مافی پەنابەریان كردووە”. د. یۆئاخن شناب، وەزیری كۆچ و كۆچبەرانی هەرێمی (نۆفایفسفایر) ڕاشیگەیاندووە، ئەم بڕیارە دەرفەتێكی باش و گونجاوە، كە لەبەرژەوەندی ئەو پەنابەرانەیە، كە بە باشی خۆیان گونجاندوە لەگەڵ ژیان كردن لە وڵاتی ئەڵمانیا و هەوڵی مانەوەی هەمیشەی دەدەن .