هاوڵاتی زیاتر لەدوو هەفتە بەسەر مەرگی ژینا ئەمینی تێدەپەڕێت و ناڕەزایەتیی و كاردانەوەكانی هاوشێوەی ئاگری شۆڕشێشك بڵێسە دەسەنێت بەجۆرێك لە 200 شاری گەورەی جیهان خۆپیشاندان و رێپێوان كراو 54 وڵاتی ئەندامی نەتەوەیەكگرتووەكانیش داوای راگرتنی توندوتیژییەكان لەحكومەتی ئێران دەكەن. عەلی خامنەیی رابەری كۆماری ئیسلامی ئێران لەنوێترین لێدوانیدا لەزانكۆی ئەفسەری و سەربازیی تاران رۆژی دوشەممە (3/9/2022) وتی: مەرگی كچێك بەبێ تاوان دڵی هەموانی سوتان بەڵام نابێت بەبێ ئەنجامی تەواوەتی لێكۆڵینەوەكان بڕیار لەسەر ئەو دۆسیەیە بدرێت. خامنەیی كاردانەوەكان بۆ مەرگی ژینا ئەمینی وەك هاندانی ئەمریكاو ئیسرائیل و دوژمنانی ئێران دژی وڵاتەكەی لەقەڵەمداو رایگەیاند؛ هێزە ئەمنییەكان هاوشێوەی رابردوو بەتوندی بەرەنگاری ئەوانە دەبنەوە كە لەژێر كاریگەریی دوژمناندا زیان بەكۆماری ئیسلامی ئێران دەگەیەنن. موشەكباران بۆ بێدەنگردنی خۆپیشاندانەكان رۆژی (28/9/2022) سوپای پاسدارانی ئێران بەمووشەك و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان هێرشی كردەسەر پارتەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و بەو هۆیەشەوە 18 كەس شەهیدبوون كەژمارەیەكیان پێشمەرگە بوون و ژمارەیەكیشیان كەسانی مەدەنی و ژن و منداڵ بوون. لەیەكەم كاردانەوەی ئەو هێرشانەدا سەركردەی ئەو پارتانە رایانگەیاند كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ بەلاڕێدابردنی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانی مەرگی ژینا ئەمینی ئەو هێرشانەی ئەنجامداوە. ئەمریكاو ئەڵمانیاو دەیان وڵاتی دیكەش دوای ئیدانەكردنەكانی هێرشەكانی سوپای پاسداران لەهەرێمی كوردستان، رایانگەیاند؛ كۆماری ئیسلامی ئێران بۆ چەواشەكردنی رای گشتی و خۆپیشاندانەكانی وڵاتەكەی ئەو هێرشانەی ئەنجامداوە. دوای مەرگی ژینا ئەمینی تائێستا 54 وڵاتی ئەندامی نەتەوەیەكگرتووەكان داوایان لەئێران كردووە كەتوندوتیژی و سەركوتی خۆپیشاندەران رابگرێت. ژینا مژدەی بەخشینی ئازادی مەرگی ژینا ئەمینی زۆرترین كاردانەوەی لەناو چینی هونەرمەندان و گۆرانیبێژانی ناوداری ئێرانی لێكەوتەوەو ژمارەیەكیان جگە لەنووسین و لێدوان بەهۆنراوەو گۆرانیی گوزارشتیان لە بەئازار بوونی مەرگی ژینا كردووە، بەڵام پێشیانوایە مەرگی ئەوو ئەوانەی ناڕەزایەتییان دەربڕیوە مژدەبەخشی ئازادییە. سروش سێحەت، دەرهێنەرو ئەكتەری ناوداری ئێران دەڵێت: ساڵانێكە نەیتوانیوە دەنگ هەڵبڕێ و بێدەنگ بوو، گومانی كردووە بوێریی دەنگ هەڵبڕینی نییە، بەڵام كەگەنجان و كچانی لەسەر شەقامەكان بینییەوە، ئەویش هاتووەتە دەنگ و دژی نادادپەروەریی و كوشتنی خۆپیشاندەران و مەرگی ژینا ئەمینی ناڕەزایەتیی دەربڕیوە. ئەو رایگەیاند: نەوەكانی ساڵانی دوو هەزار زیاترین كاریگەریی و بوێرییان لەسەر ئەو دروست كردووەو هاوشێوەی مامۆستایەك وانەیان بەو وتووەتەوە، بۆیە پێویستە دەستی مامۆستا ماچ بكرێت و ئەویش دەستی ئەو گەنجە راپەڕیوانە ماچ دەكات. هاوكات شەكیلا خانمە هونەرمەندو گۆرانیبێژی فارس لەنوێترین كاری هونەریدا بۆ مەرگی ژینا كلیپێكی نوێی بڵاودەكاتەوە و لەكلیپەكەدا ژینا بەباڵندەیەك دەشوبهێنێت كەمژدەی ئازادیی پێیەو پێویستە هاوشێوەی ئەو باڵندەیە هەوڵی ئازادیی بدرێت. ئەكبەر گوڵپا، گوانیبێژی دێرینی ئێران كەتەمەنی 88 ساڵە، دەڵێت 43 ساڵە قسەی خۆمم لەسەر ئازادیی كردووەو بەنرخی گیانم ئامادەنەبووم پاشەكشێ لەبیروباوەڕەكانم بكەم، ژینا ئەمینیش هاوشێوەی رۆڵەی منە.. گوڵپا گۆرانییەكیشی پیشكەشی رۆحی ژینا كردووەو بڵاویكردووەتەوە. بەگشتی زۆربەی هونەرمەندانی ئێران وەك موعین ئەسفەهانی و داریوش و دەیان هونەرمەندی دیكە چەند كۆپلەیەك لەگۆرانییەكانیان پێشكەشی رۆحی ژیناو ئەوانە كردووە كە بەهۆی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیی لەڕۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران گیانیان بۆ ئازادیی بەخت كردووە. پشتگیری ناڕەزاییەكان لەدەرەوە بۆ پشتگیریی لەخۆپیشاندانەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و ئێران رۆژی شەممە (1/10/2022) زیاتر لە 50 هەزار كەس لەشاری تۆرنتۆ-ی پایتەختی كەنەدا رێپێوان و خۆپیشاندانیان كرد. پۆلیسی شاری تۆرنتۆ پشتڕاستی كردووەتەوە كە لەخۆپیشاندانەكانی دژی حكومەتی ئێران و مەرگی ژینا ئەمینی 50 هەزار كەس لەو شارە رێپێوان و خۆپیشاندانیان كردووە. هاوكات لەگەڵ رێپێوان و خۆپیشاندانەكانی وڵاتی كەنەدا لە 200 شاری گەورەی ئەمریكا، ئەوروپا، ئوسترالیا، ژاپۆن و كۆریای باشور خۆپیشاندان لەدژی دەسەڵاتی ئێران و مەرگی ژینا ئەمینی بەڕێوەچوو. زۆربەی چالاكوانانی وڵاتانی دیكە رایانگەیاندووە رەنگە هیچ مەرگێك هاوشێوەی مەرگی ژینا ئەمینی كاردانەوەی نێودەوڵەتیی لێنەكەوتووەتەوە و سنورەكانی لەو ئاستە بەرفراوانەدا نەبڕیوە. هاوكات نووسەرو رووناكبیر مەریوان وریا قانع لەنووسینێكدا سەبارەت بە رووداوەكانی ناو ئێران دەڵێت:» بینینی ئەم ئاڵۆزییە مەرجێكی گرنگیی تێگەیشتنە لەوەی لەئێستاداو بەبەرچاومانەوە رروودەدات، بەڵام بەبێ كەوتنە ناو تەڵەی بیركردنەوەی جەبری و حەتمیگەراییەوە. نە شتێك بەناوی حەتمیەتی سەركەوتنەوە لەئارادا نییە، نە بەناوی حەتمیەتی كەوتنەوە. ئەوەی هەیە مێژوویەكی ئاڵۆزی خەباتی رۆژانەی خەڵك و بەگەڕخستنی ئیرادەی دەسكاریكردنی جیهانە. بەڵام خەبات و ئیرادەیەكی گۆڕانكاریی كە لەناو ئێراندا روویان بەچەندەها كۆسپی گەورەو رێگری هەمەجۆردا تەقیوەتەوەو دەتەقێتەوە».
هاوڵاتی له‌تیف شێخ مسته‌فا پسپۆڕی یاسای ده‌ستوری ده‌ڵێت: بڕیاری درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی په‌رله‌مان ناده‌ستوریه. له‌تیف شێخ مسته‌فا له‌باره‌ی یاساییبوونی درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی په‌رله‌مان له‌لێدوانێكدا به‌هاوڵاتی راگه‌یاند:" له‌ڕووی پره‌نسیپه‌كانی شه‌رعیه‌ت و دیموكراسی نه‌خێر هیچ په‌رله‌مانێك بۆی نییه ماوه‌ی خۆی درێژ بكاته‌وه". سه‌باره‌ت به‌وه‌ی كه هیچ نمونه‌یه‌ك هه‌یه كه ته‌مه‌نی په‌رله‌مان درێژ كرابێته‌وه، له‌تیف شێخ مسته‌فا ده‌ڵێت: "به‌ڵێ نموونه هه‌ن به‌ڵام هیچیان له‌وڵاته دیموكراسییه چه‌سپیوه‌كان نین، به‌ڵكو له‌ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستن وه‌ك ئه‌وه‌ی له لوبنان له‌هه‌شتاكان روویدا". وتیشی: "بڕیاری درێژكردنه‌وه‌ی ماوه‌ی په‌رله‌مان ئه‌گه‌ر بدرێت ناده‌ستوریه، یه‌كێك له پایه‌كانی دیموكراتی نوێنه‌رایه‌تی، هه‌ڵبژاردنی نوێنه‌ره‌كانه بۆ ماوه‌یه‌كی دیاری كراو، دوای كۆتایی هاتنی ماوه‌كه‌ی سیفه‌تی نوێنه‌رایه‌تی له‌ده‌ست ده‌ده‌ن، چونكه ده‌نگده‌ران بۆ ئه‌و ماوه‌یه ده‌نگیان پێداون و كردویانن به‌نوێنه‌ری خۆیان". حاكم شێخ له‌تیف ده‌ڵێت:"كاتێك له‌ساڵی 2009 په‌رله‌مانی كوردستان ماوه‌ی خۆی درێژكرده‌وه بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان و نه‌وشیروان مسته‌فا سكاڵایان تۆمار كرد، سكاڵاكه له‌لایه‌ن دادگای فیدراڵی و ده‌سته‌ی كۆنی دادگا ره‌تكراوه‌یه‌وه، به‌ڵام هه‌ر دادگای فیدراڵی له‌ساڵی 2021 و له‌بڕیاری ژماره 117 ده‌سته‌ی نوێی دادگا بڕیارێكی ته‌واو پێچه‌وانه‌یدا سه‌باره‌ت به به‌رده‌وامی نوێنه‌رایه‌تی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان له‌دوای كۆتایی هاتنی ماوه‌كانیان و رایگه‌یاند كه‌پێچه‌وانه‌ی ده‌ستورو نوێنه‌رایه‌تی دیموكراتی و مافی ده‌نگده‌ره‌و رێگاپێدراو نیه، جا به‌گوێره‌ی ئه‌و بڕیاره‌یان بێت ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانی كوردستان بڕیاری درێژكردنه‌وه‌ی خۆی داو تانه‌ی لێدرا، ده‌بێ بریاره‌كه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه ئه‌گه‌ر به‌گوێره‌ی ده‌ستور و دوور له‌سیاسه‌ت بریار بدات".
هاوڵاتی به‌یانی ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه له‌گه‌ڵ كردنه‌وه‌ی ده‌وامی فه‌رمانگه‌كان، بڕیاری راگرتنی تۆڕه‌كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان له‌به‌شێكی زۆری فه‌رمانگه‌كانی پارێزگای سلێمانی جێبه‌جێ كرا. له‌و باره‌یه‌وه خاوه‌نی كۆمپانیایه‌كی ئه‌نته‌رنێت كه نه‌یوست ناوی بهێنرێت، به‌هاوڵاتی وت: له‌لایه‌ن حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌وه به نوسراوی ره‌سمی ئاگادار كراوینه‌ته‌وه كه ئه‌و هێڵانه‌ی تایبه‌تن به فه‌رمانگه حكومه‌ییه‌كان، تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانیان لێ قه‌ده‌غه بكرێت. وتیشی: له‌ئه‌مڕۆوه ئه‌و بڕیاره‌مان جێبه‌جێ كردوه‌و هاته به‌ره‌سمی له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تی گواستنه‌وه‌و گه‌یاندنه‌وه‌ی ئاگادار نه‌كرێینه‌وه ئه‌و هێڵانه بۆ تۆڕه‌كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان ناكه‌ینه‌وه.
بومەلەرزەیەک لە رۆژهەڵاتی کوردستان 390 برینداری لێکەوتەوە. بومەلەزەیەک بە گوڕی 5.4 پەلە بە پێوەری ریختەر پارێزگای ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەهەژێنێت و 390 برینداری لێدەکەوێتەوە. بەرەبەیانی رۆژی چوارشەممە بومەلەرزیەک بە گوڕی پێنج پۆینت چوار بە پێوەری ریختە لە قوڵایی 13 کیلۆمەتر لە ژێر زەوی شاری خۆی لە پارێزگای ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان رویدا. تەندروستیی پارێزگاکە رایگەیاندوە، بەهۆی بەهێزی بومەلەرزەکەوە 390 کەس بریندرابوە کە 135 برینداریان رەوانەی نەخۆشخانەکان کراون. ناوەندەی فریاگوزاریی پارێزگای ورمێ ئاشکرایکردوە، زیاتر لە 200 بینا و خانوو لە شاری – خۆی- بەهۆی بومەلەرزەکەوە زیانیان بەرکەوتوە. ناوەندی بومەلەرزە زانی ئێران ئاشکرایکردوە، لە بەرەبەیانی رۆژی چوارشەممە دوای ئەو بومەلەرزەیەش زیاتر لە 20 بومەلەرزەی دیکە پارێزگای ورمێی گرتوەتەوە.
.jpg)
هه‌وڵێك بۆ كۆتایهێنان به خانه‌نشینی خراپی هێزه سه‌ربازییه‌كان و ناوخۆو مووچه‌ی خانه‌نشینی (٢٢٠ هه‌زار) دیناری له‌ئارادایه. له‌و باریه‌شه‌وه عومه‌ر گوڵپی ئه‌ندامی لیژنه‌ی دارایی له په‌رله‌مانی كوردستان رایگه‌یاند: به‌مه‌به‌ستی كۆتایهێنان به جیاوازی زۆری خانه‌نشینی شارستانی‌‌و خانه‌نشینی سه‌ربازی‌‌و هێزه‌كانی ناوخۆ(پۆلیس‌و ئاسایش) و كۆتایهێنان به خانه‌نشینی (٢٢٠ هه‌زار) دیناریی، به واژۆی (٢٠) په‌رله‌مانتار، پێشنیازه یاسای به‌ركارو كارپێكردنی یاسای ژماره (٩)ی ساڵی (٢٠١٤)، یاسای خانه‌نشینی یه‌كگرتووی عێراقمان پێشكه‌ش كرد. وتیشی: له ئێستادا هه‌رێمی كوردستان به پێی هه‌شت یاسا كار له‌گه‌ڵ پرسی خانه‌نشینی له هه‌رێمی كوردستان ده‌كات، به پێی ئه‌و یاسایانه زۆرێك له فه‌رمانبه‌رانی شارستانی‌‌و سه‌ربازی‌‌و هێزه‌كانی ناوخۆ له پۆلیس‌و ئاسایش، پاش زیاتر له (٣٠ تا ٤٠) ساڵ خزمه‌ت، ته‌نها بڕی (٢٢٠,٠٠٠ تا ٣٠٠,٠٠٠) دینار مووچه‌یان بۆ ده‌مێنێته‌وه كاتێك خانه‌نشین ده‌بن، ئه‌مه بێجگه له‌وه‌ی یه‌كێك له یاساكان كه یاسای ژماره (٢٧)ی ساڵی (٢٠٠٦)ی عێراقه كه بێجگه له‌وه‌ی له هه‌رێمی كوردستان به‌ركار نه‌كراوه، كه ئه‌مه سه‌رپێچی یاساییه، ته‌نانه‌ت له به‌غداش هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه! ئه‌وه‌شی خسته‌ڕوو: یاسای خانه‌نشینی یه‌كگرتوو، ژماره (٩)ی ساڵی (٢٠١٤)، بێجگه له‌وه‌ی هه‌موو چین‌و توێژه‌كان له یه‌ك یاسادا كۆ ده‌كاته‌وه، دادگه‌رییه‌كی باشیش له مووچه‌ی خانه‌نشینیدا به‌دیده‌هێنێت‌و به‌پێی یاساكه هیچ مووچه‌یه‌كی خانه‌نشینی له (٤٠٠,٠٠٠) دینار كه‌متر نابێت، هه‌روه‌ها ئاسانكاری له ئاڵوگۆڕی سود له‌نێوان كه‌رتی تایبه‌ت‌و كه‌رتی گشتیدا ده‌كات، وه دۆخی ژیانی خانه‌نشینان‌و واریسته‌كانیان باش ده‌كات، هه‌روه‌ها جیاوازی نێوان مووچه‌ی خانه‌نشینی پۆلێنه جیاوازه‌كانی فه‌رمانبه‌ری شارستانی‌‌و سه‌ربازی‌‌و باڵاو تایبه‌تدا كه‌م ده‌كاته‌وه. ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد: ماوه‌ته‌وه ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‌و لایه‌نه‌كانی ده‌سه‌ڵات له حكومه‌ت، به پێی یاسا هاوكاربن بۆ كۆتایهێنان به‌و دۆخه خراپه‌ی خانه‌نشینی و به‌ركاركردنی ئه‌م یاسایه، به‌تایبه‌ت كه ئێستا دۆخی دارایی باشه‌و بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌م یاسایه ته‌نها نزیكه‌ی ( ده ملیار دینار) پێویسته.
.jpg)
سەركۆ جەمال دوای رێكەوتنی پارتی و یەكێتی و گۆڕان بۆ درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمانی كوردستان، دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان لە راگەیەنراوێكدا كەواژۆی هەرسێ ئەندامەكەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی لەسەرە رۆژی چوارشەممە (5/10/2022)ی دیاریكرد بۆ دانیشتنی پەرلەمان لەبارەی پێشنیازە یاسای (بەردەوام بوونی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان)، پسپۆڕێكی یاسای دەستوریش دەڵێت: دادگای فیدراڵی دەتوانێت بڕیاری درێژكردنەوە هەڵبوەشێنێتەوە ئەگەر بەگوێرەی دەستورو دوور لەسیاسەت بڕیار بدات. رۆژی 6-11-2022 تەمەنی پەرلەمانی كوردستان كۆتایی دێت و لایەنە سیاسیەكان نەگەیشتنە رێككەوتن بۆ دیاریكردنی وادەی هەڵبژاردن، بڕیاریاندا تەمەنی پەرلەمان درێژبكەنەوە، فراكسیۆنەكانی یەكگرتوو و كۆمەڵ و نەوەی نوێ دژی درێژكردنەوەن. بەپێی زانیارییەكان رۆژی 29-9-2022 لەپەرلەمانی كوردستان فراكسیۆنەكانی (پارتی دیموكراتی كوردستان، یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، بزووتنەوەی گۆڕان و پێكهاتەكان كە 11 كورسییان هەیە)، (85) واژۆیان كۆكردووەتەوە بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی (پەرلەمان و حكومەت و سەرۆكایەتی هەرێم) فراكسیۆنەكانی (یەكگرتوو، كۆمەڵ، نەوەی نوێ، سەربەخۆكان و پێنج ئەندامی فراكسیۆنی گۆڕان) واژۆیان نەكردووە. بەپێی زانیارییەكانی هاوڵاتی واژۆكان كە كۆكراوەتەوە بۆ پێشنیازە یاسایەك بووە بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی كوردستان، ئەوەی تائێستا زانراوە ، فراكسیۆنی پارتی (45) ئەندام و فراكسیۆنی یەكێتی (22) ئەندام و ، پێكهاتەكان (11) ئەندام واژۆیان كردووە. بەپێی ئەو زانیاریانەی چەند پەرلەمانتارێك بەهاوڵاتی-یان داوە، فراكسیۆنی گۆڕان (حەوت) ئەندام واژۆیان كردووەو (پێنج) ئەندام واژۆیان نەكردووە ئەوانیش بریتین (عەلی حەمە ساڵح، ئاشنا عەبدوڵا، دابان محەمەد، شیرین ئەمین، شایان عەسكەری). سەبارەت بەو پرسە شێركۆ جەودەت سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتووی ئیسلامی لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتی وت:» ئەوان لەگەڵی نین چونكە پێشێلی ئەو گرێبەستەیە كە لەنێوان دەنگدەرو پەرلەمانتاران كراوە كەتەنها بۆ چوار ساڵ دەنگی پێدراوە، بۆیە پێشێلكارییەكی گەورەیە». وتیشی:»درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمانی كوردستان پێشێلكارییەكی گەورەیە لەیەكێك لەبنەماكانی دیموكراسی كەپێی دەوترێت دەنگدان، بەڵام یەكێتی و پارتی و گۆڕان بڕوای تەواویان بۆ دروستبووە كە دەنگەكانیان لەناو خەڵكدا داڕماوە و دۆخیان زۆر خراپە، بۆیە داوای ئەوە دەكەن كاتی تریان بدرێتێ تاچاكسازی بكەن لەكاتێكدا لەماوەی 31 ساڵ نەیانتوانیوە بیكەن ئێستا بەساڵ و دوو ساڵیش ناتوانن بیكەن». هەر لەوبارەیەوە عومەر گوڵپی ئەندامی فراكسیۆنی كۆمەڵی دادگەری لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتی راگەیاند:» كەس داوای لەئێمە نەكردووە تەمەنی پەرلەمان درێژ بكەینەوە، چونكە ئەوان و خەڵكیش دەزانن ئێمە مەبدەئیەن دژی درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمان و دامەزراوەكانین، پێمان وایە دەبوو هەڵبژاردن لەكاتی خۆیدا بكرێت». وتیشی:»دەرفەت هەبوو هەم یاساكە هەموار بكرێت هەم بەڕێوەچوونی تەكنیكی هەڵبژاردنەكان چارەسەر بكرێت، بەهەمانشێوە هەڵبژاردنێك بەڕێوەبچێت كەمتمانە بۆ خەڵك بگێرێتەوە و خولی نوێ لەكاتی خۆیدا دەستبەكارببێت». عومەر گوڵی دەڵێت:»ئەوەی ئاگادارم فراكسیۆنەكانی پارتی و یەكێتی و پێكهاتەكان و بەشێك لەگۆڕان پشتگیری دەكەن و بەنیازن ساڵێك تەمەنی پەرلەمانی كوردستان درێژ بكەنەوە». هاوكات كاوە عەبدولقادر سەرۆكی فراكسیۆنی نەوەی نوێ لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتی وت:» ئێمە دژی ئەوەین تەمەنی پەرلەمانی كوردستان و دامەزراوەكانیش درێژ بكرێتەوە چونكە نایاساییەو پێشتریش رامانگەیاندووە كە لەدوای شەشی 11 ی ئەمساڵەوە دامەزراوەكانی هەرێم هیچ شەرعیەتیكیان نامێنێت». پەرلەمانتارێكی یەكێتی كە ئامادەنەبوو ناوی بهێنرێت بۆ هاوڵاتی ئەوەی پشتڕاستكردەوە كە 85 واژۆ بۆ درێژكردنەوەی وادەی پەرلەمانی كوردستان بۆ ساڵێك كۆكراوەتەوە و هەریەك لەفراكسیۆنەكانی پارتی و یەكێتی و پێكهاتەكان و زۆربەی پەرلەمانتارانی گۆڕانیش واژۆیان كردووە. ئەو پەرلەمانتارە وتیشی:» درێژكردنەوەی وادەی پەرلەمانی كوردستان تێدەپەڕێنرێت و پێشمان وتراوە تا ئەوكاتە هیچ قسەیەكی لەسەر نەكەین». هاوڵاتی پەیوەندیكرد بە زانا مەلا خالید سەرۆكی فراكسیۆنی پارتی و چەند پەرلەمانتارێكی ئەو فراكسیۆنە بەڵام هیچ كامیان ئامادەنەبوون لەوبارەیەوە قسە بكەن. هاوكات ئەو پەرلەمانتارانەی گۆڕانیش كە واژۆی درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمانیان نەكردووە ئامادەنەبوون لەوبارەیەوە قسە بكەن. لەتیف شێخ مستەفا پسپۆڕی یاسای دەستوری لەبارەی یاساییبوونی درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» لەڕووی پرەنسیپەكانی شەرعیەت و دیموكراسی نەخێر هیچ پەرلەمانێك بۆی نییە ماوەی خۆی درێژ بكاتەوە». سەبارەت بەوەی كە هیچ نمونەیەك هەیە كە تەمەنی پەرلەمان درێژ كرابێتەوە، لەتیف شێخ مستەفا وتی:»بەڵێ نموونە هەن بەڵام هیچیان لەوڵاتە دیموكراسییە چەسپیوەكان نین، بەڵكو لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستن وەك ئەوەی لە لوبنان لەهەشتاكان روویدا». وتیشی: «بڕیاری درێژكردنەوەی ماوەی پەرلەمان ئەگەر بدرێت نادەستوریە، یەكێك لە پایەكانی دیموكراتی نوێنەرایەتی هەڵبژاردنی نوێنەرەكانە بۆ ماوەیەكی دیاری كراو، دوای كۆتایی هاتنی ماوەكە، سیفەتی نوێنەرایەتی لەدەست دەدەن، چونكە دەنگدەران بۆ ئەو ماوەیە دەنگیان پێداون و كردویانن بەنوێنەری خۆیان». حاكم شێخ لەتیف دەڵێت:»كاتێك لەساڵی 2009 پەرلەمانی كوردستان ماوەی خۆی درێژكردەوە بزوتنەوەی گۆڕان و نەوشیروان مستەفا سكاڵایان تۆمار كرد، سكاڵاكە لەلایەن دادگای فیدراڵی و دەستەی كۆنی دادگا رەتكراوەیەوە، بەڵام هەر دادگای فیدراڵی لەساڵی 2021 و لەبڕیاری ژمارە 117 دەستەی نوێی دادگا بڕیارێكی تەواو پێچەوانەیدا سەبارەت بە بەردەوامی نوێنەرایەتی ئەنجومەنی پارێزگاكان لەدوای كۆتایی هاتنی ماوەكانیان و رایگەیاند كەپێچەوانەی دەستورو نوێنەرایەتی دیموكراتی و مافی دەنگدەرەو رێگاپێدراو نیە، جا بەگوێرەی ئەو بڕیارەیان بێت ئەگەر پەرلەمانی كوردستان بڕیاری درێژكردنەوەی خۆی داو تانەی لێدرا، دەبێ بریارەكە هەلبوەشێنێتەوە ئەگەر بەگوێرەی دەستور و دوور لەسیاسەت بریار بدات». پەرلەمانی كوردستان ئێستا تەمەنی دەبێت بە (30 ساڵ)، لەم تەمەنەدا پەرلەمان (حەوت) جار تەمەنی خۆی درێژكردووەتەوە‌و ئێستا ئامادەكاری بۆ درێژكردنەوەی هەشتەم دەكات. یەكەم درێژكردنەوەی تەمەنی پەرلەمانی كوردستان لەسەردەمی شەڕی ناوخۆدا بوو، بەبڕیاری ژمارە (1)و بەواژۆی (جەوهەر نامیق سالم) سەرۆكی ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان، لە رۆژی 27/5/1995، تەمەنی پەرلەمانی كوردستان درێژكرایەوە (ئەوكات پەرلەمانی كوردستان ناوی ئەنجومەنی نیشتمانی بوو). دووەم درێژكردنەوە لەكۆبوونەوەی ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان لەڕۆژی 3/6/1996 بەواژۆی (نەژاد ئەحمەد عەزیز ئاغا) لەجیاتی سەرۆكی ئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان بۆ ماوەی (سێ) مانگ تەمەنی ئەنجومەنی نیشتمانی درێژكراوەتەوە. سێیەم درێژكردنەوە مێژووەكەی دەگەڕێتەوە بۆ سێ رۆژ دوای رووداوەكانی 31ی ئابی 1996، پەرلەمانی كوردستان بەواژۆی (جەوهەر نامیق سالم) بەبڕیاری ژمارە (2) لەڕۆژی 3/9/1996 تەمەنی پەرلەمانی بۆ ماوەی (2) ساڵ درێژكردەوە. چوارەم درێژكردنەوە، ئەمجارە تەمەنی پەرلەمانی كوردستان بۆ ماوەیەكی نادیار تا ئەنجامدانی هەڵبژاردن درێژكرایەوە، پەرلەمان بەبڕیاری ژمارە (9) لە رۆژی 15/4/1998 كەواژۆی (جەوهەر نامیق سالم)ی لەسەرە تەمەنی خۆی درێژكردەوە تا ئەوكاتەی هەڵبژاردن ئەنجام دەدرێت. لەدوای پرۆسەی ئاشتی، یەكێتی‌و پارتی رێككەوتن لەسەر ئەوەی سەرۆكی پەرلەمان‌و جێگرەكەی بە دەوری دەبێت‌و ناوی خولی پەرلەمانی كوردستانیشیان نا خولی گواستنەوە، هەر لەوكاتەشەوە ناوی (ئەنجومەنی نیشتمانی) گۆڕدرا بە (پەرلەمانی كوردستان)، پێنجەم درێژكردنەوە لە رۆژی 13/5/2009 پەرلەمانی كوردستان لەخولی دووەمدا تەمەنی خۆی درێژكردەوە، شەشەم درێژكردنەوە، پەرلەمانی كوردستان لەخولی سێیەمداو لەدانیشتنی رۆژی 30/6/2013 خولی هەڵبژاردنی بۆ ماوەی نزیكەی (سێ) مانگ درێژكردەوە، حەوتەم درێژكردنەوەی پەرلەمانی كوردستان لەدانیشتنی خۆیدا لە 24/10/2017 تەمەنی خۆی بۆ ماوەی یەك ساڵ درێژكردەوە.
.jpg)
هاوڵاتی رێکخراوێکی مافی مرۆڤ لە ئێران ئاشکرای کردوە ژمارەی کوژراوانی ١٨رۆژی خۆپیشاندان گەیشتوەتە زیاتر لە ١٥٤کەس و ژمارەی کوژراوانیش لە چەند پارێزگایەکی ئێران و پارێزگای ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان زۆر زیاترە لە ناوچەکانی دیکە. رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لە راگەیەنراوێکدا بڵاوی کردەوە لە ماوەی خۆپیشاندانەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بە گشتی لە ١٧ پارێزگادا ژمارەیەکی بەرچاو لە خۆپیشاندەران کوژراون و لە پارێزگای سیستان و بلوچستان زۆرترین خۆپیشاندەر کوژراوە. ئەو ڕێکخراوە ئاماژەی بەوە کردوە دوای سیستان بلوچستان زیاترین کوژراو لە پارێزگاکانی، مازەندەران، گیلان لە ئێران و پارێزگای ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان تۆمار کراوە. بە پێی راگەیەنراوی رێکخراوی مافی مرۆڤ، تا رۆژی سێشەممە لانیکەم ١٥٤ کەس لە خۆپیشاندانەکاندا کوژراون کە نۆ کەسیان منداڵ بوە. ئاماژە بەوە کراوە زیاترین ژمارەی کوژراو لە رۆژانی (21-22تا 30/9/2022) تۆمار کراوە کە تەنها لە شاری زاهیدان لە پارێزگای سیستان و بلوچستان ٦٣ کوژراو تۆمار کراوە. رێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران رونی کردوەتەوە؛ لە پارێزگای سنە هەشت کەس و لە پارێزگای ورمێ ١١ و لە کرماشان ٧ و لە ئیلام یەک کەس کوژراون بەڵام رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان رایگەیاندوە لەو چوار پارێزگای رۆژهەڵاتی کوردستان لانیکەم ٢٨ کەس گیانیان لەدەستداوە. هەروەها پێشبینی کراوە بەهۆی دۆخی خراپی بریندارەکانی ئەو ١٨ رۆژە لە خۆپیشاندان ئاماری کوژراونی خۆپیشاندانەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بەرز ببێتەوە
هاوڵاتی هەدەپە رایگەیاند بە مەبەستی ئیدانەکردنی کوشتنی ناگیهان ئاکارسەل لە زۆربەی شارەکانی باکوری کوردستان و شارە گەورەکانی تورکیا خۆپیشاندان و چالاکی ئەنجام دەدات. ئەنجومەنی ژنانی پارتی دیموکراتی گەلان هەدەپە لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند بە مەبەستی ئیدانەی تیرۆرکردنی ناگیهان ئاکارسەل، ئەندامی ناوەندی توێژینەوەی ژنۆلۆژی لە 51 شار و ناوچەی باکوری کوردستان و تورکیا خۆپیشاندان ئەنجام دەدرێت. ئەنجومەنی ژنانی هەدەپە داوای لە تێکۆشەران و چالاکوانان کردوە کە لە بەرامبەر کوژرانی ئەو ژنە کوردە لە شاری سلێمانی بێدەنگ نەبن و رۆژی چوارشەممە لە شارەکانی تورکیا و باکوری کوردستان خۆپیشاندان و گردبونەوەی بەرفراوان ئەنجام بدەن.
.jpg)
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی تۆمەتبارانی ڕووداوی کوشتنی ژنە ڕۆژنامەنوسەکەی گەڕەکی بەختیاری سلێمانی دەستگیر دەکەن . بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی لە ڕاگەیاندراوێکدا ڕایگەیاند:سەرلەبەیانی ئەمڕۆ سێ شەمە ( ٢٠٢٢/١٠/٤) ئاگادارکراین لە ڕووداوێکی كوشتنی ژنێک بەناوی ( ناگەهان کمال ئاکارسێڵ ) لە گەڕەکی بەختیاری شاری سلێمانی ، دەستبەجێ هێزەکانمان گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە و دەست بە لێکۆڵینەوە کرا و پاش بەدواداچوونی وورد لەماوەی چەند کاتژمێرێکی کەمدا لە ژێر ڕێنمایی بەڕێز سەرۆکی دەزگای ئاسایشی هەرێم و بە هەماهەنگی لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی هەولێر- کۆیە توانرا تۆمەتبارانی ئەم کردەوەيه دەستگیر بکەین و لە ئیستا لەسەر فەرمانی بەڕێز دادوەر ڕاگیراون و لێکۆڵینەوە لەگەڵیان بەردەوامە ، لێرەوە سوپاس و پێزانینی خۆمان ئاڕاستەی هاوڵاتیانی دڵسۆز و نیشتیمان پەروەر دەکەین کە هاوکارمان بوون لە دەست خستنی زانیاری لەسەر تۆمەتباران . بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی ٢٠٢٢/١٠/٤.
هاوڵاتی فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی هەرێم رایگەیاند، وەزاەرتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی خوێندکاران ئاگادار دەکاتەوە لە ماوەی ١٥ رۆژی دهاتوودا ناوی دەرچووانی پەیمانگا و زانکۆکان رادەگەینرێت. دەقی ڕاگەیەندراوەکە: وەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی سەرقاڵی ئامادەکردنەکان بۆ پێشوازی کردن لە قوتابیانی نوێ ولە هەمان کاتیشدا هەنگاوەکان بۆ تەواو کردنی رێکارەکانی خوێندنی ماستەر و دکتۆرا لە زانکۆکانی هەرێم بەردەوامن. د.عه‌بدولفه‌تاح عه‌بدولڕە‌زاق، بریكاری وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی، لە دیمانەیەکیدا لەگەڵ فەرمانگەی میدیا و زانیاری ڕایگەیاند له دوو هه‌فته‌ی ئایندە ناوی ده‌رچووان ڕاده‌گه‌یێندرێت له‌باره‌ی ڕاگه‌یاندنی ناوی ده‌رچووانی پۆلی ١٢ی ئاماده‌یی له زانكۆ و په‌یمانگه‌كانی هەرێمی کوردستان. بریكاری وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی رایگەیاند:''بۆ ئه‌مساڵی خوێندن ته‌واوی ئاماده‌كارییه‌كانمان بۆ پێشوازیكردن له ده‌رچووانی پۆلی ١٢ی ئاماده‌یی كردووه. دوای پڕكردنه‌وه‌ی فۆڕمه‌كان له ڕێگه‌ی سیسته‌می زانكۆلاین، وه‌زاره‌ت دەست به چاره‌سه‌ركردنی داتا و پڕۆگرامه‌كان ده‌كات بۆ دابه‌شكردنی قوتابیان و خوێندكاران به گوێره‌ی نمره‌كانیان به‌سه‌ر زانكۆ و په‌یمانگه‌كان. ڕاگه‌یاندنی ناوی قوتابیانیش له زانكۆ و په‌یمانگه‌كان ١٠ بۆ ١٥ ڕۆژ ده‌خایه‌نێت. وه‌كو پلانی وه‌زاره‌ت، كورسی خوێندنمان بۆ هه‌موو ده‌رچووان دابین كردووه، به‌ڵام هه‌ندێك حاڵه‌ت هه‌یه بۆ نموونه قوتابی هه‌یه ڕە‌نگه ناوی له‌و شوێنه نه‌گه‌ڕێته‌وه كه ئاره‌زووی خۆیه‌تی، بۆیه له‌وانه‌یه له خوێندنی تایبه‌ت بخوێنێت، بۆیه له ئێستادا ناتوانین ڕێژە‌یه‌كی ته‌واو ئاشكرا بكه‌ین و چاوه‌ڕێی ته‌واوبوونی پڕۆسه‌كه ده‌كه‌ین.'' په‌یوه‌ست به پاڵپشتی دارایی بۆ قوتابیان و خوێندكاران له ساڵی ٢٠٢١ ـ ٢٠٢٢ له وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا د.عه‌بدولفه‌تاح عه‌بدولڕە‌زاق رایگەیاند، داوا له ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران كراوە كه پاڵپشتیی دارایی قوتابیان و خوێندكاران بكه‌ن، ئەویش بڕی ٧ ملیار و ٢٥٠ ملیۆن دینار دابین كراوە بۆ نۆژە‌نكردنه‌وه‌ی به‌شه ناوخۆییه‌كان پاڵپشتیی دارایی قوتابیان و خوێندكاران، بۆیه بۆ ئه‌مساڵی خوێندنیش هه‌وڵی تەواو دراوە بۆ هه‌مان بابه‌ت. سەبارەت بە وەرگرتنی قوتابی نوێ سەبارەت بە کردنەوەی زانکۆ و کۆلێژی نوێ، د.عه‌بدولفه‌تاح عه‌بدولڕە‌زاق، ئاماژەی بەوەشدا کە لە ماوەی رابردوودا كۆلێژی ڤێته‌رنه‌رییان كردووەته‌وه و كۆلێژی شوێنه‌واریش ده‌توانێت قوتابی وه‌رگرێت، به‌ڵام له‌سه‌ر ئاستی زانكۆ دوو پرۆپۆزه‌ڵیان ئاماده كردووه و داویانەتە ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران بۆ ئەوەى هه‌ردوو زانكۆی پۆله‌ته‌كنیكی گه‌رمیان و زانكۆی ئاكرێ بۆ زانسته كردارییه‌كان لە ساڵی ئایندە بتوانن قوتابی وه‌ربگرن. له‌سه‌ر ئاستی زانكۆ ناحكومییه‌كانیش لقی زانكۆی له‌نده‌ن پڕۆپۆزه‌ڵه‌كه‌ی له‌ناو ئه‌نجومه‌نی وه‌زاره‌ت گه‌نگه‌شه ده‌كرێت و بڕیاری له‌سه‌ر ده‌درێت. سەبارەت بە داشكاندن له كرێی خوێندنی ئێواران و پارالێل له خوێندنی تایبه‌ت بریکاری وەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی رایگەیاند:''به پێی ڕایكینگی زانكۆكان ١٠% بۆ ٢٠% داشكان كراوه، سه‌باره‌ت به خوێندنی زانكۆ حكومییه‌كان به خۆشحاڵییه‌وه ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ڕازی بوو له‌سه‌ر داشكاندنی خوێندنی پارالێل و ئێواران به ڕێژە‌ی٤٥% و هه‌وڵ ده‌دەین په‌سه‌ند بكرێته‌وه، ئه‌م داشكاندنه‌ش بۆ منداڵی شه‌هید ڕێنمایی جیاواز هه‌یه به مه‌به‌‌ستی یارمه‌تیدانیان، خوێندنی پارالێل بۆ هه‌موو ئاسته‌كان لێخۆشبوونیان بۆ ده‌كرێت، به‌ڵام ڕە‌نگه له به‌شێك بۆ به‌شێكی دیكه ڕێژە‌كه گۆڕانكاری به‌سه‌ردا بێت. '' خوێندنی ماسته‌ر و دكتۆرا ڕاده‌گه‌یێندرێت. سه‌باره‌ت به ده‌ستپێكردنی خوێندنی ماسته‌ر و دكتۆرا، بریكاری وه‌زاره‌تی خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی گوتی:''پلانه‌كه له به‌شه زانستییه‌كانه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات و ئێستا له دیراسه‌تكردنه، ئێستا خه‌ریكین خشته‌یه‌ك دیاری بكه‌ین و دواتر له ماڵپه‌ڕی وه‌زاره‌ت بڵاوی ده‌كه‌ینه‌وه. بۆ به‌ده‌ستهێنانی كورسی ماسته‌ر و دكتۆرا پێویسته قوتابی له تاقیكردنه‌وه‌ی زانستی ده‌ربچێت، واتا ١٥ له ٣٠ وه‌ربگرێت و ئینجا ده‌چێته ناو كێبەركێ و به گوێره‌ی پێوه‌ره‌كان مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێت. ده ناوی یه‌كه‌م كورسییه‌كان وه‌رده‌گرن، زانینی زمانی ئینگلیزی گرنگه بۆ ئه‌و كه‌سه‌ی پێشكه‌شی ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی توانای پێشبڕكێی هه‌بێت و بوونی بڕوانامه‌ی زمان بۆ وه‌رگرتن ئه‌وله‌ویه‌تی پێ ده‌درێت.'
.jpg)
هاوڵاتی ئەکادیمیای ژنۆلۆجی لە ڕاگەیەندراوێکدا ئیدانەی تیرۆرکردنی یەکێک لە ئەندامانی ئەکادیمیاکەیان دەکات وداوا دەکەن بە زوترین کات بکەرانی تاوانەکە ئاشکرا بکرێت، کەمێک پێش ئێستا ئەکادیمیای ژنۆلۆژیی ڕاگەیەندراوێکی لەبارەی تیرۆرکردنی ناگیهان ئاکارسەل، ئەندامی ئەکادیمیاکە بڵاوکردووەتەوە، کە بەیانی ئەمڕۆ لە گەڕەکی بەختیاریی شاری سلێمانی لەلایەن ماتۆڕسوارێکەوە بە تەقەی لێکراو گیانی لەدەستدا. لە بەیاننامەکەدا هاتووە:”کاتژمێر ٠٩:٣٠ خولەکی بەیانی ئەمڕۆ ناگیهان ئاکارسەل، ئەندامی ئەکادیمیای ژنۆلۆژیمان و هەمانکات ئەندامی دەستەی وەشانی گۆڤاری ژنۆلۆژی لە ئەنجامی هێرشێکی چەکدارییدا لە شاری سلێمانی شەهیدبوو، ئێمە بەتووندی ئەم تاوانە سیاسییە شەرمەزار دەکەین، کە هێزە فاشیست و هەژموونخوازەکان لە سەرانسەری جیهاندا بەرامبەر ژنانی بەرخۆدێر ئەنجامی دەدەن”. هەروەها ئەکادیمیای ژنۆلۆژیی داواش لە حکومەتی هەرێمی کوردستان دەکات، “بەزووترین کات بکەرانی ئەم تاوانە بدۆزنەوە، کە درێژکراوەی تاوانە دڕندانەکانی پێشووە کە بەرامبەر هەریەک لە یاسین بوڵوت و محەمەد زەکی چەلەبی و سوهەیل خورشید ئەنجامدران، ئەگەر بکەرانی ئەم تاوانە ئاشکرانەکرێن، ئەوە حکومەتی هەرێمیش دەکەوێتە بەر شەپۆلی شۆڕش ژن، کە ئێستا سەریهەڵداوە”. ئاماژە بەوەش دەکات، کە ناگیهان ماوەیەکی زۆر ڕەنجی داوە لە تێکۆشانی ئازادیی ژندا، بەتایبەت لە کارەکانی بزووتنەوەی گەنجانی زانکۆ، چاپەمەنیی و کاروخەباتی ژنۆلۆژی، “بە فیداکارییەکی گەورەوە پێشەنگایەتیی کردووە، لەبەر خاتری ئەو تێکۆشانەش چەندین ساڵ لە زینداندا بەرخۆدانی کردووە”. هاوکات تیشکی خستووەتەسەر تێکۆشانی شەهید ناگیهان لە ڕۆژئاوای کوردستان و دەڵێت:”لە ساڵە هەرە زەحمەتەکانی شۆڕشی ژندا لە ڕۆژئاوای کوردستان، لە هەموو ناوچەکانی ڕۆژئاوا و بەتایبەت لە عەفرین، بە بوێریی و پێداگیرییەکی زۆرەوە هەوڵیداوە بۆ ئەوەی شۆڕشی ڕۆژئاوا ڕەنگ و شوناسی ژن وەربگرێت و ژنان هۆشیار بکاتەوە، دەست لەسەر دڵ بووە بۆ ژنانی شەنگال، کە ڕووبەڕووی وەحشییەتی داعش ببوونەوە، لێکۆڵینەوەی زۆری کردووە بۆ ڕوونکردنەوەی کۆمەڵناسیی و مێژووی شەنگال و شەنگالییەکان”. لەبارەی کارەکانی شەهید ناگیهانیشەوە لە باشووری کوردستان، ڕایگەیاندووە:”ناگیهان ئاکارسەل لەگەڵ ژنانی باشووری کوردستاندا لە سلێمانی کاروباری کتێبخانەی بەرهەمەکانی ژنانی کورد و ناوەندی لێکۆڵینەوەی بەڕێوەدەبرد، لەکاتێکدا بە زانستی ژن پێشەنگایەتیی خوڵقاندنی ڕۆشنبیریی ژنی دەکرد، بەدەستی چەپەڵ و تاریکی هێزە داگیرکەرەکان بەشێوەیەکی دڕندانە شەهیدکرا”. ئەوەش هاتووە:”ناگیهان ئاکارسەل چەندین ساڵ ڕەنجی دا بەرامبەر ئەو فاشیزمەی، کە ژینا ئەمینیی بەشێوەیەکی دڕندانە کوشت، کاری بۆ بەدیهێنانی شۆڕشی زیهنیی و زانستیی ژنان بە دروشمی “ژن، ژیان، ئازادیی” دەکرد، ئێمە ناگیهان ئاکارسەل بە بەرزکردنەوەی تێکۆشانی ژنانی کوردستان دەژیێنین، جەخت دەکەینەوە، کە تۆڵەی هەڤاڵ ناگیهان لە زیهنییەتی تاریکی فایشزم و پیاوەتیی دەکەینەوە”. ئەکادیمیای ژنۆلۆژیی داواش لە هەموو ژنانی شۆڕشگێڕ، دیموکرات، ئازدیخواز و ئەکادیمیستەکان دەکات، “ئەم تاوانە سیاسییە شەرمەزار بکەن و بە دروشمی “ژن، ژیان، ئازادی” تێکۆشانی دژی داگیرکاریی و فکری تاریکی فاشیزم بەهێزبکەن”. ژنۆلۆژیی بەتایبەتیش داوا لە شاناز ئیبراهیم ئەحمەد و کافییە سلێمان و هەموو ژنانی باشووری کوردستان دەکات، “فشار لە حکومەتی هەرێمی کوردستان بکەن بۆ دۆزینەوەی تاوانباران، لە بەرامبەری ئەم تاوانەش وەک وەک بەشێک لە شۆڕشی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە دروشمی “ژن، ژیان، ئازادی” چالاکیی بکەن”.
هاوڵاتی جێگری سەرۆک وەزیرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کۆبوونەوەی لەگەڵ شاندێکی ئاژانسی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا(USAID) رایگەیاند حکومەتی هەرێم ئاسانکاری تەواو دەکات بۆ ئەو گەنجانەی کە بیرۆکە و پڕۆژەیان هەیە و دەیانەوێت ببنە خاوەنی کار و بزنسی خۆیان. لە کۆبوونەوەکەدا کە رۆژی سێ شەمە ٤ی ئۆکتۆبەری ٢٠٢٢ لە هەولێر بەڕێوەچوو و تیایدا ئێرڤ هیکس کۆنسوڵی گشتی ئەمریکا ئامادەی بوو، قوباد تاڵەبانی سوپاسی هاوکارییەکانی ئاژانسی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ئەمریکای کرد بۆ هەرێمی کوردستان بە تایبەتیش لەڕووی ناردنی راوێژکار بۆ یارمەتیدانی حکومەتی هەرێم لە بەرەوپێشبردنی پڕۆسەی ریفۆرم و چاکسازی لە دامەزراوەکانی حکومەتدا. جێگری سەرۆک وەزیران داواشی کرد لە هاوکارییەکانیان بەردەوام بن و بە تایبەتیش هاوکاری گەنجانی خاوەن بیرۆکە و پڕۆژە بکرێت. لەم چوارچێوەیەدا راشیگەیاند حکومەتی هەرێم لەڕێگەی کەمکردنەوەی رۆتین و چاکسازییەکان و هەموارکردنەوەی یاسا و رێنماییەکانەوە زەمینەیەکی باشی ئامادەکردوە تا گەنجان ببنە خاوەنی کار و بزنسی خۆیان و بە هەموو تواناشمانەوە پشتگیریان دەکەین و هەوڵیش دەدەین بازاڕی پێویستیان بۆ بدۆزینەوە. لەلایەن خۆیانەوە شاندەکەی (USAID) پشتگیری خۆیان دەربڕی بۆ هاوکاریکردنی گەنجانی کوردستان و جەختیان کردەوە لەسەر پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و کاری هاوبەش لەنێوان حکومەتی هەرێم و ئاژانسی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی ئەمریکا.
هاوڵاتی بەپێی پرۆژە یاسایەک کە فراكسیۆنەكانی (پارتی، یەكێتی، گۆڕان، پێكهاتەكان) پێشکەشیانکردووە، تەمەنی ئەم خولەی پەرلەمان درێژدەکرێتەوەو وابڕیارە سبەینێ لەپەرلەمان خوێندنەوەی یەكەمی بۆ بکرێت. رۆژی 6ی تشرینی دووەمی 2018 پەرلەمانتارانی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان سوێندی یاساییان خوارد و وابڕیارە رۆژی 06-11-2022 ماوەکەیان کۆتایی پێبێت. جێگای ئاماژەیە ژمارەیەک فراکسیۆن ئیمزایان لەسەر درێژکردنەوەی ماوەی پەرلەمان نەکردووە کە ئەوانیش فراکسیۆنەکانی (كۆمەڵی دادگەری، یەكگرتووی ئیسلامی، نەوەی نوێ، پەرلەمانتارانی سەربەخۆ، پێنج پەرلەمانتاری گۆڕان ( عەلی حەمەساڵح ، ئاشنا عەبدوڵا، دابان محەمەد، شیرین ئەمین، شایان عەسكەری).
هاوڵاتی ئەو ژنەی بەیانی ئەمڕۆ لەگەڕەکی بەختیاری شاری سلێمانی کوژرا، دەرکەوت رۆژنامەنوسێکی نزیک لەپەکەکەیەو خەڵکی باکوری کوردستانەو تیرۆرکراوە. ئاژانسی (ڕۆژ نیوز)بڵاویکردۆتەوە ناگەهان ئاكارسەل ئەندامی ناوەندی ئەكادیمیای لێكۆڵینەوەی ژنۆلۆژی لە گەڕەكی بەختیاری شاری سلێمانی تیرۆركرا. پێشنوەڕۆی ئەمڕۆ ،لە گەڕەكی بەختیاری شاری سلێمانی و لە نزیك لەماڵەكەی خۆی و ناوەندی ژنۆلۆژی ناگەهان ئاكارسەل درایە بەر دەستڕێژی گولـلە و دەست بەجێ شەهیدكرا. ناگەهان ئاكارسەر، چالاكوانی بواری ژنان و ئەندامی دەستەی نووسەرانی گۆڤاری ژنۆ لۆژی و ئەندامی ناوەندی ئەكادیمیی ژنۆلۆژی بووە، خەڵكی شاری كۆنیای تورکیایە وبە ڕەچەڵەك كوردە.
هاوڵاتی تورکیاوە 75 هاوڵاتى عەفرین دەستگیردەکات و دەست بەسەر 19 هەزار داری زەیتوندا دەگریت. لەماوەى مانگى رابردودا لەلایەن سوپاى تورکیاوە 75 هاوڵاتى عەفرین دەستگیرکراون و لەو ژمارەیەش ژن و منداڵ لەنێوانیاندایە. هاوارنیوز بڵاوی کردەوە، لە مانگى ئەیلول و لەلایەن سوپاى تورکیاوە 75 هاوڵاتى عەفرین دەستگیرکراون کە سیانیان منداڵ و پێجیشیان ژنن. جگە لە دەستگیرکردنى ئەو ژمارەیە لە هاوڵاتییانى عەفرین، هەر لەو مانگەدا لەلایەن چەکدارانی سەر بە تورکیا 19 هەزار درەخت بڕدراونەتەوە و دەستیش بەسەر 17 هەزار دەرخت زەیتوندا گیراوە.
.jpg)
.jpg)
