هاوڵاتی سەرۆكی دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران ڕایگەیاند:" ئەڵمانیا بۆ ئەو پەنابەرانەی ماوەیەكی زۆرە لەو وڵاتە دەژین بڕیاریدا بە پێدانی مافی پەنابەرێتی پێیان بەو مەرجەی پێنج ساڵ زیاتربێت نیشتەجێ بووبن". ئاری جەلال، سەرۆكی دەزگای لوتكە بۆ كاروباری ئاوارە و پەنابەران ڕایگەیاند، لەچەند ڕۆژی ڕابردودا وەزیری كۆچ و كۆچبەرانی هەرێمی (نۆفایفسفایر)ی ئەڵمانیا بڕیاری دا بە پێدانی مافی پەنابەرێتی بۆ ئەو پەنابەرانەی، كە ماوەی پێنج ساڵە لەو وڵاتە دەژێن و چارەنووسی مانەوەیان لە وڵاتی ئەڵمانیا نادیارە و تەنها مۆڵەتی مانەوەی كاتیان هەیە. هەروەها راشیگەیاند:" “ئەم بڕیارە ئەو پەنابەرانە دەگرێتەوە، كە هیچ پێشینەیەكی تاوانیان نیە و سزا نەدراون و زمانی ئەڵمانی بە باشی فێر بوون و كار دەكەن”. هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە بەپێی بڕیارەكە، ئەو پەنابەرانە بۆ ساڵێك مافی پەنابەرێتی وەردەگرن وەك تاقیكردنەوە و دوای ئەو ساڵە بڕیار لەسەر ئەوە دەدەن، كە ئەم پەنابەرە شایستەیە بمێنێتەوە بە شێوەیەكی هەمیشەی لە وڵاتی ئەڵمانیا یاخود شایستە نیە. بە وتەی ئاری جەلال، “زیاتر لە 280 هەزار پەنابەر لە وڵاتی ئەڵمانیادا دەژێن و داوای مافی پەنابەریان كردووە”. د. یۆئاخن شناب، وەزیری كۆچ و كۆچبەرانی هەرێمی (نۆفایفسفایر) ڕاشیگەیاندووە، ئەم بڕیارە دەرفەتێكی باش و گونجاوە، كە لەبەرژەوەندی ئەو پەنابەرانەیە، كە بە باشی خۆیان گونجاندوە لەگەڵ ژیان كردن لە وڵاتی ئەڵمانیا و هەوڵی مانەوەی هەمیشەی دەدەن .
هاوڵاتی سەرۆكی پەرلەمان بڕیاریدا دانیشتنی پەرلەمانی كوردستان لەبارەی گرانبونی نرخی كاڵاو شمەكی هاوڵاتیان بە داخراوی بەڕێوە بچێت. ئەمڕۆ یەكشەممە 12ی حوزەیرانی 2022، پەرلەمانی كوردستان بە میوانداری وەزیری پیشەسازی و بازرگانی كۆبوونەوەی خۆی دەستپێكرد كە تایبەتە بە بەرزبوونەوەی نرخی كاڵاو شتومەك لە بازاڕەكاندا. رێواز فایەق سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان لەكاتی كردنەوەی كۆبوونەوەكە بریاری داخستنی كۆبوونەوەكەی خستە دەنگدانەوەو بە دەنگی 60 پەرلەمانتار دانیشتنەكە بە داخراوی بەرێوە دەبات و ئەوەش نیگەرانی فراكسیۆنەكانی ئۆپۆزسیۆن و چەند پەرلەمانتارێكی فراكسیۆنی گۆرانی لێكەوتەوە. شیركۆ جەودەت سەرۆكی فراكسیۆنی یەكگرتوو لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند:" بەنهێنیكردنی دانیشتنی پەرلەمان پێچەوانەی یاسا و مافی هاوڵاتیانەو نەدەبوو سەرۆكایەتی پەرلەمان ئەو كارە كات، بەڵام بۆ ئەوەی هاوڵاتیان نەزانن كۆمپانیاكانی حزب چییان كردوە". هەروەها راشیگەیاند:" حكومەت خۆی بە دەستی ئەنقەست گرانی بازاری دروستكردوەو بەنزینی گرانكردوە، باجی زیاد كردوە. عەلەف و دەرمانی گرانكردوە. نرخی كارەبای بەرز كردووەتەوە، حكومەت بێدەسەڵاتە لە بەردەم كۆمپانیاكانی حزبدا و ناتوانێت هیچیان لەگەڵ بكات".
هاوڵاتی سەدان رۆژنامەنوسی هەرێمی كوردستان دژی دەستگیركردنی 21 رۆژنامەنوس لە باكوری كوردستان دەڵێن:" بەو ڕەشبگیرییە دەوڵەتی تورکیا بنەماکانی دیموکراسییەت پیشێل دەکات و دژ بەو یاسایە کار دەکات، کە بەندەکانی بانگەشەی فەراهەمکردنی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی دەکات لە تورکیا و باکووری کوردستان". رۆژی 8ی حوزەیرانی 2022، پۆلیسی تورکیا هەڵمەتێکی ڕەشبگیریی بۆسەر ڕۆژنامەنووسانی کورد لە باکووری کوردستان دەستپێکرد و لەو چوارچێوەیەدا 21 ڕۆژنامەنووسی ئاژانسەکانی( ژن نیوز، مەزۆپۆتامیا، ڕۆژنامەی خوەبوون، کۆمەڵەی دیجلە و فورات و پرۆدیکشنی پێل و پیا-یان) دەستگیرکرد. لە بەیاننامەیەكدا كە رۆژنامەنوسانی هەرێمی كوردستان و چەندین میدیاكاری دیكە ناویان هەیە ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە" دەستگیرکردنی ڕۆژنامەنووسانی باکووری کوردستان دابڕاو نییە لەو هێرشە بەرفراوانەی دەوڵەتی تورکیا بۆسەر باشوور و ڕۆژئاوای کوردستان و هەوڵێکە بۆ چاو و گوێ داخستنی هاوڵاتیان لە هێرشەکان". هەروەها دەشڵێن:"بەو ڕەشبگیرییە دەوڵەتی تورکیا بنەماکانی دیموکراسییەت پیشێل دەکات و دژ بەو یاسایە کار دەکات، کە بەندەکانی بانگەشەی فەراهەمکردنی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی دەکات لە تورکیا و باکووری کوردستان". هاوكات ئەوە دووپاتكراوەتەوە كە وەک ڕۆژنامەنووسان ومیدیاکارانی باشووری کوردستان و عێراق و ڕۆژنامەنووسانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان، کە لە باشووری کوردستان کاری ڕۆژنامەوانیی ئەنجام دەدەن، "دژی دەستگیرکردنی هاوپیشەکانمانین و هەر هەوڵێک بۆ بەرتەسککردنەوەی ئازادیی کاری ڕۆژنامەوانیی ئیدانە دەکەین، داواش لە ڕێکخراوەکانی داکۆکییکردن لە مافی ڕۆژنامەنووسان دەکەین، فشار لە دەوڵەتی تورک بکەن بۆ ئازادکردنیان". ناوی رۆژنامەنوسان و میدیاكاران بۆ پشتیوانی رۆژنامەنوسانی باكوری كوردستان: -کەمال ڕەئوف/ڕۆژنامەنووس -تاریق فاتیح/ڕۆژنامەنووس لەتیف فاتیح فەرەج/ڕۆژنامەنووس -کەمال چۆمانی/ڕۆژنامەنووس -ئارا ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -هەڤاڵ محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هاوکار عیزەت میکە/ڕۆژنامەنووس -ڕێنوار نەجم/ڕۆژنامەنووس -نەسیم عەبدوڵا علێوی/ بەڕێوەبەری بەشی ڕاگەیاندن لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق هادی جەلۆ مەرعی/ سەرۆکی چاودێری عیراقی بۆ ئازادی رۆژنامەنووسان -زانکۆ سەردار/ڕۆژنامەنووس -هێمن مامەند/ڕۆژنامەنووس -سەلاح خدر/ڕۆژنامەنووس -ئومید بەرۆشکی/ڕۆژنامەنووس -هیوا ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -ئامانج وەرتی/ڕۆژنامەنووس -وریا فەتاح/ڕۆژنامەنووس -عەبدوڵا گۆران/ڕۆژنامەنووس -بەرهەم ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -جووتیار قادر/ڕۆژنامەنووس -ئەڤین نەسرین/ڕۆژنامەنووس -تەوار عادل/ڕۆژنامەنووس -محەمەد جبوری/بەغدا/ڕۆژنامەنووس -ئەرکان محەمەد/ڕۆژنامەنووس -سەرچین ساڵح/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان شاهۆ/ڕۆژنامەنووس -کەمال ڕەسوڵ/ڕۆژنامەنووس -ئەحمەد کەرکوکی/ڕۆژنامەنووس -گوڵستان تارا/ڕۆژنامەنووس -بڕیار عەفرین/ڕۆژنامەنووس -دەریا محەمەد/ڕۆژنامەنووس -ژینا ئیسماعیل/ڕۆژنامەنووس -نامۆ سەربەست/ڕۆژنامەنووس -نێچیر لەتیف/ڕۆژنامەنووس -ئامانج بەکر/ڕۆژنامەنووس -ڕێبین کەریم/ڕۆژنامەنووس -کارزان قادر/ڕۆژنامەنووس -سەمیرە سەعید/ڕۆژنامەنووس -هێڤی سەلاح/ڕۆژنامەنووس هەوار محەمەد/ڕۆژنامەنووس -بینایی عیزەدین/ڕۆژنامەنووس -بینایی عومەر/ڕۆژنامەنووس -کاروان مەحمود/ڕۆژنامەنووس -هێرۆ بەهادین/ڕۆژنامەنووس -محەمەد مەحمود/ڕۆژنامەنووس -خالید خەلیل/ڕۆژنامەنووس -موحسین کەریم/ڕۆژنامەنووس -میران محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هاوژین شوانە/ڕۆژنامەنووس -ئەمیر محەمەد/ڕۆژنامەنووس -ئاڤان نادر/ڕۆژنامەنووس -زاگرۆس محەمەد/ڕۆژنامەنووس -سنوور ڕەحمان/ڕۆژنامەنووس -ئاراس ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -عابد کار/ڕۆژنامەنووس -کاروخ کامەران/ڕۆژنامەنووس -توانا مستەفا/ڕۆژنامەنووس -کارزان کەلهوڕی/ڕۆژنامەنووس -محەمەد بابانی/ڕۆژنامەنووس -بۆتان گەرمیانی/ڕۆژنامەنووس -بڕوا ئەسعەد/ڕۆژنامەنووس -بەرهەم لەتیف/ڕۆژنامەنووس -عەلی دیفاع/بەغدا/ڕۆژنامەنووس -نوری/ڕۆژنامەنووس -بێخاڵ قادر/ڕۆژنامەنووس -نوپەلدا دەنیز/ڕۆژنامەنووس -ئارژین بێستا/ڕۆژنامەنووس -ڕێباز حەسەن/ڕۆژنامەنووس -گۆران عەلی/ڕۆژنامەنووس -ڕێبەر جۆلەمێرگ/ڕۆژنامەنووس -هاوڕێ کرێکار/ڕۆژنامەنووس -سۆران محەمەد/ڕۆژنامەنووس -هەرێم قادر/ڕۆژنامەنووس -ناسیار مستەفا/میدیاکار -دێتسیم بۆتان/ڕۆژنامەنووس -ڕزگار چەلێ/ڕۆژنامەنووس -کاروان هەورامی/ڕۆژنامەنووس -ژیان پیران/ڕۆژنامەنووس -غوربەت تاڵی/ڕۆژنامەنووس -ئارمانج هەرەکۆل/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان عەلی/ڕۆژنامەنووس -بێریڤان تونج/ڕۆژنامەنووس -قەدەر کار/ڕۆژنامەنووس -مزگین ماریبنۆس/ڕۆژنامەنووس -ئیدریس کارا/ڕۆژنامەنووس -وەیسی تالی/ڕۆژنامەنووس -عەزیز کۆیلوئۆغڵو/ڕۆژنامەنووس -شایی ئارام/ڕۆژنامەنووس -مەروان ئۆزدەمیر/ڕۆژنامەنووس -شیار کارا/ڕۆژنامەنووس -فارقین کارا/ڕۆژنامەنووس -لاڤین مەحمود/ڕۆژنامەنووس -سۆزیار عەلی/ڕۆژنامەنووس -شنیار بایز/ڕۆژنامەنووس -ئایسەڵ ئاجی/ڕۆژنامەنووس -تەرزە تەها/ڕۆژنامەنووس -ساکار ئەرسەلان/ڕۆژنامەنووس -هەڵگهورد بناری/ڕۆژنامەنووس -دڵشاد خۆشناو/ڕۆژنامەنووس -هیوا خۆشناو/چالاکوان -هاوژین غەریب/ڕۆژنامەنووس -وەرزێر سەردار/ڕۆژنامەنووس -ئارام هادی/ڕۆژنامەنووس عەلی تالیب / سەرۆکی ئاژانسی ئەکەد خەلیل شەنگالی/ ڕۆژنامەنووس پەریان ئەحمەد/ ڕۆژنامەنووس ئەحمەد زەردەشت/ ڕۆژنامەنووس ئیسرا مەحموود/ چالاکوان عەلی توێجەری/ رۆژنامەنووس ئەحمەد کازم هاشم/ ڕۆژنامەنووس -سەردەم سلۆ/ڕۆژنامەنووس -یەکتا ئەرەن/ڕۆژنامەنووس -سان نەرمین/میدیاکار -ئاسۆ تەیمور/ ڕۆژنامەنووس نیزام زەکەریایی ، میدیاکار و چالاکی کۆمەڵایەتیی...سویسرا کامیل عومەر. مامۆستای میدیا لە زانکۆی سلێمانی باڵا ئاکۆ- میدیاکار چۆمان عوسمان/ ڕۆژنامەنووس کاروان سالار/ ڕۆژنامەنووس د.نەوزاد سدیق محەمەد/ مامۆستای زانکۆ و میدیاکار رەزا مەنوچەهری/ ڕۆژنامەنووس -دانا هەڵەبجەیی/ڕۆژنامەنووس -ڕەنجدەر گڕاوی/چالاکوان -هیدایەت ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس -کارزان عەلی عوسمان/ڕۆژنامەنووس -نەسرین خدر/ڕۆژنامەنووس ئیبراهیم ئیزیدی/ڕۆژنامەنووس خیری شنگالی/میدیاکار هادی ئەلیاس/میدیاکار خێری عومەر/میدیاکار عامر شنگالی/میدیاکار زنار شنگالی/میدیاکار نەسرین حسێن/میدیاکار ئارگەش شنگالی/میدیاکار عەلی پیر/میدیاکار سەلاح بەرجەس/میدیاکار سەعدوون قیرانی/میدیاکار جوودی شنگالی/میدیاکار جیلان شنگالی/میدیاکار مەروان خدر/میدیاکار حەسەن عەمۆ/میدیاکار مەروان ئێزیدی/میدیاکار ئێزدین شنگالی/میدیاکار ئەفین زەندا/میدیاکار سالم شنگالی/ڕۆژنامەنووس سالم داوود/ڕۆژنامەنووس خەلیل شنگالی/ڕۆژنامەنووس دڵخوەش خالتی/ڕۆژنامەنووس سەنا قیرانی/ڕۆژنامەنووس رۆژبین دەنیز/ڕۆژنامەنووس ستیی رۆز/ڕۆژنامەنووس بێریفان شنگالی/ڕۆژنامەنووس ناییف شنگالی/ڕۆژنامەنووس ئەمیرا سمۆقی/ڕۆژنامەنووس نیسان ژیان/ڕۆژنامەنووس رانیا عیدۆ/ڕۆژنامەنووس هێمن حەسەن/ڕۆژنامەنووس ئارام قەرەداغی/ڕۆژنامەنووس ڕەنج ئازاد ئەفەندی/ڕۆژنامەنووس سورێن ئیبراهیم/ڕۆژنامەنووس جووتیار قادر/ڕۆژنامەنووس لەیلا محەمەدی/ڕۆژنامەنووس ھەندرێن ھەورامی/ڕۆژنامەنووس دابان ئەیوب/ڕۆژنامەنووس ئاکۆ مەجید/ڕۆژنامەنووس فەرمان محەمەد/ڕۆژنامەنووس تریفە حەسەن/ڕۆژنامەنووس نەهرۆ داود ساڵح/ڕۆژنامەنووس کارزان حەمە/ڕۆژنامەنووس ڕێباز مەجید/ڕۆژنامەنووس وەهبی دەمیر/ڕۆژنامەنووس -کارزان حەمە/ڕۆژنامەنووس -نەهرۆ داود/ڕۆژنامەنووس -ئەبوبەکر حسێن حەمە/ میدیاکار -ئەیوب عەلی/ڕۆژنامەنووس -دڵشاد سەید عەلی/ڕۆژنامەنووس -مەسعود هادی/ڕۆژنامەنووس -شکار بێستوون/میدیاکار -شوان خورشید/میدیاکار -هیوا ڕەئوف/ڕۆژنامەنووس -شەیما ئەحمەد/ڕۆژنامەنووس -زانیار بەهادین/ڕۆژنامەنووس -سامان شەهابی/ڕۆژنامەنووس -شنا فایەق/ڕۆژنامەنووس
نیگار عومەر «باپیرم دوو دەفتەر دۆلاری لەگەڵ خۆی برد تا مامم لای داعش ئازاد بكات، چووە شوێنی دەستگیركردنەكەی لەنزیك گوندی پەڵكانە و رووبەڕوو قسەی لەگەڵ پێنج بۆ شەش چەكداری دەمامكدار كردبوو و هەمووشیان جلی كوردیان لەبەردا بووەو پارەكەیان لێی وەرگرتبوو، دوای 10 خولەك لەدووری سەد مەترێك زیاتر ماممیان داناو چەكدارەكان رۆشتبوون»، ئەمە وتەی یەكێك لەكەسوكاری رفێندراوەكانی دەستی داعشە كە لەدوو مانگی رابردوودا داعش مامیان رفاندووە. چەكدارانی داعش دوای رووخانی خەلافەتی دەوڵەتی ئیسلامی و بەتایبەت پاش ریفراندۆمی هەرێمی كوردستان و چۆڵكردنی پێشمەرگە لەو ناوچانە، داعش جموجۆڵی لەناوچە كێشە لەسەرەكانی نێوان هەرێم و عێراق لەسنوری خانەقین تا مەخمورو چیای قەرەجوغ دەستپێكردووەتەوەو كاریان دانانی بۆمب و كوشتن و رفاندنی گوندنشینەكان بوو لەپێناو بەدەستهێنانی پارەو داهاتدا. چەكدارانی داعش ناوبەناو هێرشی چەكداری و رفاندنی هاووڵاتیان لەسنورەكانی پارێزگای دیالەو قەزاكانی كفری و خورماتوو ئەنجام دەدەن و بەرامبەر بڕە پارەیەك ئازادیان دەكەن و بەشێكیشیان شەهید دەكەن كەئامارەكان جێگای مەترسین. رفاندنەكان بۆ دەستكەوتنی داهات داعش بۆ پەیداكردنی سەرچاوەی دارایی یەكێك لەكارە دڕندانەكان ئەنجامدەدات كە رفاندنی هاووڵاتیان و شوان و گوندنشینانە كە لەو رێیەوە پارە بۆ گروپەكەیان پەیدا دەكەن. شاڵاو ئاكۆ، برازای یەكێك لەو رفێندراوانەیە كە نزیكەی دوو مانگ لەمەوبەر لەكاتی شوانیدا لەسنوری ناحیەی زینانەی سەر بەقەزای كفری رفێندرا، برازای ئەو گەنجە بۆ هاوڵاتی، ئاماژەی بەوەكرد نزیكەی دوو مانگ لەمەوبەر مامی كە تەمەنی 18 ساڵەو شوان بووە لەسنوری گوندی پەڵكانەی سەر بەناحیەی زینانە سەر بەقەزای كفری رۆشتبوو لەكانیەكی ئەو سنورە ئاوی مەڕو ماڵاتەكەی بدات. وتیشی:» لەناكاو سێ بۆ چوار كەسی دەمامكدار دەوری دەدەن و چاوی دەبەستەوەو دەیبەن، دواتر كەچاوی دەكەنەوە لەنێو زیندانێكی گەورەدا دەبێت، هەروەك خۆی دەیگێڕێتەوە زیندانەكە لەشێوەی تاوێری بەردی بووە و دەرگاكانی لەئاسن دروستكراوەو هەر خۆی بەتەنها بووە، دواتر پرسیاری ماڵەوەیان و سەروەت و سامانی لێدەكەن دوا بەدوای ئەوە هەر بەموبایلەكەی خۆی جەڕەس بۆ ماڵەوەیان لێدەدەن و داوای دوو دەفتەر دۆلار دەكەن بۆ ئازادکردنی «. برازای ئەو گەنجە رفێنداوەی داعش، باسی لەوەشكرد كە مامی لەمانگی رەمەزانی ئەمساڵدا لەلای داعش بووەو نوێژو رۆژوی ئەو مانگەیان پێكردووەو پێنج بۆ شەش چەكداربوونەو رۆژانە پرسیاریان لێكردووەو یەكێك لەو چەكدارانە بەزمانی كوردی قسەی كردووە، وتیشی:» مامم بۆی باس كردوون كەبەهیچ شێوەیەك ئازاریان نەداوەو پێیان وتووە «ئێمەش ئەو پارەیەی كە لەئێوەی وەردەگرین بۆ خێزانی شەهیدەكانمانە پێویستمان بەپارەیە، بۆیە تۆمان دەستگیركردوە». شاڵاو ئەوەشی خستەڕوو كە دوای رووداوەكە هێزە ئەمنیەكانی سنورەكەیان ئاگادار كردووە، وتیشی:» باپیرم كەتەمەنی نزیكە 70 ساڵ دەبێت، ئەو بڕە پارەیەیان برد بۆ شوێنی دەستگیركردنەكەی مامم، كە پێی دەوترێ (كانی نەزەرە) لەنزیك گوندی پەڵكانە هەر رووبەڕوو قسەی لەگەڵیان كردبوو پێنج بۆ شەش چەكداری دەمامكدار بوون و هەمووشیان جلی كوردییان لەبەر بووە، پارەكەیان لێوەرگرتووە، دوای (10) دەقەیەك لەدووری سەد مەترەوە مامیان دانابوو چەكدارەكانی داعش رۆشتبوون». 75 چەكداری داعش لەسنوری حەوزی حەمریندا هێزەكانی پێشمەرگە ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە داعش كۆتایی نەهاتووەو مەترسی لەسەر ناوچەكە دروستكردووە. جەماڵ وارانی، بەرپرسی لیوای 144ی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری زینانە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» داعش كۆتایی نەهاتووە تامەترسی نەبێت، بۆیە ئەو بۆشاییە ئەمنیەی كە لەنێوان هەردوو هێزە كوردییەكان و هێزەكانی عێراقدا هەیە، ئەمە مەترسی دروستكردووە بۆ جموجۆڵی داعش، جگە لەوە سەختی ناوچەكەش هۆكارێکی ترە بۆ مانەوەی داعش لەم سنوورەدا. ناوبراو باسی لەوەشكرد كەچەكدارەكانی داعش زۆربەیان سوننە مەزهەبن و خەڵكی كوردیشیان هەیەو ئەوەی بزانین لەم سنورەدا 14 چەكدارێك دەبن كە لەشێوەی مەفرەزەی بچووك بچووك لەناوچەكەدا هەن و زیاتر خەڵكی سوننە مەزهەب هاوكارییان دەكەن و چەكدارەكان كوردیشیان تێدایە. لەسنوری قەزای كفری و ناحیەی زینانەو ناوچەی قوڕی چای و سنوری خورماتوو تادەگاتە كەركوك زیاتر داعش لەو سنورانەدا هەیە. «تائێستاش لەم سنورەی ئێمەدا نزیكەی 250 كەسیان رفاندووەو زۆربەی رفێندراوەكانیان كوشتووە، نزیكەی 50 كەسێكیان ئازاد كراوە بەرامبەر بڕە پارەیەك بەجیاوازی لەماڵی رفێندراوەكان وەردەگرن»، بەرپرسی لیوای 144ی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری زینانە وای وت. بۆشایی ئەمنی نێوان هێزە كوردییەكان و سوپای عێراق زۆر جار وای كردووە كە داعش هێرشی چەكداری بۆ سەر سوپای عێراق و هێزەكانی پێشمەرگە ئەنجام بدات و مەترسی ئەمنی بۆ ناوچەكە دروست بكات. عەمید جمهور رۆستەم، جێگری بەرپرسی لیوای سێی هێزەكانی پێشمەرگە لەسنوری خانەقین لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت: «مانەوەی داعش دێهاتە عەرەبیەكانن، چونكە ئەوان هاوكارییان دەكەن و سنورەكەشیان زیاتر دەكەوێتە حەوزی حەمرین كە لەخانەقین و گوڵاڵەو قەرەتەپەو تا دەگاتە كەركوك زیاتر لەم سنوورە چالاكی دەكەن و نزیكەی 45 بۆ 60 چەكدار دەبن». عەمید جمهور رۆستەم ئەوەی ئاشكرا كرد كە لەسنوری ئەواندا لەدوای ساڵانی 2017 ەوە تائێستا نزیكەی 150 كردەیان ئەنجامداوە بۆ سەر هێزی پێشمەرگەو سوپای عێراق و نزیكەی 200 كەس لەهاووڵاتیانی مەدەنی و پێشمەرگەو چەكداری سوپای عێراق بوونەتە قوربانی. كەی پێشمەرگەو سوپا دەچنە شوێنەكانی داعش؟ پێشمەرگەو سوپا بەهاوبەشی چاوەڕێی رێكاری بەستنی مووچەی هێزەكەیەو بەرپرسانی كورد دەیگەڕێننەوە بۆ سەر ئەستۆی هێزە عێراقییەكان. عەمید نەبیل محمد، بەرپرسی بنكەی هەماهەنگی هێزی هاوبەش لەخانەقین، لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی، باسی لەوەكرد كە لەئێستادا هەموو كارەكانی تەواو بووەو هێزەكە دروستكراوەو مەشقیش بەسەربازەكانی كراوە، پێداویستییەكان لەلایەن سوپای عێراقەوە دابین كراوەو ئەوەی ماوەو بووەتە رێگر لەبەردەم دەستبەكاربوونی ئەو هێزەدا، بونی مووچەی هێزەكەیە كەبڕیارە لەلایەن سوپای عێراقەوە دابین بكرێت. عەمید نەبیل، پێشیوابوو دروستكردنی ئەم هێزە ئەمنییە ئارامی زیاتر بۆ ناوچەكە دەگەڕێنێتەوە و ئەو بۆشاییە ئەمنییە كە لەنێوانماندا هەیە پڕ دەكرێتەوە، دەتوانین بڵێین داعش بەڕێژەیەكی بەرچاو لەناوچەكە كەمدەكاتەوە. راوێژكاری باڵا لەوەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێم و بەرپرسانی هێزەكانی پێشمەرگە باس لەوە دەكەن ژمارەی چەكدارانی داعش زۆر نیەو تەنها سوود لەبارودۆخی ناوچەكە وەردەگرن. بەختیار محمد، راوێژكاری باڵا لەوەزارەتی پێشمەرگە لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:» چەكدارانی داعش سوود لەبارودۆخی ناوچەكان وەردەگرن بۆ ئەنجامدانی كردەوەكانیان وەك رۆژە تەمەكان و باراناوی یان بۆشایی ئەمنی نێوان ئێمەو سوپای عێراق ئەگەرچی ژمارەی كۆی ئەو چەكدارانەی كەچالاكی ئەنجام دەدەن نزیكەی سەد چەكدارێك دەبن، دواتر خۆیان دەگۆڕن وەك خەڵكی ناوچەكە «. ئەو راوێژكارەی وەزارەتی پێشمەرگە ئەوەشی روونكردەوە كارەكانی هێزە هاوبەشەكە لای ئێمە تەواو بووەو تەنها پەیوەندی بەمووچەی هێزەكەوە هەیە، ئەوەش لای دارایی حكومەتی عێراقەو چاوەڕێ دەكەین ئەو كارەش تەواو بكرێت و هێزەكان كاری خۆیان ئەنجامبدەن
هاوڵاتی سەرۆكی گشتیی پارتی ئایندە لە ئامەدی باكوری كوردستان پشتیوانی خۆی بۆ كورد دەبری و رایگەیاند:" توركیا پێویستە بەرپرسانە مامەڵە لەگەڵ كورد دا بكات"، راشیگەیاند:" هەڵوێستمان روون لە بابەتی دانانی قەییووم لەسەر شارەوانییەكانی هەدەپە". ئەحمەد داود ئۆغلۆ، سەرۆكی گشتیی پارتی ئایندە لە ۆركشۆپێكدا دەربارەی پرسی كورد لە ئامەدی باكووری كوردستان رایگەیاند:"لە پارتەكەیاندا گفتوگۆیان لەسەر پرسی كورد و مافەكانی كورد كردووە و پارتی ئایندە یەكەمین پارتی سیاسی بوو لە پرۆگرامەكەیدا باس لە مافی زمانی دایك كرابێت.". هەروەها راشیگەیاند"پارتەكەی هەڵوێستی روون و ئاشكرای لە بابەتی دانانی قەییووم لەسەر شارەوانییەكانی هەدەپە نیشانداوە". هاوكات ئەوەشی روونكردەوە كە "توركیا پێویستە لەگەڵ تەواوی هاومێژوو و هاونەژادەكانی دەرەوەی سنوورەكانیدا لە پەیوەندییەكی بەرپرسیارانەدا بێت. وەكو بنەمایەك رایبگەیێنێت لە چوارچێوەی ئەو دیدگەیەوە سەیری ناوچەكە دەكات كە لەگەڵ ئەواندا بەیەكەوە پێكیانهێناوە. ئێمە لەم چوارچێوەیە سەیری كوردانی دەرەوەی سنوورەكانمان دەكەین كە بە هاومێژوو و هاونەژاد دەیانبینین." ئەحمەد داود ئۆغلۆ بۆ ماوەیەكی زۆر لە پارتەكەی ئەردۆغاندا بوو، دواتر جیابونەوەی خۆی راگەیاند و پارتی ئایندەی دامەزراند، ئێستا یەكێكە لەو پارتانەی رەخنەی توند لە ئەردۆغان و پارتی ئەكەپە دەگرێت. بڕیارە ساڵی داهاتوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی توركیا ئەنجام بدرێت، ئەردۆغان و دەوڵەت باغچەلی كە دوو هێزی هاوپەیمانن پێكەوە ترسیان لە هەڵبژاردنەكان هەیە كە بیدۆرێنن بەرانبەر پارتە ئۆپۆزسیۆنەكانی توركیا.
هاوڵاتی وەفدی باڵای یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەگەڵ سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان كۆتاییهات و لە راگەیەندراوی باقڵ تاڵەبانی هاتووە:" یەكێتی دژی ھەر ھەوڵێك دەوەستێتەوە كە رێگە بۆ شەڕ لە نێوان لایەنە كوردییەكان خۆش دەكات ". بەپێی راگەیەندراوێكی نوسینگەی راگەیاندنی بافڵ جەلال تاڵەبانی، ئەمڕۆ شەممە بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەردانی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی حكومەتی كرد و بە گەرمی پێشوازی لێكرا. لە كۆبونەوەكەدا كە د.خەسرەو گوڵ، دەرباز كۆسرەت رەسوڵ، رزگار عەلی، كارگێڕانی مەكتەبی سیاسی ئامادەیبون، جەخت لە گرنگیی پاڵپشتی و پشتگیریكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان و كارنامە چاكسازییەكەی كرایەوە بە ئاڕاستەی زیاتر خزمەتكردنی هاوڵاتییان، لە كۆبونەوەكەدا چارەسەركردنی ئەو كێشانەی پێویستییان بە چارەسەرە تاوتوێكران. ھەر لە كۆبونەوەكەدا بافڵ جەلال تاڵەبانی جەختی لە پشتیوانیكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان، سەرخستنی كارنامە چاكسازییەكەی و داكۆكیكردن لە ماف و دەستكەوتەكانی گەلی كوردستان كردەوە. هاوكات راشیگەیاند، یەكێتی دژی ھەر ھەوڵێك دەوەستێتەوە كە رێگە بۆ شەڕ لە نێوان لایەنە كوردییەكان خۆش دەكات و جەختی كردەوە، لای ئێمە كوشتنی كورد بەدەستی كورد ھێڵی سورە". لە بەرامبەردا سەرۆكی حكومەت ئاماژەی بەوەدا كە حكومەتی هەرێم، كارنامەیەكی چاكسازی هاوبەشی هەیە كە بۆ هەمو لایەنە بەشدارەكانی حكومەتە و پێویستە وەك یەك تیم، بە هاوكاری و پشتیوانیی هەمو لایەنە كوردستانییەكان كار لەپێناو جێبەجێكردنی كارنامەكە و خزمەتكردنی هاوڵاتییان لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستان بكەن.
هاوڵاتی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق گەیشتە هەولێرو لەگەڵ مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی كۆدەبێتەوەو ئەوەش دوای واژۆی 73 پەرلەمانتارەكەی سەدر كە ئامادەن بۆ دەستلەكاركێشانەوەو چاوەرێی سەدر دەكەن. تا ئێوارەی ئەمڕۆ شەممە بڕیاربوو مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان دەستپێشخەرییەكی نوێی سیاسی ڕابگەیەنێت، بەڵام هێشتا دەستپێشخەرییەكەی ڕانەگەیاندووە و هاتنی محەمەد حەلبوسی بۆ هەولێر بۆ ئەوەیە كە نازانن چۆن مامەڵە لەگەڵ سەدرو كوتلەكەیدا بكەن و دۆخەكەی تەواو تێكداوە. ئەمڕۆ شەممە 11ـی حوزەیرانی 2022 مەسعود بارزانی پێشوازی لە شاندێكی باڵای هاوپەیمانیی سەروەریی كرد كە پێكهاتبوو لە محەمەد حەلبووسی سەرۆكی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق و خەمیس خەنجەر سەرۆكی هاوپەیمانیی سەروەری. پێشتر بەرپرسانی پارتی باسیان لەوە دەكرد، ڕۆژی 11-6 بارزانی دەستپێشخەرییەك بۆ دەرچوونی عێراق لە قەیرانی سیاسی ڕادەگەیەنێت، بەڵام تا ئێستا بارزانی دەستپێشخەرییەكەی ڕانەگەیاندووە.
هاوڵاتی سەنتەری میترۆ بۆ داكۆكیكردن لە ئازادی رادەربیرن ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە هاككردنی دیبلۆماتیك مەگەزین ساددە نییەو ئاماژەی ترسناكی تێدایەو خەڵكی شارەزا ئەو كارەیان ئەنجامداوە. دەقی راگەیاندراوی سەنتەری میترۆ: بەرەبەیانی ئەمڕۆ لاپەڕەی فەرمی دامەزراوەی میدیای دیپلۆماتیك لەڕێگەی چەند ئەدمینێكەوە 36 پۆستیان تێدا بڵاوكردەوە ، پۆستەكان لە هێڵی سوری ستانداردەكانی فەیسبوكن، كە تەنها یەك پۆستی لەو جۆرە بەسە بۆ سوركردن و سڕینەوەی لاپەڕەكە لەلایەن كۆمپانیای (میتا) فەیسبوكەوە. لەماوەی دوو مانگی رابردوودا ئەمە سێیەمین جار و سێیەمین لاپەڕەی فەرمی ئەو دامەزراوەیە كە بە هەمان شێواز هاك دەكرێت پێشتریش بە هەمان شێواز هێرشكرایە سەر هەندێ دامەزراوەی تری میدیا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی و هاك كران. ئێمە هاوڕاین هەروەها لەگەڵ راگەیاندراوی رەسمی دیپلۆماتیك كە شێوازی هاكردنەكە و ئەو پۆستانەی دانراون لە لایەن كەسان یان دامەزراوەی بە ئەزمون لەو بوارەدا ئەنجامدراوە كە خاوەنی توانای تەكنیكی بەرزە، ئامانجەكەیش سزادانییان بووە. بەردەوام تەوقیتی هەر هێرشێكی ئەلیكترۆنی بۆ سەر هەر دامەزراوەیەكی میدیایی پەیوەندی بە جۆری ئەو هەواڵ و بابەتانەوە هەیە كە بڵاویانكردۆتەوە و گومانەكان لەو دەوری ئەو كەس و لایانانە دەسوڕێنەوە كە زەرەرمەندی پلە یەك بوون لە بڵاوكردنەوەیان. چیرۆكی هاك كردنی دامەزراوەی میدیای دیپلۆماتیك ئەو كاتانە بوون، كە كەیسێكی گەندەڵی، خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات لە لایەن بەرپرس و حاشییەكانیانەوە ئەنجامدراوەو ئەمان زانیارییەكانیان بڵاوكردۆتەوە، وورد بوونەوە لە پۆستەكانی لاپەڕەی فەرمی ئەو دامەزراوەیە، هەندێ ئاماژە بۆ ئێمە وە رای گشتی دەردەخەن. ئاماژەكان بۆ هاككردنی دیپلۆماتیك مەگەزین سادە نیین بۆ ئەوانەی لەخەمی ئازادی ئەنتەرنێت، ئازادی رادەربڕین و رۆژنامەگەرین، بەڵكو ئاماژەی ترسناكن، چەكێكی ئێجگار كاریگەرو بەپەلەی گەندەڵكاران ئامادەیە بۆ سڕینەوەی هەر لاپەڕەیەك كە كار لەسەر كەیسەكانی گەندڵی دەكات و ئاشكراكردنی دزی و خراپەكارییەكانیان. سەنتەری میترۆ لە هەفتەی رابردوو لەگەڵ چەند دامەزراوەیەكی میدیایی كاریگەری ئەلكیكترۆنی لە گفتوگۆدا بوون بۆ بەپەرچدانەوەی ئەم هێرشانە، ئەویش بە بەهێزكردنی لایەنی تەكنیكی و خۆپاراستن لەو هێرشانە. بۆ ئەم مەبەستە لەگەڵ رێكخراوێكی نێودەوڵەتی قسەمان كردووە لە نزیكترین كاتدا پسپۆرێكی تایبەت دەنێرێتە هەرێمی كوردستان بۆ بەهێزكردنی ئاسایشی دیجیتاڵی ئەو دامەزراوانە. ئەمە بەس نییە، پێویستمان بە بەهێزكردنی هەستی پشتیوانیكردنە لەیەكتری لەم كاتانە، بە هەموو شێوازێك ئیدانەو ریسوای بكەین، نەك ئاگرە سوورە لە خۆم دوورە، نەخێر دوور نییە، نزیكەو هاكا لای تۆیش كڵپەی كرد.
هاوڵاتی لە باكوور و باشووری كوردستان 11 داگیركەر تورك كوژران و شەشی دیكەش برینداربوون، ئەوەش دووپاتدەكرێتەوە كە سەربازانی سوپاكەی ئەردۆغان لە زاپ گەمارۆ دراون. ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل (هەپەگە) ڤیدیۆی ترس و هەڵهاتنی سوپاكەی ئەردۆغان لە هەردوو شاخی ئێف ئێم و هەكاری بڵاودەكەنەوە كاتێك گەریلا رووبەروویان دەبنەوە. هاوكات، ڕۆنی بۆتان، كە وەك گەریلایەك بەشدارە لە بەرخۆدانی زاپ بۆ ئاژانسی فورات نزیك لە پارتی كرێكارانی كوردستان(پەكەكە) دەڵێت:" لەم هێرشەی لەئێستادا، شكستێكی زۆر گەورەتر ڕووبەڕووی سوپای تورك دەبێتەوە، تەنانەت دوژمن ناتوانێت بە ئاسانی لە زاپ بچێتە دەرەوە" هەروەها دەشڵێت:" ئێمە وەك تیمی گەڕۆكی گەریلا فیداییەكانی ڕێبەر ئاپۆ و هەپەگە بەجۆش و خرۆشەوە بەشداریی لە بەرخۆدانی زاپدا دەكەین و هاوشێوەی شەهیدە قارەمانەكانمان لە دژی دوژمن چالاكیی ئەنجام دەدەین". هێزەكانی پاراستنی گەل چەندین جار ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە سوپاكەی ئەردۆغان لە زاپ و ئاڤاشین و مەتینا ناتوانن بچنە دەرەوەو دەیان تەرمی سەربازەكانیان لە دۆڵەكاندا كەوتوون و ناتوانن بیانبەنەوەو میدیای ئەردۆغان و دەوڵەت باغچەلی ئەوە دەشارنەوە.
هاوڵاتی ئیسرائیل بووەتە مۆتەكەی پێگەی ئێران لەناوچەكەداو بە رادەستكردنی زانیارییە نهێنییەكانی بەرنامەی ئەتۆمیی تاران جارێكی دیكە ئەو وڵاتە دەخاتە لێواری سزادانی نێودەوڵەتییەوە. زیندوكردنەوەی رێكەوتنی ئەتۆمیی لەخەونی گەورەی ئێرانەوە بۆ رێككەوتنێكی بێگیان گۆڕاوەو گرەوی ئێستای واشنتۆن لەئێستادا تەنها راگرتنی پەیكەری ئەو رێككەوتنەیە لەپێناو ئەوەی نەبێتە ئیمتیاز و بەهێزبوونی پێگەی ئابوری و سیاسیی تاران لەئاستی جیهاندا. ئیسرائیل بە راشكاوی رایگەیاندووە؛ هەموو هەوڵەكانی بۆ پەكخستنی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەخاتەگەڕ، تەنانەت ئەگەر ئەمریكا رێككەوتنی ئەتۆمیی یان هەر جۆرە رێككەوتنێكی نوێ لەگەڵ تاران بكات». ئەمریكا سەرەڕای ئاشكراكردنی بژاردەی نوێ بۆ هێشتنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی بەسڕكراوی دەیەوێت نەبێتە هۆی بەهێزبوونی ئێران و لەو پێناوەشدا ئیسرائیلی دەستكراوە كردووە بۆ پەكخستنی پلانە ئەتۆمییەكانی ئێران. ئیسرائیل ئاشكرای كردووە لەچوارچێوەی پلانێكی سەربازیی بەناوی كەشتیی نوح ئامادەكاریی دەكات بۆ ئەنجامدانی هەنگاوی سەربازیی دژی بنكەو پێگە سەربازییەكانی ئێران لەناوخۆو دەرەوەی ئەو وڵاتە و ئامانجی سەرەكیشی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێرانە. لەبەرامبەر هەڕەشەو كردارەكانی ئیسرائیل لەدژی ئێران ئەوەی لەتاران و فەرماندە سەربازییەكان بەدی دەكرێت تەنها هەڕەشەی لەناوبردنی تەلئەبیب و هێرشی ئەلیكترۆنیی دژی ئەو وڵاتەیە كە لەلایەن گروپێك بەناو (گۆچانی موسا) ئەنجام دەدرێت. ئیسرائیل لەماوەی 20 ساڵدا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێرانی كوشتووە بەبێ ئەوەی تاران سەرەڕای هەڕەشەكان توانیبێتی لەئاستی تەلئەبیبدا وەڵامی پێویستی هەبێت. ئیسرائیل بەكەشتی نوح بەرەنگاری ئێران دەبێتەوە رۆژێك دوای بەیاننامەی كۆشكی سپی و لێدوانی وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل، رۆژی پێنجشەممە (2/6/2022) تەلئەبیب مانۆڕێكی سەربازیی بەناوی (گالیسكەكانی ئاگر) لەدەریای ناوەڕاست و دەریای سوور دەستپێكرد. سوپای ئیسرائیل لە راگەیەنراوێكدا ئاشكرای كرد ئەو مانۆڕە سەربازییە لەساڵی 2021 بەرنامەی بۆ دانراوە، بەڵام ئەمساڵ جێبەجێ كراوە كەئەویش لەپێناو ئامادەكارییە بۆ رووبەڕوبوونەوەی هەڕەشە سەربازییەكانی ئێران لەدژی ئیسرائیل و ئاوەكانی كەنداو. ئەو سوپایە رایگەیاندووە؛ مانۆڕەكە ئامادەكارییە بۆ ئەو سیناریۆیانەی كە لەئەگەری هێرشی سەربازیی ئێران لەناوچەكدا روودەدات. مانۆڕەكەی سوپای ئیسرائیل هاوكات بوو لەگەڵ لێدوانی بێنی گانتز، وەزیری بەرگریی وڵاتەكە، كە رایگەیاند؛ تەلئەبیب پلانی سەربازیی ئامادەكراوی دژی ئێران هەیە بەناوی (كەشتی نوح) لەكاتێكدا ئیسرائیل پێشتر و لەساڵی 2002 بەو ناوەوە دەستی بەسەر 15 ملیۆن دۆلار چەكی ئێراندا گرت كەبڕیاربو ئەو چەكانە راستی حزبوڵای لوبنان و چەكدارانی فەلەستین بكات». ئێران بەگۆچانی موسا هێرشی ئەلیكترۆنیی دەكاتە سەر ئیسرائیل سەرەڕای ئەوەی ئیسرائیل بەیەكێك لەبەرهەمهێنەكانی پڕۆگرامی هەواڵگریی لەبواری ئینتەرنێت و كۆمپیوتەر لەجیهان ئەژمار دەكرێت بەڵام ئێران و هەندێك گروپی هاككەر لەم ساڵانەدا دامودەزگا سەرەكییەكانی ئیسرائیلیان كردووەتە ئامانجی هێرشە ئەلیكترۆنییەكانیان. گروپی هاككەری (گۆچانی موسا) بەیەكێك لەو گروپانە ئەژمار دەكرێت كە لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و لەماوەی هەشت ساڵی رابردوودا زۆرترین هێرشی ئەلیكترۆنییان كردووەتە سەر دامەودەزگاكانی ئیسرائیل و بەرپرسانی ئەو وڵاتە. گروپی گۆچانی موسا تائێستا زانیاریی تایبەتیی و كەسیی دەیڤد بارنیە، سەرۆكی دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل (مۆساد) و ژمارەیەك لەبەرپرسانی ئەو دەزگایە و وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتەیان بڵاوكردووەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی مۆساد ئەو گروپە پێگەی سەرەكییان لەناو خاكی فەلەستیندایە، بەڵام لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن. هاوكات لەگەڵ گۆچانی موسا گروپێكی دیكەی هاككەر بەناوی قاسم لەماوەی رابردوودا زۆربەی میدیاو راگەیاندنە فەرمییەكانی ئیسرائیلیان كردە ئامانج و بەپێی زانیارییەكانی دەزگای مۆساد ئەو گروپەش لەلایەن ئێرانەوە ئاڕاستە دەكرێن و تەنانەت ناوی گروپەكە ئاماژەیە بەناوی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشوی فەیلەقی قودس-ی سەر بەسوپای پاسداران. تەلئەبیب و تاران زیاتر لە 40 ساڵە لەدۆخی جەنگدان دژ بەیەكترو لە 20 ساڵی رابردوودا زۆرترین زانای ئەتۆمیی ئێران بەدەستی ئیسرائیل لەناوخۆی وڵاتەكەدا كوژران و دوایین نموونەشیان موحسین فەخریزادە بوو كە بەباوكی ئەتۆمیی ئێران ناو دەهێنرا، بەڵام لە ماوەی ئەو 20 ساڵەدا سەرەڕای ئەوەی بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران و بە تایبەت بەرپرسانی سوپای پاسداران هەڕەشەی توند لەتەلئەبیب دەكەن هیچ بەرپرسێكی باڵای ئیسرائیلیان نەكردووەتە ئامانج. ئیسرائیل و ئەمریكا دوو ئامانجی هاوتەریب لەئێران دەپێكن ئەمریكاو ئیسرائیل لەنوێترین كۆبونەوەی بەرپرسانی باڵای ئاسایشیی وڵاتەكەیان لە واشنتۆن رایانگەیاند ئامانجی سەرەكیی هاوكاریی ئەو دوو وڵاتەیە لەپێناو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی یەكتر و راگرتنی جموجۆڵە نائاساییەكانی ئێرانە لەناوچەكەدا. رۆژی چوارشەممە (1/6/2022) دوای كۆبوونەوەی جەیك سۆلیڤان، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی ئەمریكاو ئیلا خولاتا، راوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی لەواشنتۆن، كۆشكی سپی لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند؛ بەرپرسانی باڵای دوو وڵاتەكە سەبارەت بە پرسیی ئەتۆمیی ئێران كۆبوونەوەتەوەو هاوڕان بۆ پابەندكردنی تاران بەپێوەرە نێودەوڵەتییەكانی پیتاندنی یۆرانیۆم بەمەبەستی ئاشتیخوازانە. ئەگەرچی ئەمریكا دوای هەر كۆبوونەوەكەی بەرپرسانی واشنتۆن و تەلئەبیب جەخت لەزیندوكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی دەكاتەوە بەڵام بەرپرسانی ئیسرائیل هەر دوای ئەو كۆبوونەوانە لێدوانی توند دژی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران بڵاو دەكەنەوە. یائیر لاپید، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل لەگەڵ تەواوبوونی كۆبونەوەی سۆلیڤان و خولاتا بە رۆژنامە (جۆرۆسەلیم پۆست)ی وڵاتەكەی راگەیاند؛ تەلئەبیب لە دەرەوەی بازنەی رێككەوتنی نێودەوڵەتیی ئێران و وڵاتانی 5+1 بڕیار دەدات و هیچ رێككەوتنێكی نهێنی و ئاشكرای واشنتۆن و تاران وا ناكات ئیسرائیل لە هەنگاوەكانی دژی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران پاشەكشە بكات. لاپید وتوویەتی: ئێران لە ئیستادا ئاستی یۆرانیۆمی پیتێنراوی گەیاندووەتە 60% لەكاتێكدا ئەگەر ئەو رێژەیە بگاتە 90% ئەوا تاران دەبێتە خاوەنی بۆمبی ئەتۆم و كێشەی گەورە بۆ ناوچەكە دروستدەكات، بۆیە ئیسرائیل بڕیاری داوە هەر جووڵەیەكی نائاسایی و هێرشێكی ئێران لەنزیك سنورەكانی ئیسرائیل بە ئەنجامدانی هێرش لەناوخۆی ئێران وەڵام بداتەوە. وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل جەختی لەوە كردوەتەوە وڵاتەكی پلانی سەربازیی ئامادەكراوی هەیە دژی ئێران و بەدڵنیاییەوە رێگە نادەن تاران ببێتە خاوەنی چەكی ئەتۆمیی. گڵوپی سەوزی ئەمریكا بۆ ئیسرائیل چارەنووسی پرسی ئەتۆمیی كەوتووەتە دەست ئیسرائیل و ئاماژەكانی ئەوەش بە رادەستكردنی زانیارییەكانی بەرنامە ئەتۆمییەكانی ئێران لەلایەن ئیسرائیلەوە بەئاژانسی نێودەوڵەتیی وزە ئەتۆم دەركەوتووە. رۆژنامەی نیویۆك تایمز بڵاوی كردووەتەوە رۆژی هەینی (3/6/2022) تەنها سێ رۆژ پێش كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم، نەفتالی بێنێت، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل لەگەڵ رافائیل گروسی، سەرۆكی ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم لە ئۆرشەلیم كۆبووەتەوە و سەرجەم ئەو زانیارییە نهێنیانەی كە تەلئەبیب لە بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران بەدەستی هێناوە رادەستی گروسی كردووە. گروسی دوای كۆبوونەوە لەگەڵ بێنێت هیچ لێدوانێكی سەبارەت بەو زانیارییانەی ئیسرائیل لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكە نەداو تەنها رایگەیاند ئاژانسی نیودەوڵەتیی وزە لەسەر بنەمای زانیارییەكانی خۆی بڕیار لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران دەدات. رۆژنامەی نیۆیۆرك ئاشكرای كردووە بەپێی ئەو زانیارییانەی كە ئیسرائیل لەسەر بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران دەستی كەوتووە، تاران گەیشتووەتە قۆناغێك لە پیتاندنی یۆرانیۆم كە تەنها كاردانەوەی سەربازیی توند دەتوانێت وڵاتەكە لەگەیشتن بەچەكی ئەتۆمیی رابگرێت چونكە پیتاندنی یۆرانیۆمی لەهەندێك دامەزراوەی ئەتۆمیی ئێران گەیشتووەتە زیاتر لە 60%. ئێران كە نیگەرانیی خۆی لە كۆبوونەوەی نێوان گروسی و بێنێت راگەیاندووە لە بەیاننامەیەكدا داوای لەئاژانسی ئەتۆمیی و ئەمریكاو سێ وڵاتی ئەڵمانیا و فەڕەنسا و بەریتانیا كردووە نەكەونە ژێر كاریگەریی ئیسرائیل و دەنگ نەدەن بەپێش نووسی ئەو بڕیارەی كە خودی ئەو وڵاتانە سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئامادەیان كردووە. پێگەی ئەكسیۆس لەئەمریكا بڵاوی كردووەتەوە جۆو بایدن سەرۆكی ئەمریكا، نایەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی بەتەواوەتی هەڵوەشێتەوە و مەرگی ئەو رێككەوتنە رابگەیەنێت لەساڵی 2015 لە نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 كراوە لەو پێناوەشدا دەیەوێت فشارەكانی سەر تاران زیاد بكات و یەكێك لەفشارەكانیش هەنگاوەكانی تەلئەبیبە لەدژی ئێران بەم مەبەستەش گڵۆپی سەوزی بۆ ئیسرائیل داگیرساندووە تا تاران ناچار بكات بگەڕێتەوە بۆ مێزی دانوستانە ئەتۆمییەكانی ڤیەننا. ئاژانسی ئەتۆمیی لەسەر زانیارییەكانی ئیسرائیل بڕیار لەچارەنووسی ئێران دەدات ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم ئاشكرای كردووە ئێران ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆمی 18 هێندەی پێوەری ناو رێككەوتنی ئەتۆمیی بەرز كردوەتەووە و بڕی یۆرانیۆمی پیتێنراوی 60٪ی وڵاتەكەش لە 33 كیۆگرام بۆ 43 كیلۆگرام زیادی كردووە. لەكاتێكدا بەپێی رێككەوتنی ئەتۆمیی ساڵی 2015 نابێت رێژەی پیتاندنی یۆرانیۆمی ئێران لە 3.5٪ زیاتر بێت . رافائیل گروسی رۆژی دووشەممە (6/6/2022) لەكاتی دەستپێكردنی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم رایگەیاند ئێران بۆ دروستكردنی چەكی ئەتۆمیی چەند هەنگاوێكی كەمی ماوە. گروسی بە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگە ئاشكرای كردووە ئێران ژمارەی كورە ئەتۆمییەكانی بەشێوەیەكی بەرچاو زیاد كردووە كە ئەوەش ئاماژەیە بۆ هەوڵەكانی تاران لەپێناو گەیشتن بەتەكنەلۆژیای پێشكەوتووی ئەتۆمیی. پێدەچێت وڵاتانی ئەنجومەنی بڕیاردەری ئاژانسی نێودەوڵەتیی ئەتۆم لەسەر بنەمای ئەو زانیارییانە كە بەشێكی سەرەكیی سەرچاوەكەی هەمان ئەو زانیارییانەیە كە ئیسرائیل رادەستی سەرۆكی ئاژانسەكەی كردووە، بەیاننامەیەك لە دژی ئێران بڵاو بكرێتەوە و ئەوەش وا دەكات سزای زیاتر بەسەر تاراندا بسەپێنرێت. بڕیاڕە رۆژی پێنجشەممە (9/6/2022) رەشنووسی ئامادەكراوی بەریتانیاو فەرەنساو ئەڵمانیا سەبارەت بەبەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران لەئاژانسی ئەتۆمیی بخرێتە دەنگدانەوەو 13 وڵات لەكۆی 35 وڵات چارەنووسی ئێران یەكلایی دەكەنەوە. یۆنان لەمانگی رابردوودا دەستی بەسەر كەشتییەكی نەوتهەڵگری روسی بەناوی (لارا)دا گرت كە بڕی 700 هەزار بەرمیل نەوتی ئێرانی دەگواستەوە، دوای سێ هەفتەش لە راگرتنی كەشتییەكە، نەوتەكەی رادەستی ئەمریكا كرد لەبەرامبەردا دوو رۆژی دوای رووداوەكە رۆژی هەینی رابردوو ئێران دەستی بەسەر دوو كەشتیی یۆناندا گرت كە بڕی دوو ملیۆن بەرمیل نەوتی عێراقیان پێبوو. سوپای پاسدارانی كۆماری ئیسلامی ئێران رۆژی هەینی (29/5/2022) رایگەیاند دەستیان بەسەر دوو كەشتیی نەوتهەڵگری یۆناندا گرتووە كە سنوورە ئاوییەكانی ئێرانیان بەزاندووە دوای چەند رۆژێكیش لەو رووداوە عەلی خامنەیی، رێبەری كۆماری ئیسلامی ئێران لەلێدوانێكدا لە رێوڕەسمی یادی 32یەمین ساڵی مردنی روحەڵڵا خومەینی، دامەزرێنەری كۆماری ئیسلامی، رایگەیاند وڵاتەكەی بە دەستبەسەراگرتنی ئەو دوو كەشتییە نەوتهەڵگرە نەوتی خۆی وەرگرتووەتەوە. خامنەیی وتی: ئێران بەو هەنگاوە نەوتە دزارەوەكەی خۆی لەئەمریكاو هاوپەیمانانی سەندووەتەوە. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لەزاری ژمارەیەك دیپلۆماتكاری ئەوروپا بڵاوی كردووەتەوە: بەریككەوتنەكانی ئەمریكاو ئێران لەناوچەكەدا زیادی كردووە و ئەوەش ئاماژەیكی روونی راگرتنی دانوستانە ئەتۆمییەكانە، چونكە واشنتۆن پلانی دیكەی خستووەتە بواری جێبەجێكردنەوە بۆ فشارخستنە سەر ئێران و هاوكات دەیەوێت رێككەوتنی ئەتۆمیی تەنها وەك پەیكەرێكی بێگیان یان بێهۆش رابگرێت. رۆیتەرز ئاماژەی بەوە كردووە دەستبەسەراگرتنی نەوتی ئێران و وەڵامەكەی ئێران بۆ دەستبەسەرداگرتنی دوو كەشتیی یۆنان دەرەنجامی بنبەستی دانوستانەكانی ڤیەننایە بۆ زیندووكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی هەرێم ڕایگەیاند:"یەكەمین حاڵەتی مردن بە نەخۆشی پەتای خوێن بەربوون لە هەرێم تۆماركرا كە گەنجێكی تەمەن 27 ساڵە". دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ شەممە 11ی حوزەیرانی 2022، ئاسۆ حەوێزی، وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند:" یەكێك لە گومانلێكراوانی پەتای خوێنبەربون كە گەنجێكی تەمەن (٢٧) ساڵە، خەڵكی گوندی گۆڕەزی ناحیەی خەلیفانە لە دەڤەری سۆران و پشتڕاستكردنەوەی وەكو توشبووی نەخۆشی پەتای خوێن بەربوون دوای گەیشتنی بە نەخۆشخانە و مانەوەی بۆ چارەسەریەكانی و كوشندەیی باری تەندروستی گیانی لەدەستدا". هەروەها راشیگەیاند كە" مردنی ئەو گەنجە وەكو یەكەمین حاڵەتی مردن بە نەخۆشی پەتای خوێنبەربون لە هەرێمی كوردستان تۆماركراوە". هاوكات داوای لە هاوڵاتیان كرد پابەندی ڕێنماییەكانی خۆپارێزی بن بۆ دوربون لە توشبون بە نەخۆشی پەتای خوێن بەربوون.
سازدانی: كاوەڕەش. بەریتانیا ئەو كوردەی بووە ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی دیكەشی پێسپێردرا كە بەزۆرینەی دەنگ وەك (جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس) هەڵبژێردراو بۆ هاوڵاتی دەڵێت:» كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات لۆبییەكی باش بۆ كورد دروست بكەین». سەرباز سەید عەلی بەرزنجی، لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی دەشڵێت:» ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان رێگای جیاواز، ئەو رووحە یەكگرتووییە هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون». هاوكات ئەوەش دووپاتدەكاتەوە كە»پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە». هاوڵاتی: ئەگەر خۆت بتەوێ وەك چیرۆكێكی كورت، ژیانی خۆت بەیان بكەی؟ سەرباز بەرزنجی: ناوم سەرباز سەید عەلی بەرزنجی لەسەرەتاكانی تەمەنمەوە لە لەندەن دەژیم، لەقۆناغەكانی قوتابخانەی ئامادەییەوە لە لەندەن خوێندوومە. وەك پەنابەر هاتوومە بەریتانیا، بەڵام ئێستا (هاوڵاتی بەریتانیم) وەك دەزانن پەنابەر ناتوانێت خۆی كاندید بكات بۆ پۆستی سیاسی، ساڵانی زۆر كارو چالاكی سیاسیمان هەیە لەناو سیاسەتی بەریتانیا چەندان پۆستی حزبیمان وەرگرتووەو تەكلیف كراوین بۆ زۆر بەرپرسیاریەتی تر. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان هاوڵاتی: وەرگرتنی ئەو بەرپرسیارێتییە وەك كوردێك چی لەژیانی تۆدا دەگۆڕێت؟ سەرباز بەرزنجی: كە باسی لەندەن دەكەین خۆشە وەك خۆی تێی بگەی باسی زیاتر لە 10 ملیۆن مرۆڤ دەكەین، هەرێمی لەندەن، لەندەن ریجن بەتەنها لەندەن چەند هێندەی هەرێمی كوردستانە، سەنتەری ئابوری ئەوروپا، ناوەندی بڕیاری جیهانە، دەسەڵاتەكانی مەیە لەندەن لەهەرێم زیاترە، پڕۆژەی ستراتیژی و گواستنەوە، فڕۆكەخانەكان تەنزیم دەكات. ناتوانین بەراوردی بكەین بەسیستمی كوردستان، هەر وڵاتەو هەیكەلیەتی ئیداری جیاوازە، لێرە لامەركەزیە، لەئەمریكا پێی دەڵێن گاڤنە لەبەریتانیا پێی دەڵێن مەیە، مەیە Mayor گەورەترین دەسەڵاتی شارە، لەئەڵمانیا بەسەرۆكی وڵات دەڵێن راوێژكار. لەبەریتانیا بەسەرۆكی پەرلەمان دەڵێن سپیكەر كەتەرجومەی كوردی بكەیت واتە قسەكەر، تێگەیشتن لەسیستمی وڵات بەگوگڵ ترانسلەت ناكرێت. وەك ئاگادارن لە ٥/٥/٢٠٢٢ هەڵبژاردنی شارەوانیەكان لەوڵاتی بەریتانیا ئەنجامدران. بۆ ئەو مەبەستە دوای كێبڕكێیەكی دیموكراسیانەو بەدەنگی راستەوخۆی هاووڵاتیان وەك ئەندامی ئەجومەنی شارەوانی متمانەی دەنگدەرانمان بەستهێنا لەو بازنەیەی لێی كاندید كرابووین. دواتر لەڕۆژی ٢٥/٥/٢٠٢٢ لەڕێوڕسمێكی شایستەو تایبەتدا، ئەنجومەنی شارەوانی بەبەشداری سەرجەم ئەندامە هەڵبژێردراوەكانی و بەئامادەبوونی ژمارەیەك ئەندام پەرلەمان و نوێنەری تایبەتی خاوەن شكۆ شاژن، لەپڕۆسەیەكی روون و دیموكراسیانەدا، سەرەڕای ئەركی ئەنجومەنی شارەوانی ئەركێكی ترم پێسپردرا، بەزۆرینەی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەن وەك جێگری پارێزگار - لەندەن لامبس هەڵبژێردراین، لای ئێمە 2 هەزارو 400 كارمەندی هەیە. ئەو بەرپرسیاریەتیەم بۆ ئەوە وەرنەگرتووە ژیانی خۆم بگۆڕم، چونكە پێش ئەو بەرپرسیاریەتیەش ژیانم باش بووەو لەبواری تایبەتمەندێتی خۆم سەركەوتوبووم، وای دەبینم من دەبێت چ بكەم بۆ ئەركەكەم نەك ئەرك و مەسئولیەتەكە چی بۆ من دەكات. پێش ئەوەی ئەو بەرپرسیاریەتیە وەربگرم و ئێستا كە بەرپرسیاریەتیم هەیەو دوای تەواوبوونی بەرپرسیاریەتیەكەم هەروەك خۆمم، باوەڕبوونم بەتێكۆشان بۆ چاكەی گشتی و خزمەتی خەڵك ناگۆڕێت، هەر بەردەوام دەبم لەخزمەتی كۆمەڵگاو خەڵك و كارئاسان كردنی ژیانی خەڵك بەپێی توانای خۆمان . ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین هاوڵاتی: ئەوەندەی ئاگاداربین بەڕیزتان و دوو كوردی دیكە، لەشارەوانیەكانی لەندەن بوونتان هەیە، لەهەمانكاتدا ئەندام پارلەمان و وەزیری پەروەردەش كوردە، بۆ رەوشی كورد، كاریگەری چیتان دەبێت بۆ هەر چوار پارچەكەی كوردستان؟ سەرباز بەرزنجی: ئێمە كاركردنمان بەو ئاراستەیەیەو هیواداریشن بتوانین بەهەموومان كاریگەریمان هەبێت، بەداخەوە لەزۆرێك لەوڵاتانی جیهان و لەبەریتانیاش ژمارەیەكی بەرچاوی كورد بوونی هەیە، خەڵكی زۆر بەتواناو دڵسۆزمان هەیە، بەڵام وزەو تواناكان نارێكخراون، پەرت و لێك دوورن، كۆكردنەوەی هەموو وزەو تواناكان زامنی ئەوە دەكات بەهەموومان لۆبییەكی باش بۆ دۆزی رەوای كورد دروستبكەین. بێگومان منیش هەوڵی تەواوی خۆم دەدەم تا ئەو لێك نزیكبوونەوەیە دروست بكەین، نەك هەر لەنێوان سیاسییەكان، بەڵكو سەرجەم تووێژەكان، ئەكادیمی و پیشەیی و كۆمەڵایەتی ئەو پەیوەندییە سیاسییانەی ئێمە لەڕێگای پێگەكەمان لەحكومەتی بەریتانی و لەحزب دروستمان كردووە، بێگومان هاوكاری باش دەبێت، زۆر ئاسانتر دەتوانین دەنگمان بگات بەناوەندی بڕیاری بەریتانیا. وەك چۆن لەڕابردوو ئەو هەلانەمان قۆستۆتەوە بۆ خزمەتی دۆزی رەوای كوردو گەیاندنی ئازارەكانی كورد لەداهاتووش بەردەوام و سوورتر دەبین لەسەر ئەو رێگایە. هاوڵاتی: لەلەندەن سەدان نەتەوەو كلتوری جیاواز بوونی هەیە، وەك كوردێك، كێن ئەوانەی دەنگیان بەتۆ داوە؟ ئایا بەپشتیوانی كوردەكان یان متمانەی ئینگلیزەكانیشت بەدەستهێناوە؟ سەرباز بەرزنجی: لەڕاستیدا ئێمە وەك كورد ژمارەو رێژەمان هێندە كەمە هەر پلەبەندیشمان بۆ نەكراوە چ جای بگاتە ئەوەی كاریگەری هەبێت لەسەر هەڵبژاردن، لێرە كەسێك جنسیەی بەریتانی نەبێت ناتوانێت بەشداری پڕۆسەی سیاسی بكات و دەنگ بدات، بۆیە دەنگدەرانی ئێمە خەڵكی بەریتانی بوون، لەگەڵ ئەوەشدا زۆر خۆشحاڵ بووم چەندان گەنجی كوردی هەر چوار پارچەی كوردستان ئامادەیی خۆیان دەربڕیوە بۆ هەر ئەركێك بتوانن بیكەن بۆ پشتگیری ئێمە. ژمارەیەكی ئێجگار زۆری كورد لەهەموو ئاست و باكگراوندی ئەكادیمی و پسپۆڕی جیاواز پشتگیریان كردووین بەچەندان ێگای جیاواز، كۆمێنت بڵاوكردنەوە، پەیوەندی، ئەو رووحە یەكگرتوویە زیاتر دڵخۆشم دەكات ئینشاڵا زیاتر پەرەی پێبدەین، هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت كە هەستی یەكبوون و گەورە بیركردنەوە دەبینیت، خەڵكی ئێمە زۆر مەردو لەخۆبووردوون. هاوڵاتی: لەئێستادا بڕیارێك هەیە بۆ رەوانەكردنی پەناخوازان بۆ رواندا، رەنگە بەشێك لەكوردە پەناخوازەكانیش بگرێتەوە، دەتوانن چی بكەن لەو بارەیەوە؟ سەرباز بەرزنجی: ئەو بڕیارە بەتەنها بۆ كورد نیە بۆ هەموو پەناهەندەیەكە لەهەر وڵاتێكی جیهانەوە بێت، بەڵام بۆ كورد سەختترو گرانترە، بڕیارەكە تائێستا نەچۆتە بواری جێبەجێكردنەوەو هیوادارین جێبەجێش نەكرێت، ئێمە پێمانوایە پەنابەران دەبێت شەرەفمەندانە مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت، ناكرێت وەك تاوانبار مامەڵەیان لەگەڵ بكرێت و بخرێنە ناو جیاوازیە سیاسییەكانی حزبەكانی بەریتانیاو بكرێنە چەكی ململانێی سیاسی، ئەوان پێویستیان بەهاریكاری و سۆزە. ئێمە هەموو هەوڵێك دەقۆزینەوە بۆ ئەوەی بەكۆمەڵگای بەریتانیا بڵێن كە پەنابەران تاوانكار نین، لەگەڵ دەسەڵاتداران قسە دەكەین، لەگەڵ حكومەت و لەڕێگەی دۆست و هاوكارانمان لەپەرلەمان نەهێڵین بەئاسانی بڕیاری لەو شێوەیە تێپەڕێندرێن، لەگەڵ ئەوەشدا دەزانین بەربەست و پاڵنەرە سیاسیەكانی پشت ئەو بڕیارە زۆر جددین و ئاسان نیە بڕیارێكی ئاوا بوەستێندرێت، بەجددی هەوڵی خۆمان دەدەین هەرچیەك بكرێت درێغی ناكەین. هاوڵاتی: لەئێستادا ژمارەیەكی بەرچاوی رەوەندی كوردی لەبەریتانیا بوونی هەیە، پەیامی ئێوە چیە بۆ ئەوان، تابتوانن خۆیان بنیادبنێن و كەسانی بەسودیان لێدەرچێ، بەكۆمەڵگای كوردی و بەریتانی؟ سەرباز بەرزنجی: پەیامی ئێمە بۆ هەموو كوردێك ئەوەیە لەهەر بوارێكدا كار دەكەیت بۆ خزمەتی خۆت و خەڵك بەكاری بهێنە، رابرووی خۆتان لەیاد مەكەن، بەڵكو خۆتانی پێ مۆتیڤەیت بكەن بۆ چاكەی گشتی، قیاسی سەركەوتن بەرژەوەندی كورت و تەسكی شەخسی نیە، ئەو ئیمپاكتەیە كە تۆ لەسەر مێژوو و میللەتت بەجێتدەهێڵیت. ئەوە تاكە كۆمەڵگا دروست دەكات، ئەوە تاكە كە بەدەستەجەمعی ئیش دەكات گۆڕانكاری دروست دەكات، هیوادارین نموونەی بەرزی بەها باڵاكان و پێكەوەژیان بن لەكۆمەڵگای بەریتانی. خۆم بەنوێنەر و هاوكارو برای هەموو كوردێك دەزانم لەهەر شوێنێكی دنیا بێت و پاڵپشتی و دەستخۆشیم بۆ هەموو كەسێكە كەژیانی خۆی بۆ خزمەتی چاكەی گشتی تەرخان دەكات. هاوڵاتی: لەكاتی سوێندخواردن بۆ ئەندامیەتی ئەنجومەنی شارەوانی، جلوبەرگی كوردیت لەبەردابوو، ویستتان لەو رێگەیەوە پەیامێك بگەیەنن؟ سەرباز بەرزنجی: بەشداربوونمان لەم رێوڕەسمەدا بەجلوبەرگی كوردی هەموو حساباتێكی سیاسیم بۆ كردووەو مەسجێكی نەتەوەیی بووە، هەموو كەسیش پێی خۆش نەبووە، لەوانەیە خەڵكی رەگەزپەرست زۆر دژیشی بووبن، چەند پەیامێكی تیدابوو مەبەستمان بوو پشانی جیهانی بدەین كە لەندەن هەلی وەرگرتنی پۆست و دەسەڵاتیش لەسەر بنەمای لێهاتوویی بۆ هەموان رەخساوە. جلوبەرگیش سیمایەكی هەرە گرنگی كلتوری كوردییە، ئێمەش بەشوناس و باكگڕاوندی خۆمان شانازی دەكەین، ویستمان بەڕای گشتی بەریتانیا بڵێین ئێمەش بەشێكین لەبنیاتنانی كۆمەڵگای بەریتانی و دەتوانین خزمەتی وڵاتەكە بكەین
هاوڵاتی ئاسایشی سلێمانی ئاشكرای دەكات كە " هێزەكانیان هەوڵی دەستگیركردنی تۆمەتبارێكیان داوە، بەڵام روبەڕوی هێزەكانیان بوەتەوە و لە ئەنجامدا كارمەندێكی هێزەكانی ئاسایش شەهیدبووە". ئەمڕۆ شەممە 11ی حوزەیرانی 2022، بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی پارێزگای سلێمانی لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە" سەرلەبەیانی ئەمڕۆ شەممە لەھەوڵێكی ھێزەكانیاندا بەمەبەستی دەستگیركردنی تۆمەتبارێك بەناوی (ن ، م ، ح) كە پێشتر فەرمانی دەستگیركردنی ھەبوە بەتۆمەتی بازگانیكردن بە ماددەی ھۆشبەر بەپێی ماددەی (٢٥) لەیاسای ماددە ھۆشبەرەكان". هەروەها ئەوەش هاتووە كە" ھێزەكانمان بەمەبەستی جێبەجێكردنی یاسا و دەستگیركردنی بەفەرمانی دادوە، لەكاتی ھەوڵدان بۆ دەستگیركردنی لە گەڕەكی شێخ عەباس لە شاری سلێمانی تۆمەتبار ڕوبەڕوی ھێزەكانمان دەبێتەوە". هاوكات، ئەوەش دووپاتكراوەتەوە كە" لەئەنجامی روبەڕوبونەوەكەش كارمەندێكی ئاسایش شەھید بووە بەناوی (كۆمیسەر/ تێبین جەمال عەزیز)، پاشان تۆمەتبار دەستگیر دەكرێت و ڕوبەڕوی یاسا دەكرێتەوە". كۆمیسەر/ تێبین جەمال عەزیز
هاوڵاتی وەزیری ناوخۆی حكومەتەكەی ئەردۆغان هەڕەشەی ئۆپەراسیۆنی سەر قەندیل دەكات و رایگەیاند:" ئاڵای توركیا لەبەرزترین شوێنی پەكەكە كە قەندیلە هەڵدەكەین". سولەیمان سۆیلۆ، وەزیری ناوخۆی توركیا لە وتارێكدا لەبەردەم سەربازانی وڵاتەكەی رایگەیاند"سەرۆككۆمارمان فەرمانی پێداوین كە ئامادەكاریی بكەین بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنەكانمان كە لە تەلڕەفعەت و منبجەوە دەستپێدەكات". هەروەها راشیگەیاند:" بەر لەوەی ئاهەنگ بگێڕن بەبۆنەی 100ـەمین ساڵیادی دامەزراندنی كۆماری توركیا كە رۆژی 29ـی تشرینی یەكەمی ساڵی داهاتووە قەندیل لەپەكەكە پاكدەكەینەوەو ئاڵاكەمان لە بەرزاییەكانی قەندیل هەڵدەكەین". ئەم وتانەی وەزیری حكومەتەكەی ئەردۆغان لەكاتێكدایە كە سوپاكەیان توانای خۆراگرتنیان لە (زاپ و ئاڤاشین و مەتینا) نییەو هێزەكانی پاراستنی گەل چەند جار ئەوەیان دووپاتكردووەتەوە كە "سوپای ئەردۆغان توانایان نییە تەرمی سەربازەكانیان لە دۆڵ و بن بەردەكاندا هەڵبگرنەوە". سوپای توركیا زیاتر لە ساڵێكە بەشێوەیەكی چڕ ئۆپەراسیۆنی سەربازی لەناو خاكی هەرێمی كوردستان دەستپێكردوەو تائێستا بە قوڵایی زیاتر لە 30 كیلۆمەتر هاتووەتە ناو هەرێم.
سازدانی: هاوڵاتی فەرهاد سەنگاوی پێشمەرگەی دێرین و كەسایەتی سیاسی دەڵێت:» فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی»، دەشڵێت:» پەشیمان نیم لەو خەباتەی لەشاخ كردوومە، چونكە یەكێتی حزبێكی نیشتمانی نەتەوەیی بوو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان». فەرهاد سەنگاوی، كەسایەتی سیاسی لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوە دەخاتەروو كە» ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات». هاوڵاتی: لەشكركێشی بەردەوامە، چی بكرێت تا ببێتە فشارێك یا سنورێك بۆ سوپاكەی ئەردۆغان دابنرێت؟ فەرهاد سەنگاوی: لەلایەن ئەو گروپ و دامودەزگایانەی كەپێیان دەوترێت دامودەزگای حزبی ئەوەیان دەستی لێ بشۆ، چونكە خۆیان جۆرێك لە جۆرەكان بەشدارن لەو لەشكركێشییە، ئێمە داوای چی لە حكومەت و حزب بكەین لەكاتێكدا هەر بەناو حكومەتی هەرێم و حزبە. بەشێك لەهێرشەكە و لەشكركێشییەكە كە گومانم هەیە پارەی خەرجی لەشكركێشی توركیا لەپارەی نەوتی هەرێم بدرێت، لەبەرئەوە واز لەحكومەت و حزب بهێنین. خەڵك لەماوەی 30 ساڵی رابردوودا تاكەكانی كۆمەڵگا ئینتماكانیان لێ سەندراوەتەوە، بەڕێگای جۆربەجۆر، ئێستا مرۆڤی كورد كراوە بەمرۆڤێكی بەتاڵ لەبیروباوەڕو ئینتما و خۆشەویستی و رێز و خۆشەویستی بۆ خاك و وڵات، مرۆڤەكانی كوردو كۆمەڵگاكەمان كۆمەڵگایەكی بێ ئینتیمایە، هەموو پەیوەندییەكانی لێ سەندراوەتەوە پەیوەندی خێڵایەتی و كۆمەڵایەتی و تەنانەت خێزانیشی لێ سەندراوەتەوە، كاتێك كۆمەڵگا وای لێهات زۆر قورسە تۆ كارێكیان پێبسپێریت و رێكی بخەیت، پێویستە جارێكی تر كۆمەڵگا رێكبخرێتەوە وەفای رێزو خۆشەویستی و بیروباوەڕو ئینتیمای بۆ بگەڕێنیتەوە، كە ئەوانەت بۆ گەڕاندەوە ئەوكاتە ئەتوانی كاریان پێ بسپێریت. كوردستان وێران كراوە، دیوارو پردی لەناو برا بەمرۆڤەكان دروست دەكرێتەوە، ئەی ئەگەر مرۆڤەكان رووخان بەچی دروستیدەكەیتەوە، پێویستە مرۆڤەكان رێكبخەیتەوە دواتر نیشتمان بە مرۆڤەكان دروست بكەیتەوە. هاوڵاتی: خەڵك گلەیی هەیە لەحكومەتی هەرێم و دەڵێن پاش 30 ساڵ دۆخەكە خراپتر بووە؟ بۆچوونتان چییە؟ فەرهاد سەنگاوی: ئێمە حكومەتێكمان نییە بەناوی حكومەتی هەرێم، بەناو هەمانە، بەڵام بەكردەوە نیمانە تا پێی بڵێن ئەوە میللەتەكەی خۆتە پەروەردەو ژیان و ئینتیمای رێكبخە، ئەگەر حكومەت، حكومەتی هەرێم بوایە خۆی كارەكانی دەكرد بەبێ ئەوەی پێی بڵێن. حكومەتی دوو سێ كەس و بنەماڵەیەك هەیە، بەڵام حكومەتی هەرێم نابینم، حكومەتی خێڵەكی هەیەو حكومەتی هەرێم نییە. فشاری جەماوەری و میدیا زۆر گرنگە، تا فشار بكرێت بۆ چارەسەركردنی كێشە داراییەكانی خەڵك، بەڵام میللەت تێكشكاوە دەبێت میللەت هۆشیار بكرێتەوە لەمافەكانی. هاوڵاتی: بڕیارە هەڵبژاردنی پەرلەمان بكرێت، هەرچەند دیار نییە دەكەوێتە كەی؟ پێتوایە لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە گۆڕانكاری دروست دەبێت؟ فەرهاد سەنگاوی: نەخێر ئەو برادەرانەی كاتی خۆی پێیانوابوو هەڵبژاردن شاڕێی گۆڕانكاری گەورەیە، پێویستە بزانن هەڵبژاردن شاڕێی تەزویرەو هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكات، چونكە تۆ دەبێت پەرلەمانێكت هەبێت سەربەخۆ بێت و بریتی بێت لە رۆڵەكانی میللەت و كەسانی ئازاو لێهاتووبن، بەڵام ئێستا ئیش بۆ كوڕو كچەكانیان دەدۆزنەوەو دەڵێن كوڕەكەی فڵان كەس زانكۆی تەواو كردووەو كوڕەكەی فڵان شەهید بۆ پەرلەمان باشە، پەرلەمان پێویستی بەو كەسانەیە كە موخەزرەمن، كامڵن لەبیروباوەرو زانست و مەعریفەو تێربوون لە شتەكان. پەرلەمان نە هی كوڕی بەرپرس و كوڕو كچی شەهیدەكانە، نە هی كوڕو كچی سەرۆك عەشرەت و سەرۆك و مەسئولەكانە، ئەوانە هەموو رێزی خۆیان هەیە لەشوێنی خۆیاندا، مەبەستەكەم ئەوەیە پەرلەمان دەزگایەكە بۆ تەشریح و چاودێری پێویستە خەڵكانێك بچن كە بوونە پەرلەمانتار لەوێ بڵێن حزبەكەم خراپی كرد لەفڵان بەرنامەو بەهەڵوێست بن. خۆم خەڵكی سویدیم بینیوە دەنگی داوە بەپێچەوانەی حزبەكەی خۆی پێیان وتووە چۆن دەنگ دەدەیت بەو حزبە، وتوویەتی بەرنامەی ئەو حزبە باشترە لەو حزبەی خۆم، پەرلەمان لەئەوروپا پێی دەڵێن (windowdressing)جامغانە، ئەها لە جامغانەیەكدا پێڵاو یان كەلوپەل دادەنرێت خەڵك سەیری دەكات و دەیبینێت، پەرلەمان جامغانەیەكە بۆ دنیا كە بڵێن فڵان وڵات جامغانەیان هەیە. هاوڵاتی: بەدیلی هەڵبژاردن چیە بۆ گۆڕانكاری؟ فەرهاد سەنگاوی: بەدیلی هەڵبژاردن كۆمەڵگاكەیە كە دەبێت خەڵك پەروەردە بكرێت، دەست لەپەرلەمان بشۆن. پەرلەمان بووە بەدەستگایەك بۆ پەردە پۆشكردنی گەندەڵییەكان و جێبەجێ نەكردنی یاساكان، پرۆژەیاسایەك پەسەند دەكەیت و دەیكەیت بەیاسا، دەیدەیتە حكومەت جێبەجێی بكات، حكومەت لەسەر رەفەیەك دایدەنێت و حسابیشی هەر بۆ ناكات، ئەگەر لێشی بپرسی بۆچی ئەو یاسایە جێبەجێ ناكەیت دەڵێت وەختی نییەو پارە نییە، لەبەرئەوە پەرلەمان هیچ نییە. ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بڕوام بەخەباتی چەكداری هەیە ئەگەر زەمینەكە ئامادە بێت بۆ گۆڕانكاری، چونكە تۆ پێویستە دیفاع لەگەلەكەت بكەیت، ئەمەی بەناوی حكومەتی هەرێمەوە هەیە خەریكە گەلەكەمان دەتوێنێتەوە، ئەو دەزگایانەی حكومەت و حزب بەشدارن لەتواندنەوەی میللەتەكەدا و داگیركاریدا. هاوڵاتی: پێتانوایە تەنها سێ لایەنی سەرەكی پێكهێنەری حكومەت (پارتی، یەكێتی، گۆڕان) بەرپرسیارن یان لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆنیش؟ فەرهاد سەنگاوی: هەمووی بەشدارە، بەڵێ ئۆپۆزسیۆنیش بەهەمانشێوەی لایەنەكانی ناو حكومەت بەرپرسیارن، تەنانەت ئێمەش و دایك و باوكانی ئێمەش جوتیارێك و هەموو تووێژەكانی كۆمەڵگا بە موومەیەزاتی جیاواز، ئەو دایك و باوكەی سەربازێكی گوێڕایەڵی پەروەردە كرد ئەویش تاوانبارە، بۆیە هەموو گەورە دیارەكان ئەوانەی لەدەسەڵاتدان و پارەیەكی زۆری میللەت لەبەردەستیاندایە. هاوڵاتی: پارتی بەپێی بۆتۆگرافیای وای كردووە كە تووشی ئەوەبن توركیا لەشكركێشی كردووە، ئەمە چۆن لێك دەدەیتەوە؟ یەكێتی ئەگەر لەشوێنی پارتیدا بوایە هەمان رووداوی لەشكركێشی روویدەدا؟ فەرهاد سەنگاوی: یەكێتی لەزۆنی زەرددا بووایە جیاواز دەبوو هەمان شت نەدەبوو بۆ لەشكركێشی توركیا، حزبەكان خراپن، هەیە زۆر خراپە، مەسەلە بەس تەنها جوگرافیای ناوچەكە نییە كە پێی دەوترێت زۆنی زەردو هاوسنورە لەگەڵ توركیا، بۆ پەیەدە لە رۆژئاڤای كوردستان جوگرافییەكەی لەگەڵ عێراق و توركیاشدا هەیەو سنوری خراپتری هەیە بەراورد بەهەرێمی كوردستان، بەڵام پەیەدە چونكە هێزێكی پاك و خاوێن و دڵسۆزە بەنیشتمان و نەتەوەكەی بەهێزترە، سازش ناكات، پارتی پێویستی بەسازش نییەو خۆی حزبی سازشە، پارتی حزبی بەكارهێنان و نۆكەرایەتییە، پارتی خۆیان دەعوەتی توركیایان كردووە بێت و لەشكركێشی بكات و بەتوركیایان راگەیاندووە كە» ئاگات لێمان بێت و بمانپارێزن». هاوڵاتی: بۆچوونتان چییە لەسەر بەرگری پەكەكە بەرانبەر لەشكركێشی سوپاكەی ئەردۆغان؟ فەرهاد سەنگاوی: پەكەكە پێویستە وشیارترو وردتر مامەڵە بكات ، هەرچەند خۆی هۆشیارەو وردیشە، بەڵام لەم پرسەدا پێویستە وردتر بێت و خەبات و بەرخودانی خۆی بەردەوام بێت. هاوڵاتی: تۆ دەنگی شۆڕش بوویت لەشاخ، پێتوایە ئەم حزبانە لەڕێگەی گەندەڵیی و سپیكردنەوەی پارەوە سامانی ئەم میللەتە دەبەن بۆ خۆیان، كە هەندێك پێشمەرگەی دێرینیش دەڵێن پەشیمانین خەباتی پێشمەرگایەتیمان كردووە بەهۆی نیگەرانیان لەپارتی و یەكێتی؟ فەرهاد سەنگاوی: خەڵك تا رادەیەكی جیاواز ناحەقی نییە با وابیر بكاتەوەو بڵێت پەشیمانم لەخەباتی پێشمەرگایەتی، بەڵام بەش بەحاڵی خۆم لەخەباتی شاخ پەشیمان نیم، چونكە یەكێتی حزبێكی پاكو خاوێن و نیشتمانی نەتەوەیی بوو بۆ هەر چوار پارچەی كوردستان، پاكیش بوو، پەشیمان نیم لەشتە باشەكان، چونكە سەنگەرەكەی جارانی یەكێتی جوان و نیشتمانی بوو. ئێستا یەكێتی تووشی كۆمەڵێك كێشەو دەردەسەری بووەتەوەو وازی لەكۆمەڵێك مەبادئ و بیروباوەری خۆی هێناوە ئەوە خراپەو رێزم بۆ یەكێتییە هەرە باشەكان هەیە لەهەر شوێنێكدا بن
