هاوڵاتی "جارێكى تر شهڕ له ئێمه نابهنهوه، چۆن ئهمجار شكاندمانن 100 جارى تریش دهیانشكێنین" بافڵ جهلال تاڵهبانى، سهرۆكى یهكێتيى نیشتمانيى كوردستان له تۆمارێكى دهنگیدا كه له دامهزراوهى (درهو) بڵاوبووهتهوه قسه بۆ فراكسیۆنى یهكێتى دهكات لهپاش ههڵبژاردنى د. لهتیف ڕهشید به سهرۆككۆمارى عێراق و دهڵێت: "ئهم چهند مانگه زۆر قورس بوو بۆ یهكێتیى نیشتمانیى كوردستان و نهیارهكانمان و دوژمنهكانمان شهڕى ئیرادهیان لهگهڵ كردین، بهڵام زۆر ههڵه لهم یهكێتیهى ئهمڕۆ تێگهیشتوون، چهند كاندید بێننه بهردهممان ئهیانشكێنین و ئهیانخهینه سهر ئهژنۆ، له رۆژى یهكهمیشهوه ههر وابووه، كاك هۆشیاریان هێنا شكاندمان! ئهو برادهرهى تریشیان هێنا كه تا ئێستاش ناوهكهى فێر نهبووم شكاندمان! ههر كهسێكى تریشیان بهێنایه ههر دهمانشكاند". له تۆماره دهنگییهكهدا بافڵ ئاماژه بهوهشدهكات، "باوهڕ به میدیا مهكهن. ئهگهر ئهتانهوێت باوهڕبكهن سهیرى دهزگاكانى شاناز خان بكهن. بهڵى وایه، ئێمه دوو كاندیدمان ههبوو، بهڵام راستییهكهى ئهوهیه كه سیاسهتهكهى یهكێتى نیشتمانى كوردستان دروست بوو، سیاسهتهكهى برادهرهكانى تر كه ئهیانهوێت به نهوعێكى تر باسبكهن ههڵهیه"! له بهشێكى ترى قسهكانیدا سهرۆكى یهكێتى نیشتمانى كوردستان ئاماژه بهوهشدهكات، "ئێستا ئهچینهوه بۆ لاى كاك بهرههم، ئاگاتان له خۆتان بێت، ئاگاتان له یهكترى بێت، ئاگاتان له د. لهتیف ڕهشید بێت". له كۆتایی قسهكاندا سهرۆكى یهكێتى دهشڵێت: "قهت جارێكى تر شهڕ له ئێمه نابهنهوه، چۆن ئهمجار شكاندمانن 100 جارى تریش دهیانشكێنین.ئهمجاره له كوردستان دهیانشكێنین. ئهگهر راستدهكهن، ئهگهر حزبن و ئهوێرن و ئهگهر ئهتوانن شهڕى یهكێتى بكهن با بێنه پێشهوه قانونێك دابنێن كه قانونى ههڵبژاردن بێت و داواكارى ههموو حزبهكان بێت. ههڵبژاردنێكى راستى بكهین لهگهڵ پارتى دیموكراتى كوردستان، ئهوكاتن، بۆتان دهرئهكهوێت یهكێتى كێیه، ئهوانیش وهزى خۆیان ئهزانن"
سەركۆ جەمال داهاتی پارێزگای سلێمانی ماوەی زیاتر لەساڵێكە بووەتە جێگەی مشتومڕ، پارتی و یەكێتی و گۆڕان كە لەناو حكومەتدان پێشتر یەكتریان پێ تۆمەتبار دەكرد، بەڵام ئێستا ئەوانیش قسەی لەسەر ناكەن، پێشتر ئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی لیژنەیەكیان پێكهێنا ئەویش ئەنجامەكەی بۆ رای گشتی نەبوو، بەڵام ماوەی چەند رۆژێكە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەسەر هەمان پرس لیژنەیەكی پێكهێناوە، سەرچاوەیەكیش لەوەزارەتی دارایی دان بەوەدا دەنێت پێشتر داهاتی سلێمانی نزیكەی 250 ملیۆن دۆلاربووە بەڵام ئێستا بۆ نیوە كەمیكردووە. كەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند:»داهاتی سلێمانی لەسەر چەند بنەمایەكە، لەوانە پشكی نەوت و داهاتی دەروازەكان، داهاتی دەروازەكان كەمیكردووە بەهۆی قاچاغچێتی و لێخۆشبوون لەباج، كۆمەڵێك كۆمپانیای ناپێویستیش هەن كە باج وەردەگرن، جگە لەوەی چەندین هێزی ئەمنیی لەدەروازەكان جێگیركراون و بوونەتەهۆی رێگریكردن و كەمبوونەوەی داهات، داهاتی باج و رسوماتیش وەكو ئاوو كارەبا گرفتی ئەوەی هەیە نەسریەی بەردەستیان بۆ دابین ناكرێت و داوای داهاتیشیان لێدەكرێت، داهاتی ناوخۆی سلێمانی مانگی یەكی ئەمساڵ سەروو 130 ملیار دینار بووە بەڵام ئێستا دابەزیوە بۆ كەمتر لە 80 ملیار دینار». وتیشی:» داهاتی هەموو سەرچاوەكان كەمیان كردووە، وەكو ژمارە هیچ ژمارەیەكمان لانییە كە كۆی گشتی داهاتی سلێمانی چەندە، بەڵام 15 ملیۆن دۆلاری مانگانە لەداهاتی سلێمانی دەدرێتە هەرسێ سەرۆكایەتیەكە». هاوڵاتی پەیوەندیكرد بە چەند بەرپرسێك لەئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتی دارایی حكومەتی هەرێم بۆ وەرگرتنی زانیاری لەوبارەیەوە، بەڵام هەریەكەو بەپاساوێك لێدوانیان نەداو بەشێكیشیان رەتیانكردەوە هیچ داتایەكیان لابێت. بەڵام بەپێی وتەی سەرچاوەیەك لەوەزارەتی دارایی بۆ هاوڵاتی پێشتر داهاتی پارێزگای سلێمانی بەئیدارە سەربەخۆكان و هەڵەبجەوە زیاتر لە 250 ملیۆن دۆلاربووە. سەرچاوەكە وتیشی: بەڵام ئێستا داهاتی پارێزگای سلێمانی و ئیدارە سەربەخۆكان نزیك بووەتەوە لەنیوەی ئەو بڕە پارەیە. بەرزان محەمەد جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی راگەیاند: «ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی بەنووسراوی فەرمی داوای لەوەزارەتی دارایی و ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم كردووە لەبارەی داهاتی سلێمانی زانیارییان پێبدات بەڵام رەتیانكردووەتەوە». وتیشی:»بۆ بەدواداچوونی داهاتی سلێمانی و هۆكاری كەمكردنی، ئەنجومەنی پارێزگا لیژنەیەكی پێكهێناوە بەڵام لیژنەكە تازە دەستی بەكاركردووە بەهۆی هەمواری پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی پارێزگاو هێشتا لەبەدواداچوونی سەرەتاییدان». كاسترۆ مەعروف، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی و ئەندامی لیژنەكە بەهاوڵاتی راگەیاند:» لیژنەی كارگێڕی و داراییمان هەیە پێشتریش بەدواداچوونی كردووە، نووسراومان ئاڕاستەی وەزیری دارایی كردووە بۆ داهاتی سلێمانی بەڵام تا ئەنجومەنی وەزیران رەزامەندی نەدات ناتوانین هیچ بكەین، نووسراومان بۆ ئەنجومەنی وەزیرانیش كردووەو ئەوانیش زانیارییان پێنەداوین». وتیشی:»لیژنەمان چووەتە دەروازەكان ئەوانیش تاوەڵامی نووسراوێك دەدەنەوە چەند مانگێكی پێدەچێت و كۆی داهات و خەرجیشمان پێنادەن، ئێستاش بەهۆی پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنەوە لیژنەكە چەند رۆژێكە دەستبەكاربووەو یەك كۆبوونەوەی كردووە». كاسترۆ مەعروف دەڵێت:»كۆمەڵێك باج و رسومات و كۆمپانیا هەیە لەدەروازەكانی سنووری سلێمانی لەشوێنەكانی دیكە نییە ئەوەش وایكردووە بازرگانەكانی ئێرە چیتر لەسنووری پارێزگای سلێمانییەوە بارەكانیان نەهێننە هەرێمی كوردستان، جگە لەوەی دۆخی سیاسی هۆكارێكە بۆ كەمبوونەوەی داهات، هاوكات راگیرانی پرۆژەكانیش هۆكارێك بووە». بەوتەی ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی،»ئەوەی ئێمە داوای دەكەین بەنووسراوی فەرمی لەوەزارەتی دارایی و لایەنە پەیوەندیدارەكان پێمان نادرێت، لەمەودوا بەدواداچوونی خۆمان دەكەین بۆ ئەو بابەتانە». شێركۆ جەودەت ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان لەوبارەیەوە بەهاوڵاتی راگەیاند:» داهاتی سلێمانی دیار نییەو دەیشارنەوە، چونكە بڕێكی تێكەڵە لەگەڵ داهاتی مەركەزیدا، هۆكارەكەی یەكەم ئەوەیە رێككەوتنێك هەیە لەنێوان یەكێتی و پارتیدا لەئەنجومەنی وەزیران كە زۆنی سەوز 43٪ی كورتهێنانی لیستی مووچە پڕبكاتەوە و زۆنی زەردیش 57٪ی كورتهێنانی لیستی مووچە پڕبكاتەوە». ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان وتیشی:» ئێستا داهاتی سلێمانی كەمترە لەخەرجییەكانی و پارە دەرهێنان لەبانكی ناوەندی هەرێم لە سلێمانی لەڕێگەی چەكەوە كەپێشتر درابوون بەكەسانێك كە بازرگان و بەڵێندەر بوون». «بۆ نموونە چەكەكە بەهای ملیارێك دینار بووە، ئەو كەسە ناچار بووە بە 300 ملیۆن دینار بیفرۆشێتەوە، ئەوەی لێی كڕیوەتەوە چووەتە بانك بەدەستڕۆیشتوویی خۆی گۆڕیویەتیەوەو ملیار دینارەكەی وەرگرتووە و بەوەش 700 ملیۆن دینار قازانجی كردووە، ئەم جۆرە یارییانە كراوە كەهەمووی پارە دەرهێنانە لەبانكی سلێمانی بەشێوازێكی نادروست». شێركۆ جەودەت وای وت. ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان دۆخی سلێمانی وا وێنا دەكات كە بەرەو قوفڵ بوون دەڕوات و دەڵێت «خەریكە هەموو سێكتەرو پرۆژەكان بەتەواوی رادەگیرێن». بەڵام عومەر گوڵپی ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»بەهیچ شێوەیەك ناتوانم بڵێم داهاتی سلێمانی كەمدەكات تەنها ئەوكاتە نەبێت كەبزانم و بەشێوەیەكی دروست زانیاریمان هەبێت كەئەویش بەڕێوەبەری بانك پێمان بدات، داهاتی هەر مانگێك چەندە و خەرجیەكانیش چەندە، ئەوكات دەتوانم بڵێم كەمدەكات». «وشەی كەمكردن بۆ شارێك راست نییە بەپێی یاسا نەك پارێزگا و شارەكان بودجەیان نییە هەرێمی كوردستانیش بودجەی نییە تا بڵێین بودجەكەی ئەوەندەیەو ئەوەندە كەمیكردووە، ئەوە بەرپرسیارێتی حزبەكانی دەسەڵاتە روونكردنەوە بدەن بەخەڵك و ئێمەو بۆ ئەوەی بتوانین قسەیەكی دروست بكەین، هەرسێ حزبەكەی دەسەڵات پارتی و یەكێتی و گۆڕان كە بەشدارن لەحكومەتی هەرێم بەبەرپرسیاری دۆخی سلێمانی دەزانن، پێمان وایە لەهەرێمی كوردستان هیچ كێشەیەكی داهات نییە كە بەوجۆرە دەستخراوەتە بینەقاقای سلێمانی، عومەر گوڵپی وای وت. هاوكات زیاد جەبار سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی و سەرۆكی لیژنەی دارایی لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:»مانگانە وەزارەتی دارایی داوا لەبانكی منارە لەهەولێرو ئاشتی لەسلێمانی دەكات تەواوكاری مووچە بنێرن، بەڵام هۆكاری كەمكردنی داهات ئەوەیە كە پارەی دەرمان و بەڕێوەبەرایەتیە گشتییەكانی حكومەتی هەرێم لەزۆنی سەوز لەپارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارە سەربەخۆكانی گەرمیان و راپەرینی لێ خەرج دەكرێت». وتیشی:»ئێستا بەداخەوە ئەوەشیان زیاتر لەنیوە بۆ كەمكراوەتەوە، جگە لەوەی پارەی دیكە بۆ خەرجی سێ سەرۆكایەتیەكە دەڕوات، جگە لەوەی هەر پرۆژەیەك جێبەجێ دەكرێت و حكومەت دەڵێت جێبەجێی دەكەین پارەكەی لەداهاتی ناوخۆی سلێمانییە». كورتهێنان لەسلێمانی بەپێی ئەو بەدواداچوونەی هاوڵاتی كردوویەتی، سەرچاوەی داهاتی پارێزگای سلێمانی پارەی نەوت و داهاتی ناوخۆی پارێزگاكەیە، تا مانگی هەشتی ئەمساڵیش بەمشێوەیە بووە كە 288 ملیار دیناری پارەی فرۆشراوی نەوت و 90 ملیار دیناری پارەی ناوخۆ بووە كە لەباج و دەروازە سنورییەكان كۆدەكرێتەوە، كۆی گشتی داهاتیش كردوویەتیە 378 ملیار دینار، بەڵام بەوتەی بەرپرسان و پەرلەمانتارانی یەكێتی و گۆڕان خەرجی پارێزگاكە زیاتر بووە لە 407 ملیار دینار. سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێت: «هەر مانگێك كورتهێنان لەداهاتی سلێمانی هەبێت لەداهاتی مانگی دواتر پڕدەكرێتەوە، مانگانە سلێمانی بەهۆی كورتهێنانەوە قەرزار دەبێت و قەرزەكەش لە پارەی خزمەتگوزاری و پرۆژەكان دەبڕدرێت و حكومەتی هەرێم یەك دینار كورتهێنانی سلێمانی پڕنەكردووەتەوە». هەر بەپێی بەدواداچوونەكەی هاوڵاتی مانگانە لەداهاتی سلێمانی خەرجی موچەی پەروەردەی كەركوك دابین دەكرێت كە بڕەكەی شەش ملیار دینارە، هەمان بڕە پارە دەچێت بۆ ئاژانسی ئاسایش، ئەنجومەنی دادوەریش بڕی ملیارو نیوێك داهاتی مانگانەی سلێمانی دەبات، ئەوەش لەكاتێكدایە ناوەڕاستی مانگی ئایاری ئەمساڵ كاتێك گرفتی نەمانی پارە لەبانكەكاندا بەتایبەتی بانكەكانی سنوری ئیدارەی سلێمانیدا دروستبووە، لیژنەی دەستپاكی پەرلەمانی كوردستان بەمەبەستی بەدواداچوون، لیژنەیەكی دروستكردو لیژنەكەش هیچ شتێكی بۆ رای گشتی ئاشكرانەكرد، بەڵام راپۆرتی بەدواداچوونەكە كەدەست هاوڵاتی كەوتووە دەریدەخات نزیكەی 92 بانكی حكومی لەهەرێمی كوردستاندا هەیە، ئەمانە كەمترین مەرجی بانكیان تێدایەو بەیەكەوە نەبەستراونەتەوەو لەسنوری سلێمانی 33 بانكی حكومی هەیە، لەسنوری هەولێرو دهۆك 59 بانكی حكومی هەیە. هەر بەپێی ئەو راپۆرتە 22 بانك لەسنوری پارێزگای هەولێرو دهۆك خراونەتە سەر سیستەمی (ICBS)، بەڵام لەسنوری سلێمانیو هەڵەبجە هیچ بانكێك نەخراوەتە سەر ئەم سیستەمە. سیستەمی (ICBS) كارئاسانی گەورە دەكات بۆ بەئەلیكترۆنیكردنی دابەشكردنی موچەو ئەنجامدانی چاكسازی لەزۆر بواردا لەوانە: كەشفكردنی موچەخۆری بندیوار. راپۆرتەكە ئاماژەی بەوەشكردووە لەهەرێمی كوردستاندا بەگشتی هەزار وەحدەی حسابیو 14 خەزێنەی گشتی هەیە. لە 23-5-2022 ئەنجومەنی وەزیرانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لیژنەیەكی بۆ لێكۆڵینەوە لەداهاتی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارە سەربەخۆكانی گەرمیان و راپەڕین پێكهێنا، سەرۆكی لیژنەكە سامی جەلال راوێژكار لەوەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێم و ساماڵ عەبدولڕەحمان بەڕێوەبەری گشتی گومركی هەرێم ئەندامی لیژنەكەبوون، هاوڵاتی چەندین جار پەیوەندی پێوەكردن بەڵام وەڵامی پەیوەندیەكانیان نەدایەوە. داهاتی ناوخۆی هەرێمی كوردستان بێجگە لەداهاتی نەوت، ساڵی رابردوو دوو ترلیۆن و 559 ملیار دینار بووە، لەو داهاتەش ترلیۆنێك و 457 ملیار دیناری زۆنی سەوز بووە كە دەكاتە 43٪ی داهاتی هەرێمی كوردستان.
عهمار عهزیز بهدهل بهروارى دهڵێت: بهردهوامم لهخهباتى مهدهنى و لهدهستگیرکردن ناترسم، بهڵکو ئێمه لهزوڵم و زۆردارى دهسهڵات دهترسین، وتیشى: ماوهى زیاتر لهدوو ههفتهیه لهگهڵ ژمارهیهک کهسایهتی و خاوهن ماف لهچین و تووێژه جیاوازهکانی کۆمهڵی کوردستان گروپی گێڕانهوهی پاشکهوت و لێبڕینی مووچهمان پێکهێناوهو من وهکو نوێنهری پارێزگاى دهۆک بهشداریم کردووه. بهدهل بهرواری چالاکى کۆمهڵى مهدهنى که وهکو نوێنهری پارێزگای دهۆک بهشدارى لهگروپى گێڕانهوهی پاشکهوت و لێبڕینی مووچه کردووه، لهچاوپێکهوتنێکیدا لهگهڵ هاوڵاتى رایگهیاند: « لهساڵانی 2017 و 2018 گروپێک دامهزرابوو بهناوی کوا پاشکهوتی من، که ئهمهش یهکهم گرووپ بوو که داوای پاشکهوت بکات، لهپلانی ئێمهدابوو ئهو گرووپه بکهینه گروپێکی سهرانسهری کوردستان بهڵام لهبهر بهرژهوهندی چهند کهسێک لهھەولێر و سلێمانی سهرینهگرت، له 2018 لهشاری دهۆک دهستمانکرد بهگهورهترین گردبوونهوه بۆ گهڕانهوهی پاشکهوت، دواتر دهزگا ئهمنیهکان ئێمهیان دهستگیرکرد، ماوهیهکی زۆر لهزیندان بووین دواتر ئازادکراین». وتیشى: «یهکهم کۆبوونهوهمان لهشاری ههولێر له 24ی ئهیلولی 2022 بوو، بههۆی ئهو دۆخهی ئێستای عێراق و ههروهها پرسی بۆردومانکردنی ناوچه سنورییهکان لهلایهن ئێران و تورکیاو پرسی درێژکردنهوهی ماوهی پهرلهمانی کوردستان، ئهمانه ههموو وایانکرد کهمێک دوابکهوین، ئێمه نامانهوێت ئهمجاره پهله بکهین ههروهها نامانهوێت کارێک بکهین دواتر هیچ ئامانجێکی نهبێت، بهخۆشحاڵییهوه رێکخراوی ئێن پی ئهی که رێکخراوێکی نهرویجییه، پشتگیریمان دهکات». لهبارهی ئامانجی سهرهکى دامهزراندنی گروپهکه، بهدهل بهرواری وتى:»چهند ئامانجێکمان ههیه لهوانه کارکردن بۆ گهڕانهوهی پاشکهوتی مووچهی فهرمانبهران، ههروهها پرسی جیاوازی مووچەی فهرمانبهران بهتایبهت خانهنشینان لهگهڵ عێراق و هاوتاکردنیان، ههروهها پلهبهرزکردنهوهی فهرمانبهران لهگهڵ دابهشکردنی مووچه لهکاتی خۆیدا، ههموو ئهمانه لهچوارچێوهی چالاکی مهدهنی و ئاشتیانه دهبێت، جیاوازی گروپی ئهمجاره ئهوهیه که ئهم گروپه سهرانسهرییهو نوێنهرانی ههموو پارێزگایهک لهگروپهکهدا بهشدارن». سهبارهت بهمیکانیزمى کارکردن و چۆنیهتی دروستکردنی فشار لهسهر حکومهت بۆ گهڕانهوهی پاشکهوتی مووچهی فهرمانبهران، بهدهل بهروارى دهلێت: «چالاکییهکانمان بهشێوهی مهدهنی دهبێت، بهدواداچوونی یاسایی دهکهن و کۆمهڵێک دادوهرو پارێزهر لهگهڵ ئێمه دهبن تاوهکو لهڕێگای یاسایی پاشکهوتی مووچه بکهینه ماڵ لهسهر حکومهت و ئهوان دانپێدانان بکهن و دواتر بۆ فهرمانبهرانی بگێڕنهوه.» لهوهڵامى ئهو پرسیارهى ئایا مهترسى نیه بههۆى ئهم چالاکییانهوه جارێکى تر رووبهڕووى دهستگیرکردن ببیتهوه، وتى: «من لهدهستبهسهرکردن ناترسم، بهڵکۆ ئێمه لهزوڵم و زۆرداری دهسهڵات دهترسین، بهداخهوه لهسهر ماف و داواکارییهکانی خۆت دهستگیربکرێی و دواتر تۆمهتی ئهخلاقی و تهقینهوه یان پهیوهندی بهپارتی کرێکارانى کوردستان (پهکهکه) دروستدهکرێن کهههموو ئهمانه دوورن لهڕاستی، من له 1993 تاوهکو ئێستا بهردهوامم لهکارکردن، ئامانجی سهرهکی من تهنها خزمهتکردنه بهکوردستان و لای من ههر چوارپارچهی کوردستان زۆر پیرۆزه و بهردهوام دهبم لهسهر خهباتی مهدهنى.». «بهدهل بهروارى دهڵێت: «رێکخراوی پاو که تهمویلی دارایی لهڕێکخراوی ئێن پی ئهی نهرویجی وهردهگرێت ، ئهمانه پرۆژهیهکیان ههیه بهناوی (تعزیز الدیموقراتیه) بۆماوهی چوار ساڵ، پێکهێنانی گروپهکهی ئێمه بهشێکه لهو پرۆژهیهو من گهشبینم کهپێکهوه دهتوانین شتێکی باش بۆ مووچهخوران بهدهستدههێنین، بهمهرجێک خهڵک لهگهڵ ئێمه هاوکاربێت و لهپشتهوه خیانهتمان لێنهکات».
لە راگەیەندراوێکدا مەکتەبی سیاسی پارتی رایگەیاند، لهپێناو سهركهوتنی پڕۆسهی ههڵبژاردنی سهرۆك كۆمار و دامهزراندنی كابینهی نوێی حكومهتی فیدراڵ بڕیارماندا بهكشاندنەوهی ههڤاڵ رێبهر ئهحمهد له كاندیدکردن بۆ پۆستی سهرۆك كۆمار. دەقی راگەیەندراوەکە: راگهیاندراوێک لە مهكتهبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانەوە دوای ههڵبژاردنهكانی ئۆكتۆبهری ساڵی رابردوو، ههوڵهكانمان بهڕوون و ئاشكرایی بۆ رزگاركردنی پڕۆسهی سیاسی عێراق له چهقبهستوویی بهگهڕخست و، بەبێ جیاوازی لهگهڵ ههموو لایهنهكانی براوهی ههڵبژاردنهكانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق له گفتوگۆ دابووین و، پابەندی و رێزیشمان بۆ ئهو رێككهوتنهی ههرسێ پێكهاتهی سهرهكی عێراق ههبوو له دهستنیشانكردنی نوێنهریان بۆ ئهو پۆسته سیادیهی بۆ ههر لایهك دیاریكراوه. سهبارهت به سهرۆك كۆماری عێراق كه پشكی كورده، رای خۆمان بهڕاشكاوی راگهیاندوه كه بهپێویستی دهزانین كۆدهنگی گهلی كوردی لهسهربێت چونكه نوێنهری كورده لە عێراقی فیدراڵدا، بهداخهوه ههوڵدرا ئهم بابهتە پشتگوێ بخرێ و بهدهست تێوهردان و سهپاندنی ئیڕاده و لهدهرهوهی كۆدهنگی ئهم مافهی گهلی كورد پێشێل بكهن، بۆیە پارتیمان ههڤاڵ (رێبهر ئهحمهد)ی كاندیدکرد بۆ ئهو پۆسته، ئێستاش کە ئهو ههوڵهی دهدرا بۆ سهپاندنی ئیڕاده و رهچاونهكردنی كۆدهنگی کورد كه ئێمه له پارتی دیموکراتی کوردستان وهكو پڕهنسیپ بهگرنگمان زانیوە، سهركهوتوو نهبوو و، ههروهها لهپێناو سهركهوتنی پڕۆسهی ههڵبژاردنی سهرۆك كۆمار و دامهزراندنی كابینهی نوێی حكومهتی فیدراڵ بڕیارماندا بهكشاندنەوهی ههڤاڵ رێبهر ئهحمهد له كاندیدی سهرۆك كۆمار، هیوادارین كۆبونهوهی ئەنجوومەنی نوێنەران كه بۆ مهبهستی ههڵبژاردنی سهرۆك كۆمار دهبهسترێ سهركهوتوو بێت.
هاوڵاتی نوێنەرایەتی ئێران لە نەتەوەیەکگرتوەکان رایگەیاندوە جموجۆڵ و هاندانی پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بۆ ناوخۆی وڵاتەکەی وای کردوە سوپای پاسداران ناچار بێت لە هەرێم هێرشیان بکاتەسەر. نوێنەرایەتیی ئێران لە راپۆرتێکدا بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی سەر بە رێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکان هۆکاری هێرشەکانی سوپای پاسداران لە (28/9/2022) بۆسەر بنکە و بارەگاکانی پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە هەرێمی کوردستان رادەگەیەنێت. لە راپۆرتەکەدا هاتوە : پارتەکانی (کۆمەلە و دیموکرات و پەژاک و پاک) مەترسیان بۆسەر دامەزراوەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دروست کردوە و خاکی هەرێمی کوردستانیان بۆ زیانگەیاند بە ئێران و لە ساڵی 2016ەوە 49 جار هێرش و چالاکیی سەربازییان ئەنجام داوە. نوێنەرایەتیی ئێران لە نەتەوەیەکگرتوەکان جەختی لەوە کردوەتەوە کە چالاکییەکانی ئەو پارتانە وای لە سوپای پاسداران کردوە کە هیچ بژاردەیەکی دیکەیان نەبێت جگە لە وەڵامدانەوە بەو شێوازەی لە (28)ی مانگی رابردودا ئەنجامیان داوە. ئێران داوای کردوە ئەو راپۆرتە وەک هۆکارێکی ئەنجامدانی ئەو هێرشانە لە لایەن وڵاتەکەیەوە بۆ سەر خاکی عێراق و هەرێمی کوردستان لە ئەنجومەنی ئاسایش بڵاو بکرێتەوە.
دهزگای دژهتیرۆری یهكێتی لهبارهی تیرۆركردنی هاوكار جاف ئهفسهری دژه تیرۆر كه لهههولێر تیرۆركرا، وهڵامی ئهنجوومهنی ئاسایشی ههرێم دهداتهوه. دهقی وهڵامهكه... دهزگای دژهتیرۆر به توندی چهواشهكارییهكانی دهزگای پاراستنی سهر به پارتی دیموكراتی كوردستان رهت دهكاتهوه كه گوایه ئهفسهرانی دژهتیرۆر تاوانبارن له تیرۆركردنی عهقید هاوكار جاف. دهزگای دژهتیرۆر ھێزێكی نیشتمانی، رێكخراو، فهرمی، حكومی، تایبهت و مهشقپێكراوی سهربازییه و رۆڵێكی مێژوویی بینیووه له بهرهنگاربوونهوهی تیرۆردا له سهرتاسهری عێراق بهگشتی و ههرێمی كوردستان بهتایبهت. دژهتیرۆر ڕۆڵی بینیوه له پاراستنی سهقامگیری و بهرقهراركردنی ئارامی و ئاسایش كه نهك تهنیا له ههرێم جێگای شانازییه، لهلایهن هێزهكانی هاوپهیمانی نێودهوڵهتیشهوه متمانهپێكراو و رێزلێگیراون و هاوكار و ههماههنگی سهرهكی بوون له سهركهوتن بهسهر جهنگی تیرۆردا. ناوهێنانی دژهتیرۆر و تۆمهتباركردنی لهلایهن هێزێكی ههواڵگری چهواشهكار كه ههمیشه له بهرهكانی جهنگی پارێزگاری له كوردستان ههڵهاتووه و سهربهلایهنێكی پیلانگێری دۆڕاوی ئهم ههرێمهیه كه رێڕهوی ئاسایشیان ونكردووه و لهبری كاركردن بۆ پاراستنی ئاسایشی ههرێمهكهمان، سهرقاڵی داتاشینی ئهو سیناریۆیانهن كه سیاسییه دۆڕاوهكانیان فهرمانیان پێدهكهن و ئهم دهزگا ههواڵگرییه چهواشهكاره جێبهجێیان دهكات. ئێمه له دهزگای دژهتیرۆر لهوه تێدهگهین خۆههڵقورتاندنن له كاروباری سیاسهتی دۆڕاو، بهڕێوهبردنی فاشیل و نۆكهریكردن بۆ بێگانه و تۆمهتباركردنی لایهنێكی دیكهی نیشتیمانی كه مێژووهكهی پڕ له سهروهری و شانازییه، كاری بهردهوامی ئهو دهزگا ههواڵگرییه كه ئێستا و لهم ساتهوهخته ههستیارهی كه عێراقی پێداتێدهپهڕێت، دهرخهری ئهو ڕاستییهیه كه ئهوان بهردهوام بۆ پهردهپۆشكردنی پهڵه رهشهكانیان دهست بۆ سیناریۆ و پلانی دوژمنكارانه دهبهن. خۆ ئهگهر ئهمشهو یهكێتیی نیشتیمانیی كوردستان كاندیدی خۆی بۆ پۆستی سهرۆك كۆماری عێراق بكشاندایهتهوه ئایا ئهمشهو ئهو ڤیدیۆیه بڵاو دهكرایهوه؟ كۆمهڵانی خهڵكی كوردستان زۆر لهوه هۆشیارترن كه باوهڕ به سیناریۆیهكی لهو شێوهیه بكهن له شهوی پێش دهنگدان بۆ ههڵبژاردنی سهرۆك كۆمار. ئێمه لێرهوه بۆ كۆمهڵانی خهڵكی كوردستانی رووندهكهینهوه: 1- تهواوی ئهو ڕووداوهی له ڕێككهوتی (7ی تشرینی یهكهمی 2022) له شاری ههولێر روویداوه، به پیلانی پاراستن و تیمێكی دیاریكراو جێبهجێكراوه كه ماوهیهكه لهژێر چهتری به ناو ئهنجوومهنی ئاسایشی ههرێم له ههولێر كاردهكهن و بۆ جێبهجێكردنی مهرامه گڵاوهكانیان ئاڕاستهكراون. چهندینجار ڕامانگهیاندووه پێویسته پارتی و دهزگا ههواڵگرییهكانی له مهرامی ئهو گرووپه ههڵهاتووه له یاسا ئاگاداربن كه ئێستا له ههولێر نۆكهری بۆ وڵاتانی ههرێمی دهكهن. 2- ئهوانهی به پیلان تۆمهتباركراون ئهفسهری سهر به ئهنجوومهنی ئاسایشی ههرێمی كوردستانن، كه دهبوایه بۆ ڕێزگرتن له ئهنجوومهنهكه و جوانتركردنی پیلانهكهیان، ڕێوشوێنی یاساییان بگرتایه بهر نهك به شێوهیهكی چهتهگهری دهستگیریان بكهن و ئهو تۆمهته نامرۆڤانهیان بخهنه پاڵ. بهوپێیهی ئهو ئهنجوومهنه سهر به دامهزراوه فهرمییهكانی ههرێمی كوردستانه، لهمهشدا پارتی دهزگا نیشتیمانییهكان بۆ پلانه گڵاوهكانیان بهكار دههێنێت. 3- سهرجهم ئهو تۆمهتانهی دراونهته ڵاڵ ئهفسهرهكان، له بهڕێوهبهرایهتی گشتیی دهزگای دژهتیرۆر رهتدهكهینهوه و دڵنیاتان دهكهین خهڵكی خۆشهویستی كوردستان زۆر لهوه هۆشیار و تێگهیشتووترن كه بكهونه ژێر كاریگهری سیناریۆی بهتاڵ و بێبنهماوه. 4- داواكارین بۆ یهكلاكردنهوهی سیناریۆكه، تیمێكی ڵسڵۆڕی بێلایهن له (هێزهكانی عێراق، هێزهكانی هاوڵهیمانان و یهكێتی ئهوروڵا) لهژێر چاودێری ڵهرلهمانی كوردستان ڵێكبهێنرێت و خاوهندارێتی دۆسییهكه بكهن و تهواوی راستییهكان بۆ كۆمهڵانی خهڵكی كوردستان بخهنهڕوو. 5- بۆ ھهموولایهكی رووندهكهینهوه دهزگای دژهتیرۆر وهك ھهمیشه له سهنگهری ڵاراستنی خاكی كوردستان، سهروهریی دهسهڵاتی دادوهری و ئاسایش و شكۆی ههرێمی كوردستان بهردهوام دهبێت، لهچوارچێوهی یاسا بهركارهكاندا رووبهڕووی ههر ڵیلانێك دهبینهوه كه ئارامی و سهقامگیری خهڵك بخاته مهترسییهوه و داتاشینی سیناریۆی بێبنهما لهم ئهركه ڵیرۆزه ساردمان ناكاتهوه. 6.بهڕێز بهڕێوبهری گشتی دهزگای دژهتیرۆر، تهواوی ئهو دانڵێدانانه رهتدهكاتهوه و هیچ كاتێك ڵێویستی نهكردووه ئهفسهری ههواڵگری، بهڕێوبهری گشتی دهزگای دژهتیرۆر ببینن، تهنیا یهكجار و له ساڵی رابردوودا دوای ڕووداوهكانی ههشتی تهمموز سهردانی بهڕێوبهرایهتی گشتی دهزگای دژهتیرۆریان كردوه، سهربه سهنتهری موسڵی ئاژانسی ڵاراستن و زانیاری/زانیاری بوون و لهلایهن (عقید هاوكار) سهرڵهرشتیكراون. 7.روونیشیدهكینهوه دهزگای دژهتیرۆر لهسهرهتای دامهزراندنییهوه تاوهكو ئهمڕۆ ئهو ھێزهبووه باوهڕی به ڵاراستنی خاكی كوردستان و خهڵكهكهی ههبووه و ههرگیز خۆی لهبهرڵرسیارێتی نهدزیووهتهوه. ههر كارێكیش لهچوارچێوهی بهرژهوهندییه باڵاكانی گهلهكهمان بێت بێترس و دوودڵی دهیكات. مێژوومان ئهمهی سهلماندووه و رووبهڕوونهوهی چهكدارانی داعش سهلمێنهری ئهم راستییهیه. دووڵاتیشی دهكهینهوه خوێنی هیچ ڵێشمهرگه و ئهفسهرێك ناگۆڕینهوه به هیچ دهستكهوتێكی تایبهت. هیچ شتێك له خوێنی رۆڵهكانمان بهبههاتر نییه و لههیچ كهسێكیش خۆشنابین یاری به چارهنووسیانهوه بكات. 8. به دڵنیاییهوه ڕایدهگهیهنین ههر هێز و گرووڵێكی لهیاسا دهرچوو بیهوێت شكۆی ئاسایشی ههرێم تێك بدات، به گورزێكی نیشتمانییانهی كوردانه تێكی دهشكێنین. ئێمه داواكارین ئهو بارودۆخه بهڵێی یاسا ڕاست بكرێتهوه ئهگهرنا بهڕوونی دهڵێین (لهجێی سندان قوزهڵقورته). بهڕێوهبهرایهتی گشتیی دهزگای دژهتیرۆر-CTG
هاوڵاتی رێکخراوێکی ئێران ئاشکرای دەکات لە 25 رۆژ خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی لەو وڵاتە لانیکەم 201 کەس کوژراون و کە ژمارەیەکیان منداڵ بون. ناوەندی مافەکانی مرۆڤی ئێران لە بەیاننامەیەکدا بڵاوی کردوەتەوە لە کۆی ئەو ژمارە لە کوژراوە 23 کەسیان منداڵ بون و سەرجەمیان بە گولـلەی هێزە ئەمنییەکان کراونەتە ئامانج و گیانیان لەدەستداوە. ناوەندەکە کە بنکەی سەرەکیی لە وڵاتی نەرویجە ئاماژەی بەوە کردوە ؛ خۆپیشاندانەکانی 18 پارێزگای ئێران کوژراوی لێکەوتوەتەوە و دوای سیستان و بلوچستان زیاترین کوژراو لە پارێزگای سنە و کرماشان و ورمێ لە رۆژهەڵاتی کوردستان تۆمار کراوە. بە پێی ئاماری ئەو ناوەندە تەنها لە پارێزگای سنە هەزار و 541 کەس برینداربون و ژمارەی بریندارەکانی کرماشان و ورمێ دەگاتە زیاتر لە چوار هەزار کەس. تا ئێستا دەسەڵات لە ئێران هیچ ئامارێکی کوژراو و برینداری بە فەرمیی بڵاو نەکردوەتەوە و تەنها ژمارەی کوژراوانی هێزە ئەمنی و سەربازییەکان بڵاو دەکاتەوە کە نزیکەی 14 کەسن.
عهمار عهزیز، سهرکۆ جهمال پارێزهرێکى زیندانیکراوانى بادینان لهههولێر دهستگیردهکرێت و زیندانیکراوانیش بانگهوازێک بڵاودهکهنهوهو دهڵێن: وهکو دیلی جهنگ مامهڵهمان لهگهڵ دهکرێت و ههرچی یاساو پرهنسیپی مافی مرۆڤ ههیه پێشێل دهکرێت، هاوکات سهرۆکی تیمی پارێزهرانی دهستگیرکراوانی بادینان رایگهیاند: دۆخی زیندانیانی چاکسازی گهورانی ههولێر بهگشتی خراپهو بهتایبهتیش زیندانیانی بادینان، بۆیه گوهدار زێباری پهیامێکی ئاڕاستهی رای گشتی کردووه. لهکاتێکدا هێشتا بڕیاری ئازادکردنی ژمارهیهک لهزیندانیانی بادینان جێبهجێ نهکراوه کهئازادکردنی بهمهرج دهیانگرێتهوه، بهشدار حهسهن سهرۆکی تیمی پارێزهرانی گیراوانی بادینان لهلێدوانێکدا بههاوڵاتی راگهیاند: «لهئێوارهی دووشهممهوه (ههرێم رهفعهت ئهندامى تیمى پارێزهرانى دهستگیرکراوانى بادینان) لهلایهن هێزهکانی ئاسایش لهکاتی گهڕانهوهی لهڕانیهوه بۆ ههولێر دهستگیرکراوهو ئهمڕۆ چوارشهممه لهگهڵ چهند پارێزهرێکی دیکه سهردانی ئاسایشی گشتی ههولێر دهکهین بۆ سۆراغکردنی». وتیشی:»لهگهڵ باوکی ههرێم قسهم کردووهو پێی وتم له رانیه بووهو لهکاتی گهڕانهوهی بۆ ههولێر لهیهکێک لهبازگهکانی سهر بهپارتی دهستگیرکراوهو لهوکاتهشهوه که کاتژمێر سێی پاشنیوهڕۆی 10-10-2022 مۆبایلهکهی داخراوه«. هاوکات سهبارهت بهدۆخی زیندانیانی بادینان بهشدار حهسهن دهڵێت:»دۆخی زیندانیانی چاکسازی گهورانی ههولێر بهگشتی خراپهو بهتایبهتیش زیندانیانی بادینان، بۆیه گوهدار زێباری پهیامێکی ئاڕاستهی رای گشتی کردووه«. وتیشى:»تائێستا چاوهڕێی دادگای تێههڵچوونهوهین بۆ بڕیاری ئازادکردنی پێنج گیراوی شیلادزێ که ئازادکردنی بهمهرج دهیانگرێتهوه، بهڵام تائێستا ئازاد نهکراون». دادگای کهتنی دهشتی ههولێر له 31ی ئاب 2022 لهبارهی دۆسیهی پێنج سزادراوهکهی شیلادزێوه بڕیاریدا که ئازادکردنی مهرجدار (ئیفراج شهرتی) نهیانگرێتهوه، ئهمه لهکاتێکدایه ئهگهر بڕیاری ئازادکردنی مهرجداریان بۆ دهربکرایهو دهبوو له 16ی حوزهیرانی 2022 ئازاد بکرێن . سزادراوانی شیلادزێ ههریهک له کۆڤان تاریق ، نێچیرڤان بهدیع ، ئهمجهد یوسف ، مهحمود ناجی و یوسف شهریف ماوهى دوو ساڵه دهستگیرکراون، کهبهشێکن لهدهستگیرکراوانى بادینان. ناجی سهعید، باوکى مهحمود که یهکێکه لهزیندانیانی شیلادزێ بههاوڵاتی وت: «کوڕهکهم له 29/1/2020 لهگهڵ چوار کهسی تر لهسنوری ناحیهی شیلادزێ دهستگیرکراوه، تائێستا نازانین لهسهر چ تۆمهتێک کوڕهکهم دهستگیرکراوه، بڕیاربوو لهکۆتایی مانگی ئابی ئهمساڵ بهشێوهی مهرجدار (ئیفراج شهرتی) ئازاد بکرێن، بهڵام بهپێى زانیارییهکانى ئێمه پێش دهرچوونی بڕیارهکه تهلهفون بۆ داواکاری گشتی کراوهو پێی وتراوه نابێت ئهو کهسانه ئازاد بکرێن، دوای ئهو تهلهفونه ههموو شتێک راگیرا «. وتیشی:»کوڕهکهم سزادراوه بهدوو ساڵ زیندانی له 14/1/2023 حوکمهکهی تهواودهبێت، هیچ دهسهڵاتێکمان نیه و هیچ شتێکمان پێناکرێت، سهردانی ههموو شوێنێکمان کردوه بهڵام هیچ سوودێکی نهبووه، بۆیه بێدهنگیمان ههڵبژاردووه تهنها دهڵێین خوایهکی راست و دروست ههیهو لهخوا دهپاڕێینهوه لهوه زیاتر هیچ شتێکی ترمان پێناکرێت، بهتهواوی لهههموو کهسێک و لایهنێک بێهیوا بووین و تهنها دهبێت ئهوان بڕیاری ئازادکردنیان دهربکهن، هیچ کهسێکی تر ناتوانێت کوڕەکهم و زیندانیانى تریش ئازاد بکات «. « ههموو دووشهمهیهک دهچینه ههولێر بۆ سهردانی کردنیان، بهتهلهفونیش قسهی لهگهڵ دهکهین، بهڵام ئیتر زیندانه دهمانهوێت بهیهکجاری ئازاد بکرێن، تا نهگهڕێنهوه ناومان، ئاسووده و دڵخۆش نابین « ناجی سهعید وای وت. نیعمهت زهینهدین، مامی قارهمان شوکری که یهکێکى تره لهزیندانیانی شیلادزێ و به حەوت ساڵ زیندانی سزادراوه، بههاوڵاتی وت: « قارهمان شوکری له 27 ی مانگی 1ی 2020 دهستگیرکراوه دوای دوو ساڵ لهزیندانکردن، لهدادگاو بهبێ ئامادهبوونی ئێمه سزای حەوت ساڵ زیندانی بهسهردا سهپێنراوه، دوای سزادانی بهحهوت ساڵ گواسترایهوە بۆ دهۆک، ئهوهی جێگای داخ و نیگهرانی ئێمهیه ئهوهیه که نازانن لهسهر چ بابهتێک قارهمان سزادراوه، ئهگهر قارهمان شتێکی خراپى کردووه ئهی بۆچی لهکاتی سزادانی لهدادگا بانگی ئێمهیان نهکرد تائێمهش دڵمان ئارام بێت و بڵێین مادهم کارێکی خراپی کردووه، مافی حکومهت و دادگایه سزای بدات، بهڵام نهیانهێشت له دادگاییهکهی ئامادهبین «. وتیشی « پێش دوو ههفته قسهم لهگهڵ کهسوکاری زیندانیانی تری شیلادزێ کردووه بهڵام ئهوان رەتیانکردەوه که بهمنزیکانه هیچ ههوڵێک بۆ ئازادکردنیان بدهن، بهپێی بڕیاری دادگا قارهمان شوکری 27ی مانگی 1ی 2028 حوکمهکهی تهواو دهبێت و ئازاد دهبێت». رێڤینک یاسین، ئهندامی گروپی پارێزهرانی خۆبهخش له کهیسی زیندانیانی بادینان بههاوڵاتی وت: « ئێمه بڕیارهکهی دادگای کهتنی دهشتی ههولێرمان تهممیز کردهوە تاوهڵامی تهممیز نهدرێتهوه بڕیارهکه ناکهوێته بواری جێبهجێکردن و چاوهڕێی وەڵامی تهممیزین، ههرکاتێک ئهوان بڕیاریاندا ئێمهش دهست بهههنگاوهکانی تر دهکهین». وتیشی «بهردهوام بهدواداچوون بۆ کهیسی زیندانیانی شیلادزێ و بادینان دهکهین، ئهوهی لهدهستمان بێت ههوڵدهدهین بهزووترین کات کهیسهکانیان یهکلایی بکرێتهوهو بگهڕێنهوه ناو کهسوکاری خۆیان». دهقی بانگهوازهکهى زیندانیکراوانى بادینان: ״وهکو دیلی جهنگ مامهڵهمان لهگهڵ دهکرێت، ههرچی یاساو پرهنسیپی مافی مرۆڤ ههیه پێشێل دهکرێت״بانگهوازێک لهزیندانیانی بادینانهوه بۆ بهڕێزان/ بۆ رای گشتی و نوێنهرانی وڵاتان لهههرێم یوئێن، دهستهی سهربهخوی مافی مرۆڤ لیژنهی مافی مرۆڤ لهپهرلهمانی کوردستان رێکخراوهکانی پاراستنی مافی مرۆڤ و رۆژنامهنووسان بهردهوامی سزادانمان هێشتا ئیرادهو مۆڕاڵمان بهرزه، بووینه هاواری نادادی و لهژێر ستهمی ستهمکاردا ههر رۆژهو ئازارو خهمێک کودهکهینهوهو وهکو سزادراوانی بادینان که لهچاکسازی گهورانی ههولێر زیندانی کراوین لێره وهکو دیلی جهنگ مامهڵهمان لهگهڵ دهکرێت، بهرامبهر بهداواکردنی ههر مافێک پێمان دهڵێن تۆ لهزیندان دایت خۆ لهفندق نیت!!. ئهو پێشێلکاریهی بهرامبهرمان دهکرێت رووندهکهینهوه:- ١-پێش چهند رۆژێک یهکێک لههاوڕێکانمان بهناوی “یوسف شهریف” لهپێش چاومان لهلایهن کهسێکی عهسکهری پۆستاڵ لهپێ سوکایهتی پێکراو بۆ ماوهی سهعاتێک کهلهپچهکراو چهندین قسهی ناشرین و جنێوی پێدا. ٢- گوهدار زێباری که رێککهوتی ٢٩-٨ لهلایهن لیژنهیهکی نهناسراوهوه بانگکرا داوای پێناسهی لێکردن، بهڵام خۆیان پێ نهناساندن لهژوورێکی تهنگ و نیمچه تاریک زۆر سوکایهتییان پێکرد، لهسهر قسهو ههڵوێستهکانی و پهیوهندیکردنی بهڕۆژنامهنووسانهوه و نووسینی گوتارو پهیام که تاکهڕێگان بههۆیانهوه گوزارشت لهحاڵی خۆیان بکهن بۆ ماوهی “٣٠” رۆژ لهژووری تاکهکهسیان کرد. ٣- دوای تهواوبوونی ماوهی سزاکهی گوهدارو هاوڕێکانی لهژووری تاکهکهسی دووباره سزادران و فڕێیان داوهته هۆڵێکی دوورو تهنگ و دابڕاو لههاوڕێکانی و تائێستا نازانن لهسهرچی دووباره سزادراوهو ناشزانین ماوهی سزاکهی چهنده. ٤-گوێ نهگرتن لهداواو فشارهکانی “یوئێن” که له (٢٢-٨) نوێنهری نهتهوهیهکگرتووهکان لهژووری تاکهکهسی چوونه لای سزادراوان و بهڵێنی پێدان داوا لهبهڕێوهبهرایهتی چاکسازی بکات گوهدار دهربهێنن و بیگهرێنێتهوه بۆ لای هاوڕێکانی، بهڵام نهک تهنیا گوێیان پێنهدا بهڵکو سزای زیاتریشیان دا. ٥- بهکارهێنانی یاسا لهدژمان و گهڕان بهدوای بیانوی نالۆژیکی بۆ تومهتبارکردنمان بهماددهی یاسایی دیکه بهنموونه کردنهوهی کهیسێکی دیکه لهسهر ئێمهو هاوڕێکانمان. ٦- دانانی کهسانی ئهمنی لهبهشه ههستیارهکان، چاودێریکردن، ریکۆردکردنی پهیوهندییه تەلهفۆنیهکانمان، سیخوڕیکردن بهسهر ئێمهوهو سوڕانهوه بهدهوری هاوڕێکانمان جێگای گومان و مهترسی ئێمهیه. ٧- ناڕاستگۆیێ بهڵێن و قسهکانی ئهم چاکسازییه بهرامبهر بهزیندانیان بهگشتی و ئێمه بهتایبهتی گهورهترین کێشهی زیندانیانهو بهدهگمهن قسهی راست و قسهی کردار دهبینی. ٨- رێگریکردن لهپارێزهرهکانمان و لیژنهکانی مافی مروڤ و بهربهست دروستکردن بهرامبهر ئازادبوونی بهمهرج و هاتنه ژوورهوهی کتێب و بهشداریکردنمان لهخول و سیمینار که لهمافه ههره سهرهتاییهکانی ئێمهن. ٩- تێکهڵکردن و پێوه نووساندنی سێ وهزارهت بهجهستهی ئهم چاکسازییهوه بووهته هۆی ههڵنهگرتنی بهرپرسیارهتی و سهری لهزیندانییهکان شێواندووه. زیندانی گوهدار زێباری بهنوێنهرایهتی زیندانیانی بادینان لهچاکسازی گهورانی ههولێر. ١١ی ئوکتۆبهری ٢٠٢٢
هاوڵاتی ههردوو رۆژنامهنووس سهرتیپ وهیسى و ئیبراهیم عهلی سهرنووسهر و بهڕێوهبهرى نووسین لهدهزگای میدیایی بوار لهلایهن هێزێکى دژهتیرۆرى یهکێتى نیشتمانى کوردستانهوه لهڕێگهى کۆیه دهستگیرکران، سهرۆکی دهستهی مافی مرۆڤ رایگهیاند: نهدهبوو دژه تیرۆر ئهو دوو رۆژنامهنوسه دهستگیر بکات و بهیاساى خراپ بهکارهێنانى مۆبایل دهستگیربکرێن، سهنتهری میترۆش دهڵێت: لاپتۆپ و مۆبایلهکانیان دهستی بهسهرداگیراوه. رۆژی یهکشهممهی رابردوو 9/10/2022 لهنزیک بازگهی ئاشتی لهکۆیه، ههردوو رۆژنامهنووس، سهرتیپ وهیسى و ئیبراهیم عهلی سهرنووسهرو بهڕێوهبهرى نووسین لهدهزگای میدیایی بوار، لهلایهن هێزێکی دژهتیرۆری سهر بهیهکێتی نیشتمانی کوردستان دهستگیرکران. ههوراز ئهحمهد رۆژنامهنووس لهدهزگاى میدیایی بوار بههاوڵاتی راگهیاند: «هێزهکه پێش هیچ ئاگادارکردنهوهیهکی پێشوهخته، رۆژنامهنووسهکانی بواریان لهسهر رێگایهکی سهرهکی دهستگیرکردوون و دواتر بردوونیان بۆ دهزگای دژهتیرۆر لهسلێمانی و شهوێک لهزیندانی تاکهکهسی زیندانیکراون، دواتر بههۆی فشارو کاردانهوهکانی دهستگیرکردنی ئهو دوو رۆژنامهنووسه، لهنیوهڕۆی رۆژی دووشهممه، ههردوو رۆژنامهنووسهکهی بوار لهلایهن دژهتیرۆرهوه، رادهستی بهڕێوهبهرایهتی ئاسایشی سلێمانی کراون«. بهپێی یاسای ژماره 35ی ساڵى 2007ى رۆژنامهوانی له ههرێمی کوردستان رۆژنامهنووس نابێت لهسهر کاری رۆژنامهوانی دهستگیربکرێتو ئهگهر سکاڵاشی لهسهربێت، تهنیا بهغهرامهکردن سزا دهدرێت، بهڵام ئهو دوو رۆژنامهنووسه وهک مونا یاقو، سهرۆکی دهستهی سهربهخۆی مافهکانی مرۆڤ لهههرێمی کوردستان لهمیانی سهردانی بۆ سلێمانی لهڕۆژی 11-10-2022 ئاشکرایکرد بهیاسای خراپ بهکارهێنانی مۆبایل دهستگیرکراون. مونا یاقو لهلێدوانێکدا بههاوڵاتی وت:» سهردانی ههریهک له سهرتیپ وەیسی و ئیبراهیم عهلی، رۆژنامهنووسانی دهزگای میدیایی بوارم کردو سهلامهتن و رهتیانکردهوه هیچ توندوتیژییهکیان بهرامبهر کرابێت». وتیشی: «ئهو دوو رۆژنامهنووسه دوو سکاڵایان لهسهرهو بهپێی ماددهی 15ی خراپ بهرکارهێنانی ئامێرهکانی پهیوهندیکردن سکاڵایان لهسهر تۆمارکراوه، بهڵام ئێمه لهگهڵ ئهوهداین بهپێی یاسای رۆژنامهگهری مامهڵهیان لهگهڵدا بکرێت». هاوکات کاروان ئهنوهر سکرتێری لقی سلێمانی سهندیکای رۆژنامهنوسانی کوردستان بههاوڵاتی راگهیاند:» ههردوو رۆژنامهنوسهکه لهسهر سکاڵای یاسایی دهستگیرکراون که بهپێی یاسای رۆژنامهگهری نهدهبوو دهستگیربکرێن و فهرمانی گرتنیشیان بهدهست نهگهیشتووه، بهداخهوه بابهتی بڵاوکردنهوه نابێت بهو شێوهیه مامهڵهی لهگهڵ بکرێت». لهلایهن خۆشیهوه بهدریه ئیسماعیل بڕیاردهری لیژنهی مافی مرۆڤ لهپهرلهمانی کوردستان بههاوڵاتی وت:»ههندێک دهنگۆ بڵاوبووهوه که گوایه تهندروستی دهستگیرکراوهکان ناجێگیره، بهڵام من سهردانم کردوون و تهندروستییان جێگیرهو هیچ شوێنهوارێکى ئهشکهنجه بهڕوخساریانهوه نییه، بهو رێکاره پهیڕهویهی خۆمان بهردهوام دهبین و دهکرێت بهکهفالهت ئازادبکرێن». هاوکات دیاری محهمهد بهڕێوەبهری سهنتهری میترۆ بۆ داکۆکی لهمافی رۆژنامهنوسان دهڵێت:» ههردوو رۆژنامهنوس سهرتیپ وهیسى و ئیبراهیم عهلی وتیان هیچ سکاڵایهکیان بهدهست نهگهیشتووهو لهکاتی گهڕانهوهیان بۆ ههولێر دهستگیرکراون، لهکاتێکدا ئهمه پێچهوانهی مافی مرۆڤه و نابێت کهسێکی مهدهنی بهوشێوهیه دهستگیربکرێت». دیارى محهمهد بههاوڵاتى راگهیاند: «داوادهکهین بهزووترین کات پهڕاوی لێکۆڵینهوهیان بۆ بکرێتهوهو بهکهفالهت ئازاد بکرێن، هاوکات کونسوڵخانهی وڵاتان و نێردهى نهتهوهیهکگرتووهکانماک لهعێراق لهسهر کهیسهکه ئاگادارکردووهتهوه«. وتیشى: «ههشت کاتژمێر لێکۆڵینهوهیان لهگهڵ کراوهو پێشیان نهوتوون لهسهر چی دهستگیرکراون، لهکاتێکدا ئهو هێزهی که سکاڵاکهى ههیه دهستگیریکردوون که نابێت ئهوه رووبدات». بهوتهی بهڕێوهبهری سهنتهری میترۆ لهکاتی دهستگیرکردنی ئهو دوو رۆژنامهنوسه دهست بهسهر دوو لاپتۆپ و مۆبایلهکانیاندا گیراوهو تائێستاش رێگهیان پێنهدراوه پارێزهر بگرن تائهوکاتهی دادوهر دهیانبینێت. بهوتهی یهکێک لهڕۆژنامهنوسانی دهزگای میدیایی بوار کهچاوی بهدوو رۆژنامهنوسهکه کهوتووه، بهڵام ئامادهنهبوو ناوی بهێنرێت، «لهکاتی رفاندنیان ههردوو رۆژنامهنوسهکه لهلایهن هێزهکهی دژه تیرۆرهوه لێیان دراوهو لهئاسایشی سلێمانیش لهدۆخێکی خراپدان».
هاوڵاتی لە شارۆچکەی خانەقین گردبوونەوەیەکی ناڕەزای دژی بڕیارێکی هێزەکانی ئۆپەراسێونی دیالە، بۆ دەرکردنی هێزە ئەمنیە کوردییەکانی سەر بەوەزارەتی ناوخۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان بەڕێوەچوو. سەلام عەبدوڵا یەکێک لە بەڕێوبەرانی کۆبونەوەکە یاداشتێکی ئاڕاستەی مستەفا کازمی، سەرۆک وەزیرانی عێراقی کرد و تیایدا هاتووە: بڕیاری دەرکردنی هیزەکانی سەر بە حکومەتی هەرێم لە شارۆچکەکە تۆوی دووبەرەکی و فیتنە دەچێنێت و زیان بەهەمووان دەگەیەنێت. ئەمەس لە کاتێکدایە لە ٢٦ی ئەیلولی ٢٠٢٢ فەرمانیک لەلایەن سوپاسالاری عێراق عەبدولئەمیر کامل عەبدولا، دەرکراوە کە تیادا بە ناوی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکان بڕیارێک دەرچووە تیایدا ئاماژە بەداخستنی بارەگای هێزە کوردییەکانی سەر بە حکومەتی هەرێم لە شارۆچکەی خانەقین دەکات.
هاوڵاتی ناو و وێنەی 30 کوژراوی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاو دەکرێتەوە و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤیش ئاشکرای دەکەن لە ماوەی 24 رۆژدا ناوی 35 کوژراو تۆمار کراوە. تۆڕی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان ناو و وێنەی 30 کەسی بڵاو کردوەتەوە کە راستەوخۆ بەهۆی گولـلەی هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی ئێران گیانیان لەدەستداوە. هاوکات سەرچاوەکانی هەواڵی رۆژهەڵاتی کوردستان بڵاویان کردوەتەوە لە ماوەی 25 رۆژ لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی لانیکەم 60 کەس لەو بەشە لە کوردستان گیانیان لەدەستداوە بەڵام تەنها ناوی 35 کەس تۆمار کراوە. دوای مەرگی ژینا ئەمینی لە (16/9/2022) ناڕەزایەتیی زۆربەی شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانی گرتەوە و لە کۆی 31 پارێزگای ئێران خۆپیشاندان لە 28 پارێزگای ئەو وڵاتە بەڕێوەچو و بە پێی ئامارەکانی رێکخراوی مافەکانی مرۆڤی ئێران لە سەرتاسەری ئەو وڵاتە نزیکەی 190 کەس لە خۆپیشاندانەکاندا کوژراون.
عەمار عەزیز لەدوای نیوەرۆی ئەمڕۆ فرۆکە جەنگیەکانی تورکیا شەش جار گوندی کورتکا لەسنوری ناحیەی دینارتە سەر بە قەزای ئاکرێ بوردومان دەکات حەسەن سەلیم، خەڵکی گوندی کورتکایە سەر بەناحیەی دینارتە لەسنوری قەزای ئاکرێ بە هاوڵاتی وت"دوای نیوەرۆی ئەمڕۆ فرۆکە جەنگیەکانی تورکیا سنوری گوندی کورتکایان تا ئێستا شەش جار بوردومانکردوە زیانی زۆر بە دار و ژینگەیی گوندەکە کەوتووە" هاوکات زیانی گەیاندوە بەچەند پەنجەرەیەکی ماڵان" حەسەن سەلیم ووتیشی"ئەمە یەکەم جارە فرۆکەی تورکیا لەیەک رۆژدا شەش جار سنوری گوندەکە بوردومان بکات، ئەمەش ترس و دڵەراوکێی لەناو خەڵکدا دروستکردوە"هاوکات خەڵکی گوندەکە ناتوانن سەرەدانی دەوروبەری ئەو شوێنەیە بکەن ئەمە لەکاتێدایە باغی سماق لە نزیک شوێنی بوردومانەکەهەن بەڵام بەهۆی مەترسی بوردومان ناتوانن بچنە ناو باغەکانیان گوندی کورتکا زیاتر لە 50ماڵی تێدایە،ژمارەی خێزانەکان سەرووی110خێزانن، بەدووری12کێلومەتر دەکەوێتە سنوری ناحیەی دینارتە سەر بە قەزای ئاکرێ
هاوڵاتی سوپای پاسدارانی ئێران ژمارەی هێزەکانی خۆی لە سنورەکانی نێوان هەرێم و رۆژهەڵاتی کوردستان زیاد دەکات و سەرچاوەکانش باس لە ئامادەکاریی هێرشی وشکانیی پاسداران بۆ ناو خاکی هەرێمی کوردستان دەکەن. پێگەی (ئەلعەرەبیە) لە زاری سەرچاوەیەکی ئەو پێگەیە رۆژی سێشەممە بڵاوی کردوەتەوە؛ سوپای پاسداران چەند یەکەیەکی تایبەتی رەوانەی سنورەکانی شاری بانە لە رۆژهەڵاتی کوردستان کردوە بە ئامانجی ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆن دژی پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لە هەرێم. سەرچاوەکەی ئەلعەرەبیە رایگەیاندوە؛ یەکەی سابرین و ناوەندی فەرماندەیی بەیتولموقەدەس کە سەر بە سوپای پاسدارانن لە سنورەکانی بانە لەگەل هەرێمی کوردستان جێگیر کراون و ژمارەیەکی زۆر لە چەکدارانی ئەو یەکەیە بە شۆفڵ و ئامێری تایبەت سەرقاڵی سەنگەر لێدانن کە بە مەبەستی ئەنجامدانی هێرش بۆ سەر هەرێمی کوردستان ئەو ئامادەکارییە دەکەن. بڵاوبونەوەی ئەو هەواڵە لە کاتێکدا پێشتر سەرچاوەیەک لە سوپای پاسداران رایگەیاندبو ئۆپەراسیۆن و هێرشی وشکانی ئێران بۆسەر هەرێمی کوردستان راگیراوە بەڵام بە مەرجی ئەوەی بنکە و بارەگاکانی پارتە نەیارەکانی ئێران لە هەرێم چۆڵ بکرێن.
هاوڵاتی لە ڕاگەیەندراوێکدا دەزگای میدیاو زانیاری هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند فارس عیسا، سەرۆکى نوێنەرایەتی حکومەتى هەرێمى کوردستان لە بەغدا، لەسەر پرسى نەوت و هەناردەکردنى پشکى هەرێمى کوردستان لە بەنزین و نەوتى سپى لهلایەن حکومەتى فیدراڵییەوە، باسى لەوەکرد کە بەپێی ڕێکەوتنى هەولێر و بەغدا، دەبێت تا ٢٠ ڕۆژى دیکە بەشە نەوتی هەرێم بگاتە هەرێمی کوردستان. فارس عیسا رایگەیاندوە:''لە چوارچێوەى ڕێکەوتنى نێوان هەولێر و بەغدا، وەزارەتی نەوتی فیدڕاڵی پێیان راگەیاندین پشکى هەرێمی کوردستان تا سەرى مانگ، واتە تا ٢٠ ڕۆژى دیکە دابین دەکرێت و پڕۆسەکە لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ئەم ساڵ، دەست بە هەناردەکردنى ئەو بڕە سووتەمەنییە دەکرێت، بە ئومێدی ئەوەی وەک ساڵانى پێشووی لێ نەیەتەوە کە لە کۆی ٢٥٧ ملیۆن لیتری ساڵانە، کەمتر لە ٦٥ ملیۆن لیتر بۆ هەرێم نێردرا.'' ڕاشیگەیاندووە :'' لەسەر ڕاسپاردەی مەسرور بارزانی، سەرۆکى حکومەتى هەرێمی کوردستان، لە ڕێکەوتى ٢٠ی ئەیلولی ٢٠٢٢، لەگەڵ هەر یەک لە د.ئیحسان عەبدولجەبار، وەزیرى نەوت و د.حامد یونس ئەلزەوبەعی، بریکارى وەزارەت کۆبووینەوە، تاوەکو حکومەتی هەرێمی کوردستان بڕی ٢٥٧ ملیۆن و ٥٠٠ هەزار لیتر نەوتی سپی لە حکومەتی فیدراڵی بکڕێت و بۆ هەر خێزانێکی هەرێمی کوردستان ٢٠٠ لیتر دابین بکات.'' لە ڕاگەیەندراوەکەی دەزگای میدیاو زانیاری باس لەوەشکراوە ، "پێشتر بە بەهاى بازرگانى نەوتى سپى دەدرایە هەرێمى کوردستان و بۆ هەر لیترێک ٤٠٠ دینار وەردەگیرا، بەڵام ئێستا داوا کراوە وەک هاووڵاتییانى دیکەى عێراق مامەڵە لەگەڵ ئەم بەهایە بکرێت و بۆ هەر لیترێک ١٥٠ دینار وەربگیرێت و لە کۆبوونەوەى هەردوو سەرۆکوەزیرانى هەرێم و بەغداش ئەمە پەسەند کراوە و جێبەجێکردنەکەشى وەستاوەتە سەر بەغدا، چونکە لە ساڵی ٢٠٢١دا لەسەر هەمان بڕ ڕێکەوتن کرابوو، کەچى حکومەتى فیدراڵی سەرەڕاى وەرگرتنى پارەکە، نەوتەکەشی نەنارد و تەنیا نێزیکەی ١٠ ملیۆن لیترى بۆ خەڵکى هەرێمی کوردستان نارد و ئێستا ٩ ملیار و ٢٦٨ ملیۆن دینارى هەرێمی کوردستان لایی وەزارەتی نەوتى فیدراڵە".
هاوڵاتی حوکمەتی هەرێمی کوردستان ڕایدەگەیەنێت، لە سەنتەرەکانی دڵ چارەسەری تەندرووستی، بۆ کەسوکاری شەهیدان، زیندانییانی سیاسی، تاقانەکانی جینۆساید و بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی، بێبەرامبەر ئەنجامدەدرێت. ماڵپهری فهرمی حكومهتی ههرێمی كوردستان بڵاویكردووهتهوه، بهگوێرهی رێککەوتنی نێوان هەردوو وەزارەتی (کار و كاروباری كۆمهڵایهتی و کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان) لهگهڵ (وەزارەتی تەندروستی)، پشکنین، نەشتەرگەری و چارەسەری تەندرووستی بێبهرامبهر بۆ کەسوکاری شەهیدان، زیندانییانی سیاسی، تاقانەکانی جینۆساید و بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی دەکرێت. لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە لە پارێزگاکانی هەولێر، سلێمانی و دهۆک لە سەنتەرەکانی دڵ بێبەرامبەر چارەسەری تەندروستی بۆ چەند توێژێکی فراوانی کۆمەڵگە دەکرێت کە ئەوانیش کەسوکاری شەهیدان، زیندانییانی سیاسی، تاقانەکانی جینۆساید و بەرکەوتووانی چەکی کیمیایی دەگرێتەوە.
